ΑΠΕ-ΜΠΕ

Αλλάζει άρδην το σύστημα υπολογισμού των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, με βάση το οποίο σχεδόν 480.000 φορολογούμενοι φορολογούνται επί δεκαετίες για πλασματικά («τεκμαρτά») εισοδήματα, επιπλέον όσων δηλώνουν οι ίδιοι κάθε χρόνο ότι είχαν πραγματικά.

Οι αλλαγές περιέχονται στο νέο φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο έθεσε σε δημόσια διαβούλευση την Τρίτη ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης. Το σχέδιο νόμου ενσωματώνει τις διατάξεις για τη συνολική αναμόρφωση της φορολογίας εισοδήματος, την εξαγγελθείσα στην ΔΕΘ από τον πρωθυπουργό μείωση σε ΦΠΑ και ΕΝΦΙΑ, καθώς και για τις μισθολογικές αυξήσεις που θα δοθούν σε ενστόλους και υπαλλήλους του δημοσίου το 2026.

Με το νέο καθεστώς, το τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα που προκύπτει για κατοικίες, αυτοκίνητα και σκάφη, μειώνεται δραστικά. Έτσι θα υπερκαλύπτεται ευκολότερα και με χαμηλότερο δηλωθέν εισόδημα, απελευθερώνοντας χιλιάδες φορολογουμένους από πρόσθετα βάρη και φόρους με τα οποία επιβαρύνονταν μέχρι εφέτος.

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, οι αλλαγές στον τεκμαρτό τρόπο φορολόγησης των νοικοκυριών θα ισχύσουν άμεσα, για τα εισοδήματα που αποκτώνται από 1.1.2025 και θα αποτυπωθούν στα εκκαθαριστικά φόρου τα οποία θα εκδοθούν την άνοιξη του 2026.

Τι αλλάζει

Οι «ετήσιες αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης», όπως επισήμως ονομάζονται τα τεκμήρια διαβίωσης, ενεργοποιούνται όταν το εισόδημα που δηλώνει ο φορολογούμενος υπολείπεται του τεκμαρτού που υπολογίζει η εφορία με βάση ακίνητα, αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη  ή άλλες υπηρεσίες που είχε στην κατοχή του και συνεπάγονται αντίστοιχο κόστος συντήρησης. Ο Κώδικας Φορολογίας  Εισοδήματος προβλέπει πρόσθετο φόρο, που υπολογίζεται στη διαφορά δηλωθέντων και τεκμαρτών εισοδημάτων.

Μετά από δεκαετίες, το σύστημα εξορθολογίζεται. Με το νέο καθεστώς, μειώνεται 30% έως 35% το τεκμήριο κατοικίας για όλους τους φορολογουμένους. Μειώνονται επίσης τα τεκμήρια έως και 70% για αυτοκίνητα νέας αντιρρυπαντικής τεχνολογίας (ταξινόμησης από 1.11.2010 και μετά) καθώς για τα σκάφη, ενώ εξαιρούνται από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη των 3.000 ευρώ τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν ίδιο εισόδημα.

Συγκεκριμένα

1) Κατοικίες

Το ισχύον καθεστώς οδήγησε πολλούς φορολογούμενους σε υψηλές τεκμαρτές επιβαρύνσεις, ιδιαίτερα όταν το πραγματικό εισόδημα ήταν πολύ χαμηλό (π.χ. σε περιπτώσεις κληρονομίας). Σε αντίθεση με τον ΕΝΦΙΑ, η τεκμαρτή φορολόγηση δεν επιβαρύνει τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, αλλά όποιον διαμένει σε αυτό. Δηλαδή φορολογούνται και οι ενοικιαστές, με βάση το εμβαδό της κατοικίας, αλλά και την περιοχή όπου αυτό βρίσκεται.

Στο εξής, με βάση το νομοσχέδιο η αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης για κατοικίες μειώνεται:

• Κατά 30% για κατοικίες σε περιοχές με Τιμή Ζώνης κάτω από 2.800 ευρώ ανά τετραγωνικό. Για σπίτια έως 80 τ.μ., ο συντελεστής μειώνεται από 40 σε 28 ευρώ ανά τ.μ. και η αντίστοιχη μείωση της αντικειμενικής δαπάνης από 3.200 ευρώ σε 2.240 ευρώ (-30%). Ενώ για κατοικίες 120 τ.μ., η αντικειμενική δαπάνη μειώνεται από 5.800 σε 4.040 ευρώ.

Eτήσια αντικειμενική δαπάνη, με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας

 

• Για κατοικίες σε περιοχές με τιμές ζώνης από 2.800 έως 4.999 ευρώ/τ.μ. το τεκμαρτό θα προσαυξάνεται πλέον κατά 30% και όχι κατά 40%. Έτσι η αντικειμενική δαπάνη μειώνεται συνολικά κατά 35%.

• Σε περιοχές με τιμές ζώνης άνω των 5.000 ευρώ/τ.μ. το τεκμαρτό εισόδημα προσαυξάνεται κατά 58% αντί 70%. Έτσι, σε αυτές τις περιοχές, η αντικειμενική δαπάνη μειώνεται κατά 35%.

• Για μονοκατοικίες, οι προσαυξήσεις κατά 20% διατηρούνται αλλά εφαρμόζονται επί των νέων, μειωμένων αντικειμενικών δαπανών. Η έκπτωση 50% για δευτερεύουσες κατοικίες διατηρείται, επίσης, επί των νέων τιμών.

 

2) Αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης

Στον τομέα των αυτοκινήτων, για οχήματα μετά το 2010, αλλάζει πλήρως το σύστημα υπολογισμού: τα τεκμήρια υπολογίζονται πλέον με βάση τόσο τον κυβισμό όσο και τις εκπομπές CO2, αντί μόνο του κυβισμού.

Σήμερα τα αυτοκίνητα υπόκεινται σε αντικειμενικές δαπάνες, αποκλειστικά βάσει των κυβικών εκατοστών του κινητήρα τους. Επίσης, προβλέπεται μείωση του ποσού, ανάλογα με την παλαιότητα, κατά 30% για αυτοκίνητα 5-10 ετών και κατά 50% για αυτοκίνητα άνω των 10 ετών. Ωστόσο το κόστος συντήρησης δεν είναι υψηλότερο για τα νεότερα αυτοκίνητα έναντι των παλαιότερων, ενώ η παρούσα κατάσταση λειτουργεί αποτρεπτικά για την αγορά νεότερου αυτοκινήτου κάτω της δεκαετίας, ως εξής:

Νέα κλίμακα βάσει Co2 (για οχήματα που έχουν ταξινομηθεί από 1/11/2010)

 

Το νέο σύστημα «οδηγεί» σε μείωση έως 70% για νέα οχήματα, έως 30% για οχήματα ηλικίας 5-10 ετών και έως 50% για οχήματα άνω των 10 ετών. Για όσους διαθέτουν αυτοκίνητα που ταξινομήθηκαν μετά την 1η Νοεμβρίου 2010, οι αντικειμενικές δαπάνες προσδιορίζονται πλέον από τα γραμμάρια εκπομπών CO2, κατά αντιστοιχία με τα τέλη κυκλοφορίας. Ενδεικτικά, για οχήματα με εκπομπές CO2 έως 122g/km, το τεκμήριο ανέρχεται σε 2.000 ευρώ, ενώ για μεγαλύτερες εκπομπές διαφοροποιείται βάσει της σχετικής κλίμακας (30-60 ευρώ/γρ.). Η μείωση είναι πιο έντονη για οχήματα παλαιότερα των 10 ετών, καθώς τα νέα τεκμήρια υπολογίζονται με μείωση 50% επί των ισχυόντων τιμών. Για ηλεκτρικά αυτοκίνητα μηδενικών ρύπων, αν η λιανική τιμή προ φόρων δεν υπερβαίνει τα 50.000 ευρώ, η αντικειμενική δαπάνη παραμένει μηδενική. Για ακριβότερα ηλεκτρικά, το τεκμήριο περιορίζεται στα 2.000 ευρώ ετησίως έναντι 4.000 ευρώ σήμερα.

3. Σκάφη αναψυχής

Για τα σκάφη, σήμερα, η τεκμαρτή δαπάνη από κάθε σκάφος μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητά του κατά 15% αν έχουν παρέλθει πάνω από 5 έτη από το έτος που νηολογήθηκε για πρώτη φορά, ή και 30% αν έχουν παρέλθει 10 έτη. Με το νέο καθεστώς, μειώνεται κατά 30% η τεκμαρτή δαπάνη και για τα νεότερα σκάφη, καθώς οι δαπάνες συντήρησης δεν είναι υψηλότερες στα νεότερα.

 

Διατηρείται, επίσης, η πρόβλεψη ότι τα ποσά της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης μειώνονται κατά 50% προκειμένου για ιστιοφόρα σκάφη. Κατά το ίδιο ποσοστό μειώνονται και για πλοία αναψυχής που έχουν κατασκευασθεί ή κατασκευάζονται στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου από ξύλο, τύπων «τρεχαντήρι», «βαρκαλάς», «πέραμα», «τσερνίκι» και «λίμπερτυ», που προέρχονται από την ελληνική ναυτική παράδοση.

Σαρωτικοί ήταν οι έλεγχοι που πραγματοποίησαν τα ελεγκτικά κλιμάκια της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) κατά τους μήνες Μάιο έως Σεπτέμβριο 2025, σε όλη την ελληνική επικράτεια και με ειδική στόχευση στους καλοκαιρινούς προορισμούς, σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΑΑΔΕ, οι 5 γεωγραφικές περιφέρειες όπου διαπιστώθηκαν τα υψηλότερα ποσοστά παραβατικότητας, ήταν:

· Δυτική Ελλάδα (νομοί Αιτωλοακαρνανίας 42,07%, Ηλείας47,22%, Αχαΐας 43,61%)

· Στερεά Ελλάδα (νομοί Αττικής 37,32%, Εύβοιας 47,44%, Βοιωτίας 34,04%)

· Πελοπόννησος (νομοί Κορινθίας 54,02%, Αρκαδίας 45,88%, Λακωνίας 42,15%)

· Κρήτη (νομοί Λασιθίου 42,77%, Χανίων 43,83%)

· Νότιο Αιγαίο (νομός Κυκλάδων 33% , Δωδεκανήσου 39,72%).

Σε χαμηλά επίπεδα παρέμεινε η παραβατικότητα στις ακόλουθες περιοχές:

· Βόρειο Αιγαίο (νομοί Λέσβου 24,75%, Χίου 22,34%)

· Ανατολική Μακεδονία & Θράκη (νομοί Δράμας 20,65%, Ξάνθης 23,18%)

· Δυτική Μακεδονία (νομός Κοζάνης 22,28%)

Το 41% των διενεργηθέντων ελέγχων στόχευσε σε κλάδους επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό (δραστηριότητες εστιατορίων, παροχής ποτών, ξενοδοχεία και παρόμοια καταλύματα) εντοπίζοντας παραβατική συμπεριφορά σε ποσοστό 33,73%.

Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν συντονισμένες επιχειρήσεις εντοπισμού φοροδιαφυγής κατόπιν σχετικών πληροφοριακών δελτίων, όπως μεταξύ άλλων η επιχείρηση «Κρουαζιέρα θα σε πάω», με την οποία οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ έκαναν έφοδο σε ημερόπλοια της Σαντορίνης, της Κω και άλλων νησιών.

Πρόστιμα και λουκέτα

Οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ επέβαλαν πρόστιμα και λουκέτα 48 και πλέον ωρών, σε 300 επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται κυρίως στον χώρο της εστίασης και της μίσθωσης ομπρελών και καθισμάτων παραλιών (69%), ενώ εντοπίστηκαν συνολικά 202 περιπτώσεις μη διασύνδεσης POS ταμειακών μηχανών στις οποίες επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 2.590.500 ευρώ.

Ενδεικτικά:

· Στο Ηράκλειο της Κρήτης, σε εστιατόριο που δεν είχε διαβιβάσει στην πλατφόρμα e-send 18.515 αποδείξεις, αξίας 275.000 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και λουκέτο 4 ημερών (υπότροπος).

· Στην Πάρο, σε επιχείρηση κατασκευής ξυλουργικών προϊόντων που δεν είχε διαβιβάσει στην πλατφόρμα e-send 7 αποδείξεις συνολικής αξίας 111.000 ευρώ και δεν είχε διασυνδέσει το POS με την ταμειακή μηχανή, επιβλήθηκε συνολικό πρόστιμο ύψους 33.360,85 ευρώ και λουκέτο 2 ημερών.

· Στο Γύθειο Λακωνίας, σε super market που δεν είχε διαβιβάσει στην πλατφόρμα e-send 5.409 φορολογικά στοιχεία, αξίας 101.000 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και 48ωρη σφράγιση καταστήματος.

· Στις Σέρρες, σε ζαχαροπλαστείο που δεν είχε διαβιβάσει στην πλατφόρμα e-send 13.246 αποδείξεις, συνολικής αξίας 102.229,69 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και λουκέτο 4 ημερών (υπότροπος).

· Στον Πύργο, σε ψητοπωλείο που δεν είχε διαβιβάσει στην πλατφόρμα e-send 6.699 αποδείξεις αξίας 60.338,95 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και 48ωρο λουκέτο.

· Στη Μύκονο, κατάστημα ειδών λαϊκής τέχνης δεν είχε κόψει αποδείξεις – για το 2021 και 2022 – 107.000 ευρώ, εισπράττοντας και μη αποδίδοντας ΦΠΑ 26.000 ευρώ. Επιβλήθηκε πρόστιμο 13.000 ευρώ και κλείσιμο για δύο ημέρες.

· Στη Μύκονο, ιταλικό εστιατόριο δεν είχε εκδώσει το 2021 μία απόδειξη, 28.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ 4.000 ευρώ. Το πρόστιμο είναι 2.000 ευρώ, συνοδευόμενο από 48ωρο λουκέτο.

· Στην Κατερίνη, σε κατάστημα λιανικής πώλησης ειδών ρουχισμού που δεν είχε διαβιβάσει στην πλατφόρμα e-send 6.378 φορολογικά στοιχεία συνολικής αξίας 35.108,71 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και 2ήμερο λουκέτο.

· Στη Σαντορίνη, σε 2 δημοφιλή beach bar που δεν είχαν εκδώσει αποδείξεις συνολικής αξίας 1.644,25 ευρώ και 1.141,13 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και λουκέτο 2 ημερών.

· Στη Ρόδο, σε επιχείρηση εκμετάλλευσης παιχνιδιών θαλάσσης που δεν είχε εκδώσει 20 αποδείξεις συνολικής αξίας 6.489,91 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο, συνοδευόμενο από 48ωρο λουκέτο.

· Στους Παξούς, σε καφετέρια που εξέδωσε 214 ανακριβή φορολογικά στοιχεία αξίας 3.672,27 ευρώ, επιβλήθηκε πρόστιμο και λουκέτο 2 ημερών.

· Στη Σάμο, σε εστιατόριο που δεν είχε εκδώσει 14 αποδείξεις, επιβλήθηκαν προσαυξημένες κυρώσεις λόγω υποτροπής, βάζοντας λουκέτο για 96 ώρες.

Φοροδιαφυγή εντοπίζεται επίσης:

· σε επιχειρήσεις μίσθωσης ομπρελών και καθισμάτων παραλίας, με 48ωρα λουκέτα να μπαίνουν σε πλαζ στα Χανιά, το Ρέθυμνο, τη Ρόδο, τη Σάμο, την Κέρκυρα, τη Σύρο, την Σίφνο, τον Πόρο και την Αίγινα για μη έκδοση αποδείξεων συνολικής αξίας 10.000 ευρώ.

· σε επιχειρήσεις παροχής προσωπικών υπηρεσιών, με κομμωτήρια και λοιπές υπηρεσίες καλλωπισμού στην Αττική, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, τη Λάρισα, το Ηράκλειο και πολλά νησιά του Αιγαίου να σφραγίζονται για 2 ημέρες, λόγω μη έκδοσης αποδείξεων αξίας άνω των 55.000 ευρώ συνολικά.