ΑΛΙΑ ΖΑΕ

Στις εκλογές του Ιουνίου θα εφαρμοστεί ο εκλογικός νόμος της ενισχυμένης αναλογικής, που επαναφέρει το μπόνους εδρών προς το πρώτο κόμμα. Η διαφορά του με το μπόνους των εκλογών του 2007 και από το 2012 έως το 2019 είναι ότι δεν είναι σταθερό αλλά κλιμακούμενο, ανάλογα με το ποσοστό του πρώτου κόμματος.

Εάν αυτό λάβει 25% το μπόνους είναι 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά ανάμεσα στα κόμματα που μπήκαν στη Βουλή. Για κάθε επιπλέον 0,5% το μπόνους αυξάνεται κατά μία έδρα (και ανάλογα μειώνονται οι έδρες των άλλων κομμάτων), με ανώτατο όριο τις 30 έδρες. ‘Αρα, το ανώτατο όριο των 50 εδρών μπόνους εξασφαλίζει το πρώτο κόμμα με ποσοστό 40%, όπως έλαβε η ΝΔ στις πρόσφατες εκλογές.

Η αυτοδυναμία δεν εξαρτάται μόνο από το ποσοστό του πρώτου κόμματος, αλλά και σε συνδυασμό με το ποσοστό που θα λάβουν αθροιστικά τα κόμματα που δεν θα πιάσουν το όριο του 3%. Όσο πιο υψηλό το ποσοστό των κομμάτων που θα μείνουν εκτός Βουλής τόσο χαμηλώνει ο πήχης της αυτοδυναμίας. Αντίστροφα, όσα περισσότερα κόμματα στο κοινοβούλιο (άρα μικρότερο ποσοστό για τους λοιπούς συνδυασμούς), τόσο θα ανεβαίνει το μίνιμουμ ποσοστό για τον πρώτο. Όπως ανέφεραν ειδικοί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με πεντακομματική Βουλή η αυτοδυναμία εξασφαλίζεται με ποσοστό περί το 37,5%, με εξακομματική ο πήχης ανεβαίνει γύρω στο 38,4% και με επτακομματική στο 39,3%.

Εκλογές με λίστα

Οι επικείμενες εκλογές διαφέρουν από αυτές της 21ης Μαΐου και στον τρόπο εκλογής των υποψηφίων. Θα πραγματοποιηθούν με δεσμευμένο συνδυασμό (λίστα), καθώς θα επαναπροκηρυχθούν σε διάστημα λιγότερο από 18 μήνες από τις προηγούμενες. Με αυτή τη διαδικασία, οι βουλευτές δεν εκλέγονται με σταυρό προτίμησης αλλά κατά σειρά στο ψηφοδέλτιο κάθε εκλογικής περιφέρειας, όπως συμβαίνει με τους βουλευτές Επικρατείας.

Προφανώς, τα κομματικά επιτελεία και οι πολιτικοί αρχηγοί θα καταρτίσουν τις λίστες των ψηφοδελτίων λαμβάνοντας υπόψη τη σειρά κατάταξης των βουλευτών στις πρόσφατες εκλογές, αν και δεν δεσμεύονται για κάτι τέτοιο από την εκλογική νομοθεσία. Έχουν, δηλαδή, το δικαίωμα να συμπεριλάβουν υποψήφιους ακόμα και αν εκείνοι δεν εξελέγησαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου και να θέσουν εκτός ψηφοδελτίων ή να κατατάξουν χαμηλότερα στη λίστα υποψήφιους, οι οποίοι εξελέγησαν στην πρόσφατη εκλογική διαδικασία.

Πώς ψηφίζουν ετεροδημότες και κάτοικοι του εξωτερικού

Οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν με βάση τους εκλογικούς καταλόγους που ίσχυσαν και στις τελευταίες εκλογές, όπως αυτοί οριστικοποιήθηκαν μετά την α΄ αναθεώρηση του 2023, και περιλαμβάνουν όλες τις μεταβολές που συντελέστηκαν έως και την 28η Φεβρουαρίου 2023.

Όσον αφορά τους ετεροδημότες, αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους στις προσεχείς εκλογές όσοι είχαν υποβάλει ετεροχρονισμένα τη σχετική αίτηση.

Οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους εφόσον η αίτηση για εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους έχει εγκριθεί 12 ημέρες πριν από την προκήρυξη των εκλογών. Εάν οι νέες εκλογές προκηρυχθούν τη Δευτέρα 29 Μαΐου, τότε αυτή τη δυνατότητα θα έχουν όποιων η αίτηση εγκρίθηκε έως τις 17 Μαΐου.

Τα βήματα προς τις νέες εκλογές

Κατά τα λοιπά, το ΑΠΕ-ΜΠΕ παρουσιάζει τις προπαρασκευαστικές ενέργειες ενόψει των εκλογών που θα πρέπει να ακολουθηθούν από την αρχή. Δύο ημέρες μετά την έναρξη της προεκλογικής περιόδου λήγει η προθεσμία για την υποβολή δηλώσεων από τους ένστολους στους προϊστάμενους και διοικητές τους σχετικά με την πρόθεσή τους να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα στον δήμο στους εκλογικούς καταλόγους του οποίου είναι γραμμένοι.

Τα κόμματα, εντός τριών ημερών από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου, θα πρέπει να δηλώσουν το όνομα και το έμβλημά τους στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και εντός επτά ημερών να καταρτίσουν και να υποβάλλουν τους συνδυασμούς τους στην ηλεκτρονική πύλη καταχώρησης υποψηφίων. Τρεις ημέρες μετά τη λήξη προθεσμίας υποβολής υποψηφιοτήτων, ο ‘Αρειος Πάγος ανακηρύσσει σε δημόσια συνεδρίαση τους εκλογικούς συνδυασμούς.

Εντός 10 ημερών από την έναρξη της προεκλογικής περιόδου οι αντιπεριφερειάρχες καθορίζουν τα εκλογικά τμήματα που θα συσταθούν και ακολούθως, το υπουργείο Εσωτερικών αποστέλλει τους σχετικούς πίνακες όλης της επικράτειας στην εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Η τελευταία λαμβάνει, παράλληλα, τις ονομαστικές καταστάσεις των δικαστικών λειτουργών, δικηγόρων, ασκούμενων δικηγόρων κλπ., για τον διορισμό τους με κλήρωση ως εποπτών και δικαστικών αντιπροσώπων. Στα πρωτοδικεία κληρώνονται τα μέλη των εφορευτικών επιτροπών του κάθε εκλογικού τμήματος και οι αναπληρωτές τους. Στην κλήρωση περιλαμβάνονται οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους του οικείου εκλογικού διαμερίσματος οι οποίοι φέρονται στους καταλόγους αυτούς ως κάτοικοι της περιοχής, έχουν τουλάχιστον απολυτήριο δημοτικού και είναι κάτω των 65 ετών.

Απόστολος Μιχαλούδης

(πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ)

Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις, γι’ αυτό η Epoch Times επιλέγει να αποχαιρετήσει τη Γιορτή της Μητέρας με μερικές εικόνες από τον κόσμο της τέχνης, που με την ομορφιά τους τιμούν και ανυψώνουν τη γυναίκα ως μητέρα.

Στην αρχαιοελληνική κοσμογονία,  η αρχέγονη μητρική θεότητα ήταν η Γαία. Από αυτήν προήλθε ο Ουρανός και από την ένωσή τους προήλθε όλη η ζωή στη γη, όπως επίσης και οι τιτάνες, οι γίγαντες, πολλά τέρατα, νύμφες, κατώτερες θεότητες κλπ. Η κόρη της Ρέα, που παντρεύτηκε τον τιτάνα Κρόνο, τον γιο της Γαίας που γκρέμισε τον Ουρανό από τον θρόνο του, ήταν η μητέρα των Ολύμπιων θεών. Απέναντι στη εξίσου σκληρή στάση του Ουρανού και του Κρόνου στα παιδιά τους -ο πρώτος τα γκρέμισε στα Τάρταρα και ο δεύτερος τα κατάπινε μόλις γεννιόνταν, και οι δύο από φόβο για την εξουσία τους- οι δύο θεότητες αντέδρασαν βοηθώντας το τελευταίο παιδί να ρίξει τον γονέα-τύραννο από τη θέση του και να τον αντικαταστήσει.

 

Επόμενη καθοριστική φιγούρα μητέρας ήταν μια άλλη θεά της γης, η Δήμητρα, η οποία διεκδικώντας την κόρη της από τον άντρα της, τον Πλούτωνα, που ήταν ο άρχοντας του Κάτω Κόσμου, καθόρισε την εναλλαγή των εποχών από την άνοιξη, που επέστρεφε η Περσεφόνη και η χαρά της μητέρας έδινε ζωή στην πλάση, που αναγεννιόταν και κάρπιζε, μέχρι το φθινόπωρο και τον χειμώνα, που η Περσεφόνη έπρεπε να επιστρέψει στον Άδη, αφήνοντας τη μητέρα της, η θλίψη της οποίας νέκρωνε το τοπίο και όλα τα γεννήματα.

 

Η αρχαιοελληνική μυθολογία βρίθει γυναικών-μητέρων, θεοτήτων και θνητών, που υπέφεραν για τα παιδιά τους, που εκδιώχθηκαν, που είχαν τραγική μοίρα κλπ. Από τις πιο τραγικές μορφές μητέρας ήταν η Νιόβη, η Κλυταιμνήστρα, η Ιοκάστη και φυσικά η Μήδεια. Η πρώτη τιμωρήθηκε για την ύβρι της απέναντι στη θεά Λητώ, μητέρα του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, αλαζονεία μητέρας απέναντι στη θεότητα-μητέρα, με τη θανάτωση και των δεκατεσσάρων παιδιών της. Από τον πόνο της, λέγεται ότι μεταμορφώθηκε σε βουνό. Η Κλυταιμνήστρα κλήθηκε να πάει την κόρη της να θυσιαστεί για χάρη της πολεμικής εκστρατείας των Αχαιών, πληρώνοντας με τη δική της ζωή την ασέβεια του πατέρα της. Η Ιοκάστη, αφού πρώτα στερήθηκε τον νεογέννητο γιο της, τον παντρεύτηκε αργότερα χωρίς να ξέρει ποιος ήταν και ότι ήταν αυτός που σκότωσε τον άντρα της, κάνοντας μαζί τους τέσσερα παιδιά. Όταν έμαθε την αλήθεια, κρεμάστηκε. Η Μήδεια, τέλος, αντιπροσωπεύει τη σκοτεινή πλευρά της μητρότητας. Είναι η διαβόητη παιδοκτόνος του αρχαίου κόσμου, αθάνατη κόρη της Ωκεανίδας Ιδυίας ή Εκάτης, ανιψιά της Κίρκης, που δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί τη μαγεία για να εκδικείται και να παίρνει αυτό που θέλει. Ο μύθος λέει ότι τελικά πήγε στα Ηλύσια Πεδία, όπου έγινε σύζυγος του Αχιλλέα.

 

Ως επόμενη σημαντική μητέρα της ιστορίας του αρχαίου κόσμου της Μεσογείου μπορούμε να αναφέρουμε την επονομαζόμενη Ρέα Σιλβία, γνωστή και ως Ιλία, απόγονο του Αινεία και μητέρα του Ρώμου και του Ρωμύλου, ιδρυτών της Ρώμης. Η ιστορία της επαναλαμβάνει την ιστορία της Γαίας, της Ρέας, της Ιοκάστης, που τους έπαιρναν τα παιδιά για να εμποδίσουν την ανατροπή της καθεστηκυίας τάξης που είχαν προφητεύσει οι χρησμοί, ματαίως πάντα.

 

Καθώς ο αρχαίος κόσμος δίνει τη θέση του στον ύστερο ρωμαϊκό και ο χριστιανισμός επικρατεί τελικά στη νέα εποχή που ανατέλλει στην περιοχή, παρόμοια επικρατεί και η μητρική φιγούρα της Θεοτόκου Παρθένου, στο πρόσωπο της οποίας εξυψώνεται στον ύψιστο βαθμό η μητρότητα, που αποδέχεται και παρακολουθεί την πορεία του Υιού προς τη θυσία. Μαζί με την Παρθένο, στέκονται και οι δεκάδες τραγικές μητέρες των μωρών που θανατώθηκαν στη Βηθλεέμ κατά διαταγή του Ηρώδη.  Η Παναγία είναι από τα προσφιλέστερα θέματα της χριστιανικής αγιογραφίας είτε μόνη της είτε μαζί με το Θείο Βρέφος. Οι πλέον καθιερωμένοι τύποι είναι:  η Δεομένη η Πλατυτέρα, η Γαλακτοτροφούσα, Οδηγήτρια, Νικοποιός, Ελεούσα ή Γλυκοφιλούσα, Αγιοσορίτισσα, Παναγία η Σκέπη, Βλαχερνίτισσα, Παναγία του Πάθους (Αμόλυντος), Παναγία με το παίζον παιδίον, Παναγία η ”Αγία Παρασκευή”.

 

Από τις πιο όμορφες εικόνες της Παναγίας με το Θείο Βρέφος μάς έχει χαρίσει το πινέλο του Ραφαήλ. Ο παραγωγικότατος καλλιτέχνης της Αναγέννησης στην πορεία της ζωής και της καριέρας του φιλοτέχνησε ουκ ολίγες Μαντόνες, οι οποίες όλες χαρακτηρίζονται από την τρυφερότητα και τη θεία έμπνευση που ήταν ίδιον του ζωγράφου.

 

 

 

Η Αναγέννηση στην Ευρώπη έστρεψε το ενδιαφέρον προς τον άνθρωπο, που άρχισε να καταλαμβάνει όλο και σημαντικότερη θέση στις εικαστικές τέχνες. Αν και όχι συνηθισμένες, ωστόσο δεν έλειπαν εντελώς οι μέλλουσες μητέρες από τη θεματολογία των ζωγράφων. O παρακάτω πίνακας είναι του Φλαμανδού ζωγράφου Μάρκους Γκήρερτς Β’, ο οποίος μεγάλωσε στην Αγγλία και από το 1590 ήταν ένας από τους σημαντικούς ζωγράφους της ελισαβετιανής Αυλής.  Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι η ίδια η Ελισάβετ, που βασίλευε στην Αγγλία την εποχή του πορτραίτου, παρέμεινε άτεκνη σε όλη της τη ζωή, κάτι που σύμφωνα με τις μαρτυρίες, το έφερε βαρέως Μετά το πέρας της βασιλείας της, η μόδα στα γυναικεία ενδύματα άλλαξε, κάνοντας την εγκυμοσύνη λιγότερο εμφανή. Από τότε και μέχρι τις αρχές του 20ου, οι έγκυες γυναίκες σπάνια εμφανίζονταν στους πίνακες ζωγραφικής.

Η τέχνη μάς πηγαίνει στη Γαλλία του 18ου αιώνα. Εκεί συναντούμε την Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιζέ-λε Μπρυν, ζωγράφο της Αυλής της Μαρίας Αντουανέτας, χάρη στην οποία έχουμε και τη ματιά μιας μητέρας πάνω στη μητρότητα. Η τρυφερότητα και η γλύκα είναι απαράμιλλες και η φροντίδα και ευαισθησία με την οποία η ζωγράφος έχει αποδώσει και την παραμικρή λεπτομέρεια μάς επιτρέπει να φανταστούμε ότι παρόμοια είναι και η στάση της ως μητέρα.

 

Λίγα χρόνια μετά, η Γαλλική Επανάσταση ξεσπά στη χώρα και το κεφάλι της Μαρίας Αντουανέτας θυσιάζεται μαζί με πολλά άλλα εξίσου ευγενικά κεφάλια στον βωμό της Ισότητας. Παιδί της Γαλλικής Επανάστασης είναι οι Άθλιοι του Βίκτορος Ουγκώ, ο οποίος με την πένα του ζωγραφίζει μια άλλη μητέρα-σύμβολο των θυσιών και της ανιδιοτέλειας: τη Φαντίνα. Θύμα των ηθών της εποχής, ενός ανέμελου νεαρού και της δικής της επιπολαιότητας, αναγκάζεται να εμπιστευθεί τη νόθα κόρη της σε ξένους, ενώ η ίδια κατρακυλά σε ολοένα και χειρότερη θέση, μέχρι που ο θάνατος τη γλιτώνει από τα βάσανα της ζωής. Για τη φροντίδα της κόρης της, ξεπουλά τα πάντα, ακόμα και τα δόντια, τα μαλλιά και την τιμή της.

 

«Ο Γιάννης Αγιάννης περιθάλπτοντας τη Φαντίνα αποδίδει σπονδή στο μεγαλείο της μητρικής θυσίας και της επιστρέφει την τσαλαπατημένη της τιμή, εξιλεώνοντας θαρρείς ενώπιον εκείνης ολόκληρη την κοινωνία. Στα μάτια του Αγιάννη απεκδύεται το προσωπείο της “Πόρνης των Παγωμένων Δρόμων”, που της φόρεσαν και παίρνει πίσω το καάλος της ανυποψιίαστης παιδούλας, που της κατασπάραξαν… Τα μάτια του τη συγχωρούν. Ο Αγιάννης διέκρινε το “Κάλλος της Φαντίνας, όχι στη χαμένη πλέον συμμετρία, μα ακριβώς στην απόλυτη Ασχήμια που αυτή δέχτηκε να γευθεί αδιαμαρτύρητα για χαρη του Παιδιού της. Για εκείνον, το χαμόγελο της Φαντίνας είναι “εξαίσιο”-ακόμη και χωρίς τα δυο δόντια που έχουν πουληθεί για τη μικρή της κόρη – ή, μάλλον, εξαιτίας τους. Στο άρρωστο κορμί της, στην κοινωνική της κατρακύλα, στο παραμορφωμένο της χαμόγελο, στην ανύπαρκτη υπόληψη ο Αγιάννης είδε την ομορφιά του Παραδείσου! […Και] ανυψώνει με μιαν υπερβολή -όχι τυχαία- τα πάθη της Φαντίνας ως ακόμη κι αυτά τα Πάθη του Χριστού – δηλαδή την Υπέρτατη κι άρρητη Αρετή.» [1]

Ο 19ος αιώνας απέρχεται, η βιομηχανική επανάσταση έχει γίνει και ο κόσμος αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Ο 20ος αιώνας φέρνει δυο πολέμους και πολλά κινήματα με αιτήματα για ελευθερία, ισότητα και δικαιώματα. Η αντίληψη των ανθρώπων για τη μητρότητα αλλάζει και αυτή. Η μητρότητα δεν είναι πια δώρο Θεού και ευλογία, αλλά εμπόδιο στον δρόμο της σύγχρονης γυναίκας προς την απελευθέρωση από τα σπιτικά δεσμά. Κι όσες γυναίκες δεν την αποκηρύξαν ακόμα, ωστόσο τη ‘στριμώξανε’ πάρα πολύ, απωθώντας τη μετά το πέρας (ή έστω το μέσο) της νεότητας. Εν μέσω εργασίας, προσωπικού χρόνου και των ολοένα επιταχυνόμενων ρυθμών της σημερινής ζωής, η γυναίκα της εποχής μας ίσως δυσκολεύεται να βρει λόγους να γιορτάσει για το θαύμα του να φέρνεις μια ζωή στον κόσμο…

 

Πηγές:

nytimes.com, tanea.gr, artsy.net,traditionalhellenicmedicine.gr

1.  Η ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ, stonasterismotouvivliou.blogspot.com

 

Ωφέλιμη και απαραίτητη κρίνεται η γονική άδεια για την ψυχική υγεία των γονέων, ιδίως για τις μητέρες, στις οποίες εκ των πραγμάτων αναλογεί και το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας του βρέφους, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα νέας διεθνούς επιστημονικής έρευνας, της πιο ολοκληρωμένης σε αυτό τον τομέα μέχρι τώρα.

Οι ερευνητές των Τμημάτων Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης και του σουηδικού ιατρικού Ινστιτούτου Καρολίνσκα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Σολ Χουάρεζ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Public Health», πραγματοποίησαν μια μετα-ανάλυση και συστηματική ανασκόπηση όλων των σχετικών μελετών. Συνολικά ελήφθησαν υπόψη 45 έρευνες από την Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Αυστραλία και την Ιαπωνία.

Η νέα μελέτη συμπεραίνει ότι η γονική άδεια προστατεύει έναντι των κινδύνων για την ψυχική υγεία, μεταξύ άλλων από συμπτώματα κατάθλιψης, ψυχικό στρες, αίσθημα ψυχικής εξάντλησης και υπερκόπωσης κ.ά. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια της γονικής άδειας, τόσο αυξάνει το ψυχικό όφελός της για τους γονείς.  Η προστατευτική επίπτωση, για τις μητέρες κυρίως, μπορεί να συνεχιστεί και αργότερα στη ζωή τους.

«Το να γίνεται κανείς γονιός, μπορεί να αποδειχθεί στρεσογόνο και για τους δύο. Δεν είναι μόνο οι τεράστιες ορμονικές και σωματικές αλλαγές που βιώνει η μητέρα, αλλά γενικότερα η μετάβαση στη γονεϊκή ιδιότητα προκαλεί στρες στο ζευγάρι. Αυτό εξηγεί ίσως γιατί οι ψυχικές διαταραχές μετά τον τοκετό είναι σχετικά συχνές, επηρεάζοντας το 10% έως 20% των μητέρων και έως το 10% των πατέρων», δήλωσε ο δρ Χουάρεζ.

Οι απαιτήσεις του γονεϊκού ρόλου είναι σαφώς εντονότερες στην περίπτωση της μητέρας, μέσα στο σώμα της οποίας μεγαλώνει κατ’ αρχάς το βρέφος, επηρεάζοντάς την σε πολλά επίπεδα. Η σχέση της με το μωρό της ξεκινά εκ των πραγμάτων ως συμβιωτική και παραμένει τέτοια, σε φθίνουσα πορεία, για αρκετά χρόνια μέχρι το παιδί να κατακτήσει την πλήρη αυτονομία του.

Ο σωματικός-ενεργειακός δεσμός που δένει μητέρα και βρέφος εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου σε συναισθηματικό-καθοδηγητικό, στάδιο στο οποίο ο πατέρας μπορεί να συμμετάσχει πιο ενεργά, οικοδομώντας  μια καινούρια αμφίδρομη σχέση που εμπλουτίζει την οικογένεια.

Όσον αφορά την πατρική ανάγκη για γονική άδεια, τα ευρήματα είναι λιγότερο σαφή, εν εν μέρει επειδή έχει γίνει λιγότερη έρευνα γι’ αυτούς σε σχέση με τις μητέρες. Κατά κανόνα, οι μητέρες συνήθως φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την ανατροφή των παιδιών, ακόμα και όταν αυτά είναι μεγαλύτερα σε ηλικία. Όμως, μια γενναιόδωρη γονική άδεια μετ’ αποδοχών ωφελεί σημαντικά την ψυχική υγεία και των δύο γονιών, καθώς αποφορτίζει την καθημερινότητά τους από τις απαιτήσεις της εργασίας και τους επιτρέπει να αφοσιωθούν πληρέστερα στις -μεγάλες, είναι η αλήθεια!- απαιτήσεις του νεοαφιχθέντα.

Ο χρόνος είναι αναγκαίο και καθοριστικό συστατικό για τη δημιουργία οικογένειας, τη φροντίδα του βρέφους, την ανατροφή των παιδιών. Χρόνος που χρειάζονται τα μέλη της για να αφιερώσουν το ένα στο άλλο, προσφέροντας, μαθαίνοντας, ανακαλύπτοντας, παίζοντας, ακόμα και υπομένοντας. Και καθώς μια οικογένεια έχει και πολλές πρακτικές ανάγκες, χρειάζεται και αρκετός χρόνος για την ικανοποιητική διεκπεραίωση των καθημερινών ζητημάτων, κάτι που αυξάνει την πίεση που νιώθουν οι γονείς, ειδικά στην περίπτωση που πρόκειται για το πρώτο τους παιδί και τους λείπει η εμπειρία και μια υπάρχουσα δομή και ρουτίνα.

Οι γονείς, ειδικά οι νέοι γονείς, χρειάζονται κάθε υποστήριξη, ώστε να μπορέσουν να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό και να αναλάβουν με ζέση τα καθήκοντα του (νέου) σημαντικότατου ρόλου τους, του οποίου οι χαρές διαπλέκονται με τις ευθύνες και η ευτυχία με την προσφορά και την ανεκτικότητα, ενώ καλούνται παράλληλα να μεταμορφωθούν, εγκαταλείποντας πλείστες όσες συνήθειες συγκροτούσαν τον παλιό τους εαυτό, αλλά δεν συνάδουν με τις απαιτήσεις της νέας τους ζωής.

(με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ)

“To strive, to seek, to find, and not to yield.”

Με αυτόν τον στίχο κλείνει ο «Οδυσσέας» [Ulysses] του Άλφρεντ, Λόρδου Τέννυσον, έναν από τους πιο γνωστούς και καταξιωμένους στίχους στην ιστορία της αγγλόφωνης ποίησης.

Στο έργο του Άγγλου ποιητή, γραμμένο το 1833, ένα «τέλειο ποίημα» σύμφωνα με τον Τ.Σ. Έλιοτ, έναν δραματικό μονόλογο που χαρακτηρίζεται από την αστραφτερή ευγλωττία του ομηρικού Οδυσσέα, ο ήρωας, έχοντας φτάσει εδώ και καιρό στην πατρίδα του, μαραζώνει άπραγος και ονειρεύεται να ξανοιχτεί και πάλι στον «οίνοπα πόντον».

Σαν τον ίδιο τον ήρωα, το ποίημα μπορεί να ερμηνευτεί με πολλούς, συχνά αντιφατικούς μεταξύ τους, τρόπους. Πολλοί [νομίζουν πως] καταλαβαίνουν γιατί ο Δάντης τοποθετεί τον Οδυσσέα μέσα στις φωτιές της Κόλασης, ως κάποιον που έκανε κακή χρήση του θεϊκού του χαρίσματος στη ρητορική κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου. Άλλοι, πάλι, στο άκουσμα του ποιήματος του Τέννυσον, με ανανεωμένη όρεξη για τη ζωή, εύχονται ολόψυχα να ήταν κι αυτοί σύντροφοι του Οδυσσέα, να τον ακολουθούσαν στο ‘βαθουλό’ καράβι του. Μπορούμε επίσης να αναρωτηθούμε αν αξίζει κανείς ποτέ να μη λυγίζει, αναζητώντας συνεχώς την περιπέτεια και τα ηρωικά κατορθώματα ή μήπως ενίοτε η υποχώρηση είναι μια ενάρετη, σοφή απόφαση. Ή πάλι, μπορούμε να εκλάβουμε το ποίημα σαν μια αλληγορία, σαν τον αποχαιρετισμό του ήρωα στη γεμάτη ζωή που έζησε και την οποία τώρα ετοιμάζεται να αποχαιρετίσει.

Η αρετή του Οδυσσέα

Το ποίημα ξεκινά παρουσιάζοντάς μας μια ζοφερή εικόνα:

Τί αξίζει αν στην ατάραχη γωνιά μου
Σαν οκνός βασιλιάς στέκω στο πλάγι
Γριάς συντρόφισσας, και σωστά μοιράζω
Το δίκιο στους ανθρώπους,
Που τρώνε, θησαυρίζουν και κοιμούνται,
Και δε με νιώθουν! [1]

Εφόσον η οκνηρία είναι πράγματι μια νοσηρή κατάσταση, μια ‘κόλαση’, δεν μπορούμε παρά να δικαιώσουμε τον Οδυσσέα που θέλει να ξεφύγει από τη μοίρα που του προδιαγράφει ο Δάντης. Μια ζωηρή ψυχή, ένα πνεύμα γρήγορο και αδάμαστο, που παραμένει νέο παρά την ηλικία του κορμιού, χρειάζεται τις προκλήσεις για να διατηρεί τη λάμψη του και να μην θαμπώνει.

Δεν μπορώ να πάψω
Να γυροφέρνω πάντα σε ταξίδια·
Θέλω να πιω της ζωής τη στερνή στάλα.
Εχάρηκα πολλά, πολλά έχω πάθει
Μοναχός μου ή με όσους μ’ αγαπούσαν
Πότε σε ξένη γη, πότε στα μάκρη
Σκοτεινού πολυκύμαντου πελάγου.
Τ’ όνομά μου εδιαλάλησεν η Φήμη
Κι η αχόρταγη καρδιά καινούριο πόθο
Πάντα γρικάει, κι ας έμαθα κι ας είδα
Σε άλλες χώρες πώς ζουν, πώς κυβερνάνε.
Κι εγώ στερνός δεν είμαι, αφού με σέβας
Με δέχτηκαν παντού κι έχω γνωρίσει
Της μάχης το μεθύσι, πολεμώντας
Με τους όμοιους μου μόνο, μες στους κάμπους
Τους βοερούς κι ανεμόδαρτους της Τροίας.

Η ειρήνη δεν αρέσει στον Οδυσσέα τελικά, λέει ο Τέννυσον. Η ανάπαυση είναι βάρος. Η τιμή δεν κερδίζεται φτάνοντας αισίως στο λιμάνι, αλλά συνεχίζοντας το ταξίδι. Η ζωή για τον Οδυσσέα δεν μπορεί να είναι μια στατική ύπαρξη, περιστοιχισμένη από τα ίδια πρόσωπα κάθε μέρα, αναλωμένη σε έργα κατώτερα των ικανοτήτων του. Το πολυμήχανο πνεύμα του νιώθει να «σκουριάζει»…

Είναι άγνωμος ο πόθος που γυρεύει
Να βρει τέλος κι ανάπαψη, σαν όπλο
Που δεν αστράφτει πλια κι απορριγμένο
Σκουριάζει. Όχι, δεν ζει όποιος αναπνέει
Μονάχα. […]

Θα ήμουν δειλός αν ήθελα, για λίγο
Καιρό που ακόμα θα χαρώ τον ήλιο,
Προσεκτικά να ζήσω μετρημένα,
Αφού ο πόθος φλογίζει την ψυχή μου
Ν’ ακλουθήσω τη Γνώση σαν αστέρι
Πέρα απ’ τα ουράνια, εκεί που ο ναός δε φτάνει.

 

Ο Τέννυσον μας λέει ότι η επιστροφή στην πατρίδα και η επανασύνδεση με την οικογένειά του, αυτά που ολόψυχα ποθούσε τα δέκα χρόνια των πολύπαθων περιπλανήσεών του, δεν ικανοποιούν πια τον βασιλιά της Ιθάκης. Βάζει τον ήρωα να μιλά για τη γυναίκα και τον γιο του με έναν αποστασιοποιημένο τρόπο, παρόλο που ομολογεί την αγάπη και τον θαυμασμό του για τον διάδοχό του:

Το θρόνο μου και το νησί χαρίζω
Τώρα στο γιο μου, τον αγαπημένο
Τηλέμαχο, που ξέρει τη δουλειά του,
Με φρόνηση σιγά σιγά ημερώνει
Τ’ άγριο πλήθος, γλυκότροπα του δείχνει
Εκείνο που ωφελεί και που συμφέρει.
Κι είναι άσπιλος, πιστός στο κοινό χρέος
Και στο στήθος θερμήν αγάπη κρύβει,
Τους θεούς που πιστεύουμε λατρεύει,
Κι εγώ σαν φύγω μένει αυτός. Κι οι δυο μας,
Κάνουμε το έργο που ποθεί η ψυχή μας.

Ο Οδυσσέας δεν είναι ελαφρόμυαλος. Δεν σκέπτεται τη φυγή, παρά γνωρίζοντας ότι ο γιος του είναι άξιος να αναλάβει τις ευθύνες του πατέρα απέναντι στον λαό και τον τόπο. Αυτή η γνώση μοιάζει να ελευθερώνει τον Οδυσσέα, ο οποίος δεν σκιαγραφείται ως ένας ηγεμόνας προσκολλημένος στη θέση του και την εξουσία, αλλά ως ένας φρόνιμος άντρας που αναγνωρίζει ποια είναι η κατάλληλη ώρα να παραδώσει αυτοβούλως τα ηνία στην επόμενη γενιά, στον γιο του που βρίσκεται στην ακμή του και που έχει δείξει ότι το αξίζει.

Μέσω του Οδυσσέα, ο Τέννυσον παραθέτει και τις αρετές ενός καλού ηγεμόνα: να έχει στο μυαλό του και να δουλεύει για το καλό του λαού του, να μπορεί να πείθει και να διοικεί τον λαό με τον καλό τρόπο, να είναι ενάρετος και να σέβεται τους θεούς. Όταν ο διάδοχος πληροί αυτές τις προϋποθέσεις, ο παλιός βασιλιάς μπορεί να έχει εμπιστοσύνη ότι η ευημερία του λαού του είναι εξασφαλισμένη και να αποχωρήσει χωρίς τύψεις.

Κινώντας για μακριά

Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του ποιήματος, ο Οδυσσέας απευθύνεται στους παλιούς του συντρόφους, παροτρύνοντάς τους να τον ακολουθήσουν σ’ αυτό το τελευταίο ταξίδι:

Είμαστε γέροι, αλλά δεν απολείπουν
Από τα γερατειά το χρέος κι η δόξα.
Όλα τα κόβει ο θάνατος. Μα τώρα,
Πριν φτάσει, εμείς να κάμουμε μπορούμε
Έργο τρανό κι αντάξιο των ανθρώπων
Που ακόμη και στους θεούς αντισταθήκαν.

Η ζωή δεν έχει τελειώσει ακόμα. Όσο υπάρχει ανάσα στο κορμί, ο άνθρωπος δεν ελευθερώνεται από το καθήκον του κι από τους κόπους που φέρνουν δόξα. Άλλωστε, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του δεν είναι κοινοί άνθρωποι: αντιστάθηκαν στους θεούς. Τύφλωσαν τον γιο του Ποσειδώνα, σκότωσαν τα βόδια του Ήλιου, αψήφησαν τις συμβουλές του Αιόλου, εγκατέλειψαν δυο θεές… Και παρόλα αυτά, ο Οδυσσέας παρέμεινε ζωντανός – χάρη βέβαια στην εύνοια μιας μεγάλης θεάς, της Αθηνάς.

Σπρώχτε, σύντροφοι, το πλοίο
Στ’ ανοιχτά, και καθίστε στην αράδα
Σαν άξιοι λαμνοκόποι. Εμπρός τραβάτε
Σχίζοντας ρυθμικά το βοερό κύμα,
Αφού η καρδιά μου απόφασιν επήρε
Στη μακρινή χώρα να πάω ν’ αράξω
Πέρα απ’ τη δύση που βυθίζουν τ’ άστρα.
Κι αν δεν μας πνίξει η τρικυμιά, θα πάμε
στα Μακάρια νησιά τον Αχιλλέα
Τον μεγαλόψυχο να ξαναϊδούμε·

Το όραμα του Οδυσσέα τον σπρώχνει δυτικά. Δυτικά, πέρα από τις γνωστές θάλασσες, εκεί όπου βρίσκονται οι Νήσοι των Μακάρων, τον τόπο των ολβίων, δηλαδή των ευτυχισμένων, ηρώων. Ο Πίνδαρος μας λέει ότι εκεί κατοικούν ήρωες με αρχηγό τον Κρόνο και τον Ραδάμανθυ, ότι τις δροσίζουν οι αύρες του Ωκεανού και ότι εκεί φυτρώνουν χρυσά λουλούδια. Πρόκειται για έναν παραδεισένιο τόπο, που είχαν δημιουργήσει οι θεοί για την ανάπαυση των ψυχών των ηρώων και των επιφανών ανδρών, που είχαν πεθάνει αναμάρτητοι μετά την περιπλάνηση της ψυχής τους στον Κάτω και στον Άνω Κόσμο.

Με αυτή την αναφορά, ο ποιητής μας δίνει το έρεισμα να εικάσουμε ότι το καινούριο ταξίδι το οποίο βάζει τον ήρωά του να λαχταρά, προσπαθώντας να ξεσηκώσει τους παλιούς του συντρόφους (οι οποίοι, ας μην ξεχνάμε, σκοτώθηκαν όλοι κατά τη διάρκεια των περιπετειών που είχαν γυρίζοντας από την Τροία – ο Αχιλλέας, στον οποίο γίνεται αναφορά, επίσης σκοτώθηκε στον πόλεμο) είναι πολύ απλά η αναχώρησή του από αυτό τον κόσμο.

Είναι πολύ πιθανό, με την ευστροφία που τον διακρίνει, ο Οδυσσέας να νιώθει πως έχει έρθει η ώρα να αφήσει τη ζωή στον επάνω κόσμο. Όσο νέο κι αν μένει το πνεύμα, το σώμα κάποια στιγμή υποκύπτει. Υπό αυτό το πρίσμα, οι πρώτοι στίχοι του ποιήματος παίρνουν μια άλλη σημασία. Η γυναίκα του έχει γεράσει, ο ίδιος επίσης, ο γιος του έχει ανδρωθεί και δεν τον έχει ανάγκη, οι άνθρωποι δεν τον καταλαβαίνουν πια, μόνο «τρώνε, θησαυρίζουν και κοιμούνται». Αυτές οι επίγειες χαρές, όμως, δεν σημαίνουν τίποτα πια για τον άνθρωπο που έχει ζήσει τη ζωή και είναι έτοιμος να ανοίξει πανιά για την επόμενη. Ο Οδυσσέας του Τέννυσον φαίνεται να κοιτάζει πέρα από τον ορίζοντα πια και να μας μιλά για την ύστατη περιπέτεια.

Ορισμένοι  μελετητές ερμηνεύουν το ποίημα βάσει του πνεύματος της εποχής του Τέννυσον, ο οποίος έζησε στη βικτωριανή Αγγλία, όπου τα ταξίδια, η περιπέτειες και το ηρωικό πνεύμα θαυμάζονταν. Στον αγγλικό πολιτισμό της εποχής εκείνης, η θάλασσα ταυτιζόταν με την κίνηση και τη ζωή, ακόμα και τη νέα ζωή, την αναγέννηση και τις ανακαλύψεις καινούριων πραγμάτων, αν σκεφτούμε τις νέες ηπείρους που είχαν πρόσφατα αποικηθεί, ενώ αντίθετα, η γη συνδεόταν με την ακινησία και συνεκδοχικά με τον θάνατο.

Από την άλλη, και η θάλασσα συνδέεται έντονα με τον θάνατο: είναι ένα επικίνδυνο στοιχείο, που έχει πολλές φορές προδώσει τους ναυσιπλόους. Η Αγγλία, η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής, το γνωρίζει καλά αυτό.  Τη χρονιά που γράφτηκε το ποίημα, ο Τέννυσον υπέστη την απώλεια του αγαπημένου του φίλου Άρθουρ Χένρι Χάλαμ. «Όλα τα κόβει ο θάνατος», γράφει στον «Οδυσσέα» και δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε ότι πράγματι η αναμέτρηση με τον θάνατο χρειάζεται ηρωισμό και θάρρος.

Κι ίσως για αυτά ακριβώς τα χαρακτηριστικά του πολυβασανισμένου Οδυσσέα, που αντιμετώπισε τόσες μάχες με θάρρος και ευστροφία, που δεν ηττήθηκε από τις μακροχρόνιες δυσκολίες και αντιξοότητες, που τα έβαλε ακόμα και με τους θεούς, παρά τη μεγάλη του ευσέβεια, ίσως για αυτά τα στοιχεία, που χρειαζόταν περισσότερο απ’ όλα εκείνη την ώρα ο Άγγλος ποιητής, ‘δανείστηκε’ τον ήρωα του Ομήρου και πήρε δύναμη από το ακατάβλητο πνεύμα του.

Κι αν δυνατοί δεν είμαστε σαν πρώτα
Στα παλιά χρόνια, που δικά μας ήταν
Γη κι ουρανός, είμαστε ακόμη κάτι
Γιατί καρδιά αντρεία δεν αλλάζει
Κι αν ο Καιρός κι η Μοίρα την κουράσει,
Μα στο έργο σταθερή και στον αγώνα
Βαθιά της ζωντανή θέληση μένει
Να προσπαθεί, ν’ αναζητά, να βρίσκει και να μη λυγίζει. [2]

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Η μετάφραση των στίχων του ποιήματος προέρχεται από το: Alfred Lord Tennyson. χ.χ. “Οδυσσέας”. Μετ. Μαρίνος Σιγούρος. Στο Νέα Παγκόσμια Ποιητική Ανθολογία. Τόμος Γ΄. Ξένες Χώρες: Αγγλία-Βουλγαρία. Επιμ. Ρίτα Μπούμη & Νίκος Παππάς. Αθήνα: Διόσκουροι. (πηγή: greek-language.gr)

2. Στους τελευταίους 4 στίχους του ποιήματος πήρα το θάρρος να παραλλάξω τη μετάφραση του κ. Σιγούρου, ώστε να αποδώσω τον τελευταίο στίχο – τον διάσημο στίχο του Τέννυσον – με τη μεγαλύτερη δυνατή πιστότητα, θυσιάζοντας έστω τον ρυθμό και την ποιητικότητα του μεταφρασμένου έργου.

ΠΗΓΕΣ

theepochtimes.com

greek-language.gr

poetryfoundation.org

poemanalysis.com

detoxnews.gr

Αύριο, Πέμπτη 27 Απριλίου, ανοίγει τις πύλες της και υποδέχεται το κοινό η 69η Ανθοκομική Έκθεση Κηφισιάς, στο Άλσος Κηφισιάς όπως όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Η μεγάλη αυτή έκθεση λουλουδιών, που είναι ένας από τους πιο αγαπημένους θεσμούς των Αθηναίων, αφού τους βοηθά να νιώσουν καλύτερα, με όλες τους τις αισθήσεις την επερχόμενη άνοιξη, έχει ως φετινό θέμα τους “Ελληνικούς Κήπους”. Επιπλέον, προσφέρει ένα πλούσιο, ολοήμερο πρόγραμμα εκδηλώσεων, με προγράμματα για παιδιά, συναυλίες, παραδοσιακούς χορούς, επιμορφωτικές παρουσιάσεις (για τα μανιτάρια, τα μπονσάι κ.ά.), ομιλίες, εργαστήρια και άλλα πολλά. Περιλαμβάνονται, επίσης, δράσεις ευαισθητοποίησης για την ανακύκλωση και τα αδέσποτα.

 

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, θα διεξάγονται και εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά, με σκοπό τη γνωριμία των μικρών επισκεπτών με τα διαφορετικά οικολογικά περιβάλλοντα της Ελλάδας όπως αυτά εμφανίζονται στους θεματικούς κήπους της 69ης Ανθοκομικής, αλλά και τη γνωριμία τους με το ίδιο το Άλσος Κηφισιάς, την ιστορία του και την ιδιαίτερη χλωρίδα που φιλοξενεί. Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα διεξάγονται από έμπειρους εκπαιδευτές της Ανθοκομικής.

Τα εγκαίνια της Έκθεσης θα γίνουν την Παρασκευή 28 Απριλίου στις 20:00, ενώ την Κυριακή 14 Μαΐου, στις 20:00, θα γίνει η τελετή λήξης. Και τις δύο ημέρες, μια ώρα πριν, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να ακούσουν τη Φιλαρμονική του Δήμου Κηφισιάς.

Οι διοργανωτές επισημαίνουν στην ανακοίνωσή τους ότι τόσο οι ποδηλάτες όσο και οι σκύλοι είναι ευπρόσδεκτοι και ότι έχουν γίνει οι απαραίτητες προβλέψεις για την ασφαλή είσοδο/έξοδο αναπηρικών αμαξιδίων.

Η έκθεση θα είναι επισκέψιμη τις ώρες λειτουργίας του Άλσους, δηλαδή 10 π.μ. – 10 μ.μ.

Διεύθυνση: Άλσος Κηφισιάς, Γρ. Λαμπράκη, Κηφισιά 145 61 (έναντι του τερματικού του ΗΣΑΠ)

Τηλέφωνα επικοινωνίας: Άλσος, 210 8012794 / Γραφεία Ανθοκομικής, 210 8019566

 

Στις 2 Απριλίου του 1805, γεννήθηκε στην πόλη Όντενσε της Δανίας ο πιο γνωστός κι αγαπημένος παραμυθάς μας,  ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Αν και οι γονείς του ήταν φτωχοί και δεν κατάφερε να λάβει ιδιαίτερη μόρφωση, γιατί έπρεπε να δουλεύει από μικρός, εξελίχθηκε σε συγγραφέα, ποιητή και μεγάλο παραμυθά. Προς τιμήν του έργου του, η ημερομηνία γέννησής του ανακηρύχθηκε το 1966 από το Διεθνές Συμβούλιο για τη Νεότητα (ΙΒΒΥ) Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου.

Η σχέση του με τα παραμύθια και την αφήγηση ξεκινά νωρίς στη ζωή του, όταν νεαρός ακόμα έδινε τις δικές του παραστάσεις με ένα αυτοσχέδιο κουκλοθέατρο, όπου ο ίδιος έφτιαχνε ακόμα και τα ρούχα για τις κούκλες. Τα περισσότερα έργα που παρουσίαζε ήταν του Σαίξπηρ.

Όταν ο βασιλιά της Δανίας έμαθε για το αγόρι που έπαιζε μόνο του Σαίξπηρ με χαρακτηριστική ευκολία, ενδιαφέρθηκε για αυτόν και αποφάσισε να τον βοηθήσει να τελειώσει τις σπουδές του, στέλνοντάς τον σε ένα από τα καλύτερα Γυμνάσια της χώρας. Από εκεί ο Χανς αποφοίτησε σε ηλικία 23 χρόνων, με όχι πολύ καλές αναμνήσεις.

Από εκεί και πέρα, αφοσιώνεται στη συγγραφή δοκιμάζοντας τις δυνάμεις του σχεδόν σε κάθε είδος γραφής: ποίηση, μυθιστόρημα, θεατρικά έργα, λιμπρέτα, ταξιδιωτική λογοτεχνία κλπ., που αποσπούν την προσοχή του γερμανικού κυρίως κοινού.

Τα πρώτα του παραμύθια δημοσιεύονται το 1835, δεν έχουν όμως αμέσως επιτυχία. Ωστόσο, Άντερσεν επιμένει, γράφοντας όλο και περισσότερα, πολλά από τα οποία είναι σήμερα από τα πιο γνωστά, πολυμεταφρασμένα και πολυδιασκευασμένα παραμύθια. «Η μικρή γοργόνα», «Τα ρούχα του Αυτοκράτορα», «Τα κόκκινα παπούτσια», «Το ασχημόπαπο» και «Η Παρθένα των Πάγων» είναι λίγα μόνο από αυτά.

Τα παραμύθια του, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, δεν μας δίνουν ακριβή εικόνα της σκέψης του μεγάλου παραμυθά. Πολλά έχουν αλλοιωθεί έτσι ώστε να ικανοποιούν το σύγχρονο σκεπτικό, που βρίσκεται μακριά από το πνεύμα του Άντερσεν.

Όποιος έχει την τύχη να βρει ή να έχει φυλαγμένες παλιές εκδόσεις με συλλογές του, σίγουρα γνωρίζει του λόγου το αληθές. Και όσοι ανακαλύψουν και τα λιγότερα γνωστά παραμύθια του θα διαπιστώσουν πόσα πραγματικά έδινε στον κόσμο με τις ιστορίες του.

Από τη μία, έχουμε έναν γνώστη της ανθρώπινης φύσης με κοφτερό βλέμμα, που γνωρίζει όλες τις αδυναμίες μας και δεν διστάζει να τις εκθέσει – προς παραδειγματισμό και παράδειγμα προς αποφυγή, φυσικά. Γνωρίζει, όμως, και το μεγαλείο του Θεού, που μερικές φορές εμπνέει τον άνθρωπο. Γνωρίζει επίσης κάποιες πολύ βαθιές αλήθειες της ζωής, όπως το μυστικό που αποκαλύπτει ο άγγελος του νεογέννητου για το δάκρυ της Νεράιδας του Πόνου («Το τελευταίο μαργαριτάρι»):

«Αυτό είναι το τελευταίο μαργαριτάρι, που δεν πρέπει να λείπει από τη ζωή κανενός ανθρώπου. Γιατί ο Πόνος ανεβάζει και δίνει αξία στην κάθε ευτυχία και στην κάθε χαρά… Όποιος δεν έχει πονέσει, δεν έχει ζήσει και δεν ξέρει να εκτιμήσει την αξία της ζωής… Το βλέπεις πώς λαμποκοπάει αυτό το μαργαριτάρι; Είναι σαν το ουράνιο τόξο, που δένει τη Γη με τους Ουρανούς… Χωρίς αυτό, κανένας μας δεν μπορεί να δει τα ουράνια. Ο Πόνος μόνο μάς επιτρέπει να πλησιάζουμε στην τελειότητα… Αυτός μονάχα μάς χαρίζει τα φτερά που μας χρειάζονται για να υψωθούμε πάνω από την ευτυχία της Γης και να φτάσουμε σ’ έναν ανώτερο, σ’ έναν καλύτερο κόσμο!…» [1]

Η ιστορία της «Μικρής γοργόνας» είναι και αυτή ένα παράδειγμα της αγάπης του Άντερσεν για το θείο και της πίστης του στο καλό. Όχι η ιστορία όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, από τα κινούμενα σχέδια και άλλες διασκευές, αλλά η γνήσια, έμπλεα νοήματος αφήγηση του Δανού παραμυθά.

Στην αρχική εκδοχή, ο πόθος της μικρής γοργόνας δεν είναι για το πρόσωπο του πρίγκηπα. Αυτό που επιθυμεί στο βάθος της καρδιάς της και για το οποίο υποβάλλει τον εαυτό της στα βασανιστήρια της αλαλίας και του πόνου είναι η αθάνατη ψυχή, την οποία έχουν μόνο οι άνθρωποι. Και μόνο μέσω ενός ανθρώπου, που θα την αγαπήσει περισσότερο από τη μητέρα και τον πατέρα του, μπορεί κι η ίδια να αποκτήσει αυτή την αθάνατη ψυχή.

 

Αυτό είναι το ύψιστο αγαθό για το οποίο θυσιάζει η μικρή γοργόνα τόσα πολλά: την οικογένειά της, την πατρίδα της, τη φωνή της, την ταυτότητά της. Χάνει τα πάντα, προσπαθώντας να κερδίσει τα πάντα. Και φαίνεται να αποτυγχάνει, αφού ο πρίγκηπας χαρίζει σε άλλην τον έρωτά του. Και η μικρή γοργόνα φτάνει στο ύστατο δίλημμα: η ζωή του άλλου για τη ζωή της… Η αθανασία δεν κατακτιέται εύκολα. Αλλά, οι αδελφές της της προσφέρουν μια λύση: αν σκοτώσει τον πρίγκηπα, θα ξαναγίνει γοργόνα και θα ζήσει 300 ευτυχισμένα χρόνια στο υδάτινο παλάτι τους. Αλλιώς, θα χαθεί ως αφρός της θάλασσας. Αυτή είναι μια μεγάλη δοκιμασία. Επιλέγοντας και πάλι τη θυσία, τη θυσία τη δικής ζωής τελικά, επιλέγοντας να μην κάνει επ’ ουδενί το κακό, η μικρή γοργόνα ανυψώνει επιτέλους την ύπαρξή της. Κι αντί να γίνει αφρός, μεταμορφώνεται σε ‘θυγατέρα του αέρα’, που αν συνεχίσει να κάνει το καλό για 300 χρόνια, θα αποκτήσει στο τέλος την αθάνατη ψυχή που επιθυμεί.

Πέρα από τη θέση που έχει το θείο και το καλό και από το πώς παρουσιάζεται το ζήτημα της θυσίας σε αυτό το παραμύθι, έχει πολύ ενδιαφέρον η λύση που δίνεται. Μια λύση καθόλου εύκολη, αλλά εντελώς προσωπική. Υπό αυτή την έννοια, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ακόμα και μοντέρνα την ιστορία, καθώς η γοργόνα πρέπει να βασιστεί αποκλειστικά στις δυνάμεις της για να αποκτήσει αυτό που θέλει. Ο ποιητής δεν της το χαρίζει μέσω του πρίγκηπα, του Άλλου, του γάμου. Μονάχα οι προσωπικές της θυσίες, προσπάθειες και επιλογές μπορούν να την οδηγήσουν σε ένα ανώτερο βασίλειο.

Είναι αλήθεια ότι η παραπάνω κατάληξη επικρίθηκε, θεωρούμενη ότι τρομοκρατεί και εκβιάζει τα παιδιά,  προκειμένου να έχουν καλή συμπεριφορά. Ο ίδιος ο Άντερσεν, όμως, είχε γράψει το 1837, σε ένα φίλο του: «Δεν έχω επιτρέψει στη γοργόνα να αποκτήσει αθάνατη ψυχή η οποία θα εξαρτάται από ένα εξωγήινο πλάσμα, από τον έρωτα ενός ανθρώπου, όπως ο ντε λα Μοτ Φουκέ στην Ούντινε [2]. Είμαι σίγουρος ότι είναι λάθος! Δε θα εξαρτιόταν περισσότερο από τύχη; Δε θα αποδεχτώ κάτι τέτοιο σε αυτόν τον κόσμο. Έχω επιτρέψει στη γοργόνα μου να ακολουθήσει ένα πιο φυσικό, ένα πιο θείο μονοπάτι.» [3]

Ας έχουμε εμπιστοσύνη στον δημιουργό. Δεν είναι τυχαίο που ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν θεωρείται κορυφαίος ανάμεσα στους Ευρωπαίους παραμυθάδες, γαλουχώντας γενιές και γενιές με τις ιστορίες του. Η αλήθεια ποτέ δεν χάνεται και ποτέ δεν σβήνει. Και οι άνθρωποι που είχαν όραμα και μπορούσαν να τη δεχθούν και να τη μεταδώσουν ήταν και είναι ακόμα πολύτιμοι για τον κόσμο μας.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. ΑΠΑΝΤΑ Άντερσεν (Τα παραμύθια και τα διηγήματα, Τόμος Δ΄, σελ. 184. Μετάφραση: Σ. Πρωτόπαπα, εκδόσεις Ι. Δ. Αρσενίδη)
2. Ούντινε, γοργόνα και ηρωίδα της ομώνυμης ιστορίας του Φρήντριχ ντε λα Μοτ Φουκέ (1811), που χρησίμευσε σαν βάση του παραμυθιού του Άντερσεν. Στο τέλος της ιστορίας του Φουκέ, η γοργόνα δολοφονεί τον θνητό άντρα που την προδίδει.
3. https://homouniversalisgr.blogspot.com/2020/03/blog-post_91.html

Πληροφορίες από το sansimera.gr

Το 1966, το Διεθνές Συμβούλιο για τη Νεότητα (International Board on Books for Young people|IBBY) καθιέρωσε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, ορίζοντας τον εορτασμό της στις 2 Απριλίου, προς τιμήν του σπουδαίου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που γεννήθηκε εκείνη την ημέρα.

Kάθε χρόνο, ανατίθεται σε διαφορετικό τμήμα της ΙΒΒΥ η δημιουργία του μηνύματος και της αφίσας, τα οποία μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες και διανέμονται σε όλο τον κόσμο. Φέτος, η τιμή ανήκει στο ελληνικό τμήμα. Το μήνυμα έγραψε ο συγγραφέας Βαγγέλης Ηλιόπουλος, ενώ την αφίσα φιλοτέχνησε η εικονογράφος Φωτεινή Στεφανίδη.

Είμαι ένα βιβλίο, διάβασέ με

Είμαι ένα βιβλίο.
Είσαι ένα βιβλίο.
Όλοι είμαστε βιβλία.

Η ψυχή μου είναι η ιστορία που αφηγούμαι.
Κάθε βιβλίο έχει τη δική του ιστορία να πει.

Μπορεί να φαινόμαστε εντελώς διαφορετικά –
άλλα μεγάλα, άλλα μικρά,
άλλα πολύχρωμα, άλλα μαυρόασπρα,
άλλα με λίγες σελίδες κι άλλα με πολλές.

Μπορεί να συμφωνούμε ή να λέμε εντελώς διαφορετικά πράγματα.
Όμως αυτή είναι η ομορφιά μας.
Θα ήταν πολύ βαρετό να ήμασταν όλα ίδια.

Καθένα μας είναι μοναδικό.
Και καθένα από εμάς έχει το δικαίωμα να το σέβεσαι,
να το διαβάζεις χωρίς προκαταλήψεις,
να έχει τη θέση του στη βιβλιοθήκη σου.

Μπορείς να έχεις τις απόψεις σου για εμένα.
Μπορείς να ερευνάς, να κρίνεις και να σχολιάζεις ό,τι διαβάζεις.

Μπορείς να με βάλεις πίσω στο ράφι
ή να με κρατήσεις σφιχτά στην αγκαλιά σου
και να ταξιδέψουμε μαζί πολύ μακριά.

Αλλά ποτέ μην αφήσεις κάποιον να με πετάξει
ή να με διώξει σε άλλο ράφι.
Ποτέ μη ζητήσεις την καταστροφή μου
ή μην επιτρέψεις σε κάποιον να με καταστρέψει.

Κι αν έρθει κάποιο βιβλίο από άλλο ράφι στο δικό σου,
γιατί κάποιος ή κάτι το έδιωξε μακριά,
κάνε χώρο.
Αν πας λίγο πιο κει, χωράει δίπλα σου.

Προσπάθησε να νιώσεις όπως νιώθει.
Κατάλαβέ το. Προστάτεψέ το.
Μπορεί να βρεθείς εσύ στη θέση του αύριο.

Γιατί κι εσύ είσαι ένα βιβλίο.
Όλοι είμαστε βιβλία.

Έλα, φώναξέ το δυνατά, ώστε να το ακούσουν όλοι:
«Είμαι ένα βιβλίο, διάβασέ με».

Βαγγέλης Ηλιόπουλος

 

Ας γιορτάσουμε, λοιπόν, την αγάπη μας για το διάβασμα και για τα βιβλία που κλείνουν μέσα τους και μεταφέρουν απ’ άκρη σ’ άκρη της γης μηνύματα, αξίες και αρχές, συνδέοντας τους ανθρώπους, βοηθώντας μας να γίνουμε καλύτεροι και να εξερευνήσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο όλο. Τα παιδικά βιβλία, που απευθύνονται στις πιο τρυφερές ηλικίες, έχουν τους δικούς τους κώδικες και αποστολή, να δημιουργήσουν και να καλλιεργήσουν τη φιλία με τα παιδιά. Πρέπει να ‘εξημερώσουν’ τα παιδιά για να μπορέσουν να τους δείξουν  τον μεγάλο κόσμο, γεμάτο ιδέες και φαντασία και υψηλά ιδανικά, που κρύβεται μέσα στο απλό χαρτί…

Η διαδικτυακή ψηφοφορία για το Βραβείο Κοινού του Πανελλήνιου Μαθητικού Διαγωνισμού
Τραγουδιού και Ραδιοφωνικού Μηνύματος «Κάν’ το ν’ ακουστεί» έχει ξεκινήσει. Μέχρι τις 20 Απριλίου, μπορούμε να ακούσουμε τα τραγούδια που έγραψαν φέτος μαθητές από σχολεία της χώρας και της Ευρώπης και να ψηφίσουμε, συμμετέχοντας κι εμείς με τον τρόπο μας σε αυτή τη δημιουργική γιορτή.

Ο τίτλος του φετινού διαγωνισμού είναι «Η νέα γενιά για την ειρήνη – Youth for Peace», θέμα που πάντα αγγίζει τους νέους, το μέλλον τους και το παρόν τους, ένα αγαθό που καλούνται να μάθουν να τιμούν και να υπερασπίζονται. Η τέχνη είναι ένα μέσον με δύναμη, που μπορεί να εκφράσει ιδέες , να συγκινήσει και να επηρεάσει σε βάθος και πλάτος τους ανθρώπους.

Τον διαγωνισμό οργανώνει κάθε χρόνο το European School Radio, διαδικτυακός ραδιοφωνικός σταθμός με κοινό ραδιοφωνικό πρόγραμμα για όλα τα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Οι απαρχές του European School Radio βρίσκονται στο «Ράδιο Εκάλη», που λειτουργούσε στο Γυμνάσιο Εκάλης από το 2008 έως το 2010. Σταδιακά, η δράση του διευρύνθηκε ώστε να περιλαμβάνει και άλλα σχολεία και γι’ αυτό μετονομάστηκε σε European School Radio την άνοιξη του 2010. Στόχος του ήταν να προβάλλει τις ιδέες, τη δημιουργικότητα και τις ανησυχίες των μαθητικών κοινοτήτων και να τις επικοινωνήσει ευρύτερα, συμβάλλοντας στη δικτύωση μεταξύ σχολείων Ελλάδας και εξωτερικού, αλλά και μεταξύ των σχολείων και της κοινωνίας.

Περιλαμβάνει ραδιοφωνικές εκπομπές, ζωντανές και ηχογραφημένες, εκπαιδευτικά προγράμματα, σεμινάρια κλπ. Τα παιδιά εμπλέκονται σε όλες τις διαδικασίες μιας ραδιοφωνικής παραγωγής και αναλαμβάνουν ρόλους παραγωγού, τεχνικού/ηχολήπτη, υπεύθυνου προώθησης, παρουσιαστή κ.ά.

Τα πεδία που καλύπτονται από τα εκπαιδευτικά προγράμματα αφορούν τα πεδία της Δημοσιογραφίας, της Τεχνολογίας και της Πληροφορικής, της Γλώσσας και της Λογοτεχνίας, της Μουσικής και της Αισθητικής Δημιουργίας. Μπορεί να υλοποιούνται με εργαστήρια εντός των σχολικών δομών είτε με επισκέψεις εκτός σχολείου.

Ευθύνη της λειτουργίας και των δράσεων του European School Radio έχει, από τα τέλη του 2013, η Επιστημονική Εταιρεία «Διαθεματικό, Διαπολιτισμικό Ραδιόφωνο της Εκπαιδευτικής Κοινότητας» με τον διακριτικό τίτλο «European School Radio, Το Πρώτο Μαθητικό Ραδιόφωνο», που αποτελείται από εκπαιδευτικούς με ενδιαφέρον για το ραδιόφωνο και την εκπαίδευση. Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας αποτελείται από τους ιδρυτές και συντονιστές του Μαθητικού Ραδιοφώνου, αλλά περιλαμβάνει και μέλη της επιστημονικής και ευρύτερης κοινότητας.

Το 2014, το European School Radio διακρίθηκε στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό Medea Awards με ειδικό βραβείο ως υψηλά προτεινόμενο για αξιοποίηση στην εκπαίδευση.

Από το 2014 χρονολογείται και ο ετήσιος θεματικός διαγωνισμός “Κάν’ το ν΄ ακουστεί”, που ξεκίνησε ως Πανελλήνιο Φεστιβάλ Μαθητικού Ραδιοφώνου. Ο διαγωνισμός δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές να συμμετέχουν στη ραδιοφωνική κοινότητα στέλνοντας ένα μήνυμα ή γράφοντας ένα πρωτότυπο τραγούδι. Ο θεσμός  παρουσιάζει μεγάλη απήχηση σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα, αριθμώντας έως και 200 συμμετοχές.

Για να ακούσετε τα τραγούδια και να λάβετε μέρος στην ψηφοφορία, πατήστε εδώ.