Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική

Η μακρά περίοδος αφάνειας του καρκίνου του προστάτη συχνά έχει ως αποτέλεσμα τα αρχικά του συμπτώματα να είναι τόσο ήπια, που ορισμένα άτομα χάνουν την πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση. Ο Δρ Τσεν Μπο Σενγκ, ειδικός στον καρκίνο στην Κλινική Κινέζικης Ιατρικής Τζινγκ-Χερ στην Ταϊβάν, περιέγραψε τα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη, καθώς και τις στρατηγικές πρόληψης του στο πρόγραμμα «Health 1+1».

Νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet τον Απρίλιο, προέβλεψε ότι ο αριθμός των νέων κρουσμάτων καρκίνου του προστάτη παγκοσμίως θα διπλασιαστεί από 1,4 εκατομμύρια του 2020 σε 2,9 εκατομμύρια έως το 2040. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο κοινός καρκίνος στους άντρες, σε 112 χώρες παγκοσμίως.

Αιτίες ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη

Ο Δρ Τσεν τόνισε πως ο καρκίνος του προστάτη είναι στενά συνδεδεμένος με τη γήρανση. Καθώς το σώμα γερνά και η κυτταρική λειτουργία μειώνεται, τα λάθη στην κυτταρική αντιγραφή γίνονται πιο συχνά, αυξάνοντας τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου. Ακόμη και χωρίς συμπτώματα, πολλοί άντρες μπορεί να έχουν κύτταρα καρκίνου του προστάτη σε αρχικό στάδιο στα σώματά τους. Επιπλέον, ο καρκίνος του προστάτη προσβάλλει όλο και πιο πολύ τους νέους άντρες, με κάποιους ασθενείς να είναι 40 ή 50 ετών.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ένας όγκος που μεγαλώνει αργά, με μακρά περίοδο αφάνειας, και συχνά παραμένει μη ανιχνεύσιμος κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Μελέτη που διεξήγαγε αυτοψία σε 114 Ιάπωνες άντρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 62 έτη και χωρίς ιστορικό καρκίνου, βρήκε πως το 38,6% των υποκειμένων είχαν καρκίνο του προστάτη. Στους άνω των 80, το ποσοστό αυξήθηκε στο 61,5%.

Ο Δρ Τσεν επισημαίνει πως τα επεξεργασμένα τρόφιμα και το γρήγορο φαγητό, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά οργανικά τρόφιμα, κατά κανόνα περιέχουν περισσότερα πρόσθετα, συντηρητικά και χρωστικές, τα οποία επιβαρύνουν τον οργανισμό. Οι κακές διατροφικές συνήθειες μπορεί να προάγουν την ανάπτυξη ήδη υπαρχόντων καρκινικών κυττάρων, κάτι που σε συνδυασμό με χαμηλή ανοσοποιητική λειτουργία, ανεβάζει τις πιθανότητες ανάπτυξης όγκου.

Συμπτώματα καρκίνου του προστάτη

Ο καρκίνος του προστάτη είναι αρκετά ύπουλος, γιατί σπάνια εμφανίζει συμπτώματα στο αρχικό του στάδιο. Καθώς η νόσος προχωρά, τα ακόλουθα συμπτώματα ίσως εμφανιστούν:

1. Επείγουσα ανάγκη για ούρηση και συχνοουρία
2. Δυσκολία στην ούρηση
3. Διακεκομμένη ροή κατά την ούρηση
4. Αίσθημα ανεπαρκούς αδειάσματος της κύστης
5. Αιματουρία

Ωστόσο, τα παραπάνω συμπτώματα δεν δείχνουν κατ’ ανάγκη καρκίνο του προστάτη. Ο Δρ Τσεν εξήγησε πως μετά την ηλικία των 40 ετών, ο προστάτης τείνει να μεγεθύνεται ούτως ή άλλως λόγω της γήρανσης. Μπορεί, επίσης, να μεγεθυνθεί λόγω παραγόντων όπως η συχνή κατακράτηση της ούρησης ή η ποδηλασία, τα οποία ενίοτε προκαλούν παρόμοια συμπτώματα.

Κάποια συμπτώματα μπορούν να αυτο-ανιχνευτούν, ενώ άλλα, όπως η αιματουρία, απαιτούν ιατρικές εξετάσεις. Επομένως, πώς μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει αν αυτά τα συμπτώματα υποδεικνύουν καρκίνο του προστάτη; Ο Δρ Τσεν συστήνει την προσεκτική παρακολούθηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων. Εάν προοδευτικά χειροτερεύουν, θα πρέπει να σκεφτούμε την πιθανότητα καρκίνου ή φλεγμονής του προστάτη.

Ο έλεγχος του συγκεκριμένου αντιγόνου του προστάτη (Prostate-specific antigen – PSA) είναι μια μέθοδος ελέγχου για καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, ο Δρ Τσεν τονίζει ότι τα επίπεδα PSA είναι μονάχα μία από τις ενδείξεις. Αυτή η κοινή εξέταση ανιχνεύει τη φλεγμονή του προστάτη, και τα υψηλά επίπεδα PSA ίσως υποδεικνύουν προστατίτιδα. Ορισμένα άτομα με υψηλά επίπεδα PSA δεν φαίνεται να έχουν καρκίνο ύστερα από περαιτέρω έλεγχο. Αντιθέτως, υπάρχουν ασθενείς με καρκίνο του προστάτη, των οποίον ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση στους ουρητήρες ή τους νεφρούς, ωστόσο τα επίπεδα PSA τους δεν είναι αυξημένα.

3 στρατηγικές πρόληψης του καρκίνου του προστάτη

Στην Παραδοσιακή Κινεζική Ιατρική (ΠΚΙ), η κατάσταση της ενέργειας και της ζωτικότητας αναφέρεται ως ζωτικό τσι ή «τζένγκτσι», το οποίο συνδέεται άμεσα με την ανοσία. Για παράδειγμα, κλινικές παρατηρήσεις έχουν δείξει πως τα άτομα με χρόνια κόπωση μπορεί να παρουσιάζουν μειωμένη δραστηριότητα και αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων σε εξετάσεις αίματος. Ο Δρ Τσεν προτείνει τακτικούς ελέγχους υγείας, για να γνωρίζετε τη φυσική σας κατάσταση.

1. Παρακολουθείτε την ενέργεια και την ευεξία σας 

Ο Δρ Τσεν συστήνει να παρατηρείτε προσεκτικά το σώμα σας, συγκεκριμένα τα επίπεδα ενέργειας και τη γενική ευεξία σας. Αν κοιμάστε καλά και διατηρείτε μια ισορροπημένη διατροφή, αλλά και πάλι παρατηρείτε πτώση στη σωματική σας δύναμη, ίσως αυτό να υποδεικνύει κάποιο ζήτημα υγείας.

2. Κοιμηθείτε καλά

Ο ύπνος συνδέεται στενά με την επιδιόρθωση του σώματος και την ανοσία. Το υψηλό στρες, η κακή ποιότητα ύπνου και ο ανεπαρκής ύπνος τείνουν να αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο Δρ Τσεν τόνισε πως, καθώς οι άνθρωποι γερνάνε, η πιθανότητα ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων στο σώμα αυξάνεται. Ωστόσο, ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα και κανονικά επίπεδα λεμφοκυττάρων στα λευκά αιμοσφαίρια βοηθούν το σώμα να καταπολεμήσει και να εξολοθρεύσει τα καρκινικά κύτταρα.

3. Φάρμακα

Όσον αφορά τα φάρμακα, ο Δρ Τσεν ανέφερε τη μετφορμίνη, ένα φάρμακο το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως για την αντιμετώπιση του διαβήτη. Η μετφορμίνη, παραγόμενη από το βότανο γαλλική πασχαλιά, έχει επίσης δείξει ότι μειώνει τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ευρωπαϊκή Ουρολογία τον Απρίλιο, βρήκε ότι η μετφορμίνη μπορεί να μειώσει το οξειδωτικό στρες και να υποστηρίξει τη φυσιολογική λειτουργία των μιτοχονδρίων, καταστέλλοντας έτσι την πρόοδο του καρκίνου του προστάτη.

Μελέτη του 2023, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet Health Longevity από το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ και η οποία ανέλυε γενετικά δεδομένα περισσότερων από 300.000 συμμετεχόντων στην UK Biobank, βρήκε ότι η μετφορμίνη υποστηρίζει, επίσης, την υγιή γήρανση.

Ενσωματώνοντας τη δυτική και την παραδοσιακή κινεζική ιατρική στην αντιμετώπιση του καρκίνου

Στην αντιμετώπιση του καρκίνου, η δυτική ιατρική και η παραδοσιακή κινεζική ιατρική μπορούν να συμπληρώσουν η μία την άλλη. Ο Δρ Τσεν περιέγραψε έξι αρχές της ΠΚΙ για την αντιμετώπιση του καρκίνου και τις συνέκρινε με τις μεθόδους της δυτικής ιατρικής.

1. «Εξουδετέρωση των παθογόνων και ενδυνάμωση του ζωτικού τσι»: αναφέρεται στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος για την καταπολέμηση των στοιχείων που προκαλούν ασθένειες, αρχή παρόμοια με την ενεργοποίηση των ανοσοποιητικών κυττάρων στην Δυτική ιατρική.

Η ΠΚΙ μπορεί να παρέχει φόρμουλες στους ασθενείς για την ενίσχυση της ανοσίας τους, όπως την αύξηση των αριθμών των λευκών αιμοσφαιρίων ή την                αναλογία των λεμφοκυττάρων. 

2. «Καθαρισμός της ζέστης και αποτοξίνωση»: περιλαμβάνει τη χρήση αντιφλεγμονωδών κινέζικων βοτάνων για την πρόκληση της απόπτωσης στα κύτταρα του όγκου. 

3. «Μαλάκωμα και εξουδετέρωση σκληρών μαζών»: αναφέρεται στη χρήση κινέζικων βοτάνων για την αλλαγή των σημάτων στην επιφάνεια των όγκων. 

4. «Ενεργοποίηση της κυκλοφορίας του αίματος και εξάλειψη της στάσης του αίματος»: αναφέρεται στην αναστολή των θρόμβων του αίματος και της αγγειογένεσης, με στόχο την καταστολή της ανάπτυξης όγκων.

5. «Διάλυση των φλεγμάτων και εξάλειψη υγρασίας»: περιλαμβάνει την αφαίρεση παθολογικών ουσιών από το σώμα και βελτίωση του μεταβολισμού για την απομάκρυνση επιπλέον υγρών και ρύπων, καθώς ο καρκίνος είναι επίσης μια ασθένεια μεταβολικής ανισορροπίας.

6. «Θρέψη της καρδιάς και ηρεμία των νεύρων»: αναφέρεται στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, κάτι που ενισχύει τις αντικαρκινικές δυνατότητες των εγκεφαλικών κυττάρων και ολόκληρου του οργανισμού.

Των Shan Lam και JoJo Novaes

Μετάφραση: Βλαδίμηρος Αλεξάντρωφ

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Ο παγκρεατικός καρκίνος, μερικές φορές επονομαζόμενος και «βασιλιάς των καρκίνων» λόγω της κακοήθειάς του, θέτει προκλήσεις τόσο στην πρόωρη ανίχνευση του όσο και στην αντιμετώπιση του τελικού σταδίου του. Η κατανόηση των αιτίων και των προειδοποιητικών συμπτωμάτων του μάς βοηθά να λάβουμε κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Ο Ρονγκ Σου, διευθυντής της κλινικής Ρονγκ TCM στο Ηνωμένο Βασίλειο και έμπειρος θεράπων της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής (ΠΚΙ) με πάνω από 30 χρόνια εμπειρίας, επισημαίνει τις αιτίες, τα πρώιμα συμπτώματα και τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης για τον καρκίνο του παγκρέατος στο πρόγραμμα των Epoch Times «Health 1+1».

Ο διπλός ρόλος του παγκρέατος

Στη δυτική ιατρική, το πάγκρεας αναγνωρίζεται ως πεπτικό και ενδοκρινικό όργανο. Ως πεπτικό όργανο, εκκρίνει διάφορα ένζυμα για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, των λιπών και των υδατανθράκων των τροφών. Ως ενδοκρινές όργανο, παράγει την ινσουλίνη και τη γλυκαγόνη για τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, διατηρώντας τα στα επίπεδα που πρέπει για την εύρυθμη λειτουργία των σημαντικότερων οργάνων του σώματος.

Ο κος Ρονγκ τονίζει πως, από την οπτική της ΠΚΙ, το πάγκρεας θεωρείται μέρος του συστήματος του σπλήνα, το οποίο περιλαμβάνει το πάγκρεας, το ήπαρ, τη χοληδόχο κύστη, τον σπλήνα, το στομάχι και τα έντερα. Το σύστημα αυτό είναι υπεύθυνο για την πέψη, την απορρόφηση, τη μεταμόρφωση και τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών από την τροφή, παρέχοντας ενέργεια στους διάφορους ιστούς και συστήματα στο σώμα.

Ζάχαρη και καρκίνος του παγκρέατος

Στο αρχαίο κινέζικο ιατρικό έγγραφο «Κλασική Εσωτερική Ιατρική του Κίτρινου Αυτοκράτορα» ή «Huangdi Neijing», αναφέρεται πως ο σπλήνας αντιστοιχεί στη γλυκύτητα. Ο κος Ρονγκ εξηγεί πως, ενώ μια μικρή ποσότητα γλυκύτητας τρέφει τον σπλήνα, η υπερβολική γλυκύτητα αποβαίνει ζημιογόνος. Η ζάχαρη βρίσκεται στις επεξεργασμένες γλυκές τροφές. Η υπερβολική κατανάλωση υψηλά επεξεργασμένων γλυκών τροφών για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια βλάβη του σπλήνα, με πιθανό αποτέλεσμα τις καρκινικές αλλοιώσεις.

Αναρίθμητες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τη στενή σχέση μεταξύ ζάχαρης και καρκίνου του παγκρέατος. Μελέτη του 2019, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Metabolism, βρήκε πως τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα πυροδότησαν μεταβολικές ανισορροπίες στα ποντίκια, οδηγώντας σε καρκίνο του παγκρέατος.

Μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Reports το 2020, ύστερα από παρακολούθηση σχεδόν 500.000 Ευρωπαίων για περισσότερα από 20 χρόνια, έδειξε πως μία υψηλή σε σάκχαρα δίαιτα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος σε κάποια άτομα και προωθεί την ανάπτυξη και τη διάδοση όγκων.

Προκλήσεις στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση

Ο κος Ρονγκ εξηγεί πως η δυσκολία στον εντοπισμό του καρκίνου του παγκρέατος στα πρώιμα στάδιά του έγκειται στη θέση του παγκρέατος. Συχνά αναφερόμενο ως «κρυφό όργανο», το πάγκρεας βρίσκεται πίσω από αρκετά άλλα όργανα. Αυτή η θέση καθιστά σχεδόν αδύνατο για τους ιατρούς να το ψηλαφίσουν κατά την εξέταση, και ακόμα και με υπερήχους, η καθαρή απεικόνιση του παγκρέατος αποτελεί πρόκληση.

Επιπλέον, όταν αρχίζουν να σχηματίζονται και να μεγαλώνουν όγκοι στο πάγκρεας, τυπικά δεν προκαλούν εμφανή συμπτώματα. Ακόμα και αν εμφανιστούν συμπτώματα, σπάνια αναγνωρίζονται ως σχετικά με παγκρεατικά ζητήματα, καθιστώντας την πρώιμη ανίχνευση απίθανη. Συνήθως, μόνο όταν τα καρκινικά κύτταρα έχουν κάνει μετάσταση σε άλλα όργανα τα συμπτώματα γίνονται εμφανή.

Σύμφωνα με τον Λίμορ Άππελμπαουμ, εκπαιδευτή της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και ακτινοθεραπευτή ογκολόγο, «περίπου το 80% με 85% των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο, μη ιάσιμο στάδιο.»

Στα τέλη του 2023, ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (Massachusetts Institute of Technology – MIT) ανέπτυξαν μαζί ένα νέο μοντέλο ανίχνευσης του καρκίνου του παγκρέατος με την ονομασία PRISM, το οποίο μπορεί να ανιχνεύσει το 35% των αδενοκαρκινωμάτων του παγκρεατικού πόρου, του πιο κοινού τύπου καρκίνου του παγκρέατος, συγκριτικά με το 10% των συμβατικών εξετάσεων.

Περιορισμένες επιλογές αντιμετώπισης

Τα κύτταρα του καρκίνου του παγκρέατος είναι επιθετικά και ανθεκτικά σε πολλά επίπεδα θεραπειών, καθιστώντας την πλήρη θεραπεία πολύ δύσκολη. Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία, το πενταετές σχετικό ποσοστό επιβίωσης για τον καρκίνο του παγκρέατος είναι μόλις 13%.

Οι επιλογές αντιμετώπισης του καρκίνου του παγκρέατος παραμένουν περιορισμένες. Η κύρια χειρουργική αντιμετώπιση είναι η παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή, αλλά λιγότερο από το 20% των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος πληρούν τις προϋποθέσεις για αυτή την επέμβαση.

Εκτός της επέμβασης, οι επιλογές αντιμετώπισης του καρκίνου του παγκρέατος περιλαμβάνουν τη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία, τη στοχευμένη θεραπεία με φάρμακα και την ανοσοθεραπεία. Ωστόσο, αυτές οι μέθοδοι είναι γενικά αναποτελεσματικές στη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος και, επιπλέον, μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές βλάβες στον οργανισμό του ασθενούς.

Η ΠΚΙ ως επιπρόσθετος τρόπος αντιμετώπισης

Ο κος Ρονγκ διηγήθηκε μια πρόσφατη περίπτωση αντιμετώπισης καρκίνου του παγκρέατος ενός ασθενή. Ένας ασθενής τελικού σταδίου υποβλήθηκε σε πέντε μήνες χημειοθεραπείας χωρίς βελτίωση. Όταν ήρθε στην κλινική για έλεγχο, είχε χάσει όλα τα μαλλιά του, το πρόσωπό του ήταν παραμορφωμένο από τον πόνο και το στομάχι πρησμένο σαν μπαλόνι. Ύστερα από θεραπεία με βελονισμό, τα συμπτώματα του ασθενή βελτιώθηκαν σημαντικά, όπως επίσης και η συναισθηματική του κατάσταση.

Ο κος Ρονγκ δήλωσε πως η παρέμβαση με ΠΚΙ μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος, να μειώσει σημαντικά τον πόνο και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής σε ασθενείς στα τελευταία στάδια. Επιδεικνύει, επίσης, κάποιες δυνατότητες καταστολής της διάδοσης των καρκινικών κυττάρων ή ακόμη και επούλωσης. Οι ασθενείς μπορούν να λάβουν υπ’ όψιν την ΠΚΙ ως μια εναλλακτική θεραπεία ή να επιλέξουν έναν συνδυασμό Δυτικής ιατρικής και ΠΚΙ για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος.

Πρώιμα συμπτώματα

Ο κος Ρονγκ επισημαίνει πως ορισμένοι ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, ενώ άλλοι μόνο λίγα, τα οποία συχνά παραβλέπονται, όπως:

• Πρήξιμο και ενόχληση στην άνω κοιλιακή χώρα
• Φαγούρα στο δέρμα
• Ανεξήγητα απότομη αύξηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα ή ξαφνική αναποτελεσματικότητα των φαρμάκων του διαβήτη
• Πόνο χαμηλά στην πλάτη, ειδικά στο επίπεδο του ομφαλού, άσχετο με νεφρική νόσο ή τραυματισμό
• Κιτρίνισμα στα μάτια και στο δέρμα (ίκτερος)

Παράγοντες κινδύνου

Παρόλο που η ακριβής αιτία οποιουδήποτε καρκίνου είναι άγνωστη, οι ακόλουθοι αποτελούν παράγοντες κινδύνου που ενδεχομένως επηρεάζουν την ανάπτυξη του καρκίνου του παγκρέατος:

• Υψηλό στρες, κατάθλιψη και άγχος: Μελέτη έδειξε ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι πρόδρομος του καρκίνου του παγκρέατος, με τους μισούς από τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος να εκδηλώνουν ψυχιατρικά συμπτώματα 43 μήνες προτού εμφανιστούν τα σωματικά συμπτώματα.
• Ανθυγιεινός τρόπος ζωής: Ανεξέλεγκτη διατροφή και ακανόνιστες ώρες ύπνου.
• Μη ισορροπημένη δίαιτα: Ανθυγιεινή διατροφή χωρίς ποικιλία, όπως υπερβολική κατανάλωση κρέατος και ελάχιστα φρούτα και λαχανικά.
• Κακές συνήθειες: Κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας καφέ και συχνή κατανάλωση καψαλισμένων τροφών.
• Υποκείμενοι υγειονομικοί παράγοντες: Ο διαβήτης είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του παγκρέατος.
• Παγκρεατίτιδα: Χρόνια φλεγμονή του παγκρέατος μπορεί να οδηγήσει σε ανάπτυξη καρκίνου, και οι καλοήθεις όγκοι μπορεί να γίνουν κακοήθεις.
• Γονίδια: Ο καρκίνος του παγκρέατος έχει ένα συγκεκριμένο ποσοστό οικογενειακής κληρονομικότητας.

Προληπτικά μέτρα

Ο κος Ρονγκ τονίζει πως, προκειμένου να αποτραπεί η ανάπτυξη καρκίνου του παγκρέατος, είναι απαραίτητο να ρυθμίσουμε τον τρόπο ζωής μας, εισάγοντας υγιεινές συνήθειες στην καθημερινότητά μας, όπως:

• Μειώστε την πρόσληψη τροφών με σάκχαρα: Αντιθέτως, προτιμήστε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, καθώς και οργανικές τροφές, ξηρούς καρπούς και όσπρια. Για παράδειγμα, ενσωματώστε βραστά ή ελαφρώς ψημένα ψάρια, κοτόπουλο, αυγά, βρώμη, καλαμπόκι, κεχρί και σίκαλη στη διατροφή σας.
• Καταναλώστε ποικιλία λαχανικών και φρούτων: Τα λαχανικά και τα φρούτα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, τα οποία καταπολεμούν το οξειδωτικό στρες και τη χρόνια φλεγμονή, μειώνοντας τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου.
• Αυξήστε την πρόσληψη υγιεινών λιπαρών: Έρευνες έχουν δείξει πως η κατανάλωση ελαιόλαδου μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
• Συχνή άσκηση: Η σωματική δραστηριότητα μπορεί να ενδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.
• Διαχειριστείτε το στρες και διατηρήστε μια θετική νοοτροπία: Η κατάθλιψη ενδεχομένως συνδέεται με τον καρκίνο του παγκρέατος. Είναι απαραίτητο να διαχειρίζεστε ενεργά το στρες και να ενσωματώσετε ασκήσεις χαλάρωσης στην καθημερινή σας ρουτίνα.

Των Sham Lam και JoJo Novaes

Μετάφραση: Βλαδίμηρος Αλεξάντρωφ

Επιμέλεια: Αλία Ζάε