ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως εργαλείο για την εκτέλεση σύνθετων κυβερνοεπιθέσεων, σύμφωνα με νέα έκθεση της εταιρείας ασφάλειας AI Anthropic, η οποία προειδοποιεί για μια «πρωτοφανή» εξέλιξη στις κακόβουλες ενέργειες που καθιστά την άμυνα σημαντικά δυσκολότερη.

Στην Έκθεση Απειλών της 27ης Αυγούστου, η Anthropic περιέγραψε πώς οι εγκληματίες ενσωματώνουν προηγμένα μοντέλα, όπως το «Claude», σε κάθε στάδιο των επιθέσεων – από τη συλλογή πληροφοριών και την κλοπή διαπιστευτηρίων έως οι εκβιασμοί και τις απάτες. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι τα εργαλεία AI πλέον λειτουργούν όχι μόνο ως σύμβουλοι αλλά και ως ενεργοί χειριστές σε πραγματικό χρόνο.

«Αυτό αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνοεγκληματίες μπορούν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους», αναφέρει η έκθεση. «Τα agentic AI συστήματα (αυτόνομα συστήματα που παίρνουν αποφάσεις και εκτελούν ενέργειες για συγκεκριμένους στόχους) εργαλειοποιούνται» για την εκτέλεση σύνθετων επιθέσεων, και όχι μόνο για την παροχή οδηγιών, προειδοποιούν οι ερευνητές.

Παραδείγματα επιθέσεων

Η έκθεση αναφέρει αρκετά παραδείγματα, μεταξύ των οποίων μια εκστρατεία εκβιασμού μεγάλης κλίμακας, απάτες σε θέσεις εργασίας από τη Βόρεια Κορέα και κακόβουλο λογισμικό, το οποίο μπλοκάρει ή κρυπτογραφεί αρχεία σε έναν υπολογιστή ή δίκτυο και απαιτεί λύτρα για την επαναφορά τους, που πωλείται σε φόρουμ του dark web («σκοτεινού διαδικτύου»).

Σε μία περίπτωση, ένας κυβερνοεισβολέας χρησιμοποίησε τον βοηθό προγραμματισμού Claude Code της Anthropic για να παραβιάσει τουλάχιστον 17 οργανισμούς – συμπεριλαμβανομένων νοσοκομείων, υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και κυβερνητικών φορέων. Το «Claude» χρησιμοποιήθηκε για την αυτοματοποίηση της αναγνώρισης στόχων, τη διείσδυση σε δίκτυα, την ανάλυση κλεμμένων οικονομικών δεδομένων και τη σύνταξη πειστικών, στοχευμένων μηνυμάτων εκβιασμού. Οι απαιτήσεις έφταναν συχνά τα 500.000 δολάρια.

Αντί να κρυπτογραφεί αρχεία, ο κυβερνοεισβολέας απειλούσε να δημοσιοποιήσει τα κλεμμένα δεδομένα, από ιατρικά αρχεία έως κυβερνητικά διαπιστευτήρια. Η μέθοδος αυτή, που ονομάζεται «vibe hacking» (ένας τρόπος εκβιασμού που βασίζεται στην ψυχολογία και τη στρατηγική πειθούς, αντί για τεχνική καταστροφή ή κρυπτογράφηση αρχείων), δείχνει πώς ένας μόνος χειριστής μπορεί να έχει τον αντίκτυπο ολόκληρης ομάδας κυβερνοεγκληματιών.

«Το σύστημα λέει ‘αυτό είναι το ποσό που θεωρούμε κατάλληλο για το μήνυμα εκβιασμού’ και στη συνέχεια βοηθά να συνταχθεί το μήνυμα ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο πειστικό», εξήγησε ένας ερευνητής σε διαδικτυακή ραδιοφωνική μετάδοση που σχολίαζε την επιχείρηση. «Κάθε βήμα, από την αρχή ως το τέλος, το AI μπορεί να συνδράμει σε μια τέτοια επίθεση», συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης οικονομικών στοιχείων των ανθρώπων για να υπολογιστεί ρεαλιστικά το ποσό εκβιασμού.

Σε άλλη περίπτωση, πράκτορες της Βόρειας Κορέας χρησιμοποίησαν το Claude για να παρουσιάζονται ως μηχανικοί λογισμικού σε εταιρείες του αμερικανικού Fortune 500. Το AI δημιουργούσε βιογραφικά, περνούσε τεστ προγραμματισμού και εκτελούσε τεχνικές εργασίες, επιτρέποντας σε ανειδίκευτους εργαζόμενους να εργάζονται απομακρυσμένα και να κερδίζουν μισθούς που, σύμφωνα με τους ανακριτές, χρηματοδοτούν το καθεστώς της Βόρειας Κορέας και τα προγράμματα όπλων του.

Ένας τρίτος δράστης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποίησε το Claude για να αναπτύξει και να προωθήσει ransomware ως υπηρεσία, πωλώντας πακέτα κακόβουλου λογισμικού από 400 έως 1.200 δολάρια. Παρά την έλλειψη προηγμένων δεξιοτήτων προγραμματισμού, χρησιμοποίησε το AI για την υλοποίηση κρυπτογράφησης, τεχνικών ανίχνευσης και υποδομής ελέγχου και διαχείρισης.

Αυξανόμενη απειλή

Η Anthropic τόνισε ότι τα παραδείγματα αυτά δείχνουν μια ευρύτερη τάση, όπου εγκληματίες με ελάχιστη εκπαίδευση μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν το AI για να κλιμακώσουν επιθέσεις που παλαιότερα ήταν περιορισμένες σε εξειδικευμένες ομάδες. «Οι παραδοσιακές υποθέσεις για τη σύνδεση δεξιότητας δράστη και πολυπλοκότητας επίθεσης δεν ισχύουν πλέον όταν το AI παρέχει άμεσα εξειδικευμένη γνώση», προειδοποιεί η έκθεση.

Η εταιρεία ανέφερε ότι έχει απενεργοποιήσει λογαριασμούς που εμπλέκονται στις κακόβουλες χρήσεις, έχει αναπτύξει νέα εργαλεία ανίχνευσης και έχει μοιραστεί τεχνικούς δείκτες με τις αρχές, παραδεχόμενη όμως ότι παρόμοια κατάχρηση συμβαίνει και με άλλα εμπορικά ή ανοιχτού κώδικα μοντέλα.

«Υπάρχουν πλέον ανοιχτού κώδικα μοντέλα που είναι ειδικά προσαρμοσμένα για αυτό», προειδοποίησε ένας ερευνητής της Anthropic σε διαδικτυακή ραδιοφωνική μετάδοση. «Οι κυβερνοεγκληματίες αναπτύσσουν εργαλειοποιημένα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (Large Language Models – LLMs) για να διεξάγουν επιθέσεις».

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η «εξέλιξη του AI-βοηθούμενου κυβερνοεγκλήματος» σημαίνει ότι η άμυνα και η επιβολή του νόμου καθίστανται ολοένα πιο δύσκολες, ενώ τα εγκλήματα με τη βοήθεια οπλοποιημένου AI γίνονται όλο και πιο συχνά.

Εθνική ασφάλεια

Η Anthropic ανακοίνωσε επίσης τη δημιουργία Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Εθνική Ασφάλεια και τον Δημόσιο Τομέα, με πρώην γερουσιαστές και ανώτερους αξιωματούχους του Πενταγώνου και των υπηρεσιών πληροφοριών, για να καθοδηγεί την εταιρεία σε εφαρμογές άμυνας υψηλής σημασίας της AI.

Η κίνηση αυτή έρχεται καθώς η Ουάσιγκτον επικεντρώνεται στα αυτόνομα συστήματα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε στις 25 Αυγούστου ότι τα μη επανδρωμένα οχήματα αποτελούν «το μεγαλύτερο γεγονός στον πόλεμο» από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επικαλούμενος την Ουκρανία ως απόδειξη ότι οι μη επανδρωμένες πλατφόρμες αναδιαμορφώνουν τη σύγχρονη μάχη.

Ορισμένοι αναλυτές, όπως ο συνιδρυτής της εταιρείας αυτόνομων μη επανδρωμένων αεροσκαφών Airrow, Ντέιβιντ Κέι (David Kaye), εκτιμούν ότι ο συνδυασμός μη επανδρωμένων οχημάτων με AI μπορεί να επιταχύνει τη μετάβαση σε πεδία μάχης των «ρομπότ πριν από τα στρατεύματα», όπου τα AI-βοηθούμενα μη επανδρωμένα οχήματα δρουν χωρίς ανθρώπινη παρουσία, εκτελώντας αποστολές όλο το 24ωρο «χωρίς κίνδυνο, χωρίς κόπωση και χωρίς δισταγμό».

Ταυτόχρονα, ο Τζέφρυ Χίντον, ο βραβευμένος με Νόμπελ επιστήμονας που θεωρείται «νονός του AI», έχει εκφράσει σοβαρές προειδοποιήσεις ότι η ανθρωπότητα κινδυνεύει να αντικατασταθεί από μηχανές «πολύ πιο έξυπνες από εμάς». Σε πρόσφατη συνέντευξη, προειδοποίησε ότι ο κίνδυνος του AI υπερβαίνει την απώλεια θέσεων εργασίας, επισημαίνοντας ότι αν οι ευφυείς μηχανές δεν προγραμματιστούν να φροντίζουν τους ανθρώπους, θα «αναλάβουν τον έλεγχο» και θα μας αντικαταστήσουν.

«Τεχνολογίες Ρομποτικής, IoT, AI, VR και 5G στη Σύγχρονη Γεωργία με σκοπό την Προστασία του Περιβάλλοντος και την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή» ανέπτυξε το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με επιστημονικά υπεύθυνο τον καθηγητή Αθανάσιο Κοράκη. Η παρουσίαση θα γίνει στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, στο Περίπτερο 17, και θα περιλαμβάνει τρεις πυλώνες.

Πλατφόρμα παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων

Ο πρώτος πυλώνας περιλαμβάνει πλατφόρμα παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης καλλιεργειών, την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται: ΙοΤ, AI, 5G, Cloud Computing.

Πιο αναλυτικά, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει αναπτύξει μια υποδομή IoT η οποία αποτελείται από εκατοντάδες κατανεμημένους κόμβους παρακολούθησης του αγρού και του περιβάλλοντος και εκτείνεται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα (από την Λακωνία μέχρι το Νευροκόπι). Οι κόμβοι αυτοί στέλνουν συνεχώς, μέσα από ετερογενή ασύρματα δίκτυα, δεδομένα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο, τα οποία αναλύονται στο cloud με μηχανισμούς AI, εξορύσσοντας αποτελέσματα σχετικά με τη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων, τη βελτιστοποίηση της καλλιέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Ο επισκέπτης θα δει έναν διαδραστικό χάρτη της Ελλάδας με τις πραγματικές θέσεις των κόμβων και πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με τη λειτουργικότητά τους καθώς και με τα δεδομένα που εκπέμπουν. Επίσης θα δει πρωτότυπα κόμβων διαφόρων ειδών: αγροτικούς κόμβους, κόμβους παρακολούθησης καιρού, κόμβους με κάμερες οι οποίοι παρακολουθούν την ωρίμανση των καρπών, κόμβους παγίδων εντόμων, κ.ά. Όπως και web εφαρμογές και smartphone εφαρμογές οι οποίες χρησιμοποιούνται για να συμβουλέψουν και να ενημερώσουν διαφορετικές ομάδες ενδιαφερομένων: παραγωγούς, γεωπόνους, υπεύθυνους της βιομηχανίας, εκπροσώπους οργανισμών προστασίας φυσικού περιβάλλοντος.

Πλατφόρμα Αυτοκινούμενων Ρομποτικών Οχημάτων

Ο δεύτερος πυλώνας περιλαμβάνει Πλατφόρμα Αυτοκινούμενων Ρομποτικών Οχημάτων Επιλεκτικής Ζιζανιοκτονίας σε Αγροτικές Καλλιέργειες με σκοπό την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την προστασία του ανθρώπινου παράγοντα. Τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται: 5G, Cloud Computing, ΑΙ, image processing, ρομποτική.

Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας έχει αναπτύξει μια πλατφόρμα η οποία μπορεί να κινεί αυτόνομα ρομποτικά οχήματα στον αγρό με τη χρήση VR, να αναγνωρίζει με τη βοήθεια του image processing και του AI τα ζιζάνια ανάμεσα στις καλλιέργειες και να ψεκάζει με ρομποτικούς βραχίονες, τοπικά, τα ζιζάνια αυτά, χωρίς να επηρεάζει τα καλλιεργούμενα φυτά και με την ελάχιστη δυνατή δόση ψεκαστικού διαλύματος, προστατεύοντας το περιβάλλον και τον ανθρώπινο παράγοντα και ελαχιστοποιώντας το περιβαλλοντικό και οικονομικό αποτύπωμα.

Ο επισκέπτης θα δει ένα πρωτότυπο μικρό αυτοκινούμενο όχημα με ρομποτικό βραχίονα, το οποίο δίνει σε πραγματικό χρόνο, ασύρματα, την εικόνα του αγρού στον χρήστη μέσω VR γυαλιών και μπορεί να μετακινηθεί με οδηγίες του χρήστη και να στοχεύσει ζιζάνια. Θα μπορεί να φοράει τα VR γυαλιά και να βλέπει σε πραγματικό χρόνο το live streaming από την κάμερα του οχήματος. Επίσης θα δει video του οχήματος από τον αγρό, στο οποίο φαίνεται η δράση του στην επιλεκτική ζιζανιοκτονία.

Εκπαίδευση στις νέες πρακτικές

O τρίτος πυλώνας αφορά εκπαίδευση μαθητών/καλλιεργητών στις Κυριότερες Καλλιεργητικές Πρακτικές με τη Χρήση VR. Τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται: Cloud Computing, VR.

Έχει αναπτυχθεί μια VR πλατφόρμα η οποία εκπαιδεύει μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, καθώς και καλλιεργητές στις κυριότερες καλλιεργητικές πρακτικές στον αγρό ή στα θερμοκήπια. Μέσω της πλατφόρμας, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να εξοικειωθεί με την επίδραση του περιβάλλοντος (ποιότητα εδάφους και νερού, καιρικών συνθηκών, κ.ά.) και των καλλιεργητικών πρακτικών που εφαρμόζει στην ανάπτυξη της καλλιέργειάς του. Με την εφαρμογή διαφορετικών σεναρίων στα οποία αλλάζουν οι παράγοντες που αναφέρθηκαν, ο χρήστης μπορεί να δει το πώς εξελίσσεται η καλλιέργειά του και πώς επηρεάζεται από τους διαφορετικούς αυτούς παράγοντες. Μπορεί, λοιπόν, να αξιολογήσει τις διαφορετικές συνθήκες και πρακτικές και να συμπεράνει ποιες είναι οι βέλτιστες συνθήκες αγρού για κάθε καλλιέργεια καθώς και να αποφασίσει ποια είναι η βέλτιστη καλλιεργητική πρακτική. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα φορέσει τα VR γυαλιά, να τρέξει διάφορα σενάρια συνθηκών και πρακτικών καλλιέργειας για διάφορα φυτά και να δει τα αποτελέσματα της διαχείρισης και των αποφάσεων που θα λάβει.

Μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο καθηγητής Αθανάσιος Κοράκης σημειώνει ότι οι εφαρμοσμένες λύσεις που αναπτύσσει το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και οι οποίες ενσωματώνουν και ενοποιούν ετερογενείς τεχνολογίες από το χώρο της Ρομποτικής, του IoT και AI, του VR, καθώς και του 5G στη Σύγχρονη Γεωργία και τον κλάδο της «καθοδηγούνται από τις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς και στοχεύουν στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων ή την αξιοποίηση ευκαιριών που παρουσιάζονται στους προαναφερόμενους χώρους». Προσθέτει: «Για τον λόγο αυτό, προσφέρονται στους ενδιαφερόμενους χρήστες-εμπλεκομένους στην αλυσίδα αξίας ενός αγροτικού προϊόντος (και όχι μόνο) με τη μορφή υπηρεσιών ή προϊόντων με σκοπό την επαύξηση της αποδοτικότητας και ποιότητας της καθημερινής του εργασίας. Μακροπρόθεσμα, όλες οι παραπάνω εφαρμογές αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή των καλλιεργειών στην κλιματική αλλαγή, με γνώμονα τη διασφάλιση της βιωσιμότητας τους και συνολικά της υπαίθρου και των τοπικών κοινωνιών».

Του Αποστόλη Ζώη

Η Microsoft ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι έχει περιορίσει την πρόσβαση ορισμένων κινεζικών εταιρειών στο σύστημα πρόβλεψης ευπαθειών στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, ύστερα από υποψίες ότι το Πεκίνο εμπλέκεται σε εκστρατεία κυβερνοεπιθέσεων εναντίον των ευρέως χρησιμοποιούμενων διακομιστών SharePoint της εταιρείας.

Οι νέοι περιορισμοί επιβλήθηκαν μετά τις εκτεταμένες απόπειρες κυβερνοεπιθέσεων κατά των διακομιστών SharePoint τον προηγούμενο μήνα, για τις οποίες ορισμένες αναφορές και η ίδια η Microsoft κατηγορούν το Πεκίνο.

Οι επιθέσεις προκάλεσαν υποψίες μεταξύ ειδικών κυβερνοασφάλειας ότι πιθανώς υπήρξε διαρροή στο Microsoft Active Protections Program (MAPP), το οποίο η Microsoft χρησιμοποιεί για να ενημερώνει εταιρείες ασφαλείας σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, για τις κυβερνοαπειλές πριν αυτές γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό, ώστε να μπορούν να προστατευτούν αποτελεσματικότερα.

Το Πεκίνο έχει αρνηθεί οποιαδήποτε εμπλοκή στις επιθέσεις κατά των διακομιστών SharePoint.

Σύμφωνα με προηγούμενα ρεπορτάζ του Reuters, η Microsoft ενημέρωσε τα μέλη του προγράμματος MAPP για τις ευπάθειες των διακομιστών SharePoint στις 24 Ιουνίου, 3 Ιουλίου και 7 Ιουλίου. Επειδή η Microsoft δήλωσε ότι παρατήρησε τις πρώτες απόπειρες στις 7 Ιουλίου, ο χρόνος αυτός οδήγησε ορισμένους ειδικούς να υποθέσουν ότι η ξαφνική αύξηση των επιθέσεων πιθανώς προέκυψε από κακή χρήση των πληροφοριών από κάποιο μέλος του MAPP.

Σε δήλωσή της, η Microsoft ανέφερε ότι ορισμένες κινεζικές εταιρείες δεν θα λαμβάνουν πλέον «απόδειξη εφικτότητας της ιδέας» (proof of concept code), ο οποίος μιμείται τη λειτουργία κακόβουλου λογισμικού. Ο κώδικας αυτός μπορεί να βοηθήσει τους επαγγελματίες κυβερνοασφάλειας να θωρακίσουν τα συστήματά τους γρήγορα, αλλά μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί από κυβερνοεισβολείς για να αποκτήσουν πλεονέκτημα έναντι των συστημάτων ασφαλείας.

Η εταιρεία επεσήμανε ότι είναι ενήμερη πως οι πληροφορίες που παρέχει στους συνεργάτες της μπορεί να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης, «γι’ αυτό λαμβάνουμε μέτρα – τόσο γνωστά όσο και εμπιστευτικά – για να αποτρέψουμε την κακή χρήση τους. Εξετάζουμε συνεχώς τους συμμετέχοντες και τους αναστέλλουμε ή τους αφαιρούμε αν διαπιστώσουμε ότι παραβίασαν τη σύμβασή τους μαζί μας, η οποία περιλαμβάνει απαγόρευση συμμετοχής σε επιθέσεις».

Η Microsoft δεν θέλησε να αποκαλύψει την πρόοδο της έρευνας για τις κυβερνοεπιθέσεις ούτε να δώσει λεπτομέρειες για τις εταιρείες που περιορίστηκαν.

Η Επιτροπή Ανταγωνιστικότητας και Καταναλωτών Αυστραλίας (Australian Competition and Consumer – ACCC) εκκίνησε νομικές διαδικασίες κατά της Google Ασίας-Ειρηνικού, όταν η τελευταία παραδέχθηκε ότι είχε συνάψει συμφωνίες με τις μεγαλύτερες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες δημιουργούσαν πρακτικά συνθήκες μονοπωλίου.

Στο πλαίσιο των ως άνω συμφωνιών, οι εταιρείες προεγκαθιστούσαν τη μηχανή αναζήτησης της Google, περιορίζοντας τη χρήση ανταγωνιστικών προϊόντων.

Σε δήλωσή της, η πρόεδρος της ACCC, Τζίνα Κας-Γκότλιμπ επιβεβαίωσε ότι η Google «αποδέχθηκε την ευθύνη και συμφώνησε στην εκδίκαση προστίμου 55 εκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας συνολικά».

Η υπόθεση βρίσκεται στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο, το οποίο θα αποφανθεί για την επικύρωση του ως άνω προστίμου και άλλων ποινών.

Σύμφωνα με την Κας-Γκότλιμπ, οι συμφωνίες που είχε συνάψει η Google με τις εταιρείες Telstra και Optus, μεταξύ Δεκεμβρίου 2019 και Μαρτίου 2021, προέβλεπαν ότι οι δύο εταιρείες θα διέθεταν προεγκατεστημένη μόνο την εφαρμογή Google Search app στα τηλέφωνα Android που θα πωλούνταν στους Αυστραλούς καταναλωτές, αποκλείοντας τον ανταγωνισμό. Ως αντάλλαγμα, οι εταιρείες θα λάμβαναν διαφημιστικό χρόνο και χώρο στις αναζητήσεις που θα γίνονταν μέσω της Google από εκείνες τις συσκευές.

«Η εξάλειψη του ανταγωνισμού είναι μία παράνομη πρακτική στην Αυστραλία, επειδή περιορίζει τις επιλογές, αυξάνει το κόστος και υποβαθμίζει την ποιότητα της εξυπηρέτησης των καταναλωτών», εξήγησε η Κας-Γκότλιμπ.

Άρση των περιορισμών

Της Naziya Alvi Rahman

Κάποτε μιλούσαμε σε «φανταστικούς φίλους», πλέον μας «απαντούν». Κάποτε γράφαμε με ζήλο ημερολόγια· τώρα εξομολογούμαστε τα εσώψυχά μας σε chatbot. Κάποτε ρωτούσαμε τους φίλους για τη γνώμη τους· εν έτει 2025 ρωτάμε μηχανές.

Από το πιο απλό (π.χ. μια μαγειρική συνταγή) μέχρι το περίπλοκο (όπως είναι οι ανθρώπινες σχέσεις) τα προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης έχουν (σχεδόν) πάντα μια απάντηση.

Στις μέρες μας, η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι πια απλώς ένα «εργαλείο» στο φάσμα της τεχνολογίας. Είναι κάτι άλλο. Κάτι που μοιάζει περισσότερο με… καθρέπτη. Ένα είδος διαδραστικής επαφής· ένας συνομιλητής χωρίς σάρκα, αλλά με φωνή και λέξεις. Και αφού δεν είναι ανθρώπινο, γιατί μερικές φορές μας κάνει και νιώθουμε πως έχει… «ψυχή»;

Η συζήτηση σχετικά με την ΤΝ (ή ΑΙ) δεν είναι κάτι καινούριο. Ταινίες όπως τα «Terminator», «Blade Runner» και «Matrix» υπήρξαν έμπνευση για την εξέλιξη. Ωστόσο, στις μέρες μας η ΤΝ έχει περάσει σε ένα εντελώς προσωπικό πεδίο.

Μπήκε στην καθημερινότητά μας, με την αθωότητα μιας βοηθητικής εφαρμογής. Πολύ γρήγορα, όμως, έγινε κάτι πιο βαθύ: ένας καθρέπτης των σκέψεών μας, των αναζητήσεών μας, των ανησυχιών και των εσωτερικών μας μονολόγων.

Δεν έχει κρίση, δεν έχει συναισθήματα κι όμως είναι εκεί, διαθέσιμη κάθε στιγμή να απαντήσει, να ερμηνεύσει, να καταλάβει. Ένα «εργαλείο» που δεν θα σε διακόψει την ώρα που μιλάς, δεν θα σε κρίνει για τις αποφάσεις σου, δεν θα σε κοιτάξει στραβά. Απλώς υπάρχει. Για να σε «ακούει». Για να σε επιβεβαιώνει.

Οι καιροί αλλάζουν και εμείς προσαρμοζόμαστε. Από τις συζητήσεις μας στα chat, μέχρι τις ιστορίες στο Instagram, είμαστε πλέον κατά το ήμισυ πραγματικότητα και κατά το ήμισυ pixel.

Οι συνομιλίες μας δεν είναι πια προφορικές. Είναι μηνύματα. Λέξεις που προσπαθούν να εκφράσουν το συναίσθημα, που άλλοτε τα καταφέρνουν και άλλοτε όχι. Emoji υποκαθιστούν εκφράσεις. Gifάκια που «μιλούν» αντί για εμάς.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία. Και εύλογα γεννιέται το ερώτημα: οι σκέψεις μας διαμορφώνονται εσωτερικά, αλλά μήπως διατυπώνονται για να τις δούμε γραμμένες μπροστά σε μια οθόνη;

Σε έναν κόσμο που όλα πλέον είναι επεξεργάσιμα – από τις εικόνες μέχρι τα συναισθήματά μας – η ΤΝ έρχεται να προσθέσει μία ακόμα στρώση ψευδαίσθησης.

Το ChatGPT, το DeepSeek, το Gemini δεν κουράζονται. Δεν λένε «όχι». Δεν μας απορρίπτουν. Όμως αυτό μπορεί να καταλήξει σε ένα πιο σκοτεινό μονοπάτι.

Αντί να διαχειριστούμε την αβεβαιότητα ή τη μοναξιά, επιλέγουμε να στηριχθούμε σε κάτι που μας επιβεβαιώνει διαρκώς.

Και τότε… το εργαλείο παύει να είναι εργαλείο. Γίνεται καταφύγιο, όχι πάντα υγιές.

Υπάρχουν πια δεκάδες εφαρμογές ΤΝ συντρόφων: με φωνές, χαρακτήρες, ακόμη και ρομαντικές ιστορίες. Στην αρχή, μπορεί να είναι χαριτωμένο. Ακούμε όσα θέλουμε και όσα λαχταράει η καρδιά μας.

Στη συνέχεια όμως τι γίνεται;

Δεν είναι πια σπάνιο άνθρωποι να ερωτεύονται avatar. Να ζηλεύουν, να κλαίνε, να νιώθουν εγκατάλειψη αν κολλήσει η εφαρμογή…

Το συναίσθημα είναι πραγματικό – ο αποδέκτης;

Αντί να ψάξουμε μόνοι μας, ρωτάμε την ΤΝ. Αντί να πάρουμε μια απόφαση, ζητάμε τη «συμβουλή» ενός αλγoρίθμου. Όσο και να το τροφοδοτήσουμε με πληροφορίες, δεν ξέρει (ακόμα;) πως να κατανοήσει την ανθρώπινη φύση. Στην αρχή είναι χρήσιμο. Μετά; Μήπως αρχίζουμε να μην εμπιστευόμαστε τη δική μας κρίση;

Αν αφιερώνεις χρόνο από την καθημερινότητά σου συνομιλώντας με μια μηχανή που σε καταλαβαίνει «τέλεια», που δεν αντιδρά αρνητικά, που σε επιβεβαιώνει πάντα, πόσο δύσκολο γίνεται μετά να αντιμετωπίσεις την πολυπλοκότητα ενός ανθρώπου – του γονιού σου, της αδερφής σου, του φίλου σου, του γείτονά σου;

Μήπως καταλήξουμε να αποφεύγουμε τους άλλους γιατί μας επικρίνουν, μας αμφισβητούν, μας πληγώνουν ή απλώς δεν κατανοούν τη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπου;

Τι νομίζεις για αυτό, ChatGPT;

Της Φανής Καμπάση

Ερευνητική ομάδα από το Adelaide University παρουσίασε μια νέα τεχνική παραγωγής ηλεκτροδίων για μπαταρίες ψευδαργύρου-ιωδίου, η οποία προσφέρει πάνω από διπλάσια απόδοση σε σχέση με τις παραδοσιακές μπαταρίες ιόντων λιθίου και ιωδίου.

Οι υδατικές μπαταρίες ψευδαργύρου-ιωδίου, που χρησιμοποιούν νερό για τη μεταφορά ηλεκτρικού φορτίου, θεωρούνται πιο ασφαλείς, πιο φιλικές προς το περιβάλλον και οικονομικότερες για αποθήκευση ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα συγκριτικά με τις μπαταρίες ιόντων λιθίου. Ωστόσο, μέχρι σήμερα παρουσίαζαν προβλήματα απόδοσης.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα, οι ερευνητές αντικατέστησαν την παραδοσιακή μέθοδο υγρής ανάμειξης του ιωδίου, επιλέγοντας να αναμείξουν τα ενεργά υλικά σε μορφή ξηρής σκόνης και να τα μορφοποιήσουν σε παχιά, αυτοσυγκρατούμενα ηλεκτρόδια.

Ο επικεφαλής της ομάδας, καθηγητής Σιτζάνγκ Τσιάο, εξήγησε ότι η νέα τεχνική αναμένεται να επιτρέψει στους παρόχους αποθήκευσης ενέργειας να αποκτήσουν μπαταρίες χαμηλού κόστους, με μεγαλύτερη ασφάλεια και ανθεκτικότητα.

Επιπλέον, εκτίμησε πως η τεχνολογία θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην ενσωμάτωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στη ρύθμιση του ηλεκτρικού δικτύου, καθώς βιομηχανίες που απαιτούν μεγάλες και σταθερές ενεργειακές αποθήκες, όπως κοινωφελή δίκτυα και μικροδίκτυα, θα μπορούσαν να υιοθετήσουν γρήγορα την τεχνολογία αυτή.

Βελτιώνοντας την μπαταρία

Προηγούμενα συστήματα μπαταριών ψευδαργύρου-ιωδίου αντιμετώπιζαν προβλήματα χαμηλής ενεργειακής πυκνότητας και αποφόρτισης λόγω περιορισμένης ποσότητας ενεργού υλικού. Ο συγγραφέας της μελέτης, Χαν Γου, τόνισε ότι οι μπαταρίες που κατασκευάστηκαν με τη νέα τεχνική διαθέτουν «ρεκόρ» υψηλής συγκέντρωσης ενεργού υλικού.

Επιπλέον, οι μπαταρίες διατήρησαν σημαντική χωρητικότητα ακόμη και μετά από πολλούς κύκλους φόρτισης. Συγκεκριμένα, τα «pouch cells» κράτησαν το 88,6% της αρχικής τους χωρητικότητας μετά από 750 κύκλους, ενώ τα μικρότερα «coin cells» διατήρησαν σχεδόν το 99,8% μετά από 500 κύκλους.

Τα «pouch cells» χρησιμοποιούνται ευρέως σε φορητές ηλεκτρονικές συσκευές, όπως κινητά και τάμπλετ, καθώς και σε ηλεκτρικά οχήματα.

Διατηρώντας το ιώδιο και τον ψευδάργυρο

Για να περιοριστεί η διαλύση του ιωδίου, η οποία μειώνει την απόδοση των μπαταριών, οι ερευνητές ενσωμάτωσαν ένα δίκτυο συνθετικών μορίων με αντικολλητικές ιδιότητες, διατηρώντας το ιώδιο όσο το δυνατόν περισσότερο διαχωρισμένο.

Ο Γου, σε επικοινωνία με την εφημερίδα The Epoch Times μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, εξήγησε ότι η υψηλή φόρτωση ιωδίου επιτρέπει μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση, μειώνοντας την ανάγκη για ογκώδη ή βαριά ανενεργά στοιχεία και συνεισφέροντας στη μείωση του κόστους παραγωγής.

Επιπλέον, οι ερευνητές προσέθεσαν μικρή ποσότητα της χημικής ένωσης 1,3,5-τριοξάνη στον ηλεκτρολύτη, που δημιουργεί προστατευτικό φιλμ στις επιφάνειες του ψευδαργύρου, αποτρέποντας τον σχηματισμό δενδριτών – βελόνων που μπορεί να προκαλέσουν βραχυκύκλωμα στην αρνητική ηλεκτρόδιο.

Κατασκευάζοντας την μπαταρία

Τα υλικά, τα οποία είναι σε μορφή σκόνης, διαμορφώνονται σε παχιά και αυτοστηριζόμενα ηλεκτρόδια με πυκνή δομή απαλλαγμένη από διαλύτες. Αυτό αποτρέπει την είσοδο νερού και την καταστροφή των στοιχείων. Τα βασικά υλικά διαθέτουν θερμική σταθερότητα και η απουσία πτητικών δεσμευτικών ή διαλυτών ενισχύει την αντοχή τους σε ευρύ φάσμα θερμοκρασιών.

Σύμφωνα με τον Γου, υπό συνθήκες κάτω των 100°C, τα ηλεκτρόδια διατηρούν τη δομική τους ακεραιότητα χωρίς σημαντική παραμόρφωση ή φθορά.

Μία ακόμα καινοτομία είναι ότι ακόμα και αν το ψευδαργύρου-ιωδίου διαλυθεί στον ηλεκτρολύτη, μπορεί να συμμετέχει στις αντιδράσεις, με αποτέλεσμα η μπαταρία να μην χάνει σταδιακά την ισχύ της.

Οι ερευνητές αναμένεται να συνεχίσουν τις δοκιμές τους και σε άλλες χημικές συνθέσεις, όπως αυτές που βασίζονται στο βρώμιο.

Της Lily Kelly

Μπορεί να βρισκόμαστε ακόμη οκτώ μήνες πριν από το επόμενο Mobile World Congress (MWC), που θα διεξαχθεί τον Μάρτιο του 2026 στη Βαρκελώνη, αλλά οι προετοιμασίες έχουν ήδη ξεκινήσει και η Ελλάδα θα είναι παρούσα για μία ακόμη φορά, όχι απλώς ως θεατής αλλά ως ένας από τους σταθερούς συμμετέχοντες σε ένα από τα εξέχοντα τεχνολογικά γεγονότα του πλανήτη.

Πίσω από κάθε εθνικό περίπτερο, κάθε επιχειρηματική αποστολή και κάθε νέα επιχείρηση που καταφέρνει να διεκδικήσει διεθνή προσοχή κρύβονται μήνες σχεδιασμού, συντονισμού και διακρατικής συνεργασίας. Για την ελληνική πλευρά, η παρουσία στο MWC είναι πλέον θεσμός και κάθε χρόνο ενδυναμώνεται.

Το Mobile World Congress είναι η μεγαλύτερη διεθνής έκθεση ψηφιακών τεχνολογιών, τηλεπικοινωνιών και καινοτομίας, με έδρα τη Βαρκελώνη και διοργανωτή την GSMA. Η έκθεση προσελκύει περισσότερους από 100.000 επαγγελματίες από όλον τον κόσμο, μεταξύ των οποίων εκπροσώπους κυβερνήσεων, τεχνολογικούς κολοσσοί, νεοφυείς εταιρείες, επενδυτές και δημοσιογράφους. Κάθε χρόνο, στο εκθεσιακό κέντρο Fira Gran Via, παρουσιάζονται οι τελευταίες εξελίξεις σε τομείς αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα δίκτυα 5G, το Internet of Things, οι έξυπνες πόλεις, η κυβερνοασφάλεια, το fintech και οι εφαρμογές κινητών. Παράλληλα με την έκθεση, το MWC φιλοξενεί συνέδρια, εργαστήρια, παρουσιάσεις προϊόντων και ένα ευρύ δίκτυο B2B συναντήσεων που καθιστούν τη Βαρκελώνη επίκεντρο της ψηφιακής καινοτομίας.

Το συνέδριο ξεκίνησε το 1987 στις Βρυξέλλες και μεταφέρθηκε για μια δεκαετία σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων και η Αθήνα το 1994, όταν ακόμα ονομαζόταν GSM World Congress. Από το 1996 έως το 2005 διεξαγόταν στις Κάννες, ενώ από το 2006 και μετά εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Βαρκελώνη, όπου και αναβαθμίστηκε σε παγκόσμιο θεσμό. Η GSMA έχει επεκτείνει το brand και σε άλλες πόλεις όπως η Σαγκάη και το Ριάντ, όμως η ιστορική και κυρίαρχη διοργάνωση παραμένει η ισπανική.

Το MWC του 2025, με ελληνική συμμετοχή που διεξήχθη μεταξύ 3 και 6 Μαρτίου, επιβεβαίωσε τον ρόλο του ως μεγαλύτερου γεγονότος συνδεσιμότητας στον κόσμο. Κατά τη διάρκεια τεσσάρων ημερών, 109.000 επισκέπτες από 205 χώρες και περιοχές βρέθηκαν στη Βαρκελώνη, όπου συμμετείχαν 2.900 εκθέτες, χορηγοί και συνεργάτες. Περισσότεροι από 1.200 ομιλητές ανέβηκαν στις σκηνές του MWC, ενώ το GSMA Ministerial Programme συγκέντρωσε 188 κυβερνητικές αποστολές, 66 υπουργούς και 111 επικεφαλής ρυθμιστικών αρχών. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη θέση της τεχνητής νοημοσύνης στην επιχειρηματική και κοινωνική ζωή, στο πώς η τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, και στη μετάβαση προς μια βιώσιμη ψηφιακή πραγματικότητα. Οι συζητήσεις και οι παρουσιάσεις κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από το edge computing και τις έξυπνες υποδομές μέχρι τη μελλοντική χρήση των AI-powered δικτύων και τη διαμόρφωση μιας υπεύθυνης ψηφιακής κοινωνίας.

Ιδιαίτερη θέση στη φετινή διοργάνωση κατείχε το 4YFN, η ειδική ζώνη για νεοφυείς επιχειρήσεις, όπου συμμετείχαν περισσότερες από 1.000 νέες εταιρείες και σχεδόν 900 επενδυτές, ενώ το νέο Talent Arena, το οποίο φιλοξενήθηκε στο Fira Montjuic, προσέλκυσε πάνω από 20.000 νέους επαγγελματίες και φοιτητές. Ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του MWC25 για την πόλη της Βαρκελώνης υπολογίστηκε στα 561 εκατομμύρια ευρώ, αυξημένος σε σχέση με τα 502 εκατομμύρια του 2024, ενώ δημιουργήθηκαν περισσότερες από 13.000 θέσεις μερικής απασχόλησης. Από το 2006, η συνολική συνεισφορά του θεσμού στην τοπική οικονομία έχει ξεπεράσει τα 6,9 δισ. ευρώ.

Η ελληνική συμμετοχή στο MWC 2025 χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη και πιο δυναμική των τελευταίων ετών. Πάνω από 145 εκπρόσωποι και στελέχη από περισσότερες από 40 καινοτόμες εταιρείες συγκρότησαν την αποστολή που οργανώθηκε με τον συντονισμό του ΣΕΚΕΕ και τη συμβολή του Enterprise Greece, της ΕΕΤΤ, της Περιφέρειας Αττικής, του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του Elevate Greece. Το ελληνικό περίπτερο, ένα από τα πιο εντυπωσιακά της διοργάνωσης, προσέφερε ορατότητα σε ελληνικές λύσεις στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης, της υγείας, του ηλεκτρονικού εμπορίου, της κυβερνοασφάλειας και των έξυπνων δικτύων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΚΕΕ, πραγματοποιήθηκαν περίπου 450 επιχειρηματικές συναντήσεις και σχεδόν 500 νέες επαφές. Μάλιστα, η συντριπτική πλειονότητα των εταιρειών δήλωσε ότι σκοπεύει να συμμετάσχει και στην επόμενη έκθεση του 2026.

Όπως δήλωσε ο πρόεδρος του ΣΕΚΕΕ (Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδας), Μάνος Μακρομάλλης, «τα σχόλια που λάβαμε μέχρι σήμερα από τις επιχειρήσεις είναι όχι απλώς ενθαρρυντικά, είναι εντυπωσιακά. Η φετινή ελληνική αποστολή ήταν η μεγαλύτερη που έχει οργανωθεί ποτέ. Οι επαφές που πραγματοποιήθηκαν ήταν στοχευμένες και ουσιαστικές, με ξεκάθαρες προοπτικές συνέχειας. Ήδη δρομολογούνται στρατηγικές συνεργασίες και συμμετοχές σε διεθνή πιλοτικά έργα». Ο ΣΕΚΕΕ, όπως εξηγεί, επιδιώκει να λειτουργήσει ως καταλύτης στη μετάβαση της Ελλάδας από καταναλωτή σε παραγωγό τεχνολογίας. Μέσα από τη συνεργασία, την εξωστρέφεια και την ανάδειξη της καινοτομίας, ενισχύεται η εθνική τεχνολογική ταυτότητα.

Στο ίδιο πνεύμα κινείται και ο Δρ Μαρίνος Γιαννόπουλος, διευθύνων συμβούλου της Enterprise Greece, ο οποίος επεσήμανε ότι το ελληνικό οικοσύστημα τεχνολογίας και καινοτομίας απκτά όλο και περισσότερο διεθνή υπόσταση. Η σταθερή συμμετοχή σε αυτήν τη διοργάνωση λειτουργεί σωρευτικά· δεν είναι στιγμιαία προβολή, αλλά μακροχρόνια επένδυση σε σχέσεις, γνώση και εξωστρέφεια.

Η αντίστροφη μέτρηση για το MWC 2026 έχει ξεκινήσει. Οι ελληνικοί φορείς έχουν ήδη αρχίσει να σχεδιάζουν τη νέα αποστολή, με στόχο την ακόμη πιο ουσιαστική παρουσία της χώρας, την ενίσχυση της προβολής των νέων επιχειρήσεων, την ένταξη σε θεματικά πάνελ και τη διεύρυνση των διεθνών συνεργασιών. Η Ελλάδα δεν συμμετέχει απλώς· διαμορφώνει ταυτότητα. Από την πρώτη αποστολή του 2013 έως τη σημερινή θεσμική συμμετοχή, το ελληνικό περίπτερο έχει καταστεί σημείο αναφοράς, με ενιαίο branding, στρατηγική κατεύθυνση και θετικό αποτύπωμα.

Σε έναν κόσμο που κινείται με ταχύτητες τεχνολογικής έκρηξης, η συμμετοχή σε διεθνή γεγονότα, όπως επισημαίνουν οι διοργανωτές, δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά στρατηγική ανάγκη. Το MWC δεν είναι απλώς μία έκθεση· είναι σκηνή, καθρέφτης και επιταχυντής για τις δυνάμεις του αύριο. Και η Ελλάδα, παρότι μικρή σε έκταση χώρα, έχει αποδείξει ότι μπορεί να σταθεί μεγάλη στην καινοτομία όταν κινείται με σχέδιο, συνέπεια και εξωστρέφεια, όπως ακριβώς γίνεται κάθε Μάρτιο στη Βαρκελώνη.