Το κοινοβούλιο του Ελ Σαλβαδόρ, στο οποίο κυριαρχεί η παράταξη του προέδρου Ναγίμπ Μπουκέλε —το κόμμα «Νέες Ιδέες»— υιοθέτησε την Πέμπτη, με συντριπτική πλειοψηφία, πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος, καταργώντας κάθε περιορισμό στον αριθμό των προεδρικών θητειών και επιτρέποντας την επανεκλογή επ’ αόριστον του προέδρου, ο οποίος θεωρείται στενός πολιτικός σύμμαχος του πρώην Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Η μεταρρύθμιση, η οποία εξετάστηκε με ταχεία διαδικασία, προβλέπει επίσης την επιμήκυνση της προεδρικής θητείας από τέσσερα σε έξι έτη. Εγκρίθηκε από την Ολομέλεια με 57 ψήφους υπέρ και 3 κατά.
Στο αναθεωρημένο πλέον Σύνταγμα καταργείται και ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών: θα διεξάγονται πλέον σε μία μόνο φάση.
Επιπλέον, προβλέπεται ότι η τρέχουσα θητεία του προέδρου Μπουκέλε, ο οποίος εξακολουθεί να διατηρεί υψηλά ποσοστά δημοτικότητας λόγω της σκληρής καταστολής των εγκληματικών συμμοριών, θα ολοκληρωθεί το 2027, δύο χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι είχε προγραμματιστεί. Θα έχει τότε το δικαίωμα να είναι εκ νέου υποψήφιος, χωρίς περιορισμούς.
Ο Ναγίμπ Μπουκέλε, στην εξουσία από το 2019, επανεξελέγη το 2024 με περίπου 85% των ψήφων, αφού του επετράπη να διεκδικήσει δεύτερη συνεχόμενη θητεία —κάτι που απαγορευόταν ρητά από το προηγούμενο Σύνταγμα— έπειτα από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, τα μέλη του οποίου είχαν διοριστεί από την πλειοψηφία του κυβερνώντος κόμματος.
Η βουλεύτρια Άνα Φιγκερόα, ένθερμη υποστηρίκτρια του προέδρου, παρουσίασε την πρόταση αναθεώρησης χαρακτηρίζοντάς την «ιστορική». Όπως δήλωσε: «Είναι πολύ απλό, σαλβαδοριανέ λαέ. Θα μπορείς να αποφασίσεις ως πότε θα υποστηρίζεις τον πρόεδρό σου».
Από την πλευρά της αντιπολίτευσης, η βουλεύτρια Μαρσέλα Βιγιατόρο επέκρινε δριμύτατα την αιφνίδια κατάθεση της πρότασης λίγο πριν από την καλοκαιρινή διακοπή των εργασιών του κοινοβουλίου, λέγοντας ότι «σήμερα, η δημοκρατία στο Ελ Σαλβαδόρ πέθανε […] Έπεσαν οι μάσκες». Κατηγόρησε επίσης τη συμπολίτευση για «κυνισμό».
Ο 44χρονος πρόεδρος αποδίδει τη δημοτικότητά του στον «πόλεμο» που έχει κηρύξει κατά των «μάρας», των συμμοριών που για δεκαετίες τρομοκρατούσαν τον πληθυσμό. Η εκτεταμένη χρήση του στρατού, οι συνεχείς αστυνομικές επιχειρήσεις και οι μαζικές συλλήψεις —που έχουν ξεπεράσει τις 87.000— οδήγησαν σε σημαντική μείωση της εγκληματικότητας στη χώρα, η οποία κάποτε συγκαταλεγόταν στις πιο επικίνδυνες παγκοσμίως.
Η χώρα βρίσκεται υπό καθεστώς κατάστασης έκτακτης ανάγκης εδώ και περισσότερο από τρία χρόνια, που επιτρέπει συλλήψεις χωρίς ένταλμα. Σύμφωνα με οργανώσεις όπως οι Cristosal και Socorro Jurídico Humanitario, ανάμεσα στους συλληφθέντες περιλαμβάνονται χιλιάδες αθώοι, ενώ τουλάχιστον 430 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στις φυλακές.
Ο πρόεδρος Μπουκέλε έχει εξελιχθεί και σε σημαντικό σύμμαχο του Ντόναλντ Τραμπ, ιδίως στην ατζέντα για την ανάσχεση της παράνομης μετανάστευσης. Το Ελ Σαλβαδόρ φιλοξένησε για μήνες, σε νέο σωφρονιστικό συγκρότημα ειδικά σχεδιασμένο για μέλη συμμοριών —το Κέντρο Περιορισμού της Τρομοκρατίας (Centro de Confinamiento del Terrorismo – CECOT)— 252 υπηκόους της Βενεζουέλας, οι οποίοι είχαν απελαθεί με συνοπτικές διαδικασίες από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι περισσότεροι έχουν πλέον επιστρέψει στην πατρίδα τους.
Η συνταγματική αναθεώρηση πραγματοποιείται σε κλίμα έντασης και καταστολής, με στοχοποίηση υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επικριτών της κυβέρνησης. Πολλοί δημοσιογράφοι και ακτιβιστές έχουν αναγκαστεί να φύγουν στο εξωτερικό.
Η Χουανίτα Γκεμπέρτους, διευθύντρια του τμήματος Αμερικής του Human Rights Watch (Παρατηρητηρίο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), ανέφερε σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα X: «Το κόμμα του Μπουκέλε προωθεί συνταγματική αναθεώρηση-εξπρές ώστε να επιτρέπεται η επανεκλογή του προέδρου επ’ αόριστον. Ακολουθεί τον δρόμο της Βενεζουέλας. Ξεκινά με έναν ηγέτη που εκμεταλλεύεται τη δημοτικότητά του για να συγκεντρώσει εξουσίες και καταλήγει σε δικτατορία».
Αντιδρώντας στις επικρίσεις, η βουλεύτρια των «Νέων Ιδεών» Σουέσι Καγιέχας δήλωσε στην Ολομέλεια: «Σε καμία περίπτωση δεν προτείνουμε να παραμείνει ένας μόνο πρόεδρος στην εξουσία επ’ αόριστον και να μη διεξαχθούν ξανά εκλογές. Αυτό δεν είναι αλήθεια».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Μπουκέλε είχε δηλώσει τον Ιούνιο, στην επέτειο της επανεκλογής του: «Προτιμώ να με λένε δικτάτορα, παρά να βλέπω Σαλβαδοριανούς να σκοτώνονται στους δρόμους».
