Κάποιοι μπορεί να πουν ότι παρασύρθηκε. Όμως, η Ντανιέλ Νταλ’ Άρμι Χαν (Danielle Dall’Armi Hahn), φυτεύοντας τριαντάφυλλα, ήθελε απλώς να ομορφύνει το νέο σπίτι της οικογένειάς της, στους παράκτιους λόφους της Καλιφόρνια κοντά στη Σάντα Μπάρμπαρα. Σχεδόν τρεισήμισι δεκαετίες αργότερα, στο Rose Story Farm φύονται 40.000 θαμνώδεις τριανταφυλλιές.
«Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε; Όχι, ποτέ. Αν είχα περισσότερη γη, θα φύτευα περισσότερα», δήλωσε η κα Χαν, αντιδρώντας με προσποιητή αγανάκτηση στην ιδέα ότι μπορεί και να το παρακάνει με τα τριαντάφυλλα. «Στην πραγματικότητα, αυτή τη στιγμή προσπαθώ να βρω ένα σημείο όπου θα μπορούσα να προσθέσω μερικές εκατοντάδες δενδροειδείς τριανταφυλλιές έτσι ώστε να σχηματίζουν έναν λαβύρινθο.»
Οι περισσότεροι άνθρωποι θα σταματούσαν πολύ πριν τα 40.000 φυτά, αλλά η αγάπη της κας Χαν είναι απέραντη στον κόσμο της κηπουρικής. Τα τριαντάφυλλα είναι παγκοσμίως το πιο δημοφιλές φυτό για τον κήπο.
Το Rose Story Farm είναι τώρα μια ακμάζουσα, οικογενειακή επιχείρηση και ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές κομμένων τριαντάφυλλων στις Ηνωμένες Πολιτείες που πουλάει εκατοντάδες χιλιάδες στελέχη από τα άνθη που καλλιεργεί στο αγρόκτημα ετησίως. Όχι ότι η κα Χαν και ο σύζυγός της, Μπιλ, σκόπευαν ποτέ να κάνουν κάτι τέτοιο. Το μόνο που ήθελαν ήταν ένα σπίτι στην εξοχή.
Αναμνήσεις γεμάτες άρωμα
Το Rose Story Farm βρίσκεται στους πρόποδες των βουνών Σάντα Υνέζ. Με θέα τον απέραντο γαλαζοπράσινο Ειρηνικό προς το νότο και υπέροχα δάση βελανιδιάς στα νώτα του, μοιάζει να είναι το ιδανικό σκηνικό για τη δημιουργία μιας αυτοκρατορίας ρόδων. Μέσα σε αυτό το σκηνικό, η ίδια η κα Χαν είναι τόσο κομψή όσο και τα φυτά που καλλιεργεί.
Το ψηλό, ευθυτενές παρουσιαστικό της απηχεί την ιταλική καταγωγή του πατέρα της, Λορέντζο Νταλ’ Άρμι, η οικογένεια του οποίου έεγκατέλειψε τους πρόποδες των Δολομιτικών Άλπεων το 1931, για να γλιτώσει από την επερχόμενη λαίλαπα του φασισμού του Μουσολίνι, καταφεύγοντας στην περιοχή της Σάντα Μπάρμπαρα στις ΗΠΑ. Αν και ο Λορέντζο γεννήθηκε στην Καλιφόρνια το 1922, η οικογένεια επέστρεψε στην Ιταλία λίγα χρόνια αργότερα, μόνο και μόνο για να αναγκαστεί να ξαναγυρίσει στις Ηνωμένες Πολιτείες και πάλι. Ήταν στο σπίτι των παππούδων της, πριν από πολύ καιρό, που η πολύ μικρή τότε δεσποινίδα Νταλ’ Άρμι είχε μια καθοριστική για τη ζωή της εμπειρία.
«Είχαν τόσο απολαυστικό άρωμα, τόσο πλούσιο χρώμα και κάθε άνθος ήταν διαφορετικό», αναπολεί η κα Χαν δεκαετίες αργότερα. Μια οικογενειακή φωτογραφία έχει καταγράψει με γλαφυρό τρόπο εκείνη την παιδική ανακάλυψη – την ίδια ως κοριτσάκι, με λιναρόχρωμα μαλλιά σε πλεξούδα που λάμπει στον ήλιο, να σκύβει για να μυρίσει τα τριαντάφυλλα της γιαγιάς της. Η φωτογραφία είναι επίσης μια εξαίσια απεικόνιση της υπερβατικής γοητείας που ασκούν τα τριαντάφυλλα στους ανθρώπους.
Η κα Χαν έχει μερικούς θάμνους Sutter’s Gold τώρα, αλλά τα άνθη αυτής της ποικιλίας δεν πουλιούνται πολύ για ανθοδέσμες: «Το κίτρινο δεν είναι πολύ δημοφιλές χρώμα στη λιανική αγορά. Επίσης, στους πελάτες δεν αρέσει το γεγονός ότι τα λουλούδια δεν είναι όλα ομοιόμορφα», εξηγεί.
Όταν εκείνη και ο σύζυγός της αγόρασαν το αγρόκτημα των 15 στρεμμάτων τον Ιανουάριο του 1990, ο ροδόκηπος της γιαγιάς της ήταν από τα πρώτα πράγματα που της ήρθαν στο μυαλό. Στην οικογένεια του Μπιλ υπήρχε επίσης μια γιαγιά που ασχολιόταν με τα τριαντάφυλλα, καθώς και κήποι και αγροκτήματα, με σημαντικότερο ένα αγρόκτημα με άχυρο και βοοειδή κοντά στο Έλενσμπουργκ της Ουάσιγκτον. Η επιθυμία να μετακομίσουν σε ένα πιο αγροτικό περιβάλλον, αφήνοντας τον πλούσιο παραθαλάσσιο θύλακα του Μοντεσίτο, τούς οδήγησε στο σημερινό τους κτήμα όταν τα δύο αγόρια τους ήταν ακόμα μικρά.
«Θέλαμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας σε ένα αγροτικό περιβάλλον, όχι σε ένα μέρος όπου οι συμμαθητές τους θα αναρωτιόνταν γιατί δεν πήγαιναν για σκι στις Άλπεις για τις πασχαλινές διακοπές», εξήγησε η κα Χαν. Τα δύο αγόρια τους πέρασαν τα νεανικά τους χρόνια περιπλανώμενα στους πρόποδες των λόφων, ιππεύοντας άλογα, κάνοντας αγροτικές εργασίες και μαθαίνοντας να βρίσκουν τον δρόμο τους στη ζωή. Τώρα, ο ένας γιος τους είναι ογκολόγος και ο άλλος τραγουδιστής όπερας που μοιράζει το χρόνο του μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής.
Στην αρχή, οι Χαν δεν είχαν καμία πρόθεση να μετατρέψουν τον κήπο με τις τριανταφυλλιές του νέου τους σπιτιού – όσο πλούσιος κι αν ήταν – σε επιχείρηση. Και οι δύο είχαν καλά αμειβόμενες καριέρες: ο κος Χαν είναι γαστρεντερολόγος και η Ντανιέλ ήταν σχεδιάστρια εκδηλώσεων στη βιομηχανία του κινηματογράφου, έχοντας διευθύνει στο παρελθόν μια μικρή αλυσίδα μπουτίκ λιανικής πώλησης. Αλλά η νέα τους ιδιοκτησία είχε τεράστιες οικονομικές απαιτήσεις, καθώς περιελάμβανε τέσσερεις εξοχικές κατοικίες μαζί με την κύρια κατοικία με τα 10 υπνοδωμάτια του 1880. Ενίσχυαν το εισόδημά τους νοικιάζοντας τα εξοχικά, ένα από τα οποία σε έναν φίλο τους που ήταν ανθοδέτης. Αυτός ο φίλος μαγεύτηκε από τα τριαντάφυλλα της κας Χαν και άρχισε να τα χρησιμοποιεί στις συνθέσεις του.
«Σκέφτηκα: “Αφού αρέσουν σε αυτόν τόσο πολύ, γιατί να μην αρέσουν και σε πολλούς άλλους;”», μας είπε η κα Χαν.
Τα εκατοντάδες τριαντάφυλλα έγιναν χιλιάδες και μετά δεκάδες χιλιάδες. Μια από τις πρώτες τους περιπέτειες ήταν όταν έκαναν μία παραγγελία για 10.000 τριαντάφυλλα. Τα φυτά έφτασαν σχεδόν δύο μήνες νωρίτερα απ’ ό,τι περίμεναν οι Χαν. «Κυρία, στέλνουμε τα τριαντάφυλλα όταν είναι αυτά έτοιμα, όχι όταν είστε εσείς έτοιμοι», είπαν οι καλλιεργητές στην κα Χαν. Για να τα φυτέψουν επιστράτευσαν 40 φίλους – με ένα φτυάρι ο καθένας έσκαψαν τις τρύπες και τοποθέτησαν τα φυτά. «Ήταν σαν ταινία του Χοντρού και του Λιγνού», θυμάται η κα Χαν.
Όπως συμβαίνει σε κάθε νεοσύστατη επιχείρηση, τα λάθη μετατράπηκαν σε εμπειρίες μάθησης. Από τις πέντε αρχικές ποικιλίες που αποφάσισαν να καλλιεργήσουν εμπορικά, μία απέτυχε εντελώς στο κλίμα τους και μία άνθιζε μόνο μία φορά το χρόνο. «Δύσκολο να διατηρήσεις τις ταμειακές ροές αν έχεις λουλούδια μόνο για ένα μήνα», λέει γελώντας η κα Χαν.
Σήμερα, καλλιεργούν 160 ποικιλίες, μεταξύ των οποίων παλιομοδίτικες ευρωπαϊκές και αμερικανικές που χρονολογούνται πριν από το 1950, έχοντας κάθε χρώμα στο πάνθεον των ρόδων. Περίπου 90 από αυτές τις ποικιλίες πωλούνται ως κομμένα λουλούδια. Η κα Χαν έχει επίσης γράψει ένα πλούσια εικονογραφημένο βιβλίο για το πάθος της, το «The Color of Roses: A Curated Spectrum of 300 Blooms» (2023).
Το αγρόκτημα δεν είναι ανοιχτό στο κοινό για επισκέψεις, αλλά οι Χαν φιλοξένησαν πρόσφατα μια φιλανθρωπική εκδήλωση κατά την οποία το ιστορικό σπίτι τους διακοσμήθηκε αφειδώς με τριαντάφυλλα από διάφορους σχεδιαστές. Τα τριαντάφυλλα βρίσκονταν παντού, κυριολεκτικά. «Ξεχείλιζαν ακόμα κι από το πλυντήριο πιάτων στην κουζίνα», περιγράφει η κα Χαν. «Ακούγεται τρελό, αλλά ήταν πανέμορφο. Και αυτό ακριβώς είχα ονειρευτεί τόσα χρόνια πριν: ένα σπίτι γεμάτο τριαντάφυλλα από τον κήπο μας, από το δάπεδο μέχρι την οροφή σε κάθε δωμάτιο».
Και ποιο είναι το νόημα όλης αυτής της ομορφιάς και της ανάπτυξης;
«Απλό», είπε. «Αν το θέλεις πραγματικά, μπορείς να κάνεις ένα όνειρο πραγματικότητα».
Συμβουλές για εκκολαπτόμενους ροδοκαλλιεργητές
Οι συμβουλές της Ντανιέλ Νταλ’ Άρμι Χαν για τους ερασιτέχνες κηπουρούς που επιθυμούν να καλλιεργήσουν τριαντάφυλλα είναι σχετικά λίγες και απλές:
* Ξεκινήστε με μια ποικιλία των τελευταίων 20 ετών, όταν οι καλλιεργητές τριανταφυλλιάς επικεντρώθηκαν στη δημιουργία σκληροτράχηλων και ανθεκτικών στις ασθένειες ειδών. Στις αγαπημένες της περιλαμβάνονται τα Love Song, Queen of Sweden, Golden Celebration και Pope John Paul II, με το τελευταίο να είναι ιδιαίτερα αρωματικό.
* Κατά τη φύτευση, το κλειδί η διασφάλιση της σωστής αποστράγγισης: «Τα τριαντάφυλλα απλά δεν θέλουν να βρέχουν τα πόδια τους», δήλωσε η κα Χαν. Εάν το έδαφός σας είναι βαρύ (συνήθως ο ένοχος είναι ο πηλός), τα τριαντάφυλλα θα ωφεληθούν από ένα στρώμα χαλικιού, χαλαρού χώματος ή άμμου που τοποθετείται σε βάθος ενός μέτρου ή περισσότερο, κάτω από το βελτιωμένο μητρικό έδαφος στο οποίο φυτεύετε τον θάμνο. Η κα Χαν πηγαίνει σε βάθος 45 έως 60 εκατοστών όταν τοποθετεί ένα νέο φυτό.
* Να είστε συνεπείς στον τρόπο φροντίδας της τριανταφυλλιάς σας: «Μπορείτε να ασχολείστε με τα τριαντάφυλλά σας κάθε 2 λεπτά και να έχετε όμορφα λουλούδια. Μπορείτε να μην κάνετε σχεδόν τίποτα και πάλι να έχετε όμορφα λουλούδια», επεσήμανε η κα Χαν. «Αλλά δεν μπορείτε να πηγαινοέρχεστε μεταξύ των δύο προσεγγίσεων. Διαλέξτε μία και να είστε συνεπείς».
* Οι δύο εργασίες που πρέπει να αναλάβουν όλοι οι καλλιεργητές ρόδων είναι το σωστό κλάδεμα και ο φθινοπωρινός ψεκασμός για τον λήθαργο με σπρέι όπως το πολυθειούχο ασβέστιο για την καταστολή των ασθενειών. Η κα Χαν προτείνει στους κηπουρούς να κλαδεύουν ελαφρά τις τριανταφυλλιές τον πρώτο χρόνο. Στη συνέχεια, ένα ελαφρύ κλάδεμα στα τέλη του καλοκαιριού – ίσως το ένα τρίτο του φυτού – οδηγεί σε όψιμη ανθοφορία το φθινόπωρο. Στο τέλος του φθινοπώρου, ένα πιο σχολαστικό κλάδεμα προετοιμάζει το φυτό για τον χειμερινό λήθαργο.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο αμερικανικό περιοδικό Essence.
Του Eric Lucas
Επιμέλεια: Αλία Ζάε