Σύμφωνα με νέα μελέτη Κινέζων ερευνητών, μια άγνωστη μέχρι τώρα παραλλαγή του κορονοϊού με το όνομα HKU5-COV-2 εντοπίστηκε σε νυχτερίδες. Το στοιχείο που ανησυχεί τους ειδικούς είναι ότι ο ιός αυτός έχει την ικανότητα να εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα χρησιμοποιώντας την ίδια πρωτεΐνη υποδοχέα ACE2 με τον SARS-CoV-2, τον ιό που ευθύνεται για την COVID-19.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell τον περασμένο Φεβρουάριο και τονίζει, ωστόσο, ότι παρότι η ανακάλυψη προκαλεί προβληματισμό για πιθανή μόλυνση του ανθρώπου, προς το παρόν ο HKU5-COV-2 δεν εμφανίζει την ίδια ευκολία προσκόλλησης και εισόδου στα ανθρώπινα κύτταρα με τον SARS-CoV-2.
Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από επιστήμονες του Ινστιτούτου Ιολογίας της Γούχαν, του Εργαστηρίου Γκουανγκτζού, του Πανεπιστημίου της Γούχαν και άλλων φορέων της ηπειρωτικής Κίνας. Ανάμεσα στους συντελεστές της μελέτης βρίσκεται και η Σι Τζένγκλι, πρώην διευθύντρια του Κέντρου Ερευνών Αναδυόμενων Λοιμωδών Νοσημάτων του Ινστιτούτου της Γούχαν, η οποία τις αρχές του 2020 δημοσίευσε μια εργασία που προσδιόριζε τον παθογόνο παράγοντα πίσω από την COVID-19. Η Σι είχε δεχθεί σκληρή διεθνή κριτική στις αρχές της πανδημίας του 2020 για πιθανές ευθύνες του εργαστηρίου στην αρχική έξαρση του SARS-CoV-2.
Εισβολή στα κύτταρα κατά τα πρότυπα της COVID-19
Ο Λιν Σιαοσού, Αμερικανός ειδικός ιολογίας και πρώην διευθυντής αντίστοιχου εργαστηρίου στο Αμερικανικό Ινστιτούτο Στρατού, δήλωσε στο τηλεοπτικό πρόγραμμα «Health 1+1» ότι αν και ο νέος ιός ανήκει στην ίδια υποκατηγορία με εκείνη του θανατηφόρου ιού MERS (Merbecovirus), ο μηχανισμός εισόδου στα κύτταρα είναι εντελώς διαφορετικός.
Αυτό που θορυβεί ιδιαίτερα τον Λιν είναι η χρήση από τον HKU5-COV-2 των υποδοχέων ACE2, οι οποίοι βρίσκονται σε πολλούς ιστούς, όπως του αναπνευστικού συστήματος και του εντέρου. Αυτή η ιδιότητα επέτρεψε στον SARS-CoV-2 να εξαπλωθεί γρήγορα παγκοσμίως.
Επιπλέον, ο νέος ιός διαθέτει πρωτεΐνη ακίδας με σημείο διάσπασης από το ένζυμο φουρίνη, χαρακτηριστικό που διευκολύνει τη διείσδυσή του στα κύτταρα και την ενίσχυση της μεταδοτικότητάς του. Παρόμοιο χαρακτηριστικό φέρει και ο ιός της COVID-19.
Ερωτήματα για την προέλευση του νέου ιού
Σύμφωνα με τη μελέτη, τα δείγματα του νέου ιού προήλθαν από νυχτερίδες διαφόρων περιοχών της Κίνας, όμως η ακριβής προέλευση δεν αποκαλύπτεται. Όπως σχολιάζει ο Λιν, «είναι αναγκαίο, όταν εντοπίζεται νέος ιός, να γνωστοποιείται η προέλευση του δείγματος. Εάν προέρχεται, για παράδειγμα, από νυχτερίδα της Φουτζιάν, οι κάτοικοι εκεί θα έπρεπε να έχουν επιπλέον προσοχή και προληπτικά μέτρα».
Παράλληλα, υπογραμμίζει πως η γενετική αλληλουχία του HKU5-COV-2 εμφανίζει ένα «εξελικτικό άλμα» σε σχέση με τον ιό MERS, και ζητά πλήρη πρόσβαση στα δεδομένα προκειμένου να ελεγχθεί μήπως ο ιός έχει υποστεί εργαστηριακή τροποποίηση ή ανασυνδυασμό.
Το ιστορικό της Σι και του Ινστιτούτου της Γούχαν περιλαμβάνει και εργασίες με πειραματικούς ανασυνδυασμούς ιών, κάτι που έχει ξεσηκώσει έντονες αντιπαραθέσεις στο κοντινό παρελθόν.
Απαντώντας στις εκτιμήσεις που υποβαθμίζουν τη μεταδοτικότητα του νέου ιού, ο Λιν αναφέρει πως η απειλή είναι πάντα σχετική. «Ακόμη κι αν δεν προκαλέσει πανδημία, μία τοπική επιδημία μπορεί να είναι καταστροφική, όπως συνέβη και με τον MERS», είπε χαρακτηριστικά.
Πρόοδος στην έρευνα για τον κορονοϊό
Ο Λιν ανέφερε ότι έχουν δημοσιευθεί πολλοί άρθρα που σχετίζονται με τους κοροναϊούς των νυχτερίδων από τον Οκτώβριο. Αυτά τα άρθρα δημοσιεύθηκαν από διάφορες ερευνητικές ομάδες, μεταξύ των οποίων η ομάδα του Σι στο Ινστιτούτο Ιολογίας της Γούχαν, η ομάδα του Γιαν Χουάν στο Πανεπιστήμιο της Γούχαν, καθώς και ερευνητικές ομάδες από το Σιάτλ και άλλες περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ένα από τα άρθρα που δημοσιεύθηκε στο Cell ανέφερε επίσης ότι ανακαλύφθηκαν δύο νέοι κοροναϊοί στις νυχτερίδες στη Ρωσία και στην Ολλανδία, οι οποίοι χρησιμοποιούν τους υποδοχείς ACE2 για να βοηθήσουν στην είσοδο στα κύτταρα, αλλά ο πάροχος αυτών των δειγμάτων δεν προσδιορίστηκε σαφώς.
Ένα άλλο άρθρο, που ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ της ομάδας του Γιαν στο Πανεπιστήμιο της Γούχαν και της ομάδας του Σι και άλλων, επίσης δημοσιεύθηκε στο Nature τον Οκτώβριο και παρουσίασε την έννοια των «προσαρμοσμένων υποδοχέων κορονοϊού». Αναφέρθηκε η δυνατότητα σχεδιασμού αντίστοιχων υποδοχέων βάσει των πρωτεϊνών στην επιφάνεια του ιού, επιτρέποντας στον ιό να μολύνει κύτταρα που κανονικά δεν θα μπορούσαν να εισέλθουν.
Ο Λιν δήλωσε ότι οι «προσαρμοσμένοι υποδοχείς» είναι ωφέλιμοι για την έρευνα ιών, όπως για την επιτάχυνση της ανάπτυξης αντισωμάτων ή εμβολίων. Ωστόσο, ο κίνδυνος είναι εξίσου σαφής, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να αυξήσουν την ικανότητα μόλυνσης επικίνδυνων ιών. Για παράδειγμα, ένας ιός που αρχικά δεν μπορούσε να μολύνει τα εγκεφαλικά κύτταρα θα μπορούσε να τροποποιηθεί προσθέτοντας έναν προσαρμοσμένο υποδοχέα στη γραμμή των εγκεφαλικών κυττάρων σε πείραμα, επιτρέποντας στον ιό να εισέλθει και να αναπαραχθεί σε αυτά τα κύτταρα. Μετά από αρκετές γενιές, αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει στην εμφάνιση μιας παραλλαγής του ιού που έχει προσαρμοστεί να μολύνει τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Νέα τεχνολογία αυξάνει τη δυναμική των ιών
Ο Λιν επισημαίνει πρόσφατες μελέτες από διάφορες ερευνητικές ομάδες, μεταξύ των οποίων και αυτή της Γούχαν. Σε αυτές αναφέρεται η ανάπτυξη «προσαρμοσμένων υποδοχέων» που επιτρέπουν σε έναν ιό να διεισδύσει σε κύτταρα στα οποία αρχικά δεν μπορούσε να εισέλθει.
Αυτή η μέθοδος μπορεί να είναι χρήσιμη για μελλοντικά εμβόλια και αντισώματα, αλλά ελλοχεύει σοβαρούς κινδύνους αν χρησιμοποιηθεί για «gain-of-function» πειράματα (έρευνες αύξησης λειτουργικότητας). «Υπάρχουν πάντα επιστήμονες που ρισκάρουν ανεξέλεγκτα», σχολιάζει, εκφράζοντας φόβο για νέα μελλοντικά ξεσπάσματα.
Κλείνοντας, ο Λιν προειδοποιεί για τους κινδύνους που προέρχονται τόσο από τη φύση όσο και από ανθρώπινη παρέμβαση, σημειώνοντας ότι «ίσως η επόμενη μεγάλη επιδημία να μην απέχει όσο φανταζόμαστε».
Των Ben Lam και JoJo Novaes
