Ελλάδα

Οι λατρευτικές συνήθειες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθωνική Πολιτεία, η αρχιτεκτονική των μονών, αλλά και ο καθημερινός βίος των μοναχών, αποτυπώθηκαν σε βάθος ετών από τον Πολωνό φωτογράφο Τόμας Μοστσίτσκι [Tomasz Mościcki, γεν. 1965], ο οποίος από το 2001 που ταξίδεψε για πρώτη φορά στο Άγιον Όρος, το επισκέπτεται σχεδόν κάθε χρόνο. Μέρος της δουλειάς του παρουσιάζεται στην Αγιορειτική Εστία, στην έκθεση φωτογραφίας «Η Σκηνή του Αθέατου: Το Άγιον Όρος του Tomasz Mościcki». Η έκθεση αυτή εντάσσεται στον πολιτιστικό θεσμό «Λατρευτική Εβδομάδα 2025» του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Ο Μοστσίτσκι, εκτός από την ιδιαίτερη καλλιτεχνική ματιά του, χαρακτηρίζεται και από την εναλλακτική και ιστορική τεχνική που εφαρμόζει στα έργα του, η οποία έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί σήμερα. «Είναι μια τεχνική των αρχών του 20ου αιώνα, που ονομάζεται τεχνική του διχρωμικού κόμμεως ή της διχρωμικής γόμας. Έτσι, λοιπόν, τυπώνει μόνος του τις φωτογραφίες σε ειδικά χαρτιά και με αυτή τη μέθοδο μοιάζουν στο τέλος σαν κάτι μεταξύ φωτογραφίας και χαρακτικού», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διευθυντής της Αγιορειτικής Εστίας Αναστάσιος Ντούρος.

Σύμφωνα με τον επιμελητή εκθέσεων και εκδόσεων Βαγγέλη Ιωακειμίδη (σ.σ.ένας από τους δύο επιμελητές της έκθεσης), ο Τόμας Μοστσίτσκι, χάρη στη μέθοδο που εφαρμόζει, είναι ένας σύγχρονος κληρονόμος του πικτοριαλισμού, αν και – όπως λέει – δρα σε ένα εντελώς αντίθετο πλαίσιο, αυτό του 21ου αιώνα, που είναι πλημμυρισμένο από ψηφιακές εικόνες, άμεσα φίλτρα και οπτικές δημιουργίες μέσω τεχνητής νοημοσύνης. «Εκεί όπου η σύγχρονη τεχνολογία υπόσχεται εικόνες όλο και πιο καθαρές, ευκρινείς και εύκολα επεξεργάσιμες, ο Μοστσίτσκι επιλέγει το αργό, το εύθραυστο, το τυχαίο. Η χειροποίητη προσέγγισή του, επικεντρωμένη στην τεχνική της διχρωμικής γόμας, αποτελεί μια συνειδητή άρνηση της τυποποίησης της σύγχρονης φωτογραφίας. Δεν επιδιώκει να παράγει, επιθυμεί να αποκαλύπτει», λέει χαρακτηριστικά ο κος Ιωακειμίδης.

Όπως εξηγεί, «οι πικτοριαλιστές δεν ήταν απλώς τεχνίτες, αλλά αυθεντικοί καλλιτέχνες, οι οποίοι ανέπτυξαν πολύπλοκες και χρονοβόρες τεχνικές, όπως η διχρωμική γόμα, το χαρτί με κάρβουνο ή το μπρομόιλ, που απαιτούσαν δεξιοτεχνία χειροποίητης εργασίας και σχεδόν πνευματική αφοσίωση. Η σχέση τους με την ύλη και το μυστήριο θεμελίωσε το καλλιτεχνικό τους όραμα για το φωτογραφικό μέσο: για εκείνους δεν είχε σημασία η απλή απεικόνιση, αλλά η αντήχηση.»

Εκτός από τα μοναδικά αυτά έργα, η έκθεση θα φιλοξενεί και μία δεύτερη, ψηφιακή ενότητα, όπου θα παρουσιάζονται σε οθόνες αφής έγχρωμες φωτογραφίες του Μοστσίτσκι από το Πάσχα στο Άγιον Όρος και ο επισκέπτης θα μπορεί επιλέξει τη σειρά που θα τις δει, ανάλογα με τη θεματολογία τους. «Ο ίδιος έχει βρεθεί πολλές φορές την περίοδο του Πάσχα στο Άγιον Όρος και έχει τραβήξει όλη τη διαδικασία της Μεγάλης Εβδομάδας, καθώς επίσης παραδόσεις αυτής της περιόδου. Έχει καταγράψει μεταξύ άλλων ένα ιδιαίτερο γεγονός που λαμβάνει χώρα τη δεύτερη και την τρίτη μέρα του Πάσχα, όπου βγαίνουν οι θαυματουργές εικόνες από τις μονές κι από το Πρωτάτο, και γίνεται μια μεγάλη λιτανεία στη γύρω περιοχή», αναφέρει μεταξύ άλλων ο κος Ντούρος.

Επιπλέον, στον χώρο της έκθεσης θα προβάλλεται ένα ντοκιμαντέρ, όπου ο Τόμας Μοστσίτσκι μιλά για την εμπειρία του στο Άγιον Όρος, τα ταξίδια του και για την ειδική τεχνική που χρησιμοποιεί.

Ο 60χρονος φωτογράφος, είναι επίσης θεατρικός κριτικός, δημοσιογράφος και διδάκτωρ ανθρωπιστικών επιστημών. Απόφοιτος της Ακαδημίας Θεάτρου της Βαρσοβίας, έχει διακριθεί στη θεατρική κριτική και ιστοριογραφία με δημοσιεύσεις σε εφημερίδες, περιοδικά και ραδιοφωνικές εκπομπές. Έχει γράψει έξι βιβλία για την ιστορία των θεάτρων της Βαρσοβίας, έχει λάβει το Βραβείο Λογοτεχνίας της Βαρσοβίας και έχει τιμηθεί από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.

Για μια έντονη θεατρικότητα που αναβλύζει από το βάθος των σκηνογραφημένων θεμάτων του Μοστσίτσκι, έκανε λόγο ο δεύτερος επιμελητής της έκθεσης, αρχιτέκτων-αναστηλωτής Φαίδων Χατζηαντωνίου, ο οποίος είχε μάλιστα την ευκαιρία να περπατήσει μαζί του στα αγιορείτικα μονοπάτια. «Παρατηρούσα πώς τον μαγνήτιζε ένα βουβό ερείπιο, καταπιωμένο από την οργιαστική βλάστηση του παλιού βατοπεδινού μονοπατιού στις πλαγιές πάνω από την Καψάλα. Έβλεπα τον πυρετό στο βλέμμα του καθώς περίμενε να αδράξει το ορισμένο φως που, διαπερνώντας τα άναρχα φυλλώματα, θα έφερνε εκείνο το αποτέλεσμα του παντοδύναμου νόμου της φθοράς, τόσο χαρακτηριστικό στις φωτογραφίες του», περιγράφει χαρακτηριστικά.

Η έκθεση «Η Σκηνή του Αθέατου: Το Άγιον Όρος του Tomasz Mościcki» θα εγκαινιαστεί την Τρίτη 8 Απριλίου στις 18:30 από τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης και πρόεδρο του Δ.Σ. της Αγιορειτικής Εστίας Στέλιο Αγγελούδη, ενώ θα παραμείνει στην Αγιορειτική Εστία (Εγνατία 109) έως τις 7 Ιουνίου. Η είσοδος για το κοινό θα είναι ελεύθερη.

Της Βαρβάρας Καζαντζίδου

Ένας μήνας έχει περάσει από την αυλαία του MWC Barcelona 2025, της κορυφαίας παγκόσμιας διοργάνωσης για τις ψηφιακές τεχνολογίες, και τα αποτυπώματα της ελληνικής συμμετοχής δεν έχουν ακόμη σβήσει.

Αντιθέτως, αρχίζουν τώρα να διαφαίνονται τα πρώτα ουσιαστικά αποτελέσματα από τις δεκάδες επαφές που πραγματοποίησαν οι ελληνικές επιχειρήσεις στο πλαίσιο της έκθεσης, ενώ ήδη έχουν τεθεί σε κίνηση οι πρώτες διερευνητικές συνεργασίες.

Παράλληλα, έχει ξεκινήσει δειλά αλλά συστηματικά και η προετοιμασία για την επόμενη ελληνική αποστολή, η οποία αναμένεται να είναι ακόμα πιο δυναμική.

Η φετινή συμμετοχή της Ελλάδας στο Παγκόσμιο Συνέδριο Κινητών Επικοινωνιών χαρακτηρίστηκε ως η πιο ενισχυμένη των τελευταίων ετών, με περισσότερες από 40 ελληνικές εταιρείες τεχνολογίας να έχουν δυναμική παρουσία στο ελληνικό περίπτερο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο ΣΕΚΕΕ, οι συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της ελληνικής αποστολής από τις ελληνικές καινοτόμες επιχειρήσεις έφθασαν στις 450. Επιπλέον, σε σχεδόν 500 ανήλθαν οι νέες επαφές που έγιναν από τις εταιρείες που συμμετείχαν στην αποστολή. Μάλιστα, σχεδόν όλες οι συμμετέχουσες εταιρείες δήλωσαν πως σκοπεύουν να συμμετέχουν και στο επόμενο MWC Barcelona, το 2026.

Ειδικότερα, όπως τονίζει ο πρόεδρος του ΣΕΚΕΕ, Μάνος Μακρομάλλης: «Η ανατροφοδότηση που λαμβάνουμε από τις επιχειρήσεις είναι όχι απλώς ενθαρρυντική, αλλά εντυπωσιακή. Η φετινή ελληνική αποστολή ήταν η μεγαλύτερη που έχει οργανωθεί ποτέ: πάνω από 145 συμμετέχοντες από περισσότερες από 40 καινοτόμες εταιρείες έδωσαν δυναμικό παρών. Οι επαφές που πραγματοποιήθηκαν ήταν στοχευμένες και ουσιαστικές, με ξεκάθαρες προοπτικές συνέχειας. Ήδη δρομολογούνται στρατηγικές συνεργασίες και συμμετοχές σε διεθνή πιλοτικά έργα», προσθέτει.

Ο ΣΕΚΕΕ επιδιώκει να λειτουργήσει ως καταλύτης στη μετάβαση της Ελλάδας από καταναλωτή σε παραγωγό τεχνολογίας. Μέσα από τη συνεργασία, την εξωστρέφεια και την ανάδειξη της καινοτομίας, ενισχύουμε την εθνική τεχνολογική ταυτότητα. Στόχος είναι ένα ελληνικό τεχνολογικό οικοσύστημα που παύει να είναι θεατής και διεκδικεί τον ρόλο του πρωταγωνιστή στη διεθνή σκηνή.

Αντίστοιχα, ο διευθύνων σύμβουλος της Enterprise Greece, Δρ Μαρίνος Γιαννόπουλος, έχει επισημάνει τη στρατηγική σημασία της ελληνικής παρουσίας στο MWC: «Το ελληνικό οικοσύστημα τεχνολογίας και καινοτομίας αποκτά όλο και περισσότερο διεθνή υπόσταση. Η σταθερή συμμετοχή μας σε αυτή τη διοργάνωση λειτουργεί σωρευτικά – δεν είναι στιγμιαία προβολή, αλλά μακροχρόνια επένδυση σε σχέσεις, γνώση και εξωστρέφεια.»

Επενδύσεις, ψηφιακές λύσεις και διεθνής τοποθέτηση

Το ελληνικό περίπτερο φέτος αποτέλεσε σημείο αναφοράς για διεθνείς επισκέπτες, εκπροσώπους κυβερνήσεων και μεγάλων επιχειρήσεων, κυρίως λόγω της εστίασης σε λύσεις τεχνητής νοημοσύνης, ψηφιακού μετασχηματισμού και ασφάλειας. Εταιρείες με έντονη διεθνή δραστηριότητα, όπως η Intracom Telecom και η Adaptit, είχαν δικά τους εκθεσιακά περίπτερα, ενώ ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις προσέλκυσαν το ενδιαφέρον επενδυτών που συμμετείχαν στο 4YFN, το ειδικό σκέλος του MWC για startups.

Ένα από τα πιο εμβληματικά γεγονότα για την ελληνική παρουσία ήταν η παρουσίαση του mAiGreece, του ψηφιακού βοηθού βασισμένου στην τεχνητή νοημοσύνη, που δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και το Υπουργείο Τουρισμού. Η παρουσίαση έγινε σε ειδική εκδήλωση στο περίπτερο της T-Telekom, με τη συμμετοχή των υπουργών Δημήτρη Παπαστεργίου και Όλγας Κεφαλογιάννη, αναδεικνύοντας τη διάθεση της Ελλάδας να πρωταγωνιστήσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό του τουρισμού.

Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης είχε επίσης σειρά συναντήσεων με ξένους αξιωματούχους, όπως ο Ισπανός Υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού και ο Ισπανός Υφυπουργός Επιστημών, με τους οποίους συζήτησε για διεθνείς συνεργασίες στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και των ψηφιακών τεχνολογιών. Εντυπωσιακή ήταν και η παρουσίαση του «Δαίδαλου», του υπερυπολογιστή που θα αποτελέσει την «καρδιά» του ελληνικού εργοστασίου τεχνητής νοημοσύνης ΦΑΡΟΣ, στο περίπτερο της Hewlett Packard Enterprise.

Από την προβολή στη δράση – Τι έπεται

Ήδη, η διοργανωτική ομάδα του ελληνικού περιπτέρου – Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Enterprise Greece και ΣΕΚΕΕ – έχει ξεκινήσει τις πρώτες επαφές και εσωτερικές συσκέψεις για την προετοιμασία της επόμενης αποστολής στο MWC 2026. Ο πήχης ανέβηκε φέτος. «Θέλουμε η επόμενη συμμετοχή να έχει ακόμη μεγαλύτερη θεματική στόχευση και, γιατί όχι, να φιλοξενήσουμε για πρώτη φορά θεματικές παρουσιάσεις ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών σε συνεργασία με μεγάλους παίκτες του εξωτερικού», αναφέρουν στελέχη της Enterprise Greece.

Σύμφωνα με στελέχη του κλάδου, τα οφέλη από τη συμμετοχή σε διεθνείς διοργανώσεις όπως το MWC δεν είναι ποτέ άμεσα, αλλά εκτείνονται σε βάθος χρόνου. Η προβολή, οι συναντήσεις, η δικτύωση και οι πιθανές επενδύσεις δημιουργούν ένα κύμα δυναμικής που βοηθά το ελληνικό τεχνολογικό οικοσύστημα να εξελιχθεί, να ωριμάσει και να αποκτήσει σταθερό διεθνές αποτύπωμα.

Η αρχαία Λευκάδα, η οποία ιδρύθηκε πριν τα τέλη του 7ου αι. π.Χ. από τους θαλασσοκράτορες Κορίνθιους στο ΒΑ άκρο του νησιού, υπήρξε μία ισχυρή πόλη-κράτος, η οποία χάρη στη στρατηγική της θέση, πάνω στους θαλάσσιους δρόμους, τους πλόες προς τον Βορρά και τη Δύση, καθώς και το λιμάνι της, γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική άνθηση. Οι σωστικές ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, στο πλαίσιο δημόσιων ή ιδιωτικών έργων, έχουν αποκαλύψει εκτεταμένα αρχαιολογικά κατάλοιπα, όπως τμήματα των τειχών, του οικιστικού ιστού, των νεκροταφείων και του λιμανιού. Τα παραπάνω αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, που δίνει σημαντικότατες πληροφορίες για τον εντοπισμό και τη συστηματική ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου της Λευκάδας.

Όπως σημειώνει το υπουργείο Πολιτισμού, η μοναδική συστηματική ανασκαφή στο νησί, μετά τις μεγάλες ανασκαφές του W. Dörpfeld, πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια, με στόχο να φέρει στο φως το πλέον εμβληματικό μνημείο της, το θέατρο. Η θέση του βρίσκεται περίπου 3 χιλιόμετρα νότια της σύγχρονης πόλης της Λευκάδας, στην ΒΑ κλιτύ του μεσαίου λόφου του Κούλμου, σε πλαγιά κατάφυτη με ελαιόδεντρα και πανοραμική θέα προς τον δίαυλο και την παράλια πεδιάδα, που απλωνόταν η αρχαία πόλη. Ελάχιστα στοιχεία ήταν γνωστά έως το έτος 2015 για το θέατρο και προέρχονταν από τις δοκιμαστικές τομές που είχαν γίνει το 1901 από τον Ε. Kruger, τον συνεργάτη του W. Dörpfeld, τα οποία εμπεριέχονται στο βιβλίο του «Alt Ithaka» (Παλαιά Ιθάκη).  Οι τομές καταχώθηκαν μετά το πέρας των εργασιών και η θέση του θεάτρου με την πάροδο του χρόνου έπαψε να είναι γνωστή, καθώς καλύφθηκε εξ ολοκλήρου από ελαιώνες και πρόχειρες αποθήκες. Τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του χώρου και τα επιφανειακά αρχαία κατάλοιπα βοήθησαν στον εκ νέου εντοπισμό της θέσης του θεάτρου το 1997, από την τότε αρμόδια ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Το 2015, υπό τη διεύθυνση της Ολυμπίας Βικάτου, ξεκίνησαν συντονισμένες προσπάθειες για τη συστηματική ανασκαφή του, οι οποίες τελικά ευοδώθηκαν, μετά τη συνεργασία με τον τότε δήμαρχο Λευκάδας Κ. Δρακονταειδή και την υποστήριξη του σωματείου Διάζωμα.

Στις πρώτες δοκιμαστικές τομές, με δαπάνη του Δήμου, εντοπίσθηκαν εδώλια, η ορχήστρα και ο αναλημματικός τοίχος της σκηνής. Η συστηματική ανασκαφή ξεκίνησε το 2017 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (100.000 ευρώ) και του Δήμου Λευκάδας (100.000 ευρώ), μέσω Προγραμματικής Σύμβασης με το Υπουργείο Πολιτισμού. Η ανασκαφή ξεκίνησε στην ιδιοκτησία Μικρώνη, ο οποίος έδωσε την συγκατάθεσή του να αρχίσουν οι εργασίες πριν την ολοκλήρωση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης. Σε μόλις πέντε ανασκαφικές περιόδους και μέχρι το 2023 η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε το μεγάλο, εντυπωσιακό θέατρο. Τη διεύθυνση της συστηματικής ανασκαφής έχει η Ολυμπία Βικάτου, γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και τότε Προϊσταμένη της Εφορείας, ενώ στην επιστημονική ομάδα συμμετέχουν οι αρχαιολόγοι Βίβιαν Στάικου και Βαρβάρα Γκιζά, ο τοπογράφος μηχανικός Γεώργιος Λώλος, ο αρχιτέκτων Νίκος Χατζηδάκης και η συντηρήτρια έργων τέχνης Αφροδίτη Τηλιγάδα.

Η ανασκαφή ήταν ιδιαίτερα δύσκολη και απαιτητική, δεδομένου ότι έπρεπε να απομακρυνθούν πολλά και μεγάλα ελαιόδενδρα, να γίνουν εκτεταμένες αποχωματώσεις, να αποδομηθούν νεότερες κατασκευές και να μετακινηθούν πολλά αρχιτεκτονικά μέλη. Όπως προσθέτει η ίδια ανακοίνωση, η έρευνα έχει αποκαλύψει κατά το μεγαλύτερο μέρος το κοίλο, την ορχήστρα και τον εύριπο, τις παρόδους, τους αναλημματικούς τοίχους του κοίλου, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της σκηνής. Η κατάσταση διατήρησης του μνημείου, ειδικά στο ανώτερο τμήμα του κοίλου, δεν είναι καλή, ως απόρροια της ανθρώπινης δραστηριότητας είτε κατά την αρχαιότητα είτε κατά τους σύγχρονους χρόνους και την καλλιέργεια του ακινήτου. Το θέατρο έχει προσανατολισμό ΒΑ/ΝΔ και χωρίζεται από 13 κλίμακες (πλάτους 0,72-0,78μ.) σε 12 κερκίδες. Στο χαμηλότερο τμήμα του κοίλου, τα εδώλια και η προεδρία διατηρούνται σε καλύτερη κατάσταση, κυρίως στην κεντρική περιοχή, καθώς σώζονται και οι ασβεστολιθικές πλάκες της κάλυψής τους, οι αναβαθμοί των κλιμάκων και οι πλάκες διαδρόμου. Το κυρίως θέατρο έχει 21 σειρές εδωλίων, ενώ πάνω από την 21η σειρά υπήρχε πιθανότατα διάζωμα. Ψηλότερα του διαζώματος διαμορφώνονται στον βράχο τρεις σειρές και στο υπόλοιπο επιθέατρο ο βράχος είναι διαμορφωμένος με ενιαία κλίση. Πιθανότατα το επιθέατρο δεν ολοκληρώθηκε. Η χωρητικότητα του θεάτρου στις 24 σειρές ήταν περίπου 3.500 θεατές, ενώ στην πλήρη ανάπτυξή του με το επιθέατρο, εκτιμάται ότι θα χωρούσε περίπου 10.000 με 11.000 θεατές.

Εντοπίστηκαν επίσης οι προεδρίες που αποτελούνται από δύο καθίσματα ενωμένα, συνολικού μήκους 2,60μ. Η ορχήστρα, εν μέρει λαξευμένη στον φυσικό βράχο, αποτελεί πλήρη κύκλο με εξωτερική διάμετρο 16,65 μ. και περιβάλλεται από λίθινο πλαίσιο, αποτελούμενο από τρεις σειρές λίθων καθ’ ύψος, οι οποίοι στη βάση της όψης τους φέρουν κυμάτιο και ταινία στο άνω τμήμα. Εξωτερικά της ορχήστρας, σε χαμηλότερη στάθμη, ερευνήθηκε εν μέρει ο ιδιαίτερα επιμελημένος ως προς την κατασκευή του εύριπος. Από τα πλέον ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας – σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού – αποτελεί η ανεύρεση τμημάτων τριών λίθινων θρόνων, περίτεχνα διακοσμημένων με λεοντοπόδαρα, δελφίνια, πτηνά, σειρήνα κ.ά., που προορίζονταν για εξέχοντα πρόσωπα, ιερείς ή αξιωματούχους της πόλης και αργότερα του Ακαρνανικού Κοινού.

Οι δύο αναλημματικοί τοίχοι του κοίλου σώζονται σε μήκος 28 μ. και 20,40 μ. ο βόρειος και ο νότιος, αντίστοιχα. Το σκηνικό οικοδόμημα, μήκους 20 μέτρων και πλάτους περίπου 13 μέτρων, διατηρείται στο επίπεδο θεμελίωσης του στυλοβάτη. Τα πολυάριθμα θραύσματα κιόνων από ψαμμίτη και τμημάτων του επιστυλίου επιτρέπουν την αναπαράσταση της ιωνικής πρόσοψης του λογείου που διέθετε 16 ημιπεσσοκίονες. Εκατέρωθεν της ιωνικής στοάς διαμορφώνονταν ράμπες, μήκους 9 μέτρων, που κατέληγαν στο λογείο, δηλαδή στην οροφή της στοάς όπου εμφανίζονταν οι ηθοποιοί. Στην αρχή δε κάθε ράμπας οι πάροδοι έκλειναν με πύλες. Ο ισχυρός αναλημματικός τοίχος που βρίσκεται σε απόσταση 13 μέτρων όπισθεν του προσκηνίου και σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο, αποτελεί το ανατολικό όριο του σκηνικού οικοδομήματος.

Ως προς τη χρονολόγησή του μνημείου, φαίνεται ότι η κατασκευή του άρχισε τον 4ο αι. π.Χ. όπως και άλλα δημόσια κτήρια, όταν η πόλη γνώρισε μεγάλη οικονομική ευημερία και άνθηση. Κατασκευαστικές λεπτομέρειες, ωστόσο, υποδηλώνουν ότι δέχθηκε επεμβάσεις και αργότερα. Στα ρωμαϊκά χρόνια ακολούθησε τη μοίρα της υπόλοιπης πόλης, η οποία σταδιακά παρήκμασε ενώ με την ίδρυση της Νικόπολης από τον Οκταβιανό Αύγουστο το 31 π.Χ., μεγάλο μέρος των Λευκαδίων εποίκισε αναγκαστικά τη νέα πόλη. Πιθανόν εγκαταλείφθηκε μετά το τέλος της αρχαιότητας και μεγάλο μέρος του υλικού του αποσπάστηκε για νεότερες κατασκευές, εκ των οποίων κάποιες κατασκευάστηκαν επί το κοίλου. Αν και πληγωμένο από τον χρόνο, κυρίως όμως από τις ανθρώπινες επεμβάσεις, το θέατρο πλήρως και αρμονικά ενταγμένο στη γεωμορφολογία του λόφου, με πανοραμική θέα προς την ευρύτερη περιοχή, αναμφίβολα αποτελεί το σημαντικότερο και επιβλητικότερο μνημείο που έχει έλθει στο φως στην αρχαία Λευκάδα.

Το ανώτερο τμήμα του κοίλου και μέρος της σκηνής θα ερευνηθούν μετά το πέρας των απαλλοτριώσεων από το υπουργείο Πολιτισμού, οι οποίες προγραμματίστηκαν κατά την επίσκεψη της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη στη Λευκάδα, το 2020. Στο πλαίσιο της Προγραμματικής Σύμβασης, έχει ήδη συνταχθεί η μελέτη αποκατάστασης του θεάτρου, καθώς και η μελέτη συντήρησης λίθου, οι οποίες, εφόσον εξεταστούν από το ΚΑΣ και εγκριθούν, στη συνέχεια το μνημείο είναι απολύτως ώριμο, ως έργο, να ενταχθεί σε συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα.

Γεννημένος το 1865 στα Λεχαινά, ο Ανδρέας Καρκαβίτσας έγραψε μυθιστορήματα, διηγήματα, μελέτες και χρονογραφήματα, συνεργάστηκε με εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά, έγινε γνωστός με τη συλλογή διηγημάτων «Τα λόγια της πλώρης» (1896) και με το μυθιστόρημα «Ο ζητιάνος» (1897), δημοσίευσε έργα κριτικής ηθογραφίας, συνδέθηκε με τον ρεαλισμό και με τον νατουραλισμό, υπήρξε δημοτικιστής, ξεκινώντας από την καθαρεύουσα, ήταν βασιλικός και αντιβενιζελικός, πίστεψε στη Μεγάλη Ιδέα και με τη λογοτεχνία του προσανατολίστηκε σε πλήθος κοινωνικά ζητήματα, εστιάζοντας εκ παραλλήλου την προσοχή του σε θέματα της λαϊκής παράδοσης.

Με το βιβλίο του «Η πολιτική ζωή και το έργο του Ανδρέα Καρκαβίτσα», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Επίκεντρο, ο Δημήτρης Κ. Ψυχογιός, συμπατριώτης του Καρκαβίτσα, κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος, καθηγητής στο Τμήμα Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και ερευνητής στο Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, αποτίει φόρο τιμής στον πολυπράγμονα συγγραφέα, αναδεικνύοντας εκ παραλλήλου την αντιφατική πολιτική του προσωπικότητα, η οποία γίνεται αφορμή για μια ενδελεχή έρευνα της λειτουργίας τόσο του πολιτικού και κομματικού συστήματος όσο και των κοινωνικών θεσμών την εποχή του Καρκαβίτσα.

Ο Καρκαβίτσας σπούδασε Ιατρική και μεγάλωσε σε έναν τόπο που δοκιμάστηκε από την κρίση της σταφίδας. Η οικογένεια τον απομάκρυνε από έναν νεανικό έρωτα και τον έχτισε μέσα στον άτεγκτο κανόνα που θέσπιζε – επί ποινή ροπάλου – πως πριν από τα αρσενικά έπρεπε να προικοδοτηθούν και να παντρευτούν οι αδελφές. Ο Ψυχογιός εξετάζει εξαντλητικά την πρακτική της προικοδοσίας και του προξενιού σε σχέση με τις παραγωγικές σχέσεις της ελληνικής οικονομίας, με τη χρεοκοπία του 1893, αλλά και με τις ανάγκες που ωθούν στη μετανάστευση, στρέφοντας τον Καρκαβίτσα στα καράβια και στον κόσμο της θάλασσας, ο οποίος αποτυπώθηκε ανάγλυφα στα γραπτά του.

Ο πολιτικός Καρκαβίτσας, όπως τον βλέπουμε να διαμορφώνεται τα επόμενα χρόνια, μετατρέπεται σε αντικείμενο έρευνας του κοινωνικού επιστήμονα. Ο Καρκαβίτσας συστρατεύτηκε με την Εθνική Εταιρεία και με τον μεγαλοϊδεατισμό ο οποίος οδήγησε στον ταπεινωτικό πόλεμο του 1897, ενώ κατά τη διάρκεια του Εθνικού Διχασμού τα πράγματα αποδείχθηκαν περιπλοκότερα για την πολιτική του τύχη. Ο Καρκαβίτσας θα διωχθεί και θα αποστρατευτεί από τους βενιζελικούς ως βασιλικός, ενώ οι βασιλικοί θα κάψουν τα γραμμένα στη δημοτική σχολικά του βιβλία. Εδώ, ο Ψυχογιός βάζει κάτω από τον αναλυτικό του φακό τις διαβόητες πελατειακές σχέσεις, που ταλαιπωρούν την πολιτική στην Ελλάδα από τις απαρχές του κράτους τον 19ο αιώνα. Ο όρος των πελατειακών σχέσεων έχει επικριθεί δικαίως για ανακρίβεια στην ελληνική του εκδοχή, διότι η συναλλαγή την οποία υπονοεί δεν είναι για τα ελληνικά δεδομένα δεσμός μεταξύ πελατών, μα όπως προκύπτει από την ιστορική πραγματικότητα, χρονικό πολιτικής βίας. Βουλευτές, Βουλή, Αυλή, ψηφοφόροι, διορισμοί, κρατικές συμβάσεις, κόμματα και κομματάρχες εντάσσονται σε ένα καθεστώς που βασίζεται λιγότερο στα ρουσφέτια και πρωτίστως στο κρατικό μονοπώλιο της βίας, με συλλήψεις, αδιάκοπες νοθείες στην κάλπη και ανεξέλεγκτη διαφθορά. Αυτά θα ευνοήσουν τη σύμπλευση του Καρκαβίτσα, που δεν χάνει ποτέ την οξύτητα της ματιάς του, με το κίνημα στο Γουδί το 1909, πιστοποιώντας τον ιδανισμό του και την απόστασή του από πολιτικά, κομματικά και ιδεολογικά στεγανά.

 Β. Χατζηβασιλείου

Ένα σύγχρονο μουσείο «κόσμημα», σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανοίγει τις πύλες του για το ευρύ κοινό εισάγοντας τους επισκέπτες στον μαγικό κόσμο της ιστορίας και της μνήμης της γης, αλλά και στον σημαντικό ορυκτό πλούτο της χώρας μας. Πρόκειται για το Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο που στεγάζεται στους Θρακομακεδόνες και αποτελεί ένα από τα καλύτερα στο είδος του. Ένα «θησαυροφυλάκιο» για τον ορυκτό πλούτο της χώρας από την ΕΑΓΜΕ.

Ειδικότερα, η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ε.Α.Γ.Μ.Ε.) δημιούργησε ένα νέο μουσείο, με σκοπό την προστασία, τη διαφύλαξη, την οργάνωση και την προβολή του ορυκτού πλούτου και της γεωλογικής ιστορίας της χώρας μας. Το Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο αποτελεί την πρώτη συντονισμένη προσπάθεια της ελληνικής πολιτείας για την ανάδειξη της Γεωλογικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδος.

Χαρακτηριστικό της σημασίας των εκθεμάτων του νέου μουσείου είναι ότι οι συλλογές του από τον ελλαδικό χώρο κατατάσσονται στις πλουσιότερες του κόσμου. Μέσα από τις πλούσιες συλλογές και διακριτά οργανωμένες ενότητες, το Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο απευθύνεται τόσο σε ευρύ όσο και σε επιστημονικά εξειδικευμένο κοινό, με την παρουσίαση σημαντικών γεωλογικών δειγμάτων του ελλαδικού χώρου (ορυκτά, απολιθώματα, πετρώματα κ.ά.), ενώ ταυτόχρονα αποτελεί πηγή γνώσης και έρευνας του γεωλογικού πλούτου της χώρας. Στις αίθουσες του νέου μουσείου, προβάλλεται η μακρά εξέλιξη της γεωλογικής έρευνας, η ανάδειξη του γεωλογικού πλούτου και της γεωλογικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Όπως ανέφερε ο κος Κωνσταντίνος Σάλτας, πρόεδρος της ΕΑΓΜΕ, σε παρουσίαση προς τους εκπροσώπους των ΜΜΕ: «Πρόκειται για ένα όνειρο ζωής για τις νέες γενιές. Ένα από τα καλύτερα μουσεία της Ευρώπης στο είδος του. Ένα μουσείο-κόσμημα. Προσδοκούμε να έρθει η νέα γενιά να μάθει τον πλούτο της πατρίδας μας και τις δυνατότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας, καθώς εκεί που υπάρχει εξορυκτική δραστηριότητα έχουν συγκρατηθεί οι πληθυσμοί και έχουν αναπτυχθεί διαχρονικά οι περιοχές.»

Από την πλευρά του, ο γενικός διευθυντής ΕΑΓΜΕ Διονύσιος Κ. Γκούτης δήλωσε: «Το νέο Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο είναι το αποτέλεσμα μίας μεγάλης προσπάθειας της ΕΑΓΜΕ, με όραμα για την ανάδειξη της επιστήμης της γεωλογίας και της σημασίας της για την χώρα μας, το κοινωνικό σύνολο και το περιβάλλον. Μέσα από τη συγκέντρωση και σωστή ταξινόμηση των γεωλογικών πόρων και των ιστορικών στοιχείων, συμβάλλουμε καθοριστικά στην προστασία της γεωλογικής κληρονομιάς της Ελλάδας και την ανάδειξη του ορυκτού πλούτου της ελληνικής γης.

»Οι συντονισμένες μας ενέργειες για δημιουργία ενός οργανωμένου σύγχρονου Μουσείου, με όλες τις παροχές και την οργάνωση που οι σύγχρονες τεχνολογίες προσφέρουν, απέδωσαν, και σήμερα προσκαλούμε πολίτες, μαθητές, ομάδες ατόμων και φορέων, να μας επισκεφθούν για να ζήσουν την εμπειρία του Εθνικού Γεωλογικού Μουσείου.

»Υπηρετώντας την αποστολή της ΕΑΓΜΕ, το Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο […] αποτελεί κοιτίδα διαφύλαξης και ανάδειξης του ορυκτού πλούτου από την ΕΑΓΜΕ και της ελληνικής γεωλογικής κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές της χώρας.»

Όπως ανέφερε ο κος Κωνσταντίνος Λασκαρίδης, διευθυντής του Εθνικού Γεωλογικού Μουσείου, «ο ορυκτός πλούτος είναι αναπόσπαστος από την καθημερινότητά μας. Το μουσείο είναι ο τόπος όπου μπορεί ο επισκέπτης να απολαύσει και να μάθει.»

Σημειώνεται ότι, πέρα από τον εντυπωσιακό αριθμό σπάνιων ορυκτών, το 40% των εκθεμάτων του Μουσείου είναι ψηφιακά προσβάσιμο, προσφέροντας μία εμπειρία εικονικής πραγματικότητας, αλλά και διαδραστικών δυνατοτήτων. Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα ιστορικά μεταλλεία του Λαυρίου, της Χαλκιδικής, στους Γεωτόπους στα Μετέωρα, στα σμυριδορυχεία της Νάξου, να έρθει σε επαφή με τον μικρόκοσμο ορυκτών και απολιθωμάτων, αλλά και με τις σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας της γης. Τέλος, ο επισκέπτης μαθαίνει για τη ζωή και στην ιστορία των μεταλλωρύχων, λαμβάνοντας πλήθος πληροφοριών για τη χρήση των ορυκτών στην καθημερινότητα από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας.

Το Εθνικό Γεωλογικό Μουσείο λειτουργεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στις Κεντρικές Εγκαταστάσεις της Αρχής, στην είσοδο Γ του Ολυμπιακού χωριού, στις Αχαρνές. Σκοπός του νέου Μουσείου είναι να προωθήσει την προστασία και ανάδειξη του γεωλογικού πλούτου της Ελλάδας και του ρόλου που διαδραμάτισε στην ιστορία και στη διαμόρφωση του αρχαίου κόσμου, της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας του Ελληνισμού, προβάλλοντας παγκοσμίως την ιστορική και επιστημονική του αξία.