Στην Τουρκία, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης, έχει βρεθεί σε κατάσταση αναταραχής μετά από μια σειρά δικαστικών αποφάσεων και συλλήψεων κορυφαίων στελεχών του.
Στις αρχές του μήνα, δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης διέταξε τον επικεφαλής του παραρτήματος του κόμματος στην πόλη, Οζγκιούρ Τσελίκ, να εγκαταλείψει τη θέση του. Ο αναπληρωτής πρόεδρος του CHP για τις εξωτερικές υποθέσεις, Ιλχάν Ουζγκέλ, δήλωσε ότι η απομάκρυνση έγινε με δικαστική εντολή και αντικαταστάθηκε από έναν [κυβερνητικά διορισμένο] επίτροπο, κάτι που χαρακτήρισε πρωτοφανές στην τουρκική ιστορία και μέρος μιας πολυμέτωπης επίθεσης κατά του κόμματος, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2023.
Σύμφωνα με την απόφαση, η εκλογή του Τσελίκ το 2023 είχε σημαδευτεί από παρατυπίες, συμπεριλαμβανομένης της εξαγοράς ψήφων — κατηγορία την οποία το κόμμα αρνείται. Το δικαστήριο όρισε τον πρώην αξιωματούχο του CHP Γκιουρσέλ Τεκίν ως προσωρινό επικεφαλής. Ο Τεκίν, στενός συνεργάτης του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που ηγήθηκε του CHP επί 13 χρόνια μέχρι το 2023, θεωρείται εκπρόσωπος της «παλαιάς φρουράς» του κόμματος.
Αναλυτές και μέλη του CHP σημειώνουν ότι κάποιοι κατηγορούν την «παλαιά φρουρά» ότι επιχειρεί να επανακτήσει τον έλεγχο με τη βοήθεια της κυβέρνησης, που υπό τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) βρίσκεται στην εξουσία εδώ και δύο δεκαετίες. Ο ανεξάρτητος πολιτικός αναλυτής Αϊντίν Σεζέρ υποστήριξε ότι υπήρξαν καταγγελίες για εξαγορά ψήφων στις εκλογές του 2023 που ο Κιλιτσντάρογλου έχασε, για τις οποίες κινητοποιήθηκε η Δικαιοσύνη. Κατά τον Σεζέρ, το AKP δεν έχασε την ευκαιρία να ξεκινήσει δικαστική διαδικασία εναντίον των αποτελεσμάτων.
Ο Ουζγκέλ, από την άλλη πλευρά, απέρριψε την άποψη ότι το κόμμα πλήττεται από εσωτερικές διαμάχες, υπογραμμίζοντας ότι το CHP είναι πιο ενωμένο από ποτέ και ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να παρουσιάσει την κατάσταση ως εσωτερική ρήξη, ενώ στην πραγματικότητα το κόμμα συσπειρώνεται επειδή βρίσκεται υπό επίθεση.
Η αντιπαράθεση στην Κωνσταντινούπολη
Στις 8 Σεπτεμβρίου, ο Τεκίν εμφανίστηκε στα κεντρικά γραφεία του CHP στην Κωνσταντινούπολη, συνοδευόμενος από την αστυνομία, για να αναλάβει καθήκοντα. Βουλευτές του CHP αντέδρασαν δυναμικά, αποκλείοντας την είσοδο και συγκρουόμενοι με τις δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες χρησιμοποίησαν σπρέι πιπεριού και προχώρησαν σε συλλήψεις.
Ο βουλευτής Γκοχάν Γκουναϊντίν, σε ζωντανό βιντεομήνυμα από το σημείο, κατηγόρησε τις Αρχές ότι επιδιώκουν να αποδομήσουν τη δημοκρατία και απευθυνόμενος στον Τεκίν είπε πως μπορεί να μπήκε με την αστυνομία, αλλά η δικαιοσύνη και η δημοκρατία δεν θα παραδοθούν.
Ο Ερντογάν, σχολιάζοντας το επεισόδιο, κατηγόρησε το CHP ότι παραβιάζει το κράτος δικαίου και υποκινεί αναταραχή. Τόνισε ότι άλλο είναι η κριτική στις δικαστικές αποφάσεις και άλλο η περιφρόνηση προς αυτές, ξεκαθαρίζοντας πως η μη συμμόρφωση δεν θα γίνει ανεκτή.
Στις 15 Σεπτεμβρίου, δικαστήριο της Άγκυρας επρόκειτο να αποφανθεί για άλλη υπόθεση, η οποία αμφισβητούσε τη νομιμότητα του συνεδρίου του 2023, όπου ο Κιλιτσντάρογλου αντικαταστάθηκε από τον Οζγκιούρ Οζέλ. Ο Ουζγκέλ σημείωσε ότι υπάρχει πιθανότητα να επιχειρηθεί η απομάκρυνση του Οζέλ και η εγκατάσταση νέου επιτρόπου, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο επανόδου του Κιλιτσντάρογλου.
Εκστρατεία συλλήψεων
Τον τελευταίο χρόνο, δεκάδες μέλη και αιρετοί του CHP συνελήφθησαν με κατηγορίες που θεωρούνται πολιτικά υποκινούμενες. Η πιο ηχηρή υπόθεση αφορά τον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, του οποίου η σύλληψη τον Μάρτιο προκάλεσε το μεγαλύτερο κύμα διαδηλώσεων στην Τουρκία εδώ και πάνω από δέκα χρόνια. Ο Ιμάμογλου, που θεωρείται πιθανός αντίπαλος του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές, παραμένει προφυλακισμένος με κατηγορίες για διαφθορά και τρομοκρατία, τις οποίες αρνείται.
Ο Σεζέρ υποστήριξε ότι αν ο Ιμάμογλου ήταν υποψήφιος για την προεδρία, θα είχε μεγάλες πιθανότητες να νικήσει τον Ερντογάν, γεγονός που, όπως είπε, εξηγεί γιατί το AKP δεν επιθυμεί την υποψηφιότητά του.
Στις δημοτικές εκλογές του 2024, το CHP κέρδισε τους τρεις μεγαλύτερους δήμους της χώρας – Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη και Άγκυρα – αλλά και αρκετούς άλλους. Έκτοτε, πάνω από δώδεκα δήμαρχοι του κόμματος έχουν συλληφθεί με διάφορες κατηγορίες.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε καταγγείλει την «αυθαίρετη αποπομπή και φυλάκιση εκλεγμένων δημάρχων» από τις τουρκικές αρχές, με την κυβέρνηση να απαντά ότι η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και ότι το κυβερνών κόμμα δεν ασκεί επιρροή στις αποφάσεις.
Παράλληλα, ο Ουζγκέλ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί τα δικαστήρια ως πολιτικό εργαλείο. Ο Σεζέρ παρατήρησε ότι το CHP δεν έχει καταφέρει να οργανώσει επαρκή αντίσταση, καθώς οι διαδηλώσεις δεν επαρκούν.
Μαζικές αποχωρήσεις
Πρόσθετο πλήγμα για το CHP αποτέλεσαν οι πρόσφατες αποχωρήσεις δημάρχων που προσχώρησαν στο AKP. Ο Ουζγκέλ εξήγησε ότι αρκετοί φοβούνται τη φυλάκιση και αλλάζουν πολιτική στέγη, κάτι που χαρακτήρισε λυπηρό αλλά αναπόφευκτο, καθώς δεν έχουν όλοι το θάρρος του Ιμάμογλου ή άλλων φυλακισμένων δημάρχων.
Ο Σεζέρ συμφώνησε ότι οι αποχωρήσεις οφείλονται στον φόβο δίωξης, σημειώνοντας ότι αρκετοί δήμαρχοι βρίσκονται ήδη υπό κράτηση και άλλοι εγκαταλείπουν το κόμμα για να αποφύγουν την ίδια τύχη.
Όταν ρωτήθηκε αν η κατάσταση ισοδυναμεί με υπαρξιακή κρίση για το CHP, απάντησε καταφατικά, επισημαίνοντας ότι το κόμμα αναζητά την ταυτότητά του: αν θα είναι σοσιαλδημοκρατικό, αν θα εκφράσει καθολικές αριστερές αξίες ή αν θα προσαρμοστεί για να προσελκύσει κεντροδεξιούς ψηφοφόρους. Υπογράμμισε επίσης την άνοδο του εθνικισμού στο εσωτερικό του κόμματος, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός νέου αριστερού κόμματος σε περίπτωση διάσπασης.
Ο Ουζγκέλ, από την πλευρά του, υποστήριξε ότι το AKP χάνει έδαφος, ιδίως μεταξύ των νέων ψηφοφόρων, και προσπαθεί να διατηρηθεί στην εξουσία ενισχύοντας τον έλεγχό του. Τόνισε ότι το CHP βρίσκεται υπό πολυμέτωπη επίθεση και βασίζεται στην κοινωνία, τα μέλη και τους ψηφοφόρους του για να αντέξει.
