Σχολιασμός
Οι στήλες μου έχουν γίνει τελευταία μάλλον αποκαλυπτικές, αλλά για έναν βάσιμο λόγο. Μόλις αυτή την εβδομάδα, λάβαμε την επιβεβαίωση ότι το χρηματοπιστωτικό μας σύστημα βρίσκεται, και πάλι, στα πρόθυρα κατάρρευσης, όταν η Τράπεζα της Αγγλίας (BOE) αναγκάστηκε να θεσπίσει, de facto, μια διάσωση των συνταξιοδοτικών ταμείων του Ηνωμένου Βασιλείου.
Στις 28 Σεπτεμβρίου, γύρω στο μεσημέρι, η Τράπεζα της Αγγλίας μπήκε (ξανά) στις αγορές ομολόγων και άρχισε να αγοράζει κρατικά ομόλογα με μεγαλύτερες διάρκειες για να σταματήσει την κατάρρευση της αξίας τους, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει την αποσταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Τα συνταξιοδοτικά ταμεία ήρθαν αντιμέτωπα με μεγάλες απαιτήσεις για κάλυψη περιθωρίου, οι οποίες απειλούσαν να προκαλέσουν ταχέως κλιμακούμενη πτώση των υποχρεώσεών τους, καθώς η εμπιστοσύνη στη ρευστότητα και τη φερεγγυότητά τους θα είχε τεθεί υπό αμφισβήτηση από έναν διευρυνόμενο κύκλο επενδυτών και πελατών.
Ουσιαστικά, η Τράπεζα της Αγγλίας παρενέβη για να περιορίσει τον φαύλο κύκλο των margin calls που αντιμετώπιζαν τα συνταξιοδοτικά ταμεία λόγω της συντριβής των τιμών των ομολόγων.
Χωρίς την παρέμβαση της Τράπεζας της Αγγλίας, μαζικές πτωχεύσεις των συνταξιοδοτικών ταμείων, με περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων – και επομένως πιθανότατα και άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων – θα μπορούσαν να είχαν ξεκινήσει εκείνο το απόγευμα. Είναι προφανές ότι αν ένα από τα σημαντικότερα χρηματοπιστωτικά κέντρα του κόσμου, το Σίτι του Λονδίνου, αντιμετώπιζε χρηματοπιστωτικό πανικό, αυτός θα εξαπλωνόταν ακαριαία στον υπόλοιπο κόσμο.
Φαίνεται ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα απομακρύνθηκε από το χείλος της κατάρρευσης, για άλλη μια φορά, από τους κεντρικούς τραπεζίτες. Ωστόσο, αυτό ήταν μόνο μια προσωρινή λύση.
Είναι πλέον σαφές ότι μια ολοκληρωτική χρηματοπιστωτική κατάρρευση απειλεί όλες τις δυτικές οικονομίες, διότι αν τα συνταξιοδοτικά ταμεία, που συχνά θεωρούνται πολύ βαρετοί επενδυτές λόγω του επενδυτικού τους προφίλ που αποφεύγει το ρίσκο, αντιμετωπίζουν απειλή χρεοκοπίας, αυτό μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Θεωρώ ότι ο τραπεζικός τομέας θα είναι ο επόμενος στη σειρά.
Ο τραπεζικός τομέας είναι μια επιχείρηση εμπιστοσύνης. Εάν η εμπιστοσύνη σε μια τράπεζα ή στην απεριόριστη υποστήριξη των αρχών προς την τράπεζα, εξαφανιστεί, αρχίζει ένα bank run.
Ένας από τους σημαντικότερους μελετητές των χρηματοπιστωτικών κρίσεων, ο Gary B. Gorton, ορίζει τη χρηματοπιστωτική κρίση στο βιβλίο του “Misunderstanding Financial Crises: Why We Don’t See Them Coming” ως «ένα γεγονός κατά το οποίο οι κάτοχοι βραχυπρόθεσμου χρέους που εκδίδεται από χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές αποσύρονται μαζικά ή αρνούνται να ανανεώσουν τα δάνειά τους».
Σε απλή γλώσσα, ο Gorton λέει ότι κατά τη διάρκεια των χρηματοπιστωτικών κρίσεων, ένας μεγάλος αριθμός κατόχων χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων των τραπεζών, όπως οι καταθέσεις, θέλουν να εξαργυρώσουν. Εξ ου και η ονομασία: bank run.
Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του Πανικού του 1819 στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι άνθρωποι σχημάτιζαν μεγάλες ουρές έξω από τις τράπεζες για να αλλάξουν τις νέες οικονομικές καινοτομίες τους, τα χαρτονομίσματα, σε μεταλλικό νόμισμα. Ο Πανικός του 1819 συνέβαλε στη δημιουργία της πρώτης οικονομικής ύφεσης στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, ένα bank run μπορεί να μην είναι ορατό, με την έννοια ότι άλλες τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα “τρέχουν” στις υποχρεώσεις μιας τράπεζας. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2007-2008, υπήρξε ένα τρέξιμο στην αγορά συμφωνιών πώλησης και επαναγοράς (repo), στην αγορά εμπορικών χρεογράφων και στα υπόλοιπα των prime brokers. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αντιλήφθηκαν αυτά τα πρώτα στάδια του πανικού, επειδή οι χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις έτρεξαν σε υποχρεώσεις και περιουσιακά στοιχεία άλλων χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων.
Το κύριο σημείο είναι ότι, καθώς οι υποχρεώσεις αποσύρονται με οποιαδήποτε μορφή, μαζικά, η τράπεζα τελικά ξεμένει από περιουσιακά στοιχεία που μπορεί να ενεχυριάσει/πωλήσει για να ικανοποιήσει τα αιτήματα απόσυρσης, και η τράπεζα χρεοκοπεί.
Μελλοντικά, ο μεγαλύτερος κίνδυνος ενός συστημικού bank run βρίσκεται πιθανότατα στην Ευρώπη.
Οι ευρωπαϊκές εταιρείες και τα νοικοκυριά έχουν αποδεκατιστεί και συνεχίζουν να αποδεκατίζονται από τον καταστροφικό πληθωρισμό, τα ταχέως αυξανόμενα επιτόκια και τις ραγδαίες τιμές της ενέργειας. Χτυπιούνται από όλες τις πλευρές και αυτό θα προκαλέσει, πιθανότατα, την οικονομική αποτυχία πολλών από αυτές.
Οι τράπεζες πλήττονται επί του παρόντος και από τη μεγάλη μείωση της αξίας των κρατικών ομολόγων, τα οποία χρησιμοποιούν ως εγγύηση. Αυτά μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε αλυσιδωτές ζημίες στις τράπεζες, ενδεχομένως με πρωτόγνωρη ταχύτητα, μέγεθος και πλάτος.
Δυσκολεύομαι να φανταστώ πώς αυτές οι εξελίξεις δεν θα οδηγήσουν σε τραπεζική κρίση, χωρίς μαζική παρέμβαση από τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, τουλάχιστον. Και όπως έχω αναφέρει λεπτομερώς, μια τραπεζική κρίση που θα ξεκινήσει στην Ευρώπη, δεν θα παραμείνει εκεί.
Πώς προετοιμάζεστε γι’ αυτό τότε;
Χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας τραπεζικής κρίσης είναι ότι πολλές τράπεζες, ενδεχομένως όλες, θα κλείσουν τις πόρτες τους στους πελάτες και θα εκδώσουν όρια αναλήψεων. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι οι διαταραχές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κυρίως στις πληρωμές με κάρτες, με αποτέλεσμα το σύστημα πληρωμών λιανικής να μπορεί να καταρρεύσει εντελώς.
Ενώ βρισκόμουν στην Ελλάδα, το καλοκαίρι του 2015 με την πρώην σύζυγό μου, ολόκληρη η οικονομία μετατράπηκε σε μια οικονομία που βασίζεται ουσιαστικά στα μετρητά μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Η ελληνική τραπεζική κρίση του 2015 προκλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όταν αυτή, εντελώς ανεύθυνα και πιθανότατα καθοδηγούμενη από πολιτικά κίνητρα, απέκλεισε τις ελληνικές τράπεζες από την έκτακτη βοήθεια ρευστότητας που παρείχε.
Ορίστηκαν όρια ανάληψης μετρητών, τα μηχανήματα πιστωτικών καρτών «εξαφανίστηκαν» ή «χάλασαν» σε εστιατόρια, καταστήματα και άλλα, και τελικά, τα μετρητά σταμάτησαν να βγαίνουν από τα ΑΤΜ. Τέθηκαν σε ισχύ τα capital controls και η δυνατότητα των απλών Ελλήνων να μεταφέρουν χρήματα στο εξωτερικό παρεμποδίστηκε σοβαρά. Εμείς φυσικά είχαμε επαρκή μετρητά, κάτι που συμβαίνει συχνά, όταν κάποιος ταξιδεύει με έναν ερευνητή κρίσης σε μια χώρα που απειλείται από κρίση.
Το κύριο σημείο είναι (ήταν), ότι κατά τη διάρκεια τραπεζικών κρίσεων, δεν θα έχετε πλήρη πρόσβαση στις καταθέσεις σας στην τράπεζα. Ως αποτέλεσμα, οι ηλεκτρονικές πληρωμές, όπως οι τραπεζικές κάρτες, μπορεί να καταστούν άχρηστες. Στην ακραία περίπτωση, οι καταθέσεις σας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση προβληματικών τραπεζών σε μια διαδικασία που ονομάζεται “bail-in”.
Τέτοιοι νόμοι τέθηκαν σε ισχύ μετά την κρίση του 2008 και τέθηκαν για πρώτη φορά σε ισχύ για την επίλυση της τραπεζικής κρίσης στην Κύπρο το 2013.
Τυπικά, κάθε ποσό που έχετε στην τράπεζα πάνω από το όριο ασφάλισης καταθέσεων, ένα όριο που επίσης δεν μπορεί να είναι «χαραγμένο σε πέτρα», απειλείται από τα bail-in σε μια τραπεζική κρίση.
Είχαμε προειδοποιήσει ήδη από τον Μάρτιο του 2017 ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, το οποίο ξέσπασε κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, δεν έχει ποτέ πραγματικά θεραπευτεί. Σημειώσαμε ότι αυτό και η παγκόσμια οικονομία κρατήθηκαν όρθια μόνο με τις συνεχείς παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών και των κυβερνήσεων και τις σχεδόν απεριόριστες χορηγήσεις πιστώσεων. Στις 28 Σεπτεμβρίου, πήραμε μια τελική επιβεβαίωση από την Τράπεζα της Αγγλίας ότι αυτό ισχύει πραγματικά.
Διατρέχουμε ένα πολύ, πάρα πολύ σοβαρό πρόβλημα.
Ο Tuomas Malinen επιθυμεί να ευχαριστήσει τον Peter Nyberg για τα διορατικά σχόλια και τις υποδείξεις του.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις του συγγραφέα και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.
Ο Tuomas Malinen είναι διευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής οικονομολόγος της GnS Economics, μιας εταιρείας μακροοικονομικών συμβούλων με έδρα το Ελσίνκι, και αναπληρωτής καθηγητής οικονομικών. Μελετάει την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές κρίσεις επί 10 χρόνια. Στο ενημερωτικό του δελτίο (MTMalinen.Substack.com), ο Malinen ασχολείται με τις προβλέψεις και τον τρόπο προετοιμασίας για την ύφεση και την επερχόμενη κρίση.
