ADAM MORROW

Σύμφωνα με πληροφορίες, δεκάδες ιερείς έχουν αλλάξει πίστη από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Μολδαβίας που συνδέεται με τη Μόσχα στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας, πιστεύοντας ότι το μέλλον της Μολδαβίας βρίσκεται σε τελική ανάλυση στη Δύση.

«Το φαινόμενο αυτό προμηνύει ένα ξεπάγωμα στην εκκλησία», δήλωσε ο Βασίλι Μπανέσκου, εκπρόσωπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρουμανίας, σε ραδιοφωνική συνέντευξη στις 25 Απριλίου.

«Οι ιερείς καταλαβαίνουν ότι … το μέλλον της Μολδαβίας είναι με την Ευρώπη, με τη Ρουμανία», πρόσθεσε.

Η Μολδαβία και η Ρουμανία είναι και οι δύο πρώην σοβιετικές σοσιαλιστικές δημοκρατίες.

Αλλά σε αντίθεση με τη Μολδαβία, η Ρουμανία έχει και τα δύο πόδια σταθερά στο δυτικό στρατόπεδο.

Το 2004, η Ρουμανία έγινε μέλος της διατλαντικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Τρία χρόνια αργότερα, εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Αντίθετα, η Μολδαβία, η οποία βρίσκεται σε επισφαλή θέση μεταξύ της Ρουμανίας και της Ουκρανίας, δεν είναι μέλος κανενός οργανισμού.

Πέρυσι, η Μολδαβία (μαζί με την Ουκρανία) έλαβε το καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην ΕΕ, γεγονός που την έθεσε σε τροχιά ένταξης στο ευρωπαϊκό μπλοκ πριν το τέλος της δεκαετίας.

Η Μάια Σάντου, η έντονα φιλοδυτική πρόεδρος της Μολδαβίας, ζήτησε να διεξαχθεί εντός του έτους εθνικό δημοψήφισμα για την ένταξη στην ΕΕ.

Εν τω μεταξύ, οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Μολδαβίας – περίπου το 90 τοις εκατό του πληθυσμού – είναι διχασμένοι μεταξύ δύο αντίπαλων εκκλησιών με διαφορετικές πολιτικές προοπτικές: της Μητρόπολης της Μολδαβίας και της Μητρόπολης της Βεσσαραβίας.

Και οι δύο εδρεύουν στο Κισινάου, την πρωτεύουσα της Μολδαβίας, και αμφότερες ισχυρίζονται ότι ασπάζονται τα δόγματα του ορθόδοξου χριστιανισμού.

Ωστόσο, ενώ η πρώτη υπάγεται στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, η δεύτερη υπάγεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας με έδρα το Βουκουρέστι.

Στα τέλη του περασμένου έτους, η Μητρόπολη της Μολδαβίας επέλεξε να διατηρήσει τη μακροχρόνια σύνδεσή της με το Πατριαρχείο της Μόσχας, την ιστορική έδρα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

«Ο κλήρος και ο λαός παραμένουν πιστοί στην [συνδεδεμένη με τη Μόσχα] Ορθόδοξη Εκκλησία της Μολδαβίας», είχε δηλώσει τότε εκπρόσωπος της εκκλησίας.

«Δεν θα υπάρξει καμία συζήτηση για τη σύνδεση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Μολδαβίας με το Πατριαρχείο της Ρουμανίας», πρόσθεσε.

Πολιτική Ορθοδοξία

Από τότε, δεκάδες ορθόδοξοι ιερείς φέρονται να έχουν αλλάξει πίστη από τη μολδαβική εκκλησία στην αντίστοιχη ρουμανική.
Ο κύριος λόγος για τις αποστασίες φαίνεται να σχετίζεται με τη Ρωσία και τη συνεχιζόμενη εισβολή της στην ανατολική Ουκρανία, η οποία διανύει πλέον τον τρίτο χρόνο της.

Σε δηλώσεις που μεταδόθηκαν πέρυσι, η κ. Σάντου δήλωσε ότι η ορθόδοξη χριστιανική κοινότητα της Μολδαβίας «επιθυμεί την ειρήνη και θέλει να γίνονται σεβαστά τα σύνορα όλων των χωρών».

Σε μια έμμεση αναφορά στη σύγκρουση στην Ουκρανία, πρόσθεσε: «Η εκκλησία δεν μπορεί να μένει στο περιθώριο και να προσποιείται ότι δεν βλέπει τι συμβαίνει».

Υπό την κ. Σάντου, η Μολδαβία καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας, σταμάτησε τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου και κατηγόρησε τη Μόσχα για ανάμιξη στις εσωτερικές της υποθέσεις.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρουμανίας υποστηρίζει ανοιχτά τη φιλοδοξία της Μολδαβίας, την οποία υπερασπίζεται η κ. Σάντου, να ενταχθεί στην ΕΕ έως το 2030.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, αντίθετα, συνήθως θεωρεί τη Δύση -και τους κορυφαίους θεσμούς της- ως παρακμιακή και διεφθαρμένη.

Υπό τον επίσκοπο Κύριλλο, τον ορθόδοξο πατριάρχη της Μόσχας, η εκκλησία παρέμεινε σταθερός υποστηρικτής της συνεχιζόμενης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ο κ. Μπανέσκου, εκπρόσωπος της Ρουμανικής Εκκλησίας, δήλωσε ότι η εκκλησία του θα συνεχίσει να υποδέχεται Μολδαβούς ιερείς που επιδιώκουν να αποστασιοποιηθούν από τη Μόσχα.

«Η τάση των αποχωρήσεων από τη Μητρόπολη Μολδαβίας … θα συνεχίσει να εξαπλώνεται», υποστήριξε.

Σε απάντηση, η συνδεδεμένη με τη Μόσχα Μητρόπολη Μολδαβίας κάλεσε τους ιερείς που αποστατούν να «εξετάσουν τα λάθη τους, να μετανοήσουν βαθιά και να επιστρέψουν στους κόλπους της εκκλησίας».

Αυτόνομη περιοχή κοιτάζει προς τα ανατολικά

Ενώ η κυβέρνηση του Κισινάου παραμένει αποφασισμένη να ενταχθεί στην ΕΕ, άλλα πολιτικά πρόσωπα της Μολδαβίας είναι σαφώς λιγότερο ενθουσιώδη.

«Η ένταξη στην ΕΕ συνεπάγεται την παραίτηση από τα κρατικά συμφέροντα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία», δήλωσε αυτή την εβδομάδα η Γεβγκένια Γκουτσούλ, επικεφαλής της αυτόνομης δημοκρατίας της Γκαγκαουζίας της Μολδαβίας.

Σε αντίθεση με την υπόλοιπη Μολδαβία, η Γκαγκαουζία κατοικείται κυρίως από εθνοτικούς Τούρκους που ακολουθούν τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η περιοχή και ο λαός της, που είναι γνωστοί ως Γκαγκαούζοι Τούρκοι, βρίσκονται κοντά στη Μαύρη Θάλασσα και διατηρούν μακροχρόνιους πολιτιστικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με τη Ρωσία.

Πέρυσι, η κ. Γκουτσούλ εξελέγη ηγέτης, ή αλλιώς μπασκάν, της δημοκρατίας των Γκαγκαούζων, προς μεγάλη απογοήτευση του Κισινάου.

Μαζί με την αντίθεσή της στην ένταξη της Μολδαβίας στην ΕΕ, η ίδια και το φιλορωσικό κόμμα Sor (προφέρεται “Shor”) υποστηρίζουν στενότερες σχέσεις με τη Μόσχα.

Τον περασμένο μήνα, η κ. Γκουτσούλ επισκέφθηκε τη Ρωσία, όπου συναντήθηκε με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, φέρεται να είπε στον κ. Πούτιν ότι φιλοδυτικές προσωπικότητες στο Κισινάου επιδιώκουν ενεργά να στερήσουν από τη Γκαγκαουζία τα συνταγματικά της δικαιώματα.

Μετά τη συνάντηση, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι ο κ. Πούτιν υποσχέθηκε να «επεκτείνει την υποστήριξη στον λαό των Γκαγκαούζων για την προάσπιση των δικαιωμάτων, της εξουσίας και της διεθνούς θέσης του».

Μιλώντας αυτή την εβδομάδα, η κ. Γκουτσούλ επέκρινε την ΕΕ για μια σειρά θεμάτων, λέγοντας ότι η Μολδαβία θα εξυπηρετούνταν καλύτερα αν εντασσόταν στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (ΕΑΕΕ).

Η ΕΑΕΕ, που ιδρύθηκε από τη Μόσχα το 2014, είναι μια οικονομική ένωση πέντε πρώην σοβιετικών κρατών της Ευρασίας.

Εκτός από τη Ρωσία, τα σημερινά μέλη του μπλοκ αποτελούν η Αρμενία, η Λευκορωσία, το Καζακστάν και το Κιργιστάν.

«Βλέπουμε το μέλλον μας στην ΕΑΕΕ, όπου οι σχέσεις βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό και όχι στις υπαγορεύσεις μιας ξένης γραφειοκρατίας», δήλωσε η κ. Γκουτσούλ σε δηλώσεις της, τις οποίες επικαλείται το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.

Η Αρμενία κινδυνεύει να θυσιάσει την εθνική της κυριαρχία με την ένταξή της στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ, δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.

«Ελπίζω το Ερεβάν [η πρωτεύουσα της Αρμενίας] να γνωρίζει ότι η εμβάθυνση της συνεργασίας του με τη συμμαχία [του ΝΑΤΟ] θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα να χάσει την κυριαρχία του όσον αφορά την άμυνα και την ασφάλεια», δήλωσε ο κ. Λαβρόφ στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS στις 28 Δεκεμβρίου.

Παρότι ονομαστικός σύμμαχος της Ρωσίας, η Αρμενία πραγματοποιεί στρατιωτικές ασκήσεις με το ΝΑΤΟ και μεταρρυθμίζει τον στρατό της για να τον ευθυγραμμίσει με τα πρότυπα του δυτικού οργανισμού, δήλωσε ο κ. Λαβρόφ.

Η Αρμενία είναι μακροχρόνιο μέλος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ), ενός μπλοκ ασφαλείας υπό την ηγεσία της Μόσχας, το οποίο ιδρύθηκε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Μαζί με τη Ρωσία και την Αρμενία, ο ΟΣΣΑ περιλαμβάνει τη Λευκορωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν.

Από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην ανατολική Ουκρανία στις αρχές του περασμένου έτους, το Ερεβάν έχει σταδιακά απομακρυνθεί από τον οργανισμό.

Τον Σεπτέμβριο, ανακάλεσε τον μόνιμο αντιπρόσωπό της στο μπλοκ ασφαλείας και αρνήθηκε να συμμετάσχει στις προγραμματισμένες στρατιωτικές ασκήσεις του ΟΣΣΑ στη Λευκορωσία.

Λίγο αργότερα, η Αρμενία φιλοξένησε τμήματα του αμερικανικού στρατού για κοινές στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στο Ερεβάν.

Την περίοδο εκείνη, ο επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της ρωσικής Κρατικής Δούμας κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι προσπαθούν να αποκτήσουν ένα «αντιρωσικό έρεισμα» στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου.

Το Ερεβάν ενόχλησε εκ νέου τη Μόσχα τον περασμένο μήνα, όταν αρνήθηκε να συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής του ΟΣΣΑ στο Μινσκ, στην οποία συμμετείχε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.

«Αυτό δεν μπορεί παρά να μας προκαλεί ανησυχία», ανέφερε ο κ. Λαβρόφ στις δηλώσεις του στο TASS.

«Έχουμε επανειλημμένα επισημάνει στους Αρμένιους ομολόγους μας ότι ο πραγματικός στόχος του ΝΑΤΟ είναι να ενισχύσει τη θέση του στην περιοχή [του Νοτίου Καυκάσου] και να δημιουργήσει συνθήκες χειραγώγησης με βάση τη στρατηγική του “διαίρει και βασίλευε”».

Επανεκκίνηση της εξωτερικής πολιτικής

Σε προηγούμενες δηλώσεις του, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν έχει τονίσει ότι η χώρα του δεν σχεδιάζει να αποχωρήσει από τον ΟΣΣΑ.

Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δίνουν τα χέρια στη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (ΟΣΣΑ) στο Ερεβάν της Αρμενίας, 23 Νοεμβρίου 2022. (Hayk Baghdasaryan/Photolure μέσω Reuters)

Σε τηλεοπτικά σχόλια τον περασμένο μήνα, ο κ. Πασινιάν δήλωσε ότι οποιαδήποτε απόφαση να εγκαταλείψει το μπλοκ ασφαλείας υπό την ηγεσία της Μόσχας θα ληφθεί «σύμφωνα με τα συμφέροντα της Αρμενίας».

Αλλά συνέχισε να ισχυρίζεται ότι η συμμετοχή της Αρμενίας στον ΟΣΣΑ εμπόδιζε τις προσπάθειες για την προμήθεια όπλων και υποστήριξης από «άλλες πηγές» – πιθανότατα μια αναφορά στις δυτικές χώρες.

Στα τέλη Οκτωβρίου, η Γαλλία, μέλος του ΝΑΤΟ, ανακοίνωσε την πώληση προηγμένων συστημάτων ραντάρ και αντιαεροπορικών πυραύλων στην Αρμενία.

Τότε, ο Γάλλος υπουργός Άμυνας Σεμπαστιέν Λεκορνού είχε δηλώσει ότι η Γαλλία θα βοηθούσε στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων της Αρμενίας και θα παρείχε εκπαίδευση στο αρμενικό στρατιωτικό προσωπικό.

«Επιμένουμε στην αμυντική μας σχέση [με την Αρμενία], παρόλο που δεν ανήκουμε στις ίδιες στρατιωτικές και πολιτικές συμμαχίες», είχε δηλώσει ο κ. Λεκορνού σε κοινή ενημέρωση Τύπου με τον Αρμένιο ομόλογό του.

Ο κ. Πασινιάν έχει επίσης παραπονεθεί ότι η συμμετοχή της χώρας του στον ΟΣΣΑ απέτυχε να αποτρέψει μια πρόσφατη στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ που αποτελεί σημείο ανάφλεξης.

Τον Σεπτέμβριο, το Αζερμπαϊτζάν – ο μακροχρόνιος εχθρός της Αρμενίας – πραγματοποίησε μια 24ωρη επίθεση για να ασκήσει τον έλεγχο της περιοχής και να αφοπλίσει τους Αρμένιους αυτονομιστές.

Αν και οι περισσότεροι κάτοικοι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι εθνοτικά Αρμένιοι, η περιοχή αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.

Η Μόσχα, η οποία διατηρεί ειρηνευτική δύναμη στην περιοχή, απάντησε στις επικρίσεις του κ. Πασινιάν σημειώνοντας ότι η διεκδίκηση του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει αναγνωριστεί διεθνώς -ακόμη και από την Αρμενία.

«Δυστυχώς, το Ερεβάν προσπαθεί να αναδιαμορφώσει την πορεία της εξωτερικής του πολιτικής», δήλωσε ο κ. Λαβρόφ σε πρόσφατες δηλώσεις του στο TASS.

«Ανταλλάσσει τη δοκιμασμένη συμμαχία της με τη Μόσχα με αόριστες υποσχέσεις από τη Δύση».

«Για να δικαιολογήσει τη στρατηγική της στροφή, η Αρμενία προσπαθεί να κατηγορήσει τη Ρωσία για όλα τα προβλήματά της -συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης απώλειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ», πρόσθεσε ο κ. Λαβρόφ.

Επανεξέταση της ρωσικής βάσης

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στη Wall Street Journal, ο κ. Πασινιάν δήλωσε ότι η επίθεση του Αζερμπαϊτζάν τον Σεπτέμβριο έφερε την Αρμενία στην απόφαση ότι πρέπει να διαφοροποιήσει τις «σχέσεις της στον τομέα της ασφάλειας».

Στην ίδια συνέντευξη, φάνηκε να αφήνει να εννοηθεί ότι η Αρμενία δεν αποκόμισε κανένα πλεονέκτημα από το να επιτρέψει τη ρωσική στρατιωτική παρουσία στα εδάφη της.

Μαζί με την ειρηνευτική της δύναμη, η Ρωσία διατηρεί μια μεγάλη στρατιωτική βάση στη βορειοδυτική πόλη Γκιούμρι της Αρμενίας.

Λέγεται ότι φιλοξενεί περίπου 3.000 στρατιώτες, και λειτουργεί στο πλαίσιο της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) από το 1995.

Η ΚΑΚ ιδρύθηκε το 1991 και είναι ένα περιφερειακό μπλοκ υπό την ηγεσία της Μόσχας που περιλαμβάνει εννέα πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας.

Μιλώντας στο TASS, ο κ. Λαβρόφ δήλωσε ότι η Μόσχα θα θεωρήσει «οποιαδήποτε εικασία σχετικά με τη χρησιμότητα της 102ης ρωσικής στρατιωτικής βάσης … ως επιβλαβή».

«[Η εγκατάσταση] βασίζεται στα εθνικά συμφέροντα και στο κοινό καθήκον των χωρών μας να διασφαλίσουν τη σταθερότητα στον Νότιο Καύκασο», πρόσθεσε.

Η Γερμανία θα αναπτύξει μια μόνιμη ταξιαρχία μάχης στην επίσης μέλος του ΝΑΤΟ Λιθουανία τα επόμενα τρία χρόνια, σύμφωνα με συμφωνία που υπεγράφη αυτή την εβδομάδα μεταξύ των υπουργών Άμυνας των δύο χωρών.

Μόλις υλοποιηθεί, η κίνηση αυτή θα είναι η πρώτη μόνιμη εξωτερική στρατιωτική ανάπτυξη της Γερμανίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Η ανατολική πτέρυγα έχει πλέον μετακινηθεί προς τα ανατολικά και είναι καθήκον της Γερμανίας να την προστατεύσει», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Λιθουανό ομόλογό του.

Περιγράφοντας τη συμφωνία ως «ιστορική», ο κ. Πιστόριους τη συνέκρινε με την ανάπτυξη των συμμαχικών δυνάμεων στη Δυτική Γερμανία στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου.

Η συμφωνία υπεγράφη στη Λιθουανία στις 18 Δεκεμβρίου από τον κ. Πιστόριους και τον υπουργό Άμυνας της Λιθουανίας Άρβιντας Ανουσάουσκας.

Προβλέπει τη σταδιακή ανάπτυξη στη Λιθουανία μιας γερμανικής στρατιωτικής ταξιαρχίας -περίπου 4.800 στρατιώτες- οι οποίοι θα είναι πλήρως ετοιμοπόλεμοι έως το 2027.

Τα περισσότερα από τα στρατεύματα πρόκειται να φθάσουν το 2025 και το 2026, σύμφωνα με τον κ. Πιστόριους.

«Η ταχύτητα του σχεδίου δείχνει σαφώς ότι η Γερμανία κατανοεί τη νέα πραγματικότητα στον τομέα της ασφάλειας», δήλωσε.

«Είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε το έδαφος του ΝΑΤΟ», πρόσθεσε.

Η Λιθουανία, μαζί με άλλες έξι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 2004. Ήταν το μεγαλύτερο κύμα επέκτασης του ΝΑΤΟ στην ιστορία της δυτικής συμμαχίας.

Το ΝΑΤΟ διαθέτει ήδη μια πολυεθνική ομάδα μάχης που έχει τοποθετηθεί στη Λιθουανία στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του για Ενισχυμένη Προωθημένη Παρουσία (Enhanced Forward Presence).

Η Γερμανία ηγείται σήμερα της δύναμης των περίπου 1.200 στρατιωτών, η οποία, σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, θα απορροφηθεί από τη γερμανική ταξιαρχία που θα αναπτυχθεί σύντομα.

Τα χειρότερα σενάρια

Η Λιθουανία, μια πρώην σοβιετική σοσιαλιστική δημοκρατία, μοιράζεται σύνορα μήκους περίπου 300 χιλιομέτρων με τη Ρωσία.

Η Λιθουανία μοιράζεται επίσης σύνορα μήκους περίπου 675 χιλιομέτρων με τη Λευκορωσία, βασικό σύμμαχο της Ρωσίας.

Ο κ. Ανουσάουσκας δήλωσε ότι οι προγραμματισμένες γερμανικές αποστολές αποσκοπούσαν στην πρόληψη αυτού που αποκάλεσε «τα πολύ χειρότερα σενάρια».

«Πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα», δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου. «Η Ρωσία παραμένει η κύρια απειλή για εμάς [τη Λιθουανία] και το ΝΑΤΟ».

Η Μόσχα, από την πλευρά της, δεν έχει ακόμη εκδώσει δήλωση σχετικά με τις σχεδιαζόμενες γερμανικές αποστολές.

Ο Λαουρίνιας Καστσιούνας, επικεφαλής της επιτροπής εθνικής ασφάλειας του λιθουανικού κοινοβουλίου, δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να δαπανήσει περίπου το 0,3% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια για την παροχή υποδομών για τα εισερχόμενα στρατεύματα.

«Όλα τα [λιθουανικά] πολιτικά κόμματα -αριστερά και δεξιά- συμφωνούν ότι αυτό αποτελεί προτεραιότητα», δήλωσε ο κ. Καστσιούνας στους δημοσιογράφους στις 18 Δεκεμβρίου.

«Θα βρούμε τους απαιτούμενους πόρους», πρόσθεσε.

Αμυντικά σύμφωνα ΗΠΑ-Σκανδιναβίας

Από τότε που η Μόσχα εισέβαλε στην ανατολική Ουκρανία στις αρχές του περασμένου έτους, το ΝΑΤΟ έχει ορκιστεί να ενισχύσει τη στρατιωτική του παρουσία κατά μήκος των ανατολικών συνόρων του με τη Ρωσία.

Την ίδια ημέρα που η Γερμανία και η Λιθουανία υπέγραψαν τη συμφωνία ανάπτυξης, η Φινλανδία -το νεότερο μέλος του ΝΑΤΟ- υπέγραψε αμυντικό σύμφωνο με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το σύμφωνο θα παρέχει στον αμερικανικό στρατό ευρεία πρόσβαση στη Φινλανδία, η οποία μοιράζεται σύνορα μήκους περίπου 1335 χιλιομέτρων με τη Ρωσία.

Η συμφωνία που υπογράφηκε στην Ουάσινγκτον, θα επιτρέψει στις αμερικανικές δυνάμεις να έχουν ταχεία πρόσβαση στη σκανδιναβική χώρα σε περίπτωση σύγκρουσης.

Θα επιτρέψει επίσης στον αμερικανικό στρατό να αποθηκεύει όπλα και εξοπλισμό -και να πραγματοποιεί τακτικά ασκήσεις- στο φινλανδικό έδαφος.

Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, έχει προειδοποιήσει ότι η κίνηση αυτή «αναμφίβολα» θα αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Φινλανδίας.

Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, η πιθανή είσοδος «στρατιωτικών υποδομών» του ΝΑΤΟ στη γειτονική Φινλανδία θα «θεωρηθεί ως απειλή» από τη Μόσχα.

Στις 19 Δεκεμβρίου, το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας κάλεσε τον Φινλανδό πρέσβη για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου, ο πρέσβης ενημερώθηκε ότι η Μόσχα δεν θα επιτρέψει τη «δημιουργία στρατιωτικού δυναμικού του ΝΑΤΟ στα σύνορά μας, το οποίο απειλεί την ασφάλεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας».

Η Ρωσία, συνεχίζει η ανακοίνωση, «θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπίσει τις επιθετικές αποφάσεις της Φινλανδίας και των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ».

Ωστόσο, παρά τις επανειλημμένες αντιρρήσεις της Μόσχας, η Δανία -ένα μακροχρόνιο μέλος του ΝΑΤΟ- σχεδιάζει να υπογράψει παρόμοιο σύμφωνο με τις Ηνωμένες Πολιτείες αργότερα αυτή την εβδομάδα.

Στις 19 Δεκεμβρίου, η πρωθυπουργός της Δανίας Μέττε Φρέντερικσεν δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η δεκαετής συμφωνία θα σημαίνει ουσιαστικά ότι τα στρατεύματα και ο εξοπλισμός των ΗΠΑ «μπορούν να σταθμεύουν μόνιμα στο έδαφος της Δανίας».

Η Ουάσινγκτον έχει υπογράψει παρόμοιες συμφωνίες με πολλά άλλα μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Ουγγαρία, η Νορβηγία, η Πολωνία, η Σλοβακία και οι χώρες της Βαλτικής.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η Σουηδία -που βρίσκεται επί του παρόντος σε τροχιά ένταξης στη δυτική συμμαχία- υπέγραψε παρόμοια αμυντική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσίας απαγόρευσε ουσιαστικά τον «ακτιβισμό» υπέρ των ΛΟΑΤΚΙ, προκαλώντας την καταδίκη δυτικών ομάδων για τα δικαιώματα.

Μετά από μια ακρόαση κεκλεισμένων των θυρών στις 30 Νοεμβρίου, το δικαστήριο επιβεβαίωσε τον ισχυρισμό του ρωσικού υπουργείου Δικαιοσύνης ότι το «διεθνές κίνημα ΛΟΑΤΚΙ» είναι «εξτρεμιστικό» στη φύση του και υπεύθυνο για την υποκίνηση «κοινωνικής και θρησκευτικής διχόνοιας».

Σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, η αμφιλεγόμενη νομοθεσία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ «άμεσα».

Οι επικριτές της κίνησης λένε ότι ο ευρύς ορισμός του νόμου για τον φιλο-ΛΟΑΤΚΙ «ακτιβισμό» παρέχει στις αρχές σημαντικά περιθώρια για τον εντοπισμό -και την τιμωρία- των υποτιθέμενων παραβατών.

Στην προεργασία για την απόφαση του δικαστηρίου, ορισμένες ρωσικές ομάδες για τα δικαιώματα δήλωσαν ότι η προτεινόμενη νομοθεσία παραβιάζει το σύνταγμα της Ρωσίας, καθώς και διεθνείς συμβάσεις για τα δικαιώματα τις οποίες έχει υπογράψει η Μόσχα.

Σε δήλωσή της στις 30 Νοεμβρίου, η Διεθνής Αμνηστία κατήγγειλε την απόφαση ως «επαίσχυντη και παράλογη», λέγοντας ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε “καθολική απαγόρευση” των φιλο-ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεων και να παραβιάσει τις ελευθερίες του συνεταιρίζεσθαι και της έκφρασης.

«Οι επιπτώσεις του είναι σε θέση να είναι καταστροφικές», δήλωσε η Μαρί Στράδερς, διευθύντρια της Αμνηστίας για την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

Ο Φόλκερ Τερκ, ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καυτηρίασε επίσης την απόφαση του ρωσικού δικαστηρίου.

«Η απόφαση αυτή εκθέτει … οποιονδήποτε υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των LGBT ανθρώπων στο να χαρακτηριστεί ως “εξτρεμιστής” -ένας όρος που έχει σοβαρές κοινωνικές και ποινικές επιπτώσεις στη Ρωσία», δήλωσε.

Σύμφωνα με τους νόμους της Ρωσίας κατά του εξτρεμισμού, οι οργανώσεις που θεωρούνται «εξτρεμιστικές» αντιμετωπίζουν αυτόματη διάλυση, ενώ οι ηγέτες τέτοιων ομάδων μπορούν να φυλακιστούν έως και για 10 χρόνια.

Ο κ. Τουρκ κάλεσε τις ρωσικές αρχές να καταργήσουν όλη τη νομοθεσία «που θέτει ακατάλληλους περιορισμούς στο έργο των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή κάνει διακρίσεις σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων».

Το υπουργείο Δικαιοσύνης της Ρωσίας δεν έχει ακόμη σχολιάσει την απόφαση του δικαστηρίου.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, από την πλευρά της, χαιρέτισε την κίνηση, την οποία χαρακτήρισε «ηθική αυτοάμυνα».

«Οι δραστηριότητες του κινήματος ΛΟΑΤΚΙ στοχεύουν στην απομάκρυνση των χριστιανικών ιδεών του γάμου και της οικογένειας από τη δημόσια και νομική σφαίρα», αναφέρει σε ανακοίνωσή της.

«Αν ένα τέτοιο κίνημα αφεθεί ελεύθερο στη Ρωσία, θα επιδιώξει τους ίδιους στόχους που έχει στη Δύση», υποστηρίζει η εκκλησία.

«Για εμάς, αυτό είναι απαράδεκτο», συμπληρώνει.

Τον Ιούλιο, η Ρωσία προκάλεσε την οργή της δυτικής επίσημης κοινότητας όταν υιοθέτησε νόμο που απαγορεύει τις λεγόμενες χειρουργικές επεμβάσεις «αλλαγής φύλου».

Ο νόμος απαγορεύει επίσης στους πολίτες να αλλάζουν το φύλο τους στα επίσημα έγγραφα και απαγορεύει σε όσους έχουν αλλάξει το φύλο τους να υιοθετούν παιδιά.

Το νομοσχέδιο υποβλήθηκε από κοινού από τον Βιατσεσλάβ Βολοντίν, πρόεδρο της Κρατικής Δούμας της Ρωσίας (κάτω βουλή του κοινοβουλίου), μαζί με τους ηγέτες και των πέντε κομματικών παρατάξεων της συνέλευσης.

Σε αυτές περιλαμβάνεται το κυβερνών κόμμα «Ενωμένη Ρωσία» του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, το οποίο κατέχει σήμερα 325 από τις 450 έδρες της Δούμας.

Ο κ. Βολοντίν δήλωσε ότι το νομοσχέδιο αποσκοπεί στην «προστασία των πολιτών και των παιδιών μας».

Μιλώντας ενώπιον της συνέλευσης, χαρακτήρισε την έννοια της «αλλαγής φύλου» ως «δρόμο προς τον εκφυλισμό του έθνους».

Εκείνο τον καιρό, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε στους Epoch Times ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «αντιτίθενται σθεναρά στις διακρίσεις και τις καταχρήσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων».

Απαγορεύεται η «ΛΟΑΤΚΙ προπαγάνδα»

Η απαγόρευση της Ρωσίας για την «αλλαγή φύλου» ακολούθησε έναν άλλο νόμο, που υιοθετήθηκε στα τέλη του περασμένου έτους, ο οποίος απαγορεύει την αντιληπτή «ΛΟΑΤΚΙ προπαγάνδα».

Σύμφωνα με τη νομοθεσία αυτή, κάθε προσπάθεια «προώθησης της ομοφυλοφιλίας» -σε ταινίες, βιβλία ή στο διαδίκτυο- τιμωρείται με αυστηρές οικονομικές κυρώσεις.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν χαρακτήρισε το νόμο ως «πλήγμα στην ελευθερία της έκφρασης».

Μετά τις επικρίσεις των Αμερικανών αξιωματούχων, η πρεσβεία της Ρωσίας στην Ουάσιγκτον κατήγγειλε αυτό που αποκάλεσε «δυτικές προσπάθειες να επιβληθούν ψευδοφιλελεύθερες και διεστραμμένες ιδέες για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε άλλες χώρες».

Ο περσινός νόμος επέκτεινε την προηγούμενη ρωσική νομοθεσία, που υιοθετήθηκε για πρώτη φορά το 2013, απαγορεύοντας την αντιληπτή «προπαγάνδα ΛΟΑΤΚΙ» που θεωρείται ότι στοχεύει ειδικά σε παιδιά.

Η νομοθεσία αυτή έχει έκτοτε επικαλεστεί από τις ρωσικές αρχές για την απαγόρευση δημόσιων εκδηλώσεων “gay pride” και την κράτηση ακτιβιστών υπέρ των ΛΟΑΤΚΙ.

Τον περασμένο Οκτώβριο, η δημοφιλής εφαρμογή ανταλλαγής βίντεο TikTok τιμωρήθηκε με πρόστιμο 3 εκατομμυρίων ρουβλίων (33.000 δολαρίων) από τις ρωσικές αρχές για την προώθηση περιεχομένου βίντεο που «περιείχε θέματα ΛΟΑΤΚΙ».

Μαζί με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, ο κ. Πούτιν έχει δηλώσει συχνά ότι ο φιλο-ΛΟΑΤΚΙ «ακτιβισμός» -ιδίως η έννοια της «ρευστότητας των φύλων»- έρχεται σε σύγκρουση με τις παραδοσιακές ρωσικές αξίες.

Σε αρκετές περιπτώσεις, έχει πει ότι τέτοιες αντιλήψεις αποτελούν απόδειξη «ηθικής παρακμής», κατηγορώντας τη Δύση ότι επιβάλλει «ξένες ιδεολογίες» στον υπόλοιπο κόσμο.

«Οι δυτικές ελίτ πιστεύουν ότι μπορούν να επιβάλλουν παράξενες ιδέες στους λαούς τους, όπως η ύπαρξη δεκάδων φύλων», δήλωσε ο Ρώσος ηγέτης τον περασμένο Νοέμβριο.

Και πρόσθεσε: «Αλλά δεν έχουν κανένα δικαίωμα να λένε στους άλλους να ακολουθήσουν τα βήματά τους».

Το κοινοβούλιο της Αρμενίας ψήφισε υπέρ της επικύρωσης του Καταστατικού της Ρώμης, εγκρίνοντας έτσι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ), σε μια κίνηση που σίγουρα θα φέρει σε αντίθεση τη Ρωσία, η οποία εδώ και καιρό θεωρεί την Αρμενία περιφερειακό σύμμαχο.

«Το ψήφισμα [για την επικύρωση] εγκρίθηκε», δήλωσε ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Αλέν Σιμονιάν μετά την ψηφοφορία της 3ης Οκτωβρίου, η οποία μεταδόθηκε ζωντανά στο διαδίκτυο.

Εξήντα νομοθέτες ψήφισαν υπέρ, ενώ 22 ψήφισαν κατά. Εάν ο πρόεδρος της Αρμενίας εγκρίνει την απόφαση, αυτή θα τεθεί επισήμως σε ισχύ μετά από 60 ημέρες.

Νωρίτερα φέτος, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης εξέδωσε ένταλμα σύλληψης για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.

Η Μόσχα, η οποία δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου, απορρίπτει κατηγορηματικά τον ισχυρισμό.

Αρμένιοι νομοθέτες που υποστήριξαν την απόφαση επιμένουν ότι δεν στρέφεται κατά της Ρωσίας.

Αντιθέτως, ισχυρίζονται ότι έχει ως στόχο να βοηθήσει την Αρμενία να καταδικάσει εγκλήματα πολέμου που φέρεται να διαπράχθηκαν από το Αζερμπαϊτζάν, τον μακροχρόνιο εχθρό της Αρμενίας.

Οι νομοθέτες που ψήφισαν κατά της κίνησης, από την πλευρά τους, λένε ότι η απόφαση δεν είναι προς το συμφέρον της Αρμενίας και ότι έχει ως στόχο να εξυπηρετήσει ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους.

Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν σφίγγουν τα χέρια στη σύνοδο κορυφής της CSTO στο Ερεβάν, 23 Νοεμβρίου 2022. (Hayk Baghdasaryan/Photolure μέσω Reuters)

Οι αντιτιθέμενοι στην κίνηση αυτή κατηγορούν επίσης την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν ότι θέτει σε κίνδυνο τη συμμαχία δεκαετιών της Αρμενίας με τη Ρωσία.

Από το 1991, η Αρμενία είναι μέλος του Οργανισμού του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), μιας στρατιωτικής συμμαχίας έξι χωρών υπό την ηγεσία της Μόσχας.

Η επικύρωση του Καταστατικού της Ρώμης σημαίνει ότι η Αρμενία -παρά τη συμμετοχή της στην CSTO- θα πρέπει να συλλάβει τον κ. Πούτιν εάν επισκεφθεί ποτέ τη χώρα.

«Περιττό να πούμε ότι δεν θα θέλαμε να υπάρχει κάποιος λόγος για τον [Ρώσο] πρόεδρο να επιλέξει να μην επισκεφθεί την Αρμενία», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ όταν ρωτήθηκε σχετικά με την απόφαση στις 3 Οκτωβρίου.

Την ίδια ημέρα, το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS επικαλέστηκε ανώνυμη πηγή του υπουργείου Εξωτερικών, η οποία προειδοποίησε ότι η κίνηση αυτή θα είχε πιθανότατα «εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις» στις σχέσεις Ρωσίας-Αρμενίας.

Το Καταστατικό της Ρώμης, που θεσπίστηκε για πρώτη φορά το 1998, διαθέτει σήμερα 123 υπογράφοντα κράτη, στα οποία δεν περιλαμβάνεται η Αρμενία.

Τεταμένες σχέσεις

Η κίνηση της Αρμενίας έρχεται στο πλαίσιο των όλο και πιο τεταμένων σχέσεων μεταξύ της Μόσχας και του Ερεβάν, της πρωτεύουσας της Αρμενίας.

Στα μέσα Σεπτεμβρίου, η Αρμενία φιλοξένησε δυνάμεις του αμερικανικού στρατού για 10 ημέρες κοινών στρατιωτικών ασκήσεων.

Οι ασκήσεις εξόργισαν τη Μόσχα, η οποία εξακολουθεί να θεωρεί την Αρμενία σύμμαχο και θεωρεί την περιοχή του Νοτίου Καυκάσου ως την πίσω αυλή της.

Ωστόσο, ήταν η συνεχιζόμενη διένεξη της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ που αποτελεί σημείο αιχμής, η οποία έφερε την διπλωματική κρίση στο αποκορύφωμά της.

Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Αρμενία έχει εμπλακεί σε δύο μεγάλους πολέμους με το Αζερμπαϊτζάν για την ορεινή περιοχή.

Ενώ το Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατοικείται κυρίως από Αρμένιους, αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.

Στις 19 Σεπτεμβρίου, το Αζερμπαϊτζάν πραγματοποίησε μια επιτυχημένη στρατιωτική επίθεση για να επιβάλει τον έλεγχό του στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και να αφοπλίσει τις αυτονομιστικές ομάδες των Αρμενίων.

Η επιχείρηση τερματίστηκε μέσα σε 24 ώρες, αφού οι ηγέτες των αυτονομιστών συμφώνησαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τη μεσολάβηση της Μόσχας.

Εκείνη την εποχή, ο κ. Πασινιάν επανέλαβε τους ισχυρισμούς ότι η Ρωσία, η οποία έχει ειρηνευτικές δυνάμεις στην περιοχή από το 2020, δεν έκανε αρκετά για να σταματήσει την «επιθετικότητα» του Αζερμπαϊτζάν.

Πρόσφυγες από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατά την άφιξή τους στο συνοριακό χωριό Κορνιντζόρ της Αρμενίας, στις 27 Σεπτεμβρίου 2023. (Irakli Gedenidze/Reuters)

Μετά την επίθεση, οι Αρμένιοι άρχισαν να εγκαταλείπουν μαζικά το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, επικαλούμενοι τον φόβο διώξεων από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν.

Ο κ. Πασινιάν κατηγόρησε για την προφανή ανθρωπιστική κρίση το ειρηνευτικό απόσπασμα της Ρωσίας, το οποίο, όπως είπε, «έμεινε άπραγο» κατά τη διάρκεια της επίθεσης του Αζερμπαϊτζάν.

Στις 24 Σεπτεμβρίου, ο κ. Πασινιάν δήλωσε ότι η Αρμενία αποφάσισε να επικυρώσει το Καταστατικό της Ρώμης επειδή η «στρατηγική εταιρική σχέση» της με τη Ρωσία δεν ήταν αρκετή «για να διασφαλίσει την εξωτερική της ασφάλεια».

Το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας περιέγραψε τις δηλώσεις αυτές ως «προσπάθεια μετατόπισης της ευθύνης για τις αποτυχίες της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής [του Ερεβάν], επιρρίπτοντας την ευθύνη στη Μόσχα».

Μετά την κοινοβουλευτική ψηφοφορία της 3ης Οκτωβρίου, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου κ. Πεσκόφ εξέφρασε επίσης την αντίθεσή του με τους ισχυρισμούς του κ. Πασινιάν.

«Διαφωνούμε απολύτως με τον ισχυρισμό του πρωθυπουργού ότι η απόφαση της Αρμενίας να προσχωρήσει στο Καταστατικό της Ρώμης οφειλόταν στην ανεπάρκεια της CSTO και της αρμενορωσικής εταιρικής σχέσης», δήλωσε.

«Οι περισσότεροι Αρμένιοι κατανοούν ότι η CSTO και η αρμενο-ρωσική εταιρική σχέση είναι απαραίτητες αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε ο κ. Πεσκόφ.

Η Μόσχα έσπευσε επίσης να επισημάνει ότι το Ναγκόρνο-Καραμπάχ αναγνωρίζεται διεθνώς -ακόμη και από τον ίδιο τον κ. Πασινιάν- ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν.

Αν και το Αζερμπαϊτζάν δεν είναι μέλος της CSTO, διατηρεί στενές σχέσεις με τη Ρωσία.

«Φλερτάροντας» με το Ερεβάν

Ορισμένοι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι η Ουάσιγκτον επιδιώκει να δελεάσει την Αρμενία να απομακρυνθεί από τη συμμαχία της με τη Μόσχα με στόχο να δημιουργήσει «ερείσματα» στον Νότιο Καύκασο.

Ο ισχυρισμός αυτός φαίνεται να έχει κάποια βάση.

Σε ακρόαση της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας στις 14 Σεπτεμβρίου, ο Γιούρι Κιμ, εκτελών χρέη βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, ζήτησε ανοιχτά να ενταθούν οι προσπάθειες για να «πειστεί» η Αρμενία να συνταχθεί με τη Δύση.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ισχυρίστηκε ότι «ορισμένοι αξιωματούχοι» στο Ερεβάν -μια προφανής αναφορά στον κ. Πασινιάν- προσπαθούσαν να θέσουν την Αρμενία σε φιλοδυτική πορεία.

«Υπάρχουν πολλοί [στην αρμενική κυβέρνηση] που επιθυμούν να χάσουν τη Ρωσία και να κάνουν νέους φίλους», είπε.

Την παραμονή της κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας της Αρμενίας, ο κ. Λαβρόφ απάντησε στις υπόνοιες του Ερεβάν ότι η Αρμενία θα μπορούσε τελικά να αποφασίσει να αποχωρήσει από την CSTO.

«Εάν, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι Αρμένιοι ηγέτες, έχοντας απογοητευτεί από τη Ρωσία και την CSTO, θα αναζητήσουν τώρα εταίρους ασφαλείας αλλού, αυτή είναι δική τους κυρίαρχη επιλογή», είπε.

Αναφερόμενος στην κυβέρνηση του κ. Πασινιάν, πρόσθεσε: «Ελπίζω μόνο ότι η μακραίωνη σχέση μεταξύ του ρωσικού και του αρμενικού λαού δεν θα καταστραφεί από μια προσωρινή διοίκηση».