Τι είναι αυτός ο επίμονος πόνος στο γόνατό σας; Το τέντωμα δεν βοηθά ούτε τα καινούργια παπούτσια, και τώρα πονάει και η πλάτη σας. Ωστόσο, ο ένοχος μπορεί να μην είναι καμία από αυτές τις αρθρώσεις· μπορεί να είναι το ισχίο σας. Και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα.
Η Σμίτα Ράο [Smita Rao], φυσιοθεραπεύτρια, κλινική επιστήμονας και διευθύντρια του διδακτορικού προγράμματος φυσικοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, έχει συναντήσει παρόμοιες περιπτώσεις πολλές φορές: ένας ασθενής έρχεται με παραπεμπτικό για πόνο στο γόνατο ή στην πλάτη, και τελικά ανακαλύπτει ότι ο κρυφός ένοχος είναι το ισχίο.
Σχεδόν τρεις στους τέσσερις ανθρώπους δεν αντιλαμβάνονται αυτή τη σύνδεση, σύμφωνα με μια πρόσφατη εθνική έρευνα του Wexner Medical Center του Πανεπιστημίου του Οχάιο. Από τους 1.000 ενήλικες που συμμετείχαν στην έρευνα, το 72% δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι ο πόνος στο γόνατο μπορεί να προέρχεται από το ισχίο. Παρόμοιο ποσοστό δεν γνώριζε ότι τα προβλήματα στο ισχίο μπορεί να προκαλέσουν πόνο στη βουβωνική χώρα (69%) ή στον μηρό (66%).
«Σχεδόν ποτέ δεν είναι πρόβλημα μιας μόνο άρθρωσης. Το σώμα μας λειτουργεί ως μια αλυσίδα αρθρώσεων και το ισχίο παίζει τεράστιο ρόλο, ακόμα και αν δεν είναι το σημείο όπου κάποιος αισθάνεται πόνο», σημειώσει η Ράο στην εφημερίδα The Epoch Times.
Γιατί παρερμηνεύεται ο πόνος στο ισχίο;
Η Ράο ακούει συχνά τους ασθενείς να περιγράφουν έναν αμβλύ πόνο στο εξωτερικό μέρος του μηρού, έντονο πόνο στη βουβωνική χώρα ή πίεση στο ισχίο μετά από παρατεταμένη καθιστική στάση. Αν και αρχικά αυτά τα συμπτώματα μπορεί να μην φαίνονται καθόλου ως προβλήματα ισχίου, ωστόσο συχνά είναι.
Επιπτώσεις της καθιστικής ζωής στην περιοχή της λεκάνης. (The Epoch Times/Shutterstock)
Επειδή το ισχίο συνδέεται με τη λεκάνη, τη σπονδυλική στήλη και τις κύριες μυϊκές ομάδες, ο πόνος από το ισχίο συχνά εμφανίζεται κάπου αλλού – ένα φαινόμενο που ονομάζεται «αναφερόμενος πόνος». Συνηθισμένα σημεία περιλαμβάνουν το μπροστινό μέρος του μηρού, τη βουβωνική χώρα, το κάτω μέρος της πλάτης και το γόνατο.
«Και οι τρεις κύριοι μύες που σταθεροποιούν το γόνατο προέρχονται από τη λεκάνη», δήλωσε στην Epoch Times ο Τζην Αϊέλλο [Gene Aiello], χειροπράκτης σε ιδιωτικό ιατρείο, ο οποίος παρατηρεί συχνά αυτό το μοτίβο. «Τουλάχιστον πέντε ή έξι νέοι ασθενείς την εβδομάδα έρχονται με πόνο στο γόνατο, αλλά αποδεικνύεται ότι η πηγή του πόνου είναι το ισχίο».
Οι μύες των ισχίων υποστηρίζουν επίσης τη σπονδυλική στήλη, ειδικά οι γλουτοί και οι βαθιές περιστροφικές μυϊκές ομάδες. Όταν είναι αδύναμοι ή δεν λειτουργούν σωστά, το κάτω μέρος της πλάτης συχνά αναλαμβάνει το βάρος, οδηγώντας σε υπερβολική καταπόνηση ή τραυματισμό.
Όταν το ισχίο είναι ερεθισμένο ή κακώς ευθυγραμμισμένο λόγω αρθρίτιδας, τραυματισμού ή αδυναμίας, διαταράσσεται η λειτουργία της λεκάνης και προκαλείται μια αλυσιδωτή αντίδραση. Για παράδειγμα, οι σφιχτοί καμπτήρες του ισχίου – οι μύες που τεντώνονται όταν κάθεστε – τραβούν τη λεκάνη προς τα εμπρός, ενώ οι αδύναμοι γλουτοί και οι οπίσθιοι μηριαίοι μύες δεν μπορούν να αντισταθμίσουν. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η κακή ευθυγράμμιση προσθέτει πίεση στις γειτονικές αρθρώσεις, ειδικά στην κάτω πλάτη και στα γόνατα.
Οι σύγχρονες συνήθειες και δη η καθιστική ζωή επιδεινώνουν την κατάσταση, παρατηρεί η Ράο. «Προκαλείται κλίση της λεκάνης προς τα εμπρός και συμπίεση της άρθρωσης του ισχίου. Λέω στους μαθητές μου ότι είναι σαν να μετατρέπουμε ένα υπνοδωμάτιο σε στούντιο – όλα γίνονται στενά. Η δουλειά μας στη φυσιοθεραπεία είναι να καθαρίσουμε αυτόν τον χώρο, να τον ξανακάνουμε υπνοδωμάτιο», εξηγεί.
Επειδή τα συμπτώματα εμφανίζονται σε τόσο διαφορετικές περιοχές, η δυσλειτουργία του ισχίου συχνά εκλαμβάνεται ως άλλο πρόβλημα. Μερικές φορές γίνεται διάγνωση για προβλήματα στον οσφυϊκό δίσκο ή μυϊκή καταπόνηση, κάτι που μπορεί να καθυστερήσει τη σωστή φροντίδα.
Πέντε σημάδια που δείχνουν ότι μπορεί να είναι το ισχίο
Οι άνθρωποι συχνά δεν παρατηρούν τη δυσλειτουργία του ισχίου μέχρι να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο κινούνται, αναφέρει η Ράο – όπως όταν μπαίνουν στο αυτοκίνητο, όταν βάζουν τα παπούτσια τους ή όταν προσπαθούν να καθίσουν σταυροπόδι.
Αυτές οι καθημερινές κινήσεις περιλαμβάνουν σκύψιμο, όρθια στάση ή μετατόπιση βάρους, και πραγματοποιούνται με τη βοήθεια των ισχίων.
Ωστόσο, πολλοί καθυστερούν τη θεραπεία. Στην έρευνα του Ohio State, το 40% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι προσπαθούν να «αντέξουν» τον ανεξήγητο πόνο, ενώ το 52% καταφεύγουν σε φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή αντί να ζητήσουν ιατρική αξιολόγηση.
Σύμφωνα με τους Ράο και Αϊέλο, πέντε σημάδια που υποδηλώνουν ότι το ισχίο σας μπορεί να είναι η πηγή του πόνου είναι τα εξής:
1. Πόνος στο γόνατο ή στη βουβωνική χώρα μετά από πολύωρο περπάτημα ή κάθισμα: Ο πόνος που εμφανίζεται μετά από πολύωρο περπάτημα ή οδήγηση μπορεί να υποδηλώνει αστάθεια ή συμπίεση στην άρθρωση του ισχίου.
2. Πόνος όταν σκύβετε για να φορέσετε παπούτσια: Αυτή η στάση συμπιέζει το μπροστινό μέρος του ισχίου, ένα συνηθισμένο αίτιο πρόωρης αρθρίτιδας ή πρόσκρουσης: τσίμπημα της άρθρωσης του ισχίου.
3. Πόνος όταν βγαίνετε από το αυτοκίνητο ή σηκώνεστε από μια καρέκλα: Αυτές οι μεταβάσεις ενεργοποιούν πολλούς μυς του ισχίου και της λεκάνης. Όταν η άρθρωση είναι αδύναμη ή περιορισμένη, ο πόνος συχνά εμφανίζεται αλλού.
4. Πόνος που επιδεινώνεται τη νύχτα ή όταν ξαπλώνετε στο πλευρό: Η φλεγμονή μπορεί να αυξήσει την πίεση σε θέσεις ανάπαυσης και να διαταράξει τον ύπνο, ένα σημάδι βαθύτερης εμπλοκής της άρθρωσης.
5. Έλλειψη αποτελεσμάτων από άλλες θεραπείες: Εάν οι θεραπείες για το γόνατο ή την πλάτη σας δεν έχουν βοηθήσει, ίσως είναι καιρός να αξιολογήσετε το ισχίο.
Αντιμετωπίζοντας το πραγματικό πρόβλημα
Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν συνήθως τα προφανή σημάδια, όπως το τράβηγμα στο ισχίο, αλλά αγνοούν τα πιο διακριτικά, όπως η δυσκαμψία μετά από κάθισμα ή ο πόνος κατά την κάμψη.
Όταν παραβλέπονται τα προβλήματα του ισχίου, επιταχύνεται η απώλεια χόνδρου, επιδεινώνεται η αρθρίτιδα και καταπονούνται οι γειτονικές δομές, όπως ο χόνδρος και ο δακτύλιος του χόνδρου που βοηθά στη σταθεροποίηση της άρθρωσης. Με την πάροδο του χρόνου, προκαλείται μείωση της κινητικότητας και ενδέχεται να χρειαστούν πιο επεμβατικές θεραπείες, όπως η αντικατάσταση της άρθρωσης.
«Συχνά έχουμε 30 έως 45 λεπτά για να αξιολογήσουμε πώς λειτουργούν όλα μαζί, όχι μόνο πού πονάει», σημειώνει η Ράο. «Μέρος αυτής της διαδικασίας είναι να καταλάβουμε αν το σύμπτωμα σχετίζεται με κάτι άλλο που βλέπουμε στο σώμα».
Μια διεξοδική αξιολόγηση μπορεί να περιλαμβάνει δοκιμές κίνησης, πρακτική αξιολόγηση και απεικόνιση, όπως ακτινογραφίες ή μαγνητική τομογραφία, σε αναζήτηση αρθρίτιδας, ρήξεων ή συμπιέσεων των αρθρώσεων.
Για ορισμένους ασθενείς, αυτό μπορεί να σημαίνει και εξέταση της πιθανότητας αντικατάστασης του ισχίου, εάν η βλάβη είναι πολύ προχωρημένη.
«Αν και η χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου μπορεί να ακούγεται τρομακτική, στην πραγματικότητα είναι μία από τις ευκολότερες στην ανάρρωση διαδικασίες», δηλώνει ο Δρ Μάθιου Μπηλ [Dr. Matthew Beal], γιατρός και αναπληρωτής καθηγητής ορθοπεδικής χειρουργικής στο Ιατρικό Κολλέγιο του Οχάιο. «Το να σηκωθούν και να περπατήσουν μετά την επέμβαση είναι επαρκής φυσιοθεραπεία για τους περισσότερους ασθενείς».
Διατηρώντας τα ισχία σας υγιή
Ακόμα και αν δεν πονάτε, υπάρχουν πολλά που μπορείτε να κάνετε για να αποτρέψετε μελλοντικά προβλήματα ή να επιβραδύνετε την πρόωρη δυσλειτουργία. Ενώ σε ορισμένους η ανατομία αποτελεί παράγοντα ευαισθησίας, οι περισσότεροι κίνδυνοι αντιμετωπίζονται με καλύτερη στάση, ευελιξία, δύναμη και καθημερινή κίνηση, επισημαίνει η Ράο.
«Το κλειδί είναι η ταυτόχρονη ανάπτυξη σταθερότητας και κινητικότητας», συμπληρώνει ο Αϊέλλο, προσθέτοντας ότι το περπάτημα σε τακτική βάση είναι μια καλή αρχή.
Αν αισθάνεστε τους γοφούς σας σφιχτούς μπροστά – σαν «να μετατράπηκε ένα υπνοδωμάτιο σε εργαστήριο», λέει η Ράο – ξεκινήστε δημιουργώντας περισσότερο χώρο. Μερικές απλές κινήσεις μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ισορροπίας και στην ανακούφιση της έντασης.
Ακολουθούν ορισμένες βασικές συμβουλές από τους ειδικούς, για να διατηρείτε τους γοφούς σας δυνατούς.
Καθημερινές κλίσεις της λεκάνης
Σταθείτε ή ξαπλώστε με τα πόδια σε απόσταση ίση με το πλάτος των γοφών και τα γόνατα ελαφρώς λυγισμένα. Σπρώξτε απαλά το κόκκαλο της ουράς προς τα κάτω, ενεργοποιώντας τους κάτω κοιλιακούς και τους γλουτούς, ισιώνοντας το κάτω μέρος της πλάτης. Αυτή η μικρή κίνηση ευθυγραμμίζει τη λεκάνη και βοηθά να ανοίξει χώρος στο μπροστινό μέρος του ισχίου, ειδικά αν κάθεστε πολύ.
Για να αντισταθμίσετε τη σύσπαση που προκαλείται από το παρατεταμένο κάθισμα, δοκιμάστε μια μισή γονατιστή βουτιά ή ένα τέντωμα των καμπτήρων των ισχίων σε όρθια θέση. Κρατήστε τον κορμό σας όρθιο και μετατοπίστε απαλά το βάρος σας προς τα εμπρός μέχρι να νιώσετε ένα τέντωμα στο μπροστινό μέρος του ισχίου.
Κάντε ασκήσεις όπως γέφυρες γλουτών και ανυψώσεις ποδιών στο πλάι μερικές φορές την εβδομάδα.
Αυτές οι κινήσεις βοηθούν στη σταθεροποίηση της λεκάνης και στη μείωση της πίεσης στους γοφούς και τα γόνατα, ειδικά κατά το περπάτημα ή την ορθοστασία.
Δοκιμάστε απλές κινήσεις όπως το χούλα-χουπ, το περπάτημα στο δωμάτιο ή τη στάση Warrior II για να ενεργοποιήσετε ξανά τους μυς των γοφών και του κορμού που αδρανούν όταν κάθεστε για πολύ ώρα.
«Το θέμα είναι να γίνετε φίλοι με το σώμα σας», λέει η Ράο. «Αν κάτι δεν σας φαίνεται σωστό, μην το αγνοείται. Ζητήστε βοήθεια από κάποιον με γνώσεις κίνησης που μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε την αιτία του προβλήματος».
Για τη Ρεβέκκα, το να ετοιμάζει το μεσημεριανό γεύμα του 5χρονου γιου της για το σχολείο είναι μια πρόκληση. Αν του προσφέρει ένα σάντουιτς με φιστικοβούτυρο και μέλι στο σπίτι, δεν θα το αγγίξει. Αλλά αν το βάλει στο μεσημεριανό που θα φάει στο σχολείο μαζί με φρούτα, λαχανικά και ένα μικρό γλυκό, θα το καταβροχθίσει.
Το ίδιο συμβαίνει και με άλλα φαγητά.
Το σχολικό γεύμα άρχισε να απασχολεί τη Ρεβέκκα πολύ πριν έρθει η πρώτη μέρα του γιου της στο νηπιαγωγείο, όπου θα βρισκόταν σε μία τάξη με περισσότερα παιδιά από τον βρεφονηπιακό σταθμό, και οι δάσκαλοι δεν θα μπορούν να παρακολουθούν τον κάθε μικρό μαθητή εξίσου προσεκτικά. Παρακολούθησε συζητήσεις για το σχολικό γεύμα σε ομάδες μαμάδων στο Facebook και προμηθεύτηκε νέα δοχεία μεταφοράς.
Σκέφτεται να ξεκινήσει με κάτι συνηθισμένο – ίσως κοτομπουκιές ή ζυμαρικά, μαζί με αχλάδια, πορτοκάλια ή μήλα. Όπως λέει, έχει κάποια σχέδια, αλλά περιμένει να δει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα.
Για τους γονείς παιδιών ηλικίας 5 ετών και κάτω, η διαχείριση του σχολικού γεύματος μπορεί να είναι δύσκολη. Το TikTok και το Instagram είναι γεμάτα από πολύχρωμα βίντεο που δείχνουν σάντουιτς με εντυπωσιακά σχήματα και λαχανικά κομμένα με ακρίβεια, τοποθετημένα σε κουτιά τύπου bento. Λογαριασμοί με συνταγές ειδικά για το σχολείο προωθούν επίσης ειδικά δοχεία με το ένα ή το άλλο σχήμα.
Όταν το παιδί επιστρέφει στο σπίτι χωρίς να έχει φάει το φαγητό του, οι γονείς μπορεί να αναρωτηθούν τι έχουν κάνει λάθος, αναφέρει η Ανέτ Πιριτζανιάν [Anet Piridzhanyan], κλινική διαιτολόγος στο Παιδικό Νοσοκομείο του Λος Άντζελες. Το ότι δεν έφαγαν το φαγητό τους, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν τους άρεσε. Μπορεί κάλλιστα η προσοχή τους να αποσπώνταν από τα χίλια δυο καινούρια πράγματα που έχουν να αντιμετωπίσουν, επισημαίνει η Λόρι Ράσσελ [Lori Russell], διαιτολόγος και διατροφολόγος στην Κλινική Mayo.
Όταν τα παιδιά δεν έχουν φάει το μεσημεριανό τους, οι γονείς πρέπει να ρωτούν γιατί, συμβουλεύει. Μερικές φορές το ψωμί μπορεί να ήταν πολύ υγρό, οι φέτες του μήλου να είχαν μαυρίσει ή η υφή των μακαρονιών με το τυρί μπορεί να είχε αλλάξει μετά από μια ολόκληρη μέρα μέσα στο κουτί με το μεσημεριανό.
Αν η απάντηση του παιδιού δεν είναι ικανοποιητική, ρωτήστε τον δάσκαλο τι έχει παρατηρήσει, συμπληρώνει.
Βοηθά να γνωρίζετε πώς και πού αποθηκεύεται το φαγητό, επισημαίνει η Πιριτζανιάν. Μερικές φορές τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε ψυγείο, άλλες φορές το φαγητό μπορεί να μείνει έξω στον ήλιο, οπότε βοηθά να μπορείτε να προγραμματίσετε ανάλογα, προσθέτοντας ένα πακέτο πάγου ή ένα θερμός για να διατηρήσετε το φαγητό ασφαλές και νόστιμο, παρατηρεί. «Πολλές φορές οι τσάντες με τα μεσημεριανά γεύματα μένουν στην τάξη, οπότε αυτό το μέρος είναι πολύ σημαντικό».
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η αρχή της σχολικής χρονιάς είναι συναρπαστική, αλλά μπορεί επίσης να είναι συντριπτική για ένα μικρό παιδί, προσθέτει, και συμβουλεύει τους γονείς να βασιστούν σε γνωστά πράγματα και μην προσφέρουν στα παιδιά πάρα πολλές επιλογές.
«Έχουμε την τάση να το παρακάνουμε», σημειώνει. «Τα παιδιά πρέπει να έχουν ένα κύριο φαγητό στο κολατσιό τους και δύο ή τρία σνακ, που μπορεί να περιλαμβάνουν καρότα ή ένα μήλο και ίσως ένα μικρό γλυκό, όπως ένα κομμάτι σοκολάτας», προτείνει.
Η Πιριτζανιάν συμφωνεί και συνιστά στους γονείς να εναλλάσσουν τις πέντε ομάδες τροφίμων κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, βάζοντας στο κουτί διαφορετικά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, πρωτεΐνες και γαλακτοκομικά.
Το κλειδί είναι η συνέπεια. Αν ένας γονιός σχεδιάζει να εισάγει μια νέα τροφή, θα πρέπει να το συνδυάσει με κάτι που ξέρει ότι αρέσει στο παιδί του. «Κάθε μέρα είναι μια νέα μέρα. Είναι μόνο δύο έως πέντε ετών, οπότε δεν είναι όπως εμείς που, όταν βλέπουμε ένα καινούριο τρόφιμο, γνωρίζουμε από πριν τι είναι πάνω κάτω», τονίζει η Πιριτζανιάν.
Αυτό είναι κάτι που η Γκαμπριέλα έμαθε καθώς η κόρη της μεγάλωνε. Η Γκαμπριέλα δημιουργεί βίντεο με τα σχολικά γεύματα της κόρης της για το TikTok από τότε που εκείνη άρχισε να πηγαίνει στο νηπιαγωγείο. Τώρα είναι στην Ε΄ Δημοτικού. Η κόρη της ήταν πάντα επιλεκτική στο φαγητό, οπότε η εισαγωγή νέων τροφίμων στα σχολικά γεύματα, από όπου απουσίαζε η πίεση της παρουσίας της μαμάς και του μπαμπά ήταν χρήσιμη – και εξακολουθεί να είναι, όπως ομολογεί.
Διαλέγοντας το κατάλληλο δοχείο
Ποιο είναι το καλύτερο κουτί φαγητού για νήπια; Είναι σημαντικό οι γονείς να βεβαιωθούν ότι το φαγητό που ετοιμάζουν είναι προσβάσιμο και ότι τα παιδιά έχουν τα απαραίτητα μαχαιροπίρουνα και χαρτοπετσέτες. Οι γονείς πρέπει να εξασκηθούν στο άνοιγμα των δοχείων μαζί με το παιδί τους και να βεβαιωθούν ότι το κουτί που έχουν ετοιμάσει δεν είναι πολύ βαρύ, συμβουλεύουν οι διαιτολόγοι.
«Τείνουμε να εστιάζουμε στο περιεχόμενο και σε αυτό που καταναλώνεται, και όχι στο ίδιο το δοχείο», σημειώνει η Ράσσελ. «Αρέσει στο παιδί; Απολαμβάνει το άνοιγμα του; Τη μεταφορά του; Όλα αυτά παίζουν ρόλο».
Εκεί είναι που, για πολλούς γονείς, μπαίνουν τα κουτιά μεσημεριανού γεύματος τύπου bento. Τα δοχεία που είναι χωρισμένα σε θήκες έχουν γίνει ιδιαιτέρως δημοφιλή.
Η Ράσσελ, που έχει ένα παιδί 4 ετών, είπε ότι όταν σε ένα παιδί αρέσει το δοχείο του φαγητού του, αυτό μπορεί να το ενθαρρύνει να φάει. Γι’ αυτό τα δοχεία που απεικονίζουν με αγαπημένους χαρακτήρες των παιδιών ή άλλα ελκυστικά σχέδια και χρώματα είναι μια καλή επιλογή.
«Δεν είναι μόνο το φαγητό, αλλά και το αγαπημένο ποτήρι, το πιάτο, κλπ», λέει η Ράσσελ.
Αν και η παρουσίαση είναι σημαντική, δεν χρειάζεται να το παρακάνετε. Αν θέλετε να κάνετε κάτι ξεχωριστό και απλό ταυτόχρονα, μπορείτε να κόψετε τα σάντουιτς με το κουπάτ των μπισκότων ή να προσθέσετε ένα αυτοκόλλητο δίπλα στα σνακ.
Η Ρεβέκκα ανυπομονεί να μάθει να διαβάζει ο 5χρονος γιος της. Τότε, θα αρχίσει να αφήνει σημειώματα στο κολατσιό του με ενθαρρυντικά μηνύματα και αστεία. Κρατάει ένα βιβλίο με αστεία του μπαμπά της εδώ και 20 χρόνια, ειδικά για αυτή την περίσταση.
Εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από δυσβίωση, αλλά συχνά δεν γίνεται διάγνωση. Μια ανθυγιεινή ανισορροπία στα μικρόβια που ζουν στο σώμα μπορεί να διαταράξει την πέψη, την ανοσία και τη διάθεση, οδηγώντας σε χρόνια προβλήματα υγείας.
Η μικροβιακή διαταραχή που σχετίζεται με τη δυσβίωση προκαλεί χρόνια φλεγμονή, συμβάλλοντας στην εμφάνιση χρόνιων παθήσεων όπως γαστρεντερικές, ψυχικές, νευροεκφυλιστικές, αυτοάνοσες και μεταβολικές ασθένειες.
Ακόμη και μία μόνο αγωγή με αντιβιοτικά ή η κακή διατροφή μπορεί να διαταράξει τη μικροβιακή ισορροπία. Ευτυχώς, με τη σωστή προσέγγιση, η δυσβίωση μπορεί να εντοπιστεί και να διορθωθεί. Η στοχευμένη διατροφή, η αλλαγή τρόπου ζωής και οι φυσικές θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν στην εξισορρόπηση του μικροβιώματος και στη βελτίωση της συνολικής υγείας.
Το άγχος, η κακή διατροφή, τα φάρμακα και άλλοι συνηθισμένοι παράγοντες μπορούν να διαταράξουν τη μικροβιακή ισορροπία του σώματος, οδηγώντας σε εκτεταμένη δυσβίωση. (The Epoch Times/Shutterstock)
Αίτια
Η δυσβίωση προκύπτει από μια διαταραχή της φυσιολογικής σύνθεσης ή λειτουργίας του μικροβιώματος. Τα τρία κύρια χαρακτηριστικά της δυσβίωσης, τα οποία μπορεί να εμφανιστούν μεμονωμένα ή μαζί, είναι:
Μείωση της μικροβιακής ποικιλομορφίας
Απώλεια ωφέλιμων μικροβίων
Υπερβολική ανάπτυξη επιβλαβών ή ευκαιριακών μικροβίων
Αυτές οι αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με το πού συμβαίνουν. Για παράδειγμα, η απώλεια της μικροβιακής ποικιλίας στο έντερο μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο, συμβάλλοντας σε αλλαγές της διάθεσης ή σε προβλήματα μνήμης, ενώ η υπερβολική ανάπτυξη βακτηρίων στο δέρμα μπορεί να προκαλέσει έκζεμα. Κάθε σύστημα του σώματος που συνδέεται με το μικροβίωμα μπορεί να παρουσιάσει το δικό του είδος μικροβιακής ανισορροπίας.
Η δυσβίωση μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν τα μικρόβια καταλήγουν σε μέρη όπου δεν ανήκουν. Σε άτομα με ηπατική νόσο, όπως η κίρρωση, τα βακτήρια του στόματος μπορεί να μεταναστεύσουν στο έντερο και να διαταράξουν τη μικροβιακή ισορροπία του. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η υπερβολική ανάπτυξη βακτηρίων στο λεπτό έντερο, όπου βακτήρια που βρίσκονται κανονικά στο παχύ έντερο αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται στο λεπτό έντερο. Ενώ αυτά τα μικρόβια δεν είναι επιβλαβή στη συνήθη θέση τους, η παρουσία τους σε λάθος περιοχή μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως φούσκωμα, κοιλιακό άλγος και μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών ουσιών.
Η σχέση μεταξύ δυσβίωσης και νόσου είναι συχνά αμφίδρομη. Οι αλλαγές στο μικροβίωμα μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη νόσων, όπως παρατηρείται σε παθήσεις όπως ο διαβήτης τύπου 1 και η νόσος του Πάρκινσον. Ωστόσο, η δυσβίωση μπορεί επίσης να εμφανιστεί ως αντίδραση σε αλλαγές στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού που προκαλούνται από νόσο.
Διάφοροι παράγοντες μπορούν να αλλοιώσουν το μικροβίωμα, συμβάλλοντας στη δυσβίωση, όπως:
Ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένου του SARS-CoV-2
Υποκείμενες παθήσεις όπως φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, παχυσαρκία και χρόνια ηπατική νόσος
Συνήθειες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η έλλειψη ύπνου
Σωματικό ή συναισθηματικό στρες, συμπεριλαμβανομένων τραυμάτων, χειρουργικών επεμβάσεων ή χρόνιας έντασης
Κακή υγιεινή ή υπερβάλλουσα απολύμανση
Κακή διατροφή — υψηλή σε ζωικές πρωτεΐνες, ανθυγιεινά λίπη, σάκχαρα και επεξεργασμένα τρόφιμα και χαμηλή σε φυτικές ίνες
Πρόσθετα τροφίμων, όπως αντιμικροβιακά συντηρητικά, θειικά άλατα και θειώδη άλατα, γαλακτωματοποιητές και τεχνητά γλυκαντικά
Αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα, όπως στατίνες, αναστολείς της αντλίας πρωτονίων, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα και αντικαταθλιπτικά
Οι ακόλουθοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης δυσβίωσης:
Η γενετική μπορεί να παίζει μικρό ρόλο στην ευαισθησία
Η καισαρική τομή, που συχνά συνοδεύεται από λήψη αντιβίωσης, μπορεί να καθυστερήσει την υγιή αποικιοποίηση των μικροβίων
Η διατροφή με γάλα σε σκόνη στερείται των πρεβιοτικών και προβιοτικών του μητρικού γάλακτος, μειώνοντας τη μικροβιακή ποικιλομορφία
Η κακή διατροφή της μητέρας ή η δυσβίωση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για το μωρό
Οι περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως τα φυτοφάρμακα, η ατμοσφαιρική ρύπανση και οι ενδοκρινικοί διαταράκτες, που μεταβάλλουν το pH του εντέρου και τη λειτουργία των μικροβίων
Ορμονικές αλλαγές κατά την εφηβεία, την εγκυμοσύνη ή την εμμηνόπαυση
Το διαρρέον έντερο επιτρέπει στα βακτήρια και σε άλλες ουσίες να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας φλεγμονή που επιδεινώνει τη μικροβιακή ανισορροπία
Η χαμηλή παραγωγή βουτυρικού οξέος — μιας ένωσης που παράγεται όταν τα βακτήρια του εντέρου διασπούν τις ίνες — αποδυναμώνει την προστασία του εντερικού τοιχώματος
Συμπτώματα και σημάδια
Πολλοί άνθρωποι συνδέουν τη δυσβίωση με προβλήματα του εντέρου, αλλά το μικροβίωμα του σώματος εκτείνεται πέρα από το έντερο. Μικροβιακές κοινότητες — συμπεριλαμβανομένων βακτηρίων, ιών, μυκήτων και άλλων — κατοικούν επίσης στο δέρμα, στο στόμα και στον κόλπο. Τα βακτηριακά κύτταρα στο σώμα είναι σχεδόν ίσα σε αριθμό με τα ανθρώπινα κύτταρα, και το συλλογικό γονιδίωμά τους υπερτερεί του ανθρώπινου γονιδιώματος κατά σχεδόν 100 φορές.
Όταν αυτές οι κοινότητες είναι σε ανισορροπία, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν με απροσδόκητους τρόπους. Η ανισορροπία μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, να διαταράξει τα ανοσολογικά σήματα, να αποδυναμώσει τις προστατευτικές μεμβράνες του εντέρου ή του δέρματος ή να προκαλέσει εκτεταμένη φλεγμονή. Αυτές οι διαταραχές μπορούν να οδηγήσουν σε ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που μπορεί να φαίνονται άσχετα, ανάλογα με την πληγείσα περιοχή και τη φύση της ανισορροπίας.
Μερικές φορές, η δυσβίωση εμφανίζεται χωρίς εμφανή συμπτώματα, επηρεάζοντας σιωπηλά την υγεία και αυξάνοντας την πιθανότητα ανάπτυξης νόσων.
Τα αρχικά σημάδια δυσβίωσης παραπέμπουν σε γαστρεντερικές διαταραχές:
Κακοσμία ή κακή αναπνοή
Αέρια
Φούσκωμα
Διατροφικές δυσανεξίες ή ευαισθησίες
Κοιλιακές κράμπες
Διάρροια
Βλέννα στα κόπρανα
Πέρα από το πεπτικό σύστημα, η δυσβίωση μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία συμπτωμάτων που μπορεί να μην φαίνονται συνδεδεμένα στην αρχή:
Ουρογεννητικά συμπτώματα, όπως κνησμός ή έκκριση από τον κόλπο
Δερματολογικά συμπτώματα, όπως δερματικά εξανθήματα ή ερυθρότητα
Προβλήματα στοματικής υγείας, όπως τερηδόνα ή αιμορραγία των ούλων
Συστηματικά συμπτώματα, όπως επίμονη κόπωση
Η δυσβίωση μπορεί επίσης να επηρεάσει σημαντικά την ψυχική ευεξία, συμβάλλοντας στην κατάθλιψη, το άγχος και τις γνωστικές δυσκολίες, όπως προβλήματα μνήμης ή διανοητική ομίχλη.
Διάφοροι τύποι δυσβίωσης
Η δυσβίωση μπορεί να ταξινομηθεί με διάφορους τρόπους: ανάλογα με την τοποθεσία, την αιτία ή τις αλληλένδετες οδούς που συνδέουν το έντερο με άλλα όργανα, όπως ο άξονας έντερο-εγκέφαλος ή ο άξονας έντερο-ήπαρ. Μέσω αυτών των οδών, η δυσβίωση σε μια περιοχή μπορεί να επηρεάσει και άλλες περιοχές.
Εντερική δυσβίωση
Ο πιο συνηθισμένος και καλά μελετημένος τύπος δυσβίωσης, που περιλαμβάνει ανισορροπίες στο μικροβίωμα του εντέρου που συμβάλλουν σε φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές.
Στοματική δυσβίωση
Εμφανίζεται στο στόμα και μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις όπως ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα και άλλα προβλήματα στοματικής υγείας.
Κολπική δυσβίωση του κόλπου
Περιλαμβάνει ανισορροπίες στο μικροβίωμα του κόλπου, με πιο αξιοσημείωτη τη βακτηριακή κολπίτιδα.
Δερματική δυσβίωση
Περιλαμβάνει ανισορροπίες στο μικροβίωμα του δέρματος, οι οποίες μπορούν να συμβάλουν σε παθήσεις όπως το έκζεμα και η ακμή.
Πώς διαγιγνώσκεται η δυσβίωση;
Η έλλειψη διαγνωστικών κατευθυντήριων γραμμών και ενός σαφούς κλινικού ορισμού της δυσβίωσης καθιστούν δύσκολη τη διάγνωση. Οι εργαστηριακές μέθοδοι επίσης ποικίλλουν, δυσχεραίνοντας τη σύγκριση των αποτελεσμάτων μεταξύ διαφορετικών εργαστηρίων. Η δυσβίωση περιλαμβάνει πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μικροβίων, των παραπροϊόντων τους (μεταβολίτες) και του ανθρώπινου ξενιστή. Η αναγνώριση της δυσβίωσης απαιτεί συχνά εξειδικευμένες εξετάσεις και ερμηνεία από ειδικούς. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι επαγγελματίες υγείας ενδέχεται να μην γνωρίζουν τις διαθέσιμες εξετάσεις ή να μην είναι σίγουροι για τον τρόπο αποτελεσματικής χρήσης τους.
Βασικές εξετάσεις
Καλλιέργεια κοπράνων: Ανιχνεύει επιβλαβή βακτήρια, αλλά συχνά δεν αποτυπώνει την ευρύτερη μικροβιακή εικόνα
Δοκιμασία αναπνοής: Βοηθά στον εντοπισμό της βακτηριακής υπερανάπτυξης, ιδιαίτερα της βακτηριακής υπερανάπτυξης του λεπτού εντέρου
Ενδοσκόπηση/κολονοσκόπηση: Προσφέρει άμεση οπτική απεικόνιση του εντέρου, αλλά δεν αξιολογεί τη μικροβιακή ισορροπία
Εξετάσεις Λειτουργικής Ιατρικής
Πλήρης ανάλυση κοπράνων: Αξιολογεί τη βακτηριακή ισορροπία, τους δείκτες φλεγμονής
Εξετάσεις εντερικής διαπερατότητας: Μετρά την «διαρροή του εντέρου» μέσω δειγμάτων αίματος ή κοπράνων
Εξέταση οργανικών οξέων: Δείχνει τη μικροβιακή δραστηριότητα με βάση τους μεταβολίτες στα ούρα
Εξέταση ευαισθησίας σε τρόφιμα: Προσδιορίζει τα τρόφιμα που μπορεί να συμβάλλουν στη δυσλειτουργία του εντέρου
Αυτές οι εξειδικευμένες εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην ανίχνευση ανισορροπιών στα βακτήρια του εντέρου που μπορεί να μην εντοπίζονται με τις τυπικές εξετάσεις.
Πιθανές επιπλοκές
Η δυσβίωση συμβάλλει σε μια σειρά επιπλοκών, προωθώντας χρόνια, χαμηλού βαθμού φλεγμονή, αποδυναμώνοντας τους φραγμούς στα βλεννογόνα και διαταράσσοντας την ανοσολογική και μεταβολική λειτουργία. Όταν τα επιβλαβή μικρόβια υπερισχύουν των ωφελίμων, μπορεί να αναπτυχθεί ή να επιδεινωθεί μια ασθένεια.
Αν και δεν είναι πάντα η βασική αιτία, η δυσβίωση μπορεί να εντείνει τα συμπτώματα, να επιταχύνει την εξέλιξη ή να παρεμποδίσει την ανάρρωση. Ορισμένες επιπλοκές εμφανίζονται τοπικά, ενώ άλλες αντανακλούν συστηματικές επιδράσεις σε ολόκληρο τον οργανισμό.
Οι ακόλουθες παθήσεις έχουν επίσης συσχετιστεί με τη δυσβίωση:
Στο στόμα: Ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, τερηδόνα, στοματική καντιντίαση
Στο γαστρεντερικό σύστημα: Ελκώδης κολίτιδα, νόσος του Crohn, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, γαστρεντερίτιδα
Στο νευροαναπτυξιακό και νευροφλεγμονώδες σύστημα: Μηνιγγίτιδα, εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος του Parkinson, διαταραχές του αυτιστικού φάσματος
Στο καρδιαγγειακό σύστημα: Κολπική μαρμαρυγή, ενδοκαρδίτιδα
Μεταβολικές: Αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτης τύπου 2, παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία (ανισορροπία των λιπιδίων στο αίμα)
Αυτοάνοσες παθήσεις: Ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματική σκλήρυνση, σύνδρομο Sjögren, αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, διαβήτης τύπου 1, σκλήρυνση κατά πλάκας
Καρκίνος: Γυναικολογικός, ορθοκολικός, δερματικός και πνευμονικός καρκίνος
Άλλες συστηματικές επιπλοκές
Ενδοτοξιναιμία: Μια κατάσταση στην οποία βακτηριακές τοξίνες, όπως οι λιποπολυσακχαρίτες, διαρρέουν στην κυκλοφορία του αίματος λόγω διαταραχής του εντερικού φραγμού, προκαλώντας εκτεταμένη φλεγμονή.
Οστική απορρόφηση: Οι φλεγμονώδεις κυτοκίνες και η μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών ουσιών μπορεί να αυξήσουν την οστική διάσπαση και να συμβάλουν στην οστική απώλεια με την πάροδο του χρόνου.
Θεραπείες
Οι συμβατικές ιατρικές προσεγγίσεις για τη θεραπεία της δυσβίωσης επικεντρώνονται κυρίως στην αντιμετώπιση σοβαρών ανισορροπιών ή λοιμώξεων.
Οι στρατηγικές θεραπείας περιλαμβάνουν συνήθως:
Απομάκρυνση επιβλαβών στελεχών
Τα αντιβιοτικά συνταγογραφούνται για βακτηριακές λοιμώξεις βάσει του τύπου και της θέσης της λοίμωξης. Τα αντιμυκητιασικά χρησιμοποιούνται για την υπερβολική ανάπτυξη μυκήτων, όπως οι λοιμώξεις από Candida.
Μεταμόσχευση μικροβιώματος κοπράνων (FMT)
Η FMT είναι εξαιρετικά αποτελεσματική και έχει εγκριθεί για τη θεραπεία επαναλαμβανόμενων λοιμώξεων από Clostridioides difficile, επίσης γνωστές ως C. diff, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή διάρροια και φλεγμονή του παχέος εντέρου. Η FMT περιλαμβάνει τη μεταφορά κοπράνων από έναν υγιή δότη στο έντερο του ασθενούς μέσω κολονοσκόπησης, κλύσματος ή καψουλών από το στόμα.
Αντιμετώπιση της δυσβολίας που προκαλείται από φάρμακα
Εάν υπάρχει υποψία ότι ένα φάρμακο προκαλεί δυσβολία, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν τη διακοπή ή την τροποποίηση της θεραπείας μέχρι να αποκατασταθεί η μικροβιακή ισορροπία.
Θεραπεία μικροβιακών μεταβολικών οδών
Αυτή η αναδυόμενη προσέγγιση χρησιμοποιεί φαρμακευτικά προϊόντα για να επηρεάσει τη μικροβιακή δραστηριότητα, ενισχύοντας τα ευεργετικά αποτελέσματα και καταστέλλοντας τα επιβλαβή. Χρησιμοποιούνται φάρμακα για να εμποδίσουν τις μεταβολικές οδούς των επιβλαβών μικροβιακών υποπροϊόντων.
Προβιοτικά
Οι συμβατικοί ιατροί χρησιμοποιούν προβιοτικά, αλλά οι περιορισμένες κλινικές οδηγίες και η έλλειψη κανονισμών του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) περιορίζουν την εφαρμογή τους. Η αποτελεσματικότητα ποικίλλει ανάλογα με το στέλεχος — μια διάκριση που δεν αναγνωρίζουν όλοι οι κλινικοί γιατροί — επομένως η επιλογή του στελέχους, η σύνθεση και η δοσολογία πρέπει να καθοδηγούνται από έναν έμπειρο επαγγελματία και να εξατομικεύονται με βάση την ανάλυση των κοπράνων, τη γενετική και τα φάρμακα.
Ενώ οι συμβατικές θεραπείες, όπως η χρήση αντιβιοτικών, μπορεί να είναι αποτελεσματικές για οξείες λοιμώξεις ή σοβαρή δυσβίωση, συχνά δεν αντιμετωπίζουν τις υποκείμενες αιτίες ή δεν υποστηρίζουν τη μακροπρόθεσμη μικροβιακή ισορροπία. Αυτός ο περιορισμός υπογραμμίζει την ανάγκη για μια πιο ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση της δυσβίωσης.
Φυσικές προσεγγίσεις
Η εξάλειψη της δυσβίωσης απαιτεί κάτι περισσότερο από την απλή απομάκρυνση των επιβλαβών βακτηρίων ή την αντικατάσταση του μικροβιώματος. Χωρίς αλλαγές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής, οι βελτιώσεις συνήθως είναι προσωρινές. Οι πιο αποτελεσματικές φυσικές στρατηγικές επικεντρώνονται στην αποκατάσταση της ισορροπίας δημιουργώντας ένα περιβάλλον στο οποίο μπορούν να αναπτυχθούν τα ευεργετικά μικρόβια, ξεκινώντας από τα τρόφιμα που τρώμε.
Η διατροφική οδός προς ένα υγιές μικροβίωμα
Η διατροφή αποτελεί την κύρια πηγή της μικροβιακής χλωρίδας του σώματος, μια αρχή που τονίζεται από τα παραδοσιακά συστήματα ιατρικής, όπως η κινεζική ιατρική και η αγιουρβέδα. Η σύγχρονη έρευνα επιβεβαιώνει ότι οι αλλαγές στην πρόσληψη μακροθρεπτικών συστατικών, όπως οι πρωτεΐνες, τα λίπη και οι υδατάνθρακες, μπορούν να μεταβάλλουν γρήγορα το μικροβίωμα του εντέρου. Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε απλά σάκχαρα είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς, καθώς μπορούν να βλάψουν το εντερικό φράγμα, να προκαλέσουν φλεγμονή και να διαταράξουν το μεταβολισμό. Αυτές οι επιδράσεις τείνουν να ευνοούν τη δυσβίωση.
Απλές αλλαγές στη διατροφή μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το μικροβίωμα. Τόσο η μεσογειακή όσο και η αλκαλική διατροφή υποστηρίζονται από την έρευνα. Αν και διαφέρουν ως προς τη δομή και το επιστημονικό βάθος, έχουν κοινά βασικά χαρακτηριστικά που προάγουν τη μικροβιακή ισορροπία.
Η μεσογειακή διατροφή
Γνωστή για τα αντιφλεγμονώδη οφέλη της και τη θετική επίδραση στην υγεία του εντέρου, η μεσογειακή διατροφή έχει δείξει ότι αυξάνει τη μικροβιακή ποικιλομορφία, προάγει τα ωφέλιμα βακτήρια και μειώνει τα επιβλαβή στελέχη. Δίνει έμφαση στα εξής:
Μέτρια κατανάλωση ψαριών, πουλερικών και γαλακτοκομικών
Περιορισμένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων τροφίμων
Υγιεινά λίπη, ιδιαίτερα μονοακόρεστα λίπη από ελαιόλαδο και ωμέγα-3 από λιπαρά ψάρια
Η μεσογειακή διατροφή είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, οι οποίες τροφοδοτούν τα μικρόβια που διασπούν τους σύνθετους υδατάνθρακες. Αυτή η διαδικασία ενισχύει την παραγωγή βραχείας αλυσίδας λιπαρών οξέων, τα οποία υποστηρίζουν την υγεία του εντέρου. Οι πολυφαινόλες σε τρόφιμα όπως το ελαιόλαδο και το κρασί λειτουργούν επίσης ως προβιοτικά, τρέφοντας τα ευεργετικά μικρόβια. Επιπλέον, αυτά τα υγιεινά λίπη έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και βοηθούν στην προώθηση της μικροβιακής ισορροπίας.
Η αλκαλική διατροφή
Η αλκαλική διατροφή επικεντρώνεται σε τρόφιμα που δημιουργούν αλκαλοποιητικές ουσίες, μειώνοντας την οξύτητα στο σώμα. Αν και το pH του αίματος ρυθμίζεται αυστηρά από τον οργανισμό, το pH των ούρων μπορεί να αλλάξει ανάλογα με τη διατροφή και ελέγχεται με τη χρήση ταινιών pH.
Η έρευνα σχετικά με τις άμεσες επιδράσεις της αλκαλικής διατροφής στο μικροβίωμα είναι πιο περιορισμένη από την έρευνα σχετικά με τη μεσογειακή διατροφή, και η επίδρασή της σε συγκεκριμένα βακτηριακά στελέχη φαίνεται μικτή. Ωστόσο, ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα αλκαλικά περιβάλλοντα υποστηρίζουν μια πιο υγιή μικροβιακή ισορροπία, ενώ τα επιβλαβή βακτήρια είναι πιο πιθανό να αναπτύσσονται σε όξινες συνθήκες.
Τα αντιφλεγμονώδη τρόφιμα της αλκαλικής διατροφής συνάδουν επίσης με τη διαχείριση της δυσβίωσης, δίνοντας έμφαση στα εξής:
Υψηλή πρόσληψη φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών και σπόρων
Περιορισμένη πρόσληψη τροφών που σχηματίζουν οξέα, όπως κρέας, γαλακτοκομικά και ραφιναρισμένα δημητριακά
Φυτικά λίπη από πηγές όπως οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και τα αβοκάντο
Τα 5 βήματα της λειτουργικής ιατρικής
Ενώ η διατροφή παίζει κεντρικό ρόλο στην υγεία των μικροβίων, η αποκατάσταση της ισορροπίας σε όλο το σώμα συχνά απαιτεί πρόσθετη υποστήριξη. Οι επαγγελματίες της λειτουργικής ιατρικής χρησιμοποιούν συνήθως ένα ευέλικτο πλαίσιο, που στοχεύει στις βασικές αιτίες της δυσβίωσης και προάγει τη μακροπρόθεσμη ισορροπία μέσω πέντε βασικών βημάτων: απομάκρυνση, αντικατάσταση, επαναφορά, αποκατάσταση και εξισορρόπηση.
1. Απομάκρυνση
Το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της ισορροπίας είναι η εξάλειψη των μικροβιακών διαταρακτών που συμβάλλουν στη δυσβίωση. Αυτοί περιλαμβάνουν παθογόνα μικρόβια, φλεγμονώδεις παράγοντες, περιβαλλοντικές τοξίνες και προϊόντα προσωπικής φροντίδας που βλάπτουν τα τοπικά μικροβιακά οικοσυστήματα. Συνηθισμένοι διαταράκτες του μικροβιώματος και τρόποι απομάκρυνσής τους είναι:
Επιβλαβή μικρόβια: Φυσικά φάρμακα όπως το σκόρδο, η φλούδα ροδιού ή το εκχύλισμα πράσινου τσαγιού μπορεί να είναι επιλογές για την απομάκρυνσή τους. Ζητήστε επαγγελματική καθοδήγηση πριν χρησιμοποιήσετε ισχυρότερα βότανα.
Διατροφικοί παράγοντες: Περιορίστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα πρόσθετα και το αλκοόλ.
Φάρμακα: Συζητήστε με τον γιατρό σας για τη μείωση των φαρμάκων που επηρεάζουν τα βακτήρια του εντέρου.
Περιβαλλοντικές τοξίνες: Ελαχιστοποιήστε την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, τα φυτοφάρμακα και τον καπνό. Εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε έναν καθαριστή αέρα εσωτερικού χώρου και επιλέγετε βιολογικά προϊόντα.
Προϊόντα που ερεθίζουν το δέρμα: Αποφύγετε τα σκληρά σαπούνια και την υπερβολική χρήση απολυμαντικών. Επιλέξτε απαλά προϊόντα χωρίς άρωμα.
Φροντίδα του στόματος: Τα αντισηπτικά στοματικά διαλύματα σκοτώνουν τόσο τα επιβλαβή όσο και τα ωφέλιμα βακτήρια. Αντικαταστήστε τα με διαλύματα φιλικά προς το μικροβίωμα που περιέχουν ξυλιτόλη, αιθέρια έλαια ή φυτικά εκχυλίσματα όπως πράσινο τσάι ή γαρύφαλλο. Το oil pulling με λάδι καρύδας μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση των επιβλαβών βιομεμβρανών και στη διατήρηση της μικροβιακής ισορροπίας.
Προϊόντα γυναικείας υγιεινής: Αποφύγετε τις κολπικές πλύσεις και τα αρωματισμένα ή χημικά προϊόντα περιόδου. Επιλέξτε βιολογικά, άοσμα προϊόντα για την προστασία του μικροβιώματος του κόλπου.
2. Αντικατάσταση
Αυτό το βήμα επικεντρώνεται στην αποκατάσταση των στοιχείων που λείπουν και υποστηρίζουν την πέψη και τη διατροφή των μικροβίων. Η δυσβίωση συχνά αναπτύσσεται ή επιμένει όταν η πεπτική λειτουργία είναι μειωμένη ή όταν λείπουν βασικά θρεπτικά συστατικά. Η αντικατάσταση των πεπτικών εκκρίσεων, των θρεπτικών συστατικών που υποστηρίζουν το πεπτικό σύστημα και των θεραπευτικών ενώσεων βοηθά στη δημιουργία ενός εσωτερικού περιβάλλοντος όπου τα ευεργετικά μικρόβια μπορούν να αναπτυχθούν.
Πρωτεϊνικά ένζυμα και υποστήριξη της χολής: Η χαμηλή οξύτητα του στομάχου, η ανεπαρκής παραγωγή πεπτικών ενζύμων ή η αργή ροή της χολής επηρεάζουν την πέψη και συμβάλλουν στη μικροβιακή ανισορροπία. Συμπληρωματικά ένζυμα ή υποστηρικτικά της χολής, όπως η χολή βοδιού ή τα πεπτικά πικρά, μπορούν να βελτιώσουν την πέψη, αν χρειάζεται.
Θρεπτικά συστατικά που ενδέχεται να εξαντληθούν σε περίπτωση δυσβίωσης: Η ανεπάρκεια σε ψευδάργυρο, μαγνήσιο, βιταμίνες Α και D, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και σίδηρο μπορεί να βλάψουν τη λειτουργία του φραγμού, να αλλοιώσουν τη μικροβιακή σύνθεση και να διαταράξουν τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι εξετάσεις θρεπτικών συστατικών αναδεικνύουν ελλείψεις και τις ανάγκες του κάθε οργανισμού.
Τρόφιμα που θεραπεύουν το έντερο: Ο ζωμός οστών παρέχει κολλαγόνο, γλουταμίνη και μέταλλα που υποστηρίζουν την ακεραιότητα του εντερικού βλεννογόνου.
Φυτικές ενώσεις που ενισχύουν τις πεπτικές εκκρίσεις: Πικρά βότανα όπως η γεντιανή, η πικραλίδα και η αγκινάρα μπορούν να διεγείρουν το στομαχικό οξύ, τη χολή και τα παγκρεατικά ένζυμα, βοηθώντας στην πέψη των τροφών και υποστηρίζοντας τη μικροβιακή ισορροπία.
3. Επαναφορά
Επαναφέρετε τα ευεργετικά μικρόβια μέσω της διατροφής ή των συμπληρωμάτων.
Προβιοτικά και ζυμωμένα τρόφιμα: Ενώ τα προβιοτικά συμπληρώματα μπορούν να είναι χρήσιμα, οι διατροφικές πηγές παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Τα ζυμωμένα τρόφιμα, όπως το λάχανο τουρσί, το κίμτσι και τα τουρσί καρότα ή παντζάρια, προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα ζωντανών μικροβίων και πρεβιοτικών ινών που βοηθούν στη θρέψη των ωφέλιμων βακτηρίων. Αυτά τα μικρόβια μπορούν επίσης να προωθήσουν την παραγωγή βραχείας αλυσίδας λιπαρών οξέων και οργανικών οξέων που υποστηρίζουν την υγεία του εντέρου.
Πρεβιοτικά: Ενώ τα προβιοτικά στελέχη συχνά δεν αποικίζουν το έντερο μακροπρόθεσμα, τα πρεβιοτικά τροφοδοτούν τα ευεργετικά μικρόβια που ήδη υπάρχουν. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική, καθώς υποστηρίζει το υπάρχον μικροβιακό οικοσύστημα. Πηγές πρεβιοτικών είναι οι φυτικές ίνες και τα συμπληρώματα όπως η ινουλίνη, το αλεύρι λιναριού, ο φλοιός ψυλλίου, οι φρουκτοολιγοσακχαρίτες και οι γαλακτοολιγοσακχαρίτες.
4. Αποκατάσταση
Αποκαταστήστε την ακεραιότητα του φραγμού και μειώστε τη φλεγμονή.
Τα θρεπτικά συστατικά που υποστηρίζουν τα κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου περιλαμβάνουν L-γλουταμίνη, καρνοσίνη ψευδαργύρου, ωμέγα-3, κολλαγόνο και βιταμίνες Α και D.
Βότανα όπως η καμέλια σινένσις από το μαύρο τσάι, η γλυκυρριζίνη, η ρίζα αλθέας και το τζίντζερ μπορούν να καταπραΰνουν τη φλεγμονή και να προάγουν την επούλωση του βλεννογόνου.
Τα βραχείας αλυσίδας λιπαρά οξέα, όπως το βουτυρικό, το προπιονικό και το οξικό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως συμπληρώματα για τη μείωση της φλεγμονής και την υποστήριξη της επιθηλιακής αποκατάστασης, ειδικά σε περίπτωση εξάντλησης των βακτηρίων που παράγουν βουτυρικό οξύ.
Οι πολυφαινόλες, όπως η ρεσβερατρόλη, η κερσετίνη, η κουρκουμίνη και η επιγαλλοκατεχίνη γαλλική, μπορούν να υποστηρίξουν την επούλωση του εντέρου. Η ρεσβερατρόλη μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση του τριμεθυλαμίνης Ν-οξειδίου, μιας ένωσης που συνδέεται με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
5. Εξισορρόπηση
Αντιμετωπίστε τους παράγοντες του τρόπου ζωής που επηρεάζουν το μικροβίωμα, όπως η διαχείριση του στρες και ο ύπνος. Ο χρόνος που περνάτε στην ύπαιθρο και η σωματική δραστηριότητα μπορούν να αυξήσουν την έκθεση σε διάφορους μικροοργανισμούς. Η επαφή με φυσικά στοιχεία, όπως το χώμα και τα φυτά, μπορεί να εισαγάγει ευεργετικά μικρόβια στο δέρμα και να ενισχύσει την ποικιλομορφία του μικροβιώματος του δέρματος. Έρευνες δείχνουν ότι ο χρόνος που περνάτε σε αστικούς χώρους πρασίνου μπορεί να βελτιώσει την ποικιλομορφία των μικροβίων του δέρματος και της μύτης και να επηρεάσει τη συνολική σύνθεση του μικροβιώματος.
Ενώ πολλές από αυτές τις προσεγγίσεις μπορούν να εφαρμοστούν από εσάς, ορισμένα βήματα πρέπει να καθοδηγούνται από εξειδικευμένο επαγγελματία για να διασφαλιστεί η ασφάλεια, να προσαρμοστούν οι παρεμβάσεις στις ατομικές ανάγκες και να βελτιωθούν τα αποτελέσματα.
Διάθεση και δυσβίωση
Ακριβώς όπως το εύφορο έδαφος καθορίζει αν οι σπόροι θα αναπτυχθούν ή θα μαραθούν, το εσωτερικό περιβάλλον του σώματος — το βιοχημικό περιβάλλον — επηρεάζει ποια μικρόβια θα αναπτυχθούν, θα αγωνιστούν ή θα γίνουν επιβλαβή. Η νοοτροπία βοηθά στη διαμόρφωση αυτού του εδάφους μετατρέποντας τις σκέψεις σε βιοχημικά σήματα, όπως ορμόνες και νευροδιαβιβαστές, που επηρεάζουν τη μικροβιακή ισορροπία. Οι επίμονες αρνητικές σκέψεις ή η συναισθηματική ένταση συμβάλλουν στο ψυχολογικό στρες, την αντίδραση του σώματος σε αντιληπτές απειλές ή πιέσεις.
Το ψυχολογικό στρες ενεργοποιεί μια ορμόνη που ονομάζεται παράγοντας απελευθέρωσης κορτικοτροπίνης (CRF), η οποία μπορεί να διαταράξει το μικροβίωμα του εντέρου. Η CRF αυξάνει τα επίπεδα της κορτιζόλης, μιας ορμόνης που αποδυναμώνει τις στενές συνδέσεις μεταξύ των Ως αποτέλεσμα, το έντερο γίνεται πιο διαπερατό, επιτρέποντας τη διαφυγή βακτηρίων και άλλων ουσιών. Το στρες μειώνει επίσης τη μικροβιακή ποικιλομορφία, μειώνει τα επίπεδα ωφέλιμων βακτηρίων όπως το Lactobacillus και το Bifidobacterium και μειώνει τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, δημιουργώντας ένα έδαφος που ευνοεί τη δυσβίωση.
Το στρες υπονομεύει περαιτέρω τις άμυνες του εντέρου μειώνοντας την παραγωγή βλεννίνης και καταστέλλοντας τα επίπεδα της εκκριτικής IgA (sIgA) στο έντερο και στο στόμα. Η βλεννίνη αποτελεί μέρος του προστατευτικού στρώματος βλέννας που εμποδίζει τα επιβλαβή μικρόβια να προσκολληθούν στο εντερικό τοίχωμα. Η sIgA συνδέεται με τους παθογόνους παράγοντες και τους εμποδίζει να αποικίσουν. Αποδυναμώνοντας αυτά τα προστατευτικά φράγματα, το στρες αναδιαμορφώνει το εσωτερικό περιβάλλον, διευκολύνοντας την προσκόλληση ορισμένων μικροβίων, την παθογένειά τους και τη συμβολή τους στη δυσβίωση.
Το έντερο, ο εγκέφαλος και το μικροβίωμα είναι βαθιά αλληλένδετα, σχηματίζοντας έναν δυναμικό κύκλο ανατροφοδότησης στον οποίο το καθένα επηρεάζει τα άλλα. Το άγχος και η νοοτροπία μπορούν να αλλάξουν τη λειτουργία του εντέρου, ενώ οι αλλαγές στο μικροβίωμα μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση, τη συμπεριφορά και τη γνωστική υγεία. Έρευνες υποδηλώνουν ότι ορισμένα προβιοτικά μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των επιπτώσεων του άγχους, να υποστηρίξουν την αποκατάσταση του εντερικού βλεννογόνου και να βελτιώσουν τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος — μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της δυσβίωσης.
Ενώ τα στοχευμένα προβιοτικά προσφέρουν έναν τρόπο για την επαναφορά της ισορροπίας του μικροβιώματος, η νοοτροπία παραμένει ένα ισχυρό εργαλείο για την ανάρρωση. Μια ήρεμη, σταθερή νοοτροπία ενισχύει την ανθεκτικότητα, βοηθώντας στην αποκατάσταση και προστασία του εσωτερικού περιβάλλοντος, ακόμη και σε περιόδους συνεχούς στρες. Έρευνες έχουν δείξει ότι πρακτικές όπως η γνωστική θεραπεία βασισμένη στην ενσυνειδητότητα και η αναπνοή μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή, να υποστηρίξουν τη μικροβιακή ποικιλομορφία και να βελτιώσουν τον τόνο του πνευμονογαστρικού νεύρου, ένα μέτρο του ρόλου του πνευμονογαστρικού νεύρου στην επικοινωνία μεταξύ εντέρου και εγκεφάλου.
Η νοοτροπία επηρεάζει επίσης την πέψη, έναν άλλο βασικό παράγοντα της μικροβιακής ισορροπίας. Το χρόνιο στρες ή η συναισθηματική ένταση μπορούν να διαταράξουν τη ρύθμιση του νευρικού συστήματος όσον αφορά τα οξέα του στομάχου, τα ένζυμα και την κινητικότητα του εντέρου. Αντίθετα, μια χαλαρή κατάσταση υποστηρίζει την αποτελεσματική πέψη, την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και την αποβολή, επηρεάζοντας την υγεία του μικροβιώματος.
Με την πάροδο του χρόνου, η μετάβαση από μια κατάσταση χρόνιου στρες σε μια κατάσταση μεγαλύτερης ηρεμίας και ανθεκτικότητας δημιουργεί ένα πιο φιλόξενο εσωτερικό περιβάλλον, όπου τα ευεργετικά μικρόβια μπορούν να αναπτυχθούν και η δυσβίωση μπορεί να αρχίσει να επιλύεται.
Πρόληψη
Αν και οι αιτίες της δυσβίωσης είναι πολλές και πολύπλοκες, πολλές από αυτές μπορούν να προληφθούν εύκολα. Η λήψη προληπτικών μέτρων καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της μικροβιακής ισορροπίας, στη διατήρηση ενός προστατευτικού φραγμού του εντέρου και στη μείωση της φλεγμονής, υποστηρίζοντας έτσι τη μακροπρόθεσμη υγεία. Ακολουθούν πρακτικές στρατηγικές για την υποστήριξη ενός υγιούς μικροβιώματος σε διαφορετικές φάσεις της ζωής:
Εγκυμοσύνη και γέννηση
Τα πρώτα βήματα προς την πρόληψη ξεκινούν πριν από τη γέννηση. Το μικροβίωμα της μητέρας διαμορφώνει τη μικροβιακή βάση του παιδιού της.
Εστιάστε σε μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, ολικής αλέσεως και πλούσια σε φυτικές ίνες για να υποστηρίξετε το μικροβίωμα της μητέρας.
Ενσωματώστε προβιοτικά ή πρεβιοτικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όταν είναι κατάλληλο.
Επιλέξτε τον φυσιολογικό τοκετό, εάν είναι δυνατόν, και δώστε προτεραιότητα στην άμεση επαφή δέρματος με δέρμα.
Επεκτείνετε τον αποκλειστικό θηλασμό για έξι μήνες ή περισσότερο, όταν είναι εφικτό.
Βρεφική και παιδική ηλικία
Τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι μια κρίσιμη περίοδος για την ανάπτυξη του μικροβιώματος, καθώς θέτουν τις βάσεις για μια υγιή ζωή.
Περιορίστε τη χρήση αντιβιοτικών σε περιπτώσεις που είναι ιατρικά απαραίτητη.
Ενθαρρύνετε το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους και την επαφή με κατοικίδια ζώα για να ενισχύσετε την έκθεση στα μικρόβια.
Μειώστε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων με προσθήκη.
Χρησιμοποιείτε σαπούνια χωρίς αρώματα και ελαχιστοποιήστε τα αντιμικροβιακά προϊόντα.
Εφηβεία έως ενηλικίωση
Καθώς διαμορφώνονται η ανεξαρτησία και οι συνήθειες του τρόπου ζωής, το ίδιο συμβαίνει και με τα μακροπρόθεσμα μικροβιακά πρότυπα.
Διατηρήστε σταθερή στοματική υγιεινή, συμπεριλαμβανομένου του βουρτσίσματος και της χρήσης οδοντικού νήματος.
Υιοθετήστε διατροφικές συνήθειες που συνάδουν με τις αρχές της μεσογειακής και αλκαλικής διατροφής.
Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ, αποφύγετε το παθητικό κάπνισμα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής
Ανεξάρτητα από την ηλικία, ορισμένες συνήθειες έχουν καθολική προστατευτική δράση.
Ενσωματώστε πρακτικές που μειώνουν το άγχος, όπως η προσευχή, η ενσυνειδητότητα, η βαθιά αναπνοή ή ο χρόνος στη φύση.
Δώστε προτεραιότητα στην υγιεινή του ύπνου και στοχεύστε σε επτά έως εννέα ώρες ξεκούραστου ύπνου κάθε βράδυ.
Επιλέξτε στοχευμένα αντιβιοτικά όταν είναι κατάλληλο και συμβουλευτείτε έναν γιατρό σχετικά με εναλλακτικές λύσεις αντί για φάρμακα ευρέος φάσματος.
Αξιολογήστε και περιορίστε τη χρήση φαρμάκων που είναι γνωστό ότι διαταράσσουν το έντερο.
Η φύση αποτελεί το μεγαλύτερο φαρμακείο. Η χλωρίδα κρύβει μυστικά ομορφιάς και υγείας, προτείνοντας για κάθε πρόβλημα την καλύτερη δυνατή λύση. Με το πέρασμα των χρόνων, ο άνθρωπος εγκατέλειψε τις θεραπείες της φύσης και έστρεψε το ενδιαφέρον του στα παρασκευάσματα των χημικών εργαστηρίων. Σήμερα, ανακαλύπτουμε εκ νέου τις ευεργετικές ιδιότητες των βοτάνων.
Στην ελληνική φύση ευδοκιμούν μυριάδες βότανα, τα οποία θεραπεύουν εξωτερικές και εσωτερικές παθήσεις, τονώνουν τον οργανισμό και φροντίζουν την εύρυθμη λειτουργία του.
Ο κατάλογος είναι μακρύς. Εμείς, εδώ, θα παρουσιάσουμε ενδεικτικά ορισμένα βότανα, από το Α ως το Ω.
Αγριάδα (Cynodondactylon)
Αν και ζιζάνιο, είναι από τα πιο χρήσιμα φαρμακευτικά φυτά και περιλαμβάνεται σε πολλούς συνδυασμούς για τη θεραπεία του προστάτη. Φυσικό αντιβιοτικό και από τα πιο φημισμένα διουρητικά. Είναι μαλακτικό χωρίς παρενέργειες, καθαρίζει τον οργανισμό από τις τοξίνες και μειώνει τη χοληστερίνη του αίματος. Βοηθά να αντιμετωπίσουμε τους κολικούς του συκωτιού, τις πέτρες της χολής και των νεφρών, στη χρυσή και την κυτταρίτιδα. Δρα ως αντισηπτικό και αντιφλεγμονώδες σε ουρικές λοιμώξεις, όπως κυστίτιδα, ουριθρίτιδα, προστατίτιδα (σε άριστο συνδυασμό με αχίλλεια), σε ρευματισμούς, αρθριτικά, δερματικές παθήσεις και ηπατίτιδα.
Αγριμόνιο ευπατόριο (Agrimonia Eupatoria)
Το αγριμόνιο χρησιμοποιείται από τους βοτανοθεραπευτές σήμερα κυρίως ως τονωτικό του πεπτικού συστήματος και για την επούλωση πληγών. Θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικό για τα έλκη, τους κωλικούς και τη διάρροια.Οι τανίνες που περιέχει σε συνδυασμό με φοτοστερίνη και γόμμα του προδίδουν διουρητικές, στυπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Το αγριμόνιο στη λαϊκή θεραπευτική χρησιμοποιήθηκε για την επούλωση ανοιχτών πληγών, για τσιμπήματα εντόμων, δαγκώματα φιδιών και διάλυση αποστημάτων.
Αχίλλεια η χιλιόφυλλος (Achillea Μillefolium)
Τονωτικό για τους κουρασμένους. Για διαταραχές στην εμμηνόπαυση και σπασμούς της μήτρας, κρυολογήματα, κολίτιδα, αρθριτικά, πόνους περιόδου και ρευματισμούς. Επίσης, καθαρίζει το αίμα, βοηθάει στην ακμή, το άσθμα, ανακουφίζει από τις ανωμαλίες στην κυκλοφορία του αίματος (γι’ αυτό χρησιμοποιείται σε κιρσούς και φλεβίτιδες). Κάνει καλό στο λιπαρό δέρμα και το καθαρίζει σε βάθος, θεραπεύει πολλές δερματοπάθειες, όπως έρπη, φλεγμονές δέρματος, καλόγερους, αλλεργίες, φαγούρα, λειχήνες. Επειδή καθαρίζει το αίμα, χρησιμοποιείται εσωτερικά σαν έγχυμα σε δερματοπάθειες. Θεραπεύει ραγάδες της θηλής του μαστού και ραγάδες των χεριών. ανακουφίζει και θεραπεύει τις αιμορροΐδες. Εμποδίζει την τριχόπτωση αν κάνουμε συχνές εντριβές με αφέψημα αχιλλέας. Έχει παυσίπονες ιδιότητες, και αν μασήσουμε φρέσκα φύλλα αχίλλειας, υποχωρεί (προσωρινά) ο πονόδοντος.
Αψιθιά (ArtemisiaAbsinthium)
Διεγείρει το πεπτικό και καταπολεμά τη δυσπεψία. Αυξάνει την οξύτητα του στομάχου και την παραγωγή της χολής και ενισχύει την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, βοηθώντας έτσι και σε άλλες παθήσεις.
Στη θεραπευτική, χρησιμοποιούνται οι σπόροι της αψιθιάς. Εξωτερικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως αντισηπτικό.
Γενικά, σε μέτριες δόσεις, διεγείρει το στομάχι, αυξάνει την όρεξη, διευκολύνει την πέψη, επιταχύνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί εκκρίσεις, συντελλεί στο αδυνάτισμα και χωνεύει τα λίπη. Έχει ευεργετική δράση στους διαβητικούς και βοηθά στην καταπολέμηση των ρευματισμών. Μπορεί να χρησιμοποιηθείγια την καταπολέμηση της αναιμίας, ως αντιπυρετικό, ενώ έχει και διουρητικές ιδιότητες.
Καταπολεμά την επιληψία, ζαλάδες, λιποθυμίες. Αυξάνει την παραγωγή χολής. Σταματά τη διάρροια, εμετούς. Βοηθά στο αδυνάτισμα και την ανεπάρκεια ήπατος.
Βασιλικός (Ocimum basilicum)
Διώχνει τους νευρικούς πονοκεφάλους, ανοίγει την όρεξη. Ενισχύει τη μνήμη και καταπολεμά τη μελαγχολία, το άγχος, τις ζαλάδες, τις εντερικές διαταραχές και τον τυμπανισμό της κοιλιάς, τη ναυτία και το κρυολόγημα. Δρα και ως χωνευτικό.
Βαλεριάνα (Valeriana officinalis)
Ηρεμιστικό, υπνωτικό και αγχολυτικό. Καταπραΰνει τις αϋπνίες, τα νεύρα, το άγχος, τις ημικρανίες, τη νευρασθένεια, τον πονοκέφαλο και τις καούρες του στομάχου. Κατευνάζει την υπερένταση, τις νευρώσεις, το νευρικό άσθμα, την επιληψία και την ταχυκαρδία. Θεωρείται χρήσιμη σε περιπτώσεις αρθρίτιδας, υπέρτασης,κολικών, ρευματικών πόνων, ημικρανίας, πονόδοντου και δυσμηνόρροιας. Προσοχή! Οι μεγάλες δόσεις βαλεριάνας προκαλούν κακή διάθεση. Αντεδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, καθώς και σε περιπτώσεις ήπιας κατάθλιψης.
Βήχιο (Tussilago farfara)
Για κρυολόγημα και βήχα.
Δάφνη (Laurus nobilis)
Η σκόνη ξερών δαφνόφυλλων σταματάει την αιμορραγία της μύτης. Δυναμώνει τα μαλλιά και τα βάφει μαύρα, σταματά την τριχόπτωση. Ανακουφίζει τον πόνο από ρευματισμούς και αρθριτικά. Χρησιμοποιείται και στο φαγητό.
Δεντρολίβανο (Rosmarinus officinalis)
Για κολίτιδα, διάρροια, βρογχίτιδες, άσθμα και γρίπη, εντερικές διαταραχές, ρευματισμούς. Τονώνει την όρεξη.
Δίκταμο (Origanum dictamnus)
Καταπραΰνει τους πόνους του στομαχιού και των εντέρων. Σε πονοκεφάλους, πονόδοντο και σκορβούτο.Είναι διουρητικό και βοηθάει τις γυναίκες να γεννούν πιο εύκολα και γρήγορα.
Δυόσμος (Mentha spicata)
Για τη χοληστερίνη, τις αϋπνίες, τις κράμπες, τον ξερόβηχα, την αμυγδαλίτιδα. Για πονόδοντο, ρευματισμούς. Συνιστάται σε περιπτώσεις δυσπεψίας και διάρροιας. Επίσης, στρώνει το στομάχι μετά από εμετό.
Ευκάλυπτος (Eucalyptus)
Είναι χρήσιμος για τους διαβητικούς γιατί έχει υπογλυκαιμική δράση. Κατεβάζει τον πυρετό. Καταπραΰνει τον βήχα, το άσθμα, τη γρίπη, τη βρογχίτιδα, τις νευραλγίες και τον πονόλαιμο. Κατάλληλος για εισπνοές σε περιπτώσεις ιγμορίτιδας και βρογχικών. Όταν βράζουμε ευκάλυπτο, οι ατμοί ιονίζουν την ατμόσφαιρα του δωματίου και την καθαρίζουν.
Θρούμπι (Satureja)
Για το στομάχι, τη ναυτία, την ξινίλα. Βοηθητικό για την αϋπνία, τα αρθριτικά, τους ρευματισμούς, το άσθμα, τον βήχα. Ανοίγει την όρεξη, και σταματάει τους κολικούς και τη διάρροια. Χρήσιμο σε περιπτώσεις πνευματικής και σεξουαλικής ατονίας.
Θυμάρι (Thymus vulgaris)
Καταπραΰνει το άγχος, την κατάθλιψη, τις ημικρανίες, τα νεύρα. Καταπολεμά τη γρίπη, τα κρυολογήματα, τον βήχα και το άσθμα, τις δερματοπάθειες, τη λευκόρροια. Επουλώνει τις πληγές και τα εγκαύματα και ρίχνει τα σπυριά. Καλό για το κυκλοφορικό, απαραίτητο για τους υποτασικούς.
Ιβίσκος (Hibiscus)
Για χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, κυκλοφορικό, ζάχαρο/διαβήτη, αδυνάτισμα, πονοκέφαλο.
Κάρδαμο (Cardamomum)
Περιέχει βιταμίνες, ιώδιο,σίδηρο, ασβέστιο, είναι καρδιοτονωτικό, καθαρίζει το αίμα και αφαιρεί φακίδες και πανάδες.
Καλέντουλα (Calendula)
Δυναμώνει την καρδιά. Κατάλληλη για προβλήματα με το συκώτι, ουρική αρθρίτιδα, πρηξίματα και δερματικές παθήσεις.
Λουΐζα (Aloysia citrodora ή Lippia citriodora)
Διώχνει τον πονοκέφαλο, τον πονόματο, τους πόνους των ρευματισμών. Κάνει καλό στις στομαχικές ανωμαλίες, ενισχύει στις δίαιτες αδυνατίσματος. Καταπολεμά την αϋπνία που προέρχεται από νευρική κούραση.
Λαδανιά (Cistus salviifolius)
Χρησιμοποιείται ως καταπραϋντικό, σπασμολυτικό, αποτοξινωτικό. Για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, της διάρροιας, του πονόδοντου. Για εντριβές σε περιπτώσεις κρυολογήματος ή βρογχίτιδας, για τα άλατα και τον τέτανο.
Λεβάντα (Lavandula)
Για κάθε πόνο, ακόμα και της καρδιάς, για ημικρανίες, πονοκεφάλους, κακή χώνεψη και λιποθυμία. Επουλώνει πληγές, εγκαύματα, ακμή, ψώρα. Κατεβάζει την υπέρταση και την ταχυπαλμία. Χρησιμοποιείται, ακόμη, ως σκωροαπωθητικό.
Μαντζουράνα (Origanum majorana)
Καταπολεμά το άγχος, τους πονοκεφάλους, το κρυολόγημα, τις αμυγδαλές, την αϋπνία. Βοηθά τον οργανισμό να διώξει τις τοξίνες και ανακουφίζει από τα πρηξίματα, τη δυσπεψία και τον πονόκοιλο.
Μαραθόσπορος
Ανακουφίζει από τα αρθριτικά, το άσθμα, τον βήχα, τον τυμπανισμό, τον πονόκοιλο, την ολιγουρία. Σταματά τον εμετό. Βοηθάει στο αδυνάτισμα.
Μελισσόχορτο (Melissa officinalis)
Τονωτικό για την καρδιά, τον εγκέφαλο, το πεπτικό σύστημα, τη μελαγχολία. Καταπραΰνει νευρασθένειες, ζαλάδες, βουητό στα αυτιά, άσθμα, νευραλγίες των δοντιών και των αυτιών. Ανακουφίζει από τον τυμπανισμό της κοιλιάς, τον πόνο από τσιμπήματα σφήκας και άλλων εντόμων.
Μέντα (Mentha Piperita)
Εξαιρετικά αντισηπτική, καταπολεμά δραστικά το συνάχι, τον βήχα, τη βρογχίτιδα, τον πονόλαιμο και τη γρίπη. Είναι χωνευτική και έχει την ιδιαιτερότητα να είναι ηρεμιστική σε μικρή δόση και αφροδισιακή σε μεγάλη δόση. Το τσάι μέντας είναι χωνευτικό και τονωτικό.
Μολόχα (Malva sylvestris)
Για άσθμα, βήχα, λαρυγγίτιδα, πονόλαιμο.
Πασιφλόρα (Passiflora)
Καταπραΰνει τα νεύρα και το άγχος. Ηρεμιστικό και τονωτικό σε περιπτώσεις υπερκόπωσης. Ελαττώνει ελαφρά την αρτηριακή πίεση.
Παλιούρι (Paliurus)
Για τη δυσκοιλιότητα.
Πολύκομπο (Equisetum)
Σκοτώνει τα σκουλήκια και τα παράσιτα των εντέρων. Σταματάει την αιμορραγία της μύτης και των αιμορροΐδων. Επουλώνει πληγές και έλκη. Χρησιμοποιείται για κολικούς και πέτρες στα νεφρά.
Πολυτρίχι (Adiantum capillus-veneris)
Είναι τονωτικό των μαλλιών και σταματάει την τριχόπτωση και την πιτυρίδα. Ανακουφίζει τη βρογχίτιδα, την καταρροή, τον ξερόβηχα, το άσθμα και τα κρυολογήματα.
Ρίγανη (Origanum vulgare)
Για το φαγητό, τον πονόδοντο, τους ρευματισμούς, τις εντερικές διαταραχές και τον πονόκοιλο. Σταματά τη διάρροια.
Σαμπούκος (Sambucus nigra)
Χρησιμοποιείται σε νευραλγίες. Για κυστίτιδες, αμυγδαλίτιδες, πονόματο, πονόδοντο, φαρυγγίτιδα και πονόλαιμο. Καθαρίζει το αίμα.
Σπαθόχορτο (Hypericum perforatum)
Κοινώς βαλσαμόχορτο ή βάλσαμο, είναι γνωστό για την επουλωτική του δράση σε εγκαύματα, πληγές, δαγκώματα εντόμων. Καταπραΰνει τις πνευμονικές ενοχλήσεις, αλλά και τη μελαγχολία, την αϋπνία, το έλκος στομάχου. Καταπολεμά τα παράσιτα των εντέρων και τη δυσπεψία.
Σκορπίδι (Asplenium Ceterach)
Γνωστό και ως σκορπιδόχορτο, διαλύει τις πέτρες των νεφρών, είναι αποχρεμπτικό, καταπραϋντικό, διουρητικό.
Σιναμική (Senna alexandrina)
Για τη δυσκοιλιότητα.
Ταραξάκο (Taraxacum officinale)
Για τη χοληστερίνη, τους ερεθισμούς του δέρματος, τα πρηξίματα, τις καούρες στο στομάχι, τον πόνο στο συκώτι, την αρθρίτιδα, τον διαβήτη και τον πυρετό.
Τίλιο (Tilia)
Γνωστό και ως φλαμούρι ή φιλύρα. Ηρεμιστικό για τα νεύρα, τις ημικρανίες, τις νευραλγίες, τις ζαλάδες, τις αϋπνίες. Για βήχα, κρυολογήματα, εμετό, ρευματισμούς, αρθριτικά, δυσπεψία.
Τσάι του βουνού (Sideritis)
Για γρίπη και πονόλαιμο. Τονωτικό του σώματος και του εγκεφάλου, καταπολεμά την αρτηριοσκλήρωση, τον πονοκέφαλο, την ευκοιλιότητα και τη μεσογειακή αναιμία.
Τσουκνίδα (Urtica)
Διαλύει το ουρικό οξύ και τις πέτρες στη χολή. Καταπολεμά τις αιμορραγίες, την αιματουρία, την αναιμία, την ατονία, τα αρθριτικά, την κυστίτιδα, τη διάρροια. Επίσης, αυξάνει το γάλα της μητέρας που θηλάζει και σταματά την τριχόπτωση.
Ύσσωπος (Hyssopus officinalis)
Χρησιμοποιείται για την πίεση, το άσθμα, τη δυσπεψία, για τους πόνους της περιόδου, για γαργάρες κατά του πονόλαιμου και ως δυναμωτικό των νεύρων.
Φασκόμηλο (Salvia officinalis)
Ηρεμεί τα νεύρα. Για κατάθλιψη, φαρυγγίτιδα, βήχα, βράχνιασμα, λαιμό, υπόταση, διάρροια, αμυγδαλές, δαγκώματα εντόμων. Πολύτιμο για όσους ιδρώνουν τα χέρια τους και οι μασχάλες. Για κυκλοφορικά προβλήματα. Σταματάει το γάλα στις γυναίκες που θηλάζουν και την τριχόπτωση.
Χαμομήλι (Matricaria chamomilla)
Ηρεμιστικό για τα νεύρα, τις ημικρανίες, τις νευραλγίες, τις ζαλάδες και τις αϋπνίες. Επουλώνει εγκαύματα και ρίχνει τα σπυριά. Ανακουφίζει από την αναφυλαξία, τη φαγούρα, τον πονόδοντο, τον βήχα, τα κρυολογήματα, τον τυμπανισμό, τις αιμορροΐδες, τις κράμπες, τον πόνο των αυτιών και τις πληγές στο στόμα.
Τρόποι χρήσης
Έγχυμα (Εκχύλισμα)
Το έγχυμα είναι ένας απλός τρόπος εξαγωγής των ενεργών συστατικών των βοτάνων μέσω του ζεστού νερού. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για να εξάγουμε τα πτητικά συστατικά των αποξηραμένων ή πράσινων εναέριων μερών των βοτάνων όπως είναι τα λουλούδια και τα φύλλα.
Βάζουμε το βότανο στο νερό πριν βράσει και το αφήνουμε σκεπασμένο μ΄ ένα καπάκι για 5-10 λεπτά. Επειδή το βραστό νερό διασκορπίζει τα πολύτιμα πτητικά έλαια των βοτάνων στον ατμό, μην τα αφήνετε να βράσουν.
Αφέψημα
Οι ρίζες, οι φλοιοί και τα φρούτα που είναι παχύτερα και λιγότερο διαπερατά από τα εναέρια μέρη των φαρμακευτικών φυτών, δεν απελευθερώνουν τα ενεργά τους συστατικά με την απλή έγχυση. Αυτά τα μέρη είναι απαραίτητο να σιγοβράσουν ώστε να εξαχθούν τα συστατικά τους. Το σκληρό βότανο πρέπει να κοπεί σε μικρότερα κομμάτια.
Προκειμένου να μην χαθούν τα πτητικά συστατικά, τοποθετούμε ενα καπάκι πάνω στο μπρίκι. Αφήνουμε να σιγοβράσει για μία ώρα περίπου, μέχρι ο όγκος του να μειωθεί κατά το ένα τρίτο. Αφού καταπέσουν και διαχωριστεί το στερεό από το υγρό, το πίνουμε ζεστό ή κρύο.
Βάμμα
Τα περισσότερα από τα πτητικά συστατικά των φαρμακευτικών φυτών και βοτάνων είναι διαλυτά στην αλκοόλη. Με την εμβάπτιση ξηρών ή φρέσκων μερών του φυτού στην αλκοόλη, τα ενεργά συστατικά εξάγονται εύκολα σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν αυτές της έγχυσης και του αφεψήματος. Καθώς τα υψηλά συμπυκνωμένα διαλύματα διατηρούνται για ένα ή δύο χρόνια, το βάμμα είναι ένας βολικός τρόπος να αποθηκεύσουμε και να χρησιμοποιήσουμε τα φαρμακευτικά συστατικά των φυτών.
Σιρόπι
Με σκοπό να συγκαλύψουμε κάποια γεύση που δεν μας αρέσει – ιδίως για τα παιδιά – το έγχυμα ή το αφέψημα μπορεί να αναμειχθεί με μέλι. Τα σιρόπια συνδυάζουν την κατευναστική επίδραση του μελιού με τις φαρμακευτικές ιδιότητες των εγχυμάτων ή αφεψημάτων με επιπρόσθετα οφέλη, ιδίως για την αντιμετώπιση κρυολογήματος και πονόλαιμου.
Ανακατέψτε 500ml εγχύματος ή αφεψήματος με 500 γρ. μέλι. Αφού κρυώσει βάλτε το σε σκούρο μπουκάλι και κλείστε το με φελλό (επειδή γίνονται ζυμώσεις στα συρόπια και τα μπουκάλια με βιδωτό πώμα μπορεί να εκραγούν, ο φελλός είναι σημαντικός).
