Ανάλυση ειδήσεων
ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ—Η πρόσφατη περιοδεία του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στη Μέση Ανατολή έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι τα οικονομικά συμφέροντα και η σύναψη συμφωνιών βρίσκονται στην καρδιά του οράματός του για την εξωτερική πολιτική.
Ο Τραμπ πέρασε τέσσερις ημέρες στον Κόλπο από τις 13 έως τις 16 Μαΐου, επισκεπτόμενος τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου εξασφάλισε επενδυτικές δεσμεύσεις αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων που θα ωφελήσουν τις επιχειρήσεις και τις θέσεις εργασίας των ΗΠΑ.
Αν και παραμένουν ερωτήματα σχετικά με το πόσες από τις επενδύσεις που ειπώθηκαν θα υλοποιηθούν, το ταξίδι σηματοδότησε μια στρατηγική μετατόπιση στη στάση της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή. Ο Τραμπ ήρθε σε έντονη αντίθεση με προηγούμενες κυβερνήσεις των ΗΠΑ, απορρίπτοντας την παρεμβατική προσέγγιση εξωτερικής πολιτικής που υιοθέτησαν τόσο το Ρεπουμπλικανικό όσο και το Δημοκρατικό κόμμα εδώ και δεκαετίες.
Μιλώντας σε μια επενδυτική σύνοδο κορυφής στο Ριάντ στις 13 Μαΐου, ο Τραμπ επέκρινε ανοιχτά τις προηγούμενες πολιτικές των ΗΠΑ απέναντι στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και άλλα μέρη της περιοχής.
«Τελικά, οι λεγόμενοι «εθνο-οικοδομητές» κατέστρεψαν πολύ περισσότερα έθνη από όσα έχτισαν — και οι παρεμβατικοί παρενέβαιναν σε πολύπλοκες κοινωνίες που ούτε οι ίδιοι δεν καταλάβαιναν», είπε ο Τραμπ.
Εξήρε τα επιτεύγματα των χωρών του Κόλπου, δηλώνοντας ότι ο μετασχηματισμός τους δεν ήταν αποτέλεσμα «Δυτικών παρεμβατικών που μεταφέρουν ανθρώπους με όμορφα αεροπλάνα, που σας δίνουν διαλέξεις για το πώς να ζείτε και πώς να διαχειρίζεστε τις δικές σας υποθέσεις».
«Όχι. Τα λαμπερά θαύματα του Ριάντ και του Άμπου Ντάμπι δεν δημιουργήθηκαν από τους λεγόμενους εθνο-οικοδόμους, νεοσυντηρητικούς ή αριστερούς μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς».
Η ομιλία έλαβε θερμά χειροκροτήματα από τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και το κοινό, αναδεικνύοντας ένα από τα πιο πολυσυζητημένα γεγονότα του ταξιδιού του.
«Δεν είναι μυστικό ότι ο Πρόεδρος Τραμπ κατανοεί την πολιτική γλώσσα της Μέσης Ανατολής περισσότερο από οποιονδήποτε από τους προκατόχους του», δήλωσε στην Epoch Times η Ντάλια Ζιάντα, ανώτερη συνεργάτιδα στο Κέντρο Ασφάλειας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Ιερουσαλήμ.
Η Ζιάντα, Αιγύπτια πολιτική αναλύτρια με έδρα την Ουάσινγκτον, σημείωσε ότι ο Τραμπ έδωσε προτεραιότητα στην «οικοδόμηση προσωπικών δεσμών εμπιστοσύνης» με αυτούς τους ηγέτες, αντί να τους πιέζει σε θέματα εκδημοκρατισμού και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στην καυτή ζέστη της ερήμου του Κατάρ, ο Τραμπ απευθύνθηκε σε αμερικανικά στρατεύματα στην αεροπορική βάση Αλ Ουντέιντ, επιβεβαιώνοντας τη δέσμευσή του για «ειρήνη μέσω ισχύος» στην περιοχή.
«Ως πρόεδρος, η προτεραιότητά μου είναι να τερματίσω τις συγκρούσεις, όχι να τις ξεκινήσω», είπε ο Τραμπ.
Η στιγμή ήταν πλούσια σε συμβολισμό. Πάνω από 20 χρόνια νωρίτερα, ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους είχε μιλήσει στις αμερικανικές δυνάμεις στο Κατάρ λίγους μήνες μετά την εισβολή στο Ιράκ. Υποσχέθηκε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα σταθούν στο πλευρό του ιρακινού λαού «καθώς χτίζουν μια σταθερή δημοκρατία και ένα ειρηνικό μέλλον».
Η επίσκεψη και το μήνυμα του Τραμπ σηματοδότησε μια σκόπιμη απόκλιση από εκείνη την εποχή παρέμβασης.
Η αεροπορική βάση Al Udeid, που βρίσκεται ακριβώς νοτιοδυτικά της Ντόχα στο Κατάρ, είναι η μεγαλύτερη στρατιωτική εγκατάσταση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της χαοτικής αποχώρησης των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν το 2021, χρησιμεύοντας ως ο κύριος υλικοτεχνικός και επιχειρησιακός κόμβος για την εκκένωση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Αυτό που ήταν πολύ εντυπωσιακό κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στη Μέση Ανατολή ήταν η «πλήρης αποστασιοποίηση του Τραμπ από τους μακροχρόνιους στόχους της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας», σύμφωνα με τον Τζολ Ρούμπιν, ειδικό σε θέματα Μέσης Ανατολής και πρώην αξιωματούχο του Υπουργείου Εξωτερικών υπό τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.
«Τα επιχειρήματα του προέδρου ήταν πολύ πιο προσαρμοσμένα στα αυτιά δύο ακροατηρίων: πρώτον, των ηγετών της ελίτ αυτών των χωρών, και δεύτερον, του εγχώριου κοινού», δήλωσε ο Ρούμπιν στην εφημερίδα Epoch Times.
Πλουσιοπάροχη υποδοχή
Καθ’ όλη την τετραήμερη επίσκεψή του στον Κόλπο, ο Τραμπ έτυχε λαμπρής μεγαλοπρέπειας και άφθονων επαίνων. Κάθε ηγέτης φάνηκε να συναγωνίζεται στην πιο γενναιόδωρη υποδοχή για τον 47ο πρόεδρο των ΗΠΑ.
Στη Σαουδική Αραβία, μαχητικά αεροσκάφη συνόδευσαν το Air Force One του κατά την προσγείωσή του στο Ριάντ, όπου στρώθηκαν χαλιά λεβάντας σε μια μεγαλοπρεπή δεξίωση. Στο Κατάρ, ο Τραμπ έγινε δεκτός με δεκάδες καμήλες και παραδοσιακούς χορούς σπαθιών, ενώ πολλά κτίρια στη Ντόχα φωτίστηκαν με αμερικανικές σημαίες σε μια εκθαμβωτική επίδειξη.
Στο Άμπου Ντάμπι, μια παραδοσιακή χορευτική παράσταση «Al-Ayala» έκλεψε τα φώτα της δημοσιότητας. Επιπλέον, το Μπουρτζ Χαλίφα στο Ντουμπάι, το ψηλότερο κτίριο στον κόσμο, φωτίστηκε με τα αστέρια και τις ρίγες.
Αυτές οι δεξιώσεις έρχονταν σε αντίθεση με τους χαιρετισμούς που δόθηκαν στον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν κατά την επίσκεψή του στη Σαουδική Αραβία το 2022 ή στον τότε Αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στον Κόλπο το 2002.
Το μήνυμα του Τραμπ ήταν σαφές: η εποχή των δαπανηρών ξένων επεμβάσεων έχει τελειώσει, και έχει αντικατασταθεί από την εστίαση σε στρατηγικές συνεργασίες που βασίζονται στο αμοιβαίο οικονομικό όφελος.
Οι ηγέτες του Κόλπου απάντησαν με επαίνους και θέρμη.
Σε κρατικό δείπνο που παρατέθηκε στο Παλάτι Λουσάιλ, ο Εμίρης του Κατάρ Σεΐχης Ταμίμ Αλ Θάνι εξέφρασε πόσο ανησυχούσε για τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της απόπειρας δολοφονίας του πέρυσι στο Μπάτλερ της Πενσυλβάνια.
«Προσευχήθηκα για την ανάρρωσή σας και την ασφάλειά σας», είπε στον Τραμπ.
Συνολικές συμφωνίες ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων
Δεκάδες μεγάλοι επιχειρηματίες των ΗΠΑ συνόδευσαν τον πρόεδρο στο ταξίδι, υπογραμμίζοντας την οικονομική φύση της περιοδείας στον Κόλπο. Οι συμφωνίες που εξασφάλισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες με τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα ΗΑΕ έχουν ανέλθει σε 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο. Ωστόσο, ορισμένες από αυτές τις συμφωνίες είναι μνημόνια συνεννόησης που μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να υλοποιηθούν.
Η Σαουδική Αραβία δεσμεύτηκε για συνολικά 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις σε διάφορους τομείς των ΗΠΑ, με σχεδόν 142 δισεκατομμύρια δολάρια από αυτά να προορίζονται για την αγορά προηγμένου πολεμικού εξοπλισμού και υπηρεσιών από αμερικανικές αμυντικές εταιρείες.
Το Κατάρ ανακοίνωσε σχεδόν 243,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομικές συμφωνίες, με ένα μεγάλο μερίδιο να πηγαίνει στην Boeing, η οποία εξασφάλισε συμφωνία 96 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την προμήθεια αεροσκαφών στην Qatar Airways. Η Parsons, πάροχος τεχνολογίας στον αμυντικό τομέα, έλαβε επίσης 30 έργα αξίας έως και 97 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι οι συμφωνίες που υπογράφηκαν με το Κατάρ θα «δημιουργήσουν μια οικονομική ανταλλαγή αξίας τουλάχιστον 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων».
Στα ΗΑΕ, ανακοινώθηκαν περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορικές συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης μιας δέσμευσης 14,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Etihad Airways προς την Boeing και την GE Aerospace. Τα ΗΑΕ δεσμεύτηκαν νωρίτερα για ένα επενδυτικό πλαίσιο 1,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την επόμενη δεκαετία, με στόχο την υποδομή τεχνητής νοημοσύνης, τους ημιαγωγούς, την ενέργεια, την κβαντική υπολογιστική, τη βιοτεχνολογία και τη μεταποίηση. Τα ΗΑΕ έχουν επίσης δεσμευτεί να επενδύσουν, να κατασκευάσουν ή να χρηματοδοτήσουν κέντρα δεδομένων των ΗΠΑ.
«Οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί», είπε ο Ρούμπιν, αλλά προειδοποίησε ότι δεν μπορεί να υλοποιηθούν όλοι.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, η Σαουδική Αραβία συμφώνησε να αγοράσει αμερικανικά προϊόντα αξίας 450 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η πραγματική ροή εμπορίου και επενδύσεων ήταν μικρότερη από 300 δισεκατομμύρια δολάρια από το 2017 έως το 2020, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Αραβικών Κρατών του Κόλπου.
Ενώ ήταν μια σημαντική διπλωματική επίσκεψη, ο Ρούμπιν είπε ότι εύχεται ο πρόεδρος να είχε επικεντρωθεί περισσότερο στις πιο δύσκολες συγκρούσεις, φέρνοντας τους Ισραηλινούς, και πιθανώς ακόμη και τους Ιρανούς, απευθείας στις συνομιλίες.
«Υπάρχουν ανησυχίες στην φιλοϊσραηλινή κοινότητα για την απόφασή του να μην επισκεφθεί το Ισραήλ και να λάβει ορισμένες θέσεις που φαίνεται να αποστασιοποιούνται δημόσια από την ισραηλινή κυβέρνηση», είπε ο Ρούμπιν.
Παρ’ όλα αυτά, οι αναλυτές λένε ότι οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν σε αυτό το ταξίδι θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη θέση της Αμερικής στη Μέση Ανατολή έναντι της Κίνας και της Ρωσίας.
«Θα υπερκεράσει την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας» στην περιοχή, είπε η Ζιάντα.
Μια απροσδόκητη κίνηση για τη Συρία
Μια βασική εξέλιξη κατά τη διάρκεια της περιοδείας του Τραμπ στη Μέση Ανατολή ήταν η ανακοίνωσή του στις 13 Μαΐου για την άρση όλων των κυρώσεων των ΗΠΑ στη Συρία. Την επόμενη μέρα, συναντήθηκε με τον Σύρο επικεφαλής Άχμεντ αλ-Σαράα στο Ριάντ.
Η Συρία είναι μια από τις χώρες που έχουν υποστεί τις περισσότερες κυρώσεις στον κόσμο. Αρχικά επιβλήθηκαν στο καθεστώς Άσαντ, αλλά αυτές οι κυρώσεις έχουν εμποδίσει σοβαρά τις προσπάθειες ανοικοδόμησης του έθνους.
Ο Τραμπ μπορεί να δει την άρση των κυρώσεων ως μια στρατηγική κίνηση για να ανοίξει τη Συρία σε επενδύσεις των ΗΠΑ και του Κόλπου, καθώς και για να αντισταθεί στην επιρροή του Ιράν και της Ρωσίας στην περιοχή.
«Το Ιράν και η Ρωσία, και οι δύο αντίπαλοι των Ηνωμένων Πολιτειών, έχουν εκδιωχθεί από αυτή τη νέα ηγεσία στη Συρία», δήλωσε ο Ρούμπιν, σημειώνοντας ότι αυτό δίνει στην Ουάσιγκτον την ευκαιρία να οικοδομήσει ισχυρότερους δεσμούς με τη χώρα και να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη οικονομική επιρροή της Κίνας στην περιοχή.
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τους δεσμούς της συριακής κυβέρνησης με την Αλ Κάιντα και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τις εθνοτικές και θρησκευτικές μειονότητες.
«Μένει να δούμε αν θα ανταποκριθούν θετικά και θα ενεργήσουν καλύτερα για την προστασία των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων», είπε ο Ζιάντα.
Ενώ ορισμένοι στο Κογκρέσο εξέφρασαν ανησυχία για τη Συρία, ο Τραμπ υιοθέτησε αισιόδοξο τόνο.
«Ήρθε η ώρα τους να λάμψουν», είπε ο Τραμπ κατά τη διάρκεια των δηλώσεών του στο Ριάντ. «Καλή τύχη, Συρία. Δείξε κάτι πολύ ξεχωριστό».
