ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η πρόεδρος του Μεξικού Κλαούντια Σάινμπαουμ δήλωσε την Τρίτη ότι η κυβέρνησή της θα απαντήσει με δασμολογικά και μη δασμολογικά μέτρα στους δασμούς 25% του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στις εισαγωγές από το Μεξικό.

«Δεν υπάρχει κανένας λόγος, λογική ή δικαιολογία για να υποστηρίξουμε αυτήν την απόφαση που θα επηρεάσει τους λαούς και τα έθνη μας», είπε η Σάινμπαουμ στην τακτική πρωινή συνέντευξη Τύπου. «Κανείς δεν κερδίζει με αυτή την απόφαση».

Οι δασμολογικές ενέργειες του Τραμπ κυκλοφόρησαν στις 12:01 π.μ., μετά από μια αρχική αναστολή 30 ημερών.

Μεξικανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν με τους ομολόγους τους των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα για να συζητήσουν την πολιτική εμπορίου και ασφάλειας σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η επιβολή δασμών, αν και ανεπιτυχώς.

Η Σάινμπαουμ είπε ότι το Μεξικό συνεργάστηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη μετανάστευση, την ασφάλεια και την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών.

«Σε αυτές τις 30 ημέρες, λήφθηκαν αποφασιστικά μέτρα κατά του οργανωμένου εγκλήματος και του λαθρεμπορίου φαιντανύλης, και έγιναν διμερείς συναντήσεις για την ασφάλεια και το εμπόριο», δήλωσε.

Λεπτομέρειες για την απάντηση του Μεξικού, συμπεριλαμβανομένων των αντίποινων δασμών, θα δοθούν σε εκδήλωση στην πρωτεύουσα την Κυριακή, ανακοίνωσε η πρόεδρος.

Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός του Καναδά έχει ήδη απαντήσει στους δασμούς των ΗΠΑ.

«Σε περίπτωση που οι αμερικανικοί δασμοί τεθούν σε ισχύ απόψε, ο Καναδάς, από αύριο στις 12:01 π.μ. EST, θα απαντήσει με δασμούς 25% σε αμερικανικά αγαθά αξίας 155 δισεκατομμυρίων δολαρίων — ξεκινώντας με δασμούς σε αγαθά αξίας 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων αμέσως και δασμούς στα υπόλοιπα 125 δισεκατομμύρια δολάρια σε 21 ημέρες», ανέφερε σε δήλωση ο Τρυντώ, σημειώνοντας ότι οι δασμοί θα παραμείνουν σε ισχύ μέχρι να αποσυρθεί η απόφαση των ΗΠΑ.

«Ενώ προτρέπουμε την κυβέρνηση των ΗΠΑ να επανεξετάσει τους δασμούς της, ο Καναδάς θα υπερασπιστεί την οικονομία, τις δουλειές, τους εργαζόμενους, και [θα επιδιώξει] μια δίκαιη συμφωνία».

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε στις 3 Μαρτίου ότι οι δασμοί 25% στα μεξικανικά και καναδικά προϊόντα θα εφαρμοστούν, όπως είχε προγραμματιστεί, την Τρίτη 4 Μαρτίου, προσθέτοντας ότι καμία διαπραγμάτευση της τελευταίας στιγμής δεν θα μπορέσει να τους παρεμποδίσει την εφαρμογή τους.

«Για τους δασμούς είναι όλα έτοιμα. Θα τεθούν σε ισχύ αύριο», είπε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους στον Λευκό Οίκο, τη Δευτέρα. «Δεν υπάρχουν περιθώρια για το Μεξικό ή για τον Καναδά.»

Ο Τραμπ διατύπωσε για πρώτη φορά την ιδέα της επιβολής δασμών στις δύο χώρες τον Νοέμβριο του 2024, προτού αναλάβει τα καθήκοντα του, λέγοντας ότι τα έθνη δεν έχουν κάνει αρκετά για να σταματήσουν τη ροή παράνομων ναρκωτικών και παράνομων μεταναστών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με την εφαρμογή τους, θέλει ακόμη να ‘διορθώσει’ τις εμπορικές ανισορροπίες και να δελεάσει τα εργοστάσια να μετεγκατασταθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι 25% δασμοί είχαν αρχικά οριστεί να τεθούν σε ισχύ στις 4 Φεβρουαρίου, αλλά ανεστάλησαν για ένα μήνα για να δοθεί περισσότερος χρόνος στο Μεξικό και στον Καναδά να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ΗΠΑ. Το Μεξικό έστειλε μεν 10.000 στρατιώτες στα βόρεια σύνορά του, αλλά δεν έχει λάβει επαρκή μέτρα για να περιορίσει τη ροή της φαιντανύλης, δήλωσε η κυβέρνηση Τραμπ.

Ο Αμερικανός υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ, πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της επενδυτικής εταιρείας Cantor Fitzgerald, δήλωσε στο CNN τη Δευτέρα ότι οι δύο χώρες πρέπει να πάρουν περισσότερα μέτρα για να σταματήσουν την κυκλοφορία της φαιντανύλης στις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Ξέρει ότι έχουν κάνει καλή δουλειά στα σύνορα. Δεν έχουν κάνει αρκετά με τη φαιντανύλη», είπε ο Λούτνικ.

Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε αυτήντην ιδέα σε μια ανάρτηση στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Truth Social.

«Τα ναρκωτικά εξακολουθούν να ξεχύνονται στη χώρα μας από το Μεξικό και τον Καναδά σε πολύ υψηλά και απαράδεκτα επίπεδα», έγραψε ο Τραμπ στις 27 Φεβρουαρίου.

Ο Καναδάς και το Μεξικό δεν είναι οι μόνες χώρες που αντιμετωπίζουν αύξηση των δασμών στις εισαγωγές τους προς τις ΗΠΑ. Πρόσθετοι δασμοί σε κινεζικά προϊόντα τέθηκαν επίσης σε ισχύ στις 12 ΕΤ το πρωί της Τρίτης. Σε τροποποιημένο εκτελεστικό διάταγμα της 3ης Μαρτίου, ο Τραμπ διπλασίασε τους υφιστάμενους δασμούς 10% σε αγαθά από την Κίνα στο 20%, επικαλούμενος τη «παρατεταμένη εισροή συνθετικών οπιοειδών, συμπεριλαμβανομένης της φαιντανύλης».

Η Κίνα απάντησε επίσης με αυξήσεις 10-15% στους δασμούς σε διάφορες εισαγωγές από τις ΗΠΑ, όπως γεωργικά προϊόντα. Έθεσε επίσης 25 αμερικανικές εταιρείες υπό περιορισμό εξαγωγών και επενδύσεων.

Της Κίμπερλυ Χάγιεκ

Το Reuters συνέβαλε σε αυτό το άρθρο

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είπε πως προειδοποίησε τους επικεφαλής Ιαπωνίας και Κίνας κατά της υποτίμησης των νομισμάτων τους που θα τους έδινε ένα ‘άδικο’ εμπορικό πλεονέκτημα.

«Κάλεσα … τον [Κινέζο επικεφαλής] Σι [Τζινπίνγκ], κάλεσα τους επικεφαλής της Ιαπωνίας για να πω: ‘Δεν μπορείτε να συνεχίζετε να μειώνετε και να διασπάτε το νόμισμά σας. Δεν μπορείτε να το κάνετε, επειδή είναι άδικο προς εμάς’», είπε ο πρόεδρος τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο καθώς υπέγραφε ένα εκτελεστικό διάταγμα για τον διπλασιασμό των δασμών σε κινεζικές εισαγωγές, από 10% σε 20%, χωρίς να διευκρινήσει πότε έλαβαν χώρα οι συνομιλίες.

«Δεν μπορείτε να το κάνετε επειδή είναι άδικο προς εμάς. Είναι πολύ δύσκολο για εμάς να φτιάξουμε τρακτέρ εδώ [από] την Caterpillar, όταν Ιαπωνία, Κίνα και άλλα μέρη ‘σκοτώνουν’ το νόμισμά τους, δηλαδή το μειώνουν. Έτσι, όλα αυτά προστίθενται, και ο τρόπος που το λύνεις πολύ εύκολα είναι με δασμούς.»

Η αγορά συναλλάγματος του Τόκυο αντέδρασε στα σχόλια του Τραμπ με μια απότομη αύξηση στην αγορά γεν, που για λίγο ώθησε το ιαπωνικό νόμισμα σε περίπου ¥148 ανά δολάριο Αμερικής την Τρίτη το πρωί. Στην συνέχεια συνέβη κάποια πώληση γεν, φέρνοντας την αναλογία συναλλάγματος σε ¥149 ανά δολάριο στις 5 μ.μ. τοπική ώρα, ακόμα ισχυρότερη από την αναλογία της προηγούμενης μέρας.

Σε συνέντευξη Τύπου, μετά από μια σύνοδο κορυφής την Τρίτη, ο Ιάπωνας υπουργός οικονομικών Κατσουνόμπου Κάτο, απέρριψε την ιδέα ότι η Ιαπωνία αποδυνάμωνε επίτηδες το γεν.

Ο Κάτο τόνισε πως το Τόκυο είχε παρέμβει στην αγορά συναλλάγματος πολλές φορές το 2022 και το 2024, όταν το γεν έφτασε σε ένα χαμηλό 38 ετών με σχεδόν ¥162 ανά δολάριο. Για την αντιμετώπιση της μείωσης, η ιαπωνική κυβέρνηση πούλησε δολάρια και αγόρασε γεν, μια κίνηση επιβεβαιωμένη από μια αναφορά του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ που εκτιμούσε ότι η Ιαπωνία πούλησε ¥9,8 τρισ. ($62 δισ.) σε δύο διαφορετικές παρεμβάσεις τον περασμένο Απρίλιο και Μάιο, ακολουθούμενες από ακόμα ένα πακέτο ¥5,5 τρισ. ($35 δισ.) τον Ιούλιο.

Ο Κάτο επιβεβαίωσε ότι η Ιαπωνία θα συνεχίσει να τηρεί τις δεσμεύσεις για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες που ανέλαβε στη Σύνοδο Κορυφής των G7 και σε διμερή συνομιλία με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ ​​Μπέσεντ στις 29 Ιανουαρίου.

Η Ιαπωνία βρίσκεται στη «Λίστα Παρακολούθησης» μεγάλων εμπορικών εταίρων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, δηλαδή χώρες που υπόκεινται σε αυξημένο έλεγχο συναλλάγματος. Στην τελευταία έκθεσή του, τον Νοέμβριο, το υπουργείο σημείωσε ότι η Ιαπωνία διατήρησε εμπορικό πλεόνασμα 65 δισ. δολαρίων με τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την περίοδο ανασκόπησης και είδε το παγκόσμιο πλεόνασμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών της να αυξάνεται στο 4,2% του ΑΕΠ, από 2% που ήταν ένα χρόνο νωρίτερα.

Ενώ το υπουργείο Οικονομικών αναγνώρισε ότι οι νομισματικές παρεμβάσεις της Ιαπωνίας είναι διαφανείς, επανέλαβε ότι τέτοια μέτρα θα πρέπει να λαμβάνονται μόνο σε «πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά από κατάλληλες διαβουλεύσεις».

Όσον αφορά την Κίνα, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ σημείωσε ότι ενώ το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών της είχε μειωθεί ελαφρά, στο 1,2% του ΑΕΠ, οι όγκοι των εξαγωγών της είχαν αυξηθεί σημαντικά, υποδεικνύοντας μείωση των τιμών εξαγωγής. Η έκθεση του Νοεμβρίου επανέλαβε την έκκληση για περισσότερη διαφάνεια στις συναλλαγματικές πρακτικές της Κίνας, συμπεριλαμβανομένου του να επιτραπεί στο κινεζικό γιουάν να αυξηθεί ή να υποχωρήσει μόνο 2%, σου πλαίσιο μιας πιθανής «καθημερινής επιδιόρθωσης», η οποία δεν θα έχει επίσημη εξήγηση.

Το 2019, ο Τραμπ διέταξε το υπουργείο Οικονομικών να χαρακτηρίσει την Κίνα ως χώρα άδικης νομισματικής διαχείρισης, για να απορρίψει αυτόν τον χαρακτηρισμό λίγους μήνες αργότερα, καθώς η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο κατέληξαν σε εμπορική συμφωνία σύμφωνα με την οποία το δεύτερο θα αγόραζε επιπλέον αμερικανικά προϊόντα αξίας 200 δισ. δολαρίων. Μια ανάλυση από το Peterson Institute for International Economics δείχνει ότι η Κίνα αγόρασε περίπου το 60% όσων συμφώνησε.

Ο Μπέσεντ, ο οποίος αποκάλεσε την κινεζική οικονομία «λιγότερο ισορροπημένη οικονομία στην ιστορία του κόσμου» κατά την ακρόαση επιβεβαίωσης της Γερουσίας, δεν έχει ακόμη υποδείξει εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εφαρμόσουν εκ νέου τον χαρακτηρισμό. Εάν γίνει, ενδέχεται η Κίνα να αντιμετωπίσει κυρώσεις, όπως αποκλεισμό των κινεζικών εταιρειών από τους διαγωνισμούς για συμβάσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ.

Του Bill Pan

Οι μετοχές των ευρωπαϊκών αμυντικών βιομηχανιών σημείωσαν σημαντική άνοδο λόγω των αυξημένων προοπτικών στρατιωτικών δαπανών από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αγορά αντέδρασε στη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών, όπου συζητήθηκε η ενίσχυση των αμυντικών δαπανών προς στήριξη της Ουκρανίας, οδηγώντας σε ράλι μετοχών για ορισμένες από τις μεγαλύτερες αμυντικές εταιρείες της Ευρώπης.

Συγκεκριμένα, στις 3 Μαρτίου, οι μετοχές της Rheinmetall, της μεγαλύτερης γερμανικής αμυντικής εταιρείας, σημείωσαν άνοδο 13,7%, ενώ της Leonardo στο Μιλάνο αυξήθηκαν κατά 16%. Η γαλλική Thales ενισχύθηκε κατά 16%, ενώ η βρετανική BAE Systems κατέγραψε άνοδο 14,5%.

Η άνοδος αυτή ώθησε τον δείκτη STOXX Aerospace and Defence, ο οποίος περιλαμβάνει ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της άμυνας, σε αύξηση 1,1%, αγγίζοντας ιστορικό υψηλό. Παράλληλα, ο γερμανικός δείκτης DAX σημείωσε τη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο από τον Νοέμβριο του 2022, κλείνοντας σε επίπεδο ρεκόρ, όπως και ο βρετανικός FTSE.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι η άνοδος της αγοράς οφείλεται στην αισιοδοξία για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, αλλά και στη δυνατότητα επίτευξης ενός ειρηνευτικού σχεδίου, το οποίο όχι μόνο ενισχύει τις αμυντικές μετοχές αλλά και δημιουργεί ευρύτερη θετική δυναμική.

Η σύνοδος κορυφής της 2ας Μαρτίου στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τη συνάντηση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο στις 28 Φεβρουαρίου, η οποία κατέληξε σε έντονη συζήτηση. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, φέρεται να είπε στους Ευρωπαίους ηγέτες ότι πρέπει να ενισχύσουν τη στρατιωτική υποστήριξή τους προς την Ουκρανία εν όψει μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι πρόσφατες εξελίξεις έχουν επιταχύνει δραστικά την κατεύθυνση της ΕΕ προς αυξημένες αμυντικές δαπάνες. Αναφορά της JPMorgan τον Μάρτιο του περασμένου έτους εκτιμούσε ότι ο κύκλος επανεξοπλισμού της Ευρώπης θα διαρκέσει τουλάχιστον μία δεκαετία, ενώ τη Δευτέρα οι αναλυτές της τράπεζας τόνισαν ότι τα γεγονότα των τελευταίων δύο εβδομάδων έχουν ενισχύσει ακόμη περισσότερο αυτή την πρόβλεψη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι 30 ευρωπαϊκές χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ αναμένεται σύντομα να δεσμευθούν σε πολύ υψηλότερες αμυντικές δαπάνες.

Ο Πίτερ Σάφρικ, στρατηγικός αναλυτής της RBC Capital Markets Global Macro, σημείωσε ότι πρόκειται για σημείο καμπής, καθώς η Ευρώπη αντιλαμβάνεται πως πρέπει να ρίξει μεγαλύτερο βάρος στην άμυνα και την ασφάλεια. Παράλληλα, επεσήμανε ότι οι γερμανικές εκλογές άνοιξαν τον δρόμο για αυξημένες δαπάνες και ότι η ένταση μεταξύ Ζελένσκι και Τραμπ επιτάχυνε τις εξελίξεις.

Ο Φρανσουά Σαβαρί, επικεφαλής επενδύσεων στη Genvil Wealth Management, τόνισε ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο και ότι οι πιέσεις προς τους ηγέτες της να δράσουν αυξάνονται.

Η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας, υπό την ηγεσία του Φρίντριχ Μερτς, καλείται να αναθεωρήσει το αποκαλούμενο «φρένο χρέους», ώστε να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες και να επιτρέψει μια άνευ προηγουμένου μεταπολεμική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών. Ωστόσο, μια τέτοια μεταρρύθμιση απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων στο γερμανικό κοινοβούλιο.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank, Ρόμπιν Βίνκλερ, δήλωσε ότι στη Γερμανία συντελείται μια «μεταβολή προτύπου». Η ΕΕ εκτιμά ότι απαιτούνται επενδύσεις ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ την επόμενη δεκαετία, με μεγάλες δανειοληψίες να αναμένονται για τη χρηματοδότηση αυτών των δαπανών.

Σύμφωνα με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, τα κράτη-μέλη οφείλουν να διατηρούν το δημόσιο έλλειμμα κάτω από το 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος κάτω από το 60% του ΑΕΠ. Ωστόσο, οκτώ από τα 27 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Πολωνίας, βρίσκονται ήδη υπό επίσημη επίπληξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραβίαση του ορίου του 3%.

Στις 14 Φεβρουαρίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συμφώνησε να χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες προκειμένου να επιτραπούν επιπλέον αμυντικές δαπάνες. Κατά τη διάρκεια ομιλίας της στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, τόνισε ότι η Ευρώπη πρέπει να δραστηριοποιηθεί πιο έντονα όσον αφορά την ασφάλειά της και να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες.

Του Owen Evans

Με τη συμβολή των Chris Summers, Guy Birchall και Reuters

Σε ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στην Ελλάδα σε ορίζοντα πενταετίας ακόμη και δεσπόζουσα θέση σε ζητήματα τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα οι κρίσιμες και στρατηγικές ορυκτές ύλες, δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και διευθύνων σύμβουλος της Geohellas, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου.

Ως παράδειγμα αυτού παραθέτει ο κος Γιαζιτζόγλου την υπόθεση του γαλλίου, λέγοντας ότι σε περίπτωση που όντως υλοποιηθεί η εξαγγελία της Κίνας για την επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές του συγκεκριμένου ορυκτού, η επένδυση που προωθεί η Metlen στην εξόρυξη βωξίτη, από τον οποίο προέρχεται το γάλλιο, θα παρείχε τη δυνατότητα στη χώρα μας να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της Ευρώπης στο συγκεκριμένο ορυκτό, η χρήση του οποίου είναι καταλυτική σε νέες τεχνολογικές εφαρμογές με προηγμένους ημιαγωγούς.

Αντίστοιχα, ο κος Γιαζιτζόγλου αναφέρει τις επενδύσεις της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική, τις ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους και τον διαγωνισμό για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο. Επενδύσεις όπως αυτές, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) θα μπορούσαν να διπλασιάσουν το οικονομικό αποτύπωμα του μεταλλευτικού κλάδου, ο οποίος σήμερα εισφέρει περί το 2% του ΑΕΠ της χώρας και 50.000 – υψηλότερα του μέσου όρου αμειβόμενες – θέσεις εργασίας, εκτός αστικών κέντρων.

Σημειώνει δε ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ούτε η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη, η εκμετάλλευση του οποίου εκτιμά ότι τεχνικοοικονομικά έχει ακόμη περιθώριο αξιοποίησης, εάν η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Κάτι το οποίο άπτεται πολιτικών αποφάσεων εκ μέρους της Ευρώπης.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξη που παραχώρησε ο κος Γιαζιτζόγλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Νίκο Δρόσο.

Σπάνιες γαίες: περί τίνος ακριβώς πρόκειται;

Οι σπάνιες γαίες είναι μία κατηγορία ορυκτών του περιοδικού πίνακα οι οποίες έχουν βρει τα τελευταία χρόνια κάποιες χρήσεις σε τεχνολογικές εφαρμογές. Οι σπάνιες γαίες είναι μία υποκατηγορία των στρατηγικών και κρίσιμων ορυκτών. Σήμερα γίνεται λάθος χρήση του όρου ‘σπάνια’ για να χαρακτηριστούν άλλα ορυκτά, τα οποία είναι μεν κρίσιμα και στρατηγικά αλλά τυπικά δεν ανήκουν στην κατηγορία των σπανίων γαιών.

Εν προκειμένω…

Εν προκειμένω, λοιπόν, στην τελευταία λίστα κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνονται 33 μεμονωμένα ορυκτά και ως 34ο η οικογένεια των σπάνιων γαιών.

Είναι όντως σπάνιες;

Όχι δεν είναι. Ο όρος ‘σπάνιες γαίες’ προκύπτει από δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι έως σήμερα ήταν ‘αδιάφορες’ ως προς τη χρήση τους, άρα δεν είχε επενδυθεί αρκετός κόπος στην έρευνα και ο δεύτερος είναι ότι συνήθως δεν απαντώνται σε μεγάλα κοιτάσματα. Εξηγώ. Ένα ορυκτό μπορεί να λέμε ότι είναι στον φλοιό της γης σε ποσοστό 0,1% και αυτό είναι μεγάλο ποσοστό. Αυτό το 0,1% μπορεί να είναι ισοκατανεμημένο ή μπορεί να είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα. Αν είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα είναι πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο οικονομικό να το βγάλεις. Αν είναι από ένας κόκκος σε κάθε στρέμμα, στην πράξη ενώ δεν είναι καθόλου σπάνιο, είναι σπάνιο να το αποκτήσεις διότι πρέπει να εξορύξεις 1000 κιλά γης για να πάρεις 1 γραμμάριο ορυκτού. Παράδειγμα αυτού είναι το περίφημο γάλλιο, το οποίο ενώ δεν είναι σπάνιο, μπορεί μόνο να «συμπραχθεί» μαζί με τον βωξίτη και το αλουμίνιο, επειδή δεν σχηματίζει κοιτάσματα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν;

Στην Ελλάδα έχουμε εμφανίσεις σπάνιων γαιών στην Β. Ελλάδα, κυρίως στην περιοχή Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης.

Είναι αξιοποιήσιμες;

Δεν το γνωρίζουμε θα πρέπει να γίνουν γεωλογικές έρευνες.

Από τις μέχρι τώρα έρευνες πόσο αισιόδοξοι είμαστε ως προς αυτό;

Δεν μπορεί κανείς να το πει αυτό. Είναι δύσκολο να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση κάποιος. Οι σπάνιες γαίες όμως είναι ένα μικρό κομμάτι του συνόλου των κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών. Από αυτά της λίστας αρκετά υπάρχουν στην Ελλάδα είτε ως γνωστά κοιτάσματα είτε και ως εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν, όπως πχ ο βωξίτης και το γάλλιο στη Στ. Ελλάδα, τα μεικτά θειούχα στη Χαλκιδική, τα κοιτάσματα αντιμονίου σε Χίο και Χαλκιδική, το γερμάνιο στους Μολάους και ενδεχομένως το βολφράμιο, επίσης στην Πελοπόννησο.

Η ύπαρξη αυτών των κοιτασμάτων είναι αξιοποιήσιμη και συνολικά τι σημαίνει αυτό το γεγονός για τη χώρα;

Η οικονομική σημασία κάποιων κοιτασμάτων είναι πολύ σημαντική, όπως για παράδειγμα των κοιτασμάτων βωξίτη και γαλλίου και των κοιτασμάτων της Χαλκιδικής. Πέρα όμως από την απόλυτη αξία τους, τα ορυκτά αυτά θα πρέπει να ιδωθούν στα πλαίσια των νέων τεχνολογικών αναγκών και των νέων γεωπολιτικών ισορροπιών. Τα κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά είναι πρώτες ύλες από τις οποίες εξαρτάται σχεδόν η οποιαδήποτε νέα τεχνολογία, όπως ημιαγωγοί, τεχνολογίες ΑΠΕ, επικοινωνιών, διαστημική και αεροδιαστημική, ιατρικές τεχνολογίες κ.ά. Αυτό σημαίνει ότι ενώ η εμπορική αξία ενός τέτοιου ορυκτού μπορεί να είναι σχετικά μικρή, πιθανά αποτελεί καταλύτη για ένα νέο τεχνολογικό μοντέλο με υπερπολλαπλάσια αξία.

Μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο βάσει αυτών των ορυκτών;

Ναι, μπορούμε, εάν σκεφτεί κανείς το παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι γνωστό ότι η ταχύτητα και η ποιότητα των επομένων γενεών τεχνητής νοημοσύνης εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από τους μικροεπεξεργαστές στους οποίους θα βασίζονται. Εάν η μονοπωλιακή κατοχή μίας πρώτης ύλης δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να εξελίξει αυτούς τους μικροεπεξεργαστές, προφανώς αυτό τον βάζει σε δεσπόζουσα θέση στην τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.

Η Ελλάδα, ούτως εχόντων των πραγμάτων, πόσο κοντά μπορεί να φθάσει σε αυτή τη θέση;

Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το γάλλιο. Η Ευρώπη εξαρτάται πλήρως για αυτήν την πρώτη ύλη από την Κίνα, η οποία το 2023 δήλωσε επισήμως ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές. Σε μία τέτοια περίπτωση, η Ευρώπη θα είχε σοβαρό πρόβλημα σε διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές στις οποίες χρησιμοποιείται το γάλλιο. Να σημειώσουμε ότι από τη φύση του το γάλλιο δεν μπορεί να παραχθεί ανεξάρτητα, παρά μόνον να συμπαραχθεί με το αλουμίνιο. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης που έχει εξαγγελθεί από τη Metlen θα καλυφθούν πλήρως οι σημερινές ανάγκες της Ευρώπης σε γάλλιο.

Σε σχέση με τον περίγυρο, την Ευρώπη, κρίνετε ότι μπορεί η Ελλάδα να αποκτήσει μία τέτοια θέση; Διαθέτουν, δηλαδή άλλες χώρες αποθέματα αυτού του είδους;

Οι κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες ελέγχονται σε υπερθετικό βαθμό από την Κίνα και την ομάδα των Brics. Από τις 34 κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, η διευρυμένη ομάδα των Brics ελέγχει τις 20 σε ποσοστό από 70 έως 100% και άλλες 6 σε ποσοστό άνω του 50%. Στην απέναντι πλευρά, η ΕΕ όχι μόνον δεν ελέγχει καμία από τις 34 αλλά δεν έχει καν αυτάρκεια σε καμία από τις 34. Δυστυχώς, αυτό έχει επισημανθεί στις Βρυξέλλες εδώ και 20 χρόνια, αλλά οι αρμόδιοι μάλλον κώφευσαν.

Τι θα μπορούσαν να κάνουν, τότε και τώρα;

Αυτή η απόλυτη κυριαρχία σε στρατηγικές πρώτες ύλες είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου το οποίο έχει εκπονηθεί και εφαρμόζεται για σχεδόν 3 δεκαετίες και το οποίο ουδέποτε η απέναντι πλευρά απέκρυψε. Σαν παράδειγμα να αναφέρουμε ότι μόνον τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2024, η κινεζική κυβέρνηση δαπάνησε 25 δισ. δολ. για αγορά κοιτασμάτων πρώτων υλών σε τρίτες χώρες. Η Ευρώπη αφυπνίστηκε στις δώδεκα και πέντε και το 2023 εξέδωσε την πρώτη νομοθετική πρωτοβουλία της για το θέμα των ορυκτών πρώτων υλών, η οποία όπως επανειλημμένα έχουν δηλώσει οι πανευρωπαϊκοί φορείς του κλάδου δεν είναι παρά ένα μικρό, δειλό, πρώτο βήμα.

Η κατάσταση στην Ελλάδα πώς έχει;

Η εξορυκτική βιομηχανία στην Ελλάδα ήταν πάντα ένας δυναμικός κλάδος με ιδιαίτερα αξιόλογη συνεισφορά τόσο στην οικονομία όσο και στη γεωπολιτική θέση της χώρας. Από την παραγωγή των ορυκτών (πέραν των ενεργειακών ορυκτών, άνθρακες, υδρογονάνθρακες, λιγνίτες, κλπ.) εξάγεται πάνω από το 50%. Η εξορυκτική δραστηριότητα σήμερα συμμετέχει έμμεσα και άμεσα κατά 2% στο ΑΕΠ και εισφέρει περίπου 50.000 θέσεις εργασίας, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι η μέση αμοιβή είναι αρκετά υψηλή και οι θέσεις αυτές είναι κυρίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.

Άρα, στην υπόθεση στρατηγικά και κρίσιμα ορυκτά ποιος είναι ο ρόλος της χώρας μας;

Στην Ελλάδα, αυτήν τη στιγμή, εξελίσσεται η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική ενώ έχει ήδη εξαγγελθεί μία εξίσου σημαντική επένδυση της Metlen στη Στερεά Ελλάδα. Παράλληλα προχωρούν οι ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους, ενώ τρέχει και ο διαγωνισμός για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο.

Τα οικονομικά μεγέθη αυτής της υπόθεσης;

Ο Σύνδεσμος έχει εκτιμήσει ότι η ωρίμανση αυτών των επενδύσεων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) μπορεί σε ορίζοντα 5ετίας να διπλασιάσει το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου. Άρα έως και 4% του ΑΕΠ, άλλες 40-50 χιλιάδες θέσεις εργασίας και βεβαίως μεγάλο κομμάτι εξαγωγών. Να σημειώσουμε ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ή η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη.

Έχει κλείσει η υπόθεση λιγνίτης για τη χώρα μας;

Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις, ναι. Τεχνικοοικονομικά πιστεύουμε ότι ακόμη υπάρχει περιθώριο αξιοποίησης, εφόσον η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Είναι πολύ απλό. Ο λιγνίτης έχει καταστεί ασύμφορος διότι ο ρύπος έχει αυτήν τη στιγμή από 80 έως 100 ευρώ ο τόνος. Αυτή η τιμή έχει προκύψει μέσα από πολιτικές αποφάσεις . Το κόστος των ρύπων ιστορικά κυμαινόταν από 5 έως 20 ευρώ ο τόνος, μέχρι το 2019. Με αυτές τις τιμές σήμερα η παραγωγή ενέργειας από το εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας 5 θα κόστιζε λιγότερο από το μισό από όσο κοστίζει από το φυσικό αέριο.

Ο κλάδος γιορτάζει φέτος τα 100 του χρόνια. Πώς ατενίζει το μέλλον;

Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υφίσταται παραγωγή αγαθών χωρίς πρώτες ύλες. Συνεπώς η δραστηριοποίηση του εξορυκτικού κλάδου δεν μπορεί να ιδωθεί μόνον από πλευράς οικονομικής σημασίας. Εφόσον αυτό γίνει κατανοητό, η ανάπτυξη των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα είναι μονόδρομος.

Πηγή: Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ)

Η υπουργός Εξωτερικών Μελανί Ζολί δήλωσε σε δημοσιογράφους στο Βανκούβερ στις 28 Φεβρουαρίου ότι ο Καναδάς είναι «ανοιχτός» σε συνομιλίες για την εναρμόνιση των δασμών του με αυτούς των ΗΠΑ έναντι της Κίνας.

Ανέφερε ότι ο Καναδάς έχει ήδη επιβάλει δασμούς σε ορισμένα εξαρτήματα που προέρχονται από την Κίνα, καθώς και στα ηλεκτρικά οχήματα. «Όσον αφορά τις ΗΠΑ και τις δικές τους ανησυχίες, είμαστε σε θέση να συζητήσουμε», είπε. «Είμαστε πολύ ανοιχτοί σε συνομιλίες που σχετίζονται με το εμπόριο, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν την Κίνα.»

Η Ζολί τόνισε ότι θα μπορούσε να συζητήσει το θέμα με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Ντομινίκ ΛεΜπλάνκ θα μπορούσε να συνομιλήσει με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ.

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε πρόσφατα την επιβολή δασμού 10% στα κινεζικά προϊόντα που εισέρχονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό προστίθεται σε έναν προηγούμενο δασμό 10% στην Κίνα που επιβλήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου, ο οποίος με τη σειρά του ήρθε να προστεθεί σε ήδη υπάρχοντες δασμούς. Ο τελευταίος επιπλέον δασμός 10% θα τεθεί σε ισχύ στις 4 Μαρτίου, την ίδια ημέρα που έχουν προγραμματιστεί να εφαρμοστούν δασμοί 25% στον Καναδά και το Μεξικό, σύμφωνα με τον Τραμπ.

Σε συνέντευξή του στο Bloomberg Television στις 28 Φεβρουαρίου, ο Μπέσεντ προέτρεψε τον Καναδά να εναρμονίσει τους δασμούς του με αυτούς των ΗΠΑ έναντι της Κίνας, κάτι που το Μεξικό έχει ήδη προτείνει. «Πιστεύω ότι μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση που έκανε η κυβέρνηση του Μεξικού είναι ίσως η εναρμόνιση με τις ΗΠΑ στους δασμούς μας για την Κίνα», δήλωσε ο Μπέσεντ.

«Θα ήταν μια ωραία χειρονομία αν το έκαναν και οι Καναδοί, ώστε με έναν τρόπο να δημιουργήσουμε ένα «Φρούριο της Βόρειας Αμερικής» απέναντι στην πλημμυρίδα κινεζικών εισαγωγών.»

Σύμφωνα με το Bloomberg, οι δασμοί θα μπορούσαν να επικεντρωθούν σε αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων που προέρχονται από την Κίνα. Οι πρωθυπουργοί του Οντάριο, Νταγκ Φορντ, και της Αλμπέρτα, Ντάνιελ Σμιθ, έχουν επίσης ζητήσει να στραφεί η προσοχή των δασμών των ΗΠΑ στην Κίνα αντί στον σύμμαχο Καναδά.

Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας Ντέιβιντ ΜακΓκουίντι βρέθηκε αυτή την εβδομάδα στην Ουάσιγκτον για να συζητήσει τις προσπάθειες του Καναδά να θωρακίσει τα σύνορα κατά των παράνομων ναρκωτικών. Μαζί του ήταν ο «τσάρος της φαιντανύλης» Κέβιν Μπροσό, καθώς και εκπρόσωποι της Βασιλικής Καναδικής Έφιππης Αστυνομίας (RCMP) και της Υπηρεσίας Συνόρων του Καναδά (CBSA).

Η ομάδα συναντήθηκε με γερουσιαστές και ανώτερους αξιωματούχους του Λευκού Οίκου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, το οποίο ολοκληρώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου.

Ο Τραμπ δήλωσε ότι θα προχωρήσει με την επιβολή δασμών στον Καναδά και το Μεξικό την επόμενη εβδομάδα. Οι δασμοί στον Καναδά είχαν αρχικά προγραμματιστεί για τις 3 Φεβρουαρίου, αλλά ο Τραμπ έδωσε αναβολή 30 ημερών μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον πρωθυπουργό Τζάστιν Τριντό και τη δέσμευση για περαιτέρω μέτρα ενίσχυσης της ασφάλειας στα σύνορα.

Ο Καναδάς ανακοίνωσε σχέδιο 1,3 δισ. δολαρίων για την ασφάλεια των συνόρων, ενώ όρισε έναν «τσάρο της φαιντανύλης» και κατέταξε τα μεξικανικά καρτέλ ναρκωτικών ως τρομοκρατικές οργανώσεις, κατόπιν αιτήματος του Τραμπ.

Η CBSA έχει επίσης ανακοινώσει επιχειρήσεις κατά των παράνομων ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένης της «Επιχείρησης Χιονοθύελλα», η οποία αποτελεί συνεργασία με την RCMP για τη μείωση της ροής οπιοειδών.

Ωστόσο, ο Τραμπ δήλωσε στις 27 Φεβρουαρίου ότι τα ναρκωτικά συνεχίζουν να εισρέουν στις Ηνωμένες Πολιτείες από τον Καναδά και το Μεξικό.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σχέδια για σημαντική ανανέωση της οικονομικής στρατηγικής της για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των μεγάλων βιομηχανικών εταιρειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες παραπονούνται εδώ και καιρό για υπερβολική φορολογία, υπέρογκες τιμές ενέργειας, και μεγάλη γραφειοκρατία.

Το «Omnibus απλοποίησης» στοχεύει να επιτρέψει στην ένωση των 27 εθνών να ανταγωνιστεί με ομάδες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα.

«Οι εταιρείες της ΕΕ θα επωφεληθούν από τους εξορθολογισμένους κανόνες», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λέιεν στις 25 Φεβρουαρίου.

«Αυτό θα κάνει τη ζωή ευκολότερη για τις επιχειρήσεις μας, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι θα παραμείνουμε σταθερά στην πορεία προς τους στόχους μας για την απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Περισσότερη απλοποίηση προσεχώς».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο εκτελεστικός βραχίονας της ένωσης, στοχεύει να μειώσει τις δυσκολίες στην αναφορά κατά 25 τοις εκατό σε ένα αρχικό κύμα μέτρων το πρώτο εξάμηνο του 2025. Είπε ότι αυτό θα μεταφραστεί σε εξοικονόμηση 40 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις ευρωπαϊκές εταιρείες.

Το omnibus προτείνει τη χαλάρωση των κανόνων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις αναφέρουν τον περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο σύμφωνα με την Οδηγία Αναφοράς Εταιρικής Αειφορίας (CSRD) των δραστηριοτήτων τους, καθώς και τους κανόνες δέουσας επιμέλειας της αλυσίδας εφοδιασμού σύμφωνα με την Οδηγία δέουσας επιμέλειας για την εταιρική αειφορία (CSDDD).

Τα σχέδια θα εξαιρούν κάθε εταιρεία με λιγότερους από 1.000 υπαλλήλους από τους κανόνες CSRD — περίπου το 80 τοις εκατό των εταιρειών που καλύπτονται επί του παρόντος από την οδηγία.

Ο νόμος δέουσας επιμέλειας, εν τω μεταξύ, θα καθυστερήσει κατά ένα χρόνο έως το 2028 και θα απαιτεί από τις εταιρείες να κάνουν ελέγχους για περιβαλλοντικά θέματα και ανθρώπινα δικαιώματα μόνο στους άμεσους προμηθευτές τους και όχι σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού.

Ο Επίτροπος της ΕΕ για το Κλίμα, το Net Zero, και την Καθαρή Ανάπτυξη, Γόπκε Χούκστρα, περιέγραψε την κίνηση ως «μια αλλαγή παιχνιδιού για την οικονομία της Ευρώπης».

«Είναι ένα επιχειρηματικό σχέδιο για την πραγματική εκβιομηχάνιση της Ευρωπαϊκής μας Ένωσης», είπε, προσθέτοντας ότι ήταν η αντίδραση που χρειαζόταν για να αντιστραφεί η παρακμή της Ευρώπης στην παγκόσμια αγορά, που υπάρχει για πάνω από μία δεκαετία.

«Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι η αργή μας οικονομική ανάπτυξη, οι εξαρτήσεις μας και η κατακερματισμένη αγορά στην οποία εξακολουθούμε να δραστηριοποιούμαστε αποτελούν ολοένα και περισσότερο πρόβλημα, ιδιαίτερα σε ένα πλαίσιο ασταθούς γεωπολιτικής», δήλωσε ο Χούκστρα.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις πρόσθεσε ότι, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να γίνονται περισσότερο αβέβαιος σύμμαχος, το σχέδιο θα πρέπει να θεωρηθεί ως «έκκληση για δράση» για την απελευθέρωση των βιομηχανιών της ΕΕ από υπερβολικούς περιορισμούς και την παροχή βοήθειας όπου χρειάζεται.

«Με απλά λόγια, δεν μπορούμε να ελπίζουμε ή να περιμένουμε να ανταγωνιστούμε με επιτυχία σε έναν επικίνδυνο κόσμο με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη μας», είπε ο Ντομπρόβσκις.

Στο πακέτο των σχεδίων που κυμαίνονται από τη μείωση της γραφειοκρατίας έως τη μείωση των τιμών της ενέργειας, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ κατέληξε σε επενδύσεις έως και εκατοντάδων δισεκατομμυρίων και εξοικονομήσεις δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ο Χούκστρα είπε ότι τα σχέδια περιλαμβάνουν μια τράπεζα «βιομηχανικής απαλλαγής από εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα», η οποία θα μπορούσε να συγκεντρώσει έως και 100 δισεκατομμύρια ευρώ την επόμενη δεκαετία.

«Αλλά στη συνέχεια, εάν το εκμεταλλευτείς αυτό, εάν βάλεις χρήματα από τον ιδιωτικό τομέα μαζί του, θα μπορούσες εύκολα να φτάσεις τα 400 δισεκατομμύρια ευρώ», είπε.

Τα σχέδια θα πάνε τώρα στο κοινοβούλιο της ΕΕ και στις πρωτεύουσες των 27 κρατών μελών για περαιτέρω αξιολόγηση προτού καταστούν επίσημα νόμοι και κανονισμοί.

Ωστόσο, περιβαλλοντικές οργανώσεις λένε ότι η εκτεταμένη μείωση κανονισμών και η βελτίωση συνθηκών για εταιρείες μεγάλης κατανάλωσης ενέργειας θα ζημιώσει τις φιλοδοξίες των Βρυξελλών για μηδενικές εκπομπές.

Λένε ότι τα σχέδια αποβλέπουν σε όφελος βιομηχανιών μεγάλης κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, όπως χαλυβουργεία και εργοστάσια τσιμέντου.

Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος, το οποίο συγκεντρώνει 180 μη κυβερνητικές οργανώσεις σε 41 χώρες, δήλωσε ότι η φον ντερ Λέιεν είχε ουσιαστικά εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία του 2019, η οποία θεωρούνταν από καιρό ως παγκόσμιος χρυσός κανόνας για την κλιματική εκστρατεία. Κατηγόρησε την κίνηση ως «Δούρειο Ίππο για επιθετική μείωση κανονισμών».

«Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία χαιρετίστηκε ως μια πολύ σημαντική στιγμή», ανέφερε η υπηρεσία σε δήλωση. «Σήμερα, η αφήγηση φαίνεται να είναι προσαρμοσμένη κυρίως σε βιομηχανίες μεγάλης κατανάλωσης ενέργειας και μεγάλες εταιρείες. Αλλά η βιομηχανική πολιτική πρέπει να δίνει προτεραιότητα στο δημόσιο συμφέρον, όχι μόνο στις απαιτήσεις της βιομηχανίας».

Του Guy Birchall

Με πληροφορίες από το Reuters και το Associated Press 

Τίθεται σε εφαρμογή από σήμερα  ο Κώδικας Δεοντολογίας για τις εκπτώσεις, τις προσφορές και για τις επόμενες δέκα ημέρες θα γίνεται ενημέρωση, τόσο των εμπορικών επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών, για την εφαρμογή του.

Κεντρική ιδέα του κώδικα είναι πως για να είναι μία προσφορά ή έκπτωση αληθινή και αξιόπιστη, θα πρέπει η τιμή πώλησης να είναι χαμηλότερη από τη φθηνότερη πραγματική τιμή των τελευταίων τριάντα ημερών.

Όπως δήλωσε ο υπουργός Ανάπτυξης Τάκης Θεοδωρικάκος:  «Δίνουμε διαρκή μάχη μέσα από την ενημέρωση των πολιτών, τη συνεργασία με την υγιή επιχειρηματικότητα και τους συνεχείς ελέγχους, για να πετύχουμε τη σταθεροποίηση των τιμών στα είδη διατροφής και τα βασικά είδη διαβίωσης.

Ενισχύουμε τον ανταγωνισμό και τη διαφάνεια στις τιμές. Για αυτό σήμερα κάνουμε ένα ακόμη βήμα, βάζοντας τέλος στο φαινόμενο των παραπλανητικών και ψεύτικων εκπτώσεων, που δυστυχώς χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην αγορά.

Συνεργαστήκαμε επί μήνες με τη βιομηχανία τροφίμων και τις επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ και έχουμε πλέον καταλήξει σε έναν νέο κώδικα δεοντολογίας που τίθεται σε εφαρμογή.

Κεντρική ιδέα είναι πως για να είναι μία προσφορά ή έκπτωση αληθινή και αξιόπιστη, θα πρέπει η τιμή πώλησης να είναι χαμηλότερη από τη φθηνότερη πραγματική τιμή των τελευταίων τριάντα ημερών.

Τις επόμενες δέκα ημέρες θα συνεχιστεί η ενημέρωση, τόσο των εμπορικών επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών, για την εφαρμογή του κώδικα δεοντολογίας.

• Για την ενημέρωση της κοινής γνώμης δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα έντυπο με ερωτήσεις και απαντήσεις από το υπουργείο Ανάπτυξης και την γενική γραμματεία Εμπορίου.
• Οι καταναλωτές μπορούν να ενημερώνονται για τις τιμές μέσα από την πλατφόρμα e-katanalotis.

Οι οργανωμένοι έλεγχοι ξεκινούν στις 17 Μαρτίου, με πρόστιμα που φτάνουν τα 3 εκατ. ευρώ και οι πολίτες θα μπορούν να κάνουν τις καταγγελίες τους για παραπλανητικές εκπτώσεις και προσφορές στην ηλεκτρονική σελίδα kataggelies.mindev.gov.gr/.

Κεντρικό μας μήνυμα, ο ενημερωμένος πολίτης και καταναλωτής έχει δύναμη, με τον νέο κώδικα θέλουμε περισσότερες αληθινές εκπτώσεις και προσφορές, διαφάνεια και καλύτερες τιμές».

Ερωτήσεις και απαντήσεις για τους καταναλωτές

1. Τι είναι ο Κώδικας Δεοντολογίας για τις εκπτώσεις, τις προσφορές και άλλες ανακοινώσεις μείωσης τιμής;

• Ο Κώδικας Δεοντολογίας είναι ένα αναλυτικό κείμενο, που έχει τη μορφή Υπουργικής Απόφασης, στο οποίο παρουσιάζονται αναλυτικά οι εμπορικές πρακτικές εκπτώσεων και προσφορών που θεωρούνται παραπλανητικές και θα πρέπει να αποφεύγονται από την αγορά. Με τον Κώδικα Δεοντολογίας, οι εμπορικές επιχειρήσεις δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν πρακτικές που μπορεί να παραπλανήσουν τον καταναλωτή σε σχέση με τα βασικότερα στοιχεία μιας έκπτωσης, δηλαδή την αρχική τιμή, το ποσοστό έκπτωσης ή το όφελος που αποκομίζει ο καταναλωτής από την έκπτωση.

2. Τι αλλάζει στην αγορά με τον Κώδικα Δεοντολογίας;

• Ο Κώδικας Δεοντολογίας προβλέπει ότι, σε μία ανακοίνωση μείωσης τιμής (π.χ. έκπτωση ή προσφορά) η αρχική τιμή από την οποία θεωρείται ότι γίνεται η έκπτωση είναι η χαμηλότερη τιμή στην οποία προσφερόταν το προϊόν τις τελευταίες 30 ημέρες. Έτσι, οι έμποροι δεν μπορούν πλέον να θεωρούν ως «αρχική τιμή», από την οποία γίνεται έκπτωση, μία πολύ παλιά «φουσκωμένη τιμή», μία «τιμή τιμοκαταλόγου» ή μία «προτεινόμενη λιανική τιμή». Αντίθετα, η «αρχική τιμή» στην οποία αναφέρονται θα πρέπει να είναι πρόσφατη, να είναι η συνήθης τιμή στην οποία πωλείται το προϊόν και να είναι η χαμηλότερη στην οποία προσφερόταν το προϊόν τις τελευταίες 30 ημέρες;

3. Υπάρχουν εξαιρέσεις από τον Κώδικα Δεοντολογίας;

• Ναι, από τον Κώδικα Δεοντολογίας εξαιρούνται τα ευαλλοίωτα προϊόντα, ιδίως όσα έχουν διάρκεια ζωής λιγότερο από 30 ημέρες. Ωστόσο, παραβιάσεις που αφορούν τις εκπτώσεις και τις προσφορές στα προϊόντα αυτά τιμωρούνται με τις γενικές διατάξεις περί αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.

4. Με τον Κώδικα Δεοντολογίας καταργούνται ή μειώνονται οι εκπτώσεις και οι προσφορές; Θα βλέπω λιγότερες εκπτώσεις και προσφορές στην αγορά;

• Όχι, οι εκπτώσεις και οι προσφορές δεν καταργούνται, αντίθετα ενθαρρύνονται εφόσον είναι αληθινές. Αυτό που καταργείται είναι οι πλασματικές εκπτώσεις, δηλαδή οι εκπτώσεις που γίνονται έναντι ψεύτικων ή τεχνητά «φουσκωμένων» αρχικών τιμών.Οι αληθινές εκπτώσεις παραμένουν και θα μπορείς να τις εντοπίσεις ευκολότερα αλλά και να τις εμπιστευτείς.

5. Τι κερδίζω, ως καταναλωτής, από την εφαρμογή του Κώδικα Δεοντολογίας;

• Το σημαντικότερο κέρδος είναι ότι θα βλέπεις πραγματικές προσφορές και εκπτώσεις. Έτσι, θα μπορείς να κάνεις αποτελεσματική έρευνα αγοράς και να μην παρασύρεσαι από πλασματικά μεγάλα ποσοστά εκπτώσεων αλλά να επιλέγεις να αγοράσεις το προϊόν που σε συμφέρει πραγματικά. Επιπλέον, η διαφάνεια στην αγορά και οι πιο καθαρές τιμές θα αυξήσουν τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων οδηγώντας σε σταδιακή μείωση των τιμών σε συγκεκριμένα προϊόντα που πωλούνταν με «έκπτωση» όλο το χρόνο. Τέλος, η κατάργηση των πλασματικών εκπτώσεων θα σου επιτρέψει να παρατηρείς περισσότερο την τιμή του προϊόντος και την τιμή μονάδας (ανά κιλό ή λίτρο), έτσι ώστε να κάνεις σωστή έρευνα αγοράς και να μην αγοράζεις προϊόντα που έχουν αδικαιολόγητα ανατιμηθεί.

6. Μπορώ να έχω μερικά παραδείγματα πλασματικών εκπτώσεων που καταργούνται με τον Κώδικα Δεοντολογίας;

• Ναι, κλασσικά παραδείγματα πλασματικής έκπτωσης, που είναι αντίθετα στον Κώδικα Δεοντολογίας, είναι τα εξής
•  Ένας έμπορος πωλεί μία τηλεόραση με έκπτωση από 5.000 ευρώ αρχική τιμή σε 1.000 ευρώ τελική τιμή με «έκπτωση» 80% ή «όφελος» 4.000 ευρώ.Ωστόσο, ο έμπορος δεν πούλησε ποτέ το συγκεκριμένο μοντέλο τηλεόρασης με 5.000 ευρώ. Απλά αναφέρει τη φουσκωμένη αυτή τιμή ως «τιμή κατασκευαστή» ή «τιμή τιμοκαταλόγου» ή δεν κάνει καμία αναφορά ως προς την προέλευσή της.Η αλήθεια είναι ότι ο έμπορος πωλούσε την τηλεόραση 1.000 ευρώ τους τελευταίους 6 μήνες και η «έκπτωση» δεν είναι πραγματική, ούτε η τιμή των 1.000 ευρώ είναι «ευκαιρία». Είναι απλά η συνηθισμένη τιμή στην οποία πωλείται η συγκεκριμένη τηλεόραση.
• Ένας έμπορος ηλεκτρονικών ειδών πωλεί ψυγεία. Όλον τον Ιούνιο πωλούσε ένα συγκεκριμένο μοντέλο ψυγείου 1.000 ευρώ. Με την έναρξη των θερινών εκπτώσεων, τον Ιούλιο, αυξάνει την τιμή σε 1.200 ευρώ και επικαλείται ότι κάνει έκπτωση 20% από μία πλασματική αρχική τιμή 1.500 ευρώ. Προφανώς, η έκπτωση αυτή είναι πλασματική αφού ο έμπορος, λίγες ημέρες πριν πωλούσε φθηνότερα το ψυγείο. Ωστόσο, γνωρίζοντας ότι οι καταναλωτές περιμένουν τις θερινές εκπτώσεις για να κάνουν τα ψώνια τους, αύξησε την τιμή κατά 200 ευρώ την πρώτη εβδομάδα των εκπτώσεων επικαλούμενος δήθεν «έκπτωση» 300 ευρώ από μία τιμή 1.500 ευρώ, στην οποία είτε δεν πούλησε ποτέ είτε είχε πουλήσει πολύ παλιότερα, όταν το μοντέλο ήταν καινούριο.
• Ένας έμπορος πωλεί γυαλιά ηλίου. Κατά τη διάρκεια της Black Friday, προσφέρει ένα συγκεκριμένο μοντέλο με έκπτωση 50% από 300 ευρώ αρχική τιμή σε 150 ευρώ τελική τιμή. Ωστόσο, και πριν 20 ημέρες πωλούσε το ίδιο μοντέλο 150 ευρώ, αύξησε την τιμή του λίγες ημέρες πριν την Black Friday σε 300 ευρώ, και έκανε δήθεν «έκπτωση» 50% και συνέχισε να το πουλά στη συνηθισμένη του τιμή, δηλαδή 150 ευρώ.
• Ένας έμπορος πωλεί σαμπουάν 1+1 «δώρο», σε «δεμένη» συσκευασία, καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς.
  Εδώ δεν υπάρχει πραγματική έκπτωση αφού ο έμπορος δεν πωλεί ποτέ μία μονάδα σαμπουάν μόνη της, οπότε η λέξη «δώρο» δεν έχει κάποιο νόημα. Αυτό που, στην πράξη, κάνει ο έμπορος είναι να υποχρεώνει τον καταναλωτή να αγοράζει τουλάχιστον δύο μονάδες του προϊόντος κάθε φορά που ψωνίζει, σε μια συνηθισμένη τιμή διαφημίζοντας τη δεύτερη μονάδα ως «δήθεν» δώρο. Προφανώς, σε αυτήν την περίπτωση, η λέξη «δώρο» είναι πλασματική αφού ο καταναλωτής ποτέ δεν μπορούσε να αγοράσει μία μονάδα σαμπουάν μόνη της έτσι ώστε να προκύπτει και η έννοια του «δώρου».
• Ένας έμπορος πωλεί αλεύρι σε συσκευασία 2+1 «δώρο» και, θεωρώντας ότι η «αρχική τιμή» ή «τιμή τιμοκαταλόγου» ενός κιλού αλεύρι είναι 2 ευρώ, πωλεί τη συσκευασία 2+1 «δώρο» 4 ευρώ. Παράλληλα, πωλεί μία απλή συσκευασία 1 κιλού, της ίδιας μάρκας αλεύρι, με έκπτωση 50% από 2 ευρώ σε 1 ευρώ. Ο καταναλωτής αντιλαμβάνεται ότι αν αγοράσει 3 κιλά αλεύρι με τη μορφή της συσκευασίας 2+1 «δώρο» θα πληρώσει 4 ευρώ, ενώ αν αγοράσει τρεις ξεχωριστές συσκευασίες του 1 κιλού αλεύρι θα πληρώσει 3 ευρώ. Προφανώς, και σε αυτήν την περίπτωση, η λέξη «δώρο» είναι πλασματική, αφού αν ο καταναλωτής επιλέξει το «δώρο» θα πληρώσει περισσότερα χρήματα για την ίδια ποσότητα αλεύρι.
• Ένας έμπορος πωλεί αφρόλουτρα με έκπτωση, από 8 ευρώ αρχική τιμή σε 4 ευρώ τελική τιμή. Στο καρτελάκι αναφέρεται ότι «κερδίζετε 4 ευρώ». Στη συνέχεια ο έμπορος αποφασίζει να ανατιμήσει το προϊόν από 4 ευρώ τελική τιμή σε 5 ευρώ τελική τιμή. Προκειμένου να κάνει την ανατίμηση λιγότερο αντιληπτή από τον καταναλωτή, αποφασίζει να «φουσκώσει» την αρχική τιμή από 8 ευρώ σε 10 ευρώ. Το νέο καρτελάκι αναφέρει «από 10 ευρώ τώρα 5 ευρώ» ενώ επίσης αναφέρεται ότι «κερδίζετε 5 ευρώ». Εδώ η «έκπτωση» είναι πλασματική αφού, μεταξύ άλλων, ο έμπορος ανατίμησε το προϊόν κατά 1 ευρώ αλλά ενημερώνει τον καταναλωτή ότι, μετά την ανατίμηση, ο καταναλωτής κερδίζει 1 ευρώ περισσότερο.

7. Μπορώ να εντοπίσω εύκολα τις πλασματικές εκπτώσεις;

• Ο εντοπισμός των πλασματικών εκπτώσεων από τους καταναλωτές δεν είναι εύκολη υπόθεση, αφού για να αποδειχθεί η πλασματική έκπτωση θα πρέπει, συνήθως, ο καταναλωτής να τηρεί αρχείο καταγραφών τιμών για πολλές ημέρες.
  Αντιθέτως, η Πολιτεία, δια των ελεγκτικών της αρχών μπορεί εύκολα να εντοπίσει τις πρακτικές αυτές και να επιβάλει υψηλά και αποτρεπτικά πρόστιμα στις επιχειρήσεις που παραβιάζουν τη νομοθεσία.

8. Αν πάντως εντοπίσω μία πλασματική έκπτωση που μπορώ να την καταγγείλω;

• Μπορείς να καταγγείλεις την ύπαρξη πλασματικών εκπτώσεων και προσφορών, καθώς και κάθε άλλη παράβαση της καταναλωτικής νομοθεσίας, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://kataggelies.mindev.gov.gr/ 

9. Αν μία επιχείρηση παραβιάσει τον Κώδικα Δεοντολογίας, ποιες είναι οι κυρώσεις που της επιβάλλονται;

• Επιβάλλεται πρόστιμο από 5.000 ευρώ έως 1.500.000 ευρώ, και σε περίπτωση υποτροπής εντός πενταετίας έως 3.000.000 ευρώ. Επίσης, για σοβαρές παραβάσεις που επισύρουν πρόστιμο που ξεπερνά τις 50.000 ευρώ, το όνομα της επιχείρησης, καθώς και περιληπτικά στοιχεία για την παράβαση, δημοσιεύονται από το υπουργείο Ανάπτυξης.