NEWSROOM

«Ως σημαντική θεωρώ τη μουσική που έχει αντέξει στον χρόνο, που μπορεί να προκαλέσει συγκίνηση. Αυτή τη μουσική που όσο βαθύτερα την εξερευνά κανείς τόσο αποκαλύπτει νέους, κρυμμένους θησαυρούς», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων, Γιώργος Μαθιουλάκης, με αφορμή τη 13η διοργάνωση. Το Φεστιβάλ, που έχει εξελιχθεί πλέον σε θεσμό για τους κατοίκους και τους επισκέπτες του νησιού, θα πραγματοποιηθεί από τις 25 Αυγούστου έως και την 1η Σεπτεμβρίου 2025 όχι μόνο στο Συνεδριακό Κέντρο του Minoa Palace Resort, την κύρια έδρα του, αλλά και σε άλλους χώρους, «όπως το μαγικό αρχαίο θέατρο στα Άπτερα, αλλά και το Ηράκλειο, όπου φέτος θα πραγματοποιηθεί η πρώτη μας συναυλία εκτός Χανίων», όπως πληροφορεί το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του.

Στην επέτειο των 80 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, αλλά και στη σκιά των ανοιχτών πολεμικών μετώπων στην Ευρώπη και στον κόσμο, το 13ο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων ανατέμνει φέτος τις έννοιες «Πόλεμος και Ειρήνη». Οκτώ συναυλίες, δεκατρείς συνθέσεις του κλασικού αλλά και του σύγχρονου κλασικού ρεπερτορίου, είκοσι βιρτουόζοι μουσικοί από ολόκληρο τον κόσμο, τρεις χώροι και ενδιαφέρουσες παράλληλες δράσεις (όπως η τιμητική παρουσία της ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου) πλαισιώνουν το ποικίλο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, που παραμένει εστιασμένο στη θεματολογία του: Θυμίζουμε ότι θα ερμηνευτούν ζωντανά, μεταξύ άλλων, μουσικά μνημεία για τα αμέτρητα θύματα της ναζιστικής λαίλαπας που σάρωσε την Ευρώπη, όπως το Όγδοο Κουαρτέτο του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, το Κουιντέτο του Μιετσισλάβ Βάινμπεργκ και οι Μεταμορφώσεις του Ρίχαρντ Στράους, μεγαλειώδη κλασικά έργα για την Ευρώπη του ανθρωπισμού, της δημοκρατίας και της πολιτισμικής ακμής, όπως η Σονάτα για δύο πιάνα του Μότσαρτ και το Τρίο με κλαρινέτο του Μπετόβεν, αλλά και πρωτοποριακά αριστουργήματα του 20ού αιώνα, όπως το Κοντσερτίνο του Γιάνατσεκ και η Σονάτα για δύο πιάνα και κρουστά του Μπάρτοκ.

Ακόμη, σε έναν οφειλόμενο φόρο τιμής στον Μίκη Θεοδωράκη με την αφορμή της επετείου συμπλήρωσης ενός αιώνα από τη γέννησή του, το Φεστιβάλ παρουσιάζει ένα από τα πιο ρηξικέλευθα λόγια έργα του, το Τέταρτο Κουαρτέτο για έγχορδα, ενώ ο διάσημος βιρτουόζος του πιάνου Denis Kozhukhin θα ερμηνεύσει το επικών διαστάσεων έργο του Αμερικανού συνθέτη Φρεντερίκ Ρζέφσκι «Λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος», έναν συγκινητικό ύμνο του διαρκούς αγώνα κατά της απολυταρχίας και από τα πιο ενδιαφέροντα πιανιστικά έργα της εποχής μας.

Πώς όμως ξεκίνησαν όλα; Τι έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια που πραγματοποιείται το Φεστιβάλ; Τι σηματοδοτεί το θέμα της φετινής διοργάνωσης; Σε αυτές και σε πολλές ακόμα ερωτήσεις του ΑΠΕ-ΜΠΕ απαντά ο Γιώργος Μαθιουλάκης, ψυχή του Φεστιβάλ, που φέτος, όπως ευελπιστεί ο ίδιος, θα ήθελε «να αποτελέσει μια αφορμή για να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα πίσω: Να αναλογιστούμε την αξία της ιστορικής γνώσης και να διδαχτούμε από το παρελθόν, το οποίο μας αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει ότι πολλές φορές πράττουμε τα ίδια λάθη με ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα».

Το Φεστιβάλ τελεί υπό την αιγίδα και την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού, τη συνεργασία της Περιφέρειας Κρήτης και τη συνδρομή των Δήμων Χανίων, Ηρακλείου και Πλατανιά. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ακολουθεί η συνέντευξη του Γ. Μαθιουλάκη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Ελένη Μάρκου

Πότε και πώς ξεκίνησε η ιδέα για το Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων;

Η ιδέα ξεκίνησε πριν το καλοκαίρι του 2012, όπου μαζί με τον σπουδαίο φίλο και τότε δάσκαλό μου Γιώργο Δεμερτζή θελήσαμε να οργανώσουμε μια συναυλία μουσικής δωματίου στην αίθουσα συνεδρίων του Minoa Palace Resort. Και οι δυο μας νιώσαμε την ανάγκη να δημιουργήσουμε κάτι που αφ’ ενός μάς έδινε χαρά και αφ’ ετέρου δεν είχαμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε στην «επαρχία». Σαφώς η μοναδική συναυλία που πραγματοποιήθηκε το 2012 δεν επαρκούσε για τον όρο «φεστιβάλ», αλλά έδωσε κατευθείαν το στίγμα για το όραμά μας. Παρουσιάσαμε δύο από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα της μουσικής δωματίου για τρίο με πιάνο, το πολύ απαιτητικό 2o του Φραντς Σούμπερτ και το ιδιαίτερο 2ο ελεγειακό του Σεργκέι Ραχμάνινοφ.

Ποιο ήταν το αρχικό σκεπτικό της διοργάνωσης; Άλλαξε καθόλου στην πορεία;

Το αρχικό σκεπτικό ήταν να παρουσιάσουμε τη μουσική που θεωρούμε σημαντική, χωρίς αυτό φυσικά να έχει σχέση με οποιονδήποτε ελιτισμό. Ως σημαντική θεωρώ τη μουσική που έχει αντέξει στον χρόνο, που μπορεί να προκαλέσει συγκίνηση. Αυτή τη μουσική που όσο βαθύτερα την εξερευνά κανείς τόσο αποκαλύπτει νέους, κρυμμένους θησαυρούς. Τη μουσική που «μιλάει» μοναδικά στον νέο, αλλά και στον ώριμο άνθρωπο. Βέβαια, μια τέτοια μουσική χρειάζεται και την ανάλογη ερμηνεία. Από την πρώτη στιγμή κύριο μέλημά μας ήταν να εξασφαλίσουμε την υψηλότερη ποιότητα στο φεστιβάλ μας, συμπράττοντας με κορυφαίους καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Έκτοτε, αυτή η φιλοσοφία έχει διατηρηθεί και παραμένει το κύριο μέλημά μας. Μάλιστα, θεωρώ ότι το αποτέλεσμα μάς έχει δικαιώσει και το Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από επιτυχημένα φεστιβάλ της Ευρώπης.

Βέβαια, σε σχέση με το 2012, πλέον το φεστιβάλ έχει αναπτυχθεί: οι συναυλίες έχουν αυξηθεί, όπως έχουν αυξηθεί και οι συνεργασίες με τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Επίσης, ενώ το Minoa Palace Resort παραμένει ο κύριος χώρος διεξαγωγής των συναυλιών, τα τελευταία χρόνια έχουμε επεκταθεί σε χώρους εκτός ξενοδοχείου, όπως το μαγικό αρχαίο θέατρο στα Άπτερα, αλλά και το Ηράκλειο, όπου φέτος θα πραγματοποιηθεί η πρώτη μας συναυλία εκτός Χανίων. Τέλος, εδώ και κάποια χρόνια ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην ανάδειξη νέων ταλαντούχων μουσικών, στους οποίους φροντίζουμε να δίδονται ευκαιρίες ερμηνείας δίπλα στους έμπειρους, πετυχημένους ερμηνευτές.

Μετά από 13 χρόνια λειτουργίας, πώς θα αποτιμούσατε το φεστιβάλ; Π.χ. το αγάπησε το κοινό; Συμμετέχουν κυρίως Κρητικοί ή και ξένοι;

Ναι, αν κρίνω από το πλήθος του ακροατηρίου, νομίζω ότι πλέον το φεστιβάλ έχει το κοινό του, το οποίο απαρτίζεται από ανθρώπους που το αναμένουν και έρχονται κάθε χρόνο. Είναι πολύ όμορφο να επιβεβαιώνει κανείς ότι οι λάτρεις της μουσικής δεν έχουν συγκεκριμένη εθνικότητα, ηλικία, κοινωνική ή οικονομική θέση. Έτσι παρατηρούμε ότι το ακροατήριο είναι μια μίξη αλλοδαπών πελατών του ξενοδοχείου, μόνιμων κατοίκων της πόλης, αλλά και ανθρώπων που ταξιδεύουν συγκεκριμένα γι’ αυτό. Η τελευταία κατηγορία είναι μια απόδειξη ότι ο προορισμός μας μπορεί να προσελκύσει, υπό προϋποθέσεις, και πολιτιστικό τουρισμό πλην του καθιερωμένου τύπου «ήλιος και θάλασσα».

Με θεματολογία «Πόλεμος και Ειρήνη», το φετινό 13ο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων «υπενθυμίζει» την επέτειο των 80 χρόνων από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Τι σηματοδοτεί αυτή η θεματική;

Το φετινό φεστιβάλ θα ήθελα να αποτελέσει μια αφορμή για να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα πίσω: να αναλογιστούμε την αξία της ιστορικής γνώσης και να διδαχτούμε από το παρελθόν, το οποίο μας αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει ότι πολλές φορές πράττουμε τα ίδια λάθη με ολέθριες συνέπειες για την ανθρωπότητα. Απ’ ό,τι φαίνεται, μια από αυτές τις φορές είναι δυστυχώς και το σήμερα, όπου η παγκόσμια ειρήνη ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί και πλήθος ανθρώπινων ζωών χάνεται τόσο άδικα.

Το πρόγραμμα είναι ποικίλο, αλλά εστιασμένο στη θεματολογία του, ενώ για πρώτη φορά ανοίγεστε και σε… μη μουσικά μονοπάτια, με τις συμμετοχές της ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου που καθηλώνει με τις διαλέξεις της, αλλά και του χαρισματικού ηθοποιού Γεράσιμου Γεννατά στον ρόλο του αφηγητή στην «Ιστορία του Στρατιώτη» του Ιγκόρ Στραβίνσκι. Με βάση τις παραπάνω συμμετοχές, ποια θα θέλατε να είναι η συμβολή του 13ου Φεστιβάλ στην παγκόσμια ειρήνη;

Πράγματι, η παγκόσμια μουσική κληρονομιά βρίθει από αριστουργήματα, γραμμένα εν καιρώ πολέμου ή συσχετιζόμενα ποικιλοτρόπως με το δίπολο πόλεμος-ειρήνη. Όταν η ειρήνη κλονίστηκε από περιόδους βίας και αναταραχών, η ανθρώπινη δημιουργία εμπνεύστηκε μνημειώδη έργα τέχνης. Όπως πολύ σωστά σημειώσατε, φέτος το φεστιβάλ μας έχει μια μεγάλη ποικιλία σε περιεχόμενο. Αξίζει να αναφερθούμε σε δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα του παγκόσμιου πιανιστικού στερεώματος, τους Ντένις Κοτζούκιν και Αλεξέι Βολοντίν, στην επέτειο από τα 100 χρόνια γέννησης του σπουδαίου Μίκη Θεοδωράκη, στα 80 και 50 χρόνια αντίστοιχα από τον θάνατο των Μπέλα Μπάρτικ και Ντμίτρι Σοστακόβιτς, δύο ηγετικών μορφών στη μουσική του 20ού αιώνα, καθώς και στην παρουσίαση της Ιστορίας του Στρατιώτη του Ιγκόρ Στραβίνσκι, γραμμένης για σύνολο μουσικών και αφηγητή. Παράλληλα, η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου με τον συναρπαστικό λόγο της θα περιγράψει ακριβώς αυτές τις εποχές που γέννησαν τα μουσικά αριστουργήματα του φετινού φεστιβάλ, συμπληρώνοντας το «παζλ» του ιστορικού πλαισίου. Όλα τα παραπάνω πλαισιώνουν τη φετινή θεματική «Πόλεμος και Ειρήνη» και, κατά τη γνώμη μου, διακηρύττουν ένα έντονο αντιπολεμικό μήνυμα αμοιβαίας αγάπης και σεβασμού μεταξύ των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

Της Ελένης Μάρκου

Την Κυριακή 10 Αυγούστου 2025, στις 20:00, πραγματοποιούνται τα εγκαίνια της φωτογραφικής έκθεσης «Nelly’s. Η Σαντορίνη του μεσοπολέμου», στο Κέντρο Φωτογραφίας Καστελάνα, στο Καστέλι Πύργου Σαντορίνης. H έκθεση παρουσιάζει μια επιλογή από τις λήψεις που αποτύπωσε η διακεκριμένη φωτογράφος Nelly’s, στο κυκλαδίτικο νησί πριν από τον μεγάλο καταστροφικό σεισμό του 1956. Διοργανώνεται από το Μουσείο Μπενάκη και το Κέντρο Φωτογραφίας Καστελάνα με την επιμέλεια της Αλίκης Τσίργιαλου (υπεύθυνη Φωτογραφικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη) και της Τόνιας Νούσια (αρχιτέκτων, μουσειολόγος). Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Οκτωβρίου 2025.

Η Νέλλη και η Σαντορίνη

Όπως αναφέρει το σχετικό δελτίο Τύπου, το καλοκαίρι του 1956, ένας μεγάλος σεισμός στην περιοχή της Αμοργού έπληξε το νησί της Σαντορίνης προκαλώντας την απώλεια δεκάδων κατοίκων και σημειώνοντας σημαντικές καταστροφές στο δομημένο περιβάλλον. Η προσεισμική μορφή της οφείλει πολλά στην εκτενή αποτύπωση της Ελληνίδας φωτογράφου του μεσοπολέμου, Έλλης Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (1899-1998). Γνωστή ως Nelly’s, επισκέφθηκε τη Θήρα για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 1928, μετά από προτροπή της αδερφής της, Μάρως Σουγιουλτζόγλου, και του Σαντορινιού συζύγου της, Σπυρίδωνα Αλ. Μαλασπίνα. Με αφετηρία τον μεσαιωνικό οικισμό του Πύργου όπου διέμενε τότε η οικογένεια, η Νέλλη περιηγήθηκε το νησί με τη φωτογραφική της μηχανή ανά χείρας.

Το απόκρημνο ηφαιστειακό τοπίο και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του νησιού κέντρισαν το ενδιαφέρον της. Σε τόνους άσπρου και μαύρου ισορροπούν αρμονικά οι σκούρες αποχρώσεις της λάβας και το βαθύ μπλε της θάλασσας με το εκτυφλωτικό αιγαιοπελαγίτικο φως που αντανακλά στην επιφάνεια των σπιτιών. Οι καμπύλες που διαγράφουν οι σκιές των κτιρίων, οι καμάρες στα γραφικά δρομάκια, οι τρούλοι των εκκλησιών αλλά και η ίδια η μορφολογία του εδάφους πρωταγωνιστούν στις συνθέσεις της. Η ανθρώπινη παρουσία είναι διακριτική, τόσο που οι οικισμοί φαντάζουν έρημοι. Οι λιγοστές ηλικιωμένες γυναίκες και τα παιδιά που εμφανίζονται στις φωτογραφίες της έχουν τοποθετηθεί σκηνογραφικά εξυπηρετώντας την εικονογραφική της γραφή. Σχεδόν εκατό χρόνια αργότερα, οι εικόνες (σε σύγχρονες ψηφιακές εκτυπώσεις) επιστρέφουν στον τόπο δημιουργίας τους και συνδιαλέγονται με ένα διαφορετικό πια νησιωτικό χώρο.

Η Νέλλη και το Μουσείο Μπενάκη

Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη παραχώρησε το φωτογραφικό της έργο στο Μουσείο Μπενάκη το 1984. Τρία χρόνια αργότερα, ο συλλέκτης Δημήτρης Τσίτουρας επιμελήθηκε το λεύκωμα Nelly’s. Σαντορίνη 1925-1930 (εκδόσεις Αρχείου Θηραϊκών Μελετών) και αποκάλυψε για πρώτη φορά στο κοινό τις λήψεις που πραγματοποίησε η διακεκριμένη φωτογράφος στο κυκλαδίτικο νησί κατά την προσεισμική περίοδο. Στα εγκαίνια της έκθεσης, για τη φωτογράφο και το έργο της θα μιλήσουν οι:

• Αλίκη Τσίργιαλου, υπεύθυνη των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη και επιμελήτρια της έκθεσης
• Δημοσθένης Αγραφιώτης, ποιητής, καλλιτέχνης Διαμέσων, ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας ΕΣΔΥ
• Δημήτρης Τσίτουρας, νομικός και συλλέκτης
• Νατάσα Μαρκίδου, αν. καθηγήτρια, Τμήμα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής

Τη συζήτηση θα συντονίσει η συνεπιμελήτρια της έκθεσης Τόνια Νούσια, αρχιτέκτων, μουσειολόγος.

Η έκθεση θα λειτουργεί καθημερινά από 10:00 έως 21:00 από τις 10 Αυγούστου έως τις 20 Οκτωβρίου 2025. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη για τους επισκέπτες. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο εκδηλώσεις και συζητήσεις για το έργο της Nelly’s και τον ρόλο της φωτογραφίας στη μελέτη της πολιτισμικής κληρονομιάς, καθώς και εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες. Η έκθεση και οι εκδηλώσεις που θα τη συνοδεύουν έχουν ενταχθεί στην πρωτοβουλία του Δήμου Θήρας «Σαντορίνη 2025: Έτος Ανάδειξης και Υποστήριξης της Αυθεντικότητας».

Ε. Μ.

Καθώς διασχίζει κανείς τα σοκάκια του Λιμένα και πλησιάζει στο κέντρο της αρχαίας πόλης της Θάσου, σχεδόν αβίαστα στρέφει το βλέμμα του σε ένα στιβαρό κτίριο, με λιτή νεοκλασσικιστική όψη και πολλά παράθυρα. Είναι το αρχαιολογικό μουσείο του νησιού.

Είναι το αρχαιότερο μουσείο της Περιφέρειας ΑΜΘ και παρά το γεγονός ότι κουβαλάει σχεδόν έναν αιώνα ζωής (ιδρύθηκε το 1935), εντούτοις πρόκειται για έναν σύγχρονο χώρο, μέσα στον οποίο το παρελθόν της Θάσου δεν εκτίθεται απλώς, αλλά «αναπνέει», διηγούμενο στον επισκέπτη σημαντικές στιγμές από τη λαμπρή ιστορία ενός τόπου που άκμασε σε πολλά επίπεδα. Η πλήρης αναδιαμόρφωση και επέκτασή του, το διάστημα 1989-20, δημιούργησε έναν σύγχρονο και φιλόξενο χώρο 1.500 τετραγωνικών μέτρων, στον οποίο φιλοξενούνται περισσότερα από 2.300 αντικείμενα.

Από την αυλή ακόμα του μουσείου, με θέα στη θάλασσα, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται πως μπαίνει σε έναν χώρο που θα τον ταξιδέψει στην πολυσήμαντη ιστορία του νησιού. Στην αυλή εκτίθενται αρκετά μαρμάρινα αντικείμενα μεγάλων διαστάσεων. Σαρκοφάγοι, βωμοί, μυλόπετρες, πιεστήρια, μεγάλα ημίεργα γλυπτά, και αρχιτεκτονικά μέλη δίνουν μια πρώτη εικόνα της μεγάλης παραγωγής της αρχαίας Θάσου, με βάση το φημισμένο λευκό μάρμαρο που εξορυσσόταν, και εξορύσσεται μέχρι τις μέρες μας, στα λατομεία του νησιού. Στο κέντρο της αυλής τοποθετήθηκε ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό δάπεδο από μια ρωμαϊκή έπαυλη.

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας, Σταυρούλα Δαδάκη, αποδείχθηκε η καλύτερη ξεναγός σε αυτήν τη μοναδική βόλτα στην πλούσια ιστορία του νησιού, όπως αποτυπώνεται μέσα από τα ενδιαφέροντα εκθέματα που παρουσιάζονται. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισημαίνει πως «ο σχεδιασμός της νέας μόνιμης έκθεσης, που εγκαινιάστηκε το 2010, βασίστηκε στην ιδέα ότι ένα μεγάλο σύγχρονο μουσείο σε άμεση επαφή με έναν επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο θα πρέπει να λειτουργεί σπονδυλωτά και να προσφέρει πολλαπλούς τρόπους προσέγγισης της θεματολογίας του».

Ο εντυπωσιακός Κούρος που υποδέχεται τον επισκέπτη

Με το άνοιγμα της βαριάς, μεταλλικής, παλαιάς κοπής θύρας, ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με ένα από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα. Πρόκειται για ένα κολοσσιαίο άγαλμα – ο περίφημος Κούρος της Θάσου – ύψους σχεδόν 3,5 μέτρων, που κρατά ένα κριάρι στα χέρια του. Πρόκειται για ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αρχαϊκής γλυπτικής του 6ου αιώνα π.Χ. Η επιβλητικότητα του έργου, η συμμετρία, αλλά και η εκφραστικότητα του προσώπου του «καλωσορίζουν» τον επισκέπτη με τρόπο σχεδόν μυσταγωγικό.

«Βρέθηκε το 1911, όταν η Γαλλική Σχολή άρχισε τις συστηματικές ανασκαφές στην Ακρόπολη. Ήταν επαναχρησιμοποιημένος σε πέντε κομμάτια στην αρχαιότητα ως οικοδομικό υλικό στο τμήμα του βυζαντινού τείχους. Μεταφέρθηκε με τα πρωτόγονα μέσα της εποχής εκείνης και αρχικά στήθηκε δίπλα στην εκκλησία. Στην ίδια αίθουσα εκτίθεται και το αρχαϊκό ανάγλυφο με θεά σε κόγχη που επαναπατρίστηκε ως προϊόν κλοπής, αλλά και η κεφαλή της σχολής του Σκόπα, δωρεά συλλέκτη. Πρόκειται για αναθηματικό ανάγλυφο του 490 π.Χ. που παριστάνει δύο νεαρές κοπέλες από αριστερά να φέρνουν δώρα σε μια θεά καθισμένη σε κόγχη», εξηγεί η κα Δαδάκη.

Συνεχίζοντας, η εκθεσιακή αφήγηση εξελίσσεται στην αρχή με βάση τις μεγάλες ιστορικές περιόδους: την προϊστορική, αρχαϊκή, κλασική, ελληνιστική, ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική περίοδο του νησιού.

Εντύπωση προκαλεί η αίθουσα με τα κεραμικά της προϊστορικής περιόδου, τα οποία, αν και ταπεινότερα σε εμφάνιση, αφηγούνται ιστορίες χρήσης, τελετουργίας και καλλιτεχνικής εξέλιξης. Ανάμεσά τους, μικρά ειδώλια και αγγεία που μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία στο νησί από τα βάθη της προϊστορίας. Την έκθεση πλουτίζουν πιστές αναπαραστάσεις ενός σπιτιού της Ύστερης Εποχής Χαλκού κι ενός λιθόκτιστου οικογενειακού τάφου της Εποχής Σιδήρου από τον οικισμό στο Καστρί Θεολόγου, ενώ εντυπωσιακές είναι και οι λίθινες ανθρωπόμορφες στήλες, οι περισσότερες από τις οποίες βρέθηκαν εντοιχισμένες στους περιβόλους σε τοίχους του προϊστορικού οικισμού στη Σκάλα Σωτήρος.

Το φως που μπαίνει από τα μεγάλα ανοίγματα της στέγης και των παραθύρων δημιουργεί ένα σχεδόν ιερό σκηνικό. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, Έλληνες και ξένοι, κινούνται αργά, με βλέμμα συγκεντρωμένο, άλλοτε πάνω στις πληροφοριακές πινακίδες, άλλοτε στις λεπτομέρειες των εντυπωσιακών μαρμάρινων γλυπτών. Ένα παιδί από τη Ρουμανία ρώτησε τη μητέρα του γιατί λείπει το χέρι ενός αγάλματος κι αυτή, με χαμόγελο, του ψιθύρισε πως έτσι είναι τα πράγματα, ο χρόνος δεν αφήνει τίποτα άθικτο.

Επιβλητικά αγάλματα και ταπεινές μαρτυρίες καθημερινής ζωής

Η κα Δαδάκη υπογραμμίζει πως κάθε χρόνο το μουσείο δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών, κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν η επισκεψιμότητα στο νησί είναι μεγάλη. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται σημαντική αύξηση των επισκεπτών: τη χρονιά που πέρασε επισκέφθηκαν το μουσείο 20.000 άτομα, ενώ για το 2025, μέχρι τον Ιούλιο, πέρασαν από το αρχαιολογικό μουσείο του νησιού περί τους 6.000 επισκέπτες.

Σχέδια, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, φωτογραφίες και πληροφοριακά κείμενα διαφωτίζουν τη μορφή, εξέλιξη και λειτουργία των θασιακών σπιτιών. Σε μία από τις αίθουσες είναι ορατά και τμήματα από αρχαία σπίτια που διατηρούνται στο υπόγειο του μουσείου. Σε αυτό το σημείο της πόλης υπήρξε συνεχής κατοίκηση από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και τον 5ο αιώνα μ.Χ.

Αντικείμενα από τον οικιακό εξοπλισμό (μαγειρικά σκεύη, οικοσκευή συμποσίων, εργαλεία, παιχνίδια) εικονογραφούν την καθημερινή ζωή και τις δραστηριότητες των ανθρώπων που τα κατοικούσαν. Η έκθεση πλουτίζεται με έργα γλυπτικής, αγγειογραφίας και κοροπλαστικής, με παραστάσεις ανδρών και γυναικών σε τυπικές εκφάνσεις του καθημερινού τους βίου.

Από τα πιο ενδιαφέροντας εκθέματα του μουσείου είναι ο ιδιαίτερα επιβλητικός ανδριάντας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αδριανού, που ευεργέτησε την πόλη. Υπάρχουν επίσης προτομές με προσωπογραφίες του Κλαύδιου, του Ιουλίου Καίσαρα και του Λεύκιου Καίσαρα.

Το γλυπτό του μουσείου που «ταξίδεψε» σε όλο τον κόσμο

Σε θεματικές ενότητες παρουσιάζεται ολοκληρωμένα η θρησκευτική ζωή των Θασίων και τα ευρήματα που την αφορούν. Ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται πως οι κάτοικοι του νησιού τιμούσαν ιδιαίτερα θεότητες όπως ο Απόλλωνας, η Αθηνά, η Δήμητρα και η Κόρη, ο Ποσειδώνας, η Άρτεμις, ο Ηρακλής, ο Θεαγένης, η Κυβέλη και πολλές ανατολικές θεότητες. Επίσης, παρουσιάζονται χαρακτηριστικοί τομείς της οικονομικής ζωής του νησιού, που βασίζονταν στις άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές του. Η οργάνωση της παραγωγής αντικατοπτρίζεται στα αντιπροσωπευτικά σύνολα νομισμάτων της Θάσου, που καλύπτουν όλες τις χρονικές περιόδους.

«Βασική καλλιέργεια, κυρίως στα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια», επισημαίνει η κα Δαδάκη, «ήταν αυτή του αμπελιού. Η Θάσος παρήγε κρασί ανώτερης ποιότητας, διάσημο στον τότε γνωστό κόσμο. Η διαδικασία της παραγωγής και πώλησης του κρασιού βρισκόταν κάτω από στενό κρατικό έλεγχο. Αυτό φαίνεται τόσο από νόμους που σώθηκαν σε επιγραφές όσο και από τα σφραγίσματα στους αμφορείς στους οποίους συσκεύαζαν το κρασί για την παλαίωση και την πώλησή του».

Η Θάσος ήταν και παραμένει ένα νησί πλούσιο σε μαρμαροφόρα κοιτάσματα. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, ότι μια αίθουσα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στη γλυπτική σε μάρμαρο, που είναι ιδιαίτερα ανθούσα τέχνη στη Θάσο. Από τα πιο σημαντικά εκθέματα, αυτό της Αφροδίτης με το Δελφίνι, που έχει ταξιδέψει ως δάνειο σε όλο τον κόσμο, η κεφαλή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προερχόμενη κατά μια άποψη από ένα ναό προς τιμή του, αλλά και η Σφίγγα.

Η επίσκεψη στο μουσείο ολοκληρώνεται με το πέρασμα στο υπερώο, από το οποίο οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν την πίσω όψη του εντυπωσιακού αγάλματος του Κούρου. Το αρχαιολογικό μουσείο της Θάσου δεν είναι απλώς ένας χώρος φύλαξης αρχαιοτήτων. Είναι ένα ζωντανό σύνολο μνήμης και αισθητικής, που συνδέει την τοπική ιστορία με τον ευρύτερο ελληνικό και μεσογειακό πολιτισμό. Μέσα από τα εκθέματά του, δίνει φωνή σε όσους έζησαν, δημιούργησαν, λάτρεψαν και θρήνησαν χιλιάδες χρόνια πριν. Φεύγοντας, ο επισκέπτης αισθάνεται πως δεν είδε απλώς ένα μουσείο. Συνομίλησε με την ίδια την ιστορία του τόπου.

Του ανταποκριτή του ΑΠΕ ΜΠΕ Β. Λωλίδη

Εικόνες: Αρχείο ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΙΗ,’ ΕΠΚΑ/ΑΠΕ- ΜΠΕ