Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγτσί, γνωστοποίησε ότι έχει λάβει κάποια από τα πρώτα στοιχεία της πρότασης των Ηνωμένων Πολιτειών για μια νέα συμφωνία με στόχο τον περιορισμό των πυρηνικών φιλοδοξιών της χώρας του.
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X, στις 31 Μαΐου, ο Αραγτσί ανέφερε ότι ο υπουργός Εξωτερικών του Ομάν, Μπαντρ αλ-Μπουσαΐντί, ο οποίος έχει διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή στις πρόσφατες συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν, πραγματοποίησε σύντομη επίσκεψη στην Τεχεράνη, κατά την οποία μετέφερε τα διαθέσιμα στοιχεία της αμερικανικής πρότασης.
Ο Ιρανός αξιωματούχος δεν αποκάλυψε συγκεκριμένες λεπτομέρειες του σχεδίου, επισημαίνοντας ωστόσο ότι η Τεχεράνη θα απαντήσει «κατάλληλα, με βάση τις αρχές, τα εθνικά συμφέροντα και τα δικαιώματα του ιρανικού λαού».
Το Σάββατο, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, επιβεβαίωσε ότι ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου των ΗΠΑ, Στηβ Γουίτκοφ, είχε μεταφέρει «μια λεπτομερή και αποδεκτή πρόταση στο ιρανικό καθεστώς», τονίζοντας πως η αποδοχή της «είναι προς το συμφέρον τους».
Η ιρανική ηγεσία επαναλαμβάνει ότι δεν επιδιώκει την κατασκευή πυρηνικών όπλων, αν και εξακολουθεί να εμπλουτίζει ουράνιο σε υψηλά επίπεδα καθαρότητας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζει ότι το Ιράν δεν μπορεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και ζητά σίγουρες εγγυήσεις για την αποτροπή ενός τέτοιου ενδεχομένου. Ωστόσο, φέρεται να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των δύο πλευρών ως προς το κατά πόσο το Ιράν μπορεί να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου.
Η πυρηνική συμφωνία του 2015, από την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν το 2018, επί της πρώτης προεδρίας Τραμπ, περιόριζε τον εμπλουτισμό ουρανίου στο 3,67%, επαρκές επίπεδο για την παραγωγή ενέργειας. Ένα από τα βασικά σημεία της κριτικής του Τραμπ ήταν ότι η εν λόγω συμφωνία καθυστερούσε μεν δεν απέτρεπε δε την πιθανότητα το Ιράν να φτάσει στον εμπλουτισμό της τάξης του 90%, που απαιτείται για στρατιωτική χρήση.
Έκτοτε, το Ιράν έχει αυξήσει σταδιακά τα επίπεδα εμπλουτισμού. Τον Φεβρουάριο, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency – ΙΑΕΑ) εκτίμησε ότι η χώρα είχε συγκεντρώσει περίπου 274,8 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60%.
Στη δήλωσή της, η Λέβιτ επανέλαβε τη θέση Τραμπ ότι το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, χωρίς όμως να δώσει περαιτέρω πληροφορίες για την τελευταία πρόταση που έχει αποσταλεί στην Τεχεράνη.
Ο Αραγτσί ηγείται της ιρανικής αντιπροσωπείας στις συνομιλίες με τις ΗΠΑ, οι οποίες ξεκίνησαν στις 12 Απριλίου. Αντίστοιχα, ο Γουίτκοφ ηγείται της αμερικανικής αποστολής. Τρεις από τους πέντε μέχρι στιγμής γύρους διαπραγματεύσεων έχουν πραγματοποιηθεί στο Ομάν και δύο στην Ιταλία.
Η αμερικανική πρόταση διατυπώθηκε πριν από την αναμενόμενη ανακοίνωση ενός έκτου γύρου συνομιλιών, για τον οποίο δεν έχει ακόμη οριστεί ημερομηνία ή τοποθεσία.
Μετά τον τελευταίο γύρο συνομιλιών, που διεξήχθη στη Ρώμη στις 23 Μαΐου, ο Αραγτσί είχε δηλώσει ότι οι δύο πλευρές είχαν καταλήξει σε «καλύτερη και σαφέστερη κατανόηση των εκατέρωθεν θέσεων» και ότι «οι προτάσεις και οι ιδέες που κατατέθηκαν έχουν μεταφερθεί στις αντίστοιχες πρωτεύουσες για περαιτέρω εξέταση».
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ — Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στις 21 Μαΐου αντιμετώπισε τον Νοτιοαφρικανό πρόεδρο Σύριλ Ραμαφόσα με ισχυρισμούς για μαζική βία κατά των Αφρικανών, προκαλώντας αντιδράσεις από τον Αφρικανό ηγέτη.
Η συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο πραγματοποιήθηκε εν μέσω αυξημένων εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών για το θέμα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχτηκαν πρόσφατα την πρώτη ομάδα λευκών Νοτιοαφρικανών στους οποίους χορηγήθηκε καθεστώς πρόσφυγα.
Ακολουθούν πέντε βασικές σημεία από τη συνάντηση, που διήρκεσε περίπου μία ώρα.
«Σβήστε τα φώτα»
Μια τεταμένη στιγμή κατά τη διάρκεια της συνάντησης σημειώθηκε όταν ο Τραμπ παρουσίασε βίντεο που δείχνουν στοιχεία για τη «γενοκτονία των λευκών Αφρικανών» στη Νότια Αφρική, αφού ο Ραμαφόσα είχε απορρίψει τους ισχυρισμούς, αρνούμενος ότι λάμβαναν χώρα τέτοιες δολοφονίες.
Σε μια δραματική σκηνή, ο Τραμπ είπε: «Χαμηλώστε τα φώτα. Χαμηλώστε τα φώτα», πριν παίξει ένα βίντεο.
Το βίντεο, διάρκειας αρκετών λεπτών, έδειχνε πλήθη σε συγκεντρώσεις να ζητούν την εκτέλεση λευκών αγροτών, ακολουθούμενα από σκηνές «χώρων ταφής λευκών αγροτών», όπως είπε ο Τραμπ, στη Νότια Αφρική.
«Αυτοί είναι χώροι ταφής εδώ. Τάφοι άνω των 1.000 λευκών αγροτών», είπε ο Τραμπ, μιλώντας πάνω από το βίντεο.
«Κάθε ένα από αυτά τα λευκά πράγματα που βλέπετε είναι ένας σταυρός», είπε, δείχνοντας την οθόνη.
«Αυτά τα αυτοκίνητα δεν κινούνται», συνέχισε ο Τραμπ, αναφερόμενος στα αυτοκίνητα που ήταν παραταγμένα στον χώρο ταφής. «Σταμάτησαν εκεί για να αποτίσουν φόρο τιμής στο μέλος της οικογένειάς τους που σκοτώθηκε, και είναι ένα τρομερό θέαμα. Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο.»
Ένα βίντεο παίζει καθώς ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σύριλ Ραμαφόσα συναντάται με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο στις 21 Μαΐου 2025. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε εν μέσω εντάσεων σχετικά με την επανεγκατάσταση λευκών Αφρικανών από την Ουάσινγκτον, τους οποίους ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει θύματα γενοκτονίας. Jim Watson/AFP μέσω Getty Images
Καθώς έπαιζε το βίντεο, ο Ραμαφόσα κοίταξε αλλού.
«Θα ήθελα να μάθω πού βρίσκεται αυτό, γιατί δεν το έχω ξαναδεί», είπε.
«Είναι στη Νότια Αφρική», απάντησε ο Τραμπ.
Η στοίβα άρθρων του Τραμπ
Καθώς τελείωνε το βίντεο, ένας Νοτιοαφρικανός δημοσιογράφος ρώτησε τον Τραμπ τι θα ήθελε να κάνει ο Ραμαφόσα σχετικά με τις βίαιες επιθέσεις εναντίον λευκών αγροτών.
«Δεν ξέρω», απάντησε ο Τραμπ, πριν συνεχίσει την παρουσίασή του με μια στοίβα άρθρων ειδήσεων που περιέγραφαν περαιτέρω βίαιες επιθέσεις εναντίον λευκών στη Νότια Αφρική.
«Αυτά είναι άρθρα των τελευταίων ημερών. Θάνατος ανθρώπων, θάνατος, θάνατος, θάνατος, φρικτός θάνατος, θάνατος», είπε ο Τραμπ καθώς ξεφύλλιζε τις εκτυπώσεις. «Δεν ξέρω. Διαλέξτε οποιαδήποτε: ‘Οι λευκοί Νοτιοαφρικανοί φεύγουν λόγω της βίας και των ρατσιστικών νόμων’».
Καθώς ξεφύλλιζε τα έντυπα, ο Τραμπ επέπληξε έναν δημοσιογράφο που προσπάθησε να απομακρύνει τη συζήτηση για τη βία στη Νότια Αφρική, θέτοντας μια ερώτηση σχετικά με την προσφορά του Κατάρ ενός Boeing 747-8 προς υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ για να χρησιμοποιηθεί προσωρινά ως νέο Air Force One.
Στις 7 Φεβρουαρίου, ο Τραμπ εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα που ανέστειλε κάθε εξωτερική βοήθεια των ΗΠΑ προς τη Νότια Αφρική. Το διάταγμα ανέφερε επίσης ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα προωθούσε την επανεγκατάσταση των «Νοτιοαφρικανών προσφύγων που διαφεύγουν από τις φυλετικές διακρίσεις που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της δήμευσης περιουσίας που βασίζεται σε φυλετικές διακρίσεις» στη Νότια Αφρική.
Στις 12 Μαΐου, σχεδόν 60 λευκοί Νοτιοαφρικανοί έφτασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ως η πρώτη ομάδα που έλαβε άσυλο στο πλαίσιο του προγράμματος επανεγκατάστασης του προέδρου.
Μέλη του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, του Κομμουνιστικού Κόμματος της Νότιας Αφρικής και των Νοτιοαφρικανικών Συνδικάτων τραγουδούν και χορεύουν περιμένοντας την άφιξη του πρώην πρέσβη της Νότιας Αφρικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, Εμπραχίμ Ρασούλ, στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Κέιπ Τάουν. Νότια Αφρική, 23 Μαρτίου 2025. (Gianluigi Guercia/AFP μέσω Getty Images)
Ξεσπάει καβγάς
Κατά τη διάρκεια της τεταμένης ανταλλαγής, ο Ραμαφόσα απέρριψε τους ισχυρισμούς του Τραμπ για «γενοκτονία των Αφρικάνερ», δηλώνοντας ότι η ρητορική στο βίντεο δεν αντανακλούσε την επίσημη κυβερνητική πολιτική.
«Έχουμε μια πολυκομματική δημοκρατία στη Νότια Αφρική, που επιτρέπει στους ανθρώπους να εκφράζονται», είπε.
Ο Τραμπ διέκοψε: «Αλλά τους επιτρέπετε να πάρουν γη».
Ο Ραμαφόσα το αρνήθηκε, δηλώνοντας: «Κανείς δεν μπορεί να πάρει τη γη».
«Παίρνουν τη γη, σκοτώνουν τους λευκούς αγρότες κι όταν σκοτώνουν τους λευκούς αγρότες, δεν τους συμβαίνει τίποτα», επέμεινε ο Τραμπ.
Ο Ραμαφόσα αναγνώρισε ότι η εγκληματική βία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στη χώρα του, αλλά αρνήθηκε ότι ισοδυναμεί με γενοκτονία που στοχεύει τους λευκούς. Σημείωσε ότι τα θύματα βίαιων εγκλημάτων είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία μαύροι.
Είπε στον Τραμπ ότι θα ήθελε να συζητήσει αυτά τα ζητήματα «πολύ ήρεμα» κεκλεισμένων των θυρών.
Ο Ραμαφόσα αλλάζει θέμα
Ενώ ο Τραμπ επέκρινε τον δημοσιογράφο που παρέκκλινε από το θέμα της βίας στη Νότια Αφρική, ο Ραμαφόσα αστειεύτηκε: «Λυπάμαι που δεν έχω αεροπλάνο να σου δώσω».
«Μακάρι να το είχες», απάντησε ο Τραμπ, προκαλώντας τα γέλια του Νοτιοαφρικανού προέδρου.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παραδίδει έγγραφα στον πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Σύριλ Ραμαφόσα κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, στις 21 Μαΐου 2025. (Jim Watson/AFP μέσω Getty Images)
Καθώς ο Ραμαφόσα και ο Τραμπ επικεντρώθηκαν ξανά στη βία στη Νότια Αφρική, ο Ραμαφόσα είπε ότι ήθελε να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες του Τραμπ με μια συνεργατική προσέγγιση. Σημείωσε ότι η Νότια Αφρική έχει δείξει ενδιαφέρον για κάποια αμερικανική τεχνολογία για την καταπολέμηση του εγκλήματος.
«Υπάρχει υποστήριξη που μπορούμε να λάβουμε από εσάς και τις Ηνωμένες Πολιτείες για να μας βοηθήσετε να αντιμετωπίσουμε όλες αυτές τις εγκληματικές πράξεις — αυτό πιστεύω ότι είναι το ζητούμενο της συνεργασίας — και είμαστε εδώ ως εταίρος ώστε να μπορούμε να βοηθάμε ο ένας τον άλλον», είπε ο Ραμαφόσα.
Αντιπροσωπεία της Νότιας Αφρικής
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Ραμαφόσα προσπάθησε να δείξει ότι έφερε μια συμπεριληπτική αντιπροσωπεία στη συνάντηση του Λευκού Οίκου. Μεταξύ των εξεχόντων προσωπικοτήτων ήταν ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Γιόχαν Ρούπερτ και οι εξέχοντες παίκτες γκολφ Έρνι Ελς και Ρέτιφ Γκούσεν.
Ο Τραμπ τους χαιρέτησε θερμά, αποκαλώντας τον Ρούπερτ «φίλο μου» και «έναν από τους σπουδαιότερους επιχειρηματίες της Νότιας Αφρικής».
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Ραμαφόσα παρουσίασε επίσης τον υπουργό Γεωργίας του, Τζον Στινχούιζεν, σημειώνοντας ότι είναι λευκός και εντάχθηκε στο υπουργικό του συμβούλιο από ένα κόμμα της αντιπολίτευσης.
Ο Νοτιοαφρικανός επιχειρηματίας Γιόχαν Ρούπερτ (α) μιλάει κατά τη διάρκεια συνάντησης μεταξύ του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Νοτιοαφρικανού προέδρου Σύριλ Ραμαφόζα στο Οβάλ Γραφείο, στις 21 Μαΐου 2025. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Νότιας Αφρικής έχουν επιδεινωθεί από τότε που ο Τραμπ εξέδωσε εκτελεστικό διάταγμα τον Φεβρουάριο που ανέστειλε κάθε ξένη βοήθεια των ΗΠΑ προς τη χώρα και απέλασε τον πρέσβη της Νότιας Αφρικής, Εμπραχίμ Ρασούλ. (Chip Somodevilla/Getty Images)
Ο Στινχούιζεν δήλωσε ότι η πλειοψηφία των αγροτών θέλει να παραμείνει στη Νότια Αφρική. Είπε ότι οι επιθέσεις σε αγροκτήματα και οι κλοπές ζώων είναι πηγή ανησυχίας και ότι συνεργάζεται με αστυνομικούς και δικαστικούς αξιωματούχους για να θέσει ως προτεραιότητα την αντιμετώπισή τους.
«Θέλω να πω το εξής: Τα δύο άτομα σε αυτό το βίντεο που είδατε είναι και τα δύο ηγέτες κομμάτων της αντιπολίτευσης στη Νότια Αφρική», είπε, προσθέτοντας ότι ένωσε τις δυνάμεις του με το κόμμα του Ραμαφόσα «για να κρατήσει αυτούς τους ανθρώπους μακριά από την εξουσία».
Μετά τη συνάντησή τους κεκλεισμένων των θυρών, ο Ραμαφόσα είπε ότι οι συνομιλίες «πήγαν πολύ καλά».
Όταν ρωτήθηκε αν ο Τραμπ άκουσε τις ανησυχίες του, ο Ραμαφόσα απάντησε: «Ναι, τις άκουσε».
Την επιλογή του σχεδίου αρχιτεκτονικής για το πρόγραμμα αντιπυραυλικής άμυνας «Golden Dome» («Χρυσός Θόλος») ανακοίνωσε στις 20 Μαΐου ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δηλώνοντας ότι το υπουργείο Άμυνας προχώρησε στην τελική έγκριση του σχεδιασμού.
Όπως ανέφερε, το σύστημα θα αξιοποιεί τεχνολογίες επόμενης γενιάς και θα αναπτυχθεί σε ξηρά, θάλασσα και διάστημα, περιλαμβάνοντας αισθητήρες και αναχαιτιστικά μέσα εκτοξευόμενα από το διάστημα.
Το πρόγραμμα είχε τεθεί ως προτεραιότητα ήδη από την πρώτη εβδομάδα της προεδρίας του, όταν υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που ζητούσε από το Πεντάγωνο να εκπονήσει σχέδιο για την υλοποίησή του. Ο Τραμπ εκτίμησε ότι το σύστημα θα είναι πλήρως επιχειρησιακό εντός τριών ετών, δηλαδή πριν από τη λήξη της θητείας του.
Αναφορά έγινε και στη συμμετοχή του Καναδά, με τον Τραμπ να σημειώνει ότι η χώρα αυτή ενδέχεται να συνδράμει στην ανάπτυξη του ενισχυμένου αντιπυραυλικού συστήματος, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για μια περιορισμένη επέκταση της συνεργασίας, για την οποία θα υπάρξει διαπραγμάτευση σχετικά με το κόστος.
Το εκτελεστικό διάταγμα που υπέγραψε τον Ιανουάριο περιλάμβανε επίσης εντολή προς το υπουργείο Άμυνας να εξετάσει μη κινητικά μέσα αναχαίτισης, όπως τεχνολογίες λέιζερ, αλλά και μεθόδους που θα επιτρέπουν την εξουδετέρωση πυραυλικών απειλών προτού εκτοξευθούν ή κατά τη φάση αρχικής ώθησης.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι το πρόγραμμα, προϋπολογισμού 175 δισ. δολαρίων, θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τόσο πυραύλους κρουζ όσο και υπερηχητικά βαλλιστικά συστήματα.
Τόνισε ακόμη ότι, όταν ολοκληρωθεί, το σύστημα «Χρυσός Θόλος» θα μπορεί να αναχαιτίζει πυραύλους που εκτοξεύονται από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, ακόμα και από το διάστημα, κάνοντας λόγο για το «καλύτερο σύστημα που έχει ποτέ κατασκευαστεί».
Το επιλεγμένο σχέδιο θα ενσωματώνει νέες τεχνολογίες σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας των ΗΠΑ. Κατά την ανακοίνωση στον Λευκό Οίκο, δίπλα στον Τραμπ βρέθηκε ο υπουργός Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, ο οποίος συνέδεσε την πρωτοβουλία με την Στρατηγική Αμυντική Πρωτοβουλία («Πόλεμος των Άστρων») που είχε προωθήσει ο πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν τη δεκαετία του 1980.
Ο Χέγκσεθ φέρεται να ανέφερε ότι ο Ρήγκαν είχε οραματιστεί ένα τέτοιο σύστημα πριν από 40 χρόνια, αλλά τότε δεν υπήρχε η απαραίτητη τεχνολογία – κάτι που, κατά τον ίδιο, ισχύει σήμερα.
Στο πλαίσιο της χρηματοδότησης του προγράμματος, Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο πρότειναν συμπληρωματικό πακέτο στρατιωτικών δαπανών ύψους 150 δισ. δολαρίων, εκ των οποίων περίπου 25 δισ. θα διατεθούν ειδικά για την εκκίνηση του «Χρυσού Θόλου». Το σχέδιο αυτό αποτελεί μέρος ευρύτερου νομοσχεδίου, το οποίο Τραμπ και σύμμαχοί του επιδιώκουν να περάσει μέσω της διαδικασίας συμφιλίωσης στο Κογκρέσο, αποφεύγοντας έτσι πιθανό μπλοκάρισμα στη Γερουσία.
Ο πρόεδρος εξέφρασε την πεποίθηση ότι η νομοθετική πρωτοβουλία θα εγκριθεί, σημειώνοντας ότι έχουν ήδη γίνει οι απαραίτητες διαβουλεύσεις και ότι «όλοι είναι ευθυγραμμισμένοι».
Τέλος, ανακοίνωσε τον ορισμό του στρατηγού Μάικλ Γκέτλαϊν, αναπληρωτή αρχηγού διαστημικών επιχειρήσεων της Διαστημικής Δύναμης των ΗΠΑ, ως υπεύθυνου διαχείρισης του προγράμματος. Τον χαρακτήρισε ως έναν από τους πιο σεβαστούς ειδικούς στον τομέα της άμυνας παγκοσμίως.
Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ταξιδέψει στην Τουρκία αυτή την εβδομάδα, με στόχο να συμβάλει στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ρωσία και την Ουκρανία.
Όλα ξεκίνησαν στις 10 Μαΐου, όταν ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, πρότεινε συνάντηση μεταξύ εκπροσώπων των δύο εμπόλεμων χωρών στην Κωνσταντινούπολη, στις 15 Μαΐου, με σκοπό τον τερματισμό μιας πολυετούς σύγκρουσης που έχει αφήσει βαθιά χαραγμένα τα σημάδια της.
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απάντησε άμεσα, εκδηλώνοντας πρόθεση να στηρίξει τον διάλογο, ακόμα και με την προσωπική του παρουσία στην Τουρκία – υπό την προϋπόθεση ότι το ίδιο θα πράξει και ο Πούτιν. Έτσι, δημιουργήθηκε το ενδεχόμενο συνάντησης κορυφής σε ηγετικό επίπεδο.
Μιλώντας στους δημοσιογράφους στο προεδρικό αεροσκάφος, στις 14 Μαΐου, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ αποκάλυψε πως ο Πούτιν του έχει ζητήσει να παρευρεθεί στη συνάντηση στην Τουρκία. Ο ίδιος, ωστόσο, υπογράμμισε πως παραμένουν πολλά ανοιχτά ζητήματα σχετικά με τη διενέργεια της συνάντησης.
Το πρόγραμμα του Τραμπ είναι ήδη ιδιαίτερα επιβαρυμένο, αφού ετοιμάζεται για αναχώρηση στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στις 15 Μαΐου. «Αύριο θα βρισκόμαστε στα Εμιράτα. Το πρόγραμμά μας είναι γεμάτο», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος στους δημοσιογράφους. «Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είμαι διατεθειμένος να αλλάξω τα σχέδιά μου αν αυτό μπορεί να σώσει ανθρώπινες ζωές».
Παράλληλα, ο Τραμπ ανέφερε πως ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, έχει προγραμματίσει ταξίδι στην Τουρκία την ίδια εβδομάδα. «Ο Μάρκο θα είναι εκεί και έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικός», σχολίασε.
Παραδέχθηκε, πάντως, πως δεν είναι βέβαιο αν ο Πούτιν θα προσέλθει στις διαπραγματεύσεις, εάν ο ίδιος (ο Τραμπ) τελικά δεν παραβρεθεί. Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κρεμλίνου στις 14 Μαΐου, ρωσική αντιπροσωπεία θα βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη για τις συνομιλίες, δίχως ωστόσο να διευκρινιστεί ακόμη το ποιοι θα εκπροσωπήσουν επίσημα τη Ρωσία.
Η ρωσική πλευρά είχε προηγουμένως ανακοινώσει μονομερή κατάπαυση του πυρός, διάρκειας τριών ημερών, από τις 8 ως τις 10 Μαΐου, με αφορμή την 80ή επέτειο της νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας – γνωστής στη Ρωσία ως «Ημέρα της Νίκης». Η Ουκρανία, ωστόσο, απέρριψε το διάλειμμα αυτό, καταγγέλλοντας συνέχιση των επιθέσεων εκ μέρους της Μόσχας.
Παρά τις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες, ο Ζελένσκι είχε προτρέψει τον Πούτιν να δεχθεί πρόταση για κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών με την υποστήριξη των ΗΠΑ, καθώς και να παρατείνει τη ρωσική εκεχειρία μέχρι και τη σύνοδο της 15ης Μαΐου στην Τουρκία. «Η Ουκρανία αναμένει μια πλήρη και διαρκή κατάπαυση του πυρός, ξεκινώντας από αύριο, ώστε να δημιουργηθεί το απαραίτητο έδαφος για τη διπλωματία», ανέφερε ο Ουκρανός πρόεδρος σε γραπτή δήλωσή του στις 11 Μαΐου, ως απάντηση στην πρόσκληση του Πούτιν για συνομιλίες.
Η Ρωσία προσφέρει στήριξη στην κυβέρνηση των Ταλιμπάν στην Καμπούλ για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), την ώρα που η Μόσχα εξετάζει τρόπους ενίσχυσης της οικονομικής της παρουσίας στο Αφγανιστάν.
Ο Ζαμίρ Καμπούλοφ, ειδικός απεσταλμένος του Ρώσου προέδρου για το Αφγανιστάν, ανέφερε σε συνέντευξή του στο κρατικό ρωσικό πρακτορείο Ria Novosti στις 2 Μαΐου ότι η Ρωσία ενδέχεται να συνεργαστεί στενότερα με το καθεστώς των Ταλιμπάν. Όπως δήλωσε, το Ισλαμικό Κράτος παραμένει κοινός εχθρός για τη Μόσχα και την Καμπούλ.
Ο Καμπούλοφ, ο οποίος έχει διατελέσει και πρέσβης της Ρωσίας στο Αφγανιστάν, εκτίμησε πως οι προσπάθειες των Ταλιμπάν στην καταπολέμηση του παραρτήματος του ISIS στο Αφγανιστάν είναι αξιόλογες. Σύμφωνα με τον ίδιο, η οργάνωση αποτελεί «κοινό εχθρό για τη Ρωσία και το Αφγανιστάν» και η Μόσχα σκοπεύει να παράσχει «κάθε δυνατή βοήθεια στις αφγανικές αρχές μέσω εξειδικευμένων δομών».
Από την πτώση της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ κυβέρνησης στο Αφγανιστάν το καλοκαίρι του 2021, οι Ταλιμπάν προσπαθούν να εδραιώσουν τον έλεγχό τους στη χώρα. Στο πλαίσιο αυτό, βρίσκονται συχνά σε σύγκρουση με το τοπικό παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους, γνωστό ως ISIS-Khorasan ή ISIS-K.
O ISIS έχει αναλάβει ευθύνη και για επιθέσεις εντός της Ρωσίας, μεταξύ των οποίων και η πολύνεκρη επίθεση στον συναυλιακό χώρο Crocus City Hall, τον Μάρτιο του 2024, κατά την οποία ένοπλοι άνοιξαν πυρ εναντίον του πλήθους και προκάλεσαν πυρκαγιές, με απολογισμό 145 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.
Παρά τις αρχικές ρωσικές υποψίες περί ουκρανικής εμπλοκής στην επίθεση, το Κρεμλίνο έχει εντείνει τις εκκλήσεις για συνεργασία με την Καμπούλ με στόχο την αντιμετώπιση του ISIS.
Η Ρωσία είχε εντάξει στο παρελθόν τους Ταλιμπάν στον κατάλογο τρομοκρατικών οργανώσεων, ωστόσο αφαίρεσε τον χαρακτηρισμό τον προηγούμενο μήνα, εξέλιξη που ανοίγει τον δρόμο για στενότερη συνεργασία. Σε σχετική ανακοίνωση του ρωσικού ΥΠΕΞ στις 17 Απριλίου επισημάνθηκε ότι η άρση του χαρακτηρισμού «δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την καθιέρωση μιας πλήρους εταιρικής σχέσης με την Καμπούλ, προς όφελος των λαών της Ρωσίας και του Αφγανιστάν».
Αναφορικά με το ενδεχόμενο πλήρους διπλωματικής αναγνώρισης του καθεστώτος των Ταλιμπάν, ο Καμπούλοφ σημείωσε ότι η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών «συνεχίζεται ντε φάκτο», υπονοώντας ότι η απομάκρυνση των τελευταίων εμποδίων – όπως η άρση του χαρακτηρισμού της τρομοκρατικής οργάνωσης – μπορεί να οδηγήσει σε εξομάλυνση των σχέσεων.
Ο Καμπούλοφ αναφέρθηκε επίσης σε ενδεχόμενη διεύρυνση των εξαγωγών καυσίμων από τη Ρωσία προς το Αφγανιστάν, σημειώνοντας ότι το ζήτημα αυτό, καθώς και άλλες οικονομικές σχέσεις, θα βρεθούν στο επίκεντρο του Russia–Islamic World Kazan Forum, αργότερα εντός του μήνα.
Η Μόσχα φαίνεται να επιδιώκει και πρόσβαση στους φυσικούς πόρους του Αφγανιστάν, καθώς η χώρα διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα σπάνιων γαιών και άλλων πολύτιμων ορυκτών. Ο Καμπούλοφ επεσήμανε ότι στο αφγανικό υπέδαφος υπάρχουν «υδρογονάνθρακες, πολύτιμοι λίθοι και σπάνιες γαίες», αλλά είναι πρόωρο να συζητηθούν συγκεκριμένες επενδυτικές προοπτικές χωρίς πρώτα να ολοκληρωθούν οι γεωλογικές έρευνες.
Υπογράμμισε επίσης ότι η εξόρυξη λιθίου, μεταξύ άλλων, απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού – κάτι που δεν αφθονεί στο Αφγανιστάν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία υπέγραψαν στις 30 Απριλίου συμφωνία εταιρικής σχέσης που αφορά τα σπάνια μέταλλα και άλλους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας, σύμφωνα με δηλώσεις τόσο Αμερικανών όσο και Ουκρανών αξιωματούχων.
Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσσεντ, ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι η συμφωνία στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς τη Ρωσία, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της κυβέρνησης Τραμπ σε μια ειρηνευτική διαδικασία με επίκεντρο μια ελεύθερη, κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, διευκρίνισε πως κανένα κράτος ή πρόσωπο που χρηματοδότησε ή προμήθευσε τον ρωσικό πολεμικό μηχανισμό δεν θα έχει δικαίωμα να επωφεληθεί από την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Η πρώτη αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Γιούλια Σβιριντένκο, επιβεβαίωσε ότι υπέγραψε τη συμφωνία εκ μέρους της Ουκρανίας στις 30 Απριλίου. Σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα Χ, σημείωσε ότι η Ουκρανία, σε συνεργασία με τις ΗΠΑ, δημιουργεί ένα Ταμείο που θα προσελκύσει διεθνείς επενδύσεις στη χώρα.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εργάζεται εδώ και μήνες για τη σύναψη μιας συμφωνίας που θα επιτρέπει την πρόσβαση των ΗΠΑ στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις συνάντησαν εμπόδια ήδη από την αρχή, καθώς κατά τη συνάντηση της 28ης Φεβρουαρίου στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι διαφώνησαν μπροστά στα μέσα ενημέρωσης για τον τρόπο επίλυσης του συνεχιζόμενου πολέμου με τη Ρωσία. Οι διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο μερών συνεχίστηκαν και τις εβδομάδες που ακολούθησαν την επίσκεψη του Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον, με κύριο αντικείμενο τους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας.
Αν και ο Μπέσσεντ διαμήνυσε ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι έτοιμη να οριστικοποιήσει τη συμφωνία, άφησε να εννοηθεί πως υπάρχουν ακόμη διαφορές, καθώς, όπως είπε, η ουκρανική πλευρά προχώρησε το προηγούμενο βράδυ σε αιφνίδιες τροποποιήσεις, εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα τις επανεξετάσει.
Νωρίτερα την ίδια ημέρα, ο Ουκρανός πρωθυπουργός, Ντένις Σμιχάλ, ανακοίνωσε μέσω τηλεμαραθωνίου ότι η Σβιριντένκο αναχωρούσε για την Ουάσιγκτον, προκειμένου να υπογράψει τη συμφωνία.
Η συμφωνία αναμένεται πλέον να υποβληθεί προς κύρωση στο ουκρανικό κοινοβούλιο.
Σε διαδοχικές αναρτήσεις της, η Σβιριντένκο επεσήμανε ότι η συμφωνία προβλέπει αμοιβαία επωφελείς όρους για τις δύο χώρες, ενώ οι ΗΠΑ επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους για μακροπρόθεσμη ειρήνη στην Ουκρανία και αναγνωρίζουν τη συμβολή της στη διεθνή ασφάλεια, μεταξύ άλλων μέσω της απόφασης να εγκαταλείψει τα πυρηνικά όπλα.
Η ίδια σημείωσε πως η ουκρανική κυβέρνηση θα διατηρήσει την πλήρη κυριότητα και τον έλεγχο των εξορυκτικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών επιχειρήσεων.
Το Ταμείο θα λειτουργεί ως ισότιμη εταιρική σχέση ανάμεσα στις δύο χώρες και δεν θα περιλαμβάνει όρους που να σχετίζονται με χρέη προς τις ΗΠΑ. Η αμερικανική συμμετοχή θα πραγματοποιηθεί μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Χρηματοδότησης (International Development Finance Corp. – DFC).
Όπως ανέφερε η Σβιριντένκο, η συμφωνία ευθυγραμμίζεται με το νομικό πλαίσιο της Ουκρανίας και εντάσσεται στους ευρύτερους στόχους της χώρας για ευρωπαϊκή ενοποίηση. Τόνισε επίσης ότι το κείμενο στέλνει μήνυμα στους διεθνείς εταίρους ότι η μακροπρόθεσμη συνεργασία με την Ουκρανία — σε ορίζοντα δεκαετιών — είναι όχι μόνο εφικτή αλλά και αξιόπιστη.
Η χρηματοδότηση του Ταμείου θα προέρχεται αποκλειστικά από νέες άδειες για εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών, πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ τα έσοδα και οι εισφορές δεν θα φορολογούνται από καμία από τις δύο χώρες. Επιπλέον, προβλέπεται μεταφορά τεχνογνωσίας και τεχνολογικής υποστήριξης από τις ΗΠΑ, με στόχο την προσέλκυση επιπλέον επενδύσεων.
Οι επενδύσεις θα αφορούν εξορυκτικά έργα, σχετικές υποδομές και επεξεργασία πρώτων υλών, με ρητή πρόβλεψη ότι όλα τα κεφάλαια θα επενδύονται αποκλειστικά εντός της Ουκρανίας.
Η Σβιριντένκο εκτίμησε ότι για την πρώτη δεκαετία, τα έσοδα και τα κέρδη του Ταμείου δεν θα διανέμονται αλλά θα επανεπενδύονται σε νέα έργα ή στην ανοικοδόμηση της χώρας, προσθέτοντας ότι οι συγκεκριμένοι όροι θα αποτελέσουν αντικείμενο περαιτέρω διαπραγματεύσεων.
Πηγή με γνώση των διαπραγματεύσεων στον Λευκό Οίκο ανέφερε στην Epoch Times ότι πρόκειται όχι για ένα αλλά για τρία διαφορετικά έγγραφα, και ότι η ουκρανική πλευρά οφείλει να τα υπογράψει όλα ώστε η κυβέρνηση Τραμπ να θεωρήσει τη συμφωνία πλήρη. Η ίδια πηγή σημείωσε ότι η Σβιριντένκο είχε λάβει σύσταση να μην αναχωρήσει για τις ΗΠΑ, εφόσον δεν είχαν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις στο Κίεβο.
Ο Λευκός Οίκος δεν έχει ακόμη δημοσιοποιήσει όλο το περιεχόμενο της συμφωνίας.
Ο πρόεδρος Τραμπ έχει επανειλημμένα παρουσιάσει τη συμφωνία για τα στρατηγικά ορυκτά ως μέσο μερικής αποζημίωσης των ΗΠΑ για τη στήριξή τους προς την Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου. Από την πλευρά του, ο Σμιχάλ δήλωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι η εν λόγω συμφωνία δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για να καλυφθούν τα κόστη του πολέμου που επωμίστηκαν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, ανακοίνωσε στις 22 Απριλίου σχέδιο ύψους 10,5 δισ. ευρώ με στόχο την ευθυγράμμιση της χώρας με τον στόχο αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ έως τα τέλη του 2025.
Η συμμαχία είχε καθορίσει από το 2014 ως κατευθυντήρια γραμμή τη δέσμευση κάθε κράτους-μέλους να διαθέτει τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ του για την άμυνα. Ωστόσο, αρκετά κράτη, μεταξύ αυτών και η Ισπανία, υπολείπονται του στόχου αυτού εδώ και μια δεκαετία.
Μόλις το προηγούμενο έτος, η πλειονότητα των 32 κρατών-μελών κατάφερε να φτάσει τον εν λόγω στόχο, εν μέσω της συνεχιζόμενης ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ουκρανία και της γενικότερης αστάθειας στο ανατολικό μέτωπο της Ευρώπης. Η Ισπανία συγκαταλεγόταν στις οκτώ χώρες που εξακολουθούν να δαπανούν λιγότερο, με τις αμυντικές της δαπάνες να ανέρχονται περίπου στο 1,3% του ΑΕΠ, το 2024.
Κατά την τοποθέτησή του, μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Σάντσεθ ανέφερε πως με το νέο σχέδιο η Ισπανία θα φτάσει το 2% του ΑΕΠ σε δαπάνες για την ασφάλεια και την άμυνα εντός του 2025. Υποστήριξε επίσης ότι αυτό θα επιτευχθεί χωρίς να υπάρξει αύξηση φόρων ή νέα επιβάρυνση του ελλείμματος.
Η κίνηση αυτή οφείλεται στην πίεση αφ’ ενός από πλευράς ΗΠΑ προς τις ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ να ενισχύσουν τους στρατιωτικούς τους προϋπολογισμούς αφ’ ετέρου από τις τρέχουσες γεωπολιτικές συνθήκες.
Ο Σάντσεθ τόνισε ότι η αλλαγή στάσης του προέκυψε από τις ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως αν τον ρωτούσαν πριν από κάποια χρόνια για τις προτεραιότητες της κυβέρνησής του στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, η απάντησή του θα ήταν διαφορετική. Διευκρίνισε, ωστόσο, ότι αυτό δεν σημαίνει πως άλλαξαν οι αξίες ή οι στόχοι της κυβέρνησης, αλλά ότι έχει αλλάξει ο κόσμος γύρω μας.
Το σχέδιο του Σάντσεθ, πάντως, έχει προκαλέσει ήδη αντιδράσεις εντός της κυβέρνησης συνεργασίας που ηγείται. Το κόμμα Sumar, που στηρίζει την κυβέρνηση, εξέφρασε την αντίθεσή του, με ανακοίνωση στην οποία υποστηρίζει ότι η προσπάθεια συμμόρφωσης με τον στόχο του ΝΑΤΟ δεν βασίζεται σε ουσιαστική ανάλυση των αναγκών της Ισπανίας. Σύμφωνα με το ισπανικό μέσο ενημέρωσης El Diario, το Sumar θεωρεί ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών δεν συνάδει με τις προτεραιότητες της κοινωνίας.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός δήλωσε ότι πιστεύει πως μπορεί να προωθήσει την εφαρμογή του σχεδίου του χωρίς την ανάγκη έγκρισης από το κοινοβούλιο.
Το ισπανικό σχέδιο ανακοινώθηκε λίγες ημέρες μετά από αντίστοιχη ανακοίνωση του Ιταλού υπουργού Οικονομικών, Τζανκάρλο Τζορτζέτι, για την πρόθεση της Ιταλίας να φτάσει και αυτή στον στόχο του 2% εντός του έτους. Σημειώνεται ότι ο πρόεδρος Τραμπ έχει επανειλημμένα καλέσει για αύξηση του στόχου του ΝΑΤΟ ακόμη και στο 5% του ΑΕΠ.
Τουλάχιστον 12 άνθρωποι σκοτώθηκαν και ακόμη 30 τραυματίστηκαν από αμερικανική αεροπορική επιδρομή στην πρωτεύουσα της Υεμένης, Σαναά, όπως ανακοίνωσαν υγειονομικές αρχές που ελέγχονται από το κίνημα των Χούθι.
Σύμφωνα με δήλωση του υπουργείου Υγείας που τελεί υπό τον έλεγχο των Χούθι, η επίθεση σημειώθηκε τη νύχτα της 20ής προς την 21η Απριλίου, με τις αμερικανικές δυνάμεις να πλήττουν την αγορά στη συνοικία Φάρουα. Η εκτίμηση των απωλειών, πάντως, χαρακτηρίζεται προκαταρκτική και δεν έχει καταστεί δυνατό να επαληθευτεί ανεξάρτητα.
Το τηλεοπτικό δίκτυο Al-Masirah, που ανήκει στους Χούθι, μετέδωσε πλάνα τα οποία, όπως υποστήριξε, απεικονίζουν τις ζημιές από την επίθεση και τις προσπάθειες διάσωσης και περίθαλψης των τραυματιών. Σε ένα από τα βίντεο φαίνεται να περιλαμβάνεται και ένα μικρό παιδί ανάμεσα στα θύματα.
Η αμερικανική Κεντρική Διοίκηση δεν παρείχε περαιτέρω λεπτομέρειες για το πλήγμα στη Σαναά, ούτε δημοσιοποίησε δική της εκτίμηση για τις συνέπειες της επιχείρησης.
Οι ΗΠΑ πραγματοποιούν συστηματικές επιθέσεις κατά στόχων σε περιοχές της Υεμένης που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Χούθι για περισσότερο από έναν μήνα. Οι επιχειρήσεις εντάσσονται σε προσπάθεια να περιοριστεί η στρατιωτική ικανότητα της οργάνωσης και να αποτραπούν νέες επιθέσεις με drone και πυραύλους κατά του Ισραήλ ή της διεθνούς ναυσιπλοΐας στην περιοχή.
Οι Χούθι, που έχουν επαναταξινομηθεί πρόσφατα από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως ξένη τρομοκρατική οργάνωση, άρχισαν να εξαπολύουν επιθέσεις το φθινόπωρο του 2023, μετά την έναρξη του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Υποστηρίζουν ότι ενεργούν «σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό» και δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν όσο διαρκούν οι εχθροπραξίες στην περιοχή.
Οι επιθέσεις των Χούθι συνεχίστηκαν με διαλείμματα καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 και του 2024. Κατά το διάστημα αυτό, οι αμερικανικές δυνάμεις συμμετείχαν στην αναχαίτιση επιθέσεων κατά εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα και από τον Ιανουάριο 2024 άρχισαν να πλήττουν απευθείας θέσεις των Χούθι.
Όταν επιτεύχθηκε προσωρινή κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, οι Χούθι ανέστειλαν προσωρινά τις επιθέσεις τους και οι ΗΠΑ περιόρισαν τις στρατιωτικές τους ενέργειες. Όμως, στα μέσα Μαρτίου, καθώς η εκεχειρία στη Γάζα άρχισε να καταρρέει, οι Χούθι απείλησαν με επανάληψη των επιθέσεων. Ως απάντηση, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έδωσε εντολή για επανέναρξη των αεροπορικών πληγμάτων στις 15 Μαρτίου.
Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Υεμένης, Saba, μετέδωσε ότι ακολούθησαν νέες επιδρομές σε περιοχές των Αμράν, Χοντέιντα, Μαρίμπ και Σααντά, οι οποίες επίσης τελούν υπό τον έλεγχο των Χούθι. Από το 2014, οπότε και κατέλαβαν τη Σαναά, οι αντάρτες έχουν αποκτήσει επιρροή σε πολλούς κρατικούς θεσμούς, μεταξύ αυτών και το ειδησεογραφικό πρακτορείο Saba.
Οι Χούθι εξακολουθούν να ελέγχουν περιοχές όπου ζει περίπου το 80% του πληθυσμού των 32 εκατομμυρίων της Υεμένης.
Την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν επιθέσεις και στο λιμάνι Ρας Ίσα της Χοντέιντα. Σύμφωνα με την αμερικανική Κεντρική Διοίκηση, το λιμάνι συνεχίζει να προμηθεύει καύσιμα, διατηρώντας σημαντική πηγή εσόδων για την οργάνωση, παρά τον τρομοκρατικό χαρακτηρισμό της.
Τέλος, το πρακτορείο Saba μετέδωσε ότι από την αεροπορική επιδρομή της 17ης Απριλίου στο εν λόγω λιμάνι σκοτώθηκαν 80 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 150.
Ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, έφθασε στη Ρώμη για τον δεύτερο γύρο συνομιλιών με τον Ιρανό Υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επιδιώκει μια νέα συμφωνία για τον περιορισμό των πυρηνικών φιλοδοξιών του Ιράν.
Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη συμφωνία του 2015 για τον περιορισμό της πυρηνικής δραστηριότητας της Τεχεράνης, επανέφερε τις κυρώσεις και ζήτησε ένα νέο πλαίσιο ώστε να αποτραπεί η απόκτηση πυρηνικού όπλου από το Ιράν. Σε απάντηση, η Τεχεράνη απομακρύνθηκε από τις δεσμεύσεις της βάσει της συμφωνίας, η οποία προέβλεπε περιορισμό των αποθεμάτων ουρανίου και εμπλουτισμό έως 3,67%.
Σε έκθεσή του τον Φεβρουάριο, ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency-IAEA) των Ηνωμένων Εθνών διαπίστωσε ότι το Ιράν διαθέτει περίπου 274 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 60%. Για την παραγωγή πυρηνικού όπλου, απαιτείται εμπλουτισμός σε ποσοστό 90%.
Αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ επανεκκίνησε τις προσπάθειες για νέα συμφωνία, προειδοποιώντας πρόσφατα ότι θα καταφύγει σε στρατιωτική δράση εάν η Τεχεράνη δεν αποδεχτεί νέους όρους.
Ο Γουίτκοφ είχε πραγματοποιήσει έμμεσες συνομιλίες με τον Αραγτσί στις 12 Απριλίου στο Ομάν. Κατά την πρώτη εκείνη συνάντηση στη Μουσκάτ, ο Ομανός διπλωμάτης Μπάντρ αλ-Μπουσαΐντι μετέφερε μηνύματα ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι το Ιράν δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποκτήσει πυρηνικό όπλο. Ωστόσο, Ουάσιγκτον και Τεχεράνη φαίνεται να διαφωνούν ως προς το ποιες άλλες πυρηνικές δραστηριότητες μπορεί να συνεχίσει το Ιράν.
Σε δήλωσή του στις 15 Απριλίου, ο Γουίτκοφ ανέφερε: «Το Ιράν πρέπει να σταματήσει και να εξαλείψει πλήρως το πρόγραμμα εμπλουτισμού και εξοπλισμού του με πυρηνικά».
Ο Αραγτσί, απαντώντας την επόμενη ημέρα, στις 16 Απριλίου, υποστήριξε ότι η Ουάσιγκτον δίνει αντιφατικά μηνύματα σχετικά με τους όρους των διαπραγματεύσεων. Δήλωσε χαρακτηριστικά ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου. «Είμαστε έτοιμοι να χτίσουμε εμπιστοσύνη σε σχέση με τις πιθανές ανησυχίες, αλλά το ζήτημα του εμπλουτισμού δεν είναι διαπραγματεύσιμο.» Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών ανέφερε επίσης ότι αναμένει από τον Γουίτκοφ να αποσαφηνίσει τους όρους της Ουάσιγκτον κατά τη συνάντηση της 19ης Απριλίου στη Ρώμη.
Σε άλλη τοποθέτησή του, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Μόσχα την Παρασκευή, ο Αραγτσί τόνισε ότι μια νέα συμφωνία με την κυβέρνηση Τραμπ είναι δυνατή «εφόσον δείξουν σοβαρότητα και δεν προβάλλουν μη ρεαλιστικές απαιτήσεις».
Ο Ιρανός ΥΠΕΞ επισκέφθηκε τη Ρωσία μετά τις συνομιλίες στο Ομάν. Το ιρανικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι η Τεχεράνη σκοπεύει να διαβουλευτεί με όλα τα εναπομείναντα μέρη της συμφωνίας του 2015 — Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία και Ηνωμένο Βασίλειο — στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ.
Ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να διευκολύνει τις συνομιλίες μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης. «Είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε, να μεσολαβήσουμε, να παίξουμε οποιονδήποτε ρόλο θεωρήσει χρήσιμο το Ιράν και αποδεκτό η Ουάσιγκτον», ανέφερε ο Λαβρόφ την Παρασκευή, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο TASS.
Στεκόμενος δίπλα στον Αραγτσί, στη συνέντευξη Τύπου, ο Λαβρόφ προσέθεσε ότι και η Ρωσία αναμένει περισσότερες λεπτομέρειες από την κυβέρνηση Τραμπ για τις απαιτήσεις που θα τεθούν στις συνομιλίες της Ρώμης. «Αν δεν διατυπωθούν μη ρεαλιστικές και αδύνατες απαιτήσεις, είναι πιθανό να επιτευχθεί συμφωνία», δήλωσε ο Ρώσος ΥΠΕΞ.
Ο Τραμπ προσπαθεί ταυτόχρονα να διαπραγματευτεί νέα συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και να μεσολαβήσει σε μια ειρηνευτική διευθέτηση για τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας. Η επίτευξη λύσης για την Ουκρανία παραμένει άπιαστος στόχος, με τον Αμερικανό πρόεδρο να προειδοποιεί την Παρασκευή ότι ενδέχεται να αποσυρθεί από την προσπάθεια, εάν δεν διαπιστώσει πρόοδο στις συνομιλίες μεταξύ Μόσχας και Κιέβου.
Η Μόσχα έχει ενισχύσει τις διπλωματικές της σχέσεις με την Τεχεράνη από το 2022, καθώς αντιμετωπίζει διεθνείς κυρώσεις και διπλωματική απομόνωση λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Οι Ουκρανοί βουλευτές ψήφισαν στις 16 Απριλίου υπέρ της παράτασης του στρατιωτικού νόμου στη χώρα, διατηρώντας τις έκτακτες πολεμικές εξουσίες και αποκλείοντας κάθε ενδεχόμενο διενέργειας εκλογών τουλάχιστον μέχρι τον Αύγουστο.
Η ουκρανική Βουλή, η Βερχόβνα Ράντα, είχε κηρύξει αρχικά στρατιωτικό νόμο στις 24 Φεβρουαρίου 2022, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στη χώρα. Έκτοτε, οι βουλευτές στο Κίεβο ανανεώνουν κάθε τρεις μήνες τον νόμο αυτό, για διάστημα που πλέον ξεπερνά τα τρία χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της ισχύος του στρατιωτικού νόμου, η κυβέρνηση του Κιέβου έχει το δικαίωμα να προχωρά σε επιστρατεύσεις, να περιορίζει ελευθερίες όπως η ελευθερία λόγου και του Τύπου, να απαγορεύει διαδηλώσεις και να θέτει περιορισμούς στην πολιτική δραστηριότητα.
Λόγω του στρατιωτικού νόμου, και ο κανονικός εκλογικός κύκλος της χώρας έχει προσωρινά παγώσει. Έτσι, η θητεία του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η οποία κανονικά λήγει την περασμένη άνοιξη, έχει παραταθεί επ’ αόριστον. Αντιστοίχως, οι βουλευτές της Βερχόβνα Ράντα, που έπρεπε να ανανεώσουν την εντολή τους με εκλογές ήδη από το 2023, παραμένουν στις θέσεις τους.
Από τους παρόντες βουλευτές, οι 357 ψήφισαν υπέρ της παράτασης του στρατιωτικού νόμου για ακόμη 90 ημέρες, με έναν βουλευτή να ψηφίζει κατά, και τέσσερις να απέχουν. Μετά από αυτή την απόφαση, ο στρατιωτικός νόμος θα παραμείνει ενεργός έως τις 6 Αυγούστου.
Πολιτική αντιπαράθεση και ανησυχίες για αυταρχισμό
Ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας και νυν ηγέτης της μεγαλύτερης αντιπολιτευόμενης πολιτικής δύναμης, Πέτρο Ποροσένκο, αν και υπερψήφισε την παράταση, εξέφρασε τις ανησυχίες του για την ενίσχυση των εξουσιών του Ζελένσκι.
Μιλώντας στη Βερχόβνα Ράντα την Τρίτη, σε συζήτηση που προηγήθηκε της ψηφοφορίας, ο Ποροσένκο υποστήριξε ότι οι συνεχιζόμενες επιθέσεις της Ρωσίας, όπως οι πρόσφατοι φονικοί βομβαρδισμοί στη βορειοανατολική περιφέρεια Σούμι, καθιστούν απαραίτητη τη διατήρηση του στρατιωτικού νόμου. Ωστόσο, κατηγόρησε την κυβέρνηση Ζελένσκι ότι χρησιμοποιεί την κατάσταση αυτή για να αυξήσει τη δύναμή της και να εδραιώσει αυταρχικό καθεστώς.
«Η κυβέρνηση άρχισε να καταχράται τον στρατιωτικό νόμο, όχι μόνο για την υπεράσπιση της χώρας, αλλά και για την οικοδόμηση ενός αυταρχικού καθεστώτος», τόνισε ο Ποροσένκο.
Πιέσεις από τις ΗΠΑ για επιστροφή στις εκλογές και ένταση με τη Μόσχα
Την επανέναρξη των εκλογικών διαδικασιών στην Ουκρανία έχει ζητήσει επανειλημμένως ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Τον Φεβρουάριο, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Ουκρανία και τη Ρωσία, απόστρατος αντιστράτηγος Κιθ Κέλογκ, είχε δηλώσει πως οι ΗΠΑ επιθυμούν την πραγματοποίηση προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στην Ουκρανία έως το τέλος αυτής της χρονιάς.
Μάλιστα, ο Τραμπ και ο Ζελένσκι αντάλλαξαν κατηγορίες και αιχμές μεταξύ τους, με τον αμερικανό πρώην πρόεδρο να αποκαλεί σε κάποια στιγμή τον ουκρανό ηγέτη «δικτάτορα χωρίς εκλογές».
Από την πλευρά του, ο πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν έχει αμφισβητήσει δημόσια τη νομιμότητα της ουκρανικής κυβέρνησης να υπογράψει δεσμευτικές ειρηνευτικές συμφωνίες, αφού -όπως είπε- μια μελλοντική κυβέρνηση, που θα προκύψει από εκλογές, θα μπορούσε να αρνηθεί οποιαδήποτε δέσμευση έχει υπογράψει η σημερινή διοίκηση.
Μάλιστα, τον περασμένο μήνα, ο Πούτιν πρότεινε τη σύσταση μιας εξωτερικής διοίκησης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ως προσωρινής κυβέρνησης στην Ουκρανία, που θα εγγυάται την εφαρμογή μιας μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας. Ως πρότυπο ανέφερε το παράδειγμα του Ανατολικού Τιμόρ.
Σε δικές του τοποθετήσεις από τις ΗΠΑ, ο Τραμπ επανέλαβε την προεκλογική του υπόσχεση ότι, ως πρόεδρος, θα κατάφερνε άμεση ανακωχή εντός 24 ωρών. Ωστόσο, στην πράξη, η προσπάθεια ειρήνευσης έχει αποδειχθεί σαφώς πιο περίπλοκη και δύσκολη.
Ενώ Ρωσία και Ουκρανία συμφώνησαν πρόσφατα σε μια περιορισμένη παύση χτυπημάτων στις ενεργειακές υποδομές, αμοιβαίες κατηγορίες υποσκάπτουν τη συμφωνία. Σε πρόσφατη διαδικτυακή του ανάρτηση, ο Τραμπ άσκησε σκληρή κριτική στη Ρωσία γιατί οι διαπραγματεύσεις καθυστερούν: «Η Ρωσία πρέπει να κινηθεί πιο γρήγορα. Πάρα πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν, χιλιάδες κάθε εβδομάδα, σ’ έναν τρομερό, παράλογο πόλεμο – έναν πόλεμο που ποτέ δεν θα γινόταν αν ήμουν πρόεδρος!» υποστήριξε ο Τραμπ στις 11 Απριλίου.
