ΕΥ ΖΗΝ

Η Άννα Τσιγκανόκ πλέκει δαντέλες με τον παραδοσιακό τρόπο, ακριβώς όπως γινόταν τον 16ο αιώνα, χρησιμοποιώντας μια σειρά από κουβαρίστρες. Τα χέρια της κινούνται επιδέξια καθώς ακολουθεί το μοτίβο, προσθέτοντας καρφίτσες για να κρατήσει την πλέξη στη θέση της.

«Το πλέξιμο της δαντέλας δεν είναι καθόλου δύσκολο – απλώς δύο ζεύγη κουβαρίστρες με κλωστές μπλέκονται διαδοχικά μεταξύ τους. Η δαντέλα υφαίνεται πάντα σε ζεύγη – δύο μπομπίνες που συνδέονται με μία μόνο κλωστή», εξήγησε η 48χρονη Ρωσίδα στην Epoch Times.

«Οι κινήσεις είναι μόνο δύο: το στρίψιμο και η ύφανση. Από εκεί και πέρα, οι συνδυασμοί τους δίνουν ολόκληρο το μοτίβο της δαντέλας. Η δαντέλα σχηματίζεται σειρά σειρά.»

Το πλέξιμο δαντέλας με μπομπίνες είναι μια θεραπευτική διαδικασία. Ενώ η Άννα υφαίνει, τα μικρά ξύλινα ραβδιά χτυπούν  ένα το άλλο, παράγοντας ένα λεπτό, ρυθμικό θόρυβο. «Όταν μια δαντελοποιός υφαίνει δαντέλες», λέει η Άννα «είναι κάπως σαν διαλογισμός: ένα ευχάριστο κουδούνισμα από κουβαρίστρες συνοδεύει τη διαδικασία, τα χέρια είναι απασχολημένα και πρέπει πάντα να είσαι συγκεντρωμένη και αρκετά προσεκτική για να μην κάνεις λάθη.

»Πρόκειται για μια πολύ ευχάριστη, καταπραϋντική διαδικασία, ειδικά όταν βλέπεις το αποτέλεσμα. Από τα πιο απλά πράγματα, συνηθισμένες λεπτές κλωστές και ξύλινα ραβδιά, προκύπτει κάτι το απίστευτα όμορφο.»

Η Άννα αναρτά τη δουλειά της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έχει χιλιάδες ακόλουθους στο Instagram. Η δημιουργικότητά της μοιάζει ανεξάντλητη: γιακάδες και μανσέτες, πετσέτες για το σπίτι, κοσμήματα, ενδύματα (από μπολερό μέχρι φούστες και εσάρπες), καθώς και τραπεζομάντηλα, τσάντες και βεντάλιες από δαντέλα.

Το ενδιαφέρον της για το πλέξιμο δαντέλας με μπομπίνες γεννήθηκε σε μια επίσκεψή της, το 2016, στο διάσημο Μουσείο Δαντέλας της Βόλογκντα, πόλης της βορειοδυτικής Ρωσία. Όντας ήδη έμπειρη στο κέντημα, το πλέξιμο και τη χειροτεχνία, «γοητεύτηκε και ενθουσιάστηκε» από την ιδέα της ύφανσης με κουβαρίστρες και της δημιουργίας περίπλοκων σχεδίων.

Μετά την εμφάνιση της ύφανσης δαντέλας με μπομπίνες στην Ιταλία του 16ου αιώνα, που προωθήθηκε από την ευρεία εισαγωγή μεταλλικών καρφιτσών, η δαντέλα έγινε γρήγορα αγαπητή μεταξύ της αριστοκρατίας.

«Η δημιουργία δαντέλας απαιτούσε πάντα πολύ χρόνο και προσπάθεια, γι’ αυτό ήταν πάντα πολύ ακριβή. Οι άνθρωποι ξόδευαν περιουσίες για δαντέλες, που υπογράμμιζαν το κύρος και την οικονομική τους επιφάνεια», εξηγεί η Άννα.

Σύμφωνα με την Άννα, η τεχνική εξαπλώθηκε από την Ιταλία στην Ισπανία, το Βέλγιο, τη Φλάνδρα και τη Νορμανδία, και τελικά εμφανίστηκε στη Ρωσία κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μεγάλου Πέτρου, τον 17ο αιώνα. Από τότε, οι μόδες ήρθαν και έφυγαν, αλλά η τέχνη παρέμεινε η ίδια.

«Για να πλέξεις δαντέλα, χρειάζεσαι ένα μαξιλάρι, παραδοσιακά πυκνά γεμισμένο με άχυρο. Δημιουργούμε τη δαντέλα σύμφωνα με ένα σχέδιο που ονομάζεται skolok. Το σχέδιο εκτυπώνεται σε χαρτί, το οποίο επικολλάται σε ένα χοντρό χαρτόνι και στη συνέχεια προσαρμόζεται σε έναν κύλινδρο», λέει η Άννα, επισημαίνοντας ότι κατά την ύφανση, χρησιμοποιείται ένας ζυγός αριθμός μπομπίνων.

Υπολογίζει ότι η ύφανση μιας μικρής πετσέτας απαιτεί περίπου οκτώ ώρες εργασίας. Η υπομονή και η συγκέντρωση είναι το κλειδί. Για αυτήν το πιο σημαντικό είναι η διαδικασία και η ικανοποίηση που παίρνει δημιουργώντας όμορφα αντικείμενα.

Πρόσφατα, ενώ δούλευε μια δαντελένια βεντάλια, ο σύζυγός της τη βοήθησε να φτιάξει και να βάψει μια ξύλινη βάση, για να κολλήσει τη δαντέλα.

«Βγήκε πολύ όμορφη!» είπε. «Καμία μηχανή δεν μπορεί να πλέξει δαντέλα όπως μια δαντελοποιός. Όταν υφαίνει δαντέλα με το χέρι, η δαντελοποιός επενδύει τη ζεστασιά των χεριών της – κάθε χειροποίητη δαντέλα είναι μοναδική.»

Της Anna Mason

Tο γέλιο συνδέεται με τη μακροζωία εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο Δημόκριτος, ένας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, γνωστός ως «ο φιλόσοφος που γελούσε», επειδή προσέγγιζε τη ζωή με χιούμορ και ορθολογισμό παρά τους παραλογισμούς ή τις δυσκολίες της. Λέγεται ότι ο Δημόκριτος έζησε για πολλά χρόνια, φτάνοντας τα 90 χρόνια, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ακόμα και τα 109, σύμφωνα με άλλες.

Η φιλοσοφία του Δημόκριτου και ο μακρόχρονος βίος του συνδέονται, σύμφωνα με τους σύγχρονους επιστήμονες, οι οποίοι εξετάζουν την επίδραση του γέλωτα στο σώμα. Οι έρευνες δείχνουν ότι το γέλιο πυροδοτεί μια σειρά από αλλαγές στο σώμα που μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε παρατεταμένο βίο.

Η επιστήμη πίσω από το γέλιο

Το γέλιο είναι μια φυσιολογική και ψυχολογική διαδικασία στην οποία εμπλέκονται ο εγκέφαλος, το σώμα και τα συναισθήματα που συνεργάζονται. Έρευνες δείχνουν ότι το γέλιο διεγείρει την απελευθέρωση ενδορφινών και ενισχύει τις συνδέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Επιπλέον, το τακτικό γέλιο φαίνεται να απομακρύνει τις καρδιακές παθήσεις, καθιστώντας το γέλιο σημαντικό παράγοντα υγείας.

Μελέτη του 2020 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Epidemiology παρακολούθησε περισσότερους από 17.000 ενήλικες Ιάπωνες 40 ετών και άνω. Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι όσοι γελούσαν λιγότερο από μία φορά το μήνα είχαν 95% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου σε σύγκριση με όσους γελούσαν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Οι συμμετέχοντες που γελούσαν λιγότερο από μία φορά την εβδομάδα αλλά περισσότερο από μία φορά το μήνα είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιακά προβλημάτα σε σύγκριση με όσους γελούσαν εβδομαδιαίως.

«Το γέλιο βελτιώνει την κυκλοφορία [του αίματος], διαστέλλοντας την εσωτερική επένδυση των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα να φτάνει περισσότερο αίμα και θρεπτικά συστατικά στους ιστούς και τα όργανα. Μειώνει τις ορμόνες του στρες, την κορτιζόλη και την επινεφρίνη, οι οποίες σε υπερβολική ποσότητα συνδέονται με καρδιακές παθήσεις», δήλωσε στους Epoch Times ο Δρ Τρεντ Ορφανός, λειτουργικός καρδιολόγος και διευθυντής Ολοκληρωμένης και Λειτουργικής Καρδιολογίας στο Case Integrative Health.Τα διεσταλμένα αιμοφόρα αγγεία συμβάλλουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και στη βελτίωση της ροής του αίματος, μειώνοντας την πίεση στην καρδιά. Αυτό ελαττώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως η υπέρταση, οι καρδιακές προσβολές και τα εγκεφαλικά επεισόδια.

«Η βελτιωμένη ροή του αίματος βοηθά στη διατήρηση ενός πιο ευέλικτου και ελαστικού καρδιακού ρυθμού, γνωστού ως μεταβλητότητα του καρδιακού ρυθμού, που αποτελεί ένδειξη μιας υγιούς καρδιάς», δήλωσε ο Δρ Ορφανός.

Η έρευνα δείχνει ότι όταν γελάμε, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει οπιοειδή σε περιοχές που συνδέονται με την ευχαρίστηση και τα συναισθήματα, όπως ο θάλαμος, ο ουραίος πυρήνας και η πρόσθια νησίδα. Τα οπιοειδή είναι φυσικές χημικές ουσίες «ευεξίας» που ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου, κάνοντάς μας να αισθανόμαστε χαρούμενοι και χαλαροί. Βοηθούν επίσης στην ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών, ενθαρρύνοντας τις θετικές αλληλεπιδράσεις και το συναισθηματικό δέσιμο.

Διαχειριστείτε τον χρόνιο πόνο μέσω του γέλιου

Η θεραπεία με χιούμορ βοηθά στη μείωση του πόνου σε άτομα όλων των ηλικιών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, των ενηλίκων και των ηλικιωμένων, σύμφωνα με βιβλιογραφική ανασκόπηση έξι μελετών που αναλύουν την επίδραση του χιούμορ στον χρόνιο πόνο.

Ο χρόνιος πόνος, όπως ορίζεται από τις μελέτες, αναφέρεται σε μια δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία που συνδέεται με πραγματική ή δυνητική βλάβη των ιστών. Χαρακτηρίζεται από πόνο που διαρκεί περισσότερο από τρεις μήνες με μέτρια έως σοβαρή ένταση.

Η Σίντι Πέρλιν, αδειούχος κλινική κοινωνική λειτουργός, επιζώσα από χρόνιο πόνο και συγγραφέας του βιβλίου «Η αλήθεια για τις θεραπείες του χρόνιου πόνου: Οι καλύτεροι και οι χειρότεροι τρόποι για να απαλλαγείτε από τον πόνο» (The Best and Worst Strategies for Becoming Pain Free), μοιράστηκε με την Epoch Times πώς το γέλιο τη βοήθησε να διαχειριστεί έναν σοβαρό χρόνιο πόνο που είχε στην πλάτη.

Η Σίντι ανακάλυψε για πρώτη φορά τη δύναμη του γέλιου το 1980, όταν διάβασε το βιβλίο «Ανατομία μιας ασθένειας» του Νόρμαν Κάζινς. Στο βιβλίο του, ο Κάζινς περιγράφει πώς θεραπεύτηκε από μια επώδυνη ασθένεια των αρθρώσεων, την αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, χρησιμοποιώντας θεραπεία γέλωτος.

Την εποχή που διάβασα το βιβλίο του  Κάζινς για το πώς το γέλιο μπορεί να αποτελέσει μέσο θεραπείας και ανακούφισης, ήμουν 28 ετών και τρία χρόνια ανάπηρη λόγω χρόνιου πόνου στην πλάτη. Οι γιατροί δεν είχαν απαντήσεις για μένα. Παρακολουθούσα τη μίνι σειρά για το Ολοκαύτωμα και διάβαζα μυθιστορήματα για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να ξεχνάω τον πόνο. Δεν είχα ιδέα ότι αυτό με το οποίο γέμιζα το μυαλό μου επέτεινε τον πόνο μου», δήλωσε η Πέρλιν στην Epoch Times.

«Ο πόνος ήταν τόσο τρομερός που θα έκανα σχεδόν τα πάντα για να τον ξεφορτωθώ. Και σίγουρα, η χρήση του χιούμορ είναι μια πολύ πιο ευχάριστη επιλογή από τις περισσότερες θεραπείες για τον χρόνιο πόνο. Κατά τη διάρκεια αγχωτικών περιόδων της ζωής μου, είχα εξάρσεις του πόνου, αλλά ποτέ τόσο άσχημες όσο η αρχική, επειδή έχω πλέον εργαλεία που μπορώ να χρησιμοποιήσω για να τις διαχειριστώ, συμπεριλαμβανομένου του χιούμορ.»

Βασιζόμενη στην κλινική της εμπειρία, η Πέρλιν επεσήμανε ότι οι πελάτες που είναι ανοιχτοί σε μια ψυχοσωματική προσέγγιση της θεραπείας τείνουν να έχουν καλύτερα αποτελέσματα και όσοι ενσωματώνουν το χιούμορ έχουν υψηλότερη ποιότητα ζωής. Από την άλλη πλευρά, οι πελάτες που παραμένουν σε μια αρνητική και φοβισμένη νοητική κατάσταση, δεν παρουσιάζουν συνήθως μεγάλη βελτίωση.

«Θυμάμαι μια γυναίκα που ήρθε σε μένα με καρκίνο. Όταν μου είπε ότι της άρεσε να βλέπει τρομακτικές ταινίες, της επεσήμανα ότι η παραμονή της σε κατάσταση φόβου όσο παρακολουθούσε αυτές τις ταινίες ήταν επιζήμια για το ανοσοποιητικό της σύστημα, αλλά εκείνη επέμενε ότι της άρεσαν και δεν ήθελε να σταματήσει. Πέθανε από καρκίνο λίγο πολύ καιρό μετά. Δεν ξέρω πόση διαφορά θα είχε, αλλά θα μπορούσε να παρατείνει τη ζωή της και να μειώσει τον πόνο της αν περνούσε περισσότερο χρόνο με το γέλιο αντί με το φόβο», δήλωσε η Πέρλιν.

Οι παρατηρήσεις της Πέρλιν, θα μπορούσαν να συσχετιστούν με μια μελέτη του 2019 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Bodywork and Movement Therapies , η οποία εξέτασε κατά πόσο η παρακολούθηση κάτι αστείου βοηθούσε στη διαχείριση του πόνου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παρακολούθηση μιας  κωμωδίας βελτίωσε τη διάθεση των συμμετεχόντων και διατήρησε την ανοχή τους στον πόνο, ενώ η παρακολούθηση ενός βαρετού ντοκιμαντέρ επιδείνωσε τη διάθεσή τους και μείωσε την ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τον πόνο. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μόλις 30 λεπτά γέλιου μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διαχειριστούν καλύτερα τον πόνο.

«Η συνολική ροή του αίματος αυξάνεται κατά σχεδόν 20% μετά την παρακολούθηση μιας κωμωδίας σε σύγκριση με την παρακολούθηση μιας αγχωτικής ταινίας. Στο σενάριο της κωμωδίας, η αρτηριακή πίεση μειώνεται, οι ενδορφίνες (ορμόνες που μειώνουν τον πόνο, βελτιώνουν τη διάθεση και αυξάνουν το αίσθημα ευεξίας) αυξάνονται και απελευθερώνεται νιτρικό οξείδιο, το οποίο χαλαρώνει και διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, συμβάλλοντας στην καλύτερη διαχείριση του πόνου», δήλωσε ο Δρ Ορφανός.

Οφέλη στην ψυχική υγεία

Όπως περιγράφεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και Ανθρώπινης Ανάπτυξης, το παρατεταμένο στρες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων, καρκίνου και διαφόρων άλλων ασθενειών. Δεδομένου ότι το γέλιο έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το στρες μειώνοντας τα επίπεδα της ορμόνης του στρες κορτιζόλης στο σώμα, μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου αυτών των προβλημάτων υγείας, και να βοηθήσει ακόμα με το τραύμα.

«Το γέλιο είναι ιδιαίτερα ευεργετικό σε δύσκολες στιγμές της ζωής, όταν το σώμα γίνεται πολύ σφιγμένο, αρχίζει να πονάει ή όταν αναπτύσσει ασθένειες», δήλωσε ο Γκάρι Τάκερ, αδειούχος ψυχοθεραπευτής και επικεφαλής κλινικός υπεύθυνος στο D’Amore Mental Health, με ηλεκτρονικό μήνυμα στην Epoch Times.

«Μόλις αισθανθούμε λιγότερο αγχωμένοι και μείνουμε παρόντες εσωτερικά, η ψυχική και σωματική μας ευεξία βελτιώνεται, το ανοσοποιητικό μας σύστημα ενισχύεται και το προσδόκιμο ζωής μας αυξάνεται. Γι’ αυτό πολλοί λένε ότι το γέλιο μπορεί να λειτουργήσει ως φάρμακο και να θεραπεύσει το μυαλό και το σώμα μας», δήλωσε ο Γκάρι Τάκερ.

Η γιόγκα γέλιου και η μουσικοθεραπεία βοήθησαν στη μείωση της κατάθλιψης και του άγχους στους συμμετέχοντες σε συγκριτική μελέτη του 2024 σε ηλικιωμένους ενήλικες. Τα αποτελέσματα διήρκεσαν περίπου ένα μήνα και κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου, οι συμμετέχοντες στη γιόγκα γέλιου παρουσίασαν τη σημαντικότερη μείωση άγχους.

Η γιόγκα γέλιου συνδυάζει ασκήσεις γέλιου με τεχνικές αναπνοής, εμπνευσμένες από την παραδοσιακή γιόγκα. Συνήθως περιλαμβάνει καθοδηγούμενες συνεδρίες όπου οι συμμετέχοντες, συμμετέχουν σε παιγνιώδεις δραστηριότητες, χειροκροτήματα, ψαλμωδίες και ασκήσεις γέλιου, ανεξάρτητα από το αν το γέλιο ξεκινάει φυσικά.

Μια άλλη μελέτη σχετικά με τη θεραπεία γέλιου κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 έδειξε ότι οι φοιτητές νοσηλευτικής που συμμετείχαν στη θεραπεία είχαν λιγότερο άγχος και αισθάνονταν πιο ευτυχισμένοι και πιο ικανοποιημένοι από τη ζωή από εκείνους που δεν συμμετείχαν.

Η μελέτη διήρκεσε πέντε εβδομάδες και περιελάμβανε 10 διαδικτυακές συνεδρίες θεραπείας γέλιου, που πραγματοποιούνταν δύο φορές την εβδομάδα. Οι συμμετέχοντες στην ομάδα παρέμβασης έπαιρναν μέρος σε αυτές τις συνεδρίες μέσω μιας διαδικτυακής πλατφόρμας. Οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα εξ αποστάσεως χρησιμοποιώντας αξιόπιστα διαδικτυακά εργαλεία για τη μέτρηση του άγχους, της ικανοποίησης από τη ζωή και της ψυχολογικής ευημερίας των συμμετεχόντων.

Της Hadia Zainab

Μια φίλη μού ανέφερε πρόσφατα κάποιον που θαύμαζε, παρατηρώντας ότι οι ήρεμοι και μειλίχιοι τρόποι του ήταν πιθανότατα ο λόγος που άνθρωποι από όλο το ιδεολογικό φάσμα τον θεωρούσαν φίλο τους. Να είναι κανείς γνωστός για τέτοια ευγένεια θα έπρεπε να είναι στόχος ζωής για τον καθένα μας, αλλά το να φτάσουμε εκεί είναι πιο εύκολο να το λέμε παρά να το κάνουμε. Η δασκάλα ευγένειας Μπέθανι Φρίσκε προσφέρει πέντε συμβουλές για να μας βοηθήσει να πλοηγηθούμε πολιτισμένα σε νερά διαπραγματευτικής αγένειας και αντιπαράθεσης.

Αποφύγετε τις διαφωνίες

Μην εμπλέκεστε σε αντιπαραθέσεις ή διαφωνίες «σε περιβάλλον όπου οι άλλοι είναι ‘παγιδευμένοι’», όπως π.χ. σε μια δεξίωση γάμου, λέει η κα Φρίσκε. «Αυτή είναι μια ακατάλληλη περίσταση, γιατί αλλάζει όλη τη δυναμική του τραπεζιού». Αν άλλοι επιμένουν πεισματικά σε μια άποψη ή μια διαφωνία, αναζητήστε τρόπους να αλλάξετε συζήτηση ή να βρείτε κάποια σημεία συμφωνίας. «Ο μόνος τρόπος να κερδίσεις μια διαφωνία είναι να την αποφύγεις», λέει, παραφράζοντας τον Ντέιλ Κάρνετζι.

Απαντήστε με ερωτήσεις

Η υποβολή ερωτήσεων όχι μόνο βοηθάει να καταλαγιάσουν οι τεταμένες διαθέσεις, αλλά μπορεί επίσης να αποσπάσει την προσοχή από αγενή σχόλια. «Επιστρέφεις μια ερώτηση πριν απαντήσεις», λέει η κα Φρίσκε, σημειώνοντας ότι η αναζήτηση περισσότερων πληροφοριών συχνά ξεκαθαρίζει τα μπερδέματα που μπορεί να οδηγήσουν ακούσια σε προσβολές. Επιστρέφοντας την ερώτηση «με χιουμοριστικό τρόπο, τούς βοηθάτε να καταλάβουν ότι δεν ήταν και τόσο κατάλληλη»- είναι ένας άλλος τρόπος να αποσπάσουμε την προσοχή και να αφοπλίσουμε τα προσβλητικά λόγια.

Μην είστε απόλυτοι

Μπορούμε να εκφράσουμε τις απόψεις μας, να παρουσιάσουμε τις πεποιθήσεις μας ή να εισάγουμε νέες πληροφορίες σε μια συζήτηση πιο ομαλά αν το κάνουμε με ταπεινότητα. Η κα Φρίσκε προτείνει να ξεκινάμε τις δηλώσεις μας με τη φράση «Μπορεί να κάνω λάθος…». Κάτι τέτοιο χαλαρώνει τους άλλους — ακόμα κι αν δεν έχουμε άδικο — δίνοντάς τους περισσότερο χώρο να αποδεχτούν και να σκεφτούν την άποψή μας.

Εκφράστε ευγνωμοσύνη

Όταν συνειδητοποιείτε ότι εσείς και ο συνομιλητής σας συμφωνείτε ότι… διαφωνείτε, η κα Φρίσκε προτείνει να εκφράσετε ευγνωμοσύνη για να κλείσει η συζήτηση με θετικό τρόπο. Φράσεις όπως «έφερες πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες», «δεν το είχα σκεφτεί έτσι ποτέ, ευχαριστώ που το επεσήμανες» και «μου έδωσες κάτι να σκεφτώ» είναι εργαλεία που βοηθούν να εξουδετερώσουμε την ένταση.

Παίξτε τον ρόλο του μεσολαβητή

Αν διοργανώνετε μια εκδήλωση και παρατηρήσετε ότι μια συζήτηση εξελίσσεται σε έντονη αντιπαράθεση, είναι εντάξει να παρέμβετε; «Ως οικοδέσποινα, μπορείτε απόλυτα να παρέμβετε», λέει η κα Φρίσκε. «Είναι 100% αποδεκτό και ευγενικό». Προτείνει να προσφέρετε μια δραστηριότητα ή να αλλάξετε το θέμα της συζήτησης, καθοδηγώντας τη μακριά από το ευαίσθητο θέμα που προκαλεί εντάσεις. Οι καλεσμένοι μπορούν να κάνουν το ίδιο, αν και η κα Φρίσκε προτείνει να κατανοήσουν τι συμβαίνει πριν αναμειχθούν.

Η νευροεπιστήμη δείχνει ότι το πώς διαβάζουμε — και όχι μόνο το τι διαβάζουμε — μπορεί να επηρεάσει θεμελιωδώς τις γνωστικές ικανότητες μας.

Ο εγκέφαλός μας όταν χρησιμοποιούμε οθόνες δεν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως όταν διαβάζουμε βιβλία. Η νευροεπιστήμη δείχνει τώρα ότι η αντικατάσταση των σελίδων με τα εικονοστοιχεία δεν είναι απλώς μια αλλαγή μορφής, αλλά επηρεάζει το πώς ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται και αποθηκεύει πληροφορίες, με σημαντικές επιπτώσεις για τους αναγνώστες όλων των ηλικιών.

Τα παιδιά που έχουν έστω και ένα βιβλίο στο σπίτι είναι σχεδόν δύο φορές πιο πιθανό να επιτύχουν τους στόχους αναγνωσιμότητας και αριθμητικής από εκείνα που δεν έχουν, ανεξαρτήτως εισοδήματος, εκπαίδευσης ή γεωγραφίας. Πέρα από την ανάπτυξη βασικής αναγνωσιμότητας, τα φυσικά βιβλία ενισχύουν σημαντικές γονικές-παιδικές αλληλεπιδράσεις που ευθύνονται για την ανάπτυξη κοινωνικο-συναισθηματικών και γνωστικών δεξιοτήτων.

Αυτά τα πρώιμα πλεονεκτήματα συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με πρόσβαση σε βιβλία ολοκληρώνουν κατά μέσο όρο τρία επιπλέον χρόνια εκπαίδευσης σε σχέση με εκείνα που δεν έχουν — ενδεχομένως, η διαφορά μεταξύ ενός πτυχίου πανεπιστημίου και ενός απολυτηρίου λυκείου.

Η ανάγνωση είναι ανάγνωση. Ή μήπως όχι;

Αν τα βιβλία ενισχύουν τον εγκέφαλο, προκύπτει το εξής ερώτημα στον ολοένα και πιο ψηφιακό κόσμο μας: παίζει ρόλο το πώς διαβάζουμε όσο και το τι διαβάζουμε;

Τα αποτελέσματα μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Social Psychology of Education δείχνουν ότι ενώ ο αριθμός των έντυπων βιβλίων σε ένα σπίτι ενισχύει κατά πολύ τις ακαδημαϊκές επιδόσεις, ο αριθμός των ηλεκτρονικών βιβλίων δεν συσχετίζεται με παρόμοιο τρόπο.

Αυτά τα αποτελέσματα υποδεικνύουν το φαινόμενο που οι ερευνητές έχουν ονομάσει «ανεπάρκεια των οθονών».

Αυτό το φαινόμενο αποδείχθηκε με σαφήνεια σε μια μεταανάλυση του 2024 που περιελάμβανε 49 μελέτες με χιλιάδες αναγνώστες από το δημοτικό μέχρι το πανεπιστήμιο. Τα ευρήματα έδειξαν ότι τα άτομα που διάβαζαν σε οθόνες είχαν γενικά χειρότερη απόδοση στα τεστ κατανόησης σε σχέση με τους ομολόγους τους που διάβαζαν το ίδιο κείμενο σε έντυπη μορφή.

Αυτά τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν ότι τα οφέλη της ανάγνωσης εξαρτώνται, τουλάχιστον εν μέρει, από το μέσον ανάγνωσης.

Η υπνωτική επίδραση των οθονών

Η Τζίπι Χόροβιτς-Κράους, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου του Ισραήλ και στο Ινστιτούτο Κένεντι Κρίγκερ του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, προσπάθησε να ανακαλύψει τους νευρωνικούς λόγους πίσω από το «φαινόμενο ανεπάρκειας της οθόνης».

Σε μία από τις μελέτες της, η Χόροβιτς-Κράους ζήτησε από 19 παιδιά ηλικίας 8 έως 12 ετών να υποβληθούν σε σάρωση MRI για να εκτιμήσουν τη συνδεσιμότητα των περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία γλώσσας και τη γνωστική λειτουργία.

Η έρευνά της έδειξε ότι τα παιδιά που περνούσαν περισσότερο χρόνο διαβάζοντας βιβλία είχαν περισσότερες συνδέσεις μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επεξεργασία γλώσσας και τον έλεγχο της γνωστικής λειτουργίας. Αντίθετα, τα παιδιά που περνούσαν περισσότερο χρόνο σε οθόνες παρουσίασαν λιγότερες συνδέσεις μεταξύ αυτών των περιοχών.

Αυτές οι αλλαγές στο φλοιό του εγκεφάλου λόγω της έκθεσης σε οθόνες αρχίζουν νωρίς και μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπαρκή ανάπτυξη περιοχών του εγκεφάλου που υποστηρίζουν διαδικασίες υψηλού επιπέδου, όπως η προσοχή, η μνήμη και οι κοινωνικές δεξιότητες.

Όπως είπε η Χόροβιτς-Κράους: «Ως αναπτυξιακοί γνωστικοί νευροεπιστήμονες, φοβόμαστε ότι ορισμένες ικανότητες — όπως η προσοχή, η ταχύτητα επεξεργασίας και ο ανασταλτικός έλεγχος — δεν θα αναπτυχθούν όπως θα έπρεπε».

Η επίδραση της οθόνης στην ανάπτυξη της προσοχής είναι εμφανής από πολύ νωρίς.

Η έκθεση στις οθόνες επηρεάζει τη συμπεριφορά

Οι ερευνητές έχουν μερικές θεωρίες για το γιατί παρατηρούνται αυτά τα αποτελέσματα. Η Τάμι Κατζίρ, ερευνήτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα, δήλωσε ότι η ανάγνωση από οθόνες αυξάνει το «γνωστικό φορτίο» — το επίπεδο πίεσης που ασκούμε στον εγκέφαλό μας όταν ολοκληρώνουμε μια εργασία.

«Σε αντίθεση με την παραδοσιακή ανάγνωση, οι ψηφιακοί αναγνώστες πρέπει ταυτόχρονα να κατανοούν το περιεχόμενο ενώ περιηγούνται στο κείμενο, λαμβάνοντας συνεχώς αποφάσεις για την κύλιση και διατηρώντας τη θέση τους στο υλικό», εξήγησε η Κατζίρ στην Epoch Times. Αυτό το φαινόμενο της «διαιρεμένης προσοχής» σημαίνει ότι η εργαζόμενη μνήμη μας προσπαθεί να διαχειριστεί πολλαπλές εργασίες ταυτόχρονα, μειώνοντας πιθανώς την ικανότητά μας για βαθιά κατανόηση.

Είναι ενδιαφέρον ότι αυτές οι διαφορές στην προσοχή συνδέονται με τις διαφορές στις στρατηγικές ανάγνωσης μεταξύ ψηφιακών και έντυπων κειμένων.

Φανταστείτε ότι διαβάζετε το αγαπημένο σας μυθιστόρημα. Μήπως γυρνάτε συχνά λίγες σελίδες πίσω για να ξαναδείτε μια σημαντική λεπτομέρεια; Αυτή η φυσική τάση να ξαναδιαβάζουμε ίσως εξηγεί γιατί η ανάγνωση σε χαρτί έχει ακόμα πλεονεκτήματα σε σχέση με την ψηφιακή ανάγνωση, όπως έδειξε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Reading and Writing.

Οι ερευνητές εξόπλισαν 50 φοιτητές πανεπιστημίου με συσκευές που παρακολουθούσαν ακριβώς τις κινήσεις των ματιών τους καθώς διάβαζαν ένα επιστημονικό άρθρο έξι σελίδων. Οι μισοί το διάβασαν «παραδοσιακά» — σε χαρτί. Οι άλλοι μισοί το διάβασαν σε τάμπλετ. Παρόλο που και οι δύο ομάδες αφιέρωσαν τον ίδιο χρόνο στο υλικό, οι κινήσεις των ματιών τους έδειξαν μια εντελώς διαφορετική ιστορία.

Η παρακολούθηση των ματιών έδειξε ότι οι αναγνώστες της έντυπης έκδοσης προσέγγιζαν το κείμενο προσεκτικά — πρώτα το ΄σκάναραν΄ για να κατανοήσουν τη γενική εικόνα και μετά επέστρεφαν για να εξετάσουν μεμονωμένες περιοχές ενδιαφέροντος. Οι ψηφιακοί αναγνώστες, αντίθετα, προχωρούσαν στο περιεχόμενο σαν ταξιδιώτες σε μονόδρομο, σπάνια γυρίζοντας πίσω, ακόμα και στα πιο απαιτητικά σημεία.

Παρόλο που αφιέρωσαν τον ίδιο χρόνο στο υλικό, οι αναγνώστες του εντύπου είχαν κατά 24% καλύτερη κατανόηση του περιεχομένου. Αυτή η διαφορά θα μπορούσε να είναι το ισοδύναμο μεταξύ ενός A- και ενός C+ σε ένα διαγώνισμα.

Μία από τις αιτίες για αυτές τις διαφορές στον τρόπο ανάγνωσης προέρχεται από τις ιδιότητες του έντυπου μέσου. Η Κατζίρ ανέφερε ότι η ανάγνωση ενός φυσικού βιβλίου οδηγεί σε αυτό που αποκαλεί «ενσωματωμένη ανάγνωση».

«Η απτή εμπειρία τού να κρατάς ένα βιβλίο, να νιώθεις το βάρος του και να γυρνάς σελίδες υποστηρίζει τη χωρική μνήμη και βοηθά τους αναγνώστες να δημιουργήσουν έναν νοητικό χάρτη του κειμένου, διευκολύνοντας την κατανόηση και την ανάκληση», εξήγησε.

Οι οθόνες, από την άλλη πλευρά, τείνουν να ενθαρρύνουν αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν «επιφανειακή ανάγνωση». Αντί για συνεχή και εστιασμένη ανάγνωση, τείνουμε να πηδάμε μεταξύ τμημάτων πιο συχνά και να ασχολούμαστε με μια επιφανειακή σάρωση αντί για βαθιά ανάλυση. Αυτό οδηγεί σε ασθενέστερη μνήμη, ιδιαίτερα για διαδοχικές λεπτομέρειες, καθώς οι αναγνώστες συχνά καταφεύγουν στον εντοπισμό λέξεων-κλειδιών αντί να επεξεργάζονται το κείμενο πλήρως.

Η Νταϊάν Μιζράχι, ερευνήτρια βιβλιοθηκάριος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες, παρατηρεί συχνά τα αποτελέσματα της «ενσωματωμένης ανάγνωσης» στους φοιτητές και στους ηθοποιούς του Χόλιγουντ.

«Οι ηθοποιοί συχνά αναφέρουν ότι μαθαίνουν τους ρόλους τους μέσα από την κίνηση και την κινητικότητα. Ένας σημαντικός λόγος για την προτίμηση του εντύπου είναι η απτή και πραγματική φύση του κειμένου», δήλωσε η Μιζράχι στην Epoch Times.

«Για αυτούς, είναι αληθινά μια απορρόφηση του κειμένου στο σώμα και την ψυχή τους.»

 Προς ένα oλοκληρωμένο μέλλον

Ακόμα και με αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι οθόνες είναι εξ ολοκλήρου επιβλαβείς — απαιτείται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστούν πλήρως οι επιπτώσεις τους.

Ο εικονογράφος Άρθουρ Ράντεμπαουγκ είχε φανταστεί ένα μέλλον όπου η τεχνολογία θα μεταμόρφωνε την εκπαίδευση: οι δάσκαλοι θα ήταν αυτοματοποιημένοι, οι μαθητές θα μάθαιναν πατώντας κουμπιά και οι οθόνες θα καταλάμβαναν τις αίθουσες διδασκαλίας. Αυτές οι προβλέψεις μπορεί να φαίνονταν αισιόδοξες όταν τις έκανε τη δεκαετία του 1950, αλλά η σημερινή πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη.

Το μέλλον που είχε φανταστεί ο Ράντεμπαουγκ έχει φτάσει, αλλά όχι όπως το είχε οραματιστεί. Η υποσχόμενη πορεία προς τα εμπρός δεν είναι ούτε εξ ολοκλήρου ψηφιακή ούτε εξ ολοκλήρου έντυπη, αλλά στοχευμένα σχεδιασμένες εμπειρίες ανάγνωσης που αξιοποιούν τα πλεονεκτήματα κάθε μέσου. Όπως λέει η Χόροβιτς-Κράους: «Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω — η τεχνολογία είναι εδώ. Αλλά δεν μπορούμε και να εγκαταλείψουμε τα βιβλία».

Κάποτε, σε έναν περισσότερο ηχηρό και ζωντανό κόσμο, η κοινωνία αγκάλιαζε το χρώμα όπως ένα νήπιο έκανε με ένα σετ μαρκαδόρων.

Τα αυτοκίνητα δεν ήταν απλώς αυτοκίνητα, ήταν παγώνια σε τροχούς, προκλητικά έντονα πορτοκαλί, αμετανόητα τιρκουάζ, και κίτρινα τόσο ραδιενεργά που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως σήματα κινδύνου.

Τοστιέρες χαμογελούσαν από πάγκους σε καμμένο πορτοκαλί και πράσινο αβοκάντο, χαρούμενα μαχόμενες με ταπετσαρίες που έμοιαζαν σαν να πήγαν ταξίδι σε βασίλειο των κίτρων. Ήταν, εν ολίγοις, ένα υπέροχο χάος.

Αλλά τώρα;

Τώρα όλοι κολυμπάμε σε μια άψυχη θάλασσα του ‘γκρεζ’, ένα χρώμα τόσο αδιάφορο που δεν μπορεί να αποφασίσει αν είναι μπεζ που προσπαθεί να είναι γκρι, ή γκρι που προσπαθεί να είναι μπεζ.

Η εποχή του ‘γκρεζ’

Πηγαίνετε σε έναν οποιονδήποτε χώρο στάθμευσης σήμερα, και θα βρεθείτε σε μια θλιβερή χωματερή μονοχρωματικής μετριότητας. Άσπρο. Μαύρο. Λίγες αποχρώσεις γκρι.

Κάποιος θαρραλέος ίσως θα πάει σε ασημί, αλλά αυτή είναι η όλη έκταση της επανάστασης.

Θυμάστε ότι κάποτε τα αυτοκίνητα εξέφραζαν μια προσωπικότητα; Ένα καυτό-ροζ κάμπριο έλεγε: «Κοίταξέ με, κάνω ταξίδια!» Ένα χάτσμπακ με πράσινο χρώμα ανακοίνωνε: «Με ενδιαφέρει περισσότερο η αίσθηση παρά οι τιμές απόσβεσης!»

Σήμερα, κάθε όχημα μοιάζει να είναι καθ’ οδόν για μια πολύ επίσημη, με χρωματικό κώδικα ντυσίματος, κηδεία.

Η ζοφερή πραγματικότητα είναι ότι οι άνθρωποι αγοράζουν γκρίζα αυτοκίνητα επειδή είναι «ασφαλή».

Ασφαλή δεν σημαίνει προστασία από σύγκρουση, αν και σίγουρα θα είναι εντάξει, αλλά ασφαλή σημαίνει ότι δεν θα κοκκινίσετε από ντροπή όταν προσπαθήσετε να τα μεταπωλήσετε.

Αλίμονο αν αγοράσετε ένα ζωντανό κόκκινο κάμπριο και καταστρέψετε το υπολογιστικό φύλλο απόσβεσης κάποιου μετρητή σεντ. Και έτσι, συμβιβαζόμαστε.

Μέχρι στιγμής, το 80 τοις εκατό όλων των νέων αυτοκινήτων που πωλούνται παγκοσμίως είναι σε χρώμα κλίμακας του γκρι, με το λευκό να προηγείται με 25 τοις εκατό, ακολουθούμενο από το γκρι με 21 τοις εκατό, και το μαύρο με 20 τοις εκατό. Αυτό, παρεμπιπτόντως, δεν είναι τυχαίο.

Σύμφωνα με γνώστες του κλάδου, επιλέγουμε αυτά τα «ασφαλή» χρώματα επειδή έχουν καλύτερη αξία μεταπώλησης.

Προφανώς, κανείς δεν θέλει να είναι το κορόιδο που προσπαθεί να πουλήσει ένα χάτσμπακ σε χρώμα κίτρινο-καναρινιού σε μια αγορά που έχει εμμονή με το «ό,τι ταιριάζει με τα πάντα».

Οι κατασκευαστές είναι τόσο συντονισμένοι με αυτή τη νεύρωση που έχουν εγκαταλείψει τελείως τα έντονα χρώματα εκτός και αν μετρήσετε το πορτοκαλί, που κουτσαίνοντας φτάνει το 0,6 τοις εκατό των αυτοκινήτων, ή το μωβ, μετά βίας εν ζωή, στο 0,1%.

Η ‘μπεζοποίηση’ των πάντων

Δεν είναι μόνο τα αυτοκίνητα που έχουν χάσει κάθε προσωπικότητα. Αυτή η μάστιγα της κατήφειας απλώνεται σε όλα.

Το HBO, κάποτε ένας φάρος σε ένα χαρούμενο γαλανόλευκο λογότυπο, τώρα έχει γίνει μονόχρωμο. Η επωνυμία του έχει υποστεί το εταιρικό ισοδύναμο του να κάνεις ένα κοντό κούρεμα μεσήλικα και να ισχυρίζεσαι: «Είναι για απλότητα».

Συσκευασίες, εσωτερικοί χώροι στο σπίτι, ντουλάπες, όλα είναι πλέον μια παλέτα που κάθε λογικό νήπιο με ένα κουτί ξυλομπογιές θα πετούσε έξω με αηδία.

Αλλά αυτό δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Η σήψη ξεκίνησε πολύ πριν κάποιος ακούσει τον όρο «ουδέτερα [χρώματα] ανοιχτών προοπτικών».

Το Μουσείο Επιστημών του Ηνωμένου Βασιλείου ανέλυσε 7.000 αντικείμενα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το φλερτ της κοινωνίας με το χρώμα άρχισε να μας αφήνει ήδη από τη Βιομηχανική Επανάσταση.

Πριν από αυτό, τα αντικείμενα κατασκευάζονταν με αγάπη από ξύλα με ζωηρά χρώματα ή ζωγραφίζονταν στο χέρι με άγρια ​​έλλειψη συστολής.

Στη συνέχεια, τα εργοστάσια ενεπλάκησαν και ξαφνικά όλα έπρεπε να είναι ομοιόμορφα, αποτελεσματικά, και προφανώς να στερούνται οτιδήποτε απομακρυσμένα διασκεδαστικό.

Κι όμως, ιδού το κρίσιμο, η πραγματικά απογοητευτική, συγκλονιστική αλήθεια.

Αυτό δεν έχει να κάνει με την αισθητική ή την πολυπλοκότητα. Ω, όχι. Πρόκειται για «φόβο». Αυτό ισχύει. Φοβηθήκαμε τα χρώματα.

Κάπου στην πορεία, η κοινωνία αποφάσισε συλλογικά ότι οι αποχρώσεις πιο φωτεινές από τη «στάχτη του ξύλου» ήταν πολύ επικίνδυνες για να τις εμπιστευτούμε. Καλύτερα να κρατάτε τα πάντα ασφαλή, ήρεμα, και ανεπιτήδευτα.

Είναι σαν να φοβόμαστε ότι ένα γαλαζοπράσινο ψυγείο ή ένα κασκόλ σε κίτρινο μουσταρδί μπορεί να προκαλέσει μια κοινωνική κατάρρευση πλήρους κλίμακας.

Αλλά υπάρχει ελπίδα (και είναι ζωγραφισμένη με ροζ και μωβ βούλες)

Αλλά μην χάνετε κάθε ελπίδα. Η Επανάσταση ετοιμάζεται και είναι υπέροχη.

Η Apple (ναι, ο τεχνολογικός γίγαντας που κάποτε έκανε το λευκό συνώνυμο με την αυταρέσκεια) επανέφερε στα iMac πραγματικά χρώματα.

Οι εταιρείες χρωμάτων για τοίχους αναφέρουν αύξηση στους πελάτες που απαιτούν πλούσιους, μη απολογητικούς τόνους.

Ολόκληροι λογαριασμοί στο Instagram είναι αφιερωμένοι στην ανατρεπτική συγκίνηση τοίχων του σαλονιού που είναι βαμμένοι σε αποχρώσεις κοσμημάτων αντί για το τυπικό «ασαφές πόριτζ βρώμης».

Ακόμη και οι κόκκινες τραπεζαρίες επιστρέφουν, κάνοντας τα γεύματα να φαίνονται σαν δραματικές υποθέσεις αντάξιες των σαιξπηρικών μονόλογων.

Τώρα τι;

Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί εγγύηση ότι η παλέτα της κοινωνίας θα παραμείνει ζωντανή. Ο κόσμος θα κάνει πάντα μπρος-πίσω μεταξύ πληθωρικότητας και εγκράτειας. Το σημερινό μπεζ μπορεί να γίνει η αυριανή αναβίωση ψυχεδελικής ταπετσαρίας. Αλλά αυτό που δεν πρέπει να κάνουμε είναι να αφήσουμε την πρακτικότητα να υπαγορεύσει την αισθητική.

Γιατί ένας κόσμος χωρίς χρώμα δεν είναι απλώς βαρετός, είναι ανείπωτα τραγικός.

Είναι σαν να ψήνεις ένα κέικ και αποφασίζεις να μην βάλεις γλάσο επειδή θέλεις «απλότητα». Σίγουρα, το κέικ υπάρχει. Αλλά πού είναι η χαρά;

Πού είναι η ενθουσιώδης, ασύστολη απόλαυση τού να ρίχνεις την ζαχαρένια διακόσμηση; Η ασυγχώρητη παρακμή μιας παχιάς στρώσης βουτυρόκρεμας;

Η ζωή χωρίς χρώμα, χωρίς λίγη ένδοξη, περιττή υπερβολή, είναι απλώς ένα λυπημένο, στεγνό κέικ που προσποιείται ότι είναι αρκετό. Και, ειλικρινά, αρνούμαι να ζήσω έτσι.

Της Νικόλ Τζέιμς

Όταν, το 1988, ο χημικός Ερβέ Τις και ο φυσικός Νίκολας Κούρτι άρχισαν να αναρωτιούνται για το πώς λειτουργούσε η μαγειρική από την άποψη των επιστημών τους, οι αναζητήσεις τους τους ώθησαν να εισάγουν τη Φυσική και τη Χημεία στη γαστρονομία.

Η μοριακή γαστρονομία, όπως ονομάστηκε η προσέγγισή τους, εξετάζει πώς αντιδρούν τα συστατικά μεταξύ τους, κάτι που οδήγησε στην παρασκευή ‘παράδοξων’ πιάτων, όπως σφαιρικά γλυκά, ζεστά ζελέ, παγωμένες σκόνες και αφροί. Εξηγήθηκαν επίσης ορισμένα φαινόμενα, όπως γιατί δεν γίνεται μαρέγκα αν στα ασπράδια πέσει έστω και λίγος κρόκος ή γιατί φουσκώνει ένα σουφλέ.

Οι μοριακοί γαστρονόμοι κάνουν ό,τι και οι απλοί μάγειρες: μαγειρεύουν. Αλλά γνωρίζουν και τους μηχανισμούς απελευθέρωσης των αρωμάτων στα φαγητά ή το πώς ο εγκέφαλος δίνει σήμα για να αποκωδικοποιήσει τη γεύση.

Για την επίτευξη των αποτελεσμάτων που ήθελαν στράφηκαν σε καινούρια υλικά κατάλληλα προς βρώση, όπως άγαρ άγαρ (πηκτικό μέσο που προέρχεται από φυτικούς οργανισμούς), xantana (υλικό που πυκνώνει ή πήζει το μείγμα)  κλπ.

Σταδιακά, δημιουργήθηκε η τάση της αποδόμησης κλασσικών συνταγών, κρατώντας τα ίδια υλικά και σύνθεση γεύσεων, αλλάζοντας όμως τη δομή και την υφή τους έτσι ώστε το αποτέλεσμα γευστικά να είναι το ίδιο αλλά η υφή διαφορετική (ως προς τη σύσταση ή και την θερμοκρασία) και πιο εντυπωσιακή.

Η εφαρμογή της αποδόμησης έγκειται στην φαντασία του καθένα καθώς τα υλικά μπορούν να λάβουν διάφορες μορφές και η συνταγή πολλές παραλλαγές.

Σορμπέ μπύρας

Υλικά

• 150 γρ νερό
• 140 γρ ζάχαρη
• 0,85 γρ ζελατίνη
• 10 γρ βαλσάμικο ξύδι
• 300 γρ μπύρα (προτείνεται η Pilsner 4,5%, αλλά εξαρτάται από εσάς)

Εκτέλεση

Ανακατέψτε τη ζάχαρη και το νερό, αφήστε να πάρουν μια βράση και ανακατεύουμε μέχρι να διαλυθεί.
Αποσύρετε από τη φωτιά και προσθέστε τη ζελατίνη που έχει ήδη μουλιάσει.
Προσθέστε ξύδι και μπύρα.
Ψύξτε και παγώστε.
Χτυπήστε στο μπλέντερ το παγωμένο μείγμα και ξαναπαγώστε.

Πέρλες ελιάς

Υλικά

• 150 γρ μαύρες ελιές
• 4,3 γρ ζελατίνη

Εκτέλεση

Κάντε πουρέ τις ελιές. Στραγγίξτε τον πουρέ ελιάς για να πάρετε χυμό ελιάς.
Πάρτε 250 γρ χυμό ελιάς, θερμάνετέ τον στους 60°C.
Προσθέστε τη ζελατίνη που έχετε ήδη μουλιάσει και ανακατέψτε μέχρι να διαλυθεί.
Αφήστε να κρυώσει και τοποθετήστε το μείγμα στο ψυγείο.
Ρίξτε το σε ένα πλαστικό μπουκάλι σάλτσας.
Ψύξτε το ηλιέλαιο στους 2°C.
Ρίξτε το χυμό ελιάς στο λάδι.
Αφαιρέστε το ‘χαβιάρι’ που προκύπτει χρησιμοποιώντας ένα διάτρητο κουτάλι και ξεπλύνετε με νερό.

Μους σοκολάτας

Υλικά

• 225 γρ σοκολάτα (62% κακάο)
• 200 γρ νερό
• πάγος

Εκτέλεση

Λιώστε τη σοκολάτα σε μέτρια φωτιά.
Ρίξτε κρύο νερό σε ένα μεγάλο δοχείο και προσθέστε πάγο.
Βάλτε τη λιωμένη σοκολάτα σε ένα μικρό μπολ και τοποθετήστε το μπολ σε ένα δοχείο με πάγο και νερό.
Χτυπήστε με ένα μίξερ μέχρι να σχηματιστούν μαλακές, σφιχτές κορυφές.

Περιτύλιγμα ρούμι

Υλικά

• 175 γρ καφέ ρούμι
• 2 g άγαρ άγαρ (φυσικός πηκτικός παράγοντας που μπορεί να αντικαταστήσει τη ζελατίνη)

Εκτέλεση

Ανακατέψτε το ρούμι και το άγαρ άγαρ. Αφήστεε να πάρει μια βράση, ανακατεύοντας συνεχώς.
Ρίξτε μια λεπτή στρώση σε μια επίπεδη πλάκα, όπως έναν δίσκο. Αφήστε στο ψυγείο για 15-20 λεπτά.
Βγάλτε και κόψτε το επιθυμητό σχήμα. Τυλίξτε γύρω από κομμάτια φρούτων ή παγωτού.

Διάφανα ‘αυγά’ μπανάνας

Υλικά

• 300 γρ μπανάνα
• ζάχαρη 175 γρ
• 175 γρ νερό
• 100 γρ χυμό λάιμ
• 2 γρ άγαρ άγαρ
• 20 γρ ζελατίνη

Για το σερβίρισμα

• 10 γρ κρέμα

Εκτέλεση

Κόψτε τη μπανάνα σε λεπτές, στρογγυλές φέτες.
Ανακατέψτε και αφήστε να πάρει μια βράση τη ζάχαρη, το νερό, το χυμό λεμονιού και το άγαρ άγαρ.
Προσθέστε μουλιασμένα φύλλα ζελατίνης.
Ρίξτε το μείγμα σε μια επίπεδη επιφάνεια σε πάχος περίπου 2 χιλιοστών.
Όταν πήξει, κόψτε κύκλους με διάμετρο 5 εκ., χρησιμοποιώντας έναν μεταλλικό δακτύλιο.
Πασπαλίστε με λίγη κρέμα πάνω από μια στρώση ζελέ, βάλτε τρεις φέτες μπανάνας από πάνω και καλύψτε με μια δεύτερη στρώση ζελέ.

Πηγές: Votanistas, Gastronomion, Cantina, Chef’s Shop