EPOCH TIMES

Το Ισραήλ ήταν η πρώτη χώρα στη Μέση Ανατολή που αναγνώρισε την κομμουνιστική Κίνα, έξι μήνες μετά την κατάληψη της εξουσίας από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ), καλλιεργώντας οικονομικές και στρατηγικές σχέσεις μαζί της. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν ουκ ολίγες μεταφορές στρατιωτικής τεχνολογίας  από το Ισραήλ στην Κίνα, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο κύριος στόχος της ισραηλινής διπλωματίας ήταν να δεσμεύσει το ΚΚΚ ώστε να μην παράσχει βοήθεια στους εχθρούς του Ισραήλ στην Εγγύς Ανατολή.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η Κίνα δέχθηκε τα οφέλη της συνεργασίας με το Ισραήλ, δεν δίστασε να προσφέρει τη στήριξή της στις αραβικές χώρες που αντιμετωπίζουν εχθρικά το εβραϊκό κράτος, όπως το Ιράν και το Ιράκ, καθώς και στις παλαιστινιακές τρομοκρατικές οργανώσεις.

Στο α΄μέρος του άρθρου, παρουσιάστηκαν οι σχέσεις του ΚΚΚ με τις προαναφερθείσες χώρες και οργανώσεις και το είδος της βοήθειας που εκείνες έλαβαν από το κράτος του Μάο Τσετούνγκ, τόσο σε υλικοτεχνικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο, ενώ στο β΄μέρος έγινε αναφορά στις στρατηγικές και επενδυτικές κινήσεις με τις οποίες η Κίνα αφ’ ενός αποσπά τεχνολογία και τεχνογνωσία από τους εταίρους της και αφ’ ετέρου τους εμπλέκει σε σχέσεις εξάρτησης.

Το αγκάλιασμα του φιδιού

Το Ισραήλ ήταν μια από τις χώρες που ενέδωσαν στις κινεζικές επενδυτικές προτάσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για τις κινεζικές εταιρείες, οι οποίες μπήκαν μαζικά μέσα. Από τις 148 συναλλαγές που εξετάστηκαν, οι 130 (περίπου το 87%) έγιναν μετά από το 2013. Οι Κινέζοι όχι μόνο αγόρασαν εταιρείες όπως η Tnuva, κέρδισαν διαγωνισμούς για την κατασκευή ή τη διαχείριση λιμανιών και επένδυσαν τεράστια κεφάλαια σε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας προκειμένου να πάρουν στα χέρια τους τις τεχνολογικές γνώσεις, αλλά διείσδυσαν επίσης βαθιά στον ακαδημαϊκό χώρο. Η κίνηση αυτή εξυπηρετούσε δύο σκοπούς:  την πρόσβαση στην ακαδημαϊκή έρευνα και τους ισραηλινούς ερευνητές και την αποσιώπηση των επικριτικών για την Κίνα απόψεων στον ακαδημαϊκό χώρο.

Το βασικό ‘εργαλείο’ που χρησιμοποιεί η Κίνα για να διεισδύει στον ακαδημαϊκό χώρο είναι το «Ινστιτούτο Κομφούκιος» – ένα πρόγραμμα που πήρε το όνομά του από τον μεγαλύτερο Κινέζο φιλόσοφο στην ιστορία. Το Ινστιτούτο Κομφούκιος υπάγεται μεν στο κινεζικό Υπουργείο Παιδείας, αλλά στην πραγματικότητα διοικείται από ένα πολιτικό συμβούλιο του οποίου τα μέλη προέρχονται από περισσότερα από δέκα διαφορετικά υπουργεία της Κίνας, όπως το υπουργείο Εξωτερικών, το υπουργείο Οικονομικών και Πολιτισμού, καθώς και από υπουργεία υπεύθυνα για διάφορους τομείς προπαγάνδας.

Το πρόγραμμα προσεγγίζει τα δυτικά πανεπιστήμια με μια δελεαστική προσφορά: μια ετήσια πληρωμή ύψους περίπου 100.000 δολαρίων (ή 93.000 ευρώ) για το δικαίωμα να ιδρύσουν εντός του πανεπιστημιακού χώρου ένα κινεζικό ινστιτούτο για τη μελέτη της κινεζικής γλώσσας και του κινεζικού πολιτισμού, το οποίο θα προσφέρει και υποτροφίες σε φοιτητές για να ταξιδέψουν στην Κίνα. Το Ινστιτούτο μπήκε στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ το 2006 και στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο το 2014, με μια επίσημη εκδήλωση στην οποία παρευρέθησαν πολλοί υψηλά ιστάμενοι Κινέζοι αξιωματούχοι, όπως ο αναπληρωτής Πρωθυπουργός, ο υπουργός Παιδείας κ.ά. [41].

Το 2009, ο Economist παρέθεσε τον τότε υπουργό Προπαγάνδας της Κίνας, Λι Τσανγκ Τσουν, ο οποίος είχε περιγράψει τα Ινστιτούτα Κομφούκιος ως «σημαντικό μέρος του κινεζικού προγράμματος προπαγάνδας έξω από την Κίνα», και όχι άδικα – η παρουσία του ινστιτούτου στην καρδιά ενός ακαδημαϊκού χώρου δημιουργεί ένα κλίμα αυτολογοκρισίας τόσο μεταξύ των φοιτητών όσο και των διδασκόντων. Ποιος φοιτητής των Σπουδών Ανατολικής Ασίας ή μέλος ΔΕΠ θα ήθελε να πει κάτι που θα μπορούσε να αναστατώσει το κινεζικό καθεστώς, καταστρέφοντας τις πιθανότητές του να πάρει υποτροφία και να πάει στην Κίνα;

«Διαπιστώσαμε ότι ορισμένοι καθηγητές ένιωθαν πίεση να λογοκρίνουν τον εαυτό τους για διάφορους λόγους», δήλωσε η Ρέιτσελ Πάτερσον από την Αμερικανική Ένωση Καθηγητών (NAC), η οποία μελέτησε 12 Ινστιτούτα Κομφούκιος στις ΗΠΑ για ενάμιση χρόνο. Ο καθηγητής Πέρι Λινκ, του Τμήματος Ανατολικής Ασίας του Πανεπιστημίου Πρίνστον, παρομοίασε τα ινστιτούτα αυτά με γιγάντια ανακόντα, που κάθονται μέσα στο πανεπιστήμιο χωρίς να κινούνται. Το φίδι δεν χρειάζεται να κινηθεί ούτε δηλώνει τους σκοπούς του. Όμως όλοι γνωρίζουν ότι είναι εκεί και ότι αν μιλήσουν για την Κίνα με αρνητικό τρόπο, αυτό θα ξυπνήσει και θα τους βλάψει. Γι’ αυτό και λογοκρίνουν τον εαυτό τους. «Το δικαίωμα του Κομμουνιστικού Κόμματος να κυβερνά είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα», εξήγησε ο κος Λινκ. «Απαγορεύεται απολύτως να θιχτεί η νομιμότητα του κόμματος ως το ένα και μοναδικό δικτατορικό κόμμα της Κίνας.» [42]

Τελικά, τον Αύγουστο του 2020, ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, ανακοίνωσε ότι η Ινστιτούτα Κομφούκιος δεν αποτελούν μόνο μέρος του συστήματος προπαγάνδας του ΚΚΚ, αλλά χρησιμοποιούνται επίσης για τη στρατολόγηση κατασκόπων και συνεργατών, επιβεβαιώνοντας το περιεχόμενο μιας έρευνας που δημοσιεύτηκε στo Epoch Magazine τρία χρόνια νωρίτερα. [43], [44]

Ένα άλλο εργαλείο για τη διείσδυση στον ισραηλινό ακαδημαϊκό χώρο ήταν οι διάφορες συνεργασίες. Μία από αυτές υπογράφηκε το 2015 μεταξύ του Διεπιστημονικού Κέντρου της Herzliya και της Κεντρικής Σχολής του ΚΚΚ. «Η στρατηγική σκέψη εκτιμάται ιδιαίτερα», δήλωσε τότε ο πρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου, καθηγητής Ουριήλ Ράιχμαν, για να δικαιολογήσει τη συνεργασία. [45]

Δεν είναι απολύτως σαφές ποια ήταν η πρόθεση του καθηγητή Ράιχμαν, δεδομένου ότι η Σχολή του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία εδρεύει στο Πεκίνο, ανήκει σε μια αλυσίδα σχολών (περίπου 2.700) του ΚΚΚ, που εκπαιδεύουν και καταρτίζουν κυρίως κυβερνητικούς αξιωματούχους, καθώς και αξιωματικούς του κινεζικού στρατού, καθώς και έναν αριθμό επιίλεκτων επιχειρηματιών. Η σχολή ιδρύθηκε το 1934 από μια ιδέα του δικτάτορα Μάο Τσε Τουνγκ, ο οποίος γνώριζε τη σημασία της κατήχησης και ελέγχου του κομματικού επιτελείου. Η αρχική της ονομασία ήταν «Μαρξιστικός Κομμουνισμός», σε συνάρτηση με την κυρίαρχη ιδεολογία της εποχής. Αργότερα, μετονομάστηκε σε «Μαρξιστική-Λενινιστική Ακαδημία» και μετά, πάλι, σε «Κεντρική Σχολή του Κόμματος». Είναι ένα χωνευτήρι για την καλλιέργεια του πνεύματος του Κομμουνιστικού Κόμματος σε κυβερνητικούς αξιωματούχους.

Για παράδειγμα, ολόκληρος ο τρόπος διαχείρισης του Κομμουνιστικού Κόμματος αναπτύχθηκε στη σχολή κατά τη διάρκεια της της Μεγάλης Πολιτιστικής Επανάστασης (1966-1976) – μιας δεκαετίας καταπίεσης, βασανιστηρίων και δολοφονιών. Σε γενικές γραμμές, μπορεί να ειπωθεί ότι η σχολή παρήγαγε ηγέτες υπεύθυνους για τον θάνατο 60-80 εκατομμυρίων ανθρώπων από την αρχή της κυριαρχίας του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, συμπεριλαμβανομένων αθώων παιδιών και ηλικιωμένων. Οι ακριβείς αριθμοί είναι δύσκολο να βρεθούν.

«Ο απώτερος στόχος της σχολής είναι να δημιουργήσει ένα σύνολο αξιών και ιδεών, που χρησιμοποιούνται για να δικαιολογήσουν το μονοπώλιο της εξουσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος», εξήγησε ο Κέρι Μπράουν, επικεφαλής του προγράμματος για την Ασία στη δεξαμενή σκέψης Chatham με έδρα το Λονδίνο και ο οποίος στο παρελθόν είχε φιλοξενήσει μέλη της σχολής του ΚΚΚ. [46]

Κόκκινα φώτα

Ενώ όμως οι κινεζικές εταιρείες γίνονταν μαζικά δεκτές στο Ισραήλ με ανοιχτές αγκάλες, στις ΗΠΑ είχαν ήδη αρχίσει να ακούγονται επίσημες φωνές που προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο. Τον Οκτώβριο του 2014, ο επικεφαλής του FBI Τζέημς Κόμεϋ δήλωσε σε συνέντευξή του στην ερευνητική εκπομπή «60 λεπτά» ότι οι Κινέζοι είχαν εισβάλει σχεδόν σε κάθε εταιρεία στην Αμερική: «Υπάρχουν δύο τύποι εταιρειών στις ΗΠΑ: εκείνες στις οποίες έχουν διεισδύσει οι Κινέζοι και εκείνες που δεν γνωρίζουν ότι έχουν διεισδύσει σε αυτές οι Κινέζοι».

Οι Αμερικανοί είχαν αρχίσει να καταλαβαίνουν εκείνη τη χρονιά ότι οι κινεζικές κλοπές έπρεπε να περιοριστούν. Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ όρισε την κατάσταση ως «κατάσταση έκτακτης ανάγκης εθνικής ασφάλειας» και μια μεταγενέστερη έκθεση της Επιτροπής των ΗΠΑ για την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας δήλωσε ότι οι κινεζικές κλοπές κοστίζουν στις αμερικανικές εταιρείες περίπου 300 δισεκ. δολάρια ετησίως και εκατομμύρια χαμένες θέσεις εργασίας στην αμερικανική οικονομία. [48]

Ωστόσο, το ΚΚΚ δεν δείχνει να ενδιαφέρεται και πολύ για τις αμερικανικές αντιδράσεις. Το 2015, πατά το πεντάλ του γκαζιού με ένα νέο σχέδιο: το «Made in China 2025». Σύμφωνα με αυτό, μέχρι το 2025 τουλάχιστον δέκα βιομηχανίες στην Κίνα – αεροπλοΐα, τσιπ, ανάπτυξη, ηλεκτρικά αυτοκίνητα κ.ά. – θα πρέπει να λειτουργούν ανεξάρτητα από ξένες επενδύσεις (ή με μειοψηφική ξένη επένδυση). Το σχέδιο θα επιτευχθεί μέσω μιας μεγάλης οικονομικής βοήθειας περίπου 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς τους τοπικούς επιχειρηματίες, οι οποίοι θα αποκτήσουν αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των ξένων εταιρειών. Έτσι, οι μεγάλες ξένες εταιρείες θα αναγκαστούν τελικά να σταματήσουν ή να μειώσουν σημαντικά τις δραστηριότητές τους στην Κίνα.

Από την έναρξη του προγράμματος στα τέλη του 2015, το κινεζικό καθεστώς ώθησε τις κινεζικές εταιρείες να προχωρήσουν σε μια πιο μαζική εκστρατεία εξαγορών. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων Rhodium Group, οι κινεζικές επενδύσεις μόνο στις ΗΠΑ σχεδόν τριπλασιάστηκαν το 2016 σε σύγκριση με το 2015 και από 15,3 δισεκ. δολάρια το 2015, αυξήθηκαν σε 45,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016. [50]

Προς απογοήτευση του ΚΚΚ, τον Ιανουάριο του 2017, η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ άρχισε να αντιδρά και να σχεδιάζει πώς θα αναχαιτίσει αυτή την εισβολή. Στο Ισραήλ, εν τούτοις, τα πράγματα συνέχισαν να βαίνουν καλώς και τον Μάρτιο του 2017, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου μετέβη για δεύτερη φορά στην Κίνα. «Είχα μια συνάντηση με τους επικεφαλής των 11 μεγαλύτερων εταιρειών της Κίνας. Ένα μεγάλο μέρος από αυτές ήδη επενδύει στο Ισραήλ και ένα μεγάλο μέρος πρόκειται επίσης να επενδύσει στο Ισραήλ», δήλωσε κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί. «Αυτό σημαίνει επιχειρηματική ανάπτυξη και σύνδεση με τις μεγάλες κινεζικές αγορές. Αυτό είναι καλό τόσο για τους πολίτες του Ισραήλ όσο και για την οικονομία του Ισραήλ. Τους είπα ότι στον σημερινό κόσμο υπάρχουν αρκετές συγκεντρώσεις τεχνολογίας. Δεν είναι πολλές. Στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ – και το Ισραήλ είναι ανοιχτό σε επιχειρήσεις με την Κίνα.» [51]

Μια ημέρα μετά έγραψε στο Facebook: «Ο πρόεδρος της Κίνας ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ είναι ένας στρατηγικός εταίρος μας στην καινοτομία – μια πολύ σημαντική απόφαση για τη χώρα μας» [52]. Το Xinhua (Σινχουά), το πρακτορείο ειδήσεων του ΚΚΚ, ανέφερε ότι ο Νετανιάχου δήλωσε ότι «το Ισραήλ ελπίζει να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία “Μια ζώνη, ένας δρόμος” (ή αλλιώς Πρόγραμμα Δρόμος του Μεταξιού)». [53]

Μια έκφραση της συνεργασίας του Ισραήλ με το ΚΚΚ παρατηρήθηκε τον Οκτώβριο του 2018, όταν μια «διάσκεψη για την καινοτομία» πραγματοποιήθηκε στην Ιερουσαλήμ με τη συμμετοχή του Νετανιάχου και του αντιπροέδρου της Κίνας Γουάνγκ Τσι-σαν [54]. Η διάσκεψη για την καινοτομία ήταν μια πρωτοβουλία για την οποία είχε γίνει λόγος ήδη από το Μάιο του 2014, όταν υπογράφηκε μνημόνιο κατανόησης για τη διοργάνωση μίας τέτοιας διάσκεψης μεταξύ του Νετανιάχου και του Κινέζου αναπληρωτή πρωθυπουργού Λιου Γιαν-ντόνγκ. Τον ίδιο μήνα, υπογράφηκε επίσης μνημόνιο κατανόησης μεταξύ του ισραηλινού υπουργείου Επιστήμης και Τεχνολογίας και του υπουργείου Επιστήμης και Τεχνολογίας του ΚΚΚ, για τη διεξαγωγή κοινής έρευνας στους τομείς της νευροεπιστήμης, των τεχνολογιών εδάφους και νερού, της νανοτεχνολογίας, της βιοϊατρικής τεχνολογίας κ.ά.. Αποφασίστηκε επίσης η ίδρυση κοινού ερευνητικού εργαστηρίου στον τομέα των βιοεπιστημών. [55]

Την ίδια περίοδο που το Ισραήλ άνοιγε τις πόρτες του, οι ΗΠΑ άρχισαν να τις κλείνουν πανικόβλητες. Αυτό έγινε, μεταξύ άλλων, μέσω της «Επιτροπής για τις ξένες επενδύσεις στις ΗΠΑ» (CFIUS), ο ρόλος της οποίας είναι να εξετάζει, να εγκρίνει ή να απορρίπτει τις ξένες επενδύσεις. Τον Ιανουάριο του 2018, οι ΗΠΑ απαγόρευσαν στον Κινέζο δισεκατομμυριούχο Τζακ Mα, ιδιοκτήτη της κινεζικής εταιρείας Alibaba, να αγοράσει μια αμερικανική υπηρεσία πληρωμών, φοβούμενες ότι προσωπικές πληροφορίες για Αμερικανούς πολίτες θα κατέληγαν στα χέρια της κινεζικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Τον ίδιο μήνα, απαγορεύτηκε στη κινεζική HNA Group να πραγματοποιεί μεταφορές χρημάτων, καθώς η εν λόγω εταιρεία δεν παρείχε πληροφορίες για τους μετόχους και τους ελεγκτές της. Τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους, απαγορεύτηκε στην κινεζική επενδυτική εταιρεία Xinyan να αποκτήσει την αμερικανική εταιρεία Xcerra, με αντικείμενο τα μικροτσίπ και τους ημιαγωγούς, καθώς οι επενδυτές υποστηρίζονταν από την κινεζική κυβέρνηση. Και άλλα… [56]

Το 2019, ο πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε διαταγή με την οποία διέταζε την κινεζική εταιρεία ByteDance, στην οποία ανήκει η εφαρμογή TikTok, να πουλήσει όλα τα περιουσιακά στοιχεία που είχε στις ΗΠΑ. Η εντολή ανέφερε ότι η TikTok «αυτόματα συλλέγει μεγάλο όγκο πληροφοριών από τους χρήστες, συμπεριλαμβανομένης της δραστηριότητάς τους στο διαδίκτυο και σε άλλα δίκτυα […], οι οποίες θα επέτρεπαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας να αποκτήσει πρόσβαση σε προσωπικές και ιδιωτικές πληροφορίες των Αμερικανών και, κατ’ επέκταση, να εντοπίζει τη θέση ομοσπονδιακών υπαλλήλων και εργολάβων, να δημιουργεί αρχεία με προσωπικές πληροφορίες γι’ αυτούς για να τους εκβιάζει και να διεξάγει βιομηχανική κατασκοπεία». [57]

Οι ΗΠΑ απαγόρευσαν επίσης στις αμερικανικές εταιρείες να εξάγουν ηλεκτρονικά εξαρτήματα σε δεκάδες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας που βοηθούν το ΚΚΚ να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ουιγούρων στην Κίνα, οι οποίοι φυλακίζονται σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας για αναμόρφωση [58]. Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο δημιούργησε ένα πρόγραμμα με την ονομασία «Clean Network», το οποίο έχει ως στόχο την «προστασία των εθνικών περιουσιακών στοιχείων των Ηνωμένων Πολιτειών, συμπεριλαμβανομένου του απορρήτου των πιο ευαίσθητων πληροφοριών των πολιτών και των εταιρειών από επιθετικές διεισδύσεις κακόβουλων φορέων, όπως το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας» [59]. Το σχέδιο απαγόρευε στις κινεζικές εταιρείες, όπως η China Telecom, να παρέχουν τηλεπικοινωνιακές υπηρεσιές στις ΗΠΑ και μεταξύ των ΗΠΑ και ξένων προορισμών και ανέφερε απερίφραστα ότι δεν θα ήταν δυνατή η δημιουργία ψηφιακής επαφής με αμερικανικές διπλωματικές εγκαταστάσεις (όπως η πρεσβεία των ΗΠΑ) μέσω των δικτύων 5G στα οποία συμμετέχουν οι κινεζικές εταιρείες, αλλά μόνο μέσω «καθαρού επικοινωνιακού και υπολογιστικού εξοπλισμού».

Οι Αμερικανοί έχουν συνειδητοποιήσει ότι καμία συμφωνία με τις μεγάλες κινεζικές εταιρείες δεν είναι αθώα. Όλες οι μεσαίες και μεγάλες κινεζικές εταιρείες συνεργάζονται στενά με το ΚΚΚ. Οι κινέζικοι νόμοι για την εθνική ασφάλεια υποχρεώνουν κάθε επιχείρηση να συνεργάζεται με τις κινεζικές μυστικές υπηρεσίες και να διαβιβάζουν πληροφορίες σε αυτές, εφόσον ζητηθούν. Το άρθρο 11 του Νόμου περί Εθνικής Ασφάλειας της Κίνας του 1993, για παράδειγμα, αναφέρει ότι «ο Οργανισμός Κρατικής Ασφάλειας δύναται όπως επιθεωρεί τις ηλεκτρονικές συσκευές επικοινωνίας, τις εφαρμογές, όπως και κάθε παρόμοιο εξοπλισμό και συσκευές που ανήκουν σε οποιαδήποτε οργάνωση ή ιδιώτη» [60]. Δηλαδή, ο κινεζικός στρατός και οι κινεζικοί οργανισμοί πληροφοριών μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση στον εξοπλισμό οποιασδήποτε κινεζικής ιδιωτικής εταιρείας και στις βάσεις δεδομένων που έχει συλλέξει, χωρίς η εταιρεία να έχει το δικαίωμα να αρνηθεί. Ομοίως, ο «Εθνικός Νόμος περί Πληροφοριών» της Κίνας του Ιουνίου 2017 αναφέρει στο άρθρο 7 ότι «κάθε οργανισμός ή πολίτης θα πρέπει να υποστηρίζει, να βοηθά και να συνεργάζεται με το έργο των μυστικών υπηρεσιών του κράτους» [61]. Εκτός αυτού, κάθε ιδιωτική κινεζική εταιρεία, εντός και εκτός της χώρας, πρέπει βάσει νόμου να έχει και ένα τμήμα του ΚΚΚ – έναν κομματικό οργανισμό – εντός της, του οποίου τα μέλη-αντιπρόσωποι του κόμματος θα έχουν τον ‘τελευταίο λόγο’ όσον αφορά τις αποφάσεις που αφορούν τις επιχειρηματικές δραστηριότητες της εταιρείας, περιλαμβανομένου των επενδύσεών της. [62]

Τον Δεκέμβριο του 2020, ο Τζον Ράτκλιφ, επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών των ΗΠΑ, έγραψε ότι το Πεκίνο είναι η μεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ και τον ελεύθερο κόσμο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Οι πληροφορίες των μυστικών υπηρεσιών είναι σαφείς: Το Πεκίνο σκοπεύει να κυριαρχήσει στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο οικονομικά, στρατιωτικά και τεχνολογικά.» [ 63]

Ο Ράτκλιφ τόνισε ότι το ΚΚΚ προσπαθεί επίσης να παρακινήσει τους Αμερικανούς που είναι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής να υιοθετήσουν φιλοκινεζικές θέσεις: «Ενημέρωσα τις επιτροπές πληροφοριών της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας ότι η Κίνα επικεντρώνει τις προσπάθειές της στα μέλη του Κογκρέσου 6 φορές συχνότερα από τη Ρωσία και 12 φορές συχνότερα από το Ιράν». Σύμφωνα με τον ίδιο, ο κόσμος βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με την επιλογή μεταξύ δύο εντελώς αντίθετων ιδεολογιών. Η μία ολοκληρωτική μαρξιστική και η άλλη ελεύθερη δημοκρατική. «Οι ηγέτες της Κίνας επιδιώκουν να υποτάξουν τα δικαιώματα του ατόμου στη θέληση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ασκούν κυβερνητικό έλεγχο στις εταιρείες και παραβιάζουν την ιδιωτική ζωή και την ελευθερία των πολιτών μέσω ενός αυταρχικού εποπτικού κράτους», έγραψε.

Μια ασφυκτική λαβή

Εν κατακλείδι, παρά την απειλή που συνιστά το ΚΚΚ για τον ελεύθερο κόσμο, παρά το γεγονός ότι οπλίζει, υποστηρίζει ιδεολογικά και οικονομικά τους σημαντικότερους εχθρούς του Ισραήλ και παρά το γεγονός ότι είναι σαφώς γνωστό στις ισραηλινές και αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ότι το σχέδιο των κινεζικών εταιρειών που επενδύουν στο Ισραήλ είναι να αποκτήσουν ή ακόμα και να υφαρπάξουν τεχνογνωσία, το κράτος του Ισραήλ διατηρεί την πολιτική που είχε ξεκινήσει τον περασμένο αιώνα, ενισχύοντας τη συνεργασία του με το ΚΚΚ. Κατά τη διάρκεια του 2020, ήταν προγραμματισμένο ισραηλινές και κινεζικές ομάδες να συναντηθούν για να συζητήσουν για την εμβάθυνση αυτής της συνεργασίας, αλλά η πανδημία του κορωνοϊού ανέβαλε τις συνομιλίες.

Μπορεί να ειπωθεί ότι εκτός από συγκεκριμένες περιπτώσεις – για παράδειγμα, όταν ο επόπτης ασφαλίσεων στο υπουργείο Οικονομικών σταμάτησε περίπου δέκα προσπάθειες εξαγοράς ισραηλινών ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών εταιρειών από Κινέζους επενδυτές [64] ή όταν το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών πίεσε το Ισραήλ να αποτρέψει μια κινεζική εταιρεία να κερδίσει τον διαγωνισμό για την κατασκευή της μονάδας αφαλάτωσης νερού Sorek 2 στο Παλμαχίμ [64] – το κράτος του Ισραήλ δεν προειδοποίησε το κοινό ούτε προσπάθησε να παρεμποδίσει την υλοποίηση των σχεδίων του ΚΚΚ. Αντιθέτως, προσπάθησε να τη διευκολύνει και ενθάρρυνε τις κινεζικές επενδύσεις.

Τον Ιανουάριο του 2021, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, σε συνέντευξή του στο περιοδικό Epoch, συνόψισε την κατάσταση ως εξής: «Αν και γνωρίζαμε ποια ήταν η πραγματική φύση αυτού του καθεστώτος, αδιαφορούσαμε για δεκαετίες». Ο Πομπέο μιλούσε για την αμερικανική πολιτική, αλλά η διαπίστωσή του αντικατοπτρίζει και τη στάση του Ισραήλ. «Πιστεύω ότι οι άνθρωποι κατάλαβαν, ειδικά με αυτόν τον ιό που ήρθε από τη Γούχαν – όλος ο κόσμος είδε τη φύση αυτού του καθεστώτος.» [66]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

41. Eyal Levinter, “The Chinese Arm at the Heart of the Israeli Academy”, Epoch Magazine, June 13, 2017

42. Eyal Levinter, “The Chinese Arm at the Heart of the Israeli Academy”, Epoch Magazine, June 13, 2017

43. Reuters Staff, “Pompeo hopeful China’s Confucius Institutes will be gone from U.S. by year-end”, Reuters, 2 September 2020

44. Eyal Levinter, “The Chinese Arm at the Heart of the Israeli Academy”, Epoch Magazine, June 13, 2017

45. Lior Detal, “The interdisciplinary center will cooperate with the school of the Communist Party of China”, The Marker, August 11, 2015

46. Dan Levin, “China’s Top Party School”, Foreign Policy, 6 March 2012

47. James Cook, “FBI Director: China Has Hacked Every Big US Company”, Business Insider, 6 October 2014

48. The Commission on the Theft of American Intellectual Property, “The IP Commission Report”, The National Bureau of Asian Research, May 2013

49. European Chamber, “CHINA MANUFACTURING 2025: PUTTING INDUSTRIAL POLICY AHEAD OF MARKET FORCE”, http://www.europeanchamber.com.cn/en, 3 March 2017

50. Rhodiim Group, “China Investment Monitor: Capturing Chinese Foreign Investment Data in Real Time”

51. Benjamin Netanyahu Facebook, https://www.facebook.com/Netanyahu/videos/1015447 8878582076, 20 March 2017

52. Benjamin Netanyahu Facebook, https://www.facebook.com/Netanyahu/videos/1015448 2175427076, 21 March 2017

53. Xinhua, “China, Israel announce innovative comprehensive partnership”, xinhuanet.com, 21 March 2017

54. Ministry of Foreign Affairs, “Prime Minister Netanyahu and Chinese Vice President Wang Qishan participated in the opening of the Innovation Conference in Jerusalem”, www.gov.il, October 25, 2018

55. Ministry of Science and Technology, “Ministry of Science and Technology – Foreign Relations – China. Detail of foreign relations between the Ministry of Science and Technology and China”, www.gov.il, January 3, 2021

56. Eyal Levinter, “Why Israel continues to transfer technology to China, while the US and Europe block deals with it”, Epoch Magazine, July 2018

57. WhiteHouse.gov, “Executive Order on Addressing the Threat Posed by TikTok”, August 6 2020

58. Eil Levinter, “The Next Move in the World Chess Game – September 2020”, Epoch Magazine, September 2020

59. U.S Department of State, The Clean Network

60. China.Org.Cn, “State Security Law of the People’s Republic of China”, Article 11

61. Chinese National People’s Congress Network, “National Intelligence Law of the People’s Republic”, cs.brown.edu, June 2017, Article 7

62. Michael Martina, “Exclusive: In China, the Party’s push for influence inside foreign firms stirs fears”, Reuters, 24 August 2017

63. John Ratcliffe, “China Is National Security Threat No. 1”, Wall Street Journal, 3 December 2020

64. Eyal Levinter, “Why Chinese companies will not gain control over Israeli insurance and pension companies”, Epoch Magazine, October 13, 2017

65. Itamar Eichner, “A serious crisis with the US was avoided: the Chinese did not win the desalination tender”, Ynet, May 26, 2020

66. Jan Jekielek, “Special Interview with US Secretary of State Mike Pompeo”, Epoch Magazine, January 2021

Του Eyal Levinter

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Το Ισραήλ ήταν η πρώτη χώρα στη Μέση Ανατολή που αναγνώρισε την κομμουνιστική Κίνα, έξι μήνες μετά την κατάληψη της εξουσίας από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ), καλλιεργώντας οικονομικές και στρατηγικές σχέσεις μαζί της. Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν ουκ ολίγες μεταφορές στρατιωτικής τεχνολογίας  από το Ισραήλ στην Κίνα, αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο κύριος στόχος της ισραηλινής διπλωματίας ήταν να δεσμεύσει το ΚΚΚ ώστε να μην παράσχει βοήθεια στους εχθρούς του Ισραήλ στην Εγγύς Ανατολή.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι η Κίνα δέχθηκε τα οφέλη της συνεργασίας με το Ισραήλ, δεν δίστασε να προσφέρει τη στήριξή της στις αραβικές χώρες που αντιμετωπίζουν εχθρικά το εβραϊκό κράτος, όπως το Ιράν και το Ιράκ, καθώς και στις παλαιστινιακές τρομοκρατικές οργανώσεις.

Στο α΄μέρος του άρθρου, παρουσιάστηκαν οι σχέσεις του ΚΚΚ με τις προαναφερθείσες χώρες και οργανώσεις και το είδος της βοήθειας που εκείνες έλαβαν από το κράτος του Μάο Τσετούνγκ, τόσο σε υλικοτεχνικό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο.

Η κινεζική εισβολή στο Ισραήλ

Η κινεζική αρωγή προς τους Παλαιστίνιους και τις γειτονικές μουσουλμανικές χώρες δεν εμπόδισαν το Ισραήλ να συνάψει επίσημες διπλωματικές σχέσεις με το ΚΚΚ το 1992, συνεχίζοντας τις πωλήσεις τεχνολογίας στην Κίνα και βαθαίνοντας τη συνεργασία των δύο χωρών. Καμία από τις ισραηλινές κυβερνήσεις δεν θεώρησε ότι υπήρχε πρόβλημα με αυτό, παρά το ότι οι ΗΠΑ τη δεκαετία του 1990 ισχυρίστηκαν ότι το Ισραήλ είχε παραβιάσει τους όρους για τη χρήση της τεχνολογίας πυραύλων Patriot χωρίς τη συγκατάθεσή τους, καθώς και της αμερικανικής τεχνολογίας που είχε εγκατασταθεί στα αεροπλάνα του Λιονταριού, την ανάπτυξη των οποίων είχαν χρηματοδοτήσει οι ΗΠΑ. [23]

Το 1999, οι σχέσεις με τις ΗΠΑ έφθασαν σε σημείο βρασμού όταν το Ισραήλ θέλησε να πουλήσει στην Κίνα τρία προηγμένα κατασκοπευτικά αεροσκάφη τύπου Falcon, με εγκατεστημένα συστήματα ραντάρ αμερικανικής τεχνολογίας. [24]

Οι ΗΠΑ εξέφρασαν αντιρρήσεις, το Ισραήλ αποζημίωσε το ΚΚΚ με 350 εκατομμύρια δολάρια και η συμφωνία ακυρώθηκε. Εν τούτοις, το Ισραήλ δεν δίστασε ούτε στιγμή και συνέχισε να πουλάει τεχνολογία στην Κίνα. Το 2005 έγινε γνωστό ότι το Ισραήλ συμφώνησε να αναβαθμίσει τα UAV τύπου Harpy που είχε πουλήσει στην Κίνα μια δεκαετία νωρίτερα. Το Harpy είναι ένα πιλοτικό όχημα που εκρήγνυται στα συστήματα ραντάρ του εχθρού. Οι ΗΠΑ διαμαρτυρήθηκαν και πάλι, κατηγορώντας το Ισραήλ για απάτη, και απείλησαν να αποχωρήσουν από τη συνεργασία τους για το σχέδιο ανάπτυξης του αεροσκάφους F-35. [25]

Ως αποτέλεσμα, το Ισραήλ ακύρωσε τη συμφωνία Harpy και ανακοίνωσε ότι στο εξής όλες οι στρατιωτικές συμφωνίες και η διπλή τεχνολογία προς την Κίνα θα υπόκεινται στην έγκριση των ΗΠΑ. [26]

Η κρίση της Harpy ώθησε επίσης το Ισραήλ να περάσει το «Defense Export Control Law» (Νόμος για τον Έλεγχο των Εξαγωγών Αμύνης) το 2007, νόμος που επέβαλε πρόσθετους περιορισμούς στις εξαγωγές στρατιωτικών και διπλών τεχνολογιών. [27]

Για να προωθήσει το ΚΚΚ τα σχέδιά του, το 2006 άλλαξε τη στρατηγική του και ανακοίνωσε ένα «εθνικό σχέδιο για την ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στην Κίνα», σύμφωνα με το οποίο θα έστελνε κυβερνητικές και ιδιωτικές εταιρείες στη Δύση για να αποκτήσουν τεχνολογίες και να τις φέρουν πίσω στην Κίνα με στόχο «την παροχή επιστημονικής-τεχνολογικής υποστήριξης για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας αρμονικά σοσιαλιστικής», όπως γράφει το πρόγραμμα. [28]

Η ιδέα ήταν να καταστεί η Κίνα κέντρο τεχνολογικής ανάπτυξης (περιλαμβανομένων των γεωργικών τεχνολογιών). Δεδομένου ότι οι ίδιοι δεν διέθεταν αρκετές γνώσεις ή εξειδικευμένο προσωπικό, κρίθηκε απαραίτητο να σταλούν άτομα και επιχειρήσεις στη Δύση, όπου θα αποκτούσαν τις απαραίτητες γνώσεις ακόμα και με αθέμιτα μέσα, και να προσληφθεί προσωπικό για να εργαστεί στην Κίνα.

Έτσι, μια νέα εποχή ξεκίνησε. Οι κινεζικές εταιρείες εισέβαλαν στη Δύση, φτάνοντας τελικά και στο Ισραήλ. Οι δύο πρώτες καταγεγραμμένες συναλλαγές ήταν το 2011, όταν η κινεζική εταιρεία Kamchina (που ανήκει στο ΚΚΚ) αγόρασε την εταιρεία Makhteshim Agan, η οποία παράγει φυτοπροστατευτικά υλικά, ενώ η Horizons Ventures με κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών του Κινέζου δισεκατομμυριούχου Λι Κα-σινγκ, ο οποίος συνδέεται με την κορυφή του ΚΚΚ, επένδυσε στην εταιρεία Magisto που αναπτύσσει αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της επεξεργασίας βίντεο.

Ο Κινέζος μεγιστάνας Λι Κα-Σινγκ έχει επενδύσει έκτοτε σε περίπου 20 επιπλέον ισραηλινές επιχειρήσεις, περιλαμβανομένου του Technion – του ακαδημαϊκού-τεχνολογικού κέντρου γνώσης του Ισραήλ. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένα «αντίγραφο του Technion» στην Κίνα [29].

Η κινεζική στρατηγική ήταν απλή. «Στέλνουν ομάδες στις δυτικές χώρες για να συνδεθούν με τους δυτικούς εταίρους τους και να δημιουργήσουν νέες συνεργασίες», μας είπε ένας ανώτερος σύμβουλος μεγάλων κινεζικών εταιρειών, ο οποίος συνεργάζεται στενά με υψηλόβαθμους κυβερνητικούς αξιωματούχους του ΚΚΚ.

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, οι ομάδες έρχονται για να μάθουν πιο άμεσα την τέχνη του εμπορίου και των επιχειρήσεων, όπως εφαρμόζεται στις δυτικές εταιρείες, «για να την κλέψουν και να τη μεταφέρουν στην Κίνα».

Ορισμένες από τις κλοπές γίνονται στο πλαίσιο σχεδίων των κινεζικών υπηρεσιών πληροφοριών και του κινεζικού στρατού. Το σχέδιο 863, για παράδειγμα, σχετίζεται με την κλοπή από βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας [30]. Το 973 σχετίζεται με την έρευνα και την ανάπτυξη και το 211 χρησιμοποιείται από τους Κινέζους σε πανεπιστήμια. Μερικές φορές η κλοπή συνδυάζεται με επιθέσεις στον κυβερνοχώρο. Η κλοπή δεν αφορά μόνο την υψηλή τεχνολογία, αλλά και όλα όσα μπορούν να διδάξουν στους Κινέζους πώς να διοικούν μια επιτυχημένη εταιρεία – επιχειρηματικά μοντέλα, μοντέλα διαχείρισης, στρατηγικές μάρκετινγκ και πολλά άλλα.

Για να μιλήσουμε με αριθμούς, το 2005 στις ΗΠΑ το ΚΚΚ λειτουργούσε μεταξύ 2.000 και 3.000 εταιρειών των οποίων ο μοναδικός λόγος ύπαρξης ήταν να κλέβουν και να χρησιμοποιούν αμερικανική τεχνολογία , όπως προειδοποίησε η Λίζα Μπρόνσον, ανώτερη αξιωματούχος στο Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ. Πέντε χρόνια αργότερα, το FBI αναθεώρησε τον αριθμό σε 3.200 εταιρείες. [31]

«Πρόκειται για εταιρείες-βιτρίνες. Μπορεί να είναι εγγεγραμμένες σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη, η Ταϊβάν ή το Χονγκ Κονγκ. Είναι εγγεγραμμένες εκεί για λόγους απόκρυψης, αλλά όλες εργάζονται για το κινεζικό καθεστώς», μου είπε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος της βιομηχανίας, ο οποίος γνωρίζει σε βάθος τις συναλλαγές στην Κίνα. «Αυτό επιτρέπει στην κινεζική κυβέρνηση να απλώνει τα πλοκάμια της και να συγχρονίζει τις δραστηριότητές της χωρίς αυτό να γίνεται γνωστό. Αυτό που είναι σημαντικό για τον ‘κινεζικό δράκο’ είναι να αποκτήσει τεχνολογίες – στα τρόφιμα, το νερό, την υγεία, την επικοινωνία και τις υποδομές. Πρόκειται για μια στρατηγική κίνηση, όπως στο σκάκι. Αποκτούν ένα στρατηγικό πλεονέκτημα και το εκμεταλλεύονται. Πρώτα, προσπαθούν να αποκτήσουν την τεχνολογία με νόμιμο τρόπο. Εάν δεν τα καταφέρουν, θα την κλέψουν. Αν δεν είναι καλή, θα την καταστρέψουν.»

Από τον Οκτώβριο του 2011 έως τον Αύγουστο του 2012, Κινέζοι χάκερ προσπαθούσαν να εισέλθουν στα συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών της Rafael, της Israel Aerospace Industries και της Elishra που συμμετείχαν στην ανάπτυξη και κατασκευή του Iron Dome. και υπάρχουν υποψίες ότι κατάφεραν να κλέψουν έγγραφα που αφορούσαν τη λειτουργία του «Σιδερένιου Θόλου», καθώς και τη λειτουργία άλλων ισραηλινών αμυντικών συστημάτων, όπως το Arrow. Η εταιρεία ασφαλείας CyberESI, που ακολούθησε τους χάκερ, αποκάλυψε την υπόθεση στο τεχνολογικό ιστολόγιο του Μπράιαν Κρεμπς (Brian Krebs) στο διαδίκτυο. Η εκπρόσωπος της Aerospace Industries επιβεβαίωσε στον Κρεμπς ότι όντως είχε πραγματοποιηθεί μια τέτοια επίθεση, αλλά ισχυρίστηκε ότι μόνο μη απόρρητο πολιτικό δίκτυο της βιομηχανίας είχε παραβιαστεί. [32]

Το σχέδιο του Δρόμου του Μεταξιού

Το ΚΚΚ δεν επαναπαύτηκε και το 2013 πρόσθεσε ένα νέο επίπεδο στη στρατηγική του: την πρωτοβουλία «Μία ζώνη και ένας δρόμος» ή – ανεπίσημα – το σχέδιο του Δρόμου του Μεταξιού. Οι βάσεις για το έργο είχαν τεθεί μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν το ΚΚΚ είχε πείσει εταιρείες όπως η HP και η Dell να μεταφέρουν μέρος της παραγωγής τους σε εσωτερικές και σχετικά φτωχές περιοχές της Κίνας, όπως η Τσόντσινγκ, με στόχο τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αύξηση των μισθών στην περιοχή. Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα: οι υψηλής τεχνολογίας εταιρείες ανακάλυψαν ότι δεν είχαν τρόπο να εξάγουν αποτελεσματικά τα προϊόντα τους στο εξωτερικό – οι περιοχές αυτές δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα και τα αεροδρόμια σε αρκετές περιπτώσεις δεν λειτουργούσαν όπως θα έπρεπε.

Η λύση που σκέφτηκε το ΚΚΚ ήταν οι σιδηροδρομικές γραμμές – από το κέντρο της Κίνας προς την Ευρώπη.

Μεταξύ του 2008 και του 2013, κατασκευάστηκαν σχεδόν 40 γραμμές, που συνδέουν 16 πόλεις στην Κίνα με 15 πόλεις στην Ευρώπη, τις οποίες η HP και η Dell χρησιμοποίησαν για να μεταφέρουν τα προϊόντα τους στο εξωτερικό στο μισό χρόνο από ό,τι χρειάζεται για να γίνει αυτό με θαλάσσια μέσα.

Αλλά αυτό που ξεκίνησε ως μια προσπάθεια να λυθεί το πρόβλημα της φτώχειας στις εσωτερικές περιοχές της Κίνας, γρήγορα έγινε ο «νέος μεταξωτός βραχίονας» του ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος αντιλήφθηκε ότι ένα καλά οργανωμένο σύστημα σιδηροδρομικών γραμμών ωφελεί και στην επίτευξη μεγαλύτερων στόχων. Έτσι προέκυψε το σχέδιο «Μία ζώνη και ένας δρόμος».

Επιφανειακά, φαινόταν ότι το ΚΚΚ έχτιζε σιδηροδρομικά και οδικά δίκτυα που συνέδεαν την Κίνα με ασιατικές και ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να εκπληρώσει το παλιό κινεζικό όνειρο της διανομής αγαθών από την Κίνα στον κόσμο μέσω του περίφημου Δρόμου του Μεταξιού. Ωστόσο, το έργο εξυπηρετούσε και έναν άλλο σκοπό: κάθε φορά που το ΚΚΚ αντιλαμβανόταν ότι μια χώρα που βρίσκεται στον ιστορικό Δρόμο του Μεταξιού είχε οικονομικό ή διπλωματικό πρόβλημα, το Πεκίνο τής προσέφερε οικονομική, πολιτική, ακόμη και στρατιωτική βοήθεια για να βγει από τη δύσκολη θέση της, συνδέοντάς την επίσημα με το πρόγραμμα του Δρόμου του Μεταξιού.

Με αυτόν τον τρόπο, η χώρα αυτή βρισκόταν είτε να χρωστά στην Κίνα είτε να εξαρτάται από εκείνη, κάτι που το ΚΚΚ εκμεταλλευόταν για να ασκεί πολιτική πίεση όποτε χρειαζόταν.

Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία το 2014, το ΚΚΚ προσέφερε στη Ρωσία 15 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή μιας σιδηροδρομικής γραμμής υψηλής ταχύτητας, καθώς και συνεργασία στον τομέα του διαστήματος, της επιστήμης και των οικονομικών βιομηχανιών – και φυσικά την ένταξή της στο Πρόγραμμα του Δρόμου του Μεταξιού. Αυτό δημιούργησε μια σχετική εξάρτηση της Ρωσίας από το ΚΚΚ, το οποίο έχει επίσης διεισδύσει στη διαστημική και την επιστημονική βιομηχανία της.

Το ΚΚΚ εισχώρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο όταν διαπίστωσε τα διπλωματικά ρήγματα που είχαν δημιουργηθεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα οποία σήμαιναν σημαντικές οικονομικές ζημίες για τους Βρετανούς. Πρότεινε, λοιπόν, να κατασκευάσει μια εγκατάσταση για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας (παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας), μια επιχειρηματική λεωφόρο στο Λονδίνο (επένδυση 2,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων), έναν ουρανοξύστη και μια σιδηροδρομική γραμμή μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Κίνας.

Η Ελλάδα, όταν βρισκόταν σε σοβαρή οικονομική κρίση, έλαβε επίσης ένα ‘δώρο’ – τον Απρίλιο του 2016, ένας βραχίονας του κόμματος αγόρασε το 67% του λιμανιού του Πειραιά. Εν κατακλείδι, το ΚΚΚ κατάφερε να προωθηθεί στους κεντρικούς άξονες περίπου 60 διαφορετικών χωρών κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού, όπως έδειξαν στοιχεία του Economist. [33]

Το Ισραήλ μπήκε στο στόχαστρο το 2013, όταν το ΚΚΚ παρατήρησε ότι βρισκόταν υπό την απειλή ενός οικονομικού μποϊκοτάζ. Στα τέλη του 2012, τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν με μεγάλη πλειοψηφία την αποδοχή της Παλαιστινιακής Αρχής ως κράτος-παρατηρητή στα Ηνωμένα Έθνη. Σε απάντηση, το Ισραήλ αποφάσισε να εγκρίνει την κατασκευή χιλιάδων κατοικιών σε όλη την Πράσινη Γραμμή. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ομπάμα αντέδρασε σκληρά κατά του Νετανιάχου και άρχισαν να σχηματίζονται διεθνείς εταιρείες σε όλο τον κόσμο που επέβαλαν οικονομικό εμπάργκο στο Ισραήλ [34], [35]. Το ΚΚΚ εκμεταλλεύτηκε την ατμόσφαιρα του αναδυόμενου μποϊκοτάζ και προσφέρθηκε να ‘υποστηρίξει’ το Ισραήλ και να του ανοίξει τις πόρτες για την αναπτυσσόμενη παγκόσμια οικονομία, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος το μποϊκοτάριζε. Ταυτόχρονα, θα συνέδεε το Ισραήλ με τον Δρόμο του Μεταξιού – μια πρόταση που περιελάμβανε την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής από το Εϊλάτ στο λιμάνι του Ασντόντ.

Το Ισραήλ ενέδωσε στον πειρασμό. Το υπουργείο Οικονομικών, με επικεφαλής τον Ναφτάλι Μπένετ, έκλεισε τα οικονομικά παραρτήματα σε ΗΠΑ και Ευρώπη για να ανοίξει γραφεία στην Κίνα [36], ενώ ο πρωθυπουργός Νετανιάχου πήγε σε επίσημη επίσκεψη στην Κίνα τον Μάιο για συναντήσεις με κορυφαία στελέχη του ΚΚΚ και με επιχειρηματίες. «Η Κίνα ενδιαφέρεται για τρία πράγματα: την ισραηλινή τεχνολογία, την ισραηλινή τεχνολογία και την ισραηλινή τεχνολογία», δήλωσε όταν επέστρεψε [37]. Μετά από αυτό, η ισραηλινή κυβέρνηση ενέκρινε το ψήφισμα 251 σχετικά με την «ενίσχυση της οικονομικής συνεργασίας με την Κίνα».

Δεν επρόκειτο για μια θεωρητική απόφαση, αλλά για ένα πρακτικό σχέδιο που δημιουργήθηκε για να προωθήσει και να επεκτείνει τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών [38]. Το πρόγραμμα περιελάμβανε διμερείς συμφωνίες συνεργασίας με το ΚΚΚ, την ενίσχυση των δεσμών στους τομείς των σπουδών και της έρευνας μεταξύ των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και μεταξύ των Ισραηλινών και Κινέζων ερευνητών, την οργάνωση αποστολών, τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, την υποστήριξη μεγάλων ισραηλινών επιχειρηματικών σχεδίων που θα πραγματοποιούνταν με κινεζικούς φορείς στους τομείς της ενέργειας, του περιβάλλοντος, των τεχνολογιών νερού και άλλων, τη διευκόλυνση των Θεωρήσεων Εισόδου (visas) για Κινέζους επιχειρηματίες, την ενθάρρυνση επενδύσεων από σημαντικές κινεζικές εταιρείες στον ισραηλινό τεχνολογικό τομέα κτλ., κτλ. Το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Κατασκευών και Στέγασης μπήκαν επίσης στην εικόνα, προσπαθώντας να φέρουν κινεζικές κατασκευαστικές εταιρείες και Κινέζους εργάτες στο Ισραήλ.

Φάνηκε ότι το σχέδιο του ΚΚΚ αφορούσε κυρίως δύο μέτωπα: πρώτον, τη διείσδυση στην ισραηλινή υψηλή τεχνολογία, με την ενθάρρυνση της ισραηλινής κυβέρνησης, προκειμένου να τροφοδοτήσει το σχέδιό της του 2006 για τη μεταφορά γνώσεων στην Κίνα. Και, δεύτερον, την ένταξη του Ισραήλ στον Δρόμο του Μεταξιού, που δημιουργεί εξάρτηση του Ισραήλ από αυτόν, επιτρέποντας έτσι στο ΚΚΚ να ασκεί πολιτική πίεση στην ισραηλινή κυβέρνηση όταν απειλούνται τα συμφέροντά του. Πρώτη απόδειξη αυτού δόθηκε την ίδια εκείνη τη χρονιά, όταν το ΚΚΚ ανάγκασε το Ισραήλ να αποσύρει μια αγωγή που είχε καταθέσει εναντίον της Τράπεζας της Κίνας – μιας τράπεζας του ΚΚΚ – η οποία χρησίμευε ως κεντρικός αγωγός για τη μεταφορά κεφαλαίων στη Χαμάς.

Το 2005, η Μοσάντ ανακάλυψε ότι οι ηγεσίες της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ στο Ιράν και τη Συρία μετέφεραν κεφάλαια για τη χρηματοδότηση τρομοκρατικών δραστηριοτήτων στη Γάζα και το Γιοσέ μέσω της Τράπεζας της Κίνας, τροφοδοτώντας τις δυνατότητες των τρομοκρατικών οργανώσεων να πραγματοποιούν επιθέσεις [39]. Παρά το γεγονός αυτό, η τράπεζα συνέχισε να επιτρέπει τις μεταφορές κεφαλαίων προς τις τρομοκρατικές οργανώσεις. «Τελικά, το 2007, οι Κινέζοι ανακοίνωσαν επίσημα ότι δεν διαπίστωσαν καμία παραβίαση της κινεζικής νομοθεσίας, ότι η Κίνα δεν θεωρεί τη Χαμάς και την Ισλαμική Τζιχάντ τρομοκρατικές οργανώσεις στην Κίνα και ότι δεν παρατήρησαν ασυνήθιστη δραστηριότητα», μας είπε η δικηγόρος Νιτσάνα Νταρσάν Λάιτνερ, ιδρύτρια της οργάνωσης «Οι Γραμμές της Δικαιοσύνης», η οποία συστήθηκε για την καταπολέμηση των τρομοκρατικών οργανώσεων με νομικά μέσα [40].

Η κα Νταρσάν Λάιτνερ κίνησε δικαστική διαδικασία κατά της τράπεζας για λογαριασμό 22 οικογενειών που επλήγησαν από τρομοκρατικές επιθέσεις που οργανώθηκαν χάρη σε χρήματα που πέρασαν από την Τράπεζα της Κίνας. Στον πυρήνα της αγωγής βρισκόταν η μαρτυρία της Ούζι Σαϊά, πρώην μέλους της υπηρεσίας ασφαλείας. Όταν η αγωγή υπέπεσε στην αντίληψη του ΚΚΚ, ασκήθηκε πίεση στον πρέσβη του Ισραήλ στην Κίνα. Το Ισραήλ υπέκυψε στην πίεση, εμπόδισε την κα Σαϊά να καταθέσει και η αγωγή κατέρρευσε.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

23. P.R. Kumaraswamy, “Israel-China Relations and the Phalcon Controversy,” Middle East Policy, Vol. 12, No. 2, Winter 1996, pp. 93–103

24. Despite the American claims, Israel claims to this day that this is an entirely Israeli technology

25. Yitzhak Shichor, “The U.S. Factor in Israel’s Military Relations with China,” China Brief, Vol. 5, No. 12, May 24, 2005

26. Yoram Evron, “Between Beijing and Washington: Israel’s Technology Transfers to China,” Journal of East Asian Studies, Vol. 13, No. 3, December 2013

27. AP , “Defense Export Control Law”, website of the Defense Export Control Division, 2007-5677

28. The State Council – The People’s Republic of China, “The National Medium and Long-Term Program for Science and Technology Development (2006-2020)”, www.itu.int

29. Detal , Orpaz, “Huge donation to the Technion: Li Ka-shing will transfer 130 million dollars for the establishment of a branch in China”, The Marker, September 2013

30. Eyal Levinter, “We’re being stolen, but we don’t know it yet”, Epoch Magazine, November 2016

31. Dallas Boyd, “Advanced technology acquisition strategies of the people’s republic of china”, Defense Threat Reduction Agency, September 2010

32. Joe Miller, “Israeli Iron Dome firms ‘infiltrated by Chinese hackers”, BBC News, 31 July 2014

33. www.eiu.com/topic/one-belt-one-road

34. Way -Net, “Obama: Israel does not understand what is good for it”, January 15, 2013

35. Avital Lahav, “Do Obama’s words foreshadow an economic boycott against Israel?”, Ynet, January 19, 2013

36. Azoulai , “Want to work abroad: 2,200 applicants for 12 commercial annex jobs”, Globes, December 2013

37. Prime Minister’s Office, “PM Netanyahu’s Remarks at Israeli Presidential Conference,” press release, June 20, 2013

38. The Prime Minister’s Office

39. Ariel Kahana, “Due to the connection with China: security personal testimony is avoided”, first source, July 11, 2013

40. From an article in Epoch magazine, “The Chinese are coming. What do they want?”, March 9, 2014

Του Eyal Levinter

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Το Ισραήλ ήταν η πρώτη χώρα στη Μέση Ανατολή που αναγνώρισε την κομμουνιστική Κίνα. Αυτό συνέβη τον Ιανουάριο του 1950, περίπου έξι μήνες μετά την κατάληψη της εξουσίας από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ) [1]. Δεν επρόκειτο για επίσημες διπλωματικές σχέσεις, αλλά για εμπιστευτικές. Η πρώτη τους τεκμηρίωση εμφανίστηκε το 1979, όταν το Ισραήλ μετέφερε μυστικά αμυντικές τεχνολογίες στην Κίνα [2]. Και στις επόμενες δύο δεκαετίες, όταν το Ισραήλ πραγματοποίησε περισσότερες από 60 συναλλαγές μεταφοράς στρατιωτικής τεχνολογίας στη ΜΚS συνολικής αξίας 1 έως 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι συμφωνίες περιελάμβαναν τεχνολογίες για την αναβάθμιση αρμάτων μάχης, συστήματα νυχτερινής όρασης, συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, πυραύλους αέρος-αέρος και άλλα [3]. «Το κίνητρο του Ισραήλ ήταν πρωτίστως οικονομικό, αλλά σε δεύτερο επίπεδο αφορούσε και την ασφάλεια και τη στρατηγική. Το Ισραήλ ήλπιζε ότι χάρη στη βοήθεια που παρείχε [στην Κίνα], η Κίνα θα συμπεριελάμβανε τα συμφέροντα ασφαλείας του Ισραήλ στο σύνολο των πολιτικών-ασφαλιστικών της εκτιμήσεων», ανέφερε ο Εφραΐμ Χαλεβί (Ephraim Halevi), πρώην επικεφαλής της Μοσάντ, σε γνωμοδότηση που συνέταξε για το Κέντρο Shasha Στρατηγικών Ερευνών.

«Το Ισραήλ επιθυμούσε διακαώς να μην ενισχύσει η Κίνα τους χειρότερους εχθρούς του σε διάφορους τομείς. [Ωστόσο] αυτές οι ελπίδες είχαν ήδη διαψευστεί εκείνη την εποχή. Από την άλλη πλευρά, οι ανάγκες της Κίνας, οι οποίες ήταν τόσο η ασφάλεια όσο και η οικονομία, ικανοποιήθηκαν.» [4]

Ήδη από τη δεκαετία του 1970, το ΚΚΚ καλλιεργούσε εκτεταμένους στρατιωτικούς δεσμούς με το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν.

Η πιο ουσιαστική σύνδεση ήταν η μεταφορά δύο τόνων χαμηλής ποιότητας εμπλουτισμένου ουρανίου από έναν κινεζικό στρατιωτικό πυρηνικό αντιδραστήρα στον Σαντάμ [5]. Τον Αύγουστο του 1980, σε μια ιδιαίτερα βίαιη ομιλία του, ο Σαντάμ απείλησε να καταστρέψει το κράτος του Ισραήλ. Έναν χρόνο αργότερα, ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη εξαφάνισαν μέσα σε δευτερόλεπτα το όνειρό του να αποκτήσει πυρηνική βόμβα, βομβαρδίζοντας τον ιρακινό αντιδραστήρα.

Ιράν-Κίνα

Ένας ακόμα ‘παιδότοπος’ για το ΚΚΚ ήταν το Ιράν, στο οποίο το κινεζικό καθεστώς παρείχε μια εγκατάσταση για την παραγωγή ουρανίου. «Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το Ισραήλ έμαθε ότι η Κίνα σκόπευε να παράσχει στο Ιράν μία εγκατάσταση UF6 – εξαφθοριούχο ουράνιο 6, το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό κάθε προγράμματος που έχει σχεδιαστεί για την παραγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου», έγραψε ο Χαλεβί. «Πρόκειται για ένα βασικό συστατικό για την παραγωγή πυρηνικού υλικού για την παραγωγή όπλων».

«Ο χειρισμός αυτού του θέματος ενώπιον του κινεζικού συστήματος δεν απέφερε θετικά αποτελέσματα», συνέχισε ο Χαλεβί. «Ο υπουργός Άμυνας Γιτζάκ Ράμπιν αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την επίσκεψη που επρόκειτο να πραγματοποιήσει στην Κίνα για να θέσει το θέμα αυτό στο υψηλότερο επίπεδο της κινεζικής πλευράς. Συνοδευόταν από τον επικεφαλής της Μοσάντ Σαμπτί Σαβίτ, στον οποίο είχε ανατεθεί το θέμα αυτό στο ανώτατο εκτελεστικό επίπεδο. Το θέμα τέθηκε με όλη του τη σοβαρότητα από τον Γιτζάκ Ράμπιν, μεταξύ άλλων και σε μια ολιγομελή συνάντηση που πραγματοποιήθηκε με την κινεζική ηγεσία. Οι λεπτομέρειες αυτής της συνάντησης δεν έχουν δημοσιοποιηθεί μέχρι σήμερα, απ’ όσο γνωρίζω, αλλά αυτό που είναι σημαντικό να σημειωθεί είναι ότι δεν έγιναν κινεζικές κινήσεις μετά την επίσκεψη που να υποδηλώνουν ότι το αίτημα του Ισραήλ ικανοποιήθηκε.

»Κάποιοι πιστεύουν ότι η εγκατάσταση μεταφέρθηκε ως έχει από την Κίνα στο Ιράν, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που διατείνονται ότι μόνο τα σχέδια παραδόθηκαν στο Ιράν.

»Η εγκατάσταση έγινε στο Ισφαχάν του Ιράν και χωρίς αυτήν τα σχέδια των Ιρανών δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν. Καμία άλλη οντότητα δεν ήταν πρόθυμη να δώσει στους Ιρανούς αυτήν τη δυνατότητα και δεν γνωρίζουμε αν θα μπορούσαν να έχουν ολοκληρώσει μια παρόμοια κατασκευή μόνο με τις δικές τους μηχανικές και επιστημονικές γνώσεις.»

Το παράδειγμα που αναφέρει ο Χαλεβί είναι μόνο μια σταγόνα στον ωκεανό των μυστικών στρατιωτικών συμφωνιών που υπογράφηκαν μεταξύ της Κίνας και του Ιράν, οι οποίες περιελάμβαναν τη μεταφορά τεχνολογίας για την παραγωγή πυρηνικών όπλων και βαλλιστικών πυραύλων, χημικών όπλων, βιολογικών όπλων και προηγμένων συμβατικών όπλων. Ο επικεφαλής της CIA, ο ναύαρχος Ουίλλιαμ Όλιβερ Στάντμαν (William Oliver Studman), έγραψε το 1993 ότι «η Κίνα έχει καθιερωθεί ως ο κύριος προμηθευτής πυρηνικής τεχνολογίας του Ιράν». [6]

Όσον αφορά τα βιολογικά όπλα, η κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών γνωρίζει ότι κινεζικές εταιρείες έχουν μεταφέρει εξοπλισμό βιολογικού πολέμου στο Ιράν, όπως αποκάλυψε τον Ιανουάριο του 1997 η Μαντλήν Ωλμπράιτ (Madeleine Albright), η οποία ήταν τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, απαντώντας σε ερώτηση της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ [7].

Κινεζικές εταιρείες επίσης «πούλησαν στο Ιράν ολόκληρα εργοστάσια για την παραγωγή θανατηφόρων αερίων», αποκάλυψε η αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών [8]. Με την πάροδο των ετών, μάθαμε για δεκάδες ακόμα στρατιωτικές συμφωνίες μεταξύ Κίνας και Ιράν, παρέχοντας από βαλλιστικούς πυραύλους που μπορούν να μεταφέρουν κάθε είδους αιχμή βέλους, μέχρι την τεχνογνωσία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή διαφόρων τύπων συμβατικών όπλων. «Είναι προφανές εδώ και χρόνια ότι η Κίνα παρέχει σημαντική υποστήριξη, μερικές φορές μαζικά, στους πιο εξτρεμιστές από τους εχθρούς μας», έγραψε ο Χαλεβί.

Το ενδιαφέρον της Κίνας για τη στρατιωτική και τεχνολογική υποστήριξη των εχθρών μας δεν ήταν μόνο οικονομικό. Οι δεσμοί του ΚΚΚ με τους μεγάλους εχθρούς του Ισραήλ ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1960, όταν ο Μάο Τσετούνγκ αποφάσισε να δημιουργήσει ένα «ενιαίο μέτωπο» μη δυτικών χωρών που θα αντιτασσόταν στον «δυτικό ιμπεριαλισμό». Από την άποψη του ΚΚΚ, οι αραβικές χώρες της Ασίας, περιλαμβανομένων του Ιράν, της Συρίας, του Πακιστάν και του Αφγανιστάν, έπαιζαν ένα σημαντικό ρόλο στο πρόγραμμα αντίστασης στον ιμπεριαλισμό – του οποίου αιχμή του δόρατος εκείνη την εποχή ήταν ο Σιωνισμός.

Το ΚΚΚ εξοπλίζει τους Παλαιστίνιους

Οι Παλαιστίνιοι συμπεριελήφθησαν επίσης σε αυτό το σχέδιο. Από τη δεκαετία του 1960, οι σχέσεις μεταξύ του ΚΚΚ και των Παλαιστινίων αναθερμάνθηκαν όταν ο κινεζικός στρατός άρχισε να προμηθεύει μεγάλες ποσότητες όπλων και πυρομαχικά στις παλαιστινιακές τρομοκρατικές οργανώσεις.

Ο Χανί αλ Χασάν, ειδικός πολιτικός σύμβουλος του Αραφάτ, δήλωσε ότι μεταξύ 1964 και 1970 οι Παλαιστίνιοι πολεμούσαν με όπλα κατασκευασμένα στην Κίνα, υπονοώντας ότι το ΚΚΚ ήταν ο κύριος προμηθευτής των Παλαιστινίων. Ωστόσο, η Σοβιετική Ένωση παρείχε επίσης όπλα. [9]

Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες εκτίμησαν ότι η αξία των όπλων που μεταφέρθηκαν από την Κίνα στους Παλαιστίνιους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ανερχόταν στα πέντε εκατομμύρια δολάρια (περίπου 30 εκατ. δολάρια σήμερα ή 27 εκατ. ευρώ) [10]. Όπλα, χειροβομβίδες, πυρίτιδα, νάρκες και άλλα εκρηκτικά κατέφθαναν με αποστολές από την Κίνα. Το ΚΚΚ παρείχε επίσης ιδεολογική καθοδήγηση και στρατιωτική εκπαίδευση στα μέλη της PLO, που είχε  προσκαλέσει σε ένα «στρατόπεδο εκπαίδευσης» στην Κίνα. [11]

Η ιστορικός Δρ Λίλλιαν Κραιγκ Χάρρις (Dr. Lillian Craig Harris) το περιέγραψε αυτό λεπτομερώς το 1977 σε ένα άρθρο που δημοσίευσε στο Journal of Palestinian Studies για λογαριασμό του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και του Ινστιτούτου Παλαιστινιακών Σπουδών στη Βηρυτό. Η κα Χάρρις έγραψε ότι η σχέση μεταξύ του ΚΚΚ και των παλαιστινιακών ανταρτικών οργανώσεων ήταν πάντα στενή.

Το περιοδικό «Επιθεώρηση του Πεκίνου» είχε παραθέσει κάποτε τα λόγια του προέδρου της PLO Γιάσερ Αραφάτ, ο οποίος φέρεται να είχε πει ότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας έχει τη «μεγαλύτερη επιρροή στην υποστήριξη της επανάστασης και την ενίσχυση της επιμονής μας».

Πιο ριζοσπαστικές παλαιστινιακές οργανώσεις, όπως το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, έχουν εκφραστεί πιο άμεσα. «Ο ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, Τζορτζ Χάμπας (George Habas), δήλωσε το 1970: “Ο καλύτερος φίλος μας είναι η Κίνα. Η Κίνα θέλει το Ισραήλ να σβηστεί από το χάρτη, επειδή όσο υπάρχει το Ισραήλ, δεν θα υπάρχουν επιθετικά ιμπεριαλιστικά φυλάκια σε αραβικά εδάφη”», γράφει η Χάρρις. [12]

Η Χάρρις παραθέτει επίσης τον Μάο Τσετούνγκ, ο οποίος δήλωσε το 1965: «Ο ιμπεριαλισμός φοβάται την Κίνα και τους Άραβες. Το Ισραήλ και η Φορμόζα (ιστορική ονομασία της Δημοκρατίας της Ταϊβάν) είναι βάσεις του ιμπεριαλισμού στην Ασία. Εσείς [οι Παλαιστίνιοι] είστε η πύλη της μεγάλης ηπείρου και εμείς [οι Κινέζοι] είμαστε η πίσω πλευρά της. Αυτοί [οι ιμπεριαλιστές] δημιούργησαν το Ισραήλ για εσάς και τη Φορμόζα για εμάς. Ο σκοπός τους είναι ο ίδιος και στις δύο περιπτώσεις». [13]

Παρόμοια πράγματα είπε τον Μάρτιο του 1970 ο Κινέζος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Λι Σιάνιαν, ο οποίος συναντήθηκε στο Πεκίνο με αντιπροσωπεία της Φατάχ:

«Οι παρατεταμένοι αγώνες έκαναν τον παλαιστινιακό λαό και τους λαούς όλων των αραβικών χωρών να καταλάβουν ακόμα καλύτερα ότι η επιμονή του λαού στον ένοπλο αγώνα είναι ο σωστός τρόπος για τους Άραβες να νικήσουν τους επιτιθέμενους και να κερδίσουν την εθνική απελευθέρωση και ότι μόνο μέσα από τον ένοπλο αγώνα είναι δυνατόν να νικήσουν τους Αμερικανούς ιμπεριαλιστές και τους Ισραηλινούς επιτιθέμενους, να ανακτήσουν τα χαμένα εδάφη τους και να πετύχουν την πραγματική ανεξαρτησία και απελευθέρωση». [14]

Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, ένας εκπρόσωπος της Φατάχ στάθηκε στο πλευρό του Μάο Τσετούνγκ στο Πεκίνο, κατά τη διάρκεια πομπής για την 21η επέτειο της ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. [15]

Η επιρροή του ΚΚΚ στους Παλαιστίνιους ήταν επίσης ιδεολογική. Το Νέο Πρακτορείο Ειδήσεων του ΚΚΚ ανέφερε αρκετές φορές εκείνη την εποχή ότι οι Παλαιστίνιοι βλέπουν τα πολιτικά και στρατιωτικά έργα του Μάο ως «μία απεριόριστη πηγή καθοδήγησης στον αγώνα για την απελευθέρωση της γης τους και την επιστροφή στα σπίτια τους» [16]. Το «Κόκκινο Βιβλίο» του Μάο, που περιέχει τα αποφθέγματα του δικτάτορα, καθώς και άλλα γραπτά του, όπως τα «Στρατηγικά προβλήματα στον επαναστατικό πόλεμο της Κίνας» και «Στρατηγικά προβλήματα στον ανταρτοπόλεμο κατά της Ιαπωνίας», έγινε συνιστώμενο ανάγνωσμα μεταξύ των μελών της Φατάχ στη δεκαετία του 1970.

Από τη σκοπιά του ΚΚΚ, ο αγώνας κατά του Ισραήλ παρείχε επίσης στους Παλαιστίνιους την ευκαιρία να εφαρμόσουν μια σημαντική αρχή του μαρξισμού: τον ένοπλο αγώνα μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων. Σε αυτή την περίπτωση, όχι μεταξύ του προλεταριάτου και των αστών, αλλά μεταξύ των αδύναμων (Παλαιστινίων) και των Ισραηλινών «κατακτητών».

Όπως έγραψε ο Χαλεβί, ο πρώην επικεφαλής της Μοσάντ, οι προσπάθειες του Ισραήλ να περιορίσει την κινεζική υποστήριξη προς τους εχθρούς του δεν ευοδώθηκαν και το ΚΚΚ συνέχισε να εξοπλίζει το Ιράν και τη Συρία.

Αποστολές πυραύλων από την Κίνα έφτασαν επίσης στη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ. Δύο κινεζικοί πύραυλοι είναι γνωστοί στο πυραυλικό οπλοστάσιο της Χαμάς: ένας πύραυλος 107 χιλιοστών (Sarukh 107) με μέγιστο βεληνεκές 8 χιλιομέτρων, που εκτοξεύτηκε για πρώτη φορά στο Ισραήλ το 2006 και δεν είναι σαφές αν είναι σε χρήση τώρα. Και ένας πύραυλος WS-1E (πύραυλοι Grad) με βεληνεκές περίπου 40 χλμ, ικανός να πλήξει το Ασντόντ και το Μπέ’ερ Σεβά. Ο πύραυλος, του οποίου η επίσημη ονομασία είναι «Γουέι-Σεχ» («Ο Φύλακας»), αναπτύχθηκε από την SCAIC Corporation (η Αεροπορική Βιομηχανία της MAC Sichuan) και χρησιμοποιήθηκε στην επιχείρηση χυτού μολύβδου στα τέλη του 2008. Είναι γνωστό ότι χρησιμοποιήθηκε από τη Χαμάς και το 2018.

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες για το 2021. [17]

Όσον αφορά τη Χεζμπολάχ, είναι γνωστό ότι ο πύραυλος που εκτόξευσε η τρομοκρατική οργάνωση κατά του ισραηλινού πλοίο «Hanit» στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου, μια επίθεση στην οποία σκοτώθηκαν τέσσερεις Ισραηλινοί στρατιώτες, ήταν ένας κινεζικού τύπου πύραυλος C-802. [18]

Τον Μάρτιο του 2013, επίσημη κινεζική αντιπροσωπεία επισκέφθηκε το «Μουσείο της Νίκης» που ίδρυσε η τρομοκρατική οργάνωση στο Νότιο Λίβανο και το προώθησε. Το μουσείο εκθέτει εξοπλισμό των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων που συνέλεξε η Χεζμπολάχ από τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου και βίντεο με «νίκες» της Χεζμπολάχ. Ένα από τα μέλη της αντιπροσωπείας, ο Γιανγκ Φου-τσανγκ, πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, ο οποίος εκείνες τις ημέρες διατελούσε αντιπρόεδρος της Σινο-Αραβικής Ένωσης Φιλίας CAFA (China-Arab Friendship Association) – η οποία αποτελεί βραχίονα του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών – δήλωσε ότι η αντίσταση του Λιβάνου είναι «γενναία» και ότι «οι θυσίες είναι απαραίτητες, αλλά στο τέλος η αντίσταση θα νικήσει». [19]

Η κινεζική πρεσβεία στο Λίβανο δεν αρνείται τους δεσμούς της με τη Χεζμπολάχ, αλλά ισχυρίζεται ότι δεν παραβιάζει τις διεθνείς συμβάσεις και ότι δεν πουλά όπλα στην τρομοκρατική οργάνωση. Εάν έγινε κάποια πώληση όπλων, έγινε πειρατικά από κινεζικές εταιρείες. [20]

Ωστόσο, η πρεσβεία δεν λέει ότι αυτός ακριβώς είναι ο μηχανισμός που έχει καθιερωθεί από το ΚΚΚ για να να παρακάμψει τη διεθνή εποπτεία. Όπως είναι γνωστό στην κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών και τεκμηριώνεται περισσότερες από μία φορές γραπτώς, το σύστημα πωλήσεων όπλων του ΚΚΚ λειτουργεί από θυγατρικές του κινεζικού στρατού και των εταιρειών με τις οποίες συνεργάζεται, οι οποίες εισπράττουν δισεκατομμύρια δολάρια από αυτό.

Ο Έντουαρντ Τίμπερλεϊκ, αναλυτής του κινεζικού στρατού για τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και ένας από τους συγγραφείς του βιβλίου «Red Dragon Rising» («Το ξύπνημα του κόκκινου δράκου», 2002), δίνει παραδείγματα τέτοιων εταιρειών και συμφωνιών στο βιβλίο του. «Οι εταιρείες έχουν ονόματα που ακούγονται εξωτικά σε ένα μη κινεζικό αυτί», γράφει. Για παράδειγμα, η εταιρεία Πόλυ («Πολυ-πολυτεχνολογίες», της οποίας το κινεζικό όνομα σημαίνει «Κρατήστε τα κέρδη») ή οι εταιρείες «Ουράνιο Τόξο στον Ουρανό», «Βιομηχανίες Σινικού Τείχους», «999» κ.ο.κ. [21]

Οι εταιρείες μεσολαβούν μεταξύ του κινεζικού στρατού και διαφόρων χωρών και τους πωλούν πυραύλους, πυρηνικές τεχνολογίες, βιολογικά όπλα, δηλητηριώδη αέρια και ατομικά όπλα κάθε είδους. Ο κινεζικός στρατός συνεργάζεται επίσης με μη στρατιωτικές εταιρείες που κατασκευάζουν σχεδόν τα πάντα, από στρατιωτικές στολές έως πυραύλους. Σε αντίθεση με τους εργολάβους όπλων σε πολλές δημοκρατικές χώρες, οι περισσότερες πολιτικές εταιρείες ανήκουν στην κινεζική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένης της Norinco, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής όπλων στον κόσμο, με περισσότερους από ένα εκατομμύριο εργαζόμενους.

Γνωστές εταιρείες όπως η COSCO, η οποία έχει αρχίσει να παρέχει υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς όπλων, εμφανίστηκαν επίσης στην εικόνα, ισχυρίζεται ο Τίμπερλεϊκ, καθώς και η κινεζική επενδυτική εταιρεία CITIC, προσθέτει, η οποία επιτρέπει σε Κινέζους στρατιωτικούς και πράκτορες να ταξιδεύουν στο εξωτερικό με πολιτικά ρούχα, ως υπάλληλοι της CITIC.

Η υποστήριξη του ΚΚΚ προς τους εχθρούς του Ισραήλ αντανακλάται επίσης στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου η Κίνα ψηφίζει πάντα κατά του Ισραήλ. Ακόμη και στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, η Κίνα υποστηρίζει συστηματικά την πολιτική και τις αποφάσεις κατά του Ισραήλ. Το 2018, για παράδειγμα, οι ΗΠΑ διατύπωσαν μια πρόταση για την καταδίκη της Χαμάς για την εκτόξευση ρουκετών και τη χρήση τρομοκρατικών τούνελ κατά του Ισραήλ. Η πρόταση απορρίφθηκε, καθώς δεν συγκεντρώθηκε η απαιτούμενη πλειοψηφία. Η Κίνα ψήφισε κατά της καταδίκης.

«Δεν υπάρχει τίποτα πιο αντισημιτικό από το να λέμε ότι η τρομοκρατία κατά του Ισραήλ δεν μπορεί να καταδικαστεί», είχε δηλώσει η τότε πρέσβης των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη Νίκκι Χέιλυ. [22]

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Yitzhak Shichor, “Hide and Seek: Sino-Israeli Relations in Perspective”, Israel Affairs, Vol. 1, No. 2, 1994, p-188–208

2. Yaakov Katz and Amir Bohbot, “How Israel Used Weapons and Technology to Become an Ally of China”, Newsweek, May 11, 2017

3. Yoram Evron, “Between Beijing and Washington: Israel’s Technology Transfers to China”, Journal of East Asian Studies, Vol. 13, No. 3, December 2013, p-503–528

4. Ephraim Halevi, “China’s involvement in the train line to Eilat: Is it desirable for the State of Israel?”, Shasha Center for Strategic Studies, October 2013

5. Nucleonics Week, May 7, 1991

6. Letter of August 27, 1993, from Admiral William O. Studeman, acting director of the Central Intelligence Agency, to Senator John Glenn (D-Ohio), chairman of the Senate Committee on Governmental Affairs, printed in Senate Hearing 103-208, 185

7. Question submitted for the record to the Senate Foreign Relations Committee, January 8, 1997; see also Deseret News, January 24, 1997, and Washington Times, January 24, 1997

8. Jeffrey Smith, “CHINESE FIRMS SUPPLY IRAN WITH GAS FACTORIES, U.S. SAYS”, The Washington Post, March 8, 1996

9. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1, 1977, p-136

10. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1, 1977, p-136

11. Shaina Oppenheimer, “Weapons and Ideology: Files Reveal How China Armed and Trained the Palestinians”, Haaretz.com, 4 August 2019

12. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1 (Autumn, 1977), p-123-154

13. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1 (Autumn, 1977), p-127

14. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1 (Autumn, 1977), p-137-138

15. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1 (Autumn, 1977), p-138

16. Lillian Craig Harris, “China’s Relations with the PLO”, Journal of Palestine Studies, Vol. 7, No. 1 (Autumn, 1977), p-126

17. MDAA (missile Defense Advocacy Alliance) website

18. Mark Mazzetti, “Striking Deep Into Israel, Hamas Employs an Upgraded Arsenal”, New York Times, 31 December 2008

19. MemriTV, “Chinese Delegation Visits Hizbullah Museum in Lebanon”, memri.org, 19 Mars 2013

20. An interview with the Chinese ambassador to Lebanon, in the Lebanese newspaper rabhka-la, interview Wu Zexian, May 4, 2012

21. Timperlake & Triplett, “Red Dragon Rising: Communist China’s Military Threat to America”, 2002, Kindle edition location 1019

22. Itamar Eichner, “The majority in the UN to condemn Hamas was not enough to approve the decision”, Ynet, December 2018

Του Eyal Levinter

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

GUÉDELON, Γαλλία – Τον Μεσαίωνα, τα κάστρα καθόριζαν σε μεγάλο βαθμό τη διαμόρφωση της ευρύτερης περιοχής. Όταν χτιζόταν ένα κάστρο, κοντά του ξεφύτρωναν χωριά, όπου κατοικούσαν οι τεχνίτες και τις οικογένειές τους. Ένα δάσος, ένα λατομείο και το χώμα με στρώματα πηλού ήταν απαραίτητα για την παροχή των υλικών για την οικοδόμηση.

Πριν από 26 χρόνια, ένας Γάλλος ξεκίνησε ένα μεγαλόπνοο εγχείρημα, για να αναδείξει τις μεσαιωνικές μεθόδους εργασίας, μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια, στο χτίσιμο ενός κάστρου. Αποκάλεσε δε το έργο αυτό Γκεντελόν (Guédelon).

Το κάστρο Γκεντελόν είναι το πνευματικό παιδί του Μισέλ Γκιγιό, ενός ανθρώπου που τον αποκάλεσαν θεοπάλαβο όταν αποφάσισε να χτίσει ένα κάστρο του 13ου αιώνα, με μεθόδους και εργαλεία του 13ου αιώνα, στη Γαλλία του 21ου αιώνα. Ακόμα κι αν ήταν μια πραγματοποιήσιμη ιδέα, γιατί να θέλει κανείς να κάνει κάτι τέτοιο; Αλλά η αφοσίωση του κου Γκιγιό στην επιθυμία του να παρουσιάσει τη μεσαιωνική ζωή στο κοινό, οδήγησαν τελικά στη γέννηση του εγχειρήματος Γκεντελόν.

Η διάρκεια κατασκευής του Γκεντελόν υπολογίστηκε σε περίπου 25 χρόνια. Οι τεχνίτες, ντυμένοι με ρούχα εποχής, δεσμεύτηκαν για τη σχεδόν τριακονταετή διαδικασία και τον μεθοδικό, αργό, αλλά αποφασιστικό ρυθμό της κατασκευής με τους πέτρινους όγκους. Οι κότες και οι χήνες τσιμπολογούν ελεύθερα το έδαφος και τα μαντρωμένα πρόβατα περιμένουν υπομονετικά να κουρευτεί το μαλλί τους, για να το πάρει ο ανυφαντής. Ο ήχος της πέτρας που δουλεύεται με σφυρί και καλέμι ή του σιδήρου που σφυρηλατείται με σπίθες να πετούν έχει μια ρυθμική ποιότητα που αναμειγνύεται με το οργανικό περιβάλλον. Το παρελθόν είναι παρόν σε κάθε στροφή στο Γκεντελόν.

Το Γκεντελόν πρόκειται να αποτελέσει ένα παράδειγμα πειραματικής αρχαιολογίας τεραστίων διαστάσεων για την καλύτερη κατανόηση του έργου των αρχιμαστόρων του 13ου αιώνα. Ο λόγος που επιλέχθηκε ο συγκεκριμένος αιώνας ήταν γιατί γενικά θεωρείται ως η «χρυσή εποχή» του Μεσαίωνα. Ο καιρός τότε ευνοούσε τόσο τις καλλιέργειες όσο και τις οικοδομές, ο κόσμος ευημερούσε και γενικά ήταν μια ειρηνική εποχή με λίγες σχετικά πολεμικές συρράξεις. Ήταν μια εποχή μεγάλων καινοτομιών, πολλές από τις οποίες χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα.

Η αποστολή του κου Γκιγιό

Ο κος Γκιγιό ανέπτυξε το πάθος του για τα κάστρα μεγαλώνοντας στη Γαλλία της δεκαετίας του 1950, ανάμεσα σε άφθονα μεσαιωνικά ερείπια που αποτελούσαν συνηθισμένο προορισμό οικογενειακών διακοπών. Αυτό δεν ήταν και τόσο διασκεδαστικό για τον κο Γκιγιό εκείνη την εποχή. Αν έχεις δει ένα ερείπιο, τα έχεις δει όλα, σκεφτόταν – όμως παρά την απέχθειά του (ή ίσως εξαιτίας της) για τα ερειπωμένα μεσαιωνικά κάστρα, γεννήθηκε μέσα του η επιθυμία να δει ένα κάστρο να ζωντανεύει. Θα μπορούσε να χτίσει ο ίδιος ένα; Ήταν ένα μεγαλεπήβολο όνειρο, αλλά στη γενέτειρά του, το Μπερί, στην κοιλάδα του Λίγηρα, τα μεγάλα όνειρα ήταν αρκετά συχνό φαινόμενο. Το Μπερί ήταν, επίσης, η πατρίδα της Ιωάννας της Λωραίνης.

Μεγαλώνοντας, ο κος Γκιγιό σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι  ζωγραφική, ιστορία της τέχνης και γεωμετρία, ενώ στη συνέχεια άρχισε να ενδιαφέρεται για τα άλογα και τις ιππικές τέχνες. Με τα χρήματα που κέρδισε από τη διδασκαλία μαθημάτων ιππασίας και, σε συνδυασμό με τον αχαλίνωτο ενθουσιασμό του, κατάφερε να πείσει την τράπεζα να του δανείσει τα χρήματα για να αγοράσει το πρώτο του κάστρο, το Λα Ρος (La Roche). Το Λα Ρος ήταν το πρώτο από τα πολλά κάστρα του κου Γκιγιό και το μοναδικό που απέκτησε στην πατρίδα του, το Μπερί.

Το 1979, οι επιστάτες ενός ερειπωμένου κάστρου του 15ου αιώνα, του Σατώ Σαιν-Φαρζώ (Château Saint-Fargeau), θεώρησαν ότι ο κος Γκιγιό ήταν αυτός που έπρεπε να αναλάβει την αποκατάσταση του παραμελημένου κτίσματος στην περιοχή Πουιζέ της Γαλλίας. Το Σαιν-Φαρζώ βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Βουργουνδίας, μόλις δύο ώρες οδήγησης νότια του Παρισιού, στα μισά της διαδρομής μεταξύ της Πόλης του Φωτός και της Ντιζόν.

Το κάστρο του Σαιν-Φαρζώ ήταν η ιδανική τοποθεσία για την υλοποίηση της μεσαιωνικής θεατρικής παράστασης που ήθελε να υλοποιήσει ο κος Γκιγιό. Κάθε χρόνο, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, 600 ηθοποιοί και 60 άλογα αναπαριστούν ένα ιστορικό θέαμα που καλύπτει 1.000 χρόνια και φέρνει τη μεσαιωνική εποχή στο προσκήνιο.

Μετά την επιτυχημένη ανακαίνιση του Σαιν-Φαρζώ, χρειαζόταν μια μεγαλύτερη πρόκληση. Το Σαιν-Φαρζώ τον είχε πείσει για την αγάπη του κοινού για τον Μεσαίωνα και ότι ένα πειραματικό μεσαιωνικό εργοτάξιο, αυθεντικό σε κάθε λεπτομέρεια, θα είχε ευρεία απήχηση.

«Είπα στον εαυτό μου ότι οι τρελές πράξεις είναι τα μόνα πράγματα για τα οποία δεν μετανιώνει κανείς στη ζωή του», δηλώνει ο κος Γκιγιό στο βιβλίο «Guedelon: Fanatics for a Fortress» των Φιλίπ Μινάρ και Φρανσουά Φοτσέ. Αλλά, για να γίνει το όνειρό του πραγματικότητα, χρειαζόταν ένα ακόμη άτομο: τη Μαριλίν Μαρτάν.

Η Κυρά του κάστρου

Ο κος Γκιγιό χρειαζόταν κάποιον που θα τον βοηθούσε στην εποπτεία του έργου, στην αγορά του οικοπέδου, στη χρηματοδότηση του κτισίματος και στη συγκρότηση του συνεργείου. Αυτός ο κάποιος ήταν η κα Μαρτάν, η οποία έγινε γνωστή ως η «Κυρά του κάστρου».

Η κα Μαρτάν είχε ιδρύσει λίγο καιρό πριν την Emeraude, μια ένωση αποκατάστασης που ειδικευόταν στη συντήρηση των παραποτάμιων όχθεων, βοηθώντας αρκετούς ανέργους της περιοχής να βρουν εργασία. Για να αξιοποιήσει στο έπακρο την επιχείρησή της, επέστρεψε στα θρανία για να σπουδάσει δασολογία. Μέσω της εργασίας της, γνώρισε τον κο Γκιγιό και έφερε μερικούς από τους εργάτες της στο εγχείρημα Γκεντελόν.

Αυτό που έλειπε μόνο ήταν το οικόπεδο. Ένας γεωγραφικός χάρτης της περιοχής μετατράπηκε σε χάρτη θησαυρού για την ανεύρεση του μεγαλύτερου κοιτάσματος ψαμμίτη στην περιοχή. Το μέρος που εντοπίστηκε ήταν ιδιόκτητο, χωρίς εμπορική αξία, αλλά αποτελούσε χρυσωρυχείο για την παροχή της πέτρας, του ξύλου, του νερού και της άμμου που χρειάζονταν για την κατασκευή.

Οι ιδιοκτήτες δεν ήθελαν να πουλήσουν τη γη τους, παρόλο που δεν τη χρησιμοποιούσαν. Αλλά ένα από τα χαρακτηριστικά της κας Μαρτάν είναι η επιμονή. Έτσι, η κατασκευή άρχισε το 1997.

Κατασκευή

Ο Ζακ Μουλάν, ο επικεφαλής αρχιτέκτονας ιστορικών μνημείων στη Γαλλία, έκανε το σχέδιο του κάστρου ακολουθώντας τους οικοδομικούς κανόνες του 13ου αιώνα, κανόνες που είχε θέσει η Καθολική Εκκλησία. Αλλά, η αυθεντικότητα είναι το κλειδί για το Γκεντελόν, ξεκινώντας από τα πλούσια υλικά που παρέχει η γη, όπως οι γέρικες βελανιδιές και ο σιδηρούχος ψαμμίτης που μεταφέρθηκε από το λατομείο.

Οι τεχνίτες εκπαιδεύτηκαν στις μεθόδους κατασκευής κάστρων που χρησιμοποιούνταν πριν από οκτώ αιώνες. Η ικανότητα προσαρμογής ήταν το μοναδικό απαιτούμενο προσόν για να συμμετέχει κανείς στο έργο. Άνθρωποι από διαφορετικά επαγγέλματα, από αρτοποιούς μέχρι ηλεκτρολόγους, έλαβαν ειδική εκπαίδευση για να δουλέψουν ως τεχνίτες του 13ου αιώνα.

Ένα από τα θέλγητρα της δουλειάς ήταν η εξασφαλισμένη εργασία για τουλάχιστον 23 χρόνια που θα διαρκούσε το έργο. Επίσης θα μάθαιναν μια νέα τέχνη, θα στεγάζονταν στις εγκαταστάσεις και τα έξοδα διαβίωσής τους θα ήταν ελάχιστα.

Το αρχικό συνεργείο αποτελούνταν από 50 λιθοξόους, ξυλουργούς, λατόμους, κεραμοποιούς, μαστόρους, ξυλοκόπους, αγγειοπλάστες, κατασκευαστές σχοινιών και καλαθιών, υφαντές, εργάτες και έναν σιδερά, οι οποίοι διδάχθηκαν και δούλεψαν με τις αρχαίες τεχνικές που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των κάστρων τον Μεσαίωνα.

Τεχνικές κατασκευής

Οι εργασίες άρχισαν με τα εργαλεία που σφυρηλάτησε ο σιδηρουργός. Η ξυλεία κόπηκε και δουλεύτηκε με το χέρι και οι πέτρες από το λατομείο σμιλεύτηκαν μία μία και τοποθετήθηκαν προσεκτικά στη θέση τους με το χέρι και με το νήμα της στάθμης μόνο να τους καθοδηγεί.

Τα υλικά δένονταν με σχοινιά από κάνναβη και μεταφέρονταν με χειροποίητα ιππήλατα κάρα. Για την κατασκευή της σταθερής γέφυρας που χρησιμοποιήθηκε, κόπηκαν 57 βελανιδιές από το δάσος Γκεντελόν, τετραγωνίστηκαν και πριονίστηκαν από τους ξυλοκόπους, κόπηκαν και συναρμολογήθηκαν από τους ξυλουργούς με 670 καρφιά, που σφυρηλατήθηκαν ένα προς ένα από τον σιδηρουργό.

Το 2006, ο αρχιμάστορας Πατρίς Στεφάν εξήγησε στους επισκέπτες τη χρήση του κονιάματος που χρησιμοποιούσαν: «Αυτό το κονίαμα είναι διαφορετικό από αυτό που χρησιμοποιείται στις σύγχρονες κατασκευές. Στεγνώνει αργά, γεγονός που επιτρέπει την ευελιξία των τοίχων, κάτι πολύ καλό όταν τους κτυπούσαν πολεμικές φατρίες. Χρειάζονται χρόνια για να στεγνώσει πλήρως». Κάποιος θα μπορούσε επίσης να το αποκαλέσει μεσαιωνική αντισεισμική προστασία.

Για την παρασκευή του κονιάματος χρειαζόταν ασβεστόλιθος, ένα από τα λίγα υλικά που δεν υπήρχαν στο Γκεντελόν. Ένα γειτονικό λατομείο παρείχε την πέτρα, η οποία στη συνέχεια ψηνόταν σε κλίβανο, για να παραχθεί ο ασβέστης που ήταν απαραίτητος για το κονίαμα και το ασβέστωμα των τοίχων. Η μέθοδος του ασβεστόλιθου μελετάται σήμερα εκ νέου για να χρησιμοποιηθεί στις σύγχρονες κατασκευές αντί του τσιμέντου.

Παρόλο που το έργο απαιτούσε οικοδομικά εργαλεία και μεθόδους του 13ου αιώνα, επιτράπηκαν ορισμένες σύγχρονες προσθήκες για λόγους ασφαλείας. Παραδείγματος χάριν, ο νόμος για τις οικοδομικές κατασκευές στη Γαλλία απαιτεί γυαλιά ασφαλείας και μπότες ενισχυμένες με σίδερο μπροστά – ακόμη και για την κατασκευή ενός μεσαιωνικού κάστρου. Επιπλέον, ειδικά σχοινιά συνέδεαν το βαρούλκο με τον τροχό του πέλματος για την ανύψωση των λίθων του ενός τόνου.

Όσοι συμμετείχαν εθελοντικά πλήρωσαν ένα μικρό ποσό για να μάθουν τις απαραίτητες για το Γκεντελόν τέχνες. Μια νεαρή γυναίκα από τη Σουηδία, η οποία δούλευε στην κοπή της πέτρας, είπε: «Αισθάνομαι προνομιούχα που συμμετέχω σε μια τέτοια προσπάθεια που θα προσφέρει στο κοινό, ιδίως στα παιδιά, μια εικόνα της ζωής του 13ου αιώνα».

Το Γκεντελόν υπήρξε ένα τεράστιο επιστημονικό πείραμα που παρείχε ένα νέο μέσο για την καλύτερη χρήση των πόρων της γης, κάτι που ήταν μέρος αυτού που ήθελε ο κος Γκιγιό, μαζί με την εκπαιδευτική αξία που θα είχε για τους μελλοντικούς επισκέπτες.

Το Γκεντελόν είχε ολοκληρωθεί κατά το ένα τρίτο όταν γιόρτασε τα 10α γενέθλιά του το 2007. Το κάστρο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2033, και στη συνέχεια θα αρχίσει η κατασκευή ενός παρεκκλησιού και ενός χωριού, παρέχοντας σε μια άλλη γενιά την ευκαιρία να δει τον Μεσαίωνα να ζωντανεύει.

Η γράφουσα επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Γκεντελόν το 2006. Ξαναπήγε τον Μάιο του 2023, για να διαπιστώσει την πρόοδο που έχει συντελεστεί μέσα σε αυτά τα 17 χρόνια. Στο β΄μέρος του αφιερώματος, παρουσιάζεται το κάστρο Γκεντελόν όπως είναι το 2023.

Της Debra Amundson

Επιμέλεια: Αλία Ζάε