GUY BIRCHALL

Έντονη πολιτική και κοινωνική συζήτηση προκαλεί η πρόταση του προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν για επιβολή απαγόρευσης της χρήσης μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε παιδιά κάτω των 15 ετών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δήλωση του προέδρου έγινε την Τρίτη, στον απόηχο τραγικού περιστατικού με θύμα έναν εργαζόμενο σε σχολείο στο Nogent της περιφέρειας Haute-Marne στην ανατολική Γαλλία, ο οποίος δολοφονήθηκε με μαχαίρι κατά τη διάρκεια ελέγχου οπλισμού.

Ο Μακρόν, μιλώντας δημόσια μετά το περιστατικό, τόνισε ότι προτίθεται να προωθήσει τη συγκεκριμένη απαγόρευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επισημαίνοντας παράλληλα πως, αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αναλάβει σχετική πρωτοβουλία άμεσα, η Γαλλία θα εφαρμόσει το μέτρο σε εθνική κλίμακα. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Η προστασία των παιδιών μας από τους σοβαρούς κινδύνους της ψηφιακής εποχής πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για όλους τους Ευρωπαίους».

Η συζήτηση επανήλθε στο προσκήνιο μετά το σοβαρό περιστατικό της περασμένης Τρίτης, όπου ένας εργαζόμενος στον τομέα ασφάλειας σχολικών υποδομών έπεσε θύμα θανατηφόρας επίθεσης με μαχαίρι εντός σχολικού συγκροτήματος στο Nogent. Σύμφωνα με τις γαλλικές αρχές, ο θύτης – τα στοιχεία του οποίου δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί – επιτέθηκε εν ώρα εργασίας, σε χώρο όπου πραγματοποιούνταν προληπτικός έλεγχος οπλισμού, γεγονός που ανέδειξε εκ νέου τα ζητήματα ασφάλειας στους σχολικούς χώρους, αλλά και τον ρόλο της διαδικτυακής ριζοσπαστικοποίησης ή παρακίνησης σε πράξεις βίας.

Ο πρόεδρος Μακρόν συνέδεσε ευθέως το δυστύχημα με την ευρύτερη συζήτηση για την επίδραση των κοινωνικών δικτύων στους ανηλίκους, επισημαίνοντας πως η ανεξέλεγκτη έκθεση σε βίαιο και ακατάλληλο περιεχόμενο εντείνει φαινόμενα παραβατικότητας και θυματοποίησης στις νεαρές ηλικίες.

Η πρόταση για καθολική ευρωπαϊκή απαγόρευση στηρίζεται, σύμφωνα με τον πρόεδρο, στον κίνδυνο διαδικτυακού εκφοβισμού, διάδοσης επιβλαβούς ή ριζοσπαστικού περιεχομένου, αλλά και στην ψυχική υγεία των εφήβων. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν ήδη μεμονωμένα αυστηρά ηλικιακά όρια σε συνεργασία με πλατφόρμες, αλλά η εφαρμογή είναι συχνά ελλιπής και η εποπτεία περιορισμένη.

Η παρέμβαση του Μακρόν λαμβάνει χώρα σε ένα διεθνές περιβάλλον όλο και μεγαλύτερης ανησυχίας για τα όρια της ψηφιακής ελευθερίας στους ανήλικους, και εδράζεται στην επείγουσα ανάγκη ενιαίας ευρωπαϊκής απάντησης. Όπως υπογραμμίζει ο Μακρόν, «αν η Ευρώπη αποτύχει να δράσει συντονισμένα, η Γαλλία θα εφαρμόσει μονομερώς ένα τέτοιο μέτρο».

Η πρόταση προκάλεσε ήδη τις πρώτες πολιτικές αντιδράσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, τόσο από υποστηρικτές που θεωρούν αναγκαία την προστασία των παιδιών όσο και από οργανώσεις που προασπίζονται τα ψηφιακά δικαιώματα και εκφράζουν ανησυχίες για υπέρμετρους περιορισμούς και την αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων ρυθμίσεων.

Ειδικοί σε θέματα ψηφιακής πολιτικής επισημαίνουν ότι οι τεχνικές δυσκολίες αποτελεσματικής επιτήρησης της ηλικίας των χρηστών αλλά και η ανάγκη για συμμετοχή γονέων, σχολείων και ίδιων των τεχνολογικών εταιρειών καθιστούν το εγχείρημα ιδιαίτερα σύνθετο. Από την άλλη πλευρά, ενώ ο πρόεδρος Μακρόν επιχειρεί να φέρει το θέμα στην κορυφή της ευρωπαϊκής αντζέντας, οι εθνικές κυβερνήσεις εξετάζουν προσεκτικά τις συνέπειες μιας τόσο δραστικής οριζόντιας παρέμβασης.

Η πρωτοβουλία Μακρόν αναδεικνύει την αυξανόμενη πίεση προς την ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία να ανταποκριθεί στις ανησυχίες των πολιτών σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία των ανηλίκων στην ψηφιακή εποχή. Τυχόν υιοθέτηση μιας τόσο φιλόδοξης απαγόρευσης θα σήμαινε αναθεώρηση πολιτικών ψηφιακής διακυβέρνησης και θα επηρέαζε ευρύτερα την επικοινωνία, την εκπαίδευση και την κοινωνική ενσωμάτωση των νέων στην Ευρώπη.

Αν η Γαλλία προχωρήσει σε μονομερή εφαρμογή του μέτρου, ενδέχεται να υπάρξουν και νομικές προκλήσεις στο εσωτερικό της ΕΕ, ιδίως σε θέματα αρμοδιοτήτων και ελευθερίας του διαδικτύου. Το ζητούμενο πλέον για τα ευρωπαϊκά όργανα είναι να εξισορροπήσουν αποτελεσματικά την ανάγκη προστασίας έναντι των κινδύνων με τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των παιδιών στην πληροφόρηση και στην έκφραση.

Η τραγική δολοφονία στο σχολείο του Nogent αποτέλεσε το έναυσμα για μια βαθύτερη ευρωπαϊκή συζήτηση γύρω από τη ρύθμιση της ψηφιακής πραγματικότητας των ανηλίκων. Η πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν σηματοδοτεί μια κλιμάκωση των πολιτικών πρωτοβουλιών προστασίας των νέων, ανοίγοντας την προοπτική είτε για μια ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική είτε για νέες διαχωριστικές γραμμές στην ψηφιακή πολιτική της ΕΕ, με αβέβαιη ακόμη τελική έκβαση.

Σε βαρυσήμαντη παρέμβασή του πριν τη συνάντηση των υπουργών Άμυνας στις Βρυξέλλες, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ καλεί τα κράτη-μέλη να εντείνουν τις προσπάθειες ενίσχυσης της συλλογικής άμυνας

Ο νέος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, κάλεσε την Τετάρτη τα κράτη-μέλη της συμμαχίας να επιταχύνουν και να ενισχύσουν σημαντικά την αύξηση των αμυντικών δαπανών, υπογραμμίζοντας την αντιμετώπιση αυξημένων προκλήσεων τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Η τοποθέτηση του Μαρκ Ρούτε πραγματοποιήθηκε σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, λίγο πριν τη συνεδρίαση των υπουργών Άμυνας των μελών του ΝΑΤΟ στην πρωτεύουσα του Βελγίου, σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία ζητήματα ασφάλειας καταλαμβάνουν κυρίαρχη θέση στην ευρωατλαντική ατζέντα.

Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο Ρούτε τόνισε ότι «η συμμαχία πρέπει να προχωρήσει πιο πέρα, ταχύτερα, στην προσπάθεια αύξησης των αμυντικών δαπανών» των κρατών-μελών. Σύμφωνα με τον γγ του ΝΑΤΟ, η τρέχουσα γεωπολιτική αστάθεια και οι επίμονες απειλές, κυρίως λόγω της συνεχιζόμενης ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη ενίσχυσης της συλλογικής άμυνας.

Αναπτύσσοντας τα βασικά σημεία της τοποθέτησής του, ο Ρούτε επεσήμανε πως η διατήρηση της αποτρεπτικής ισχύος του ΝΑΤΟ εξαρτάται άμεσα από τη συνεχή και μακροπρόθεσμη αύξηση των εθνικών αμυντικών προϋπολογισμών. Σημείωσε ακόμα ότι «οι σύμμαχοι έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο», αλλά, όπως τόνισε, «οι απαιτήσεις της σημερινής εποχής μας υπαγορεύουν να κινηθούμε ακόμη πιο γρήγορα και με ακόμη μεγαλύτερη φιλοδοξία».

Είναι χαρακτηριστικό ότι, τα τελευταία έτη, το ζήτημα της αμυντικής δαπάνης αποτέλεσε σημείο αντιπαράθεσης στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ. Παρά τις συνεχείς πιέσεις από την αμερικανική πλευρά και συνολικές δεσμεύσεις για διάθεση τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ σε αμυντικές δαπάνες, αρκετές χώρες-μέλη δεν έχουν ακόμη προσαρμοστεί στα συμφωνηθέντα πλαίσια. Ο Ρούτε υπενθύμισε πως «η ευημερία και η ασφάλεια των κοινωνιών μας δεν επιτρέπουν εφησυχασμό», διευκρινίζοντας ότι «η διατλαντική ενότητα είναι πιο απαραίτητη από ποτέ», ιδιαίτερα ενόψει των συνεχιζόμενων συγκρούσεων και αμφισβητήσεων στο διεθνές περιβάλλον.

Οι δηλώσεις του γενικού γραμματέα εντάσσονται σε μια περίοδο αυξανόμενης ανησυχίας σχετικά με τη διαχρονική αξιοπιστία της συμμαχίας, ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες, πολλάκις στο παρελθόν, έχουν δεχθεί έντονη κριτική για ανεπαρκή στρατιωτική δαπάνη. Παράλληλα, η συζήτηση περί «αναδιανομής των βαρών» εντός ΝΑΤΟ παραμένει ανοικτή, με χώρες όπως οι ΗΠΑ να απαιτούν ισομερή κατανομή της οικονομικής και στρατιωτικής συνεισφοράς.

Ο Ρούτε υπογράμμισε το ρόλο της επαρκούς χρηματοδότησης για την προμήθεια σύγχρονων εξοπλισμών και την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας των ενόπλων δυνάμεων των κρατών-μελών, ώστε η συμμαχία να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται αυτόνομα και αποτελεσματικά σε οποιαδήποτε απειλή.

Η παρέμβαση του Μαρκ Ρούτε έρχεται να αναζωπυρώσει μια παλιά αλλά πάντα επίκαιρη συζήτηση για τη βιωσιμότητα και τη στρατηγική αυτοδυναμία της ευρωατλαντικής συμμαχίας. Η επιτάχυνση των αμυντικών δαπανών αποτελεί διαρκές αίτημα κυρίως από την Ουάσινγκτον, με την πρόσφατη παγκόσμια ανασφάλεια να επιτείνει τις σχετικές πιέσεις προς τα ευρωπαϊκά μέλη. Η ανταπόκριση των κρατών-μελών θα καθορίσει όχι μόνον το βαθμό ενίσχυσης της αποτρεπτικής δυνατότητας του ΝΑΤΟ, αλλά και το πώς θα διαμορφωθεί η εσωτερική του συνοχή σε μια περίοδο πιθανών διεθνών ανακατατάξεων.

Οι αυξανόμενες εντάσεις με τη Ρωσία, ο παράγοντας της αβεβαιότητας στις διατλαντικές σχέσεις, αλλά και ο γενικότερος επαναπροσδιορισμός της γεωστρατηγικής της Δύσης, καθιστούν το θέμα της άμυνας μείζονα προτεραιότητα για όλες τις συμμετέχουσες χώρες.

Καθώς οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ συνεδριάζουν, το κάλεσμα του Μαρκ Ρούτε για ταχύτερες και πιο φιλόδοξες κινήσεις στην αύξηση των αμυντικών προϋπολογισμών αποκτά εξαιρετικό βάρος. Το μέλλον της συμμαχίας και η αντοχή της σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον θα κριθούν τόσο από τη συλλογικότητα των αποφάσεων, όσο και από την αποφασιστικότητα στην υλοποίηση των κοινών στρατηγικών στόχων.