Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) δεν περιορίζεται πλέον στην καταστολή αντιφρονούντων ενηλίκων, αλλά στρατολογεί ακόμη και παιδιά για να διαδίδουν την κρατική προπαγάνδα. Μέσα από δραστηριότητες, θερινά προγράμματα και εκπαιδευτικά υλικά, οι νεότερες γενιές διδάσκονται να φοβούνται και να απορρίπτουν οποιαδήποτε πίστη ή ιδεολογία δεν συμμορφώνεται με τη γραμμή του κόμματος. Η επίσημη εκστρατεία κατά των «xie jiao» – ομάδων που χαρακτηρίζονται αυθαίρετα ως «κακές λατρείες» – μετατρέπεται σε εργαλείο κατήχησης ανηλίκων, με στόχο να καλλιεργήσει από νωρίς την αθεΐα, την ιδεολογική πειθαρχία και την τυφλή αφοσίωση στον Σι Τζινπίνγκ.
Τα παιδιά ως όργανα κρατικής προπαγάνδας
Σε σχολεία και κοινότητες της Σαγκάης, μαθητές οργανώνονται για να συμμετάσχουν σε θεατρικά σκετς, με συνθήματα και δραστηριότητες που παρουσιάζονται ως «χαρούμενες καλοκαιρινές εκδηλώσεις», αλλά στην πραγματικότητα στοχεύουν στη δυσφήμηση θρησκευτικών μειονοτήτων και πνευματικών κινημάτων. Η διαδικασία αυτή δεν ενθαρρύνει την κριτική σκέψη, αλλά καλλιεργεί φόβο, μίσος και συμμόρφωση με την ιδεολογία του καθεστώτος.
Η «εκπαίδευση» που γίνεται κατήχηση
Μαθητές διδάσκονται μέσω σχολικών βιβλίων όπως το Ηθική και Κοινωνία να θεωρούν παράνομη τη θρησκευτική πίστη, καταδικάζοντας ακόμη και τους ίδιους τους γονείς τους. Έχουν καταγραφεί περιστατικά παιδιών που πίεσαν τις οικογένειές τους να αποκηρύξουν τον χριστιανισμό χαρακτηρίζοντάς τον ως «xie jiao».
Ακόμη και σε νηπιαγωγεία, παιδιά ηλικίας 3-5 ετών εκτίθενται σε αντιθρησκευτικές αφηγήσεις, μέσω εκθέσεων και κινουμένων σχεδίων όπως Το μικρό κουνέλι που εξαπατήθηκε από τις κακές λατρείες.
Ιδεολογική συμμόρφωση από τα πρώτα χρόνια
Η στρατηγική αυτή εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική του ΚΚΚ να χρησιμοποιεί την εκπαίδευση ως εργαλείο ελέγχου. Μαθήματα όπως το Καταστάσεις και Πολιτικές στα πανεπιστήμια καλλιεργούν την «αγάπη για το κόμμα» και τη μισαλλοδοξία απέναντι σε όποιον αμφισβητεί το επίσημο αφήγημα. Οι μαθητές παροτρύνονται να καταγγέλλουν ακόμη και τις οικογένειές τους για «παράνομες θρησκευτικές δραστηριότητες», μετατρέποντας το σχολείο σε προέκταση του κρατικού μηχανισμού καταστολής.
Ντοκουμέντα από την πρωτογενή εμπειρία γονέων και εκπαιδευτικών
Υποχρέωση γονέων να υπογράψουν δήλωση αθεΐας
Σε βρεφονηπιακά σχολεία στην περιοχή Γουενζού (Ζεϊτζιάνγκ ), ζητήθηκε από τους γονείς να υπογράψουν επίσημες δεσμεύσεις αποκήρυξης οποιασδήποτε θρησκείας: «Να μην πιστεύουν σε θρησκεία, να μην συμμετέχουν σε θρησκευτικές δραστηριότητες και να μην διδάσκουν θρησκεία στα παιδιά τους».
Μητέρα που αρνήθηκε να υπογράψει ανέφερε ότι ο γιος της άρχισε να αποφεύγει το σχολείο λόγω πιέσεων, οι οποίες οφείλονταν τελικά, όπως ανακάλυψε, στην άρνησή της να υπογράψει.
Μαθήματα κατά της θρησκείας στα σχολεία
Μαθήτρια δημοτικού άκουσε από τη δασκάλα της ότι «ο χριστιανισμός είναι xie jiao», η οποία προσπάθησε να την τρομάξει λέγοντάς της: «Αν πιστεύεις , θα φύγεις από το σπίτι ή θα αυτοπυρποληθείς».
Τάξη νηπιαγωγείου του Κόκκινου Στρατού στην επαρχία Γκουιτζόου. Κίνα, 7 Νοεμβρίου 2016. (FRED DUFOUR/AFP μέσω Getty Images)
Σε πολλές περιοχές ζητήθηκε από μαθητές να καταδώσουν θρήσκους συγγενείς ή γείτονές τους, ακόμα και τους ίδιους τους γονείς τους, θέτοντας σε κίνδυνο οικογενειακές σχέσεις.
Απειλές μέσω εκπαιδευτικών και διοικητικών πιέσεων
Σε σχολεία της Τζιανγκσί, δάσκαλοι υπέγραφαν δήλωση ότι δεν θα επιτρέψουν καμία θρησκευτική σκέψη ή σύμβολο στο σχολείο και ότι θα αναφέρουν ακόμη και θρησκευτικές πεποιθήσεις συγγενών.
Δασκάλες με χριστιανικές πεποιθήσεις δέχονται πιέσεις για να αποκηρύξουν τη θρησκεία τους, υπό την απειλή αφαίρεσης χρηματοδοτήσεων και «εκπαιδευτικών βραβείων».
Δεν πρόκειται για σχολικές δραστηριότητες θερινής ψυχαγωγίας, πρόκειται για μια συστηματική, οργανωμένη επίθεση στην ίδια την αθωότητα και την οικογένεια. Όχι μέσω ομιλιών για το μέλλον, αλλά μέσω φόβου, παραποίησης και υποταγής, ανέφερε γονέας στην Inner Mongolia, όπου παρουσιάστηκαν σε μαθητές Γ΄ δημοτικού φρικτές εικόνες σε «βάση παρατήρησης», για να απομακρυνθούν από τη θρησκεία.
Πανώ έξω από δημοτικά και νηπιαγωγεία της Κίνας που καλούν τους μαθητές να «αντισταθούν στη θρησκεία». (Ευγενική παραχώρηση του Bitter Winter)
«Μόλις γύρισε σπίτι, διάβαζε ξανά και ξανά το φυλλάδιο με την αντιθρησκευτική προπαγάνδα… φοβάμαι πως αυτό το υλικό θα του χαλάσουν την αντίληψη», σημείωσε ο γονέας.
Ηθικά και νομικά διλήμματα
Οι μαρτυρίες αυτές δεν είναι αποσπασματικές καταγγελίες, είναι εικόνες ενός μηχανισμού πολιτικής εκπαίδευσης που λειτουργεί αδιάκοπα, όχι μόνο για να περιορίσει τη θρησκεία, αλλά για να υποτάξει την οικογένεια, τη σκέψη και τη ίδια την ταυτότητα της νεότερης γενιάς.
Η απεύθυνση σε ανηλίκους σε τέτοιου είδους καμπάνιες αντιβαίνει στη Σύμβαση την Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία η Κίνα έχει επικυρώσει. Πέρα από τη νομική διάσταση, εγείρονται σοβαρά ηθικά ερωτήματα: τι είδους κοινωνία δημιουργείται όταν τα παιδιά εκπαιδεύονται όχι για να σκέφτονται, αλλά για να υπακούουν τυφλά;
Με την κατήχηση να ξεκινά από τα πρώτα σχολικά χρόνια, το ΚΚΚ δεν στοχεύει απλώς στην καταστολή των αντιφρονούντων, οικοδομεί μια νέα γενιά που θα συνδέει την αφοσίωση στο κόμμα με την ίδια την έννοια της αλήθειας. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να αναγνωρίσει ότι αυτό «το πείραμα» δεν αφορά μόνο την Κίνα, αποτελεί ένα παράδειγμα τού πώς οι αυταρχικές κυβερνήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν την παιδική ηλικία ως πεδίο ιδεολογικού πολέμου.
ΚΕΡΚΥΡΑ – Το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης της Κέρκυρας, εγκατεστημένο στο εντυπωσιακό Παλάτι του Αρχάγγελου Μιχαήλ και του Αγίου Γεωργίου, εγκαινίασε τον Ιούλιο την περιοδική έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής», με στόχο να φέρει το κοινό μπροστά στη βαθύτερη διάσταση της ζωγραφικής Ζεν.
Μια έκθεση εξαιρετικής πνευματικότητας και καλλιτεχνικής λιτότητας
Η έκθεση παρουσιάζει για πρώτη φορά στο κοινό σπάνιους ζωγραφικούς κυλίνδρους (kakemono), παραβάν της εποχής Έντο (1600-1868), καθώς και εκδόσεις με δείγματα από παραδοσιακό χειροποίητο ιαπωνικό χαρτί. Οι επισκέπτες καλούνται να εισέλθουν σε έναν κόσμο όπου η γραμμή, και όχι ο χρωματικός πλούτος , είναι η καρδιά της τέχνης, και η πνευματική φώτιση ο τελικός στόχος.
Τα εκθέματα ξεκινούν από τον 15ο και εκτείνονται μέχρι τον 19ο αιώνα. Ανήκουν στη συλλογή ενός ιδιώτη Έλληνα συλλέκτη, ο οποίος δεν θέλει να αποκαλύψει το όνομά του.
Το Ζεν είναι ένα παρακλάδι του βουδισμού. Ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. από τον Νταρούμα (ή αλλιώς Μποντιντάρμα, κατά την ινδική του ονομασία). Ο Νταρούμα ήταν ένας Ινδός μοναχός που πήγε στην Κίνα και δίδαξε το Ζεν, το οποίο πέρασε στην Ιαπωνία τον 7ο αιώνα μ.χ.
Τον 12ο αιώνα, το Ζεν είχε μεγάλη απήχηση στην ιαπωνική κοινωνία καθώς οι αξίες του – απλότητα, πειθαρχία και εσωτερική ηρεμία – ταίριαζαν απόλυτα με τον τρόπο ζωής των σαμουράι. Έπειτα, διείσδυσε στο σύνολο του ιαπωνικού έθνους μέσω της λογοτεχνίας και της τέχνης.
Κεντρική πρακτική του Ζεν είναι το «ζαζέν», ο καθιστός διαλογισμός, που ενδυναμώνει το πνεύμα και το σώμα, και οδηγεί στην προσωπική αφύπνιση και τη φώτιση. Ο ασκούμενος κάθεται ήρεμος, με την πλάτη ίσια, επικεντρώνοντας την προσοχή του στην αναπνοή και τις σκέψεις του, χωρίς όμως να τις «ακολουθεί». Μετά από κάποιο καιρό ο νους καθαρίζει και ο άνθρωπος βλέπει πιο καθαρά τη ζωή και τον εαυτό του.
Το Ζεν εστιάζει στο παρόν. Αυτό που θέλει να πετύχει είναι η συγκέντρωση. Θεωρεί ότι η ανθρώπινη ζωή είναι ένα πόνος και όταν είμαστε στο παρόν – στο εδώ και τώρα – είμαστε καλά. Ο Νταρούμα δίδαξε πως η φώτιση δεν βρίσκεται σε τελετές ή θεωρίες, αλλά στην άμεση εμπειρία του παρόντος.
Η ζωγραφική Ζεν αναπτύχθηκε κατά την περίοδο Μουρομάτσι (1392-1573) από μοναχούς που αναζητούσαν τη φώτιση μέσα από τον στοχασμό. Χαρακτηρίζεται από απλές, στιβαρές πινελιές που λειτουργούν σαν «οπτικοί γρίφοι», αινίγματα, που βοηθούν στη αυτογνωσία καλώντας τον θεατή να δει βαθύτερα.
Ορχιδέα με πασχαλίτσα, από τον Kano Tan’yu (1602-1674). Ζωγραφική με μελάνι και χρώμα σε μετάξι. Από την έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Ιδιωτική Συλλογή (Έφη Γκανά/The Epoch Times)
Τα μονόχρωμα έργα της ζωγραφικής αυτής εκφράζουν απλότητα και αρμονία υποδηλώνοντας την απελευθέρωση και την τελειοποίηση του ανθρώπινου πνεύματος. Τα μοναστήρια του Ζεν είναι κέντρα όπου αναπτύσσεται η πνευματικότητα και η τέχνη, με τους μοναχούς να δημιουργούν έργα ζωγραφικής πλούσια σε συμβολισμούς, τα οποία εκφράζουν τις διδαχές και τις εμπειρίες του Βουδισμού Ζεν. Η αφαίρεση στην τέχνη Ζεν δεν είναι μόνο αισθητική επιλογή αλλά και φιλοσοφική στάση, καθώς το έμμεσο και το αόριστο συχνά οδηγούν σε βαθύτερο προβληματισμό και αναζήτηση της αλήθειας.
Κοράκι. Με την κινεζική τεχνική σούμι-ε, που εξελίχθηκε στη ζωγραφική Ζεν. Από την έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Ιδιωτική Συλλογή. (Έφη Γκανά/The Epoch Times)
Σημεία αιχμής της έκθεσης
Ξεχωρίζουν τα έργα της Σχολής Suiboku-ga, των σπουδαίων δασκάλων Hakuin Ekaku και Katsushika Hokusai, καθώς και τα παραβάν από την περίοδο Έντο. Κάθε έργο, με τον τρόπο του, καθοδηγεί τους θεατές στην εσωτερική ενατένιση μέσα από τις βασικές αρχές του Ζεν.
Σχολή Suiboku-ga(15ος αιώνας)
Τα έργα αυτής της σχολής είναι αντιπροσωπευτικά της παραδοσιακής αποτύπωσης Ζεν με μελάνι, και εκπέμπουν απλότητα και αναστοχασμό.
Η Suiboku-ga είναι το αποκορύφωμα της τεχνικής μονοχρωματικής ζωγραφικής με μελάνι, που εισήχθη στην Ιαπωνία από την Κίνα κατά την περίοδο Μουρομάτσι (1392-1573). Η τεχνική αυτή εφαρμοζόταν πάνω σε χειροποίητα χαρτιά (washi) που φτιάχνονται από ίνες φυτών, απορροφούν το μελάνι με ιδιαίτερο τρόπο και επιτρέπουν τη χαρακτηριστική «ανάσα» της γραμμής που βλέπουμε στη ζωγραφική Ζεν. Οι μοναχοί του Ζεν που μετέφεραν αυτήν την τεχνική τον 14ο αιώνα από την Κίνα στην Ιαπωνία, ενθάρρυναν τη χρήση της ζωγραφικής ως μορφής διαλογισμού, καθιστώντας τη διαδικασία μιας πινελιάς μέσο για εσωτερική διερεύνηση και αυτο-έκφραση.
Καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά: κυριαρχία του μαύρου μελανιού σε διάφορους τόνους του γκρι, έμφαση στην κίνηση της πινελιάς και στη δύναμη του κενού (negative space).
Πνευματική διάσταση: ο θεατής καλείται να συμπληρώσει με τη φαντασία του το «ανείπωτο». Αυτό αντανακλά την Zen άποψη ότι η αλήθεια δεν λέγεται με λόγια, αλλά βιώνεται με σιωπή και άμεση εμπειρία.
Τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση δείχνουν πώς η λιτότητα μπορεί να γεννήσει ένταση και βάθος, διαλύοντας την ψευδαίσθηση ότι η τέχνη χρειάζεται πλούτο χρωμάτων.
Hakuin Ekaku (1686-1769)
Ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους του Ζεν Ρινζάι, αναβίωσε την τέχνη του Ζεν στην εποχή Έντο μέσω αισθητικά σεμνών, αλλά βαθύτατα συμβολικών απεικονίσεων όπως τη χρήση των κόαν, του «ποιος είναι ο ήχος του ενός χεριού», που μετατρέπουν την τέχνη σε εργαλείο πνευματικής αναζήτησης. Χρησιμοποίησε τον θρύλο του Νταρούμα για να διδάξει σημαντικά μαθήματα. Μια ιστορία λέει ότι ο Νταρούμα διέσχισε τον ποταμό Γιανγκτζί ισορροπώντας σε ένα καλάμι, ενώ μια άλλη τον παρουσιάζει να επιστρέφει στην Ινδία μετά τον θάνατό του, φορώντας μόνο ένα παπούτσι. Αυτές οι αφηγήσεις συμβολίζουν την υπέρβαση των φυσικών ορίων μέσω της βαθιάς διαλογιστικής πρακτικής.
O Hakuin Ekaku (1685-1769) απεικονίζει τον Νταρούμα καθισμένο πάνω σε κρεβάτι από καλάμια, σε βαθύ διαλογισμό. Η επιγραφή γράφει: «Είσαι ένας γρύλλος σε ένα βαθύ δάσος». Ζωγραφική με μελάνι σε χαρτί. Ιδιωτική Συλλογή. (Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας)
Καλλιτεχνική συνεισφορά: ζωγράφιζε απλές, σχεδόν παιδικές μορφές (όπως ο Νταρούμα) με δυναμικές πινελιές, γεμάτες ενέργεια και χιούμορ.
Τα κόαν στη ζωγραφική: τα κόαν – παράδοξοι διάλογοι ή ερωτήματα που προκαλούν διάρρηξη της λογικής σκέψης – μεταφράστηκαν από τον Hakuin σε οπτικούς γρίφους, ώστε το έργο να λειτουργεί σαν πνευματικός καθρέφτης.
Πνευματικό μήνυμα: κάθε εικόνα του Hakuin δεν είναι μόνο ένα έργο τέχνης αλλά και κάλεσμα για εσωτερική αναζήτηση. Δεν μας δίνει απαντήσεις, μας αναγκάζει να κοιτάξουμε βαθύτερα.
Katsushika Hokusai (1760-1849)– Η σελήνη πάνω από τα κύματα
Στο έργο αυτό, ο μεγαλοφυής Hokusai πειραματίζεται με την αισθητική Ζεν, και η σελήνη πάνω από το κύμα γίνεται έκφραση φυσικής δύναμης και πνευματικής έντασης.
Ο Hokusai, γνωστός για τις περίφημες «Τριάντα έξι απόψεις του Φούτζι», πειραματίστηκε και με πιο εσωτερικές, Ζεν απεικονίσεις.
Το έργο «Η σελήνη πάνω από τα κύματα» φέρνει σε διάλογο δύο αντιθετικές δυνάμεις, την αέναη κίνηση της θάλασσας και τη σταθερή, αιώνια σελήνη.
Katsushika Hokusai (1760-1849), «Η Σελήνη πάνω από τα κύματα». Ζωγραφική με μελάνι σε μετάξι. Από την έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Ιδιωτική Συλλογή. (Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας)
Εξίσου χαρακτηριστικό είναι και το έργο του «Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάουα», που ξεχωρίζει για την απλότητα, την έμφαση στη φύση και τη χρήση βασικών γραμμών και χρωμάτων, που αντανακλούν τη Ζεν αισθητική.
Συμβολισμός: Το κύμα παραπέμπει στη ροή της ζωής, την αλλαγή, την ένταση, ενώ η σελήνη αντιπροσωπεύει τη γαλήνη, το φως της σοφίας και την αμετακίνητη ουσία.
Αισθητική αξία: Το έργο εκφράζει το Ζεν μέσα από την αρμονία των αντιθέσεων, η φύση γίνεται καθρέφτης της ψυχής. Δεν είναι απλώς μια θαλασσογραφία, αλλά ένας στοχασμός για την ισορροπία ανάμεσα στη φθορά και το αιώνιο.
Τα παραβάν της περιόδου Έντο (1600-1868)
Τα παραβάν δεν είναι απλά διακοσμητικά αντικείμενα, αλλά φορείς φιλοσοφίας και καθημερινής λειτουργικότητας.
Καλλιτεχνικό ύφος: Μεγάλης κλίμακας ζωγραφικές συνθέσεις που έπρεπε να είναι λιτές και ταυτόχρονα εκφραστικές, γιατί κοσμούσαν μοναστήρια ή σπίτια σαμουράι.
Συμβολική χρήση: Το ίδιο το παραβάν χωρίζει και ενώνει χώρους, όπως το Ζεν χωρίζει και ενώνει την καθημερινότητα με το πνευματικό βίωμα. Η σημασία τους στην έκθεση δείχνει πως η Ζεν αισθητική δεν περιορίστηκε σε μικρά έργα αλλά εντάχθηκε στην αρχιτεκτονική και την καθημερινή ζωή.
Παραβάν με απεικόνιση δράκου. Από την έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Ιδιωτική Συλλογή. (Έφη Γκανά/The Epoch Times)
Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Σχολή Suiboku-ga αποκαλύπτει τη δύναμη του κενού, ο Hakuin μας φέρνει αντιμέτωπους με «οπτικούς γρίφους», ο Hokusai δείχνει την αρμονία αντιθέτων (π.χ. σελήνη-κύμα), ενώ τα παραβάν της περιόδου Έντο ενσαρκώνουν τη λιτότητα του Ζεν στην καθημερινή ζωή.
Στην έκθεση παρέχονται επίσης πληροφορίες για τη διαδικασία κατασκευής των ιαπωνικών κυλίνδρων ζωγραφικής, καθώς κι ένα εργαστήριο συντήρησης αυτών των ιαπωνικών κυλίνδρων ζωγραφικής (kakemono και emakimono), το οποίο αποτελεί έναν εξειδικευμένο χώρο αφιερωμένο στη διατήρηση αυτών των ευαίσθητων έργων τέχνης, τα οποία είναι κατασκευασμένα από χαρτί ή μετάξι και συχνά διακοσμημένα με καλλιγραφία ή ζωγραφική.
Ιαπωνικοί κύλινδροι ζωγραφικής. Από την έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Ιδιωτική Συλλογή. (Έφη Γκανά/The Epoch Times)
Χειροποίητα χαρτιά. Από την έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Ιδιωτική Συλλογή. (Έφη Γκανά/The Epoch Times)
Γιατί να επισκεφθείτε την έκθεση
Η έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» δεν είναι μια απλή παρουσίαση έργων τέχνης. Είναι μια σπάνια ευκαιρία να δείτε σπάνια αριστουργήματα που σπάνια ταξιδεύουν εκτός Ιαπωνίας, από κυλίνδρους και παραβάν της περιόδου Έντο μέχρι εμβληματικά έργα των Hakuin και Hokusai. Θα βιώσετε τη Ζεν εμπειρία μέσα από την απλότητα, τη σιωπή και τον διάλογο με το «κενό» που οι καλλιτέχνες προβάλλουν στα έργα τους. Θα ανακαλύψετε τη γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, καθώς το μουσείο της Κέρκυρας – το μοναδικό μουσείο Ασιατικής τέχνης στην Ελλάδα – φέρνει το ιαπωνικό πνεύμα στο Ιόνιο. Επίσης, θα ζήσετε τη μαγεία της πανσελήνου στο μουσείο, μια ξεχωριστή εμπειρία όπου τέχνη, φύση και πνευματικότητα συνυφαίνονται. Θα αποδράσετε από την καθημερινότητα, βρίσκοντας σε μια αίθουσα τέχνης τη γαλήνη που συχνά λείπει από τη σύγχρονη ζωή.
Εμπειρία υπό το φως της πανσέληνου
Ιδιαίτερη συγκίνηση προσφέρει η βραδιά ξεναγήσεων υπό την πανσέληνο, κατά την οποία το μουσείο παραμένει ανοιχτό έως τα μεσάνυχτα (24:00), με δωρεάν είσοδο και ξενάγηση σε εικαστικά και πνευματικά μονοπάτια της έκθεσης.
Το Ανάκτορο Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου
Το Ανάκτορο στο οποίο φιλοξενείται η περιοδική αυτή έκθεση είναι ένα διαμάντι αρχιτεκτονικής. Είναι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο οικοδόμημα της περιόδου του Ιονίου κράτους (1815-1864) η οποία συμπίπτει με αυτήν της «Αγγλικής προστασίας των Επτανήσων». Υπήρξε κατοικία του Βρετανού Ύπατου Αρμοστή στα Ιόνια Νησιά, ο οποίος έδωσε και την εντολή για την ανέγερσή του, στο οποίο συστεγάστηκαν η Ιόνιος Γερουσία και η Ιόνιος Βουλή, ενώ παράλληλα ήταν και η έδρα του Τάγματος Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου, που είχε ιδρυθεί το 1818 και από το οποίο έλαβε την ονομασία του το Ανάκτορο.
Το 1919 ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για τη δημιουργία Μουσείου Σινοιαπωνικής τέχνης, όπως ονομάστηκε αρχικά, με πυρήνα τη συλλογή-δωρεά του Γρηγορίου Μάνου. Το Μουσείο ιδρύθηκε τελικά το 1927 και έκτοτε στεγάζεται στο Ανάκτορο.
Διοργάνωση και τιμές εισιτηρίων
Η έκθεση τελεί υπό την ευγενική αιγίδα της πρεσβείας της Ιαπωνίας και της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού. Καθ’ όλη τη διάρκειά της, το κοινό μπορεί να θαυμάσει τα έργα με εισιτήριο 10 ευρώ (μείωση στα 5 ευρώ για ειδικές κατηγορίες, από 1η Νοεμβρίου μέχρι τη λήξη της έκθεσης στις 31 Δεκεμβρίου), ενώ υπάρχουν και μέρες με ελεύθερη είσοδο, όπως κατά τη διάρκεια της αυγουστιάτικης πανσελήνου.
Η έκθεση «Ζωγραφική Ζεν: Ο ήχος της σιωπής» δεν είναι απλώς μια έκθεση τέχνης· είναι μια πνευματική πρόσκληση. Στεγασμένη στο ιστορικό ανάκτορο Κέρκυρας, είναι σαν μία ζεν υπενθύμιση: η τέχνη δεν χρειάζεται φλυαρία, χρειάζεται ουσία.
Η Κίνα επεκτείνει ραγδαία τις αεροπορικές εμπορευματικές συνδέσεις της με την Ευρώπη, χρησιμοποιώντας το Ουρούμτσι της πρωτεύουσας του Σιντζιάνγκ ως κομβικό αεροδρόμιο στη στρατηγική της πρωτοβουλίας «Μία ζώνη, ένας δρόμος». Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της οργάνωσης Uyghur Human Rights Project (UHRP), πάνω από 40 νέες διαδρομές δημιουργήθηκαν μέσα σε μόλις δώδεκα μήνες, μεταφέροντας χιλιάδες τόνους αγαθών, από ανταλλακτικά αυτοκινήτων, υφάσματα και ηλεκτρονικά είδη μέχρι αγροτικά προϊόντα, τομείς που είναι κατεξοχήν εκτεθειμένοι σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Επτά νέα αεροδρόμια αναμένεται να ανοίξουν στο Σιντζιάνγκ πριν το τέλος του έτους, προστιθέμενα στα 26 πολιτικά αεροδρόμια που λειτουργούν ήδη στην περιοχή.
Περισσότερες από εννέα εταιρείες μεταφορών έχουν καθιερώσει δρομολόγια από το Σιντζιάνγκ προς το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ελλάδα, την Ελβετία, το Βέλγιο, την Ιρλανδία, την Ισπανία και άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς, σύμφωνα με την νέα ανάλυση δεδομένων αερομεταφορών από την ομάδα UHRP της Ουάσιγκτον όπως κοινοποιήθηκε από το Politico.
Πριν από τον Ιούνιο του 2024, μόνο δύο διαδρομές μεταφοράς φορτίου από το Ουρούμτσι προς την Ευρώπη είχαν εντοπιστεί από την ανάλυση δεδομένων δημόσιων πτήσεων του Uyghur Human Rights Project.
Δεκάδες φτάνουν πλέον στη Ευρώπη, είτε απευθείας είτε με ενδιάμεσες στάσεις. Να αναφερθεί χαρακτηριστικά ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο έφτασαν 313 πτήσεις που μετέφεραν ηλεκτρονικό εμπόριο κ.ά., και 162 αφίξεις εμπορευμάτων μέσω Ουγγαρίας.
Πίσω από αυτήν την «οικονομική πρόοδο» κρύβεται μια σκοτεινή πραγματικότητα: η εκτεταμένη χρήση καταναγκαστικής εργασίας εις βάρος των Ουιγούρων και άλλων μειονοτήτων.
«Η ραγδαία αύξηση αυτών των πτήσεων αποτελεί απειλή για την ακεραιότητα των ευρωπαϊκών και βρετανικών αλυσίδων εφοδιασμού», τονίζει η παραπάνω έκθεση.
Η Κίνα παρουσιάζει την εξέλιξη αυτή ως τμήμα της στρατηγικής «Μια ζώνη, ένας δρόμος», που αποσκοπεί στην ενσωμάτωση απομακρυσμένων περιοχών στις παγκόσμιες αγορές.
«Ο ισχυρισμός περί καταναγκαστικής εργασίας είναι το ‘ψέμα του αιώνα’ που επινοήθηκε από αντικινεζικά στοιχεία για να δυσφημήσουν την Κίνα», δήλωσε εκπρόσωπος της πρεσβείας της Κίνας στο Λονδίνο, επιμένοντας ότι «δεν υπάρχει καταναγκαστική εργασία στο Σιντζιάνγκ» και ότι η έκθεση του UHRP είναι «εντελώς ψευδής».
Ωστόσο, πίσω από τον οικονομικό δυναμισμό, σοβαρές καταγγελίες για καταναγκαστική εργασία σκιάζουν την εικόνα «προόδου».
Η διάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Η περιοχή του Σιντζιάνγκ βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνούς προβληματισμού για τις πρακτικές της κινεζικής κυβέρνησης απέναντι σε διάφορες μειονοτικές ομάδες.
Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανεξάρτητοι ερευνητές επισημαίνουν ότι η κρατικά επιβαλλόμενη καταναγκαστική εργασία είναι διαδεδομένη και συστηματική.
Αν και οι Ουιγούροι αναφέρονται συχνά ως η πιο πληγείσα ομάδα λόγω τού ότι το Σιντζιάνγκ είναι η περιοχή στην οποία τους έχει παραχωρηθεί και διαμένουν, ωστόσο δεν είναι οι μόνοι.
Θιβετιανοί, Μογγόλοι, Χριστιανοί καθώς και ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ, μιας ιδιαίτερα δημοφιλούς, παγκόσμιας και πολυπληθούς ομάδας αφού αποτελεί τα 2/3 των κρατουμένων συνείδησης στην Κίνα, έχουν επίσης εξαναγκαστεί σε βαριά εργασία υπό καθεστώς ιδιαίτερα αυστηρής επιτήρησης. Επίσης έχουν αναφερθεί και καταγγελίες βασανιστηρίων ή προγραμμάτων «αναμόρφωσης», με στόχο την αφομοίωση και την καταστολή της πολιτιστικής ταυτότητας. Το πιο ακραίο, όμως, που εφαρμόζεται κατά κόρον εδώ και 26 χρόνια είναι οι εξαναγκαστικές αφαιρέσεις οργάνων όλων αυτών των κρατουμένων συνείδησης με στόχο όχι μόνο το κέρδος αλλά και την πλήρη εξαφάνισή τους.
Η κοινή συνισταμένη είναι η ίδια: το κινεζικό κράτος αξιοποιεί τον καταναγκασμό ως εργαλείο πολιτικού ελέγχου, μετατρέποντας ολόκληρες ομάδες πολιτών σε φθηνό εργατικό δυναμικό για την παγκόσμια αγορά.
Η εικόνα αυτή δημιουργεί έντονο δίλημμα για τις διεθνείς αγορές, αφού κάθε εμπορική συναλλαγή με την περιοχή ενδέχεται να ενέχει τον κίνδυνο συνενοχής σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μαρτυρίες επιζώντων από τα στρατόπεδα του Σιντζιάνγκ και άλλες φυλακές στην Κίνα σκιαγραφούν μια εφιαλτική πραγματικότητα. Γυναίκες όπως η Μιχριγκούλ Τουρσούν κατήγγειλε ενώπιον του Κογκρέσου των ΗΠΑ ξυλοδαρμούς, ηλεκτροσόκ και «εναλλαγές ύπνου», όπου δεκάδες άνθρωποι αναγκάζονται να κοιμούνται με βάρδιες δύο ωρών σε ασφυκτικά κελιά. Άλλες όπως η Σαϊραγκούλ Σάουιτμπάι, κατήγγειλαν όπως καταγράφηκε από το BBC, σεξουαλικές κακοποιήσεις και βιασμούς μπροστά σε συγκρατούμενες. Επιζώντες του Φάλουν Γκονγκ, μεταξύ των οποίων ο Τζον Μενγκ, μιλούν για «σκληρή αναμόρφωση μέσω ύπνου», διαδικασία κατά την οποία οι κρατούμενοι μένουν ξύπνιοι επί πολλές ώρες ή εβδομάδες· αν κλείσουν τα μάτια τους τους χτυπούν, τους ρίχνουν νερό ή τους εξαναγκάζουν να στέκονται όρθιοι ή ακίνητοι. Ανέφερε επίσης συνεχείς ιατρικές εξετάσεις , που συνδέονται με την πρακτική της εξαναγκαστικής αφαίρεσης οργάνων. Ιδιαίτερα συγκλονιστική είναι η περίπτωση του Τσενγκ Πεϊμίνγκ, ο οποίος κατήγγειλε ότι του αφαιρέθηκαν βιαίως τμήματα από το ήπαρ και τον πνεύμονα, χωρίς τη συγκατάθεσή του. Παρόμοιες αφηγήσεις, όπως της Τζάο Λιτζούν, αναδεικνύουν τον εξαναγκασμό σε 17ωρη εργασία υπό την απειλή βασανιστηρίων.
Οι φωνές αυτές συγκλίνουν σε ένα ανατριχιαστικό συμπέρασμα: πίσω από τα προϊόντα που κυκλοφορούν ελεύθερα στις διεθνείς αγορές, συχνά κρύβεται ανθρώπινος πόνος και κρατική καταπίεση.
Η αντίδραση της Δύσης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του ζητήματος, υιοθέτησε το 2024 τον Κανονισμό για την Καταναγκαστική Εργασία, που απαγορεύει την εισαγωγή προϊόντων που παράγονται υπό τέτοιες συνθήκες. Οι Ηνωμένες πολιτείες είχαν ήδη προχωρήσει σε παρόμοιο βήμα από το 2021, επεκτείνοντας την εφαρμογή του μέτρου στις αρχές του 2025.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Νόμος περί Σύγχρονης Δουλείας του 2015 παραμένει το βασικό εργαλείο, απαιτώντας από τις εταιρείες να δημοσιεύουν ετήσιες δηλώσεις σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνουν κατά της εκμετάλλευσης. Ωστόσο, η εφαρμογή του θεωρείται περιορισμένη. Επίσης, ο νόμος αυτός παραμένει ελλιπής, καθώς βασίζεται σε δηλώσεις των ίδιων των εταιρειών και σπανίως συνοδεύεται από στοχευμένους ελέγχους. ‘Όπως σημειώνουν ανεξάρτητες επιτροπές του Κοινοβουλίου, το Ηνωμένο Βασίλειο κινδυνεύει να καταστεί «χώρος διέλευσης» προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία, εάν δεν υιοθετηθούν πιο αυστηρά μέτρα, όπως προειδοποίησε η Μικτή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Βρετανικού Κοινοβουλίου.
«Είμαι βαθιά ανήσυχος για αυτά τα ευρήματα», δήλωσε ο Ντέηβιντ Άλτον, πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Ανθρωπίνων του Βρετανικού Κοινοβουλίου. Τον Ιούλιο, η επιτροπή του Άλτον διαπίστωσε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο κινδυνεύει επίσης να γίνει «χωματερή» αγαθών που κατασκευάζονται με τη σύγχρονη δουλεία και κάλεσε τους υπουργούς να εφαρμόσουν στοχευμένες απαγορεύσεις εισαγωγών για να αντισταθμίσουν τις ελλείψεις του βρετανικού νόμου περί σύγχρονης δουλείας του 2015.
Οι ευθύνες των εταιρειών
Αερομεταφορείς που δραστηριοποιούνται στη διακίνηση προϊόντων από το Ουρούμτσι προς την Ευρώπη δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν το περιεχόμενο και την ακριβή προέλευση των φορτίων που μεταφέρουν. Κάποιοι επισημαίνουν ότι η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στους προμηθευτές και τους πελάτες τους. Ωστόσο, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν αυτή τη στάση ανεπαρκή, υπογραμμίζοντας ότι «η άγνοια δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι», και επισημαίνουν ότι η διαφάνεια είναι αδύνατη σε ένα περιβάλλον όπου το κινεζικό κράτος αποκλείει την ανεξάρτητη διερεύνηση.
Οι αεροπορικές εταιρείες που εκτελούν δρομολόγια μεταξύ του Ουρούμτσι και της Ευρώπης την περίοδο αυτή είναι οι European Cargo, CAMEX Airlines, Geo-Sky, My Freighter, MNG Airlines, SF Airlines, ROMCargo, Titan Airways και Uzbekistan Airways, σύμφωνα με την ανάλυση της UHRP.
Το παράδειγμα της Volkswagen, η οποία αποχώρησε από το Σιντζιάνγκ αναγνωρίζοντας την αδυναμία να διασφαλίσει διαφάνεια στην εφοδιαστική της αλυσίδα, φανερώνει το μέγεθος του προβλήματος.
Ένα ζήτημα διεθνούς αξιοπιστίας και ένα ηθικό καθήκον
Η συζήτηση γύρω από το Σιντζιάνγκ δεν αφορά μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τη συνολική αξιοπιστία της διεθνούς κοινότητας. Εάν χώρες και εταιρείες συνεχίσουν να αποδέχονται σιωπηρά προϊόντα που ενδέχεται να έχουν παραχθεί με καταναγκαστική εργασία, τίθεται υπό αμφισβήτηση η δέσμευση της Δύσης στις αξίες που επικαλείται.
Όπως σημειώνει ο Henryk Szadziewski, διευθυντής ερευνών του UHRP: «Κάθε ανεξέλεγκτη αποστολή από το Ουρούμτσι δεν είναι απλώς εμπορική δραστηριότητα, είναι μια πιθανή παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που η διεθνής κοινότητα επέλεξε να αγνοήσει».
Η έκθεση του UHRP και οι μαρτυρίες επιζώντων φέρνουν στο φως μια σκληρή αλήθεια: κάθε ανεξέλεγκτο φορτίο που φτάνει από το Ουρούμτσι στην Ευρώπη μπορεί να αποτελεί προϊόν καταναγκασμού.
«Οι κυβερνήσεις πρέπει να στείλουν σαφές μήνυμα ότι δεν θα στηρίξουν ποτέ την κρατικά επιβαλλόμενη καταναγκαστική εργασία», δήλωσε η Σιαν Λέα, επικεφαλής της βρετανικής και ευρωπαϊκής υπεράσπισης στην Anti-Slavery International. Η καταναγκαστική εργασία από το κινεζικό κράτος «είναι εκτεταμένη και συστηματική», είπε.
Το πρόβλημα ξεπερνά τους Ουιγούρους, αφορά όλες τις ομάδες που διώκονται και καταπιέζονται από το κινεζικό καθεστώς.
Η διεθνής κοινότητα βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο δίλημμα: θα κλείσει τα μάτια στην εκμετάλλευση για χάρη της εμπορικής ευημερίας ή θα υπερασπιστεί στην πράξη τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον των Ουιγούρων και των άλλων μειονοτήτων στην Κίνα, αλλά και την ευθύνη της Δύσης απέναντι στις αξίες που πρεσβεύει.
Στις 10 Αυγούστου 2025, η ρομαντική παράδοση της Βαρκαρόλας αναβίωσε στο γραφικό Φαληράκι της Κέρκυρας, σε μια εκδήλωση που «ταξίδεψε» ντόπιους και επισκέπτες σε μια βραδιά ονειρική, υπό το φως του αυγουστιάτικου φεγγαριού.
Ο θαλάσσιος χώρος κάτω από το Παλαιό Φρούριο μετατράπηκε σε ζωντανό, πολύχρωμο θέατρο, ιδανικά φορτισμένο με παραμυθένιο φως.
Η Βαρκαρόλα στην Κέρκυρα αποτελεί μια ζωντανή σύμπραξη θρησκευτικού αισθήματος και αρχαίας μυθολογίας.
Από τη μία τιμάται το θαύμα του Αγίου Σπυρίδωνα, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση έσωσε το νησί από την οθωμανική πολιορκία στις 11 Αυγούστου 1716. Το έθιμο αναπαριστά τη σωτηρία αυτή με φλεγόμενα σκάφη και πυροτεχνήματα ως ένδειξη νικηφόρου συμβολισμού.
Από την άλλη, ενσωματώνεται η μυθική αναπαράσταση της Οδύσσειας: ο Οδυσσέας ξεβράζεται στην Παλαιοκαστρίτσα, οι νύμφες της Ναυσικάς τον φροντίζουν, κι ένα ναυάγιο επισημαίνεται με φωτιά στη θάλασσα, με τη συνοδεία μουσικής, χορού και χρωμάτων.
Η παρέμβαση του Αγίου
Το καλοκαίρι του 1716, η Κέρκυρα πολιορκείται από τους Οθωμανούς, ενώ η άμυνα οργανώνεται από Βενετούς και ντόπιους υπό τον Γερμανό διοικητή Σούλεμπουργκ.
Τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Αυγούστου ξεσπά σφοδρή θύελλα που διαλύει το οθωμανικό στρατόπεδο και στόλο. Την επομένη, τα αναγνωριστικά αποσπάσματα βρίσκουν ελάχιστους εναπομείναντες Οθωμανούς· η Κέρκυρα σώζεται.
Ο λαός αποδίδει τη σωτηρία σε θαυματουργή επέμβαση του Αγίου Σπυρίδωνα. Σύμφωνα με την παράδοση, εμφανίστηκε ως καλόγερος με αναμμένο πυρσό, συνοδευόμενος από ουράνια στρατεύματα, προκαλώντας πανικό στους Αγαρηνούς.
Το 1717, ο Βενετός Γενικός Καπιτάνος Ανδρέας Πιζάνης καθιέρωσε τη λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου κάθε 11 Αυγούστου, προς τιμήν του θαύματος, όπου κάθε χρόνο πραγματοποιείται μεγαλοπρεπής λιτανεία με φιλαρμονικές, προσκόπους και πληθώρα πιστών και επισκεπτών.
Ένας αρχαίος μύθος ζωντανεύει
Η Βαρκαρόλα της Παλαιοκαστρίτσας αναπαριστά τη στιγμή που ο Οδυσσέας ναυαγεί στην Κέρκυρα, εξαιτίας της οργής του Ποσειδώνα, βρίσκοντας καταφύγιο στο νησί των Φαιάκων.
Όπως τόνισε η σκηνοθέτις και αφηγήτρια Ναταλία Καποδίστρια, η αφήγηση βασίζεται σε αρχειακό υλικό, κάτι που την καθιστά ιδιαίτερα συγκινητική: «Πολλά αποσπάσματα από αυτά που ακούστηκαν είναι αρχειακό υλικό… και είναι πολύ σημαντικό αυτό».
Ο δήμαρχος Στέφανος Πουλημένος χαρακτήρισε τη Βαρκαρόλα ως ένα γεγονός μς ευρωπαϊκό βάθος: «…είναι μια ιστορική μέρα […] ενώ είναι απίστευτα σημαντική για το ότι σήμερα η Ευρώπη είναι η Ευρώπη».
Για την ασφαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης ο δήμος προχώρησε σε ρεαλιστικές ρυθμίσεις, όπως την απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 20:00 έως τα μεσάνυχτα στις οδούς γύρω από το Φαληράκι, ένα παράδειγμα απολύτως συντονισμένης διοργάνωσης.
Προανήγγειλε επίσης μια νέα εκδήλωση στις 25 Αυγούστου, στο Νέο Φρούριο, εστιάζοντας στην ανακατάληψη του προμαχώνα του Σκάρπωνα – ένα νέο πολιτιστικό κεφάλαιο για την πόλη.
Παρά τις συγκινησιακές δυσκολίες, η οργανωτική επιτροπή στην Παλαιοκαστρίτσα ανέβαλε την σχετική εκδήλωση, λόγω του χαμού του προέδρου τους, δείγμα αφοσίωσης και σεβασμού στην τοπική μνήμη.
Προέλευση και ανάπτυξη του εθίμου
Η Βαρκαρόλλα της Παλαιοκαστρίτσας, που φιλοξενεί την πιο γνωστή εκδοχή του εθίμου, ξεκίνησε το 1997, με πρωτοβουλία της τοπικής κοινότητας και τη συμβολή των ντόπιων λεμβούχων, πολιτιστικών φορέων και κατοίκων.
Από τότε έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο σημαντικά καλοκαιρινά γεγονότα, προσελκύοντας πλήθος θεατών, επισκεπτών και ντόπιων, που συγκεντρώνονται κατά μήκος της ακτής για την εμπειρία.
Η πανσεληνος του Αυγούστου στον όρμο της Γαρίτσας, στην Κέρκυρα. (Έφη Γκανά/The Epoch Times)
Η φετινή εκδοχή στο Ποτάμι Λευκίμμης προσέθεσε ένα νέο κεφάλαιο: με μουσικές, χορούς, λουκουμάδες και συλλογικό φωτισμό, δημιούργησε ένα αξέχαστο θεματικό τοπίο για κάθε ηλικία.
Πληθώρα κόσμου και συναισθηματική εμπλοκή
Η εκδήλωση στο Φαληράκι προσέλκυσε μεγάλο αριθμό παρευρισκομένων, αποδεικνύοντας το διαχρονικό ελκυστικό της λαϊκής παράδοσης. Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη συναισθηματικά, καθώς οι θεατές ένιωσαν τόσο την ιστορική μνήμη όσο και το συλλογικό πνεύμα της στιγμής. Όταν τα πυροτεχνήματα φώτισαν τον ουρανό, η κερκυραϊκή νύχτα μετατράπηκε σε ένα φαντασμαγορικό θέαμα που «άγγιξε» τις καρδιές των παρευρισκομένων.
Η μουσική πλαισίωση περιελάμβανε:
Την Κερκυραϊκή Καντάδα και Μαντολινάτα, τη χορωδία Κανονιού, τη χορωδία του λυκείου Ελληνίδων, τραγούδι από την Αναστασία Τζιλιάνου, ψαλμούς από τον Γιώργο Λαδοβρέχη και την Ολυμπία Δούλη, και αρμόνιο από τον Γιάννη Κούρκουλο.
Στην καρδιά της εκδήλωσης συμμετείχαν ως πλωτά σκηνικά φωτιζόμενες βάρκες, ενώ πρόσκοποι, ιστιοπλόοι (ΠΟΙΑΘ), και ο Σύλλογος Ερασιτεχνών Αλιέων Κόντρα Φόσα συμμετείχαν ενεργά στην παράσταση.
Η Βαρκαρόλα 2025 έδωσε και φέτος μια μοναδική λάμψη στο καλοκαίρι της Κέρκυρας, συνδέοντας ιστορία, μυθολογία, μουσική και κοινότητα. Ήταν μια βραδιά όπου ο ουρανός, η θάλασσα και η παράδοση έγιναν ένα, υπενθυμίζοντας ότι ο πολιτισμός ζει στα νερά και στις ψυχές των ανθρώπων του νησιού.
Η πρωτοφανής κοινή δήλωση στον ΟΗΕ ζητά αφοπλισμό της Χαμάς, απομάκρυνσή της από τη διακυβέρνηση της Γάζας, προωθώντας τη λύση των δύο κρατών με διεθνή εγγύηση και περιφερειακή εξομάλυνση προς την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.
Αραβικές και μουσουλμανικές χώρες καταδικάζουν τη Χαμάς και ζητούν τον αφοπλισμό της
Στις 28-29 Ιουλίου 2025, στο πλαίσιο υψηλού επιπέδου Διεθνούς Διάσκεψης στον ΟΗΕ για τη λύση των δύο κρατών, υπήρξε πρωτοφανής στάση των αραβικών και μουσουλμανικών χωρών –συμπεριλαμβανομένων των Σαουδικής Αραβίας, Κατάρ, Αιγύπτου, Ιορδανίας και Τουρκίας – που συμμετείχαν στην υπογραφή του επτασέλιδου εγγράφου «New York Declaration». Για πρώτη φορά τα κράτη-μέλη της Αραβικής Λίγκας καταδικάζουν ρητά τις επιθέσεις της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023 και ζητούν τον πλήρη αφοπλισμό της και την αποχώρησή της από τη διακυβέρνηση της Γάζας.
Το κείμενο, υποστηριζόμενο επίσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 17 ακόμη χώρες, απαιτεί μεταβίβαση της εξουσίας στη Γάζα από τη Χαμάς στην Παλαιστινιακή Αρχή, υπό την εποπτεία διεθνούς υποστήριξης και πιθανή ανάπτυξη προσωρινής αποστολής σταθεροποίησης υπό τον ΟΗΕ.
Ο Γάλλος ΥΠΕΞ Ζαν-Νοέλ Μπαρρό χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορική και πρωτοφανή», επισημαίνοντας ότι η στροφή ενδυναμώνει τις προσπάθειες διπλωματικής και πολιτικής προώθησης της λύσης των δύο κρατών. Επισημαίνει δε ότι η πρωτοβουλία συνδιοργανώνεται από τη Γαλλία και τη Σαουδική Αραβία και έχει στόχο να ενθαρρύνει περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες να αναγνωρίσουν επισήμως την Παλαιστίνη.
Ο ΥΠΕΞ της Σαουδικής Αραβίας Φαϊζάλ μπιν Φαρχάν αλ Σαούντ κάλεσε τις χώρες-μέλη του ΟΗΕ να υποστηρίξουν το έγγραφο «πριν από το τέλος της 79ης συνεδρίας της Γενικής Συνέλευσης», εν όψει της 80ής συνόδου τον Σεπτέμβριο. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρρες σε παρέμβασή του τόνισε ότι «η λύση των δύο κρατών είναι πιο μακριά από ποτέ» λόγω των στρατιωτικών ενεργειών στη Γάζα, αλλά υπογράμμισε την ανάγκη να υπάρξει ειρήνευση μέσω της λύσης των δύο κρατών.
Τι σηματοδοτεί η καταδίκη της Χαμάς
Η κοινή δήλωση καταδίκης της Χαμάς από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Ιορδανία δεν είναι απλώς ένα διπλωματικό γεγονός, είναι μια βαθιά γεωπολιτική στροφή με παγκόσμιες προεκτάσεις.
Για δεκαετίες, πολλές αραβικές και μουσουλμανικές χώρες αντιμετώπιζαν τη Χαμάς είτε με σιωπηλή ανοχή είτε με έμμεση στήριξη. Η σημερινή καταδίκη σηματοδοτεί πολιτική ωρίμανση στον αραβικό κόσμο και αναγνώριση ότι η συνέχιση της στρατιωτικοποίησης της Γάζας δεν εξυπηρετεί πλέον κανένα παναραβικό ή παλαιστινιακό συμφέρον. Οι ίδιες οι χώρες που άλλοτε θεωρούνταν «αιμοδότες» της Χαμάς (π.χ. Κατάρ) τώρα συντάσσονται με ένα διεθνές πλαίσιο αποστρατιωτικοποίησης και ειρηνευτικής μετάβασης.
Κεντρικές απαιτήσεις του εγγράφου
1. Καταδίκη των επιθέσεων της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου 2023 ως τρομοκρατικές.
2. Αφοπλισμός της Χαμάς και τερματισμός της συμμετοχής της στη διακυβέρνηση της Γάζας.
3. Μεταβίβαση εξουσιών στη Παλαιστινιακή Αρχή με τη συμμετοχή διεθνούς σταθεροποιητικής αποστολής υπό τον ΟΗΕ.
4. Δέσμευση στην εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ υπό την προϋπόθεση προόδου προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.
5. Υποστήριξη της λύσης των δύο κρατών και κινητροδότηση για διπλωματικές πρωτοβουλίες και αναγνώριση της Παλαιστίνης από χώρες που δεν το έχουν ήδη πράξει μέχρι τον Σεπτέμβριο 2025.
Αντίκτυπος και διπλωματικές εξελίξεις
Η δήλωση συνοδεύτηκε από τις ανακοινώσεις της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας ότι προτίθενται να αναγνωρίσουν επισήμως το παλαιστινιακό κράτος έως τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο αν δεν υπάρξουν συγκεκριμένα βήματα από το Ισραήλ, όπως άμεση κατάπαυση του πυρός, ανθρωπιστική πρόσβαση στη Γάζα και διακοπή εποικισμών στη Δυτική Όχθη. Η στροφή αυτή στηρίζεται ήδη από το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά και άλλες χώρες. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κηρ Στάρμερ δήλωσε ότι η αναγνώριση θα γίνει «εκτός αν η ισραηλινή κυβέρνηση λάβει ουσιαστικά βήματα […] συμφωνήσει σε μια κατάπαυση του πυρός και δεσμευτεί σε μια μακράς διαρκείας βιώσιμη ειρήνη».
Περισσότερες από 125 χώρες και οντότητες, μεταξύ αυτών η Κίνα και η ΕΕ, έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους στο κείμενο ως βήμα προς την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης.
Η απουσία των ΗΠΑ και του Ισραήλ, που χαρακτήρισαν την πρωτοβουλία ως «μη παραγωγική και άκαιρη», από τη Διάσκεψη υπογράμμισε τη διαφωνία τους, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών και την πρόσκληση σε διεθνείς δυνάμεις, ενώ ο πρεσβευτής του ΟΗΕ κατηγόρησε τους υποστηρικτές του εγγράφου για απενοχοποίηση της τρομοκρατίας.
Η Γάζα ως διεθνές πρόβλημα ασφάλειας
Η Γάζα δεν είναι πλέον απλώς ένα παλαιστινιακό ζήτημα. Με τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, η Χαμάς αυτοπαγιδεύτηκε στην ταύτισή της με την τρομοκρατία. Αυτό εξουδετέρωσε τη διεθνή νομιμοποίησή της και δίνει έδαφος σε χώρες όπως η Γαλλία και η Σαουδική Αραβία να προτείνουν μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην περιοχή, πιθανώς με διεθνή στρατιωτική παρουσία και μεταβατική διοίκηση.
Η λύση των δύο κρατών ως προϋπόθεση για ομαλοποίηση
Η δήλωση δεν καταδικάζει μόνο τη Χαμάς. Δημιουργεί έναν «δεσμό ανταλλαγής» : οι αραβικές χώρες δηλώνουν ότι θα εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, μόνο αν υπάρξει ουσιαστική πρόοδος προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Αυτό μετατρέπει την εξομάλυνση (normalization) σε μοχλό πίεσης προς το Ισραήλ, αντί για ανεπιφύλακτη παραχώρηση, και επαναφέρει τη διπλωματία στο προσκήνιο.
Η Παλαιστινιακή Αρχή παίρνει πίσω τον έλεγχο – υπό όρους
Ο Μαχμούντ Αμπάς υποχρεώθηκε να καταδικάσει δημόσια τη Χαμάς, να δεσμευτεί σε μεταρρυθμίσεις (στα οικονομικά, στην εκπαίδευση, και στο κράτος δικαίου), και να αποδεχτεί ένα αποστρατιωτικοποιημένο παλαιστινιακό κράτος.
Η διεθνής κοινότητα προσφέρει στήριξη, αλλά και πολιτικούς όρους που θυμίζουν “προτεκτοράτο με ορίζοντα ανεξαρτησίας”. Ο εκδημοκρατισμός είναι σαφής προϋπόθεση για διεθνή αναγνώριση.
Το Ισραήλ και οι ΗΠΑ στο περιθώριο – προσωρινά;
Η απουσία των ΗΠΑ και του Ισραήλ από τη Διάσκεψη υπογραμμίζει το παράδοξο για πρώτη φορά η διεθνής κοινότητα να προσπαθεί να πιέσει για λύση παρά τη θέληση της ισραηλινής κυβέρνησης. Ο Νετανιάχου, με την υποστήριξη των συμμάχων του, φαίνεται να απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών.
Ωστόσο η πίεση αυξάνεται, τόσο από την ΕΕ (που εξετάζει κυρώσεις) όσο και από μετριοπαθείς κύκλους στο εσωτερικό του Ισραήλ, που βλέπουν τον διεθνή αποκλεισμό να πλησιάζει.
Η διάσκεψη της Νέας Υόρκης δεν είναι μια διπλωματική τελετουργία, είναι ένα προσχέδιο ενός νέου γεωπολιτικού συμβολαίου.
Την παραμονή της Συνόδου Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Κίνας, που διεξάγεται στο Πεκίνο στις 24 και 25 Ιουλίου, 17 οργανώσεις προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανάμεσά τους η Διεθνής Αμνηστία και η Human Rights Watch, απηύθυναν ανοιχτή έκκληση προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να δώσει προτεραιότητα στα ανθρώπινα δικαιώματα με την ίδια αποφασιστικότητα που δείχνει για το εμπόριο και την ασφάλεια.
Η έκκληση των ΜΚΟ υπογραμμίζει ότι η συνεχώς εντεινόμενη καταστολή του Πεκίνου δεν περιορίζεται μόνο εντός των συνόρων. Από τις αυθαίρετες συλλήψεις ακτιβιστών και την εθνοτική καταπίεση των Ουιγούρων, μέχρι τη διακρατική καταστολή και τις πρακτικές εκφοβισμού σε ευρωπαϊκό έδαφος, η Κίνα «λειτουργεί με ατιμωρησία», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην επιστολή.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί και η μακροχρόνια καταστολή της πολυπληθέστερης ομάδας των κρατουμένων συνείδησης που είναι οι ασκούμενοι της πνευματικής πρακτικής Φάλουν Γκονγκ (ή αλλιώς Φάλουν Ντάφα), μιας αρχαίας κινεζικής πρακτικής και φιλοσοφίας βασισμένης στις αρχές Αλήθεια, Καλοσύνη, Ανεκτικότητα, η οποία διώκεται από το 1999 μέχρι σήμερα.
Οι καταδίκες χωρίς αποτέλεσμα δεν αρκούν
Αν και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν κατά καιρούς καταδικάσει περιπτώσεις αυθαίρετης κράτησης, οι οργανώσεις θεωρούν ότι οι κινήσεις αυτές δεν έχουν επαρκή αντίκτυπο. Όπως τονίζουν, η κινεζική ηγεσία, με επικεφαλής τον Σι Τζινπίνγκ, όχι μόνο συνεχίζει αμείωτα την εγχώρια καταστολή, αλλά επιχειρεί και να αναθεωρήσει τους διεθνείς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να αποδυναμώσει παγκόσμιους θεσμούς.
Η επιστολή ζητά άμεσα μέτρα, με βασικό αίτημα την άνευ όρων απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων. Ζητά επίσης να επιβεβαιωθούν οι δεσμεύσεις που ανέλαβε η G7 για τον τερματισμό της διεθνικής καταστολής που ασκεί η κινεζική κυβέρνηση, τόσο εντός των κρατών-μελών της ΕΕ όσο και αλλού, μέσω εκφοβισμού, παρακολούθησης, ψηφιακής καταστολής, απειλών ή πράξεων σωματικής βίας, απειλών κατά οικογενειακών μελών, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης των γυναικών. Οι οργανώσεις θέτουν επίσης στο προσκήνιο την ανάγκη σεβασμού της θρησκευτικής ελευθερίας, εν όψει της αμφιλεγόμενης προσπάθειας του Πεκίνου να ελέγξει τη διαδοχή του Δαλάι Λάμα, και απαιτούν την κατάργηση του Νόμου Εθνικής Ασφάλειας του Χονγκ Κονγκ, ο οποίος, όπως σημειώνουν παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο.
Ευρωπαϊκή στροφή
Η ΕΕ έχει πρόσφατα ακυρώσει οικονομικό και εμπορικό διάλογο με την Κίνα, επικαλούμενη σοβαρές διαφωνίες. Για τις ΜΚΟ, αυτό αποτελεί ένδειξη πως η Ευρώπη είναι έτοιμη να πιέσει το Πεκίνο με νέα μέσα. Ωστόσο προειδοποιούν: χωρίς μια σαφή και συνεπή στρατηγική υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κινδυνεύουν όχι μόνο οι πολίτες της Κίνας αλλά και οι Ευρωπαίοι, από την επέκταση των αυταρχικών μεθόδων της κινεζικής κυβέρνησης.
Μια στιγμή κρίσιμη για τη στάση της Ευρώπης
Πενήντα χρόνια μετά την έναρξη των διπλωματικών σχέσεων ΕΕ-Κίνας, η παρούσα Σύνοδος Κορυφής αποτελεί κρίσιμη ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση να επανατοποθετηθεί απέναντι στο Πεκίνο. Όχι μόνο ως εμπορικός εταίρος, αλλά και ως θεσμικός υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Ευρώπη καλείται να αποδείξει ότι δεν θα σιωπήσει μπροστά στην καταπίεση ούτε θα θυσιάσει τις θεμελιώδεις αξίες της στον βωμό των εμπορικών συμφερόντων. Η στάση της στη Σύνοδο θα αποτελέσει δείκτη αξιοπιστίας, τόσο απέναντι στους λαούς όσο και στη διεθνή κοινότητα.
Η δημιουργία του IMEC (India-Middle East- Europe Corridor) αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη γεωοικονομική πρόκληση και ευκαιρία της δεκαετίας για την Ευρασία. Το φιλόδοξο αυτό έργο το οποίο υποστηρίζεται πολιτικά και στρατηγικά από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και σημαντικούς παίκτες της Μέσης Ανατολής και της Ινδίας, έρχεται ως αντίβαρο στην κινεζική πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» (Belt & Road Initiative). Η Ελλάδα, εκ φύσεως κόμβος μεταξύ Ανατολής και Δύσης, φιλοδοξεί να βρει πόλο στον εμπορικό αυτό διάδρομο. ‘Όμως υπάρχει ένα σοβαρό πρόσκομμα: ο Πειραιάς, το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κινεζικής Cosco, η οποία έχει πλέον τον διοικητικό και επιχειρησιακό έλεγχο του λιμανιού έχοντας στην κατοχή της το 67% των μετοχών του ΟΛΠ. Η σύμβαση παραχώρησης του ΟΛΠ ισχύει μέχρι το 2052.
Ο Πειραιάς στο περιθώριο του IMEC
Παρά τις ελληνικές φιλοδοξίες, ο Πειραιάς έχει ουσιαστικά αποκλειστεί από τον στρατηγικό σχεδιασμό του IMEC λόγω της συμμετοχής της Cosco. Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι στον IMEC δεν είναι διατεθειμένοι να ενσωματώσουν κρίσιμες υποδομές υπό κινεζικό έλεγχο σε έναν άξονα που στόχο έχει ακριβώς να δημιουργήσει οικονομικά και γεωπολιτικά αντίβαρα στο Πεκίνο. Έτσι, η Ελλάδα κινδυνεύει να μείνει έξω από ένα σχέδιο που αφορά άμεσα το γεωγραφικό της προφίλ.
Ο γεωπολιτικός αναλυτής Αλέξανδρος Ιτιμούδης, μιλώντας στην Epoch Times, τονίζει πως είναι εξαιρετικά κρίσιμο το γεγονός ότι το λιμάνι του Πειραιά ελέγχεται από την Cosco για τον αποκλεισμό του από τον IMEC. Δεν πρόκειται για ένα απλό επενδυτικό ζήτημα, αλλά για πολιτικό μήνυμα: η συμμετοχή κινεζικών συμφερόντων το καθιστά de facto μη επιλέξιμο.
Υπόγειες διεργασίες και αθέατη πίεση
Αν και το σχέδιο IMEC έχει απομακρυνθεί προσωρινά από την επικαιρότητα λόγω των εντάσεων στη Μέση Ανατολή, οι εργασίες σε επίπεδο υποδομών και στρατηγικού σχεδιασμού συνεχίζονται, ιδίως από την Ινδία και τα κράτη του Κόλπου. Η Ελλάδα, ωστόσο, δεν έχει προχωρήσει ακόμη σε κάτι ουσιαστικό, αν και σύμφωνα με τον κο Ιτιμούδη, «κινήσεις πίεσης προς την Cosco λαμβάνουν χώρα, ενώ σύμφωνα με δημοσιεύματα, υπάρχει και ειδικό σχέδιο των ΗΠΑ για να πιεστεί η εταιρία και να εισέλθει το λιμάνι του Πειραιά σε νέο καθεστώς. Προς το παρόν, το θέμα κρατιέται χαμηλά, αλλά είναι βέβαιο ότι θα επανέλθει στην ατζέντα μόλις ξεκαθαρίσει η κατάσταση με τον πόλεμο».
Μπορεί η Ελλάδα να διώξει την Cosco;
Η απομάκρυνση της Cosco από τον Πειραιά δεν είναι απλή υπόθεση. Η εταιρεία κατέχει το 67% του ΟΛΠ, έχει συμβατικές δεσμεύσεις με το ελληνικό δημόσιο και έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στον λιμένα. Οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής καθεστώτος θα προκαλούσε όχι μόνο νομικές και οικονομικές συγκρούσεις, αλλά και διπλωματική κρίση με την Κίνα.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε ακύρωση ή καταγγελία της σύμβασης, μόνο αν αποδειχθεί σοβαρή παράβαση των όρων (π.χ μη εκπλήρωση επενδύσεων, παραβίαση κανονισμών ασφαλείας ή εργασιακών συνθηκών). Η Cosco έχει ήδη προσφύγει στη διαιτησία για καθυστερήσεις αδειοδοτήσεων από την ελληνική πλευρά, άρα η ευθύνη είναι αμφίδρομη. Οποιαδήποτε μονομερής καταγγελία θα οδηγήσει σε διεθνή διαιτησία (πιθανόν στο International Centre for Settlement of Investment Disputes ( ICSID)-Διεθνές Κέντρο Επίλυσης Επενδυτικών Διαφορών, με υψηλό ρίσκο για την Ελλάδα.
Το ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να προβεί σε επαναγορά των μετοχών αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο απαιτούνται τεράστια κεφάλαια (το μετοχικό πακέτο κοστολογείται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, ίσως και άνω του 1 δισ.). Επιπλέον, η Cosco πιθανόν να μη δεχθεί πώληση αν δεν υπάρχει πολιτική ή νομική πίεση.
Επίσης, η Ελλάδα δεν μπορεί αυθαίρετα να τροποποιήσει διεθνείς συμβάσεις ή ιδιωτικά συμβόλαια. Οποιαδήποτε τέτοια κίνηση θα προσέκρουε στο ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο περί προστασίας επενδύσεων (Energy Charter Treaty, EU investment rules κ.ά.).
Περαιτέρω, η Cosco είναι κινεζική κρατική εταιρεία. Η έξωση ή ο περιορισμός της θα εκληφθεί ως διπλωματική ρήξη με το Πεκίνο, που μπορεί να επιφέρει αντίποινα σε Έλληνες εξαγωγείς ή προβλήματα με τις ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνταιστην Ασία.
Όπως επισημαίνει ο κος Ιτιμούδης, «το ζήτημα είναι καθαρά πολιτικό. Υπάρχει, ωστόσο, και ένα πιθανό σενάριο τμηματικής αποχώρησης της εταιρείας, διατηρώντας κάποια συγκεκριμένα στοιχεία του λιμανιού, Κρίνοντας από την τροπή που πήραν τα πράγματα στον Παναμά, δεν είναι απίθανο να επέλθει και μια βίαιη ρήξη, ειδικά αν το απαιτήσουν οι ΗΠΑ.»
Εναλλακτικές στρατηγικές προσέγγισης
Υπάρχουν τρεις βασικές εναλλακτικές που εξετάζονται στην Αθήνα:
1. Σταδιακή «εθνικοποίηση» μέσω επαναδιαπραγμάτευσης
Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να επιχειρήσει τη μερική επανάκτηση του ελέγχου του Πειραιά. Όμως αυτό θα απαιτήσει τεράστια πολιτική βούληση και κεφάλαια.
2. Ανάπτυξη νέου λιμένα
Λιμένες όπως το Λαύριο, η Καλαμάτα, η Πάτρα ή ακόμα και η Καβάλα μπορούν να εξελιχθούν σε εναλλακτικούς κόμβους, ανεξάρτητους από κινεζική επιρροή. Θα μπορούσε επίσης να γίνει ανάδειξη λιμένων που δεν ελέγχονται από τρίτες χώρες (π.χ. Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη) με ενίσχυση σιδηροδρομικών συνδέσεων. Είναι όμως ένα μακροπρόθεσμο και δαπανηρό εγχείρημα.
3. Έμμεση συμμετοχή
Μέσω θεσμικών συνεργασιών όπως το Επιχειρηματικό Συμβούλιο Ινδίας-Ελλάδας-Κύπρου (IGC), η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει ρόλο στον IMEC ως επενδυτικός ή συντονιστικός κόμβος, ακόμη και αν δεν λειτουργεί ως κεντρικός διαμετακομιστικός σταθμός.
Η ΕΕ ή οι ΗΠΑ μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργία εναλλακτικών λιμένων, π.χ. μέσω επενδυτικών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ή των αμερικανικών αναπτυξιακών οργανισμών (DFC).
Ωστόσο ο κος Ιτιμούδης επισημαίνει έναν σοβαρό περιορισμό: «Τα λιμάνια της Ελλάδας δεν έχουν τις υποδομές για να στηρίξουν μεγάλους όγκους. Επομένως, θα χρειαστεί ιδιαίτερη φροντίδα, επενδύσεις και τεχνογνωσία, προκειμένου η χώρα να αποκτήσει διαπραγματευτική ισχύ και ουσιαστικό ρόλο στον IMEC. […] Ο τομέας αυτός περιλαμβάνει τόσο ζητήματα ασφαλείας όσο και λογιστικής υποστήριξης, επομένως η διαπραγματευτική δύναμη της Ελλάδας θα εξαρτηθεί από τη θέλησή της να παίξει ένα σημαίνοντα ρόλο – από κει και πέρα οι επιλογές θα βρεθούν.»
Ωφέλεια ή ρίσκο;
Γεωστρατηγική αναβάθμιση: Ο Πειραιάς, ως πύλη της Ευρώπης, θα προσδώσει στη χώρα πρωταγωνιστικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο.
Εμβάθυνση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, την Ινδία και τις χώρες του Κόλπου: Η συμμετοχή στον IMEC μπορεί να μεταφραστεί σε νέα συμμαχικά και επενδυτικά σχήματα.
Αναπτυξιακή ώθηση: Δημιουργία θέσεων εργασίας, ανάπτυξη υποδομών και ενίσχυση εφοδιαστικών αλυσίδων.
Από την άλλη πλευρά, το ρίσκο είναι υπαρκτό. «Θα πρέπει να δούμε ποια εταιρεία θα ήθελε να εμπλακεί και να συνεχίσει το έργο της Cosco», λέει ο κος Ιτιμούδης, «διότι εάν δεν υπάρξει τέτοιο ενδιαφέρον, τότε οι Ιταλοί καραδοκούν να πάρουν όλο το μερίδιο της Ελλάδας στον άξονα αυτό. Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο IMEC ξεπερνάει το καθαρά οικονομικό ζήτημα, είναι στρατηγικό. Επομένως, η Ελλάδα αργά ή γρήγορα θα αναγκαστεί να πάρει θέση.»
Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια σπάνια, αλλά περίπλοκη γεωοικονομική πρόκληση. Ο αποκλεισμός του Πειραιά από τον IMEC φανερώνει το πόσο στενά αλληλένδετες είναι οι επενδύσεις με τις διεθνείς γεωπολιτικές ισορροπίες. Όπως επισημαίνει ο κος Ιτιμούδης, η χώρα δεν μπορεί πλέον να πατά σε δύο βάρκες.
Ο αποκλεισμός του Πειραιά λόγω κινεζικού ελέγχου δείχνει με σαφήνεια πως οι γεωπολιτικές ισορροπίες υπερισχύουν των απλών επενδυτικών σχεδίων.
Αν η Ελλάδα επιθυμεί ρόλο στον IMEC, θα πρέπει να αποφασίσει: ή θα επαναπροσδιορίσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Πειραιά με ρίσκο διπλωματικής έντασης ή θα χτίσει από την αρχή μια νέα εθνική στρατηγική λιμενικής ανάπτυξης, με μακροχρόνιο ορίζοντα και διεθνή στήριξη. Θα πρέπει να έχει εξασφαλίσει δυτική πολιτική και οικονομική στήριξη, και να είναι διατεθειμένη να διαχειριστεί τις επιπτώσεις στη σχέση της με την Κίνα.
Το διακύβευμα είναι υψηλό. Αλλά και η προοπτική εξίσου μεγάλη.
Ως μία ακόμη ένδειξη της αυξανόμενης στρατηγικής βαρύτητας της Ανατολικής Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα για την αμερικανική αμυντική πολιτική, κατατέθηκε στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών διακομματικό νομοσχέδιο (H.R. 4343) με τίτλο «Νόμος για την καταγραφή της συνεργασίας ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδος» (U.S.-Greece Defense Interparliamentary Partnership Act) με στόχο την ενίσχυση και επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ελλάδα, εδραιώνοντας έναν μηχανισμό παρακολούθησης και αξιολόγησης της διμερούς αμυντικής συνεργασίας από το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ.
Το νομοσχέδιο, το οποίο κατατέθηκε στη Βουλή των αντιπροσώπων από τους βουλευτές Γκρέης Μενγκ, Γκας Μπιλιράκη, Ντίνα Τάιτους και Νικόλ Μαλλιωτάκη, εξέχοντα μέλη της ομάδας ελληνικών υποθέσεων στο Κογκρέσο (Congressional Hellenic Caucus), αποσκοπεί στη θεσμική καταγραφή των ευκαιριών για περαιτέρω εμβάθυνση της διμερούς αμυντικής συνεργασίας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις βάσεις που περιλαμβάνει η ανανεωμένη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), αλλά και στις προοπτικές για αξιοποίηση νέων περιοχών, συμπεριλαμβανομένων ελληνικών νησιών.
Έκθεση Πενταγώνου και στρατιωτικές βάσεις
Βάσει του νομοσχεδίου, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας θα υποχρεούται να υποβάλει ετήσια έκθεση στο Κογκρέσο με συγκεκριμένες προτάσεις για την περαιτέρω ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας στην Ελλάδα. Στην έκθεση θα αναλύονται τα υφιστάμενα δικαιώματα και υποδομές που προσφέρονται στις ΗΠΑ μέσω MDCA, όπως οι βάσεις στην Αλεξανδρούπολη και στη Σούδα, και θα εξετάζεται η δυνατότητα στρατιωτικής επέκτασης σε άλλα σημεία, περιλαμβανομένων στρατιωτικών βάσεων στην ηπειρωτική χώρα και νησιωτικών περιοχών. Αφορά τέσσερις επιπλέον βάσεις. Συγκεκριμένα, εξετάζεται η αξιοποίηση των περιουσιακών δικαιωμάτων που παρείχε η συμφωνία του 2021, η οποία επέτρεψε πρόσβαση σε τέσσερις νέες βάσεις και ενισχύθηκε μέσω τροπολογιών.
Στόχος του είναι η καθαρή καταγραφή και ενημέρωση του Κογκρέσου αναφορικά με τις χρήσεις, ευκαιρίες και επιπτώσεις της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα.
Η Αλεξανδρούπολη έχει εξελιχθεί σε κρίσιμο κόμβο για την τροφοδοσία του ΝΑΤΟ προς την Ανατολική Ευρώπη και την Ουκρανία, ενώ η βάση της Σούδας παραμένει ένα από τα πιο στρατηγικά σημεία για τις ναυτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή.
Υφιστάμενες βάσεις υπό τη συμφωνία MDCA (2021)
Σούδα (Κρήτη): Κρίσιμη ναυτική βάση για ΝΑΤΟ και ΗΠΑ, με αμερικανικά μεταγωγικά και κατασκοπευτικά αεροσκάφη (C-130,C-17, KC-135,RC-135), η οποία έχει αναβαθμιστεί σημαντικά τεχνικά και υπηρεσιακά.
Λάρισα και Στεφανοβίκειο (Θεσσαλία): Υποδομές για MQ-9 Reaper και αεροσκάφη θαλάσσιας επιτήρησης, με δυνατότητες συντήρησης, ανεφοδιασμού και επιχειρήσεων.
Αλεξανδρούπολη: Μετεξελίσσεται σε στρατηγικό κόμβο μεταφοράς στρατιωτικού υλικού προς Βουλγαρία και Ρουμανία, παρακάμπτοντας τον Βόσπορο. Η MDCA καλύπτει λιμάνι και αεροδρόμιο.
Η Ελλάδα έχει προτείνει τη Λήμνο και τη Σκύρο ως μελλοντικές βάσεις, ενισχύοντας τον γεωπολιτικό ρόλο της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. ενώ σχεδιάζεται επιπλέον αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης.
Στρατηγική σημασία εν μέσω γεωπολιτικής αστάθειας
Οι εμπνευστές του νομοσχεδίου τονίζουν ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία ανταποκρίνεται στις σύγχρονες γεωπολιτικές προκλήσεις, ιδίως με φόντο τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην Ουκρανία και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Όπως δήλωσε η βουλευτής Μενγκ, «η νομοθεσία αυτή υποστηρίζει τη σταθερή αμυντική σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας και διευρύνει τη συνεργασία ΗΠΑ-ΝΑΤΟ για την υποστήριξη των συμμάχων μας και την αντιμετώπιση των αντιπάλων μας».
Ο βουλευτής Γκας Μπιλιράκης, από τους πιο σταθερούς υποστηρικτές των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, δήλωσε πως «η Ελλάδα αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο» και ότι «η ενίσχυση της συνεργασίας δεν εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αλλά και την ειρήνη και σταθερότητα στην περιοχή».
Η Ντίνα Τάιτους είπε ότι «η εξακολουθητική συνεργασία πρέπει να διατηρείται στο επίκεντρο του Κογκρέσου. Η Νικόλ Μαλλιωτάκη επεσήμανε την ενίσχυση της ασφάλειας στη Μεσόγειο και «τη σημασία θωράκισης των δημοκρατικών αξιών».
Υποστήριξη από τις ελληνοαμερικανικές οργανώσεις
Το νομοσχέδιο έτυχε θερμής υποδοχής από κορυφαίους ελληνοαμερικανικούς οργανισμούς, όπως το Ελληνοαμερικανικό Συμβούλιο Ηγεσίας (HALC ), το Αμερικανικό Ελληνικό Ινστιτούτο (AHI), την ιστορική ΑΧΕΠΑ και τις Κόρες της Πηνελόπης (Daughters of Penelope) που τονίζουν την αξία της Ελλάδας ως σταθερού συμμάχου του ΝΑΤΟ. Ο εκτελεστικός διευθυντής του HALC, Έντι Ζεμενίδης, σημείωσε ότι η «νομοθεσία αυτή θα οδηγήσει τη διμερή σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας στο επόμενο επίπεδο», ενώ ο πρόεδρος της ΑΧΕΠΑ, Σάββας Τσιβίκος, τόνισε ότι «η Ελλάδα είναι ένας στενός και αξιόπιστος σύμμαχος που υπερβαίνει τακτικά τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για τις αμυντικές δαπάνες».
Νομοθετική πορεία
Το νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 10 Ιουλίου 2025 και παραπέμφθηκε σε επιτροπές Εξωτερικών Υποθέσεων και Ένοπλων Δυνάμεων. Εφόσον εγκριθεί, ενδέχεται να ενσωματωθεί στον ετήσιο Αμυντικό Προϋπολογισμό (FY2026 NDAA) για το οικονομικό έτος 2026, διαδικασία που θα του δώσει ισχύ μέσω του ευρύτερου πλαισίου χρηματοδότησης του Πενταγώνου.
Προοπτικές και επόμενα βήματα
Η ψήφιση του νομοσχεδίου ενδέχεται να ενισχύσει περαιτέρω την αμερικανική επιρροή σε μια περιοχή με αυξανόμενο ενδιαφέρον για Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Μόσχα. Παράλληλα, αναδεικνύει τον κομβικό ρόλο της Ελλάδας ως πύλης μεταξύ Δύσης και Ανατολής, όχι μόνο σε επίπεδο ενέργειας και διοικητικής μέριμνας, αλλά και ως στρατηγικό παρατηρητήριο σε μια εποχή έντονης αστάθειας και επαναχάραξης σφαιρών επιρροής.
Το αν η διεύρυνση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας θα αποτελέσει τελικά ένα μόνιμο δεδομένο ή μια ευέλικτη προσαρμογή στις έκτακτες συνθήκες του σήμερα, θα εξαρτηθεί από τις πολιτικές και στρατηγικές εξελίξεις των επόμενων μηνών, τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και στην ευρύτερη περιοχή.
Στις 25 Μαΐου 2025, το πρώτο απευθείας εμπορευματικό τρένο από την κινεζική πόλη Σιαν, έφτασε στο ιρανικό λιμάνι Άπριν, κοντά στην Τεχεράνη. Το γεγονός αυτό, που πέρασε σχετικά αθόρυβα από τα δυτικά μέσα, αποτελεί μέρος μιας συμφωνίας-μαμούθ ύψους 400 δισ. δολαρίων μεταξύ Ιράν και Κίνας, η οποία υπεγράφη το 2021.
Η νέα αυτή χερσαία διαδρομή αποτελεί τμήμα της κινεζικής πρωτοβουλίας Belt and Road Initiative (BRI) («Μία ζώνη, ένας δρόμος» ή «Νέος Δρόμος του Μεταξιού»), η οποία στοχεύει στην αναδιάρθρωση των παγκόσμιων εμπορικών δικτύων μέσω συνδέσεων που δεν εξαρτώνται από θαλάσσιες οδούς ή δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Εντάσσεται σε έναν μακροπρόθεσμο κινεζικό σχεδιασμό, βάσει του οποίου το Πεκίνο επιδιώκει να αναμορφώσει τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, ενισχύοντας την επιρροή του σε περιοχές που μέχρι σήμερα βρίσκονταν υπό δυτικό έλεγχο και επιτήρηση.
Μέσα από τέτοιες υποδομές, η Κίνα χτίζει σταθερά έναν νέο παγκόσμιο εμπορικό χάρτη, στον οποίο η Ασία, με την ίδια στο επίκεντρο, αποκτά μεγαλύτερη αυτονομία και βαρύτητα.
Με χρόνο μεταφοράς μόλις 15 ημέρες από την Κίνα στο Ιράν, η σιδηροδρομική γραμμή περνά από χώρες της κεντρικής Ασίας και ενισχύει τη στρατηγική συνεργασία Πεκίνου-Τεχεράνης. Η διαδρομή παρακάμπτει γεωπολιτικά στενά υπό αμερικανική επιρροή, όπως τα στενά της Μαλαισίας, τη Διώρυγα του Σουέζ και τον Περσικό κόλπο (Στενά του Ορμούζ), όλες περιοχές υπό έντονη δυτική παρακολούθηση.
Στις 13 Ιουνίου 2025, μόλις δύο εβδομάδες μετά την έναρξη λειτουργίας του σιδηροδρομικού αυτού διαδρόμου, το Ισραήλ εξαπέλυσε πυραυλική επίθεση κατά στόχων στο Ιράν, με την Τεχεράνη να απαντά άμεσα.
Η σύμπτωση μεταξύ της νέας σιδηροδρομικής διαδρομής και της αναζωπύρωσης της στρατιωτικής έντασης εγείρει ερωτήματα: πρόκειται για ανεξάρτητα γεγονότα ή μήπως η νέα γεωοικονομική αρχιτεκτονική στην περιοχή απειλεί την ισορροπία δυνάμεων που οικοδομήθηκε εδώ και δεκαετίες;
Η ισραηλινή επίθεση και η απάντηση του Ιράν: Μια σύγκρουση που ξεπερνά το διμερές
Πολλοί διερωτήθηκαν αν αυτή η κλιμάκωση σχετίζεται με την ενίσχυση του Ιράν ως διαμετακομιστικού κόμβου και τη στρατηγική του σύνδεση με την Κίνα.
Οι αναλυτές διαφωνούν ως προς το κατά πόσο οι στρατιωτικές επιχειρήσεις συνδέονται άμεσα με οικονομικές πρωτοβουλίες. Ωστόσο, η συγκυρία είναι τουλάχιστον ενδεικτική. Η δημιουργία μιας αξιόπιστης και γρήγορης εναλλακτικής διαδρομής για το κινεζικό εμπόριο — και μάλιστα διαμέσου του Ιράν — αποτελεί γεωπολιτική απειλή για όποιον επιδιώκει τη διατήρηση παγκόσμιας ισορροπίας δυνάμεων.
Ο Δρ Ιωάννης Νομικός, διεθνολόγος και πρόεδρος του Ερευνητικού Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών και Αμερικανικών Μελετών (Research Institute for European and American Studies-RIEAS), μιλώντας στην Epoch Times είναι ξεκάθαρος: « Η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν είχε σχεδιαστεί πολλούς μήνες πριν υλοποιηθεί. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το Ισραήλ. Αν το Ιράν αποκτούσε τη δυνατότητα πυρηνικών όπλων, αυτό θα οδηγούσε σε μια σχιζοφρένεια απόκτησης πυρηνικού οπλοστασίου από τις χώρες του Περσικού Κόλπου.»
Παρόλα αυτά, επισημαίνει ότι δεν μπορούμε να αγνοούμε τις διάχυτες γεωπολιτικές συνέπειες της σύγκρουσης, οι οποίες επηρεάζουν και τον άξονα Ιράν-Κίνας:
«Η επίθεση του Ισραήλ σίγουρα δημιουργεί τεράστια προβλήματα στο Ιράν και στη σχέση του με την Κίνα, εμμέσως και με το Πακιστάν.»
Η γεωπολιτική σημασία του Ιράν και οι κινεζικές βλέψεις
Η επιλογή του Ιράν ως βασικού κρίκου στον χερσαίο «Νέο Δρόμο του Μεταξιού» δεν είναι τυχαία. Όπως σημειώνει ο Δρ Νομικός:
«Με τη σύνδεση και μεταφορά προϊόντων μέσω τραίνων μεταξύ Κίνας και Ιράν, δίνεται η δυνατότητα γεωπολιτικής αυτονομίας τόσο στην Κίνα όσο και στο Ιράν. Παράλληλα, ενισχύεται και ο ρόλος της Τουρκίας μεταξύ Κίνας και Ιράν, ως διαμετακομιστικού κόμβου».
Οι βαθύτερες βλέψεις της Κίνας πέρα από το εμπόριο
Η στρατηγική ανάπτυξη της Κίνας δεν περιορίζεται στην οικονομική ανάπτυξη μέσω της εμπορικής δικτύωσης. Η πρωτοβουλία «Μία ζώνη, ένας δρόμος» αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα γεωπολιτικά εγχειρήματα του 21ου αιώνα. Αν και παρουσιάζεται ως ένα καθαρά οικονομικό σχέδιο, στην πραγματικότητα είναι ένα πολυδιάστατο εργαλείο διπλωματικής επιρροής, εδαφικής διείσδυσης και εδραίωσης διεθνούς ηγεμονίας, ιδίως στην ευρασιατική ήπειρο.
Η σύνδεση της Κίνας με το Ιράν — μέσω τρένου — αποτελεί στρατηγική κίνηση για την παράκαμψη του ναυτικού ελέγχου των ΗΠΑ στον Ινδο-Ειρηνικό. Ταυτόχρονα, δημιουργεί μια νέα «σιδηροδρομική σπονδυλική στήλη» που διευκολύνει το εμπόριο με τη Δυτική Ασία και την Ευρώπη, ελαχιστοποιώντας τον ρόλο των ναυτιλιακών διαδρομών που παραδοσιακά κυριαρχούνται από δυτικές δυνάμεις.
Σε ένα βαθύτερο πείπεδο, όμως, η Κίνα προσπαθεί να οικοδομήσει έναν πολυπολικό κόσμο στον οποίο δεν θα κυριαρχούν οι ΗΠΑ ως μοναδική υπερδύναμη. Το Ιράν ως απομονωμένος αλλά γεωστρατηγικός κρίσιμος παίκτης, εντάσσεται στην ευρύτερη προσπάθεια του Πεκίνου να εδραιώσει εναλλακτικά δίκτυα συμμαχιών και να διαμορφώσει έναν «ασιατικό οικονομικό χώρο», όπου οι δυτικοί θεσμοί και περιορισμοί δεν θα έχουν ισχύ.
Η συνεργασία με το Ιράν, πέρα από το εμπόριο, εξυπηρετεί και ενεργειακούς στόχους. Η Κίνα εξασφαλίζει πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια, αλλά και την ασφάλεια των προμηθειών της μέσω στενών δεσμών με χώρες όπως το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του εφοδιασμού της. Επίσης, επεκτείνει τον ρόλο της ως ρυθμιστής κρίσεων, με διπλωματική εμπλοκή σε διαπραγματεύσεις (όπως στη συμφιλίωση Ιράν-Σαουδικής Αραβίας του 2023), χωρίς να εμπλέκεται στρατιωτικά.
Τέλος, το Πεκίνο επιδιώκει στρατηγική νομιμοποίηση των αυταρχικών καθεστώτων που συνεργάζονται μαζί του. Μέσω οικονομικών επενδύσεων και συνεργασιών υποδομών, καθιερώνει ένα νέο μοντέλο «ανάπτυξης χωρίς πολιτικούς όρους», το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τη δυτική προσέγγιση περί «δημοκρατίας και διαφάνειας».
Η στρατηγική του IMEC: Η δυτική «απάντηση» μέσω Ισραήλ και Ελλάδας
Ο Δρ Νομικός υπογραμμίζει ότι το σχέδιο IMEC (Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης / India-Middle East-Europe Corridor), το οποίο περιλαμβάνει την Ινδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ισραήλ, την Κύπρο και την Ελλάδα, προσφέρει μια εναλλακτική διαδρομή που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, εξισορροπώντας εν μέρει την επιρροή του BRI:
«Ο IMEC είναι ο άξονας που ενισχύει το εμπόριο από την Ινδία μέχρι την Ευρώπη περνώντας και από Ισραήλ, Κύπρο, Ελλάδα προς την ΕΕ.»
Στον παγκόσμιο ανταγωνισμό δρόμων, λιμανιών και σιδηροτροχιών, ο αγώνας για το «ποιος θα ελέγχει τις εφοδιαστικές αλυσίδες του μέλλοντος» είναι σε πλήρη εξέλιξη.
Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά την αυξανόμενη παρουσία του Πεκίνου στη Μέση Ανατολή. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει την ιρανική επιρροή ως άμεσο υπαρξιακό κίνδυνο. Η νέα σιδηροδρομική διαδρομή μπορεί να μην είναι η βασική αιτία της πρόσφατης επίθεσης, αλλά ενδέχεται να λειτουργεί ως επιταχυντής αποφάσεων σε ένα περιβάλλον έντασης, όπου τα σύνορα μεταξύ οικονομίας και ασφάλειας είναι δυσδιάκριτα.
Σε έναν κόσμο όπου οι εμπορικές διαδρομές είναι πλέον στρατηγικά όπλα, η χρονική συγκυρία δεν μπορεί να θεωρηθεί απλή σύμπτωση. Όπως δείχνει η ιστορία, οι δρόμοι του εμπορίου είναι συχνά και οι δρόμοι της σύγκρουσης, στρατηγικά μέτωπα, και η οικονομία, η ασφάλεια και η γεωπολιτική δεν λειτουργούν πια σε ξεχωριστά πεδία.
Την ώρα που η Κίνα επιδιώκει να προβάλει τον εκσυγχρονισμό του συστήματος υγείας της, μια σκιώδης πραγματικότητα αναδύεται από την περιοχή του Σιντζιάνγκ. Ένα νέο κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει την κατασκευή έξι εξειδικευμένων νοσοκομείων μεταμόσχευσης οργάνων έως το 2030, υπερτριπλασιάζοντας την υπάρχουσα ικανότητα μεταμοσχεύσεων στην περιοχή.
Ενώ η απόφαση για την κατασκευή των νέων εγκαταστάσεων ελήφθη τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους, τα σχέδια δημοσιοποιήθηκαν μόλις πρόσφατα από την οργάνωση End Transplant Abuse in China (ETAC) – Διεθνής Συνασπισμός για τον Τερματισμό της Κατάχρησης Μεταμοσχεύσεων στην Κίνα- έναν ανεξάρτητο, μη κερδοσκοπικό συνασπισμό εμπειρογνωμώνων, γιατρών, νομικών και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από διάφορες χώρες.
Πίσω από τα κατασκευαστικά έργα, πολιτικοί αναλυτές και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων βλέπουν κάτι πολύ πιο ανησυχητικό: ένα εργαλείο κρατικού ελέγχου και συστηματικής καταστολής.
Μια τεχνοκρατική πρόσοψη σε μια περιοχή υπό καταπίεση
Η Αυτόνομη Περιφέρεια των Ουιγούρων του Σιντζιάνγκ είναι ήδη διεθνώς γνωστή για τα στρατόπεδα “επανεκπαίδευσης”, τη μαζική κράτηση μουσουλμανικών μειονοτήτων , την καταναγκαστική εργασία και τις εξαφανίσεις. Η απόφαση της κυβέρνησης να μετατρέψει την περιοχή σε ένα κέντρο μεταμοσχεύσεων, με νοσοκομεία που διενεργούν πολύπλοκες επεμβάσεις, όπως μεταμοσχεύσεις καρδιάς και πνευμόνων, δεν είναι απλώς ιατρική ή υγειονομική επιλογή.
Επιπροσθέτως θα πρέπει να αναφερθεί πως ακόμα μια μεγάλη ομάδα, που αποτελεί τα 2/3 των κρατουμένων συνείδησης, η οποία διώκεται επίσης βάναυσα στην Κίνα από το 1999 είναι οι ασκούμενοι της πνευματικής πρακτικής Φάλουν Γκόνγκ. Πρόκειται για μια βουδιστική πρακτική που επικεντρώνεται στις αρχές της Αλήθειας, Καλοσύνης και Ανεκτικότητας.
«Δεν είναι λογικό να επενδύει κανείς τέτοιους πόρους σε μια περιοχή με ελάχιστο ποσοστό εθελοντικής δωρεάς οργάνων – 0,69 δωρεές ανά εκατομμύριο κατοίκους – εκτός αν εξυπηρετείται άλλος σκοπός», τονίζει η Δρ. Γουέντι Ρότζερς, πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου του ETAC.
Σύμφωνα με το ETAC και πληθώρα ανεξάρτητων εκθέσεων, η επέκταση της μεταμοσχευτικής υποδομής δεν μπορεί να εξηγηθεί με βάση τις επίσημες ιατρικές ανάγκες. Αντιθέτως, συνδέεται με τις κρατικές πολιτικές ελέγχου των πληθυσμών, ιδιαίτερα των Ουιγούρων, ασκουμένων του Φάλουν Γκόνγκ που είναι και η πιο πολυπληθής ομάδα, και άλλων εθνοτικών ή θρησκευτικών ομάδων.
Θα πρέπει να αναφερθεί εδώ πως οι πρακτικές αυτές πέρα από πολιτικές ελέγχου των πληθυσμών, αποτελούν και μέρος της πολιτικής του Κομουνιστικού Κόμματος της Κίνας να πατάξει και να εξαφανίσει τους αντιφρονούντες.
Η μεταμόσχευση ως πολιτικό όπλο
Από το 2006, αναφορές ερευνητών, όπως ο διεθνής δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ντέιβιντ Μάτας, δείχνουν ότι η Κίνα χρησιμοποιεί κρατούμενους συνείδησης – αρχικά ασκούμενους του Φάλουν Γκόνγκ και πλέον και Ουιγούρους – ως ακούσιους δότες οργάνων. Οι κρατούμενοι στα κέντρα κράτησης, υποβάλλονται σε εξετάσεις αίματος, σαρώσεις και βιομετρικές καταγραφές χωρίς την συναίνεσή τους, προκειμένου να γίνει η ταυτοποίηση με τους υποψήφιους λήπτες σε θέματα συμβατότητας.
Ο Sayragul Sauytbay, ένας Καζάκος γιατρός που είχε προηγουμένως κρατηθεί στο Σιντζιάνγκ, έχει μιλήσει δημόσια για «υγειονομικούς ελέγχους» σε ολόκληρο το στρατόπεδο, όπου οι κρατούμενοι υποβάλλονται σε εξετάσεις και ανάλογα με τα αποτελέσματά τους, ταξινομούνται σε ομάδες. Παρατήρησε ότι όσοι έπαιρναν ροζ σημάδι ελέγχου σύντομα εξαφανίζονταν, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι είχαν πέσει θύματα εξαναγκαστικής αφαίρεσης οργάνων.
«Η ύπαρξη αυτής της υποδομής δείχνει ότι το κινεζικό κράτος έχει ενσωματώσει την εξαναγκαστική αφαίρεση οργάνων στη μηχανική του καταστολής. Δεν πρόκειται για κατάχρηση, αλλά για κρατική πολιτική με στόχο τον έλεγχο των πληθυσμών και την εξυπηρέτηση γεωπολιτικών συμφερόντων», δηλώνει ο Μάτας.
Το νέο κύμα επενδύσεων ενδέχεται να χρησιμεύσει όχι μόνο για εσωτερική «εκκαθάριση» αλλά και για την ενίσχυση της γεωπολιτικής ισχύος της Κίνας μέσω του λεγόμενου «ιατρικού τουρισμού μεταμοσχεύσεων», προσφέροντας γρήγορη πρόσβαση σε όργανα χωρίς τις αναμονές ή του κανόνες που ισχύουν στη Δύση.
Αντίσταση σε παγκόσμιο επίπεδο
Το 2020, το Ανεξάρτητο Λαϊκό Δικαστήριο του Λονδίνου (China Tribunal) επιβεβαίωσε ότι η Κίνα διέπραξε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, μέσω της συστηματικής αφαίρεσης οργάνων από κρατούμενους συνείδησης. Διαπίστωσε ότι έως και 100.000 μεταμοσχεύσεις οργάνων πραγματοποιούνταν ετησίως στην Κίνα- σχεδόν ο τριπλάσιος αριθμός που ανέφερε η κυβέρνησή της στο διεθνές μητρώο. Τα μέλη της επιτροπής ήταν βέβαιοι, «ομόφωνα και σίγουρα πέρα από κάθε λογική αμφιβολία», και ειδικά για την ομάδα του Φάλουν Γκόνγκ ότι η Κίνα «δολοφονεί κυρίως ασκούμενους του Φάλουν Γκόνγκ για τα όργανά τους, σε μεγάλη κλίμακα και για εκτεταμένο χρονικό διάστημα». Το 2022, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα που ζητούσε την καταδίκη αυτών των πρακτικών και την απαγόρευση του τουρισμού μεταμοσχεύσεων προς την Κίνα από Ευρωπαίους πολίτες. Το 2023 η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ πέρασε νομοσχέδιο για το τέλος των εξαναγκαστικών αφαιρέσεων οργάνων.
Ωστόσο η Κίνα συνεχίζει να προχωρά χωρίς διαφάνεια, ανεξάρτητο έλεγχο ή νομοθετική δέσμευση ότι δεν θα χρησιμοποιούνται όργανα από κρατούμενους.
«Η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να αγνοήσει τη στρατηγική χρήση της ιατρικής τεχνολογίας ως μέσο κρατικής τρομοκράτησης», επισημαίνει η Δρ. Ρότζερς. «Κάθε νέα επένδυση σε μεταμοσχευτικά κέντρα στο Σιντζιάνγκ είναι πολιτική δήλωση, όχι ανθρωπιστική πράξη».
Ηθική, διαφάνεια και γεωπολιτική πίεση
Η πολιτική διάσταση της μεταμόσχευσης στην Κίνα δεν αφορά μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφορά και τη γεωπολιτική σταθερότητα, την ιατρική δεοντολογία, αλλά και την αξιοπιστία των διεθνών θεσμών. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο η ενημέρωση των πολιτών, αλλά και η λήψη πρακτικών μέτρων:
Διακοπή κάθε συνεργασίας με κινεζικά ιατρικά ιδρύματα που εμπλέκονται.
Διπλωματική πίεση από τις κυβερνήσεις παγκοσμίωσ για ανεξάρτητο έλεγχο των κέντρων στο Σιντζιάνγκ και σε όλα τα κέντρα κράτησης που υπάρχουν στην Κίνα και να επιβάλλουν διασφαλίσεις ώστε οι μεταμοσχεύσεις να πληρούν τα διεθνή ηθικά πρότυπα.
Κυρώσεις σε κρατικούς ή ιατρικούς αξιωματούχους που εμπλέκονται στις παραβιάσεις.
Ενώ η διακίνηση οργάνων είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, η πρακτική της εξαναγκαστικής συγκομιδής οργάνων, δηλαδή η θανάτωση ανθρώπων για τα όργανά τους με τη συνενοχή και την υποστήριξη της κυβέρνησης , είναι γνωστή μόνο στην Κίνα.
Ο ηγέτης της Κίνας Σι Τζινπίνγκ έχει ήδη αναφερθεί στο Δρόμο του Μεταξιού Υγείας. Εάν η Κίνα επεκτείνει τον Δρόμο του Μεταξιού Υγείας και προσφέρει μεταμοσχεύσεις σε Ευρωπαίους ασθενείς, τότε ανησυχούμε ότι σε λίγα χρόνια θα μπορούσαν να υπάρξουν δεκάδες ή εκατοντάδες ασθενείς που ταξιδεύουν στην Κίνα για όργανο, πράγμα που σημαίνει ότι κάποιος ασκούμενος του Φάλουν Γκόνγκ ή Ουιγούρος ή Χριστιανός ή Θιβετιανός θα θανατωθεί για να ληφθεί (χωρίς τη συναίνεσή του) το ή τα όργανά του για μεταμόσχευση.
