Μια νέα ψηφιακή εποχή για τα δημόσια δεδομένα σχεδιάζει η ελληνική κυβέρνηση, με στόχο όχι μόνο τη συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και την αξιοποίησή τους ως καταλύτη για την ενίσχυση της οικονομίας και του τεχνολογικού οικοσυστήματος της χώρας. Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα της παρέμβασης του νομικού συμβούλου του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για θέματα AI, Βασίλη-Μιχαήλ Καρκατζούνη, σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη με θέμα «Η τεχνητή νοημοσύνη ως επιταχυντής του ψηφιακού μετασχηματισμού στο Δημόσιο και στις επιχειρήσεις».
Ο ίδιος μίλησε στην ενότητα «Έξυπνες πόλεις, δημόσια διοίκηση και τεχνητή νοημοσύνη: Καλές πρακτικές και καινοτόμες εφαρμογές». Την ημερίδα διοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, μέσω της αντιπεριφέρειας Ψηφιακής Διακυβέρνησης, και ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Τεχνολογίας Πληροφορικής Ελλάδος (ΣΕΤΠΕ), υπό την αιγίδα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ενώ πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας και της Εταιρείας Διοίκησης Επιχειρήσεων Βόρειας Ελλάδας (ΕΔΕΒΕ).
Από τη συμμόρφωση στην ανάπτυξη: Ψηφιακή υποδομή για όλους
Στο επίκεντρο των αλλαγών βρίσκεται η δημιουργία μιας νέας εθνικής πλατφόρμας ανοικτών δεδομένων, η οποία θα λειτουργεί ως ενιαίο σημείο πρόσβασης για πολίτες, ερευνητές και επιχειρήσεις. Όπως ανέφερε, στόχος είναι η ποιοτική, δίκαιη και επαναχρησιμοποιήσιμη διάθεση των δημόσιων δεδομένων, ξεφεύγοντας από το σημερινό κατακερματισμένο και προβληματικό μοντέλο.
«Η αποκεντρωμένη διαχείριση φαίνεται να μην αποδίδει. Προχωρούμε σε ένα κεντρικά συντονισμένο σύστημα αξιολόγησης για αιτήματα πρόσβασης και χρήσης δεδομένων, ώστε να ενισχύσουμε τη διαφάνεια και τον ανταγωνισμό», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η νέα στρατηγική περιλαμβάνει τόσο πλήρως ανοικτά όσο και προστατευόμενα σύνολα δεδομένων, με σαφείς κανόνες πρόσβασης, συμβατούς με τον Κανονισμό Διακυβέρνησης Δεδομένων (Data Governance Act) της ΕΕ.
Παράλληλα, η Ελλάδα προετοιμάζεται για την ενσωμάτωση του AI Act, του πρώτου ευρωπαϊκού ρυθμιστικού πλαισίου για την τεχνητή νοημοσύνη. Σύμφωνα με τον κο Καρκατζούνη, ήδη δρομολογείται η σύσταση εθνικής τεχνικής ομάδας για την παρακολούθηση των ευρωπαϊκών εξελίξεων σε πρότυπα AI και κυβερνοασφάλειας, καθώς και η κατάθεση νομοσχεδίου για την εφαρμογή του κανονισμού στην Ελλάδα. Στις 2 Ιουλίου, μάλιστα, όπως γνωστοποίησε, προγραμματίζεται φόρουμ διαβούλευσης με φορείς και επιχειρήσεις, με έμφαση σε κρίσιμα ζητήματα όπως η πνευματική ιδιοκτησία και η πρόσβαση σε δεδομένα για την εκπαίδευση μοντέλων AI.
Ισότιμη πρόσβαση – Όχι άλλα μονοπώλια δεδομένων
«Οι εταιρείες που δημιούργησαν τα μεγάλα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης είχαν αποκλειστική πρόσβαση στα απαραίτητα δεδομένα. Αυτό δεν πρέπει να επαναληφθεί», παρατήρησε.
Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε ότι η πολιτική του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης είναι σαφής: πρόσβαση σε δεδομένα για όλους, όχι μόνο για τους «μεγάλους παίκτες«. Το όραμα, όπως σημείωσε, είναι η ισότιμη αξιοποίησή τους από μικρομεσαίες και νεοφυείς επιχειρήσεις, ερευνητές και δημόσιους φορείς.
Δικαιώματα και τεχνολογία: Η πρόκληση της ισορροπίας
Ο κόσμος των δεδομένων, όπως επεσήμανε, είναι γεμάτος αντιφάσεις και νομικές «γκρίζες ζώνες». Από την προστασία προσωπικών δεδομένων μέχρι τα δικαιώματα των δημιουργών, η ανάγκη για σαφή νομικά όρια και δικλείδες προστασίας είναι επιτακτική.
«Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ταυτοποιεί άτομα ακόμη και με ελάχιστες πληροφορίες. Πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν μας αυτή την πραγματικότητα όταν σχεδιάζουμε πολιτικές ρύθμισης», ανέφερε.
Στο μέτωπο των πνευματικών δικαιωμάτων, το τοπίο φαίνεται να είναι ακόμη αχαρτογράφητο. «Αν ένα μοντέλο AI εκπαιδεύεται πάνω σε περιεχόμενο που έχει δημιουργήσει κάποιος άλλος, ποιος αποζημιώνεται και πώς; Αυτά είναι ερωτήματα που η Ευρώπη – και η Ελλάδα – καλούνται να απαντήσουν άμεσα», δήλωσε.
Η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει τη διαμόρφωση πολιτικής μέσα από διάλογο με την αγορά, την ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα, για να σχεδιάσει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που να είναι σύγχρονο, λειτουργικό και δίκαιο. «Η καινοτομία δεν μπορεί να είναι εις βάρος των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η πρόκληση είναι να βρούμε εκείνη τη δύσκολη αλλά αναγκαία ισορροπία. Και η Ελλάδα δείχνει να την αναζητά, αυτή τη φορά στα σοβαρά», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.
Η Ελλάδα επενδύει στο «έξυπνο» περιεχόμενο – Η AI θέλει αξίες, όχι απλώς δεδομένα
Τη θέση του ότι στην πρώτη γραμμή της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης με σεβασμό στα δικαιώματα και την ποιότητα των δεδομένων δηλώνει παρούσα η Ελλάδα, διατύπωσε ο διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, Δρ Κυριάκος Τολιάς. «Το περιεχόμενο επιτέλους αναγνωρίζεται ως πρωταγωνιστής. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ο καθρέφτης των αξιών μας – όχι απλώς ένα εργαλείο», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ανέφερε ότι το Κέντρο εργάζεται ήδη στην ανάπτυξη ποιοτικών dataset για την εκπαίδευση αλγορίθμων, εντός ευρωπαϊκού έργου, στοχεύοντας στην ενίσχυση της διαφάνειας, της καινοτομίας και της προσβασιμότητας και όπως είπε ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δημιουργία ανοιχτών δημόσιων δεδομένων υψηλής ποιότητας, «αρχίζοντας από το σπίτι μας».
Μεταξύ άλλων, είπε ότι σε θέματα ΑΙ «η Ευρώπη δεν είναι πίσω. Δείχνει τον δρόμο. Και η Ελλάδα έχει τη γνώση και το ανθρώπινο δυναμικό για να είναι μέρος αυτής της πρωτοπορίας – με αξίες, όχι με ‘αναβολικά’ και τεχνολογικές υπερβολές», υπογράμμισε.
«Έξυπνες πόλεις»: Η Ελλάδα ξέρει, μπορεί, αλλά… αξιοποιεί;
Τη θέση της ότι σε μια εποχή όπου η τεχνολογία υπόσχεται να μεταμορφώσει την καθημερινότητα των πολιτών, οι «έξυπνες πόλεις» όχι μόνο δεν είναι πια ένα μακρινό όραμα, αλλά είναι και στην Ελλάδα, διατύπωσε η εμπορική διευθύντρια της Dotsoft, Εύα Ζερδελή.
Όπως είπε. δεκάδες δήμοι έχουν ήδη εξοπλιστεί με αισθητήρες, πλατφόρμες, εφαρμογές και εργαλεία που μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που λειτουργεί μια πόλη. Από κάδους απορριμμάτων που ενημερώνουν όταν γεμίζουν μέχρι φανάρια που ρυθμίζουν την κυκλοφορία με βάση την ατμοσφαιρική ρύπανση, η υποδομή υπάρχει. «Η τεχνολογία υπάρχει και οι ελληνικές εταιρείες αποδεικνύουν καθημερινά ότι η καινοτομία δεν γνωρίζει γεωγραφικά όρια», είπε και πρόσθεσε εμφατικά ότι το ερώτημα που παραμένει επίμονο είναι «αξιοποιούμε ή απλώς εγκαθιστούμε;»
Παρατηρώντας ότι στην Ελλάδα του 2025 δεν λείπουν πια τα «έξυπνα» συστήματα, αλλά λείπει η «εξυπνάδα στην αξιοποίησή τους», τόνισε ότι η Dotsoft, μια ελληνική εταιρεία με 20 χρόνια εμπειρίας στην πληροφορική και περισσότερα από 50 έργα Smart City στο ενεργητικό της, από το 2015 δουλεύει για την ψηφιακή μετάβαση των δήμων και δίνει λύσεις που «αν χρησιμοποιηθούν σωστά τότε, ναι, θα αλλάξουν την καθημερινότητα των πολιτών».
Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε ότι «το μεγαλύτερο στοίχημα δεν είναι να στήσεις ένα σύστημα, αλλά να μην το αφήσεις να σκουριάσει στο πίσω μέρος ενός server room», και πρόσθεσε ότι αυτό απαιτεί εκπαίδευση, διοίκηση με όραμα και στελέχη που δεν φοβούνται να πατήσουν κουμπιά.
Έχουμε τα πάντα. Λείπει μόνο το «ναι, προχωράμε»
Στην Ελλάδα έχουμε τις εφαρμογές, τις ιδέες και τους ανθρώπους και αυτό που λείπει δεν είναι η τεχνολογία, αλλά η απόφαση να χρησιμοποιηθεί σωστά, τόνισε από την πλευρά του ο ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), Δρ Δημήτρης Τζοβάρας.
Λέγοντας ότι «δεν φτάνει να φτιάχνουμε λύσεις για να τις βάζουμε στο ράφι ή να τις δείχνουμε σε παρουσιάσεις», δήλωσε ότι «ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να ζητάμε έργα και να αρχίσουμε να προσφέρουμε λύσεις. Να φύγουμε από την εξάρτηση και να δείξουμε ότι μπορούμε να σταθούμε μόνοι μας. Μπορούμε να είμαστε χρήσιμοι, σύγχρονοι και παρόντες. Η ευκαιρία είναι εδώ», είπε εμφατικά.
Χαρακτηρίζοντας «περιουσία« τα δεδομένα, ο Δρ Τζοβάρας είπε ότι ακόμη «δεν έχουμε μάθει να τη βλέπουμε έτσι και δεν έχουμε αναπτύξει επιχειρηματικά μοντέλα που να μετατρέπουν την πληροφορία σε αξία» και τόνισε ότι είναι ανάγκη να στηθούν πλαίσια, κανόνες και καινοτόμες αγορές, έτσι ώστε «να δημιουργήσουμε έσοδα από τα δεδομένα, με σεβασμό στην προστασία και στη διαφάνεια».
Μεταξύ άλλων, παρατηρώντας ότι η Ευρώπη δεν θα ηγηθεί της επανάστασης της τεχνητής νοημοσύνης, είπε ότι «τα foundational μοντέλα έχουν ήδη φτιαχτεί. Δεν θα γίνουμε πρώτοι. Με τίποτα». Ωστόσο, έσπευσε να προσθέσει ότι «υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιρίας και αυτό είναι οι εφαρμογές».
Στην τοποθέτησή του είπε ότι «σε τρία με τέσσερα χρόνια, πολλοί από εμάς δεν θα έχουμε δουλειά. Όχι γιατί είμαστε άχρηστοι, αλλά γιατί η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτερα απ’ όσο εξελίσσεται ο ρόλος μας μέσα στην κοινωνία. Πώς επανατοποθετούμαστε. Πώς προετοιμαζόμαστε για ρόλους όπως ο ‘παραμετροποιητής μοντέλων’ επαγγέλματα που χθες δεν υπήρχαν και αύριο θα είναι κρίσιμα;»
Επιπλέον, εξήρε τη σημασία και την ικανότητα των ελληνικών εταιρειών, υποστηρίζοντας ωστόσο ότι είναι «κρατικοδίαιτες» και ότι αυτό πρέπει να αλλάξει.
Η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται – Το κράτος πρέπει να συγχρονιστεί.
«Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να απογειώσει τη δημόσια διοίκηση», τόνισε από την πλευρά του ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της ΕΛΒΗΣ, Παναγιώτης Χριστοδούλου, προσθέτοντας ότι «η εμπειρία από τον ιδιωτικό τομέα το αποδεικνύει καθημερινά. Το πρόβλημα δεν είναι η τεχνολογία, αλλά η διοίκηση.»
Όπως εξήγησε, «σήμερα, σχεδιάζουμε σε ένα υπουργείο, υλοποιούμε σε ένα άλλο, ενώ η αγορά κινείται αλλού. Το αποτέλεσμα είναι ο αποσυντονισμός. Έξι υπουργεία εμπλέκονται στον ίδιο νόμο και δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε σε μια απλή διευκρίνιση. Για να ξεκαθαριστεί ένα σημείο, μπορεί να χρειαστούν έξι μήνες», είπε.
Λέγοντας ότι η τεχνολογία είναι έτοιμη να «αναλάβει δράση» και ότι οι άνθρωποι υπάρχουν, ο κος Χριστοδούλου είπε ότι αυτό που λείπει είναι η στόχευση και η διασύνδεση. «Λείπει ένα κοινό κέντρο βάρους. Μια δημόσια διοίκηση που να λειτουργεί ως σύμμαχος και όχι ως τροχοπέδη», τόνισε.
Ελ. Αλ.
