ΕΥ ΖΗΝ

Αν και ο ύπνος στο σκοτάδι μπορεί να φαίνεται κάτι προφανές, έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και λίγο φως, όπως η λάμψη από την οθόνη του κινητού ή ένα νυχτερινό φως, έχουν τη δύναμη να διαταράξουν το εσωτερικό ρολόι του σώματος, να καταστείλουν τη μελατονίνη και να επηρεάσουν τον βαθύ ύπνο. Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι διαταραχές αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η κατάθλιψη και οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

Ο ύπνος δεν είναι απλώς μια παθητική κατάσταση απώλειας της συνείδησης, αλλά μια ενεργή διαδικασία αποκατάστασης και ρύθμισης.

«Τα συστήματα του σώματος επιτυγχάνουν ευφορική ομοιόσταση — πραγματική ευεξία — μόνο όταν οι απαιτήσεις της ημέρας ικανοποιούνται με επαρκές βάθος, χρονισμό και συνέχεια του ύπνου. Το νυχτερινό φως παρεμποδίζει την ικανοποίηση αυτής της ανάγκης, έστω και ανεπαίσθητα, κάτι που έχει σημαντικότερες συνέπειες για όσους είναι ήδη ευάλωτοι», δήλωσε ο Ρότζερ Ουάσιγκτον, οικογενειακός γιατρός με ειδίκευση στην υγεία του ύπνου και ιατρικός διευθυντής του ιδρύματος Sleep to Live Well Foundation, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα The Epoch Times.

«Όταν το φως συνδυάζεται με την επιθυμία να παραμείνουμε σε εγρήγορση — κοιτάζοντας το κινητό, βλέποντας τηλεόραση — κλειδώνει τον εγκέφαλο σε μια δραστήρια κατάσταση, η οποία αναβάλλει την είσοδο σε κύκλους επανορθωτικού ύπνου.»

Το μπλε φως από τις οθόνες έχει συνδεθεί με μειωμένη ποιότητα και μικρότερη διάρκεια ύπνου. Από την άλλη πλευρά, η έρευνα δείχνει ότι ο ύπνος σε ένα σκοτεινό, δροσερό περιβάλλον υποστηρίζει την παραγωγή μελατονίνης και προάγει την καλύτερη σωματική και ψυχική ευεξία.

Σκοτάδι για την ισορροπία της μελατονίνης

Ακόμη και τα χαμηλά επίπεδα φωτός τη νύχτα τείνουν να διαταράσσουν τον κιρκάδιο ρυθμό σας — το εσωτερικό ρολόι ύπνου-αφύπνισης του σώματος — οδηγώντας σε κακή ποιότητα ύπνου.

Ενώ η έκθεση στο φως της ημέρας βοηθά στη ρύθμιση του εσωτερικού ρολογιού, το οποίο υποστηρίζει την παραγωγή μελατονίνης τη νύχτα, η έκθεση σε έντονο φως τη νύχτα μπορεί να μειώσει τα επίπεδα μελατονίνης και να διαταράξει τον ύπνο.

«Το φως τη νύχτα παρεμβαίνει στον κιρκάδιο ρυθμό και προάγει την ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος», δήλωσε ο Ουάσιγκτον.

«Ο ύπνος στο σκοτάδι επιτρέπει στο εσωτερικό ρολόι μας, τον υπερχιασματικό πυρήνα, να ευθυγραμμίσει τους εσωτερικούς ρυθμούς με τον φυσικό κύκλο ύπνου-αφύπνισης».

Ο υπερχιασματικός πυρήνας είναι μια μικρή περιοχή στον υποθάλαμο που λειτουργεί ως εσωτερικό ρολόι του σώματος, ελέγχοντας τους κύκλους ύπνου-αφύπνισης ανταποκρινόμενος στα φωτεινά σήματα από τα μάτια.

Η μελατονίνη όχι μόνο μας βοηθά να αποκοιμηθούμε και να παραμείνουμε κοιμισμένοι, αλλά λειτουργεί και ως ισχυρό αντιοξειδωτικό. Η αποφυγή της έκθεσης σε τεχνητό φως τη νύχτα διατηρεί τα επίπεδα της μελατονίνης και βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου.

Σκοτάδι για την καρδιακή υγεία

Οι ηλικιωμένοι που εκτίθενται σε φως τη νύχτα είναι πιο επιρρεπείς σε κοινά καρδιακά και μεταβολικά προβλήματα υγείας. Μελέτη του 2023 στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 550 ενήλικες ηλικίας 63 έως 84 ετών, στις Ηνωμένες Πολιτείες, διαπίστωσε ότι ακόμη και μικρές ποσότητες φωτός κατά τη διάρκεια της νύχτας διαταράσσουν τον ύπνο και τον καθημερινό ρυθμό τους, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης προβλημάτων όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και η υψηλή αρτηριακή πίεση — αλλά όχι η υψηλή χοληστερόλη.

Οι συγγραφείς της μελέτης σημειώνουν ότι η διαταραχή του φυσικού μεταβολικού ρυθμού του σώματος έχει ως αποτέλεσμα την κατανάλωση φαγητού σε ώρες που δεν ταιριάζουν με το εσωτερικό μας ρολόι. Η έκθεση στο φως τη νύχτα επηρεάζει επίσης την ικανότητα του σώματος να ελέγχει τον καρδιακό ρυθμό και την αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου, δημιουργώντας αποτελέσματα παρόμοια με το άγχος.

Ο Ουάσιγκτον σημείωσε ότι μόλις μία νύχτα έκθεσης σε μέτρια επίπεδα φωτός — περίπου 100 lux — αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, μειώνει την παρασυμπαθητική δραστηριότητα και επηρεάζει την ανοχή στη γλυκόζη.

Τα αποτελέσματα μιας άλλης στατιστικής μελέτης του 2021, που δημοσιεύθηκε στο European Heart Journal, υποδηλώνουν ότι η μακροχρόνια έκθεση σε φως κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου (CHD). Επί έντεκα έτη, οι ερευνητές παρακολούθησαν και εντόπισαν 3.772 νέες νοσηλείες λόγω CHD και 1.695 θανάτους σχετιζόμενους με CHD σε μια ομάδα ηλικιωμένων ενηλίκων. Οι ερευνητές απέδειξαν ότι τα υψηλότερα επίπεδα εξωτερικού φωτός τη νύχτα γύρω από τα σπίτια των ανθρώπων συνδέονταν με υψηλότερο κίνδυνο νοσηλειών και θανάτων. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να κατανοηθεί πλήρως το πώς η έκθεση σε φως τη νύχτα επηρεάζει την υγεία της καρδιάς.

Σύμφωνα με τον Ουάσιγκτον, η συνεχής έκθεση στο φως στέλνει ένα συνεχές «σήμα αφύπνισης» στον οργανισμό, διατηρώντας σε υψηλά επίπεδα την κορτιζόλη, την ινσουλίνη και την αρτηριακή πίεση. Αυτή η προσομοιωμένη αντίδραση στο στρες τείνει να παρεμποδίζει τις βασικές διαδικασίες αποκατάστασης και να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, προσθέτει.

Σκοτάδι για την ψυχική υγεία

Το νυχτερινό φως επιδρά και στην ψυχική σας ευεξία, καθώς ο κακός ύπνος συνδέεται με ψυχικές ασθένειες, ενώ και αντιστρόφως, η ψυχική υγεία επίσης επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου.

Μια διατομική μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο στο περιοδικό Building and Environment εξέτασε πώς οι συνήθεις πριν την κατάκλιση επηρεάζουν τον ύπνο και την ψυχική υγεία πλέον των 13.000 Κινέζων φοιτητών. Η μελέτη διαπίστωσε ότι συνήθειες όπως η χρήση οθονών σε αμυδρό φως, τα αναμμένα φώτα κατά τη διάρκεια του ύπνου, και ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη και το άγχος εντείνουν τις διαταραχές ύπνου.

«Το φως τη νύχτα, ειδικά το τεχνητό φως, μπερδεύει τον εγκέφαλό σας και τον κάνει να πιστεύει ότι είναι ακόμα μέρα. Αυτό καθυστερεί την έκκριση μελατονίνης, διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό και κατακερματίζει τον ύπνο», δήλωσε η Λήα Κέυλορ, ψυχολόγος με ειδίκευση στον ύπνο.

«Η χρόνια έκθεση στο φως τη νύχτα ουσιαστικά διατηρεί το νευρικό σας σύστημα σε μια κατάσταση χαμηλής εγρήγορσης, η οποία μπορεί να εξαντλήσει την ψυχική σας ανθεκτικότητα. Με την πάροδο του χρόνου, οι διαταραγμένοι κύκλοι ύπνου-αφύπνισης συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους και διαταραχών της διάθεσης», δήλωσε η Κέυλορ στην Epoch Times.

Σημείωσε ακόμη ότι τα παιδιά και οι έφηβοι που αναπτύσσουν καλές συνήθειες ύπνου είναι καλύτερα εξοπλισμένοι για να διαχειριστούν την κυκλοθυμία, το άγχος και τις γνωστικές απαιτήσεις στην ενήλικη ζωή.

Έρευνες δείχνουν επίσης ότι η συνεπής έκθεση σε ένα υγιές περιβάλλον ύπνου — δροσερό, σκοτεινό και ήσυχο — βοηθά στη διαμόρφωση ισχυρού κιρκάδιου ρυθμού από νωρίς στη ζωή. Αυτοί οι ρυθμοί επηρεάζουν τα πάντα, από την αντοχή στο άγχος έως τη συναισθηματική ρύθμιση.

Σύμφωνα με την Κέιλορ, ο εγκέφαλος χρειάζεται περισσότερο χρόνο στον ύπνο με αργά κύματα και γρήγορες κινήσεις των ματιών (REM) για να ρυθμίσει τα συναισθήματα, να απομακρύνει τις τοξίνες και να πραγματοποιήσει την αποκατάσταση κατά τη διάρκεια της νύχτας — και το σκοτάδι παίζει βασικό ρόλο στην έναρξη αυτής της διαδικασίας.

Ο ύπνος REM είναι το στάδιο ύπνου κατά το οποίο λαμβάνουν χώρα τα όνειρα και ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τα συναισθήματα, τις αναμνήσεις και τη μάθηση.

Σκοτάδι κατά της παχυσαρκίας και του διαβήτη

«Ακόμη και το αμυδρό φως (μόλις 5-10 lux) μπορεί να διαταράξει την αρχιτεκτονική του ύπνου και να επηρεάσει την εγρήγορση και τη ρύθμιση της γλυκόζης την επόμενη μέρα», αναφέρει ο Ουάσιγκτον. «Δεν πρόκειται απλώς για μια ορμονική αντίδραση, αλλά για πλήρη αναπροσαρμογή του συστήματος.»

Η διαταραχή που προκαλείται από την έκθεση στο φως τη νύχτα εμφανίζεται και σε πραγματικές συνθήκες. Σε μια στατιστική μελέτη 678 ηλικιωμένων, όσοι εκτέθηκαν σε επίπεδα φωτός 5 lux ή περισσότερο κατά τη διάρκεια της νύχτας είχαν τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη εντός 3,5 ετών. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η έκθεση στο φως τη νύχτα μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη στους ηλικιωμένους.

Αν και μία μόνο νύχτα έκθεσης στο φως είναι απίθανο να προκαλέσει σημαντική βλάβη, η συνεχής έκθεση σε χαμηλά επίπεδα μπορεί με την πάροδο του χρόνου να επηρεάσει σταδιακά τη λειτουργία του οργανισμού, προσθέτει.

Η αποφυγή του έντονου φωτός τη νύχτα συμβάλει στη μείωση του κινδύνου διαβήτη, ακόμη και αν έχετε γενετική προδιάθεση. Μελέτη με βάση τον πληθυσμό, που δημοσιεύθηκε στο The Lancet και στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 85.000 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο, διαπίστωσε ότι τα άτομα που εκτέθηκαν σε περισσότερο φως τη νύχτα είχαν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2.

Οι συμμετέχοντες φορούσαν αισθητήρες φωτός επί μία εβδομάδα για να παρακολουθήσουν την έκθεσή τους κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όσο πιο έντονο ήταν το φως τη νύχτα, τόσο υψηλότερο ήταν ο κίνδυνος διαβήτη, ακόμη και μετά τη συνεκτίμηση άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως η ηλικία, ο τρόπος ζωής και η γενετική. Τα άτομα με διαταραγμένους κιρκάδιους ρυθμούς ή ακανόνιστα πρότυπα φωτισμού είχαν επίσης υψηλότερο κίνδυνο.

Σκοτάδι κατά του καρκίνου

Το τεχνητό φως τη νύχτα και η διαταραχή του φυσικού ρυθμού του σώματος αυξάνει και τον κίνδυνο ανάπτυξης ορισμένων μορφών καρκίνου. Οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές με περισσότερο τεχνητό φως τη νύχτα είχαν 27% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος σε σύγκριση με εκείνους που ζούσαν σε περιοχές με το λιγότερο φως, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μεγάλης μελέτης με βάση τον πληθυσμό.

Οι ερευνητές παρακολούθησαν τους συμμετέχοντες για έως και 16 χρόνια και ανέφεραν ότι αυτός ο αυξημένος κίνδυνος συσχετίζεται σταθερά με την έκθεση στο νυχτερινό φως. Η συσχέτιση ήταν παρόμοια τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και ισχυρότερη σε άτομα με φυσιολογικό βάρος ή υπέρβαρα, σε σύγκριση με τα παχύσαρκα άτομα. Δεδομένου ότι η παχυσαρκία από μόνη της αποτελεί ήδη ισχυρό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του παγκρέατος, η πρόσθετη επίδραση του φωτός τη νύχτα μπορεί να είναι πιο αισθητή σε άτομα που δεν είναι παχύσαρκα.

Κι άλλες έρευνες υποστηρίζουν αυτά τα ευρήματα. Μια μετα-ανάλυση 17 μελετών αποκάλυψε ότι οι γυναίκες με την υψηλότερη έκθεση στο φως τη νύχτα είχαν 11% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με εκείνες με τη χαμηλότερη έκθεση. Ο κίνδυνος ήταν ελαφρώς μεγαλύτερος για τις γυναίκες πριν από την εμμηνόπαυση και εκείνες με καρκίνο του μαστού θετικό στον υποδοχέα οιστρογόνων (ER-θετικό).

Ο ER-θετικός καρκίνος είναι ένας τύπος καρκίνου του μαστού στον οποίο τα καρκινικά κύτταρα έχουν υποδοχείς οιστρογόνων, που σημαίνει ότι αναπτύσσονται με απόκριση στα οιστρογόνα.

Προηγούμενη έρευνα υποδηλώνει ότι τα άτομα που εργάζονται σε νυχτερινές βάρδιες ή εκτίθενται τακτικά στο φως τη νύχτα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο. Αν και οι ακριβείς αιτίες δεν είναι πλήρως κατανοητές, μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η διαταραχή της παραγωγής της μελατονίνης και η χρόνια έλλειψη ύπνου επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αναπτύσσονται και επιδιορθώνονται, καθιστώντας τα ενδεχομένως πιο επιρρεπή σε καρκινογένεση.

Πόσο σκοτεινό πρέπει να είναι ένα δωμάτιο;

Ο Ουάσιγκτον σημειώνει ότι ο χώρος όπου κοιμάστε πρέπει να είναι κάτω από 1 lux, δηλαδή απόλυτο σκοτάδι με γυμνό μάτι: «Δεν πρέπει να μπορείτε να δείτε το χέρι σας όταν το τεντώνετε μπροστά σας».

Χρησιμοποιήστε ένα φως νυκτός με κόκκινο φάσμα αν πρέπει να κινηθείτε τη νύχτα, καθώς το κόκκινο φως επηρεάζει λιγότερο τη μελατονίνη.

«Όσο πιο σκοτεινά τόσο καλύτερα», σημειώνει η Κέυλορ. «Αν δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί απόλυτο σκοτάδι, μειώστε την έκθεση όσο μπορείτε — απενεργοποιήστε τα φώτα της οροφής, αποφύγετε να κοιτάζετε οθόνες τη νύχτα και χρησιμοποιήστε χαμηλό, έμμεσο φωτισμό λίγο πριν κοιμηθείτε.»

Ο καλός ύπνος είναι σημαντικός, γιατί είναι η στιγμή που ο εγκέφαλός σας αποθηκεύει τις αναμνήσεις, ενισχύει τη μάθηση και ανανεώνει την προσοχή σας για την επόμενη μέρα. Ακολουθούν μερικές συμβουλές για να μειώσετε την έκθεση στο φως τη νύχτα:

Χρησιμοποιήστε κουρτίνες συσκότισης για να αποκλείσετε το φως των φώτων του δρόμου ή το φως του ήλιου νωρίς το πρωί.

Απενεργοποιήστε τις ηλεκτρονικές συσκευές ή καλύψτε τα φώτα με αυτοκόλλητα συσκότισης.

Αντικαταστήστε τις έντονα φωτεινές λάμπες με αχνό, ζεστό φωτισμό το βράδυ.

Φορέστε μια ανατομική μάσκα ύπνου αν δεν μπορείτε να επιτύχετε καλή συσκότιση.

«Ένα σκοτεινό περιβάλλον ύπνου σας βοηθά να φτάσετε σε βαθύτερα στάδια ύπνου, τα οποία είναι απαραίτητα για την οξεία σκέψη, τη δημιουργικότητα, τον συναισθηματικό έλεγχο, ακόμη και για τη λήψη αποφάσεων», εξηγεί η Κέυλορ.

«Αν θέλετε να είστε πιο οξυδερκής την επομένη, σκοτεινιάστε το υπνοδωμάτιό σας απόψε.»

Της Hadia Zainab

Εμφανισιακά, ο κράταιγος είναι ένα συνηθισμένο, ελαφρώς ατημέλητο φυτό φράχτη, που δεν τραβά ιδιαίτερα τα βλέμματα.

Οι ιδιότητές του όμως τον καθιστούν πολύτιμο για την υγεία μας, ιδίως για την υγεία της καρδιάς. Όχι μόνο ενισχύει τη λειτουργία της, αλλά επιπλέον καταπραΰνει το νευρικό μας σύστημα, υποβοηθώντας και το πεπτικό.

Μύθοι, θρύλοι και παραδόσεις

Οι άνθρωποι γνώριζαν και αξιοποιούσαν τον κράταιγο (Crataegus monogyna) ήδη από τα αρχαία χρόνια, περιλαμβάνοντάς τον σε τελετές και αποδίδοντάς του συμβολισμούς και υπερφυσικές ιδιότητες.

Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, το φυτό συνδεόταν με τον έρωτα, τον γάμο και την πίστη. Εμφανιζόταν σε γαμήλιες γιρλάντες, φυλαχτά γονιμότητας ως σύμβολο ελπίδας και μίας νέας αρχής.

Στην Ιρλανδία συνδέθηκε με τη γιορτή της Πρωτομαγιάς (Μπελτέιν) αφού ανθίζει εκείνη την εποχή περίπου, κατά την οποία έφτιαχναν γαϊτανάκια από τα κλαδιά του – εξ ου και το προσωνύμιό του Μάης ή Mayflower.

Τα κλαδιά του αγριοκράταιγου προστάτευαν το σπίτι από τις μάγισσες, αν τα άφηναν έξω από αυτό. Αν όμως τα έβαζαν μέσα, αυτό σήμαινε κακοτυχία ή καταστροφή από νεράιδες.

Σε κάθε περίπτωση, οι άνθρωποι συνήθιζαν να λένε ότι μυρίζει σαν τη Μεγάλη Πανούκλα, αφού περιέχει τριμεθυλαμίνη, την ίδια ένωση που απελευθερώνεται κατά την αποσύνθεση των ιστών.

Στην εποχή μας, έχει επιβεβαιωθεί η καλή σχέση του με την καρδιά, τόσο ως καρδιαγγειακό τονωτικό όσο και ως συναισθηματικός σύμμαχος: αν αισθάνεστε εξαντλημένοι μετά από έναν χωρισμό ή μια περίοδο θλίψης, ο κράταιγος είναι αυτό που χρειάζεστε, σύμφωνα με βοτανολόγους όπως οι Ήσλεϋ και Χορν (2016).

Ένα φυτό που «αγκαλιάζει την καρδιά σας»

Η κινεζική ιατρική, οι θεραπείες των ιθαγενών Αμερικανών και οι Ευρωπαίοι βοτανολόγοι έχουν όλοι επαινέσει τον κράταιγο για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Η υψηλή του περιεκτικότητα του σε φλαβονοειδή και αντιοξειδωτικά (Τίλγκνερ, 2009) καθιστά τη δράση του καρδιοτονωτική και θεραπευτική.

Σύμφωνα με μια αρκετά σοβαρή και εντυπωσιακή μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine, το εκχύλισμα κράταιγου, ιδιαίτερα σε δόσεις 160-1200 mg την ημέρα για 8-16 εβδομάδες, έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα συμπτώματα της ήπιας καρδιακής ανεπάρκειας.

Λειτουργεί διαστέλλοντας τις στεφανιαίες αρτηρίες, ενισχύοντας τη ροή του αίματος και βελτιώνοντας τη χρήση του οξυγόνου, αυξάνοντας το μονοξείδιο του αζώτου και την προστακυκλίνη, ένωση που χαλαρώνει τα αιμοφόρα αγγεία.

Επιπλέον, οι καρποί του είναι πλούσιοι σε βιταμίνη C. Χρησιμοποιήστε τους μαζί με τα άνθη και τα φύλλα σε τσάι και θα έχετε ένα ρόφημα που θα καταπραΰνει τις αρτηρίες σας, χαϊδεύοντας απαλά το νευρικό σας σύστημα.

Οι βιοδραστικές ενώσεις του κράταιγου, όπως οι προανθοκυανιδίνες και τα φλαβονοειδή, υποστηρίζουν τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και μειώνουν το οξειδωτικό στρες.

Οι Γερμανοί έχουν τον δικό τους εγκεκριμένο κράταιγο για την καρδιακή ανεπάρκεια στα στάδια Ι και ΙΙ.

Τέλος, διευκολύνει την πέψη: η κατανάλωση ροφήματος κράταιγου μετά από το γεύμα καταπολεμά τα φουσκώματα και τη δυσπεψία.

Τα παραπάνω υποστηρίζονται από ευρήματα και δεδομένα που έχουν προκύψει από σύγχρονες μελέτες.

Προσοχή χρειάζεται να δείξουν όσοι παίρνουν φάρμακα για την καρδιά ή έχουν συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς ο κράταιγος μπορεί να αλληλεπιδράσει με τη φαρμακευτική αγωγή, και συνιστάται να συμβουλεύονται πάντα τον γιατρό ή τον καρδιολόγο τους.

Της Nicole James

Στα 17 μου, άφησα τις Ηνωμένες Πολιτείες και έζησα για ένα έτος σε μια μικρή φάρμα στο Μεξικό, όπου ανακάλυψα μια διαφορετική σχέση με τον χρόνο.

Το ψωμί δεν έβγαινε από μια πλαστική σακούλα, αλλά από φούρνο o οποίος χρειαζόταν ώρες για να ζεσταθεί και από ζύμη που είχε ζυμωθεί την αυγή. Το δείπνο άρχιζε μήνες νωρίτερα, με την καλλιέργεια της γης και τη φύτευση σπόρων. Αν έρχονταν οι βροχές και ο ήλιος ήταν σταθερός, το γεύμα τελικά θα αναπτυσσόταν. Όλα είχαν τον καιρό τους. Τίποτα δεν μπορούσε να επισπευθεί και κάθε μπουκιά μάς φαινόταν πολύτιμη.

Ήταν εκείνο τον καιρό που για πρώτη φορά έμαθα το κινεζικό ρητό: «瓜熟蒂落» — «Όταν το πεπόνι ωριμάζει, πέφτει από τον βλαστό.» Όχι όταν το θέλεις ούτε όταν κουνάς το φυτό. Μόνο όταν είναι έτοιμο — και με πολύ καλύτερη γεύση.

Μερικά πράγματα απλώς δεν γίνεται να τα πιέσεις. Μερικές φορές η μόνη επιλογή είναι η υπομονή.

Σήμερα, χρησιμοποιούμε ανυπόμονα οθόνες αφής, βλέπουμε τα πακέτα σε πραγματικό χρόνο και ενοχλούμαστε αν κάτι χρειάζεται λίγο περισσότερο χρόνο από όσο θα ‘έπρεπε’. Έρευνα έδειξε ότι αν μια σελίδα της Amazon φορτώσει ένα δευτερόλεπτο αργότερα, κοστίζει στην εταιρεία $1,6 δισ. τον χρόνο.

Κάναμε τον χρόνο προϊόν και σχεδιάσαμε ολόκληρα συστήματα για μείωση της αναμονής. Είμαστε μια κοινωνία που τρώει άγουρα πεπόνια.

Η ανυπομονησία είναι ένα καταστροφικό συναίσθημα που υπονομεύει την ψυχική υγεία και, όπως υποδεικνύει η έρευνα, ίσως κλέβει και χρόνια από τις ζωές μας, σε κάθε βιαστική στιγμή.

Ανυπομονησία μέχρι το μεδούλι

Σε έρευνα που εκδόθηκε στο PNAS, ερευνητές δοκίμασαν αυτό που αποκάλεσαν «μείωση καθυστέρησης», τη μέτρηση της υπομονής μέσω οικονομικών επιλογών.

Έδωσαν σε φοιτητές τις ακόλουθες επιλογές: λάβετε $100 αύριο ή $120 σε έναν μήνα.

Οι ερευνητές μετά ανέλυσαν τα τελομερή των συμμετεχόντων. Σκεφτείτε το DNA ως σχοινί. Τα τελομερή είναι προστατευτικά τμήματα στις άκρες και είναι βασικοί δείκτες βιολογικής γήρανσης. Όσο βραχύτερο το τελομερές, τόσο γηραιότερο το κύτταρο, εξήγησε ο Ρίτσαρντ Έμπσταϊν, ειδικός γενετικής και καθηγητής ψυχολογίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Σιγκαπούρης και συγγραφέας της έρευνας.

Ο Έμπσταϊν απέδωσε τα ευρήματα με δύο υποθετικούς φοιτητές: «Ο Άλεξ επιμένει να πάρει τα $100 τώρα, λέγοντας, ‘Ίσως τα χρειαστώ για μια έξοδο!’ Ο Σαμ περιμένει για τα $120, σκεπτόμενος, ‘Είναι μόνο ένας μήνας — θα βγω αργότερα.’»

Η έρευνα βρήκε ότι, κατά μέσο όρο, οι «Άλεξ» είχαν βραχύτερα τελομερή, δηλαδή τα κύτταρά τους ήταν βιολογικά γηραιότερα. Οι «Σαμ» —οι υπομονετικοί — είχαν κύτταρα που έμοιαζαν νεότερα.

«Γι΄ αυτό η υπομονή, εκτός από αρετή, ίσως είναι και το μυστικό για να μένουμε νέοι, μέσα και έξω», παρατήρησε ο Έμπσταϊν.

Η βιολογία της βιασύνης

Μια μόνο στιγμή ανυπονησίας πιθανότατα δεν θα σκοτώσει αμέσως τα κύτταρα, αλλά η συνήθεια της ανυπομονησίας μπορεί να διατηρεί την κορτιζόλη ψηλά για χρόνια, οξειδώνοντας τα κύτταρα, και να ‘κλειδώνει’ το σώμα σε συμπεριφορές που διευκολύνουν τη φλεγμονή.

«Ο άνθρωπος που δεν μπορεί να αντέξει μια αναμονή 2 λεπτών, είναι πιο πιθανό να σταματήσει τον διαλογισμό, να αναβάλει τον ύπνο ή να προτιμήσει το φαστ φουντ — όλα αυτά συνδέονται με την υγεία των τελομερών», είπε ο Έμπσταϊν.

Εν τω μεταξύ, ένας άνθρωπος που πίνει το τσάι του με συνειδητότητα κατά τη διάρκεια της αναμονής, πιθανότατα να έχει και την υπομονή για να ετοιμάσει ένα ισορροπημένο γεύμα, και ίσως και να κοιμάται καλύτερα.

Ο ψυχικός φόρτος καταγράφηκε επίσης. Σε έρευνα φοιτητών, όσοι είχαν μεγαλύτερη υπομονή ανέφεραν 47% λιγότερη κατάθλιψη. «Είναι πιθναότερο να έχετε καλές σχέσεις με τους άλλους όταν είστε υπομονετικοί και τους συγχωρείτε», είπε ο συγγραφέας της έρευνας, Νάσερ Αγκαμπαμπέι. Οι θετικές κοινωνικές αλληλεπριδράσεις φυσικά οδηγούν σε καλύτερη ψυχική υγεία, δήλωσε στην Epoch Times. Μια μακροχρόνια έρευνα που εκδόθηκε στο JAMA παρακολούθησε περισσότερους από 3.300 νέους ενήλικες επί 15 χρόνια και διαπίστωσε ότι η ανυπομονησία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο υπέρτασης.

Οι πιο ανυπόμονοι άνθρωποι έχουν 84% μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης υπέρτασης σε σύγκριση με τους πιο υπομονετικούς.

«Η υπομονή δρα προληπτικά», σημείωσε ο Έμπσταϊν.

Η ψυχολογία της αναμονής

Το να καταλάβουμε γιατί κάποιες φορές είναι δύσκολο να περιμένουμε, ενώ άλλες όχι και τόσο, μπορεί να μας βοηθήσει να καλλιεργήσουμε την υπομονή μας και να αντέχουμε καλύτερα παρόμοιες καταστάσεις. Στο δοκίμιό του «Η ψυχολογία της σειράς αναμονής», ο Ντέηβιντ Χ. Μάιστερ προσδιόρισε βασικές αρχές που κάνουν την αναμονή περισσότερο ή λιγότερο εύκολη.

Πρώτη αρχή: Ο χρόνος ενασχόλησης περνά γρηγορότερα από τον χρόνο απραξίας

Ο Ουίλλιαμ Τζέημς, Αμερικανός φιλόσοφος, παρατήρησε ότι η ανία προκύπτει από το να προσέχεις πώς περνάει ο χρόνος — ή αλλιώς «όταν κοιτάζεις το μπρίκι, το νερό δεν βράζει».

Αυτή η γνώση έχει πρακτικές εφαρμογές. Σε ένα ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης, κάποιοι πελάτες παραπονέθηκαν επανειλημμένα για παρατεταμένη αναμονή για τους ανελκυστήρες. Η διεύθυνση ανέθεσε σε μηχανικούς την αξιολόγηση μίας αναβάθμισης, το κόστος της οποίας όμως υπερέβαινε τον προϋπολογισμό του ξενοδοχείου και τελικά απορρίφθηκε. Μία πολύ πιο συμφέρουσα πρόταση προήλθε από ένα μέλος του προσωπικού: η τοποθέτηση καθρεπτών στους χώρους αναμονής των ανελκυστήρων.

Οι καθρέπτες πράγματι τοποθετήθηκαν, και οι πελάτες περνούσαν τον χρόνο αναμονής εξετάζοντας και διορθώνοντας την εμφάνισή τους ή κοιτώντας άλλους. Η ταχύτητα των ανελκυστήρων παρέμεινε ίδια, αλλά τα παράπονα για τον χρόνο αναμονής μειώθηκαν σημαντικά. Η εμπειρία αναμονής είχε μεταμορφωθεί – όχι από τη μείωση του χρόνου, αλλά από την ποιοτική διαφοροποίηση τού πώς βιωνόταν ο χρόνος.

Ο Μάιστερ αναφέρθηκε σε για άλλους παράγοντες: η απροσδιόριστη αναμονή μοιάζει μεγαλύτερη από την προσδιορισμένη, οι ανεξήγητες καθυστερήσεις μοιάζουν μακρύτερες από αυτές που έχουν εξηγηθεί, και οι άδικες αναμονές (όταν κάποιος περνάει μπροστά στην ουρά) είναι οι χειρότερες όλων.

Σκεφτείτε να περιμένετε στο ταμείο της καφετέριας μετά την παραγγελία, χωρίς αριθμό, απόδειξη ή αναγνώριση. Νιώθετε άβολα: «Πήραν την παραγγελία μου; Θα πρέπει να περιμένω εδώ ή να καθίσω;» Αυτή η αβεβαιότητα — για το αν άρχισε η διαδικασία εξυπηρέτησης — κάνει την αναμονή να μοιάζει πολύ μακρύτερη και περισσότερο πιεστική από το αν κάποιος απλά πει: «Θα σας σερβίρουμε σε λίγα λεπτά».

«Η αλήθεια αυτού του επιχειρήματος έχει ανακαλυφθεί από πολλούς οργανισμούς εξυπηρέτησης», γράφει ο Μάιστερ. Γι΄ αυτό, τα γραφεία γιατρών λένε «ο γιατρός θα έρθει να σας δει σύντομα» και οι αεροπορικές εταιρείες κάνουν συχνές ανακοινώσεις κατά τη διάρκεια των καθυστερήσεων. Αν η αναμονή είναι προγραμματισμένη και έχει εξήγηση, είναι ευκολότερα ανεκτή. Το πώς μας λένε να σκεφτούμε για τον χρόνο διαμορφώνει το πώς τον βιώνουμε.

Αναδιαμορφώνοντας τον εγκέφαλο για την αναμονή

«Η ανυπομονησία, όπως όλα τα συναισθήματα, είναι απολύτως φυσιολογική», είπε στην Epoch Times η Κέητ Σουήνυ, ερευνήτρια ασθενών και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Ρίβερσαϊντ.

Σε κάποιες περιπτώσεις, η ανυπομονησία είναι ευεργετική — χρειάζεται να κινήσετε τα πράγματα ή να μιλήσετε. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μετριάζουμε αυτά τα συναισθήματα. «Είναι σχεδόν πάντα ευκολότερο βραχυπρόθεσμα να αφήνουμε τα συναισθήματά μας να κάνουν ό,τι θέλουν […] αλλά οι αποφάσεις που λαμβάνουμε υπό αυτές τις συνθήκες ίσως έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες», εξηγεί η Σουήνυ.

Ευτυχώς, υπάρχουν διάφορα εργαλεία για τη διαχείριση των συναισθημάτων.

Το πρώτο εργαλείο είναι απλώς το να υιοθετήσουμε μία θετική οπτική. Η Σουήνυ, που ζει στη Νότια Καλιφόρνια, χρησιμοποιεί την εξής μέθοδο όταν έχει κίνηση στον δρόμο: «Η στρατηγική μου σε αυτές τις στιγμές είναι συνήθως επανεξέταση, και σκέψεις όπως ‘τουλάχιστον ακούω μια καλή εκπομπή και έχω πολύ βενζίνη.’»

Η δεύτερη προσέγγιση είναι η πρωτοβουλία διαχείρισης — η αποτροπή της ανυπομονησίας μέσω της διαχείρισης των προσδοκιών. Αν φεύγετε σε ώρα αιχμής, να αναμένετε καθυστερήσεις. Αν ο γιατρός σας λέει ότι η ανάρρωση ίσως χρειαστεί εβδομάδες, μην περιμένετε να είστε η εξαίρεση. «Είναι πιο σπάνιο να νιώσουμε ανυπομονησία όταν η καθυστέρηση είναι αναμενόμενη», επισημαίνει η Σουήνυ.

Ο Έμπσταϊν προτείνει ότι όταν η ανυπομονησία δυναμώνει, να σταματήσετε για 20 δευτερόλεπτα και να πάρετε δύο βαθιές ανάσες (εισπνοή τέσσερα δευτερόλεπτα, εκπνοή έξι δευτερόλεπτα). Μετά ρωτήστε: «Αν πιεστώ σε αυτό θα αλλάξει το αποτέλεσμα;» Η βαθιά αναπνοή ενεργοποιεί το πνευμονογαστρικό νεύρο και μειώνει το άγχος. Έρευνα δείχνει ότι μόνο πέντα λεπτά καθημερινής αργής αναπνοής μειώνουν τους δείκτες οξειδωτικού άγχους.

Για χτίσιμο μακροπρόθεσμης υπομονής, ο Έμπσταϊν προτείνει μια εβδομαδιαία άσκηση: γράψτε για πέντε λεπτά ρωτώντας τον εαυτό σας, «Ποιο είναι ένα πράγμα που μπορώ να κάνω σήμερα για το οποίο ο μελλοντικός εαυτός μου θα με ευχαριστεί;» Αυτό ενισχύει τα κυκλώματα καθυστερημένης ικανοποίησης στον προμετωπιαίο φλοιό.

Πρότεινε επίσης μια καθημερινή άσκηση μικροαναμονής: «πάρτε μια καθημερινή καθυστέρηση — αναμονή σε ανελκυστήρα, βράσιμο καφέ — και εξασκηθείτε στο να μην κάνετε τίποτα. Όχι τηλέφωνο, όχι άλλες δουλειές. Απλώς παρατηρήστε: Μπορώ να ανεχθώ 60 δευτερόλεπτα ανίας;» Αυτό διδάσκει τον εγκέφαλο ότι η αναμονή δεν είναι κάτι που πρέπει να αποφύγετε και σας εξασκεί για να αντιμετωπίσετε στωικά ακόμα μεγαλύτερες καθυστερήσεις. Έρευνες δείχνουν ότι οι πολλές ταυτόχρονες εργασίες και ο φόβος της ανίας αυξάνουν την τάση για επιπόλαιες πράξεις.

Αναμονή με δεξιότητα

«Κανένας δεν μπορεί να έχει μια καλή ζωή χωρίς να ασκεί κάποιο είδος υπομονής», είπε ο Αγκαμπαμπέι. «Τα καλά πράγματα θέλουν χρόνο».

Ωστόσο, επισημαίνει τον εξής κίνδυνο: η υπομονή χωρίς διάκριση μπορεί να γίνει παθητικότητα. Ο στόχος δεν είναι να αναμένεις χωρίς τέλος, αλλά να αναμένεις με δεξιότητα.

Σκεφτείτε την αναμονή ως ένα απαραίτητο συστατικό μίας ισορροπημένης ζωής, εξηγεί. Αν και η υπομονή παραμένει αναγκαία, δεν υπάρχει ανεξάρτητα των άλλων αρετών. Χρειαζόμαστε θάρρος για να δράσουμε, καλοσύνη για να συνδεθούμε με άλλους και σοφία για να γνωρίζουμε πότε να αναμένουμε και πότε να κινηθούμε.

Η υπομονή επιτρέπει σε πράγματα να τραφούν και να ανθίσουν. Δημιουργεί καλοσύνη μέσω προσεκτικής ακρόασης, ευγνωμοσύνη μέσω της εκτίμησης της βραδύτητας των πραγμάτων, και μέλλον όταν φυτεύεις δέντρα κάτω από τα οποία δεν θα καθίσεις ποτέ εσύ, λέει ο Έμπσταϊν.

Την επόμενη φορά που η βιασύνη σας ψιθυρίσει ότι πρέπει να βιαστείτε, θυμηθείτε το πεπόνι.

Είτε σκέφτεστε την υπομονή ως συνήθεια, χαρακτηριστικό ή αρετή, το μάθημα είναι το ίδιο, σημειώνει ο Έμπσταϊν. «Το πώς αναμένουμε διαμορφώνει αυτό που γινόμαστε — μέχρι τα κύτταρά μας».

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι οι απόψεις του συγγραφέα και δεν συμφωνούν απαραιτήτως με τις απόψεις της Epoch Times.

Οι καλές διακοπές είναι αποτέλεσμα καλού προγραμματισμού, από τις κρατήσεις μέχρι την οργάνωση της μεταφοράς και το πακετάρισμα. Αλλά μην ξεχάσετε τον κήπο! Το πότισμα είναι το μείζον, αλλά υπάρχουν και άλλα πράγματα που πρέπει να λάβετε υπ’ όψιν: τα ζιζάνια, την υπερβολική ζέστη, τα φρούτα και τα λαχανικά που σαπίζουν.

Το πρώτο βήμα είναι ένα καλό πότισμα. Αν ζείτε σε περιοχή με σχετικά δροσερό κλίμα, ένα βαθύ πότισμα μπορεί να διαρκέσει από μία εβδομάδα έως δέκα ημέρες για ανθεκτικά φυτά κήπου.

Εδαφοκάλυψη

Η προσθήκη ενός υλικού εδαφοκάλυψης πάχους 7,5-10 εκ. (αν είναι περισσότερο θα πνίξει τα φυτά) όχι μόνο θα βοηθήσει το έδαφος να διατηρήσει την υγρασία του, αλλά θα προστατέψει τις ρίζες από τη ζέστη του καλοκαιριού.

Εκτός από την προστασία, ένα μακράς διαρκείας στρώμα από ξύλο θα ομορφύνει την εμφάνιση των θάμνων και των παρτεριών σας. Το στρώμα από φύλλα ή άχυρο είναι ιδανικό για τον λαχανόκηπο. Έχετε επιπλέον κομπόστ; Απλώστε το για προστασία από τη ζέστη και πλούσια θρέψη.

Ακόμη πιο απλή λύση είναι αυτή του πλαστικού ή ειδικού υφάσματος που μπορείτε να απλώσετε στο χώμα γύρω από τις ρίζες.

Η εδαφοκάλυψη συμβάλλει και στην καταπολέμηση των ζιζανίων. Αυτά που βλασταίνουν θα είναι πιο εύκολο να τα βγάλετε, καθώς θα έχουν ριζώσει στο χαλαρό στρώμα και όχι στο σφιχτό χώμα. Ωστόσο, δεν σκοτώνει τα υπάρχοντα ζιζάνια, οπότε προγραμματίστε να κάνετε ένα καλό ξεβοτάνισμα πριν φύγετε για διακοπές.

 Φυτά σε γλάστρες 

Έχοντας λιγότερο χώμα για να συγκρατεί την υγρασία, τα φυτά σε γλάστρες είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Το καλό είναι ότι συνήθως μπορείτε να τα μετακινήσετε σε σκιερό μέρος. Προγραμματίστε εκ των προτέρων, καθώς μπορεί να χρειαστείτε βοήθεια ή καρότσι για να μετακινήσετε με ασφάλεια ορισμένες βαρύτερες γλάστρες.

Αφού απομακρύνετε τις γλάστρες από τα ζεστά παράθυρα και το άμεσο ηλιακό φως, είναι ώρα να εγκαταστήσετε ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος.

Ένα μπουκάλι νερό

Ένα πλαστικό μπουκάλι μισού λίτρου για μικρά φυτά ή ένα μπουκάλι δύο λίτρων για τα μεγαλύτερα αποτελεί ένα εύκολο και φθηνό αυτόνομο σύστημα ενυδάτωσης. Απλώς ανοίξτε δύο έως τέσσερις τρύπες στο καπάκι, γεμίστε το μπουκάλι με νερό και θάψτε το με το καπάκι προς τα κάτω κοντά στις ρίζες των φυτών.

Η ιδέα είναι ότι το νερό θα απελευθερώνεται με ελεγχόμενο τρόπο καθώς το χώμα (το οποίο πρέπει να είναι καλά ποτισμένο πριν από την τοποθέτηση της φιάλης) στεγνώνει. Αυτό το σύστημα διαρκεί συνήθως μία ή δύο εβδομάδες, αλλά καλό θα ήταν να το εφαρμόσετε τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν φύγετε, ώστε να ελέγξετε τον ρυθμό απορρόφησης του νερού -και γενικότερα το αν λειτουργεί- καθώς τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το μέγεθος της γλάστρας, τον τύπο του χώματος και τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος.

Αν και είναι ιδανικό για γλάστρες, μπορείτε να το εφαρμόσετε και σε φυτά βρίσκονται στο έδαφος καθώς και για υπερυψωμένα παρτέρια. Χρησιμοποιήστε πολλές φιάλες για μεγαλύτερες περιοχές.

Σπάγκος και βάζο

Δεν υπάρχει χώρος στη γλάστρα για να βάλετε ένα μπουκάλι νερό; Γεμίστε ένα βάζο, ένα μπουκάλι αναψυκτικού ή ένα κουβά με νερό και τοποθετήστε το κοντά στο φυτό. Βρέξτε ένα βαμβακερό σπάγκο (τα παλιά κορδόνια παπουτσιών είναι ιδανικά!) ή ένα κομμάτι νήμα και θάψτε το ένα άκρο κοντά στις ρίζες του φυτού. Τοποθετήστε το άλλο άκρο στο δοχείο με το νερό, φροντίζοντας να είναι αρκετά μακρύ ώστε να αγγίζει τον πυθμένα.

Το νερό θα απορροφάται αργά κατά μήκος του σπάγκου και θα εισχωρεί στο χώμα, παρέχοντας συνεχή υγρασία στο φυτό. Όπως και με το μπουκάλι νερού, δοκιμάστε το πριν φύγετε, για να δείτε πόσο διαρκεί η ενυδάτωση.

Ένα μεγάλο δοχείο νερού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολλά φυτά. Απλά δώστε σε κάθε φυτό το δικό του σπάγκο.

Αυτόματο πότισμα

Για ταξίδια που διαρκούν περισσότερο από δύο εβδομάδες, σκεφτείτε μια απλή εγκατάσταση μικρο-άρδευσης που μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας. Κόψτε ένα λεπτό σωλήνα στο κατάλληλο μέγεθος και τοποθετήστε μικρο-ψεκαστήρες ή σταλάκτες άρδευσης. Τοποθετήστε τους κοντά στις ρίζες των φυτών. Συνδέστε τον σωλήνα σε μια βρύση εσωτερικού χώρου ή σε μια εξωτερική βρύση και προσθέστε ένα χρονοδιακόπτη για να εξασφαλίσετε ομοιόμορφο πότισμα κάθε λίγες ημέρες ή πιο συχνά, αν χρειαστεί. Η ομαδοποίηση των δοχείων θα κάνει την εγκατάσταση πιο απλή.

Επίγεια και υπερυψωμένα παρτέρια

Η μικροάρδευση λειτουργεί εξίσου καλά για λαχανόκηπους και παρτέρια στο έδαφος ή υπερυψωμένα, αλλά θα είναι λίγο πιο ακριβή ανάλογα με το μέγεθος του κήπου. Μια λιγότερο δαπανηρή και πολύ πιο γρήγορη επιλογή είναι να τοποθετήσετε σωλήνες διαβροχής σε όλο τον κήπο ή να χρησιμοποιήσετε ένα χρονοδιακόπτη ψεκασμού. Η τελευταία επιλογή είναι καλύτερη για γκαζόν, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε άνισο πότισμα σε έναν λαχανόκηπο, καθώς και σε πιθανή ανάπτυξη ωιδίου στα υγρά φύλλα.

Οι χρονοδιακόπτες άρδευσης κυμαίνονται από τους βασικούς έως εκείνους που μπορούν να ποτίζουν κάθε μέρα, πρωί και απόγευμα, και μπορούν να ποτίζουν έως και τέσσερις ξεχωριστές ζώνες από μία βρύση σωλήνα.

Φορητή σκιά

Ακόμα και αν τα φυτά παίρνουν αρκετό νερό, είναι καλό να ζητήσετε από έναν γείτονα ή φίλο να κάνει έναν έλεγχο κατά την απουσία σας και ίσως μερικές απαραίτητες ρυθμίσεις.

Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, καλύψτε τα ευαίσθητα στη ζέστη φυτά (ντομάτες, μπρόκολο και φυλλώδη λαχανικά) με ύφασμα σκίασης για να διατηρήσετε την υγρασία του εδάφους και να τα προστατέψετε από τις υψηλές θερμοκρασίες και τα εγκαύματα. Ακόμα και παλιά σεντόνια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως καλύμματα για φυτά ή σειρές, αλλά μην ξεχνάτε ότι τα φυτά χρειάζονται και λίγο ήλιο. Δεδομένου ότι ο πρωινός ήλιος είναι πιο ήπιος, τοποθετήστε τα σεντόνια υπό γωνία για να προστατεύσετε τα φυτά από τον δυνατό μεσημεριανό ήλιο.

Της Sandy Lindsey

Οι μπάρες βρώμης με λεμόνι και μύρτιλα είναι σαν να κρατάτε ένα μπολ γεμάτο με βρώμη και άλλα θρεπτικά και χορταστικά συστατικά, με κάθε κομμάτι να περιέχει φρέσκα μύρτιλα και ξύσμα λεμονιού. Είναι ένα ιδιαίτερα δυναμωτικό πρωινό, το οποίο μπορείτε να δοκιμάσετε και με σμέουρα ή βατόμουρα ή να αντικαταστήστε τα αμύγδαλα με καβουρδισμένα πεκάν ή καρύδια.

Μπάρες βρώμης με λεμόνι και μύρτιλα

Δίνει 9 κομμάτια

Υλικά

• 2 φλιτζάνια νιφάδες βρώμης
• 1/2 φλιτζάνι ψιλοκομμένα καβουρδισμένα αμύγδαλα και 2 κ.σ., χωρισμένα
• 1 κ.γλ. μπέικιν πάουντερ
• 1/4 κ.γλ. αλάτι
• 1/8 κ.γλ. σόδα
• 1/2 φλιτζάνι καλά ανακατεμένο γάλα καρύδας ή γάλα με χαμηλά λιπαρά
• 4 1/2 κ.σ. μέλι
• 1/4 φλιτζάνι άγλυκη σάλτσα μήλου
• 1 μεγάλο αυγό, σε θερμοκρασία δωματίου
• 1 μεγάλο ασπράδι αυγού, σε θερμοκρασία δωματίου
• 1 κ.σ. ξύσμα λεμονιού
• 1 κ.γλ. εκχύλισμα βανίλιας
• 1 φλιτζάνι φρέσκα μύρτιλα, χωρισμένα

Εκτέλεση

1. Ανακατέψτε τη βρώμη, 1/2 φλιτζάνι αμύγδαλα, το μπέικιν πάουντερ, το αλάτι και τη σόδα σε ένα μεγάλο μπολ. Χτυπήστε το γάλα καρύδας (ή το γάλα με χαμηλά λιπαρά), το μέλι, τη σάλτσα μήλου, το αυγό, το ασπράδι αυγού, το ξύσμα λεμονιού και τη βανίλια σε ένα μεσαίο μπολ μέχρι να αναμειχθούν καλά. Προσθέστε το μείγμα γάλακτος στο μείγμα βρώμης και ανακατέψτε μέχρι να αναμειχθούν καλά. Προσθέστε 2/3 φλιτζανιού μύρτιλα. Αφήστε το μείγμα σε θερμοκρασία δωματίου για 30 λεπτά, ανακατεύοντας περιστασιακά.

2. Εν τω μεταξύ, προθερμάνετε το φούρνο στους 175 °C. καλύψτε με λαδόκολλα ένα ταψί 20 εκ., αφήνοντας 5 εκ. περιθώριο από όλες τις πλευρές.

3. Απλώστε το μείγμα ομοιόμορφα στο ταψί. Προσθέστε από πάνω το υπόλοιπο 1/3 φλιτζανιού μύρτιλα και 2 κουταλιές αμύγδαλα, πιέζοντας ελαφρά την επιφάνεια.

4. Ψήστε μέχρι να σταθεροποιηθεί και οι άκρες να αρχίσουν να χρυσαφίζουν, για 30 έως 35 λεπτά. Αφήστε να κρυώσει στο ταψί, πάνω σε μια σχάρα, για 10 λεπτά. Χρησιμοποιώντας το χαρτί ψησίματος που προεξέχει ως λαβές, αφαιρέστε από το ταψί και κόψτε σε κομμάτια με ένα κοφτερό μαχαίρι. Σερβίρετε ζεστά ή σε θερμοκρασία δωματίου.

Παρατηρήσεις

Φυλάσσονται σε αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο για έως και πέντε ημέρες. Αφήστε τα να φτάσουν σε θερμοκρασία δωματίου ή ζεστάνετε τα ελαφρά στο φούρνο μικροκυμάτων πριν τα σερβίρετε.

Τα άτομα με κοιλιοκάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη πρέπει να χρησιμοποιούν βρώμη με την ένδειξη «χωρίς γλουτένη», καθώς η βρώμη συχνά μολύνεται από σιτάρι και κριθάρι.

Θρεπτική αξία ανά μερίδα

416 θερμίδες, συνολικά λιπαρά: 26 g, κορεσμένα λιπαρά: 3 g, χοληστερόλη: 65 mg, υδατάνθρακες: 16 g, φυτικές ίνες: 7 g, συνολικά σάκχαρα: 7 g, προστιθέμενα σάκχαρα: 0 g, πρωτεΐνες: 31 g, Νάτριο: 720 mg, Κάλιο: 893 mg, Φώσφορος: 111 mg, Σίδηρος: 4 mg, Φολικό οξύ: 316 mcg, Ασβέστιο: 117 mg, Βιταμίνη Α: 20510 IU, Βιταμίνη C: 94 mg.

Από το EatingWell

Όσο ενθουσιασμό κι αν νιώθουμε σχεδιάζοντας τις καλοκαιρινές διακοπές μας, άλλο τόσο προβληματισμό μάς προκαλεί αυτό λόγω των υψηλών τιμών που επικρατούν παντού κατά τη διάρκεια της ‘σεζόν’: από αεροπορικά εισιτήρια, ξενοδοχεία και καράβια, μέχρι τα εστιατόρια και κάθε είδους υπηρεσία.

Δεν είναι λίγοι πια αυτοί που αναγκάζονται να παραιτηθούν εξ ολοκλήρου από την προοπτική ενός ταξιδιού, εξαιτίας της αδυναμίας τους να ανταποκριθούν στο υψηλό κόστος.

Ωστόσο, με έρευνα, προγραμματισμός και σωστός προϋπολογισμός οι καλοκαιρινές αποδράσεις είναι εφικτές ακόμα και για τα χαμηλά βαλάντια, όπως προτείνουν ειδικοί.

«Ο προϋπολογισμός δεν είναι βρώμικη λέξη, είναι έξυπνη», λέει ο Λαντέλ Κάρτερ, ιδρυτής της Royal Expression Travels, στην εφημερίδα The Epoch Times. «Δεν πρόκειται για το να ξοδεύεις λιγότερα, αλλά για το να ξοδεύεις πιο έξυπνα.»

Ακολουθούν επτά προτάσεις για να κινηθείτε προς αυτήν την κατεύθυνση.

Να είστε ευέλικτοι ως προς τον προορισμό σας

Οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν τον προορισμό τους πριν οργανώσουν τον προϋπολογισμό τους. Ωστόσο, ο Μπράις Κόλινς, διευθυντής μάρκετινγκ στην Intro Travel, λέει ότι πρέπει να σχεδιάζετε το ταξίδι σας με τον αντίστροφο τρόπο.

«Επιλέξτε τον προορισμό σας με βάση την προσφορά, όχι τα όνειρα σας», λέει. «Πάρα πολλοί άνθρωποι επιλέγουν πρώτα τον προορισμό και μετά προσπαθούν να προσαρμόσουν τον προϋπολογισμό τους – έτσι ξεπερνούν το όριο των δαπανών τους πριν καν κάνουν την κράτηση.»

Αντ’ αυτού, ελέγξτε αρχικά τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων και των ξενοδοχείων ανά τον κόσμο και δείτε τι ταιριάζει στον προϋπολογισμό σας.

«Δεν επιλέγετε το σπίτι πριν μάθετε τον ταχυδρομικό κώδικα — το ίδιο ισχύει και για τα ταξίδια», σχολιάζει ο Κάρτερ.

Για παράδειγμα, αν ονειρεύεστε μια απόδραση στην ακτή Αμάλφι της Ιταλίας, αλλά δεν μπορείτε να το αντέξετε οικονομικά, στραφείτε προς έναν προορισμό όπως η παραθεριστική πόλη Μαρμπέγια στη νότια Ισπανία – μια εξίσου όμορφη και πολύ πιο προσιτή εναλλακτική λύση.

«Ίδια ατμόσφαιρα, λιγότερες δαπάνες», σημειώνει ο Κάρτερ.

Επιλέξτε με σύνεση την ημέρα του ταξιδιού σας

Η πιο απλή λύση είναι να αποφύγετε να ταξιδέψετε κατά τη διάρκεια της σεζόν και να επιλέξετε μία εποχή όπως το φθινόπωρο ή την άνοιξη, που οι τιμές είναι ακόμη λογικές. Ακόμη και οι αρχές Ιουνίου ή τα τέλη Αυγούστου  είναι αρκετά καλή εποχή, ιδίως αν το ταξίδι σας πρέπει, πια οποιονδήποτε λόγο, να γίνει το καλοκαίρι.

«Είναι πιο ήσυχα, φθηνότερα και ο καιρός είναι ακόμα υπέροχος στα περισσότερα μέρη», επισημαίνει ο Κάρτερ. «Θα αποφύγετε τα πλήθη, χωρίς να χάσετε τον ήλιο.»

Η Expedia συνιστά επίσης να ταξιδέψετε τον Αύγουστο. Η έκθεση «2025 Air Hacks Report» του διαδικτυακού ταξιδιωτικού πρακτορείου, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο, διαπίστωσε ότι ο μήνας αυτός είναι η φθηνότερη περίοδος του έτους για αεροπορικά ταξίδια, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ενώ ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος είναι οι πιο ακριβοί.

Μη χρονοτριβείτε

Όποιος ξυπνάει νωρίς, κερδίζει — και φθηνότερες πτήσεις και διαμονή. Οι αεροπορικές εταιρείες και τα ξενοδοχεία συχνά βασίζονται σε δυναμική τιμολόγηση για να μεγιστοποιήσουν τα έσοδά τους, η οποία συνεπάγεται την προσαρμογή των ημερήσιων τιμών με βάση τη ζήτηση και άλλους παράγοντες της αγοράς σε πραγματικό χρόνο. Για να αποφύγετε αυτές τις δαπανηρές διακυμάνσεις των τιμών, η εφαρμογή κρατήσεων ταξιδιών Hopper συνιστά να κάνετε κράτηση για πτήσεις εσωτερικού και διαμονή 30 έως 60 ημέρες πριν από το ταξίδι σας. Αν θέλετε να ταξιδέψετε στο εξωτερικό, προσπαθήστε να αγοράσετε τα εισιτήρια τρεις έως έξι μήνες πριν από την ημερομηνία αναχώρησής σας.

Η Καρολίνα Μαρτίνεζ, διευθύντρια επικοινωνίας της δωρεάν πλατφόρμας οδοιπορίας GuruWalk, δήλωσε στην Epoch Times ότι η εκ των προτέρων κράτηση εισιτηρίων για αξιοθέατα και διάφορες δραστηριότητες είναι εξίσου σημαντική.

«Πολλοί ταξιδιώτες προγραμματίζουν τις πτήσεις και τα ξενοδοχεία τους, αλλά αφήνουν τις δραστηριότητες για όταν φτάσουν εκεί», σημειώνει. Αυτό το λάθος μπορεί να σας κοστίσει ακριβά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες,.

«Η έγκαιρη κράτηση όχι μόνο εξασφαλίζει τη διαθεσιμότητα, αλλά σας επιτρέπει να συγκρίνετε επιλογές, να βρείτε καλύτερες τιμές και να διατηρήσετε τον προϋπολογισμό σας υπό έλεγχο», προσθέτει.

Πέρα από τα ξενοδοχεία

Ένας άλλος τρόπος για να αποφύγετε τις υψηλές τιμές των ξενοδοχείων είναι να αποφύγετε εντελώς τη διαμονή εκεί. Αντί να κλείσετε δωμάτιο σε μια γνωστή αλυσίδα ξενοδοχείων όπως Hilton, Marriott ή Hyatt, η Μερσέντες Ζακ, ταξιδιωτική πράκτορας της ASAP Tickets, συνιστά να κάνετε κράτηση σε εναλλακτικά καταλύματα όπως ξενώνες, ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και Airbnb.

«Ακόμη και οι ευκαιρίες για φύλαξη σπιτιού μειώνουν σημαντικά το κόστος», είπε.

Πλατφόρμες με βάση τη συνδρομή, όπως Trusted Housesitters, Nomador και HouseCarers, συνδέουν ιδιοκτήτες σπιτιών με ανθρώπους πρόθυμους να φροντίσουν το σπίτι τους (και μερικές φορές τα κατοικίδια) ενώ λείπουν, κάτι που σας επιτρέπει να εξασφαλίσετε διαμονή και διατροφή χωρίς κόστος.

Προγραμματίστε έξυπνα

Θέλετε να διασκεδάσετε περισσότερο πληρώνοντας λιγότερα; Η επιλογή πακέτων ταξιδιού με ‘όλα μέσα’ μπορεί να σας βοηθήσει να ελαχιστοποιήσετε το συνολικό κόστος του ταξιδιού σας, ειδικά αν ταξιδεύετε με την οικογένειά σας ή μια μεγάλη ομάδα φίλων.

«Μπορεί να φαίνεται πιο ακριβά στην αρχή, αλλά αν συνδυάσετε όλα τα γεύματα, τη διασκέδαση και τα έξοδα μεταφοράς, αυτή η επιλογή θα σας βοηθήσει να εξοικονομήσετε αρκετά χρήματα», επισημαίνει η Ζακ.

Η Μαρτίνεζ συνιστά να αναζητήσετε πακέτα εμπειριών ή συνδυαστικές προσφορές δραστηριοτήτων:

«Συχνά θα βρείτε πακέτα όπως περιήγηση στην πόλη και γευσιγνωσία κρασιού ή ξενάγηση ακολουθούμενη από πολιτιστική παράσταση, σε χαμηλότερη τιμή από ό,τι αν τα κλείνατε ξεχωριστά», είπε, σημειώνοντας ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει τους ταξιδιώτες να εξοικονομήσουν χρόνο και χρήματα — μια αμοιβαία επωφελής κατάσταση.

Ακολουθήστε τους ντόπιους

Τα μεγάλα αξιοθέατα συχνά συνοδεύονται από μεγάλα πλήθη και υψηλές τιμές. Για να εξοικονομήσετε χρήματα, η Μαρτίνεζ προτείνει να αποφύγετε τα δημοφιλή τουριστικά μέρη και να επικοινωνήσετε με τους ντόπιους, οι οποίοι πιθανότατα γνωρίζουν τα καλύτερα και πιο προσιτά κρυμμένα διαμάντια που μπορείτε να εξερευνήσετε κατά τη διάρκεια των διακοπών σας.

«Και εδώ είναι το καλύτερο: περνώντας χρόνο με ντόπιους ξεναγούς, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να σας δώσουν καλές συμβουλές για το πού να φάτε καλά και φθηνά, ποια μουσεία είναι δωρεάν συγκεκριμένες ημέρες και πώς να μετακινηθείτε στην πόλη χωρίς να ξοδέψετε πολλά», παρατηρεί.

Έρευνα και συνάλλαγμα

Όταν πρόκειται για τον προγραμματισμό των καλοκαιρινών διακοπών σας, η σημασία της καλής έρευνας είναι αυτονόητη. Ωστόσο, είναι εύκολο να παραβλέψετε έναν σημαντικό παράγοντα κατά τον υπολογισμό του προϋπολογισμού σας: τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Αν ταξιδεύετε στο εξωτερικό, αυτό είναι ένα εξαιρετικά κρίσιμο βήμα για τη σωστή διαχείριση των ταξιδιωτικών σας εξόδων, τονίζει η Ζακ.

«Η κατανόηση της τρέχουσας ισοτιμίας επιτρέπει στους ταξιδιώτες να καταρτίσουν τον προϋπολογισμό τους με μεγαλύτερη ακρίβεια, να αξιολογήσουν τις τοπικές τιμές και να αποφύγουν να πληρώσουν υπερβολικά ή να πέσουν θύματα τουριστικών παγίδων με φουσκωμένες τιμές», εξηγεί.

Τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος στα αεροδρόμια μπορεί να είναι βολικά, αλλά μπορεί να έχουν υπερβολικές τιμές και κρυφές χρεώσεις, που μερικές φορές ξεπερνούν το 15%.

«Συνιστώ είτε να φέρετε το ‘σωστό’ νόμισμα από την πατρίδα σας είτε να πάτε σε ένα τοπικό υποκατάστημα τράπεζας ή σε ένα ανταλλακτήριο συναλλάγματος στην πόλη, που θα σας κοστίσει πολύ λιγότερο», συμβουλεύει η Ζακ.

Καλό σας ταξίδι!

Της Audrey Enjoli

Η Σαρλότ Μέισον συνόψιζε τη φιλοσοφία του εκπαιδευτικού της προγράμματος ως εξής: «Η εκπαίδευση είναι ατμόσφαιρα, πειθαρχία και ζωή» .

Αυτή η πρόταση έγινε το σύνθημα της Εθνικής Εκπαιδευτικής Ένωσης Γονέων (PNEU), της οργάνωσης που ίδρυσε η Μέισον το 1887 για να δοκιμάσει και να εφαρμόσει τις εκπαιδευτικές της αντιλήψεις.

Η ιδέα ότι η εκπαίδευση περιλαμβάνει πειθαρχία δεν προκαλεί έκπληξη στους περισσότερους αναγνώστες. Ωστόσο, το να θεωρούμε την εκπαίδευση ως «ατμόσφαιρα» ή «ζωή» ακούγεται κάπως μυστηριώδες. Ωστόσο, αυτό υποδηλώνει την ευρύτητα που χαρακτήριζε την προσέγγιση της Mέισον. Για εκείνη, μια αληθινή εκπαίδευση εκτεινόταν ώστε να περιλαμβάνει ολόκληρη τη συνάντηση ενός παιδιού με τον κόσμο, σαν ένα δέντρο που απλώνει τα κλαδιά του. Για να το πετύχει αυτό, η Mέισον πίστευε ότι οι ψυχές των παιδιών έπρεπε να αφυπνιστούν μέσα από μια συνάντηση με τη γνώση.

Ενώ οι σημερινές αντιλήψεις για την εκπαίδευση ορίζονται κυρίως από εικόνες από τάξεις, βιβλία ασκήσεων, σχολικά βιβλία και μέσους όρους — τα οποία αφορούν σε ένα σημαντικό αλλά συγκεκριμένο είδος μάθησης — οι ιδέες της Mέισον πηγαίνουν πέρα από τη ‘βιομηχανική’ εκπαίδευση, αγκαλιάζοντας την ανθρώπινη ανάπτυξη συνολικά — την πλήρη άνθηση της προσωπικότητας — πέρα από τις βαθμολογίες των τεστ και την επαγγελματική κατάρτιση.

Όπως έγραψε η Σίντυ Ράστον στο βιβλίο «A Charlotte Mason Primer»: «Η αληθινή εκπαίδευση λαμβάνει χώρα στην πραγματική ζωή. Όταν αρχίσουμε να βλέπουμε όλη τη ζωή ως μια ‘τάξη’, θα εξοπλίσουμε πραγματικά τα παιδιά μας ώστε να γίνουν αυτοδίδακτοι, δια βίου μαθητές, που απολαμβάνουν τη μάθηση».

Αυτό το άρθρο παρουσιάζει εν συντομία την εκπαιδευτική σκέψη της Mέισον, η οποία παραπέμπει σε παλαιότερες μορφές μάθησης, οι οποίες προχωρούν πέρα από την επαγγελματική κατάρτιση (χωρίς να την παραμελούν) στον ευρύτερο ορίζοντα τού τι σημαίνει να είσαι ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος.

Μια ζωή γεμάτη μάθηση

Η Μέισον γεννήθηκε το 1842 στο Μπάνγκορ της Αγγλίας. Οι γονείς της την εκπαίδευσαν, μοιραζόμενοι τα μαθήματα μεταξύ τους και ενσωματώνοντας εξωτερικά συμπληρωματικά μαθήματα. Όταν η Μέισον ήταν μόλις 16 ετών, πέθανε η μητέρα της. Τον επόμενο χρόνο, πέθανε ο πατέρας της. Στα 18 της, πήγε σε μία σχολή εκπαίδευσης δασκάλων στο Λονδίνο. Μετά την εκπαίδευσή της, εργάστηκε σε διάφορα σχολεία μέχρι που ανέλαβε θέση στο Κολέγιο Bishop Otter στο Τσίτσεστερ, όπου άρχισε να εκπαιδεύει άλλους δασκάλους.

Μέσα από την εμπειρία της ως δασκάλα και εκπαιδεύτρια δασκάλων, καθώς και μέσα από τα ταξίδια της στο εξωτερικό, η Μέισον ανέπτυξε την εκπαιδευτική φιλοσοφία και τις μεθόδους για τις οποίες είναι πλέον γνωστή.

Άρχισε να δίνει διαλέξεις για την εκπαίδευση και μερικές από αυτές τις διαλέξεις μεταφέρθηκαν σε μορφή βιβλίου. Όλα αυτά οδήγησαν στη σύσταση της Ένωσης Γονέων και Κηδεμόνων (και αργότερα στην Εθνική Ένωση Γονέων και Κηδεμόνων), η οποία εξέδωσε σε δική της έκδοση την Επιθεώρηση Γονέων και Κηδεμόνων.

Τελικά, η Μέισον ίδρυσε ένα κολέγιο εκπαίδευσης δασκάλων στο Σπρίνγκφηλντ, του Άμπλσαϊντ. Μέσα από τους πολλούς τόμους γραπτών της, το PNEU και το σχολείο Άμπλσαϊντ, η Μέισον κατάφερε να δημιουργήσει ένα ισχυρό σύνολο παιδαγωγικού έργου και επιρροής πριν από τον θάνατό της το 1923.

Βασικά χαρακτηριστικά της Σχολής Σαρλότ Μέισον

Στην καρδιά της μεθόδου της Mέισον βρίσκεται η πεποίθηση ότι «τα παιδιά γεννιούνται ως άτομα». Ως εκ τούτου, προορίζονται να συνάψουν σχέσεις που τα διαμορφώνουν ουσιαστικά. Αυτή η κατανόηση παρέχει το πλαίσιο για την προσέγγιση της Mέισον, την οποία το Ινστιτούτο Charlotte Mason ονομάζει «Σχεσιακή Εκπαίδευση». Στο «Ένα δοκίμιο προς μια φιλοσοφία της εκπαίδευσης», η Mέισον γράφει:

«Η εκπαίδευση είναι η επιστήμη των σχέσεων· δηλαδή, ένα παιδί έχει φυσικές σχέσεις με έναν τεράστιο αριθμό πραγμάτων και σκέψεων: έτσι το εκπαιδεύουμε με σωματικές ασκήσεις, γνώσεις της φύσης, χειροτεχνίες, επιστήμη και τέχνη, καθώς και με πολλά ζωντανά βιβλία, γιατί γνωρίζουμε ότι η δουλειά μας δεν είναι να το διδάξουμε τα πάντα για οτιδήποτε, αλλά να το βοηθήσουμε να πραγματοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο — ‘αυτές τις πρωτότοκες συγγένειες/ που συνταιριάζουν τη νέα μας ύπαρξη στα υπάρχοντα πράγματα’.»

Η Μέισον ανέλυσε τη σχέση ενός μαθητή με τέσσερις τομείς: τη σχέση με τον εαυτό του, τη σχέση με τους άλλους ανθρώπους, τη σχέση με το σύμπαν και τη σχέση με τον Θεό.

Η σχέση με τον εαυτό αναπτύσσεται μέσω της αυτογνωσίας, του αυτοσεβασμού και της ηθικής διαμόρφωσης. Οι σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους αναπτύσσονται μέσω της σύνδεσης με άλλους σε διαχρονικό και χωρικό επίπεδο, όπως μέσω της μελέτης της ιστορίας ή της γεωγραφίας, ενώ η σχέση του μαθητή με το σύμπαν ενισχύεται μέσω της άμεσης επαφής με τη φύση, η οποία πηγάζει από την εξερεύνηση και την αναγνώριση της χλωρίδας και της πανίδας στη γειτονιά του. Τέλος, η σχέση του μαθητή με τον Θεό αναπτύσσεται μέσω της βιβλικής μελέτης και της επίγνωσης ότι ο Θεός είναι η πηγή κάθε αλήθειας.

Η κατανόηση της Μέισον για τις διάφορες σχέσεις ενός παιδιού με τον κόσμο την οδήγησε στη δημιουργία ενός ισορροπημένου προγράμματος σπουδών. Με τα δικά της λόγια, «θέλουμε μια εκπαίδευση που θα θρέφει το μυαλό χωρίς να παραμελεί ούτε τη σωματική ούτε την επαγγελματική εκπαίδευση».

Ο μαθητής σε ένα σχολείο της Σάρλοτ Μέισον λαμβάνει μια υγιή δόση τόσο θεωρητικής όσο και βιωματικής μάθησης. Ένα εκπαιδευτικό μοντέλο που παραμελεί οποιαδήποτε από αυτές τις πτυχές – την εκπαίδευση του σώματος ή του νου – είναι ελλιπές. Η Μέισον καταλάβαινε ότι η υγιής ανάπτυξη του νου και του σώματος εξαρτώνται η μία από την άλλη.

Το Ινστιτούτο Charlotte Mason (CMI) περιγράφει την ισορροπημένη προσέγγιση της μεθόδου ως εξής: «Οι συναντήσεις με τον γραπτό λόγο και τον φυσικό κόσμο δημιουργούν ένα ισορροπημένο και ζωντανό πρόγραμμα σπουδών που είναι αρκετά εκτεταμένο για να διευρύνει και να ενθουσιάσει τους μαθητές, που μπορεί φυσικά να έλκονται περισσότερο προς το ένα ή το άλλο, αλλά αξίζουν και τα δύο».

Πράγματι, η Μέισον πίστευε ότι τα παιδιά άξιζαν να εκτίθενται σε μια μεγάλη ποικιλία από τις καλύτερες ιδέες, τέχνες και εμπειρίες. Όπως το έθεσε στο βιβλίο της «Σχολική Εκπαίδευση», «το οφείλουμε [στα παιδιά] να ξεκινήσουμε έναν τεράστιο αριθμό ενδιαφερόντων». Ωστόσο, ο στόχος της προσέγγισης δεν είναι μόνο η ποσότητα, αλλά και η ποιότητα. Η Μέισον συχνά συνέκρινε την εκπαίδευση με μια πνευματική «γιορτή» – αλλά μία γιορτή υγιεινών πνευματικών τροφών που θα καλλιεργούσαν το μυαλό και την καρδιά ενός παιδιού. Η Ράστον εξηγεί:

«Η Σάρλοτ Μέισον πίστευε ότι τα μυαλά των παιδιών πρέπει να τρέφονται με την καλύτερη πνευματική τροφή – τον Λόγο του Θεού, τη σπουδαία λογοτεχνία, τις καλές τέχνες, την όμορφη μουσική, την πραγματική, ζωντανή ιστορία και την άμεση επαφή με τη δημιουργία του Θεού! Δίδασκε ότι τα παιδιά χρειάζονται άμεση, πραγματική επαφή με αυτές τις πραγματικές, ζωντανές ιδέες.»

Σύμφωνα με τη Mέισον, τα παιδιά ωριμάζουν διανοητικά τρεφόμενα με εμπνευσμένες ιδέες. Ο στόχος δεν είναι να γεμίσουν το μυαλό με γεγονότα, αλλά να το πυροδοτήσουν με έννοιες που δίνουν στα γεγονότα νόημα και πλαίσιο. Οι εκπαιδευτικοί κατευθύνουν τους μαθητές προς τα καλύτερα βιβλία για κάθε θέμα – δίνοντας έμφαση στην αφηγηματική και λογοτεχνική ποιότητα – και δείχνουν στον μαθητή πώς να κατανοεί, να αλληλεπιδρά και να ανταποκρίνεται σε αυτά τα έργα μόνος του. Το μοντέλο κινείται προς την «αυτομόρφωση» παρέχοντας στους μαθητές τα εργαλεία που χρειάζονται για να βρίσκουν και να επεξεργάζονται πληροφορίες ανεξάρτητα.

Εφαρμογή στην πράξη

Το μοντέλο της Μέισον παρουσιάζει κάποια ευελιξία. Ωστόσο, ορισμένες βασικές, συγκεκριμένες πρακτικές περιγράφονται στο υλικό του CMI και στο εγχειρίδιο της Ράστον για τη μέθοδο. Μερικές από αυτές είναι οι εξής:

Σύντομα μαθήματα, με ποικιλία

Για τους μικρότερους μαθητές, τα μαθήματα καλύτερα να μην υπερβαίνουν τα 20 λεπτά. Τα μαθήματα για τους μεγαλύτερους μαθητές μπορεί να διαρκούν 45 λεπτά. Τα μαθήματα ποικίλλουν από τη μία περίπτωση στην άλλη για να διατηρούν την προσοχή και το ενδιαφέρον. Η Μέισον πίστευε ότι το μυαλό, όπως και το σώμα, χρειάζεται μια ποικιλία ‘τροφών’ για να είναι υγιές και ισορροπημένο.

Έμφαση στα «ζωντανά βιβλία»

Το CMI συνιστά βιβλία «γραμμένα από ειδικούς που είναι παθιασμένοι με τα αντικείμενά τους, με προσεκτικά επιλεγμένη γλώσσα, εμπνευσμένες ιδέες και πολλές φορές σε αφηγηματική μορφή». Συχνά, τα μαθήματα μεταδίδονται με λογοτεχνική και αφηγηματική μορφή, την οποία η Mέισον θεωρούσε ως τον πιο φυσικό τρόπο για τα παιδιά να επεξεργάζονται τις πληροφορίες.

Δομημένος και μη δομημένος χρόνος

Για να είναι ισορροπημένη η εκπαίδευση χρειάζονται και τα δύο είδη χρόνου. Η Μέισον όρισε το βασικό πρόγραμμα της ημέρας ως εξής: «Όλη η πνευματική εργασία γίνεται κατά τις ώρες του πρωινού σχολείου και τα απογεύματα αφιερώνονται σε σπουδές φύσης, σχέδιο, χειροτεχνίες κλπ. Παρά τους περιορισμούς αυτούς, τα παιδιά παράγουν μια εκπληκτική ποσότητα καλής πνευματικής εργασίας. Δεν απαιτούνται εργασίες για το σπίτι».

Μάθηση μέσω της μεγάλης Λογοτεχνίας

Οι μαθητές μαθαίνουν να γράφουν μέσω αφήγησης (επανάληψη όσων έχουν διαβάσει), υπαγόρευσης (καταγραφής όσων τους διαβάζονται) και μεταγραφής (αντιγραφής απευθείας από σπουδαία βιβλία). Τα επίσημα μαθήματα γραμματικής δεν διδάσκονται στις μικρές ηλικίες. Η τέχνη της γραφής ξεκινά μέσα από τη μίμηση, σύμφωνα με τη Mέισον.

Μαθήματα προσαρμοσμένα στο γεωγραφικό και πολιτισμικό πλαίσιο

Η γνώση των παιδιών για τον κόσμο ξεκινά από το σπίτι και ακτινοβολεί προς τα έξω, και αυτό αντικατοπτρίζεται στο μοντέλο της Mέισον. Έτσι, η μέθοδος προωθεί την «τοπική μάθηση». Τα παιδιά μαθαίνουν πρώτα για το δικό τους βιοσύστημα, για παράδειγμα, πριν μάθουν για τα ξένα. Μαθαίνουν την τοπική ιστορία πριν εξερευνήσουν την παγκόσμια ιστορία και άλλους πολιτισμούς.

Αφυπνίζοντας την καρδιά του μαθητή

Η Μέισον είχε πολλές εξαιρετικές ιδέες για μια εκπαίδευση πραγματικά «φιλελεύθερη» — μια εκπαίδευση που απελευθερώνει τους μαθητές ώστε να γίνουν η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Οι μέθοδοί της εφαρμόζονται σε μαθητές που κάνουν κατ’ οίκον εκπαίδευση, σε μικροσχολεία, ακόμη και σε πιο καινοτόμα δημόσια ή ιδιωτικά σχολεία. Επιπλέον, μπορούν να ενσωματωθούν σε άλλα εκπαιδευτικά μοντέλα, όπως το κλασικό μοντέλο ή τον ποιητικό τρόπο μάθησης που ανέπτυξε ο Τζον Σίνιορ και οι συνάδελφοί του.

Η Μέισον κατάλαβε σωστά ότι ο τελικός στόχος της εκπαίδευσης ήταν περισσότερο ποιοτικός παρά ποσοτικός. Δεν πρόκειται για τη συσσώρευση μεμονωμένων ψηγμάτων γνώσης στο κεφάλι του μαθητή. Πρόκειται για την αφύπνιση της καρδιάς του μαθητή. Ή, για να παραφράσω ευθέως τη Μέισον:

«Το ερώτημα δεν είναι πόσα γνωρίζει ο νέος, όταν τελειώσει την εκπαίδευσή του, αλλά πόσο τον νοιάζει – και για πόσα πράγματα νοιάζεται – στην πραγματικότητα, πόσο μεγάλος είναι ο χώρος στον οποίο πατάει τα πόδια του – και, επομένως, πόσο γεμάτη είναι η ζωή που έχει μπροστά του.»

Ένα καλό αντίδοτο στην καλοκαιρινή κάψα είναι τα δροσερά ροφήματα, σε ψηλά ποτήρια γεμάτα πάγο!

Πριν κάνουν την εμφάνιση τους τα ‘ενεργειακά’ ποτά, τα αναψυκτικά με το ανθρακικό και τα εμφιαλωμένα τσάγια, οι άνθρωποι κατέφευγαν σε απλούστερους τρόπους ενυδάτωσης, φτιάχνοντας ποτά με φρούτα, βότανα, ξύδι και λίγη ζάχαρη ή μέλι.

Από την κλασική λεμονάδα μέχρι τα παγωμένα τσάγια και τα γλυκόξινα σιρόπια , αυτά τα σπιτικά ποτά όχι μόνο σας δροσίζουν, αλλά παρέχουν και θρεπτικά συστατικά, χρήσιμα και ωφέλιμα για τον οργανισμό σας.

Μερικά παραδοσιακά σπιτικά ποτά που μπορείτε να φτιάξετε μόνοι σας εύκολα είναι η λεμονάδα, το παγωμένο τσάι, τα λικέρ και τα σιρόπια.

Λεμονάδα

Λίγα ποτά ταυτίζονται τόσο με το καλοκαίρι όσο η σπιτική λεμονάδα. Η παρασκευή της είναι πολύ εύκολη και η γεύση της ξεπερνά κατά πολύ αυτήν της συσκευασμένης.

Η λεμονάδα πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία Αίγυπτο, όπου παρασκευαζόταν από χυμό λεμονιού, χουρμάδες και νερό για να καταπολεμούν οι άνθρωποι με τη δροσιά της τη ζέστη της ερήμου. Στην Ευρώπη του 17ου αιώνα, πλανόδιοι πωλητές πουλούσαν λεμονάδα με μέλι, ενώ μέχρι τον 19ο αιώνα είχε μεταφερθεί και στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου καθιερώθηκε ως το απόλυτο καλοκαιρινό αναψυκτικό.

Για να φτιάξετε τη δική σας σπιτική λεμονάδα, ξεκινήστε ετοιμάζοντας ένα απλό σιρόπι. Ανακατέψτε ίση ποσότητα νερού με  το γλυκαντικό της επιλογής σας και ζεστάνετέ τα απαλά μέχρι το γλυκαντικό να διαλυθεί πλήρως στο νερό. Αφήστε το σιρόπι να κρυώσει εντελώς και ύστερα ανακατέψτε το με φρεσκοστιμμένο χυμό λεμονιού. Μπορείτε να το φυλάξετε ως έχει σε ένα αποστειρωμένο μπουκάλι στο ψυγείο, αραιώνοντας λίγο (δύο δάχτυλα περίπου) σε ένα ποτήρι με νερό και πάγο κάθε φορά που θέλετε να πιείτε, και ανακατεύοντας πολύ καλά.

Αν θέλετε να παραλλάξετε τη βασική συνταγή, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πολτοποιημένα φρέσκα φρούτα αντί για χυμό λεμονιού ή να προσθέστε βότανα όπως βασιλικό ή μελισσόχορτο για να ζωντανέψετε τη γεύση.

Παγωμένο τσάι

Το έτοιμο παγωμένο τσάι σε κουτάκια ή μπουκάλια συχνά περιέχει σιρόπι γλυκόζης-φρουκτόζης και συντηρητικά. Για να αποφύγετε αυτά τα πρόσθετα, μπορείτε να φτιάξετε τη δική σας σπιτική εκδοχή, προσαρμόζοντας τη γεύση ανάλογα με τις προτιμήσεις σας. Επιλέξτε το αγαπημένο σας τσάι, προσθέστε ένα φυσικό γλυκαντικό (αν θέλετε) και φρέσκα βότανα ή μια σταγόνα εσπεριδοειδών. Τα σπιτικά παγωμένα τσάγια έχουν λιγότερη ζάχαρη από τα αντίστοιχα συσκευασμένα.

Ξεκινήστε φτιάχνοντας το τσάι σας λίγο πιο δυνατό από το συνηθισμένο, καθώς θα αραιωθεί με πάγο. Το μαύρο τσάι είναι η πρώτη επιλογή για το παραδοσιακό γλυκό τσάι, αλλά και το πράσινο τσάι και τα μείγματα από βότανα είναι επίσης καλά. Αφήστε το να μουλιάσει και να κρυώσει σε θερμοκρασία δωματίου πριν το μεταφέρετε στο ψυγείο. Αν σας αρέσει γλυκό, ανακατέψτε το με μέλι ή ζάχαρη όσο είναι ακόμα ζεστό, ώστε το γλυκαντικό να διαλυθεί εντελώς.

Μόλις κρυώσει, ζωντανέψτε το με φρέσκα βότανα όπως μέντα ή λουίζα, με φέτες εσπεριδοειδών ή με μερικά πολτοποιημένα μούρα. Βάλτε το σε μία κανάτα με πάγο και σερβίρετε.

Λικέρ και σιρόπια

Το λικέρ είναι ένα είδος συμπυκνωμένου σιροπιού από φρούτα, ζάχαρη και μερικές φορές βότανα ή μπαχαρικά, αναμεμειγμένων με αλκοόλ. Τον 15ο αιώνα που πρωτοεμφανίστηκε λειτουργούσε και ως φαρμακευτικό τονωτικό. Οι γιατροί της Αναγέννησης συνταγογραφούσαν λικέρ για να ανεβάσουν το ηθικό, να αναζωογονήσουν το σώμα, ακόμη και ως αφροδισιακό.

Με τον καιρό, τα λικέρ εξελίχθηκαν από φαρμακευτικά τονωτικά σε γλυκά σιρόπια με έγχυση βοτάνων και φρούτων. Ιδανικά για τη διατήρηση των καλοκαιρινών φρούτων και βοτάνων, παρασκευάζονταν συνήθως στο σπίτι σε μικρές παρτίδες. Το άνθος κουφοξυλιάς είναι ένα από τα κλασικά, με τα λεπτά του άνθη να μουλιάζουν μαζί με λεμόνι. Τα πυρηνόκαρπα φρούτα και τα μούρα φτιάχνουν επίσης υπέροχα λικέρ. Η διαδικασία είναι απλή: φρούτα, ζάχαρη, νερό (ή αλκοόλ), λίγα βότανα και υπομονή. Το βύσσινο είναι επίσης ένα κλασικό λικέρ και σιρόπι, αφού είναι πολύ πικρό για να καταναλωθεί φρέσκο.

Τα λικέρ και τα σιρόπια είναι ουσιαστικά υπερ-συμπυκνωμένο, πηχτό σιρόπι, οπότε πρέπει να τα αραιώσετε πριν τα σερβίρετε. Ανακατέψτε μια κουταλιά της σούπας ή δύο σιρόπι με 180 έως 240 ml απλού ή ανθρακούχου νερού. Συγκεκριμένα τα λικέρ, συνήθως σερβίρονται χωρίς να αραιωθούν σε πολύ μικρό ποτήρι και πίνονται πολύ αργά, με μικρές γουλιές.

Σιρόπια φρούτων με ξύδι (shrubs) 

Τα σιρόπια με ξύδι είναι σιρόπια φρούτων και ξυδιού που σχετίζονται με τα φαρμακευτικά λικέρ και τονωτικά. Μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, η χρήση τους είχε ξεπεράσει το φαρμακευτικό πεδίο και είχαν εξελιχθεί σε δημοφιλή αναψυκτικά. Ήταν ένας καλός τρόπος να διατηρηθούν τα φρούτα, αφού το ξύδι λειτουργούσε ως φυσικό συντηρητικό, ενώ η ζάχαρη μαλάκωνε την οξύτητά του.

Για να φτιάξετε σιρόπι με ξύδι, πολτοποιήστε πρώτα τα φρούτα και τα βότανα μαζί με ζάχαρη μέχρι να μαλακώσουν και να γίνουν σιροπιαστά. Κατόπιν, ανακατέψτε τα με ξύδι και μεταφέρετε το μείγμα σε ένα καθαρό βάζο. Το μηλόξυδο είναι η πιο κοινή επιλογή, αλλά και άλλα μαγειρικά ξύδια ταιριάζουν. Αφήστε το βάζο σε ένα δροσερό, σκοτεινό ντουλάπι για μία ή δύο εβδομάδες, ανακινώντας το απαλά κάθε μέρα. Αυτό βοηθά τις γεύσεις να ενωθούν και εμποδίζει το ωμό ξύδι να σχηματίσει ζελατινώδη μεμβράνη.

Μετά από περίπου μία ή δύο εβδομάδες, το εμποτισμένο ξύδι θα είναι έτοιμο. Η γεύση του θα πρέπει να είναι ξινή, αλλά και ζωντανή με φρούτα και βότανα. Σουρώστε και προσθέστε ένα γλυκαντικό όπως μέλι ή ζάχαρη. Τέλος, εμφιαλώστε το σιρόπι που προκύπτει και αποθηκεύστε το στο ντουλάπι, μακριά από άμεσο φως και θερμότητα. Για να σερβίρετε, ανακατέψτε μια κουταλιά με απλό ή ανθρακούχο νερό.

Δημοφιλείς συνδυασμοί είναι τα ροδάκινα με ξύδι λευκού κρασιού, δαμάσκηνα με μηλόξυδο ή βατόμουρα με ξύδι κόκκινου κρασιού. Προσθέστε βότανα όπως βασιλικό, τζίντζερ, μέντα ή ακόμα και χαμομήλι για πιο έντονη γεύση.