GUY BIRCHALL

Το Εργατικό Κόμμα, που ηγείται της κυβέρνησης της Νορβηγίας, εξασφάλισε δεύτερη συνεχόμενη θητεία ως κυβέρνηση μειοψηφίας στις εκλογές της 8ης Σεπτεμβρίου, ενώ το λαϊκιστικό Κόμμα Προόδου (Fremskrittspartiet) κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό στην ιστορία του.

Το κόμμα του πρωθυπουργού Γιόνας Γκαρ Στρέ και τέσσερις μικρότεροι προοδευτικοί εταίροι συγκέντρωσαν συνολικά 87 έδρες, ξεπερνώντας το όριο της απόλυτης πλειοψηφίας (85) στη Στορτίγκ, με καταμετρημένο το 99% των ψηφοδελτίων.

Από αυτές τις έδρες, οι 53 ανήκουν στο Εργατικό Κόμμα. Οι υπόλοιπες κατανέμονται στο Κόμμα του Κέντρου (ευρωσκεπτικιστικό και αγροτικό), το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα (SV), το Κόκκινο Κόμμα (Rødt) και το Πράσινο Κόμμα (Miljøpartiet de Grønne).

Το Εργατικό Κόμμα θα συνεχίσει να κυβερνά ως μειοψηφία, εξαρτώμενο σε μεγάλο βαθμό από τη στήριξη των συμμάχων του για την ψήφιση κρίσιμων νομοσχεδίων, όπως οι προϋπολογισμοί.

Για να εξασφαλίσει τη συναίνεση, ο Στρέ αναμένεται να βρεθεί αντιμέτωπος με δύσκολες διαπραγματεύσεις για ζητήματα όπως οι αυξήσεις φόρων στους εύπορους, η περαιτέρω εξερεύνηση πετρελαίου και η αποεπένδυση από ισραηλινές εταιρείες που σχετίζονται με το κρατικό επενδυτικό ταμείο της χώρας, ύψους 2 τρισ. δολαρίων – το μεγαλύτερο στον κόσμο, σύμφωνα με το Sovereign Wealth Fund Institute.

«Ξέραμε ότι θα ήταν οριακά και έτσι έγινε», δήλωσε ο Στρέ σε υποστηρικτές του Εργατικού Κόμματος, πανηγυρίζοντας τη νίκη τους, σύμφωνα με τη νορβηγική οικονομική εφημερίδα Finansavisen. «Και ξέραμε ότι έπρεπε να τα δώσουμε όλα – και το κάναμε. Γι’ αυτό είναι φανταστικό να στέκομαι δίπλα σας και να σας λέω ‘‘τα καταφέραμε’’. Ανατολή, Δύση, Βοράς και Νότος, είδαμε τα αποτελέσματα. Είμαστε το κόμμα για την πόλη και την επαρχία, χέρι-χέρι», πρόσθεσε.

Στροφή προς τη δεξιά

Η ψηφοφορία της Δευτέρας ανέδειξε παράλληλα μια μετατόπιση προς τα δεξιά, καθώς το λαϊκιστικό Κόμμα Προόδου κατάφερε να κατακτήσει 48 από τις συνολικά 169 έδρες – υπερδιπλάσιες σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές.

Η ηγέτις του, Σίλβι Λίστογκ, 47 ετών, υποσχέθηκε σημαντικές μειώσεις φόρων και περιορισμό των δημόσιων δαπανών, ειδικά για την πράσινη ενέργεια και τη διεθνή βοήθεια. Έχει αναφέρει ως πολιτικά της πρότυπα τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν, και τη Μάργκαρετ Θάτσερ, πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της Βρετανίας.

Η Λίστογκ χαρακτήρισε τα αποτελέσματα ως «οι καλύτερες εκλογές στα 52 χρόνια ιστορίας του κόμματος», σύμφωνα με τη νορβηγική ιστοσελίδα VG. Ωστόσο, εμφανίστηκε και επιφυλακτική, δηλώνοντας στους οπαδούς της: «Η σκιά στη χαρά είναι, βέβαια, ότι δεν καταφέραμε να έχουμε μια νέα πλειοψηφία στη Νορβηγία.

Με βάση τα αποτελέσματα που λάβαμε, η χώρα έχει μπροστά της τέσσερα δύσκολα χρόνια», όπως μετέδωσε η κρατική τηλεόραση NRK. «Βλέπουμε μια ιστορική στροφή της νορβηγικής πολιτικής προς τα αριστερά, αλλά τα επόμενα τέσσερα χρόνια, το Κόμμα Προόδου θα είναι η μεγαλύτερη δύναμη της αντιπολίτευσης στη Στορτίγκ».

Οι βασικές προκλήσεις

Η προεκλογική περίοδος κυριαρχήθηκε από θέματα όπως ο φόρος περιουσίας, οι πολεμικές συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Γάζα, καθώς και η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας.

Το Εργατικό Κόμμα στήριξε τη διατήρηση του φόρου περιουσίας, που συνίσταται σε προοδευτική επιβάρυνση πάνω σε καθαρή περιουσία (ακίνητα, καταθέσεις, μετοχές και επιχειρηματικά κεφάλαια), όταν αυτή υπερβαίνει τα 1,76 εκατ. νορβηγικές κορόνες. Ο ανώτατος συντελεστής του φόρου – που καταβάλλεται τόσο σε κρατικό όσο και σε δημοτικό επίπεδο – ανέρχεται στο 1,1%.

Από την πλευρά του, το Κόμμα Προόδου ζητά την κατάργηση του φόρου, υποστηρίζοντας ότι τιμωρεί επιχειρηματίες και ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε επίσης μείζον ζήτημα για τους Νορβηγούς, καθώς η χώρα συνορεύει στον Αρκτικό με τη Ρωσία. Έρευνα του Ινστιτούτου Ειρηνευτικής Έρευνας Όσλου (PRIO) τον Αύγουστο, δείχνει πως το 59% των Νορβηγών θεωρούν πιθανό νέο πόλεμο στην Ευρώπη την επόμενη δεκαετία, έναντι 55% πέρυσι.

Η Νορβηγία, μέλος του ΝΑΤΟ, έχει ως υπουργό Οικονομικών τον Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας της Συμμαχίας από το 2014 έως το 2024.

Ο πόλεμος του Ισραήλ με τη Χαμάς και η κατάσταση στη Γάζα ενδέχεται να διαδραματίσουν ρόλο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Εργατικού Κόμματος και των συμμάχων του, καθώς κόμματα όπως το Κόκκινο ζητούν περαιτέρω απεμπλοκή του κρατικού ταμείου από ισραηλινές εταιρείες.

Ήδη από τις 30 Ιουνίου, το fund έχει αποεπενδύσει από 23 ισραηλινές εταιρείες, σύμφωνα με τη Norges Bank Investment Management, που διαχειρίζεται το ταμείο, εν μέσω ανησυχιών για παραβιάσεις διεθνών κανόνων.

Τέλος, ο τομέας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, που μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κάλυψε τη θέση της Gazprom ως κορυφαίου προμηθευτή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, δοκιμάζει τις αντοχές της νέας κυβέρνησης. Τα κόμματα Ρετ, Πράσινοι και SV ζητούν περιορισμό στις νέες άδειες εξόρυξης, ενώ το Κόμμα του Κέντρου τάσσεται υπέρ της περαιτέρω ανάπτυξης της βιομηχανίας.

Ιδιαίτερη ανησυχία έχει προκαλέσει στη Σουηδία η έντονη αύξηση των περιστατικών παρεμβολών στο παγκόσμιο δορυφορικό σύστημα πλοήγησης (GNSS) στην ευρύτερη περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας, με τη χώρα να υποδεικνύει ως υπαίτια τη Ρωσία.

Η σουηδική υπηρεσία μεταφορών, Transportstyrelsen, ανέφερε σε ανακοίνωσή της στις 4 Σεπτεμβρίου πως οι αναφορές για τέτοιου είδους διαταραχές έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, καταγράφοντας πλέον σχεδόν καθημερινή συχνότητα.

Συγκεκριμένα, από τις αρχές του τρέχοντος έτους μέχρι και τις 28 Αυγούστου έχουν καταγραφεί 733 περιστατικά, σε πλήρη αντίθεση με τα μόλις 55 που είχαν καταγραφεί το 2023 συνολικά – αύξηση που φτάνει το εντυπωσιακό ποσοστό 1.232,73%. Η υπηρεσία προειδοποιεί πως τα πραγματικά περιστατικά ίσως είναι ακόμα περισσότερα, καθώς αρκετές ξένες αεροπορικές εταιρείες καταθέτουν σχετικές αναφορές μόνο στις εθνικές αρχές αεροπλοΐας τους.

Οι έρευνες εντοπίζουν την πηγή των σημερινών παρεμβολών στο ρωσικό έδαφος. «Τον τελευταίο καιρό, οι διαταραχές έχουν αυξηθεί τόσο γεωγραφικά όσο και ως προς την ένταση», σημείωσε ο Αντρέας Χόλμγκρεν, επικεφαλής μονάδας της Transportstyrelsen.

«Η κατάσταση είναι σοβαρή και αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας, ειδικά αν λάβει κανείς υπ’ όψιν την έκταση, τη διάρκεια και τη φύση των παρεμβολών». Διευκρίνισε, ωστόσο, ότι οι πιλότοι διαθέτουν εναλλακτικά συστήματα πλοήγησης σε περίπτωση βλάβης των δορυφορικών.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο Gpsjam, η περιοχή της Βαλτικής αντιμετωπίζει σήμερα σημαντικές παρεμβολές στο σήμα GPS. Τον Ιούνιο, η Σουηδία από κοινού με την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Πολωνία έθεσαν το ζήτημα στο Συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), του οποίου μέλος είναι και η Ρωσία.

Κατόπιν της αναφοράς αυτής, το συμβούλιο του ICAO εξέφρασε έντονη ανησυχία για τις σοβαρές επιπτώσεις των ραδιοπαρεμβολών στα δορυφορικά συστήματα GNSS, υπογραμμίζοντας ότι οι διαταραχές αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια της διεθνούς πολιτικής αεροπορίας.

Σε ανακοίνωση της εσθονικής υπηρεσίας μεταφορών τον Ιούλιο αναφέρθηκε ότι το συμβούλιο του ICAO κάλεσε τη Ρωσική Ομοσπονδία να τηρεί αυστηρά τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από τη Σύμβαση του Σικάγο για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία, καθώς και από την ισχύουσα διεθνή νομοθεσία, ζητώντας να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον.

Παρά τις σχετικές πιέσεις, ωστόσο, οι παρεμβολές στη Βαλτική φαίνεται να αυξάνονται.

Η Σύμβαση του Σικάγο, που υπεγράφη για πρώτη φορά το 1944 και τέθηκε σε ισχύ το 1947, θέτει τα βασικά πρότυπα και τους κανόνες που διέπουν τις διεθνείς αερομεταφορές και την αεροπλοΐα. Έως το 2024, το σύμφωνο είχε επικυρωθεί από 193 κράτη.

Η ανακοίνωση της σουηδικής υπηρεσίας μεταφορώνέγινε λίγες ημέρες έπειτα από αναφορές για διακοπή του μηχανισμού GPS σε πτήση τσάρτερ, η οποία μετέφερε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από τη Βαρσοβία στο Πλόβντιβ της Βουλγαρίας.

«Μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι υπήρχε παρεμβολή στο GPS, αλλά το αεροσκάφος προσγειώθηκε με ασφάλεια στη Βουλγαρία», δήλωσε η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Αριάνα Ποντέστα, την 1η Σεπτεμβρίου. Συμπλήρωσε ότι, σύμφωνα με τις βουλγαρικές αρχές, το περιστατικό οφειλόταν σε άμεση ρωσική παρέμβαση.

Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Ρόσεν Ζελιάζκοφ, διέψευσε τις καταγγελίες αυτές κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της Βουλής. «Έπειτα από έλεγχο των καταγραφών στο αεροσκάφος, διαπιστώσαμε ότι δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας εκ μέρους του πιλότου», ανέφερε. «Το αεροσκάφος παρέμεινε για πέντε λεπτά στη ζώνη αναμονής και η ποιότητα του σήματος ήταν καλή καθ’ όλη τη διάρκεια. Μικρές διακοπές είναι αναμενόμενες σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, αλλά εδώ η σύνδεση ήταν συνεχής».

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε στη Βουλή ο κος Ζελιάζκοφ, δεν εντοπίστηκε καμία παρεμβολή στο σήμα GPS εντός της βουλγαρικής επικράτειας ούτε υπήρχαν ενδείξεις εξωτερικής επίδρασης σε άλλα αεροσκάφη που πετούσαν στην ίδια περιοχή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.