Η νεανική ηλικία είναι συχνά συνυφασμένη με πειραματισμούς και λάθη, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι φυσικά και συγχωρητέα. Όταν, όμως, πρόκειται για οικονομικά σφάλματα, οι συνέπειες μπορεί να είναι πιο δύσκολα αναστρέψιμες.
Σύμφωνα με ειδικούς, οι νέοι καταναλωτές συχνά αγνοούν βασικές αρχές διαχείρισης χρημάτων — όπως η κατάρτιση προϋπολογισμού, η αποταμίευση, ο προγραμματισμός για έκτακτα έξοδα και η ορθή χρήση πιστωτικών καρτών. Οικονομικοί σύμβουλοι αναφέρουν ότι πολλοί νεαροί πελάτες τους δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να εφαρμόσουν αυτές τις βασικές δεξιότητες.
Την ίδια ώρα, φαίνεται πως αρκετοί Καναδοί δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα του προβλήματος. Πρόσφατη δημοσκόπηση της τράπεζας RBC έδειξε ότι το 75% των ερωτηθέντων θεωρούσε ότι έχει καλές οικονομικές συνήθειες, ενώ το 62% αυτοαξιολογήθηκε ως «πάνω από τον μέσο όρο» σε σύγκριση με φίλους και συγγενείς. Ωστόσο, όταν ρωτήθηκαν για τις συγκεκριμένες πρακτικές τους, πάνω από το ένα τρίτο παραδέχθηκε ότι ούτε παρακολουθεί τα έξοδά του ούτε θέτει οικονομικούς στόχους.
Η Μπάρμπαρα Νόμπλατς, οικονομική σύμβουλος στην εταιρεία Money Coaches Canada, περιέγραψε χαρακτηριστικά την περίπτωση ενός πελάτη της στα μέσα της δεκαετίας των 20, ο οποίος φαινόταν να έχει μια σταθερή πορεία — είχε ολοκληρώσει τις σπουδές του, εργαζόταν με καλό μισθό, διέθετε καινούργιο σχετικά αυτοκίνητο και ζούσε μόνος του. Παρ’ όλα αυτά, η οικονομική του κατάσταση ήταν προβληματική: η πιστωτική του κάρτα ήταν σχεδόν εξαντλημένη, με υπόλοιπο 20.000 δολαρίων, και δυσκολευόταν να πληρώσει το ενοίκιο.
Ένα ατύχημα ανέδειξε το εύθραυστο της κατάστασης: ήταν υπαίτιος σε τροχαίο, το αυτοκίνητό του καταστράφηκε ολοσχερώς, αλλά το χρειαζόταν για τη δουλειά του. Καθώς δεν είχε καθόλου αποταμιεύσεις ούτε διαθέσιμο πιστωτικό όριο, αναγκάστηκε να ζητήσει οικονομική στήριξη από την οικογένειά του.
Όπως ανέφερε η Νόμπλατς, το περιστατικό λειτούργησε ως καμπανάκι για τον νεαρό, που συνειδητοποίησε την ανάγκη να αλλάξει τις οικονομικές του συνήθειες. Η ανάλυση των συναλλαγών του έδειξε πολλές μικρές δαπάνες, κυρίως για φαγητό, που «απλώνονταν σε πολλές σελίδες» κάθε μήνα, χωρίς ο ίδιος να έχει πλήρη εικόνα του συνολικού ποσού.
Η Νόμπλατς τον βοήθησε να οργανωθεί: να παρακολουθεί τα έξοδά του, να παρακολουθήσει μαθήματα μαγειρικής, να μειώσει την εξάρτησή του από το έτοιμο φαγητό, να αρχίσει να αποπληρώνει το χρέος του και να δημιουργήσει ένα μικρό απόθεμα.
Η ίδια εντόπισε τρεις επαναλαμβανόμενες παγίδες στις οποίες είναι ευάλωτοι οι νέοι καταναλωτές: την αδιαφορία για τις μικρές καθημερινές αγορές που τελικά κοστίζουν, τη συσσώρευση χρέους και την έλλειψη αποταμίευσης — κάτι που τους αφήνει εκτεθειμένους σε κάθε οικονομική αναποδιά. Όπως σημείωσε, η απουσία οικονομικού σχεδιασμού είναι σαν να οδηγεί κανείς με παγωμένο παρμπρίζ — δεν μπορεί να δει πού πηγαίνει. Αντίθετα, η έγκαιρη αποταμίευση έχει πολλαπλά οφέλη, με κυριότερο τη δυνατότητα να ζει κανείς εντός των οικονομικών του δυνατοτήτων.
Παρόμοια εικόνα περιέγραψε και η Κέητ Τσίλντερχοζ , σύμβουλος της εταιρείας Edward Jones, η οποία επικαλέστηκε μια συμβουλή του πατέρα της, επιχειρηματία: ότι κανείς δεν θα φροντίσει τα οικονομικά σου καλύτερα από εσένα τον ίδιο.
Η ίδια τόνισε ότι πολλοί νέοι ξεχνούν να βάζουν χρήματα στην άκρη. Αναφερόμενη σε μεγαλύτερους πελάτες της που τώρα ετοιμάζονται να συνταξιοδοτηθούν, είπε πως πολλοί βρίσκονται αντιμέτωποι με τις συνέπειες των νεανικών τους επιλογών — επένδυσαν όλα τους τα χρήματα σε μια κατοικία και τώρα κινδυνεύουν να τη χάσουν, μην μπορώντας να καλύψουν ούτε τους βασικούς λογαριασμούς.
Για την ίδια, η εξυπηρέτηση του χρέους είναι μεν προτεραιότητα, αλλά δεν πρέπει να γίνεται εις βάρος της αποταμίευσης. Το μήνυμά της προς τους νέους είναι πως ακόμη και με υψηλά φοιτητικά δάνεια ή άλλα έξοδα, θα πρέπει να φροντίζουν να κρατούν ένα μικρό ποσό για τον εαυτό τους κάθε μήνα. Η εξάρτηση από πιστωτικές κάρτες για να καλύψουν τα κενά οδηγεί σε υπερβολικούς τόκους και συχνά σε νέα χρέη.
Όπως εξήγησε, όταν κάποιος χρησιμοποιεί όλα τα διαθέσιμα μετρητά του για να πληρώσει τα χρέη του χωρίς να έχει «εναλλακτικό σχέδιο», είναι πιο επιρρεπής σε λάθη με τις πιστωτικές κάρτες. Για τον λόγο αυτό, υποστήριξε ότι δεν θα πρέπει να μεταφέρονται υπόλοιπα από μήνα σε μήνα και πως οι αγορές πρέπει να γίνονται μόνο εντός προϋπολογισμού και να εξοφλούνται άμεσα.
Η Τσίλντερχοζ περιέγραψε ότι έχει συναντήσει αρκετά νεαρά ζευγάρια με τρεις ή και τέσσερις πιστωτικές κάρτες, όλες με ανεξόφλητα υπόλοιπα και επιτόκια από 15% έως και 30% — κάτι που, όπως σημείωσε, είναι σχεδόν αδύνατον να αποπληρωθεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μια μη εξασφαλισμένη γραμμή πίστωσης με χαμηλότερο επιτόκιο θα ήταν καλύτερη εναλλακτική για έκτακτες ανάγκες, όταν δεν υπάρχει αποταμίευση.
Ως προς τις λύσεις, η Νόμπλατς επεσήμανε ότι υπάρχουν διαθέσιμοι και οικονομικά προσιτοί πόροι: βιβλία, προγράμματα σε δημόσιες βιβλιοθήκες, σεμινάρια από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, καθώς και συμβουλές από ειδικούς.
Η ίδια υπενθύμισε ότι οι νέοι βρίσκονται σε φάση ζωής με πολλές μεταβαλλόμενες ανάγκες και περιορισμένο εισόδημα, κάτι που τους κάνει πιο ευάλωτους. Παράλληλα, η πίεση από το κοινωνικό περιβάλλον συχνά τους οδηγεί σε καταναλωτικές επιλογές που ξεπερνούν τις δυνατότητές τους.
Όπως τόνισε, το να περιβάλλεται κανείς από άτομα που έχουν υγιή οικονομική συμπεριφορά μπορεί να συμβάλει μακροπρόθεσμα στη βελτίωση των δικών του συνηθειών — επικαλούμενη τη γνωστή φράση: «Όμοιος ομοίω αεί πελάζει».
Από την Canadian Press
