ΑΠΕ-ΜΠΕ

«Ο εξωδικαστικός μηχανισμός για τη ρύθμιση οφειλών προς τις τράπεζες και το δημόσιο αποτέλεσε ένα μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνησή μας ήδη από το 2019, όταν δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας ήταν εγκλωβισμένοι σε κόκκινα δάνεια και ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς το δημόσιο, χωρίς καμία δυνατότητα μακροπρόθεσμης ρύθμισης και οικονομικής δραστηριότητας. Στόχος μας ήταν να μπορέσουμε να δώσουμε στους συμπολίτες μας αυτούς τη δυνατότητα να ανασάνουν από τα χρέη τους, ρυθμίζοντας τα με έναν αυτοματοποιημένο και δίκαιο τρόπο, ώστε να βάλουν σε μια τάξη τα οικονομικά τους και να πάρουν ξανά τη ζωή τους στα χέρια τους», σημειώνει σε ανάρτησή του στο facebook ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Είμαι λοιπόν ιδιαίτερα χαρούμενος, καθώς τα αποτελέσματα του εξωδικαστικού μηχανισμού μέχρι στιγμής φαίνεται να μας δικαιώνουν: Το 2024 είχαμε αύξηση στις ρυθµίσεις του εξωδικαστικού κατά 81% σε σχέση με τις ρυθμίσεις που έγιναν κατά το 2023, κλείνοντας έτσι το έτος με σύνολο 28.945 επιτυχών ρυθµίσεων, που αντιστοιχεί σε αρχικές οφειλές 9,5 δισ. ευρώ. Ενώ με το κλείσιμο του 1ου τριμήνου του 2025 το νούμερο αυτό διαμορφώθηκε ήδη σε 33.432 ρυθμίσεις συνόλου οφειλών 10,9 δισ. ευρώ. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι σχεδόν 33,5 χιλιάδες δανειολήπτες πέτυχαν κούρεμα έως 30% στις οφειλές τους και νέα ρύθμιση για την αποπληρωμή τους έως 26 χρόνια», συνέχισε ο πρωθυπουργός.

Και πρόσθεσε: «Είναι ενδεικτικό ότι υπό τον παλιό εξωδικαστικό του νόμου ΣΥΡΙΖΑ, που θεσμοθετήθηκε το 2017, είχαν επιτευχθεί ελάχιστες ρυθμίσεις, περί τις 2.000, καθόλα τα έτη λειτουργίας του και ενώ το ιδιωτικό χρέος σημείωνε ήδη ιστορικά υψηλά. Λόγω αυτής της αβελτηρίας το 2019 συνολικά στον χρηματοπιστωτικό τομέα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ανέρχονταν σε 92,2 δισ. ευρώ, ενώ σήμερα βρισκόμαστε στα 67,1 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα των πολιτικών μας.

Ασκήσαμε επιτυχώς πίεση σε τράπεζες και servicers με σειρά μέτρων που τους υποχρέωσαν να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα και διαφάνεια. Και προχωράμε στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό, ο οποίος κατατίθεται σήμερα στη Βουλή με έξι νέες πρωτοβουλίες που διευρύνουν την περίμετρο και στα εισοδήματα της μεσαίας τάξης που βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο των πολιτικών μας».

Ο κ. Μητσοτάκης συμπλήρωσε πως τα νέα ευνοϊκά μέτρα είναι τα εξής:

– Ο διπλασιασµός της περιμέτρου των επιλέξιµων οφειλετών με ετήσια εισοδήματα έως 42.000 ευρώ και περιουσία έως 360.000 ευρώ.

-Η περαιτέρω προστασία των δανειοληπτών μέσω θεσµοθέτησης της υποχρέωσης του πιστωτή να έχει καταθέσει προ της διενέργειας του πλειστηριασµού έγγραφη πρόταση ρύθµισης στον οφειλέτη.

-Η απαλλαγή οφειλέτη για τον οποίο δεν ανοίγει πτωχευτική διαδικασία αλλά καταχωρείται στο Μητρώο Φερεγγυότητας.

-Η επέκταση προθεσµιών ώστε να µπορεί ο ευάλωτος οφειλέτης να µπει στο ενδιάµεσο πρόγραµµα.

-Η επέκταση της δυνατότητας ρύθµισης δανείων µε εγγύηση Ελληνικού Δηµοσίου µέσω της διαδικασίας εξυγίανσης.

-Ένας μόνιµος µηχανισµός αποζηµίωσης ζηµιωθέντων της «ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ».

«Χάρη στις πολιτικές μας για τα κόκκινα δάνεια, τόσο μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού όσο και μέσω του προγράµµατος «ΗΡΑΚΛΗΣ», οι τράπεζες είχαν σημαντική µείωση των µη εξυπηρετούµενων δανείων στα χαρτοφυλάκιά τους», επισήμανε επίσης ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Και σημείωσε: «Το τρίτο τρίµηνο του 2024 το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων έφτασε το 4,6%, στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, όντας χαµηλότερο και από την περίοδο πριν την κρίση. Να θυμίσω μόνο ότι το 2019 το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανερχόταν στο 40,6%! Ενώ πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι η πατρίδα μας βρίσκεται κάτω από τον µέσο όρο της Ε.Ε. ως προς το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Θα συνεχίσουμε να δίνουμε τη μάχη για τη στήριξη των ευάλωτων εισοδημάτων, τη μείωση των κόκκινων δανείων και την εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας μας που πρέπει να λειτουργεί με δικαιοσύνη και κανόνες όπως σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα».

Το Δημόσιο παραιτείται από τα ένδικα μέσα για τις αποζημιώσεις των συγγενών των θυμάτων στις τραγωδίες στο Μάτι και στη Μάνδρα, όπως είχε προαναγγείλει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης.

Η σχετική ρύθμιση περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για την Κεφαλαιαγορά που κατατέθηκε πριν από λίγο στην Βουλή.

Συγκεκριμένα η ρύθμιση προβλέπει τα εξής:

1. Κατά οριστικών αποφάσεων πρωτοβαθμίων διοικητικών Δικαστηρίων, με τις οποίες σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων περί αστικής ευθύνης, επιδικάζονται: α) χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης υπέρ μελών οικογένειας προσώπου που απεβίωσε ή λόγω ηθικής βλάβης εξαιτίας τραυματισμού προσώπου και β) νοσήλια, έξοδα κηδείας ή/και την παροχή κατά το άρθρο 931 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164) είτε κατά την πλημμύρα της 15ης.11.2017 στην ευρύτερη περιοχή της Μάνδρας Αττικής, είτε κατά την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε την 23η.7.2018 στην Ανατολική Αττική, το Ελληνικό Δημόσιο δεν ασκεί ένδικο μέσο ή παραιτείται από το ασκηθέν. Σε περίπτωση επιδίκασης με την ίδια απόφαση και αποζημίωσης σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, η μη άσκηση ενδίκου μέσου ή η παραίτηση από αυτό εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου περιορίζεται στο κεφάλαιο της απόφασης που αφορά στην επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης και αποζημίως του πρώτου εδαφίου, εφαρμοζομένων κατά τα λοιπά των σχετικών διατάξεων του Οργανισμού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ν. 4831/2021, Α ́170).

2. Η παρούσα καταλαμβάνει και τις, μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, εκδοθείσες πρωτόδικες αποφάσεις. Εάν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος ή μετά από αυτή επιδικασθεί σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου χρηματική ικανοποίηση και αποζημίωσης σύμφωνα με τα οριζόμενα στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1 με απόφαση δευτεροβάθμιου διοικητικού δικαστηρίου ή απορριφθεί έφεση αυτού, η μη άσκηση εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου ενδίκου μέσου ή η παραίτηση από αυτό ισχύει και για την απόφαση αυτή, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρ. 1.

3. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργούνται δίκες, που κατέστησαν εκκρεμείς ενώπιον δευτεροβάθμιων διοικητικών δικαστηρίων, κατόπιν άσκησης έφεσης εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου και κατά το μέρος που αφορούν απαιτήσεις της παρ. 1.

4. Το δικαίωμα αναγωγής του Ελληνικού Δημοσίου κατά συνυπόχρεου τρίτου, δεν επηρεάζεται από τις διατάξεις του παρόντος.

Ο κατώτατος μισθός από σήμερα διαμορφώνεται στα 880 ευρώ μικτά εκ των οποίων τα 743 καθαρά, «και δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστείο» τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε ανάρτησή του στο TikTok.

Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η κυβέρνηση θα κάνει πράξη την δέσμευσή της για 950 ευρώ κατώτατο μισθό το 2027, και ανέφερε επίσης ότι το 2019 0 κατώτατος μισθός ήταν 650 ευρώ και σήμερα 880. Κάτι που αντιστοιχεί σε μια διαφορά υπέρ του εργαζόμενου 3000 ευρώ το χρόνο καθαρά. Να σημειωθεί ότι είναι η πέμπτη αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2019 όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, και αφορά πάνω από 1,6 εκατομμύρια συμπολίτες μας. Κάτι που, όπως είπε, φέρνει τη χώρα μας στην 11η θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με τον κατώτατο μισθό.

Ο πρωθυπουργός μιλώντας στο Tik Tok ανέφερε τα εξής:

«Όπως ίσως έχετε ακούσει, από σήμερα θα έχουμε νέα αύξηση του κατώτατου μισθού. Θα ήθελα λοιπόν να σας εξηγήσω τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αύξηση και τι τελικά μένει στην τσέπη του εργαζόμενου.»

«Από σήμερα 1η Απριλίου, ναι δεν είναι πρωταπριλιάτικο, ο κατώτατος μισθός διαμορφώνεται στα 880 ευρώ μικτά. Αυτό σημαίνει 743 ευρώ καθαρά το μήνα.»

«Το 2019 ο κατώτατος μισθός ήταν 650 ευρώ. Σήμερα είναι 880. Αυτό αντιστοιχεί περίπου σε 3.000 ευρώ καθαρά περισσότερα το χρόνο, δηλαδή 5 παραπάνω μισθούς ετησίως.»

«Αυτή είναι η πέμπτη διαδοχική αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2019 και αφορά πάνω από 1,6 εκατομμύρια συμπολίτες μας. Και με τη νέα προσαρμογή η Ελλάδα πια βρίσκεται στην 11η θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά το ύψος του κατώτατου μισθού. Ξέρω καλά ότι η ακρίβεια πιέζει, αλλά κάθε βήμα μετράει και θα συνεχίσουμε να τα κάνουμε. Και ναι, θα πετύχουμε τον στόχο μας για 950 ευρώ, όπως έχουμε δεσμευτεί το 2027».

Σε ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στην Ελλάδα σε ορίζοντα πενταετίας ακόμη και δεσπόζουσα θέση σε ζητήματα τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα οι κρίσιμες και στρατηγικές ορυκτές ύλες, δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και διευθύνων σύμβουλος της Geohellas, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου.

Ως παράδειγμα αυτού παραθέτει ο κ. Γιαζιτζόγλου την υπόθεση του γαλλίου, λέγοντας ότι σε περίπτωση που όντως υλοποιηθεί η εξαγγελία της Κίνας για την επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές του συγκεκριμένου ορυκτού, η επένδυση που προωθεί η Metlen στην εξόρυξη βωξίτη, από τον οποίο προέρχεται το γάλλιο, θα παρείχε τη δυνατότητα στη χώρα μας να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της Ευρώπης στο συγκεκριμένο ορυκτό, η χρήση του οποίου είναι καταλυτική σε νέες τεχνολογικές εφαρμογές με προηγμένους ημιαγωγούς.

Αντίστοιχα, ο κ. Γιαζιτζόγλου αναφέρει τις επενδύσεις της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική, τις ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους και τον διαγωνισμό για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο. Επενδύσεις όπως αυτές, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) θα μπορούσαν να διπλασιάσουν το οικονομικό αποτύπωμα του μεταλλευτικού κλάδου, ο οποίος σήμερα εισφέρει περί το 2% του ΑΕΠ της χώρας και 50.000 -υψηλότερα του μέσου όρου αμειβόμενες- θέσεις εργασίας, εκτός αστικών κέντρων.
Σημειώνει, δε, ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ή η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη, η εκμετάλλευση του οποίου εκτιμά ότι τεχνικοοικονομικά έχει ακόμη περιθώριο αξιοποίησης, εάν η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Κάτι το οποίο άπτεται πολιτικών αποφάσεων εκ μέρους της Ευρώπης.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο κ. Γιαζιτζόγλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Νίκο Δρόσο.

Ερ. Σπάνιες Γαίες: Περί τίνος ακριβώς πρόκειται;
Απ. Οι σπάνιες γαίες είναι μία κατηγορία ορυκτών του περιοδικού πίνακα οι οποίες έχουν τα τελευταία χρόνια βρει κάποιες χρήσεις σε τεχνολογικές εφαρμογές. Οι σπάνιες γαίες είναι μία υποκατηγορία των στρατηγικών και κρισίμων ορυκτών. Σήμερα γίνεται λάθος χρήση του όρου “ σπάνια” για να χαρακτηριστούν άλλα ορυκτά τα οποία είναι μεν κρίσιμα και στρατηγικά αλλά τυπικά δεν ανήκουν στην κατηγορία των σπανίων γαιών.

Ερ. Εν προκειμένω…
Απ. Εν προκειμένω, λοιπόν, στην τελευταία λίστα κρισίμων και στρατηγικών ορυκτών που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνονται 33 μεμονωμένα ορυκτά και ως 34ο η οικογένεια των σπανίων γαιών.

Ερ. Είναι όντως σπάνιες; 
Απ. Όχι δεν είναι. Ο όρος σπάνιες γαίες προκύπτει από δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι έως σήμερα ήταν “ αδιάφορες” ως προς τη χρήση τους, άρα δεν είχε επενδυθεί αρκετός κόπος στην έρευνα και ο δεύτερος είναι ότι συνήθως δεν απαντώνται σε μεγάλα κοιτάσματα. Εξηγώ. Ένα ορυκτό μπορεί να λέμε ότι είναι στον φλοιό της γης σε ποσοστό 0,1% και αυτό είναι μεγάλο ποσοστό. Αυτό το 0,1% μπορεί να είναι ισοκατανεμημένο ή μπορεί να είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα. Αν είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα είναι πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο οικονομικό να το βγάλεις. Αν είναι από ένας κόκκος σε κάθε στρέμμα, στην πράξη ενώ δεν είναι καθόλου σπάνιο, είναι σπάνιο να το αποκτήσεις διότι πρέπει να εξορύξεις 1000 κιλά γης για να πάρεις 1 γραμμάριο ορυκτού.  Παράδειγμα αυτού είναι το περίφημο Γάλλιο, το οποίο ενώ δεν είναι σπάνιο, επειδή δεν σχηματίζει κοιτάσματα, μπορεί μόνο να «συμπραχθεί» μαζί με τον βωξίτη και το αλουμίνιο.

Ερ. Στην Ελλάδα υπάρχουν;
Απ. Στην Ελλάδα έχουμε εμφανίσεις σπανίων γαιών στην Β. Ελλάδα κυρίως στην περιοχή Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης.

Ερ. Είναι αξιοποιήσιμες; 
Απ. Δεν το γνωρίζουμε θα πρέπει να γίνουν γεωλογικές έρευνες.

Ερ. Από τις μέχρι τώρα έρευνες πόσο αισιόδοξοι είμαστε ως προς αυτό; 
Απ. Δεν μπορεί κανείς να το πει αυτό. Είναι δύσκολο να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση κάποιος. Οι σπάνιες γαίες όμως είναι ένα μικρό κομμάτι του συνόλου των κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών. Από αυτά της λίστας αρκετά υπάρχουν στην Ελλάδα είτε ως γνωστά κοιτάσματα, είτε και ως εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν, όπως πχ. ο βωξίτης και το γάλλιο στην Στ. Ελλάδα, τα μεικτά θειούχα στην Χαλκιδική, τα κοιτάσματα αντιμονίου σε Χίο και Χαλκιδική, το γερμάνιο στους Μολάους και ενδεχομένως το βολφράμιο επίσης στην Πελοπόννησο.

Ερ. Η ύπαρξη αυτών των κοιτασμάτων είναι αξιοποιήσιμη και συνολικά τι σημαίνει αυτό το γεγονός για τη χώρα; 
Απ. Η οικονομική σημασία κάποιων από αυτά τα κοιτάσματα είναι πολύ σημαντική, όπως για παράδειγμα τα κοιτάσματα βωξίτη και γαλλίου και τα κοιτάσματα της Χαλκιδικής. Πέρα όμως από την απόλυτη αξία τους τα ορυκτά αυτά θα πρέπει να ειδωθούν στα πλαίσια των νέων τεχνολογικών αναγκών και των νέων γεωπολιτικών ισορροπιών. Τα κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά είναι πρώτες ύλες από τις οποίες εξαρτάται σχεδόν η οποιαδήποτε νέα τεχνολογία, όπως ημιαγωγοί, τεχνολογίες ΑΠΕ, επικοινωνιών, διαστημική και αεροδιαστημική, ιατρικές τεχνολογίες κα Αυτό σημαίνει ότι ενώ η εμπορική αξία ενός τέτοιου ορυκτού μπορεί να είναι σχετικά μικρή, πιθανά αποτελεί καταλύτη για ένα νέο τεχνολογικό μοντέλο με υπερπολλαπλάσια αξία.

Ερ. Μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο στη βάση αυτών των ορυκτών; 
Απ. Ναι μπορούμε, εάν σκεφτεί κανείς το παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι γνωστό ότι η ταχύτητα και η ποιότητα των επομένων γενεών τεχνητής νοημοσύνης εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από τους μικροεπεξεργαστές πάνω στους οποίους θα βασίζονται. Εάν η μονοπωλιακή κατοχή μίας πρώτης ύλης δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να εξελίξει αυτούς τους μικροεπεξεργαστές προφανώς τον βάζει σε δεσπόζουσα θέση στην τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.

Ερ. Η Ελλάδα, ούτως εχόντων των πραγμάτων, πόσο κοντά μπορεί να φθάσει σε αυτή τη θέση; 
Απ. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Γάλλιο. Η Ευρώπη εξαρτάται πλήρως για αυτήν την πρώτη ύλη από την Κίνα η οποία το 2023 δήλωσε επισήμως ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές. Σε μία τέτοια περίπτωση η Ευρώπη θα είχε σοβαρό πρόβλημα σε διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές στις οποίες χρησιμοποιείται το Γάλλιο. Να σημειώσουμε ότι από τη φύση του το γάλλιο δεν μπορεί να παραχθεί ανεξάρτητα παρά μόνον να συμπαραχθεί με το αλουμίνιο. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης που έχει εξαγγελθεί από τη Metlen θα καλυφθούν πλήρως οι σημερινές ανάγκες της Ευρώπης σε Γάλλιο.

Ερ. Σε σχέση με τον περίγυρο, την Ευρώπη, η Ελλάδα κρίνετε ότι μπορεί να αποκτήσει μία τέτοια θέση; Διαθέτουν, δηλαδή άλλες χώρες αποθέματα αυτού του είδους; 
Απ. Οι κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες ελέγχονται σε υπερθετικό βαθμό από την Κίνα και την ομάδα των Brics. Από τις 34 κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, η διευρυμένη ομάδα των Brics ελέγχει τις 20 σε ποσοστό από 70 έως 100% και άλλες 6 σε ποσοστό άνω του 50%. Στην απέναντι πλευρά, η ΕΕ όχι μόνον δεν ελέγχει καμία από τις 34 αλλά δεν έχει καν αυτάρκεια σε καμία από τις 34. Δυστυχώς αυτό έχει επισημανθεί στις Βρυξέλλες για πάνω από 20 χρόνια αλλά οι αρμόδιοι μάλλον κώφευσαν.

Ερ. Τι θα μπορούσαν να κάνουν, τότε κι τώρα; 
Απ. Αυτή η απόλυτη κυριαρχία σε στρατηγικές πρώτες ύλες είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου το οποίο έχει εκπονηθεί και εφαρμόζεται για σχεδόν 3 δεκαετίες και το οποίο ουδέποτε η απέναντι πλευρά απέκρυψε. Σαν παράδειγμα να αναφέρουμε ότι μόνον τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2024 η κινεζική κυβέρνηση δαπάνησε 25 δισ. δολ. για αγορά κοιτασμάτων πρώτων υλών σε τρίτες χώρες. Η Ευρώπη αφυπνίστηκε στις δώδεκα και πέντε και το 2023 εξέδωσε την πρώτη νομοθετική πρωτοβουλία της για το θέμα των ορυκτών πρώτων υλών, η οποία όπως επανειλημμένα έχουν δηλώσει οι πανευρωπαϊκοί φορείς του κλάδου δεν είναι παρά ένα μικρό, δειλό, πρώτο βήμα.

Ερ. Η κατάσταση στην Ελλάδα πώς έχει; 
Απ. Η εξορυκτική βιομηχανία στην Ελλάδα ήταν πάντα ένας δυναμικός κλάδος με ιδιαίτερα αξιόλογη συνεισφορά τόσο στην οικονομία όσο και στην γεωπολιτική θέση της χώρας. Σήμερα πέραν των ενεργειακών ορυκτών, άνθρακες, υδρογονάνθρακες, λιγνίτες, κλπ. Από την παραγωγή των υπολοίπων ορυκτών εξάγεται πάνω από το 50%. Η εξορυκτική δραστηριότητα σήμερα συμμετέχει έμμεσα και άμεσα κατά 2% στο ΑΕΠ και εισφέρει περίπου 50.000 θέσεις εργασίας, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι η μέση αμοιβή είναι αρκετά υψηλή και οι θέσεις αυτές είναι κυρίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.

Ερ. Άρα, στην υπόθεση στρατηγικά και κρίσιμα ορυκτά ποιος είναι ο ρόλος της χώρας μας;
Απ. Στην Ελλάδα αυτήν την στιγμή εξελίσσεται η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική ενώ έχει ήδη εξαγγελθεί μία εξίσου σημαντική επένδυση της Metlen στην Στερεά Ελλάδα. Παράλληλα προχωρούν οι ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους ενώ τρέχει και ο διαγωνισμός για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο.

Ερ. Τα οικονομικά μεγέθη αυτής της υπόθεσης; 
Απ. Ο Σύνδεσμος έχει εκτιμήσει ότι η ωρίμανση αυτών των επενδύσεων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) μπορεί σε ορίζοντα 5ετίας να διπλασιάσει το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου.  Άρα έως και 4% του ΑΕΠ άλλες 40-50 χιλιάδες θέσεις εργασίας και βεβαίως μεγάλο κομμάτι εξαγωγών. Να σημειώσουμε ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ή η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη.

Ερ. Έχει κλείσει η υπόθεση λιγνίτης για τη χώρα μας; 
Απ. Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις, ναι. Τεχνικοοικονομικά πιστεύουμε ότι ακόμη υπάρχει περιθώριο αξιοποίησης εφόσον η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Είναι πολύ απλό. Ο λιγνίτης έχει καταστεί ασύμφορος διότι ο ρύπος έχει αυτήν τη στιγμή από 80 έως 100 ευρώ ο τόνος. Αυτή η τιμή έχει προκύψει μέσα από πολιτικές αποφάσεις . Το κόστος των ρύπων ιστορικά κυμαινόταν από 5 έως 20 ευρώ ο τόνος μέχρι το 2019. Με αυτές τις τιμές σήμερα η παραγωγή ενέργειας από το εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας 5 θα κόστιζε λιγότερο από το μισό από όσο κοστίζει από το φυσικό αέριο.

Ερ. Ο κλάδος γιορτάζει εφέτος τα 100 του χρόνια. Πώς ατενίζει το μέλλον; 
Απ. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υφίσταται παραγωγή αγαθών χωρίς πρώτες ύλες. Συνεπώς η δραστηριοποίηση του εξορυκτικού κλάδου δεν μπορεί να ιδωθεί μόνον από πλευράς οικονομικής σημασίας. Εφόσον αυτό γίνει κατανοητό η ανάπτυξη των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα είναι μονόδρομος.

Εντός των επόμενων δύο- τριών μηνών αναμένεται να εκδοθούν από το υπουργείο Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής όλες οι απαιτούμενες άδειες για την έναρξη της κατασκευής του έργου επέκτασης του Προβλήτα 6 στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, ενώ μεγάλο μέρος των αναγκαίων επενδύσεων, συνολικού ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, πρόκειται να πραγματοποιηθούν το 2025 και το 2026, δεδομένου και του χρονοδιαγράμματος που έχει τεθεί για την υλοποίηση του πρότζεκτ. Τα παραπάνω γνωστοποιεί σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ ΑΕ), Γιάννης Τσάρας, σύμφωνα με τον οποίο «στόχος της εμβληματικής επένδυσης στον Προβλήτα 6, η οποία θα επιτρέψει την υποδοχή εμπορευματοκιβωτίων κύριων γραμμών, χωρητικότητας έως 24.000 TEU, δεν είναι απλώς η διατήρηση και επέκταση των σημαντικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει το λιμάνι, αλλά η αναβάθμισή του στην πρώτη ταχύτητα των λιμένων παγκοσμίως». Η κατασκευή του έργου αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός 30 μηνών από την έναρξή του.

Η πολυαναμενόμενη αυτή επένδυση μπαίνει σταδιακά στη γραμμή αφετηρίας, σε μια περίοδο που τα λιμάνια της ευρύτερης περιοχής γίνονται ολοένα πιο ανταγωνιστικά, αλλά η Θεσσαλονίκη διατηρεί το ισχυρό συγκριτικό της πλεονέκτημα. Στα Βαλκάνια, λέει ο κ.Τσάρας, τα λιμάνια Κόπερ στη Σλοβενία και Ριέκα στην Κροατία, έχουν επιταχύνει την ανάπτυξή τους με βελτίωση των υποδομών τους. Στη Βουλγαρία, τα λιμάνια του Μπουργκάς και της Βάρνας, έχουν ομοίως ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά τους. Επίσης, το λιμάνι του Δυρραχίου στην Αλβανία καταγράφει συνεχείς αυξήσεις στη διακίνηση εμπορευμάτων. «Συνολικά λοιπόν, παρατηρούμε αυξημένο ανταγωνισμό, καθώς τα λιμάνια των βαλκανικών χωρών επιδιώκουν να ενισχύσουν το μερίδιό τους στις περιφερειακές ροές εμπορίου. Ωστόσο, η Θεσσαλονίκη διατηρεί ακόμη το ισχυρό συγκριτικό της πλεονέκτημα, χάρη στη γεωγραφική της θέση, στην αρχή των μεγάλων διευρωπαϊκών δικτύων αυτοκινητόδρομων και σιδηροδρόμων και κοντά στις αγορές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, και χάρη στις στοχευμένες επενδύσεις της ΟΛΘ Α.Ε. σε σύγχρονες υποδομές και τεχνολογίες, στην ενίσχυση της ασφάλειας της λιμενικής εγκατάστασης, καθώς και στη διαρκή αναβάθμιση των υπηρεσιών logistics», εξηγεί.

Εν αναμονή των εξελίξεων, το λιμάνι της Θεσσαλονίκης καταγράφει, κατά τον κ.Τσάρα, σημαντικές επιδόσεις, με τα έσοδά του να έχουν αυξηθεί κατά 78,7% από το 2016 έως το 2023, αγγίζοντας τα 86 εκατ. ευρώ. Ειδικά στον σταθμό εμπορευματοκιβωτίων καταγράφηκε το 2023 ρεκόρ διακίνησης (520.048 TEU), ενώ το 2024 έκλεισε με αύξηση των μεγεθών σε όλες τις κατηγορίες δραστηριοτήτων της ΟΛΘ Α.Ε. «Οι επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί από το 2018 μέχρι σήμερα και η υλοποίηση των επενδύσεων του εγκεκριμένου master plan για την περαιτέρω ανάπτυξη του λιμένος Θεσσαλονίκης πρόκειται να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητά του, εδραιώνοντάς τον ως βασικό διαμετακομιστικό κόμβο για την Νοτιοανατολική Ευρώπη», υπογραμμίζει.

Στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Τσάρας αναφέρεται ακόμα στις σιδηροδρομικές και οδικές συνδέσεις του λιμανιού, στην προοπτική της κρουαζιέρας για το 2026, την ακύρωση του διαγωνισμού για το 67% του Οργανισμού Λιμένος Βόλου, τη λειτουργία του Τελωνείου και το ενδιαφέρον της οικογένειας Ντρέιφους για τις μετοχές του ΟΛΘ.

Ταμειακά διαθέσιμα άνω των 100 εκατ. ευρώ

Όσον αφορά το Master Plan, ο κ.Τσάρας επαναλαμβάνει πως αποτελεί σημαντικό ορόσημο για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, «καθώς η ΟΛΘ Α.Ε. έχει πλέον τη δυνατότητα να προχωρήσει στην πλήρη υλοποίηση του αναπτυξιακού σχεδιασμού της, μέσω συγκεκριμένων έργων και στοχευμένων επενδύσεων για την περαιτέρω αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό του λιμένος. Το επενδυτικό πλάνο περιλαμβάνει τόσο υποχρεωτικές επενδύσεις, όπως αυτές προβλέπονται από τη σύμβαση παραχώρησης, όσο και μη υποχρεωτικές. Η επέκταση του Προβλήτα 6 έχει κεντρικό ρόλο στον επενδυτικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό μας», υπογραμμίζει, υπενθυμίζοντας πως το πρόγραμμα υποχρεωτικών επενδύσεων περιλαμβάνει επίσης την αποκατάσταση και αξιοποίηση του Παλαιού Τελωνειακού Σταθμού, καθώς και έργα βελτίωσης, επισκευής, αναβάθμισης και ανακατασκευής υπαρχουσών λιμενικών υποδομών.

«Πέραν των παραπάνω, η ΟΛΘ Α.Ε. έχει ήδη πραγματοποιήσει υποχρεωτικές και μη υποχρεωτικές επενδύσεις άνω των 71,3 εκατ. ευρώ. Από το 2018 μέχρι σήμερα, οι επενδύσεις αυτές έχουν ενισχύσει σημαντικά τις υποδομές και υπηρεσίες του λιμένα, συνεπώς και τον ρόλο του ως διαμετακομιστικού κόμβου. Το μεγάλο και πολυεπίπεδο επενδυτικό πλάνο, με το οποίο είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε άμεσα, αξιοποιεί την εμπειρία, την τεχνογνωσία και τους πόρους της εταιρείας μας, δεδομένης της σημαντικής ανάπτυξης που έχουμε σημειώσει τα τελευταία χρόνια, και των ισχυρών οικονομικών μεγεθών μας, όπως τα σημαντικά ταμειακά διαθέσιμά μας, που υπερβαίνουν τα 100 εκατ. ευρώ. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) το 2023 ξεπέρασαν τα 34 εκατ. ευρώ, ενώ τα ταμειακά διαθέσιμα σε επίπεδο ομίλου υπερέβησαν τα 95 εκατ. ευρώ», λέει ο κ. Τσάρας.

Σε συνεχή επαφή με το υπουργείο Υποδομών για τη σιδηροδρομική σύνδεση του λιμένος

Η εκπλήρωση της υποχρέωσης της Πολιτείας για την οδική και σιδηροδρομική σύνδεση του λιμανιού παραμένει ζητούμενο. Που βρισκόμαστε σήμερα; «Βάσει της συνεχούς επικοινωνίας που διατηρούμε με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και την Εγνατία Οδό Α.Ε., η καθυστέρηση της οδικής σύνδεσης με τo εθνικό οδικό δίκτυο οφείλεται σε διαδικασίες απαλλοτριώσεων. Εφόσον αυτές ολοκληρωθούν, το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός 18-24 μηνών. Η σύνδεση θα μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση στη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης, βελτιώνοντας την οδική ασφάλεια και τη ροή των βαρέων οχημάτων προς το λιμάνι», σημειώνει.

Σχετικά με τη σιδηροδρομική σύνδεση επισημαίνει ότι αποτελεί μέγιστη προτεραιότητα, καθώς είναι κρίσιμη για τη διαμετακομιστική δυναμικότητα του λιμένος και την ένταξή του στον Διευρωπαϊκό Διάδρομο Μεταφορών «Orient – East Med» (OEM Corridor). «Η ολοκλήρωσή της είναι απαραίτητη για την πλήρη αξιοποίηση των επενδύσεων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, σύμφωνα και με τη Σύμβαση Παραχώρησης. Εδώ παρατηρείται μεγαλύτερη καθυστέρηση, δεδομένου ότι το χρονοδιάγραμμα μελέτης και εκτέλεσης του έργου δεν έχει οριστικοποιηθεί από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Η διοίκηση της ΟΛΘ Α.Ε. βρίσκεται σε συνεχή επαφή με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, με στόχο την επίσπευση της έναρξης του έργου», λέει ο κ.Τσάρας.

Θετικές οι πρώτες ενδείξεις για την κρουαζιέρα το 2026

Αξιοσημείωτη αύξηση καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στις προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης: «Tο 2023 έγιναν 68 προσεγγίσεις, το 2024 81 και για το 2025 έχουν ήδη προγραμματιστεί 72. Για το 2026 δεν έχουν ληφθεί ακόμα τα προγράμματα και αιτήματα αφίξεων κρουαζιερόπλοιων, αλλά οι πρώτες ενδείξεις είναι θετικές», σημειώνει ο κ. Τσάρας, σύμφωνα με τον οποίο στην αύξηση αυτή έχουν συντελέσει τρεις παράγοντες: Πρώτον, οι επενδύσεις για τη δημιουργία δεύτερου, σύγχρονου και πλήρως εξοπλισμένου επιβατικού σταθμού στην προβλήτα 2, ο οποίος είναι ικανός να εξυπηρετεί αφίξεις homeporting και transit, δύο κρουαζιερόπλοια ταυτόχρονα και περισσότερους από 6.000 επιβάτες και πληρώματα αυτών καθημερινά.

Δεύτερον, η στενή συνεργασία με τοπικούς, εθνικούς και διεθνείς φορείς, η παρουσία της ΟΛΘ Α.Ε. σε διεθνείς εκθέσεις και fora και η συμμετοχή σε ενώσεις (CLIA, MedCruise), αποτελούν πρωτοβουλίες σύνδεσης με τους μεγαλύτερους stakeholders της αγοράς κρουαζιέρας. Τρίτον, η συνεχής επικοινωνία με ναυτιλιακούς και τουριστικούς πράκτορες κρουαζιέρας της Ελλάδας, με στόχο την ουσιαστικότερη συνεργασία και τον προγραμματισμό ταξιδιών εξοικείωσης με αντιπροσωπείες στελεχών κρουαζιέρας.

Για το 67% του λιμένος Βόλου

Προ ολίγων μηνών, ακυρώθηκε ο διαγωνισμός βάσει του οποίου η ΟΛΘ ΑΕ αναδείχθηκε προτιμητέος επενδυτής για το λιμάνι του Βόλου. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΛΘ, η εταιρεία «κατέθεσε μια ιδιαίτερα σημαντική πρόταση, που κατόπιν μελέτης μας, αντανακλά τις προοπτικές του λιμένα Βόλου και τον ενισχυμένο ρόλο που μπορεί να παίξει στο λιμενικό σύστημα της χώρας». Όπως λέει ο κ.Τσάρας, με την ανακοίνωση της ακύρωσης του διαγωνισμού, «απευθυνθήκαμε αμέσως στη διοίκηση του Υπερταμείου, ζητώντας ενημέρωση για τους λόγους για τους οποίους λήφθηκε αυτή η απόφαση. Αναμένουμε την απάντηση των αρμοδίων και σε κάθε περίπτωση επιφυλασσόμαστε για την άσκηση των νόμιμων δικαιωμάτων μας. Η ακύρωση του διαγωνισμού, σε περίοδο που η λιμενική βιομηχανία βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης και αλλαγών, επιβραδύνει σημαντικά την αξιοποίηση του λιμένος, στερώντας πολλαπλασιαστικά οφέλη από την οικονομία και την κοινωνία, σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Στην ΟΛΘ Α.Ε. παραμένουμε προσηλωμένοι στη στρατηγική μας για ανάπτυξη και ενίσχυση της λιμενικής συνδεσιμότητας και συνεχίζουμε να αξιολογούμε τις επόμενες κινήσεις μας», τονίζει.

Κατά 20% μειώθηκαν οι χρόνοι αναμονής στο Α’ τελωνείο

Απαντώντας σε ερώτημα για τη λειτουργία του τελωνείου, ο κ.Τσάρας υποστηρίζει πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια: «Η συναντίληψη που διαμορφώθηκε εδώ και τρία έτη μεταξύ της ΟΛΘ Α.Ε. και του Α’ Τελωνείου Εισαγωγών-Εξαγωγών, συνέβαλε στη μείωση των χρόνων αναμονής κατά 20%, διευκολύνοντας τη διαδικασία εισόδου- εξόδου των βαρέων οχημάτων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων προς και από το λιμάνι. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί, με περαιτέρω μείωση των χρόνων διακίνησης στο μέλλον. Παρόλα αυτά, υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω βελτίωσης, ειδικά σε θέματα που δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της ΟΛΘ Α.Ε. Κρίσιμο ζήτημα είναι η ανάγκη για λειτουργία του τελωνείου σε 24ωρη βάση. Σήμερα το τελωνείο λειτουργεί με έως και δύο βάρδιες, γεγονός που περιορίζει τη συνολική αποδοτικότητα και θέτει τη Θεσσαλονίκη στη μειονεκτική θέση να είναι μία από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές πόλεις με μεγάλο εμπορικό λιμάνι, χωρίς τελωνείο πλήρους 24ωρης λειτουργίας», υπογραμμίζει.

Για ποιους λόγους πιστεύει ότι προσήλκυσε το ενδιαφέρον της οικογένειας Ντρέιφους το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και τι σηματοδοτεί πρακτικά το ποσοστό των μετοχών του λιμανιού που απέκτησε μέσω χρηματιστηρίου; «Αυτή είναι μια ερώτηση που θα πρέπει να απαντήσει η πλευρά που υπέβαλε τη δημόσια πρόταση. Η εξέλιξη αυτή ουδόλως επηρεάζει τη λειτουργία της εταιρείας» καταλήγει._

Αλεξάνδρα Γούτα

Τηλεφωνική επικοινωνία με τον υπουργό Εσωτερικών και πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Ενέργειας των ΗΠΑ, Νταγκ Μπούργκουμ, είχε χθες το απόγευμα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου.

Στο επίκεντρο της συζήτησής τους, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο, βρέθηκαν η στρατηγική σχέση Ελλάδας-ΗΠΑ, καθώς και οι ενεργειακές εξελίξεις που επηρεάζουν άμεσα τις δύο χώρες. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αποδοχή από την ελληνική κυβέρνηση του ενδιαφέροντος της αμερικανικής εταιρείας Chevron για τα θαλάσσια οικόπεδα «Νότια Κρήτη Ι και ΙΙ», με αμφότερες τις πλευρές να συμφωνούν πως πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη που ενισχύει τις στενές διμερείς σχέσεις των δύο χωρών.

Το Εθνικό Συμβούλιο Ενεργειακής Κυριαρχίας (National Energy Dominance Council) των ΗΠΑ ιδρύθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2025, με εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Το Συμβούλιο λειτουργεί ως μέρος του Εκτελεστικού Γραφείου του Προέδρου των ΗΠΑ, υπό την προεδρία του υπουργού Εσωτερικών Νταγκ Μπούργκουμ και την αντιπροεδρία του υπουργού Ενέργειας Κρις Ράιτ. Αποτελείται από μέλη του υπουργικού συμβουλίου του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, όπως, μεταξύ άλλων, οι υπουργοί Εξωτερικών, Άμυνας, Οικονομικών, Περιβαλλοντικής Προστασίας, Γεωργίας και Μεταφορών.

Το National Energy Dominance Council συμβουλεύει τον πρόεδρο των ΗΠΑ σχετικά με τις στρατηγικές για την επίτευξη ενεργειακής κυριαρχίας και τη βελτίωση των διαδικασιών αδειοδότησης, παραγωγής, διανομής, ρύθμισης και μεταφοράς σε όλες τις μορφές αμερικανικής ενέργειας. Αναμένεται να παρουσιάσει στον πρόεδρο των ΗΠΑ μια εθνική στρατηγική ενεργειακής κυριαρχίας με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας, την ενίσχυση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα και την προώθηση της καινοτομίας.

Τη συνταγή επιτυχίας του Ισραήλ στον τομέα της κυβερνοασφάλειας «ξεδιπλώνει», μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Ράμι Εφράτι (Rami Efrati), μια από τις πλέον επιδραστικές προσωπικότητες στον συγκεκριμένο χώρο, όχι μόνο στη χώρα του αλλά και διεθνώς. Μέσα από τη μακρά εμπειρία του στις τεχνολογίες κυβερνοασφάλειας και πληροφοριών, ο κ. Εφράτι αναλύει ακόμη πώς η στρατηγική συνεργασία ανάμεσα σε στρατό, ακαδημαϊκή κοινότητα και βιομηχανία έχει οδηγήσει τη χώρα του στην κορυφή της τεχνολογικής πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα όλοι σήμερα να αποκαλούν το Ισραήλ cybernation.
Το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων συνάντησε τον Ράμι Εφράτι στο περιθώριο του CyberTech Global, που διεξήχθη την περασμένη εβδομάδα στο Τελ Αβίβ, με τον κορυφαίο ειδικό στην κυβερνοασφάλεια να μοιράζεται τις σκέψεις του για τον ρόλο του στρατού, της τεχνητής νοημοσύνης, της διεθνούς συνεργασίας, αλλά και τις στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν χώρες, όπως η Ελλάδα, να παραμείνουν ανταγωνιστικές και καινοτόμες.

Το οικοσύστημα του Ισραήλ: στρατός, ακαδημαϊκή κοινότητα και βιομηχανία

Εξηγώντας πώς το Ισραήλ έχει εξελιχθεί σε κορυφαίο παίκτη στον χώρο της κυβερνοασφάλειας, ο κ. Εφράτι τονίζει πως όλα ξεκινούν από τον στρατό, ο οποίος αποτελεί την «εθνική θερμοκοιτίδα» για ανάπτυξη ηγεσίας και καινοτόμου σκέψης. Κατά τη διάρκεια της θητείας τους, οι νέοι διδάσκονται να σκέφτονται «έξω από το κουτί» και αποκτούν δεξιότητες που είναι απαραίτητες τόσο για την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και για τη βιομηχανία, επισημαίνει.

«Τα πάντα ξεκινούν από μια ανάγκη» λέει και προσθέτει: «Αν υπάρχει μια απειλή, πρέπει να βεβαιωθείς ότι θα είσαι προστατευμένος. Και το Ισραήλ, όπως γνωρίζετε, περιβάλλεται από πολύ, πολύ …“ καλούς” γείτονες. Έτσι, εμείς, για να επιβιώσουμε, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα έχουμε όλες τις λύσεις που θα μας επιτρέψουν να ζήσουμε. Και να ζήσουμε καλά. Ως συνήθως, κάθε καλό πράγμα στο Ισραήλ ξεκινά από τον στρατό. Ο στρατός είναι η εθνική θερμοκοιτίδα, όπου όλοι πρέπει να υπηρετήσουν, πρέπει να εργαστούν. Και ο στρατός διδάσκει στους νέους ανθρώπους πρώτα απ’ όλα την ηγεσία. Γιατί ξαφνικά, έρχονται σε ένα μέρος, όπου πρέπει να γνωρίσουν περισσότερους ανθρώπους, έχουν ευθύνη, πρέπει να βεβαιωθούν ότι όχι μόνο θα επιβιώσουν, αλλά ότι θα είναι σε θέση να ηγηθούν. Δεύτερον, τους διδάσκουμε να σκέφτονται “ έξω από το κουτί” (out of the box). Διότι χωρίς αυτό δεν υπάρχει ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, δεν υπάρχει Iron Dome (η αντιπυραυλική ασπίδα του Ισραήλ), τίποτα».

Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδει ο κ. Εφράτι στη σημασία της συνεργασίας μεταξύ στρατού, ακαδημαϊκής κοινότητας και βιομηχανίας, για να δημιουργηθεί ένα ισχυρό οικοσύστημα καινοτομίας. Όπως επισημαίνει, αυτή η συνδεσιμότητα είναι η βάση της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών, όπως η κυβερνοασφάλεια και η τεχνητή νοημοσύνη. «Όλα ξεκινούν από τον στρατό. Και μετά από τρία χρόνια υποχρεωτικής θητείας, μπορούν να αποφασίσουν οι νέοι, αν θα μείνουν ή θα φύγουν. Πού να πάνε; Είτε στην ακαδημαϊκή κοινότητα είτε στη βιομηχανία. Πρόκειται για τρία μέρη του ισραηλινού οικοσυστήματος. Στον στρατό, μαθαίνουν πώς να εργάζονται ανεξάρτητα, πώς να παίρνουν αποφάσεις, πώς να συναλλάσσονται με άλλους ανθρώπους. Και την ανάγκη να έχουν πλήρη ασφάλεια, τόσο κινητική όσο και ψηφιακή. Οι εξαιρετικοί αυτοί άνθρωποι, που αποκαλούμε ανθρώπινο δυναμικό, γνωρίζουν ότι έχουν μέλλον στο Ισραήλ. Φυσικά, πολλοί από αυτούς θα πάνε στις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλοί από αυτούς θα πάνε σε άλλα μέρη. Αλλά στο Ισραήλ, αν κοιτάξετε όλες τις επιχειρήσεις στον τομέα της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, η έρευνα και ανάπτυξη (R&D) βρίσκεται εδώ, στη χώρα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό» υπογραμμίζει.

«Κλειδί» για την επιτυχία η διεθνής συνεργασία

Ο Ράμι Εφράτι τονίζει ακόμη την ανάγκη παγκόσμιας συνεργασίας, η οποία εκτιμά πως είναι και το κλειδί για την επιτυχία. Φέρνει, μάλιστα, ως παράδειγμα τη συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, τονίζοντας ότι αυτή η συμμαχία δείχνει πώς διαφορετικές χώρες μπορούν να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν κοινούς κινδύνους και να προωθήσουν την ανάπτυξη και την καινοτομία. «Χρειάζεται συνεργασία σε παγκόσμιο πλαίσιο» αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ ερωτηθείς για το πώς μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της διεθνούς συνεργασίας σε έναν κατακερματισμένο κόσμο, η απάντησή του είναι κατηγορηματική.

«Δεν είναι αυτό το θέμα. Είναι ένας κατακερματισμένος κόσμος με πολλούς τρόπους. Δεν με ενδιαφέρει αυτό. Εξετάζω τη διεθνή συνεργασία. Θα σας δώσω ένα καλό παράδειγμα: Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος. Συνειδητοποιούμε ότι είμαστε όλοι μαζί στην ίδια βάρκα. Πρέπει να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον σε κάθε περίπτωση. Ας το κάνουμε. Και αυτό το τρίγωνο είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα. Πιστεύω ότι αν βρούμε τον σωστό τρόπο να συνεργαζόμαστε, αυτό θα δημιουργήσει για τη νέα γενιά έναν συμβολισμό για το πώς μπορούμε να το κάνουμε και με άλλα πράγματα. Με τον κυβερνοχώρο, δεν μπορεί να λειτουργήσει η κυβερνοασφάλεια χωρίς διεθνή συνεργασία. Ακόμα και αν νομίζει κάποιος ότι είναι ο καλύτερος των καλύτερων, δεν μπορεί να τα κάνει όλα μόνος του. Ακόμα και το Ισραήλ, που είναι ένα έθνος του κυβερνοχώρου (cybernation). Αν κάποιος επιτίθεται από τη Ρωσία ή την Κίνα, πρέπει να εντοπιστεί από πού προέρχεται, ποιος είναι ο φορέας, πώς γίνεται, τι είδους ευπάθειες υπάρχουν, τι είδους επιθέσεις είναι. Ίσως να είχατε το ίδιο πρόβλημα στην Ελλάδα και να το λύσατε. Δώστε τη λύση και σε εμάς γρήγορα. Θα κάνουμε και εμείς για εσάς το ίδιο. Πιστεύω, λοιπόν, πως η διεθνής συνεργασία είναι απαραίτητη».

Ανάπτυξη ταλέντου και παραμονή ανθρώπινου δυναμικού στη χώρα

Το Ισραήλ είναι ένα έθνος νεοφυών επιχειρήσεων, ένα cybernation και έχει δημιουργήσει ένα ακμάζον οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων. Πώς μπορούν, άραγε, άλλες χώρες να μιμηθούν την επιτυχία ή το μοντέλο του στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα; «Πρώτα απ’ όλα», σημειώνει ο Ράμι Εφράτι, «είμαστε έτοιμοι να μοιραστούμε τις γνώσεις μας, επειδή δεν είναι μυστικές. Και πιστεύουμε ότι αν οι άνθρωποι ζουν σε μια καλή, σε μια ωραία κατάσταση και είναι επιτυχημένοι, θα υπάρχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες για ειρήνη. Έτσι, πρώτα απ’ όλα, είμαστε έτοιμοι να μοιραστούμε αυτές τις πληροφορίες, όπως κάναμε για χρόνια στη γεωργία. Δεύτερον, πιστεύουμε ότι πρέπει να συνεργαστούμε για να βρούμε λύσεις που αφορούν όλους μας. Η κυβερνοασφάλεια είναι μία από αυτές, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Η γεωργία, η τεχνολογία τροφίμων και πολλοί ακόμη τομείς εντάσσονται σε αυτό το πνεύμα συνεργασίας».

Το μέλλον της κυβερνοασφάλειας και η τεχνητή νοημοσύνη

Αναφερόμενος στις αναδυόμενες τάσεις της κυβερνοασφάλειας, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), ο Ράμι Εφράτι τονίζει ότι το Ισραήλ έχει αρχίσει να καλύπτει το χάσμα σε αυτόν τον τομέα, επισημαίνοντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πλέον απαραίτητη για την κυβερνοασφάλεια, την επιρροή και τον ψυχολογικό πόλεμο, καθώς βοηθά στον εντοπισμό του τι είναι ψεύτικο και τι αληθινό. «Νομίζω ότι ήμασταν λίγο αργοί στην τεχνητή νοημοσύνη. Την εντοπίσαμε λίγο αργά. Αλλά είμαι σίγουρος ότι τώρα θα μειώσουμε το χάσμα. Και σύντομα θα ακούσετε για πολλές ισραηλινές εταιρείες που ασχολούνται με αυτό. Παρεμπιπτόντως, χωρίς AI δεν μπορείτε πλέον να ασχοληθείτε με την κυβερνοασφάλεια. Ούτε με την κυβερνοασφάλεια, ούτε με την επιρροή. Και τον ψυχολογικό πόλεμο. Επειδή πρέπει να εντοπίσετε τι είναι ψεύτικο και τι είναι αληθινό» αναφέρει.

Υπογραμμίζει, δε, τη σημασία της ασφάλειας στις νέες τεχνολογίες ευρύτερα, εξηγώντας πως οι άνθρωποι της τεχνολογίας συχνά επικεντρώνονται στην ανάπτυξη και την εμπορική διάθεση, παραμελώντας την ασφάλεια, κάτι που πρέπει να αλλάξει. «Αφού ασχολούμαστε με αυτή την τεχνολογία, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι είναι ασφαλής. Μόλις συνάντησα μια εταιρεία που ασχολείται με την ασφάλεια της AI. Θα υπάρξουν περισσότερες. Υπάρχουν τώρα περίπου τρεις. Και στον κόσμο υπάρχουν λίγο περισσότερες. Έτσι, πρέπει να βρείτε νέες λύσεις για τις επερχόμενες τεχνολογίες. Επειδή οι άνθρωποι στην τεχνολογία δεν κοιτάζουν την ασφάλεια. Κοιτάζουν πώς να κάνουν μια GA (μια υπηρεσία ή ένα προϊόν πλήρως διαθέσιμο για χρήση ή αγορά από το κοινό), να προχωρήσουν, να πάνε στην αγορά και να την πουλήσουν. Αλλά κάποιος πρέπει να κοιτάξει και την ασφάλεια, γιατί αυτό είναι η ιδιωτικότητά μας, είναι το “ μυστικό” μας».

Ο Ράμι Εφράτι ανέλυσε ακόμη τον ρόλο της μονάδας 8200 στην προστασία της χώρας από κυβερνοαπειλές, υπογραμμίζοντας ότι ο στρατός πρέπει να επικεντρωθεί σε έρευνα και ανάπτυξη για τις επόμενες πέντε χρόνια, συνεργαζόμενος με ειδικούς οργανισμούς όπως η DARPA και το Υπουργείο Άμυνας.
«Πιστεύω ότι ο στρατός δεν πρέπει να προσπαθεί να κάνει τη δική του έρευνα και ανάπτυξη (R&D) αν υπάρχουν ήδη άλλες εταιρείες που το κάνουν. Πρέπει να πάρεις τους καλύτερους ανθρώπους, να τους δώσεις τον πραγματικό προϋπολογισμό που απαιτείται και να βγάλεις λύσεις που δεν υπάρχουν ακόμα στην αγορά, δηλαδή για τα επόμενα πέντε χρόνια. Ο στρατός ξέρει πώς να το κάνει και έχει την ικανότητα να το κάνει. Έχει επίσης ειδικούς οργανισμούς, όπως η DARPA που έχουμε στο Ισραήλ και το Υπουργείο Άμυνας, για να το υποστηρίξουν» σημειώνει.

Εξηγεί ακόμη ότι οι κυβερνοεπιθέσεις συχνά προηγούνται κινητικών πολέμων, λειτουργώντας ως μορφή επιρροής και ψυχολογικού πολέμου, και στο πλαίσιο αυτό τόνισε την ανάγκη για προετοιμασία και αναγνώριση αυτών των απειλών. «Ο πόλεμος δεν είναι μόνο κινητικός πόλεμος. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, όπου οι κυβερνοεπιθέσεις έγιναν πρώτες, ακόμη και μερικές εβδομάδες πριν από μια πραγματική επίθεση. Η κυβερνοεπίθεση είναι επίσης μια μορφή επιρροής, ένας ψυχολογικός πόλεμος. Διότι, αν προσπαθήσεις με κάποιον τρόπο να επηρεάσεις τους ανθρώπους ή να αλλάξεις τη γνώμη τους, αυτό πρόκειται να κάνει μεγάλη διαφορά. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι. Διότι, όταν παρακολουθείς τηλεόραση, δεν γνωρίζεις πραγματικά αν αυτό που βλέπεις είναι αληθινό ή όχι. Και αυτές τις μέρες, με την τεχνητή νοημοσύνη, γίνεται πολύ πιο εύκολο να το κάνεις. Όμως, δεν είναι ευκολότερο να το εντοπίσεις. Επομένως, αυτά είναι πράγματα που πρέπει να τα αναγνωρίσουμε ως απειλή. Και ως απειλή, πρέπει να βρούμε λύση».

Οι ταλαντούχοι νέοι της Ελλάδας και η ανάγκη στήριξής τους

Ειδικότερα για την Ελλάδα, ο κ. Εφράτι εκτιμά πως οι ταλαντούχοι νέοι της χώρας πρέπει να στηριχθούν, με τη δημιουργία μηχανισμών που ενθαρρύνουν την καινοτομία και μειώνουν τον φόβο της αποτυχίας. Στο πλαίσιο αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη ενός στρατηγικού σχεδίου, που θα αξιοποιεί κονδύλια (και ευρωπαϊκά) και θα επενδύει σε ταλαντούχους ανθρώπους.
«Το πιο σημαντικό πράγμα για την Ελλάδα είναι ότι έχετε ταλαντούχους ανθρώπους» σημειώνει και τονίζει πως οι νέοι πρέπει να έχουν στήριξη σε όλη την πορεία τους. «Πρέπει να στηρίζονται οι νέοι, να βρίσκουν ιδέες και να λαμβάνουν βοήθεια με έναν μηχανισμό που θα διασφαλίζει ότι δεν θα φοβούνται την αποτυχία. Δεν είναι υπόθεση μιας ημέρας και κοστίζει πολλά χρήματα αυτή η διαδικασία, αλλά αυτό θα δώσει πίστη στους νέους ότι η κυβέρνηση είναι δίπλα τους» υπογραμμίζει ο Ισραηλινός ειδικός της κυβερνοασφάλειας, που εκτιμά πως αν βρεθούν τα χρήματα για έναν τέτοιο μηχανισμό (και από ευρωπαϊκά κονδύλια) «…θα δείτε πως μετά από πέντε με δέκα χρόνια, οι νέοι θα αρχίσουν να μένουν στην Ελλάδα».

Σοφία Παπαδοπούλου

Ο ανώτατος επικεφαλής του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, προειδοποίησε σήμερα για «σθεναρά αντίποινα» στην περίπτωση που η χώρα του δεχθεί επίθεση, μετά την απειλή του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για βομβαρδισμούς αν αποτύχει η διπλωματία στο θέμα του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης.

«Απειλούν να προκαλέσουν ζημιές (…), αν συμβεί αυτό, θα υπάρξουν ασφαλώς σθεναρά αντίποινα» από το Ιράν, σημείωσε ο Αλί Χαμενεϊ σε ομιλία που εκφώνησε στην Τεχεράνη με αφορμή το τέλος του Ραμαζανιού, του μήνα νηστείας για τους μουσουλμάνους.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν δεν έκανε καμία άμεση αναφορά στον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά η δήλωσή του φάνηκε ως απάντηση στις απειλές που έχει εκφράσει ο Αμερικανός πρόεδρος τις τελευταίες ημέρες.

Ο Τραμπ δήλωσε σε συνέντευξή του στο δίκτυο NBC που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες, Κυριακή, ότι «θα υπάρξουν βομβαρδισμοί» στο Ιράν αν δεν υπάρξει συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. «Αν δεν υπογράψουν συμφωνία, θα υπάρξουν βομβαρδισμοί», σημείωσε.

Οι δυτικές χώρες εκφράζουν εδώ και δεκαετίες υποψίες ότι η Τεχεράνη επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Το Ιράν απορρίπτει τους ισχυρισμούς αυτούς και δηλώνει ότι το πρόγραμμά του έχει μόνον μη στρατιωτικούς σκοπούς, ιδίως εστιάζεται στο θέμα της ενέργειας.

Το Ιράν είχε συνάψει το 2015 συμφωνία με τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ, Γαλλία και Βρετανία) και τη Γερμανία, με την οποία πλαισιώνονταν οι πυρηνικές του δραστηριότητες.

Ωστόσο το 2018, ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία αυτή μονομερώς και επανέφερε τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί από τη χώρα του στο Ιράν.

Μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, δήλωσε επίσης ανοιχτός στον διάλογο με την Τεχεράνη και έγραψε σχετική επιστολή προς τους Ιρανούς ηγέτες.

Το Ιράν ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι απάντησε στην επιστολή αυτή μέσω του σουλτανάτου του Ομάν.

Ο Τραμπ ενίσχυσε παράλληλα την πολιτική του της άσκησης «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, επιβάλλοντας επιπρόσθετες κυρώσεις με στόχο να μηδενιστούν οι εξαγωγές πετρελαίου της Τεχεράνης και οι πηγές εισοδημάτων της και απειλώντας με στρατιωτική δράση στην περίπτωση που η ιρανική κυβέρνηση αρνηθεί τις συνομιλίες.

Ο Αμερικανός πρόεδρος προειδοποίησε εξάλλου το Ιράν να σταματήσει να υποστηρίζει τους αντάρτες Χούθι της Υεμένης, εναντίον των οποίων η Ουάσινγκτον διεξήγαγε αεροπορικές επιδρομές τις τελευταίες εβδομάδες.

«Κάθε πλήγμα των Χούθι θα θεωρείται από τώρα και στο εξής βολή που ρίχνεται από ιρανικά όπλα και τους ηγέτες του Ιράν και το Ιράν θα θεωρείται υπεύθυνο και θα υποστεί τις συνέπειες», οι οποίες θα είναι «τρομερές», είχε γράψει πριν από δύο εβδομάδες ο Ντόναλντ Τραμπ στο μέσο του κοινωνικής δικτύωσης Truth Social.

«Δεν υπάρχει παρά μόνον μία επικουρική δύναμη στην περιοχή, αυτή είναι το διεφθαρμένο και σφετεριστικό σιωνιστικό καθεστώς», δήλωσε σήμερα ο Αλί Χαμενεΐ, αναφερόμενος στο Ισραήλ, ορκισμένο εχθρό της ιρανικής κυβέρνησης και σύμμαχο των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Οι δηλώσεις αυτές φαίνονται ως έμμεση απάντηση στις κατηγορίες ότι η Τεχεράνη υποστηρίζει τους Χούθι, οι οποίοι ελέγχουν μεγάλα τμήματα εδάφους στην Υεμένη, μεταξύ των οποίων την πρωτεύουσα Σαναά, και έχουν εξαπολύσει, από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στη Γάζα μετά την πρωτοφανή επίθεση μαχητών της Χαμάς στην ισραηλινή επικράτεια, δεκάδες πυραυλικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ και πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, λέγοντας ότι δρουν σε αλληλεγγύη προς τους Παλαιστίνιους.

Το Ιράν και οι ΗΠΑ δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις από το 1980.

Ωστόσο υπάρχουν έμμεσες επαφές ανάμεσα στις δύο χώρες μέσω της πρεσβείας της Ελβετίας στην Τεχεράνη, η οποία εκπροσωπεί τα αμερικανικά συμφέροντα στο Ιράν.

Το σουλτανάτο του Ομάν έχει επίσης διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή στο παρελθόν όπως και το Κατάρ σε μικρότερο βαθμό. Η επιστολή του Τραμπ επιδόθηκε στο Ιράν μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν επανέλαβε χθες ότι η χώρα του αντιτίθεται σε άμεσες διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ υπό απειλή.

Ωστόσο η Τεχεράνη είναι διατεθειμένη να έχει έμμεσες συνομιλίες με την Ουάσινγκτον, διευκρίνισε ο Πεζεσκιάν σε βιντεοσκοπημένες δηλώσεις του που μεταδόθηκαν από την κρατική τηλεόραση.