Συντάκτης: MAKAI ALLBERT

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος: Μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Μέρος 10ο: Ελπίδα, το τελευταίο καταφύγιο

Ο αντίκτυπος της διαδικασίας της γραφής στον εγκέφαλο

Δευτέρα, 05 Μαΐ, 2025Τρίτη, 29 Απρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Φανταστείτε δύο εγκεφάλους: ο ένας βουίζει από δραστηριότητα, με συνδέσεις να πυροδοτούνται σε διάφορες περιοχές σαν σε συγχρονισμένο νευρωνικό χορό. Ο άλλος παρουσιάζει μόνο διάσπαρτες αναλαμπές – απομονωμένες νησίδες ηλεκτρικής ενεργοποίησης.

Και οι δύο ανήκουν σε φοιτητές πανεπιστημίου που κάθονται στην ίδια διάλεξη και προσπαθούν να συλλάβουν τις ίδιες ιδέες. Η διαφορά μεταξύ τους δεν είναι η νοημοσύνη, η διάρκεια της προσοχής ή το ενδιαφέρον για το θέμα – αλλά τα εργαλεία που κρατούν στα χέρια τους.

Ο ένας κρατάει ένα στυλό κι ένα τετράδιο, ενώ τα δάχτυλα του άλλου αιωρούνται πάνω από το πληκτρολόγιο ενός φορητού υπολογιστή.

Αυτή η νευρωνική αντίθεση, που παρουσιάζεται σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Psychology, είναι ένα μόνο κομμάτι των αυξανόμενων στοιχείων που υποδηλώνουν ότι η τάση μας προς την ψηφιακή ευκολία μπορεί να ενέχει σημαντικό γνωστικό κόστος. Από τα εργαστήρια των νευροεπιστημών μέχρι τις αίθουσες διδασκαλίας, οι έρευνες που συγκρίνουν τα παραδοσιακά και τα ψηφιακά εργαλεία μάθησης, διαπιστώνουν ότι τα στυλό δεν είναι ακόμη παρωχημένα.

Ο αργός κερδίζει τον αγώνα

Ήδη από το 1979, μελέτες κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι η τήρηση σημειώσεων είχε πολύ καλύτερο αντίκτυπο στη μάθηση και τη μνήμη από την απλή παθητική ακρόαση – το στυλό ήταν αναμφίβολα πανίσχυρο. Ωστόσο, με μια πληθώρα βολικών ψηφιακών εργαλείων στη διάθεσή μας, εξακολουθεί το στυλό να υπερέχει;

Σε μια σημαντική μελέτητου 2014, με τίτλο «Η πένα είναι ισχυρότερη από το πληκτρολόγιο», οι ερευνητές Παμ Μιούλλερ και Ντάνιελ Όππενχάιμερ διεξήγαγαν τρία πειράματα για να συγκρίνουν τις χειρόγραφες με τις δακτυλογραφημένες σημειώσεις.

Στη μελέτη Α, προπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστημίου Πρίνστον παρακολούθησαν ομιλίες TED ενώ κρατούσαν σημειώσεις είτε με το χέρι είτε σε φορητούς υπολογιστές.

Όταν εξετάστηκαν στη συνέχεια, οι μαθητές που κρατούσαν χειρόγραφες σημειώσεις πέτυχαν 12 έως 20% υψηλότερη βαθμολογία στις ερωτήσεις εννοιολογικής κατανόησης – αν και οι δύο ομάδες είχαν παρόμοιες επιδόσεις στην ανάκληση γεγονότων.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι λόγω της ευκολίας της πληκτρολόγησης, οι χρήστες φορητών υπολογιστών είχαν την τάση να μεταγράφουν τις διαλέξεις λέξη προς λέξη, ενώ όσοι έγραφαν με στυλό έπρεπε να επεξεργάζονται και να συνοψίζουν τις πληροφορίες.

«Η μεταγραφή λέξη προς λέξη δεν απαιτεί βαθιά σκέψη», δήλωσε ο Όππενχάιμερ στην Epoch Times. Με το στυλό, αυτό που φαίνεται σαν μειονέκτημα – η μικρή ταχύτητα – στην πραγματικότητα γίνεται πλεονέκτημα, απαιτώντας πραγματική εννοιολογική κατανόηση πριν χύσετε μελάνι.

Στη μελέτη Β, οι χρήστες φορητών υπολογιστών έλαβαν ρητή οδηγία να μην κρατούν αυτολεξεί σημειώσεις. Παρά τις οδηγίες, οι χρήστες φορητών υπολογιστών εξακολουθούσαν να μεταγράφουν περισσότερο περιεχόμενο λέξη προς λέξη, οδηγώντας και πάλι σε χαμηλότερες επιδόσεις.

Εν τω μεταξύ, στη μελέτη Γ δόθηκε χρόνος και στις δύο ομάδες μαθητών να αναθεωρήσουν τις σημειώσεις τους πριν από την εξέταση για να διαπιστωθεί αν η αναθεώρηση θα μπορούσε να αντισταθμίσει τα μειονεκτήματα που παρατηρήθηκαν κατά την καταγραφή σημειώσεων με φορητό υπολογιστή. Ωστόσο, ακόμη και όταν δόθηκε χρόνος για επανεξέταση, όσοι χρησιμοποίησαν στυλό σημείωσαν σταθερά καλύτερες επιδόσεις από τους χρήστες φορητών υπολογιστών.

«Σίγουρα, δεν υπάρχει πανάκεια, ακόμα και στην καταγραφή σημειώσεων», δήλωσε ο Όππενχάιμερ, αναγνωρίζοντας ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, η γρήγορη καταγραφή σημειώσεων μπορεί να είναι επωφελής, ενώ σε άλλες, ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται αφηρημένες έννοιες, γραφικά ή εξισώσεις, η πληκτρολόγηση μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική.

Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο

Όταν η εργασία του Όππενχάιμερ δημοσιεύτηκε το 2014, τράβηξε την προσοχή των Νορβηγών ερευνητών Αντρέα βαν ντερ Μέερ και του συζύγου της, Φρεντερίκους Ρουντ βαν ντερ Βέελ.

Ως νευροεπιστήμονες, ήταν φυσικό να είναι περίεργοι για τους υποκείμενους μηχανισμούς. «Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν οι άνθρωποι γράφουν με το χέρι και τι όταν πληκτρολογούν;»

Αυτό το ερώτημα τούς οδήγησε στη διεξαγωγή πειραμάτων, τα οποία δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά το 2017 στο Frontiers in Psychology.

«Αρχικά δεν περιμέναμε να δούμε διαφορά», αφηγείται η βαν ντερ Μέερ στην Epoch Times.

Ο σκεπτικισμός ήταν εύλογος και προσέφερε έναν πιθανό αντίλογο στα ευρήματα του Όππενχάιμερ. Τι θα συνέβαινε αν τα οφέλη της γραφής δεν ήταν καθόλου νευρολογικά, αλλά απλώς περιστασιακά;

Εξάλλου, σε σύγκριση με όσους γράφουν με το χέρι, είναι πολύ πιο πιθανό να αποσπάται η προσοχή όσων πληκτρολογούν. Μελέτες δείχνουν ότι οι προπτυχιακοί φοιτητές ξοδεύουν περίπου το μισό έως τα δύο τρίτα του χρόνου τους στην τάξη απασχολούμενοι με άλλα θέματα, όταν χρησιμοποιούν φορητούς υπολογιστές, με αποτέλεσμα να έχουν χειρότερες επιδόσεις. Επιπλέον, αυτή η τεχνολογική απόσπαση της προσοχής δεν είναι μόνο προσωπική – είναι ακούσια μεταδοτική. Έρευναπου δημοσιεύθηκε στο Computers & Education διαπίστωσε ότι οι μαθητές που απλά κάθονταν πίσω από τους συμμαθητές τους που έκαναν πολλές εργασίες παράλληλα σε φορητούς υπολογιστές σημείωσαν 17% χαμηλότερη βαθμολογία στα τεστ σε σύγκριση με εκείνους που κάθονταν πίσω από συμμαθητές τους χωρίς συσκευές.

Για να διαπιστωθεί αν η γραφή με το χέρι παρείχε πράγματι ένα νευρολογικό πλεονέκτημα, η βαν ντερ Μέερ χρησιμοποίησε ένα ‘σκουφάκι’ ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (ΗΕΓ) υψηλής πυκνότητας, εξοπλισμένο με 256 ηλεκτρόδια, για τη μέτρηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Το ΗΕΓ μετρά τα ηλεκτρικά σήματα που παράγονται όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα επικοινωνούν, επιτρέποντας στους ερευνητές να παρατηρήσουν ποια νευρωνικά δίκτυα ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια διαφορετικών εργασιών και πώς οι περιοχές αυτές συντονίζουν τη δραστηριότητά τους.

Στο πείραμα, προβάλλονταν στους φοιτητές εικόνες, όπως π.χ. το εικονίδιο μιας ομπρέλας. Εκείνοι έπρεπε να τη γράψουν αρχικά με το χέρι και στη συνέχεια να την πληκτρολογήσουν.

«Τελικά διαπιστώσαμε ότι ο εγκέφαλος λειτουργεί εντελώς διαφορετικά όταν χρησιμοποιούμε το χέρι μας για να σχεδιάσουμε ή να γράψουμε, από όταν χρησιμοποιούμε το πληκτρολόγιο», λέει η βαν ντερ Μέερ.

Το γράψιμο με το χέρι διεγείρει ευρεία, συγχρονισμένη εγκεφαλική δραστηριότητα σε περιοχές που συνδέονται με τη μνήμη και τη μάθηση, ενώ η δακτυλογράφηση παράγει σημαντικά ασθενέστερα μοτίβα νευρικής εμπλοκής.

Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές που έγραφαν με το χέρι παρουσίασαν διασυνδεδεμένες ταλαντώσεις χαμηλής συχνότητας θήτα και άλφα σε ολόκληρο τον εγκέφαλο – συνδέσεις που απουσίαζαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της δακτυλογράφησης. Αυτές οι χαμηλές συχνότητες παίζουν χαρακτηριστικές γνωστικές λειτουργίες: τα κύματα θήτα βοηθούν στην επεξεργασία νέων πληροφοριών και υποστηρίζουν τη μνήμη εργασίας, ενώ τα κύματα άλφα βοηθούν στον σχηματισμό της μακροπρόθεσμης μνήμης.

Η βαν ντερ Μέερ εξήγησε ότι ο ακριβής συντονισμός της λεπτής κινητικότητας που απαιτείται για το γράψιμο με το χέρι ενεργοποιεί πιο σύνθετες, πολυαισθητηριακές νευρικές οδούς, δημιουργώντας ισχυρότερα αποτυπώματα μνήμης. Αντίθετα, οι απλές κινητικές ενέργειες της πληκτρολόγησης, της κύλισης ή του πατήματος αποτυγχάνουν να ενεργοποιήσουν αυτά τα νευρωνικά δίκτυα, με αποτέλεσμα την ασθενέστερη διατήρηση.«Είναι δελεαστικό να πληκτρολογείτε όλα όσα λέει ένας λέκτορας, αλλά πληκτρολογείτε κυριολεκτικά στα τυφλά», δήλωσε η ίδια. «Οι πληροφορίες εισέρχονται από τα αυτιά και εξέρχονται από τα δάχτυλά σας, χωρίς να τις έχετε επεξεργαστεί καθόλου.»

Ο γραφικός χαρακτήρας δημιουργεί ένα μοναδικό γνωστικό αποτύπωμα. «Αν χάσετε το μάθημα και δανειστείτε τις σημειώσεις ενός συμμαθητή σας, δεν βγάζουν εύκολα νόημα, επειδή είναι εξατομικευμένες ως προς εκείνον», επεσήμανε.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα ευρήματά της σχετικά με τις ισχυρές επιδράσεις της χειρόγραφης γραφής στην εγκεφαλική διέγερση σε νεότερους ενήλικες, η βαν ντερ Μέιερ πιστεύει ότι τα οφέλη αυτά μπορεί να επεκταθούν και σε ηλικιωμένους πληθυσμούς. Επί του παρόντος διερευνά κατά πόσον η τήρηση ενός χειρόγραφου ημερολογίου μπορεί να συμβάλει στην προστασία από τη γνωστική εξασθένηση σε ηλικιωμένους.

Πιστεύει ότι εφόσον η γραφή ωφελεί τη γνωστική λειτουργία, η παραμέληση αυτών των νευρικών οδών θα μπορούσε να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, επιταχύνοντας ενδεχομένως τη γνωστική παρακμή.

«Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί την αρχή: ή το χρησιμοποιείς ή το χάνεις. Φοβάμαι ότι μακροπρόθεσμα, ο εγκέφαλός μας μπορεί να συρρικνωθεί αν δεν τον χρησιμοποιούμε σωστά», δήλωσε η βαν ντερ Μέερ.

Η συμβουλή της; «Πάρτε ένα στυλό όσο πιο συχνά μπορείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας» και «να έχετε μολύβια, κραγιόνια, στυλό και χαρτί διαθέσιμα για τα παιδιά». Τόνισε ότι ο γραφικός χαρακτήρας είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τα παιδιά καθώς αναπτύσσουν τη νευρολογική τους υποδομή.

Στοιχεία που υποστηρίζουν τη συμβουλή της εμφανίζονται σε μελέτες για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Μελέτη με παιδιά προσχολικής ηλικίας 5-6 ετών έβαλε τα παιδιά να μάθουν οκτώ γερμανικά γράμματα είτε γράφοντάς τα με το χέρι είτε πληκτρολογώντας τα σε πληκτρολόγιο. Σε μεταγενέστερα τεστ ανάγνωσης λέξεων, γραφής και αναγνώρισης γραμμάτων, η ομάδα που έγραφε με το χέρι είχε σταθερά καλύτερες επιδόσεις από την ομάδα που δακτυλογραφούσε, σε όλες τις μετρήσεις, σημειώνοντας σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία.

Τα οφέλη αυτά επεκτείνονται και στη μάθηση ενηλίκων. Σε μελέτη του 2021 στο Psychological Science, οι ενήλικες που μάθαιναν αραβικά και εξασκούνταν με το χέρι όχι μόνο κατέκτησαν τις λέξεις γρηγορότερα, αλλά ήταν πολύ καλύτεροι στην ανάγνωση και την ορθογραφία – παρά το γεγονός ότι δεν είχαν εξασκηθεί ειδικά σε αυτές τις δεξιότητες.

Η συνήθεια των μαθητών με τις καλύτερες επιδόσεις

Μετά τη μελέτη των Μιούλλερ και Όππενχάιμερ, οι μεταγενέστερες έρευνες παρήγαγαν ανάμεικτα αποτελέσματα. Μια μελέτη του 2021 με τίτλο «Μην ξεφορτωθείτε ακόμη το λάπτοπ» αμφισβήτησε ακόμη και τα συμπεράσματα: «Στο σύνολό τους, τα αποτελέσματα δεν υποστηρίζουν την ιδέα ότι οι χειρόγραφες σημειώσεις βελτιώνουν την άμεση μάθηση μέσω της καλύτερης κωδικοποίησης των πληροφοριών».

Ωστόσο, μια πρόσφατη μετα-ανάλυσητου 2024 του Αβραάμ Φλάνιγκαν και των συνεργατών του, εξέτασε 24 μελέτες με περισσότερους από 3.000 συμμετέχοντες και διαπίστωσε μια σαφή υπεροχή των χειρόγραφων σημειώσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ανεξάρτητα από το μαθησιακό υλικό, «η γραφή [είναι] ακόμα ο πρωταθλητής», δήλωσε ο Φλάνιγκαν στην Epoch Times.

Η ανάλυση έδειξε ότι οι χειρόγραφες σημειώσεις είχαν σημαντικό πλεονέκτημα: σχεδόν το 40% των φοιτητών που έγραψαν τις σημειώσεις τους, πέτυχαν βαθμούς Α ή Β, σε σύγκριση με μόλις το 30% των φοιτητών που τις δακτυλογράφησαν.

Για να δείξει τον αντίκτυπο στον πραγματικό κόσμο, ο κος Φλάνιγκαν μοιράστηκε μια ιστορία για μία εξαιρετική φοιτήτρια, που ήταν πολύ επιμελής: ερχόταν νωρίς, καθόταν μπροστά και υπέβαλε τις εργασίες στην ώρα τους.

Ο κος Φλάνιγκαν παρατήρησε ότι πάντα δακτυλογραφούσε τις σημειώσεις της κατά τη διάρκεια του μαθήματος. «Δακτυλογραφούσε τόσο γρήγορα που πιθανότατα να έκανε μια θαυμάσια καριέρα ως γραμματέας δικαστηρίου», είπε. Ωστόσο, κάποια στιγμή τον πλησίασε με ένα πρόβλημα που δεν μπορούσε να λύσει: δεν συγκρατούσε τίποτα από τις διαλέξεις.

«Όσο προσεκτικά κι αν παρακολουθούσε, μόλις τελείωνε το μάθημα οι πληροφορίες είχαν περάσει από το ένα αυτί και είχαν βγει από το άλλο, παρόλο που είχε καταγράψει άφθονες σημειώσεις στον φορητό της υπολογιστή», αφηγείται ο κος Φλάνιγκαν.

Της πρότεινε μια απλή αλλαγή: να στραφεί στις χειρόγραφες σημειώσεις. Όταν το έκανε, διαπίστωσε ότι πρόσεχε περισσότερο, επεξεργαζόταν τις πληροφορίες πιο συνειδητά και έφευγε από κάθε διάλεξη έχοντας κατανόηση της ύλης.

Το γλυκόπικρο τίμημα της μάθησης

Ο Αριστοτέλης είχε πει: «Οι ρίζες της εκπαίδευσης είναι πικρές, αλλά ο καρπός είναι γλυκός». Αυτή η παροιμία αντικατοπτρίζει την αρχή: «Χωρίς απώλεια, κανένα κέρδος».

Όσο δελεαστικά και αν φαίνονται τα νέα εργαλεία – από τις συσκευές σημειώσεων μέχρι την τεχνητή νοημοσύνη – επιταχύνοντας ή να αυξάνοντας την παραγωγικότητα, «η ευκολία δεν ενισχύει πάντα τη μάθηση», δήλωσε ο κος Φλάνιγκαν.

Σύμφωνα με τον Όππενχάιμερ, «η γραφή υποστηρίζει το είδος της βαθιάς σκέψης που βοηθάει στη μάθηση» – αλλά δεν είναι ο μόνος τρόπος.

Προτείνει να αναζητούν άνθρωποι «επιθυμητές δυσκολίες» στη μάθηση – όπου τα άτομα αναγκάζονται να ασχοληθούν σοβαρά με το υλικό. Αυτό περιλαμβάνει την αναδιαμόρφωση των πληροφοριών με δικά σας λόγια ή τη συζήτηση όσων έχετε μάθει με άλλους. «Οι περισσότεροι άνθρωποι αποφεύγουν αυτές τις διαδικασίες επειδή είναι πιο δύσκολες και τείνουμε να προτιμούμε την ευκολία από τη δυσκολία – αλλά το να σκεφτόμαστε περισσότερο είναι συνήθως καλό για τη μάθηση», είπε.

Είναι ενδιαφέρον ότι ακόμη και το είδος της γραφής έχει σημασία. Μια μελέτη στο Περιοδικό για τη Νόσο Αλτσχάιμερ διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι, με ήπια γνωστική εξασθένιση που ασχολήθηκαν με την κινεζική καλλιγραφία – επίσημη, δουλεμένη και πειθαρχημένη γραφή – για οκτώ εβδομάδες παρουσίασαν βελτιώσεις στη μνήμη εργασίας και στον έλεγχο της προσοχής.

Όπως και η δακτυλογράφηση, τα ψηφιακά μέσα – όπως τα ηλεκτρονικά βιβλία – φαίνονται βολικά, αλλά έχουν επίσης ένα μεγάλο κόστος: τη μειωμένη κατανόηση.Επομένως, το περισσότερο δεν είναι πάντα καλύτερο, σύμφωνα με τη Ναταλία Κουτσίρκοβα, καθηγήτρια ανάγνωσης και ανάπτυξης κατά την πρώιμη παιδική ηλικία στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Η Κουτσίρκοβα δήλωσε στην Epoch Times ότι αν και τα ψηφιακά μέσα έχουν τα πλεονεκτήματά τους, η προσπάθεια για περισσότερο περιεχόμενο, προσβασιμότητα και αλληλεπίδραση οδηγεί συχνά σε αναπόφευκτη απώλεια στο πεδίο της μάθησης.Έτσι, ακόμη και αν η τεχνολογία μάς ωθεί προς τα εμπρός, αυτά τα φαινομενικά αρχαϊκά εργαλεία – στυλό και χαρτί – διαμορφώνουν θεμελιωδώς τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά και οι ενήλικες μαθαίνουν να διαβάζουν, να γράφουν και να σκέπτονται.

Η βαν ντερ Μέερ θρηνεί ότι οι δάσκαλοι συναντούν σήμερα μαθητές της πρώτης τάξης που μόλις και μετά βίας ξέρουν πώς να κρατούν ένα μολύβι. «Είναι τόσο κρίμα», λέει.Η βαν ντερ Μέερ ελπίζει ότι οι μελλοντικές γενιές θα ανακαλύψουν ξανά την αξία της γραφής – μέσα από ποιήματα, ερωτικές επιστολές ή ακόμη και απλές λίστες με ψώνια.

Μας θυμίζει ότι, παραδοσιακά, ο γραφικός χαρακτήρας έχει διαποτιστεί με προσωπικότητα και ατομική ταυτότητα.

«Δεν είναι απλώς μια δεξιότητα», λέει. «Ο γραφικός χαρακτήρας είναι μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς – είναι μέρος του να είσαι άνθρωπος.»

Αγάπη, βάλσαμο καρδιάς

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Σάββατο, 26 Απρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το ένατο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Ο Δρ Έμπεν Αλεξάντερ βρισκόταν στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου, σε βαθύ κώμα, με τον εγκέφαλο κατεστραμμένο από βακτηριακή μηνιγγίτιδα και πιθανότητες επιβίωσης 2%.

Για τις επόμενες επτά ημέρες, ο εγκέφαλός του δεν παρουσίαζε καμία δραστηριότητα. Σύμφωνα με τα ιατρικά πρότυπα, ο Δρ Αλεξάντερ, ένας διακεκριμένος απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Duke και νευροχειρουργός του Χάρβαρντ, δεν θα έπρεπε να είχε επιστρέψει. Και όμως, όχι μόνο επέζησε, αλλά και βγήκε από το κώμα με μια ιστορία που θα άλλαζε τη ζωή του και θα επέκτεινε τις επιστημονικές θεωρήσεις.

Ενώ βρισκόταν σε κώμα, εγκατέλειψε το σώμα του και είδε τον εαυτό του να αιωρείται πάνω από ένα τοπίο με έντονο φως και χρώμα – ένα φαινόμενο που αναφέρεται ως επιθανάτια εμπειρία στην ιατρική βιβλιογραφία.

Κατά τη διάρκεια της εμπειρίας του, συνάντησε μια λαμπερή γυναίκα που του μετέφερε ένα μήνυμα που δεν θα ξεχάσει ποτέ: «Αγαπιέσαι βαθιά και σε λατρεύουν παντοτινά. Δεν έχεις τίποτα να φοβάσαι. Σε φροντίζουν και με το παραπάνω.»

Ο Δρ Αλεξάντερ πιστεύει ότι η επιβίωσή του δεν ήταν απλώς θέμα τύχης. Η αγάπη, λέει, ήταν η δύναμη που τον τράβηξε πίσω από το χείλος του θανάτου.

Μπορεί όμως η αγάπη να έχει πραγματικά δύναμη πάνω στη ζωή, την υγεία και τον θάνατο;

Ένα φάρμακο πέρα από αυτόν τον κόσμο

Η ζωή του Δρος Αλεξάντερ ήταν θαυμάσια σύμφωνα με τα περισσότερα κριτήρια. Ήταν ένας επιτυχημένος νευροχειρουργός με 15 χρόνια ως μέλος του διδακτικού προσωπικού της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, περισσότερες από 150 επιστημονικές δημοσιεύσεις και διορισμούς σε φημισμένα ιδρύματα.

Ωστόσο, η αστραφτερή επιφάνεια κάλυπτε ένα σιωπηλό δράμα. Καθώς είχε υιοθετηθεί κατά τη γέννησή του, τον στοίχειωνε μια βασανιστική αίσθηση εγκατάλειψης, παρόλο που οι θετοί του γονείς τον αγαπούσαν βαθιά και τον φρόντιζαν.

«Είχα αυτή την υποσυνείδητη πεποίθηση ότι ίσως δεν μου άξιζε καν να υπάρχω – ότι ίσως δεν μου άξιζε η αγάπη από τη στιγμή που η ίδια μου η μητέρα με είχε παραδώσει», δήλωσε στην Epoch Times.

Θυμήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της επιθανάτιας εμπειρίας του, ένιωσε ένα συγκλονιστικό συναίσθημα «τεράστιας αγάπης» – καθαρή, άνευ όρων και απόλυτη. Αυτή η αγάπη θεράπευσε τα βαθύτερα σημάδια του παρελθόντος του και του μετέφερε το μήνυμα ότι «η αγάπη είναι η απόλυτη δημιουργική δύναμη στο σύμπαν».

Η ευθυγράμμιση με αυτή τη δύναμη, είπε, μπορεί να οδηγήσει στην «ολότητα και τη θεραπεία».

Η αγάπη στο μικροσκόπιο

Ενώ η εμπειρία του Δρος Αλεξάντερ είναι εξαιρετική, δεν είναι μεμονωμένη. Η επιστήμη συνεχίζει να αναπτύσσει μια όλο και πιο λεπτή και ολοκληρωμένη κατανόηση της αγάπης και των επιπτώσεών της στο σώμα.

Σε ένα πρωτοποριακό πείραμα που δημοσιεύθηκε στο JAMA Psychiatry, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ζευγάρια με θερμές και στοργικές αλληλεπιδράσεις επουλώθηκαν κατά 40% ταχύτερα από μικρές πληγές με φουσκάλες σε σχέση με εκείνα που διαφωνούσαν ή έτρεφαν εχθρότητα ο ένας για τον άλλον.

Η μελέτη υποδηλώνει ότι οι θετικές συναισθηματικές καταστάσεις που δημιουργούνται από τις σχέσεις αγάπης ενεργοποιούν το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, που συχνά αποκαλείται σύστημα «ανάπαυσης και πέψης», το οποίο μειώνει τη φλεγμονή και επιταχύνει την κυτταρική αποκατάσταση. Αντίθετα, οι εχθρικές σχέσεις ανέστειλαν την επούλωση κατά 60%, πιθανότατα λόγω των αυξημένων ορμονών του στρες, όπως η κορτιζόλη.

Η Δρ Σύνθια Τάικ, καρδιολόγος με σπουδές στο Χάρβαρντ και ιατρική διευθύντρια του Holistic Healing Heart Center, δήλωσε στους Epoch Times ότι η αγάπη θεραπεύει σε βιοχημικό επίπεδο απελευθερώνοντας την ωκυτοκίνη, ένα νευροπεπτίδιο που συχνά αποκαλείται ορμόνη «ευεξίας» ή «αγάπης». Σύμφωνα με την Τάικ, η ορμόνη αυτή μειώνει το στρες και βελτιώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η αγάπη μειώνει με φυσικό τρόπο τα συναισθήματα του πόνου. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ εξέθεσε μια ομάδα συμμετεχόντων σε μέτρια επίπεδα θερμικού πόνου, ενώ τους έδειχνε φωτογραφίες των ρομαντικών τους συντρόφων. Η ομάδα αυτή ανέφερε σημαντικά χαμηλότερο πόνο από εκείνους που είτε τους έδειχναν μια φωτογραφία ενός απλού γνωστού είτε τους πρότειναν να κατευθύνουν τη σκέψη τους σε συγκεκριμένα πράγματα για αντιπερισπασμό – όπως «σκέψου όσο το δυνατόν περισσότερα αθλήματα που δεν χρησιμοποιούν μπάλα».

Το κάλεσμα της καρδιάς

Η καρδιά αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως σύμβολο της αγάπης, και όπως είναι λογικό, η αγάπη επηρεάζει σημαντικά την ίδια την καρδιά.

Μελέτη που υπέβαλε σε 10.000 άνδρες την ερώτηση «Σας δείχνει η σύζυγός σας την αγάπη της;» διαπίστωσε ότι όσοι απάντησαν «ναι» είχαν 50% χαμηλότερο ποσοστό στηθάγχης ή πόνων στο στήθος, ακόμα και άνδρες με παράγοντες υψηλού κινδύνου, όπως η υψηλή χοληστερόλη και ο διαβήτης.

«Η αγάπη θεραπεύει την καρδιά και εμπνέει ειρήνη, αρμονία και ηρεμία», δήλωσε η Τάικ, η οποία προσεγγίζει την υγεία της καρδιάς ολιστικά. Για μία υγιή καρδιά, πρέπει να φροντίζουμε να την τροφοδοτούμε με θετικά συναισθήματα.

Πράγματι, η αγάπη επηρεάζει άμεσα τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η καρδιά σας. Μελέτη του Μπροξ Γκαμπ, προικισμένου καθηγητή δημόσιας υγείας στο Falk College του Πανεπιστημίου των Συρακουσών, έδειξε ότι όταν οι άνθρωποι βρίσκονταν κοντά στους συζύγους ή τους συντρόφους τους, η αρτηριακή τους πίεση μειωνόταν. Είναι ενδιαφέρον ότι ακόμη και σε περιπτώσεις που η σχέση δεν ήταν ιδιαίτερα ευτυχισμένη, η αρτηριακή πίεση εξακολουθούσε να μειώνεται.

«Ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά της αγάπης είναι η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια», δήλωσε ο Γκαμπ στους Epoch Times. Οι έρευνες του ίδιου και άλλων δείχνουν ότι οι άνθρωποι αφήνουν τις άμυνές τους όταν βρίσκονται κοντά σε κάποιον που τους εμπνέει συναισθήματα άνεσης και ασφάλειας. Αυτή η μειωμένη επαγρύπνηση σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν αντιδρούν έντονα όταν εμφανίζονται στρεσογόνοι παράγοντες – όπως όταν χτυπάει μια πόρτα, λαμβάνονται άσχημα νέα ή συμβαίνει κάτι δυσάρεστο. Αυτή η ρυθμιστική ποιότητα οδηγεί σε καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και λιγότερες καρδιακές νόσους, δήλωσε ο Γκαμπ.

Απουσίᾳ της αγάπης

Όσο ανακουφιστική και θεραπευτική είναι η ύπαρξη της αγάπης τόσο οδυνηρή είναι η απουσία της – ακόμη και καταστροφική.

Το 2005, μια ομάδα ερευνητών γιατρών από το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς συνέταξε μια μελέτη σχετικά με μια καρδιακή πάθηση γνωστή ως καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από το στρες, γνωστή και ως σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς – ένα παρατσούκλι για το οποίο οι επαγγελματίες της ιατρικής δεν έχουν αντίρρηση.

Η καρδιομυοπάθεια που προκαλείται από το στρες εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι – κυρίως γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών – υποστούν ξαφνικό οξύ συναισθηματικό στρες. Αυτό μπορεί να προκληθεί από τνο θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, τη διάλυση μιας σχέσης ή κάποιο άλλο οδυνηρό γεγονός.

Η έρευνα αποκαλύπτει ότι αυτές οι «ραγισμένες καρδιές» συχνά εμφανίζουν αυξημένη και διογκωμένη αριστερή κοιλία. Αν και η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε δυσμενή αποτελέσματα, ακόμη και θανατηφόρα, είναι συνήθως αναστρέψιμη με την κατάλληλη φροντίδα, καθώς ο προσβεβλημένος καρδιακός μυς παραμένει βιώσιμος και ικανός για ανάκαμψη.

Οι πίνακες Α και Β δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια του συνδρόμου ραγισμένης καρδιάς, τμήματα της καρδιάς σταματούν να συστέλλονται, αλλά παραμένουν βιώσιμα. Ο πίνακας Γ επιβεβαιώνει ότι ο καρδιακός μυς σε αυτές τις περιοχές είναι υγιής και μπορεί να ανακάμψει. Ο πίνακας Δ, για λόγους σύγκρισης, καταδεικνύει μόνιμη βλάβη στον καρδιακό μυ από καρδιακή προσβολή.

Ο Τρούονγκ Νγκουγέν, μαιευτήρας και γυναικολόγος, δήλωσε ότι πιστεύει ότι η αγάπη πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της ιατρικής πρακτικής. Το «μην κάνεις κακό» δεν αρκεί, είπε, προτείνοντας ότι το ιατρικό προσωπικό θα πρέπει να φροντίζει πραγματικά τους ασθενείς με την αγάπη και την προσοχή που θα έδειχνε στους φίλους ή την οικογένειά του. Δήλωσε στην Epoch Times ότι δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς μακριά για να διαπιστώσει την απουσία φροντίδας στην ιατρική, καθώς τα ιατρικά λάθη αποτελούν την τρίτη κύρια αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η επίδειξη αγάπης προς τους ασθενείς προάγει την ασφάλεια και την υγεία τους, καθώς καλλιεργεί μια θετική νοοτροπία που μπορεί να τους βοηθήσει να θεραπευτούν.

Επιπλέον, πολλές σύγχρονες θεραπείες έχουν περιορισμούς και εκεί είναι που η πνευματικότητα ή η πίστη στον Θεό μπορεί να είναι χρήσιμη, είπε. Όπως επεσήμανε, αυτή η «παρέμβαση» δεν έχει αρνητικές παρενέργειες.

Η αγάπη ως συναίσθημα και παρέμβαση δεν χρειάζεται να προέρχεται από ένα μόνο άτομο. Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μια ανώτερη ή υπερβατική αγάπη, που συνήθως συνδέεται με θρησκευτικές εμπειρίες. Μια μελέτη του Τζεφ Λέβιν στο Πανεπιστήμιο Μπέιλορ εξέτασε την έννοια της θρησκευτικής αγάπης, που ορίζεται ως το αίσθημα ότι αγαπάς ή ότι αγαπιέσαι από τον Θεό. Τα ευρήματα έδειξαν σημαντική συσχέτιση μεταξύ της αντιλαμβανόμενης θεϊκής αγάπης και των αυτοαναφερόμενων αξιολογήσεων της υγείας.

Η μυστικιστική πλευρά της αγάπης

Ενώ οι φυσιολογικές επιδράσεις της αγάπης – όπως η απελευθέρωση ωκυτοκίνης και η μείωση του πόνου – αναγνωρίζονται από την επιστήμη, παραμένει ακόμη μια αινιγματική πλευρά σε αυτό το αίσθημα.

Οι άνθρωποι συχνά βιώνουν τηλεσωματικά γεγονότα, κατά τα οποία φαίνεται να μοιράζονται σωματικές αισθήσεις ή συναισθήματα με εκείνους που είναι συναισθηματικά κοντά τους – ή με εκείνους που αγαπούν – παρά την οποιαδήποτε χιλιομετρική απόσταση.

Το βιβλίο «Οδηγός για τα ανεξήγητα φαινόμενα» των Μπομπ Ρίκαρντ και Τζον Μίτσελ αναφέρει την περίπτωση του Χιου Πέρκινς, ενός νεαρού που είχε περιστέρια. Όταν αρρώστησε σοβαρά, ο Πέρκινς μεταφέρθηκε εσπευσμένα σε νοσοκομείο 105 μίλια μακριά για επείγουσα χειρουργική επέμβαση.

Ενώ ήταν στην ανάρρωση, άκουσε ένα χτύπημα στο παράθυρό του εν μέσω μιας σφοδρής χιονοθύελλας. Όταν η νοσοκόμα άνοιξε το παράθυρο, ένα περιστέρι πέταξε μέσα και προσγειώθηκε στο στήθος του Πέρκινς. Ήταν ένα από τα πουλιά του, το οποίο αναγνωρίστηκε από μια ταινία στο πόδι του με την ένδειξη «167». Το περιστέρι δεν είχε πάει ποτέ στο νοσοκομείο και δεν μπορούσε να γνωρίζει πού βρισκόταν ο Πέρκινς.

Μία περίπτωση που αναφέρεται στο βιβλίο «Νέες κατευθύνσεις στην παραψυχολογική έρευνα, παραψυχολογικές μονογραφίες αριθ. 4» του Τζόζεφ Χ. Ρας είναι εξίσου συναρπαστική. Αφορά μία μητέρα η οποία, ενώ έγραφε ένα γράμμα στην κόρη της που έλειπε στο κολέγιο, ένιωσε ξαφνικά ένα έντονο κάψιμο στο δεξί της χέρι. Ο πόνος ήταν τόσο δυνατός που αναγκάστηκε να σταματήσει να γράφει.

Λιγότερο από μία ώρα αργότερα, έλαβε ένα τηλεφώνημα που την ενημέρωνε ότι η κόρη της είχε υποστεί χημικό έγκαυμα σε ατύχημα στο εργαστήριο – ένα έγκαυμα στο δεξί της χέρι. Η ιδιαιτερότητα και η χρονική στιγμή του τραυματισμού καθιστούν δύσκολη την απόρριψή του ως απλή σύμπτωση.

Αυτές οι εμπειρίες φαίνεται να ακολουθούν ένα μοτίβο: συμβαίνουν συχνότερα μεταξύ ανθρώπων με βαθύτατους συναισθηματικούς δεσμούς – γονέων και παιδιών, αδελφών, συζύγων, φίλων, ακόμη και ανθρώπων και των κατοικίδιων ζώων τους. Επιπλέον, δεν δεσμεύονται από τον φυσικό χώρο.

Ο Δρ Λάρρυ Ντόσσεϋ, γιατρός και συγγραφέας που συνδυάζει την ιατρική και την πνευματικότητα, σημείωσε σε άρθρο του στο περιοδικό Explore, το 2019, ότι το φαινόμενο αυτό αντικατοπτρίζει αυτό που παρατηρούν οι φυσικοί στην κβαντική διεμπλοκή, κατά την οποία τα σωματίδια παραμένουν συνδεδεμένα σε τεράστιες αποστάσεις. Όταν το ένα σωματίδιο αλλάζει, το άλλο αντιδρά ακαριαία, σαν να είναι μέρος του ίδιου συστήματος.

Ο συντονισμός προσφέρει μια άλλη πιθανή εξήγηση. Στη φυσική, ο συντονισμός εμφανίζεται όταν δύο συστήματα που δονούνται στην ίδια συχνότητα ενισχύουν το ένα τα αποτελέσματα του άλλου – όπως η φωνή ενός τραγουδιστή που θρυμματίζει το κρύσταλλο όταν συντονίζεται με τη συχνότητα δόνησής του.

Η αρχή αυτή υπερβαίνει τα αντικείμενα. Όταν δύο άνθρωποι είναι βαθιά συνδεδεμένοι, τα συναισθήματα και οι σκέψεις τους μπορεί να ευθυγραμμιστούν σε έναν παρόμοιο συντονισμό, ενισχύοντας και εντείνοντας τις εμπειρίες του καθένα.

Πειράματα που χρησιμοποιούν μηχανές που δημιουργούν τυχαία γεγονότα και συσκευές σχεδιασμένες να παράγουν απρόβλεπτα αποτελέσματα, όπως το να ρίχνουν επανειλημμένα ένα νόμισμα, υποδηλώνουν ότι οι συναισθηματικοί δεσμοί μπορεί να επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας τους. Όταν τα συναισθηματικά δεμένα ζευγάρια εστιάζουν μαζί σε αυτές τις μηχανές, τα αποτελέσματα γίνονται ελαφρώς λιγότερο τυχαία.

Οι ιδέες αυτές δεν είναι καινούργιες. Σε όλους τους πολιτισμούς, τις θρησκείες και τις παραδόσεις, η αγάπη θεωρείται ως μια ενοποιητική ενέργεια που υπερβαίνει και συνδέει τα άτομα.

Ο Δρ Αλεξάντερ βίωσε τη δύναμη της αγάπης κατά τη διάρκεια της επιθανάτιας εμπειρίας του. Εξήγησε ότι αισθάνθηκε μια τεράστια διασύνδεση – μια υποκείμενη πραγματικότητα στην οποία ο διαχωρισμός είναι μια ψευδαίσθηση.

«Με την παρουσία της αγάπης, κατάλαβα ότι είμαστε όλοι ένα», είπε. «Οι διαχωρισμοί που αντιλαμβανόμαστε στη ζωή – μεταξύ εαυτού και άλλων, νου και σώματος – εξαφανίζονται.»

Η αγάπη στην πράξη

«Η αγάπη είναι πραγματικά το καλύτερο φάρμακο», είπε η Τάικ. Πώς μπορούμε λοιπόν να την αξιοποιήσουμε;

«Πρέπει να ξεκινήσουμε από την πηγή – τον εαυτό μας». Η αγάπη για τον εαυτό μας και η φροντίδα του εαυτού μας είναι τα πρώτα βήματα προς τα εμπρός, είπε.

Πρότεινε να συμπεριφέρεστε στον εαυτό σας όπως θα κάνατε σε έναν αγαπημένο φίλο – αφήνοντας χώρο για λάθη, εξασκώντας την αυτοσυγχώρεση και δείχνοντας στον εαυτό σας την καλοσύνη που θα προσφέρατε στους άλλους. Όταν αντιμετωπίζετε αποτυχίες, μην κατηγορήσετε τον εαυτό σας, καθώς αυτό συνδέεται με το άγχος, την κατάθλιψη και την ντροπή. Αντί να αναρωτιέστε τι πρόβλημα υπάρχει με εσάς, ανατοποθετηθείτε: «Αυτή είναι μια ευκαιρία να μάθω κάτι» ή «Εξελίσσομαι μέσα από αυτή την πρόκληση».

Χρησιμοποιήστε την επιβεβαίωση: σκεφτείτε ότι «αξίζετε» ή ότι «είστε μοναδικά απαραίτητος σε αυτόν τον κόσμο». Συνδυάστε αυτή την πρακτική με ένα ημερολόγιο ευγνωμοσύνης, σημειώνοντας ένα πράγμα που εκτιμάτε στον εαυτό σας κάθε μέρα. Με την πάροδο του χρόνου, θα οικοδομήσετε μια ανθεκτική, θετική αυτοεικόνα.

Η αγάπη για τους άλλους, όπως δείχνουν οι έρευνες, είναι καλλιεργήσιμη. Μελέτη στο περιοδικό Mental Health, Religion & Culture διαπίστωσε ότι όταν τα άτομα επαναλαμβάνουν σιωπηλά μια φράση που ενσαρκώνει την αγάπη και την υπομονή, όπως «αγάπα τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου», καλλιεργούν τη συμπονετική αγάπη. Επιπλέον, η εξάσκηση της ανιδιοτέλειας και οι πράξεις καλοσύνης ενισχύουν την ικανότητά μας να ενεργούμε από αγάπη και όχι από εγωισμό, σύμφωνα με τη μελέτη.

Ο Δρ Αλεξάντερ είπε ότι το σύμπαν είναι χτισμένο πάνω στην αγάπη και ότι μπορούμε να ευθυγραμμιστούμε με αυτήν. Απλές πράξεις, όπως το περπάτημα στη φύση ή η προσφορά βοήθειας σε άλλους, δυναμώνουν την αγάπη. Συνέστησε ιδιαίτερα την καλλιέργεια της αγάπης μεταξύ γονέων και παιδιών, καθώς αυτή η σχέση αντανακλά και προάγει την άνευ όρων φύση της αγάπης.

Ως γιατρός που προωθεί την αγάπη, ο Λάρρυ Ντόσσεϋ επισημαίνει ότι η επιστήμη δεν μπορεί να ορίσει αυτό το αίσθημα, παραθέτοντας τον Καρλ Γιουνγκ, τον διάσημο ψυχίατρο: «Σε όλη την ιατρική μου εμπειρία, καθώς και στη δική μου ζωή, έχω έρθει ξανά και ξανά αντιμέτωπος με το μυστήριο της αγάπης και ποτέ δεν κατάφερα να εξηγήσω τι είναι».

«Όπως ακριβώς το δάχτυλο που δείχνει το φεγγάρι δεν είναι το φεγγάρι, έτσι και όλες οι επιστημονικές εργασίες και οι συλλογισμοί μας δεν θα μπορέσουν ποτέ να συλλάβουν πραγματικά την αγάπη», δήλωσε ο Ντόσσεϋ. «Όσο περισσότερο την ερευνούμε τόσο πιο βαθύ γίνεται το μυστήριο.»

Του Makai Allbert

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις των συγγραφέων και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος: Μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Αντί για αντικαταθλιπτικά, αισιοδοξία

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Τρίτη, 22 Απρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το όγδοο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Στην αρχαία κινεζική λογοτεχνία υπάρχει μία ιστορία για έναν ηλικιωμένο άνδρα ονόματι Σάι Γουένγκ, ο οποίος βασιζόταν στο άλογό του για να ζήσει.

Μια μέρα, το άλογό του το έσκασε και οι γείτονες ήρθαν να εκφράσουν τη λύπη τους, λέγοντας: «Κρίμα». Ο Σάι Γουένγκ παρατήρησε ήρεμα: «Ίσως».

Λίγο αργότερα, το άλογο επέστρεψε, φέρνοντας μαζί του μια ομάδα άγριων αλόγων. Οι γείτονες τον συνεχάρησαν για την καλή του τύχη. Ο Σάι Γουένγκ απάντησε: «Ίσως».

Όταν ο γιος του προσπάθησε να ιππεύσει ένα από τα άγρια άλογα, έπεσε και έσπασε το πόδι του. Για άλλη μια φορά, οι γείτονες μαζεύτηκαν και είπαν: «Πω-πω, τι κρίμα!». Ο Σάι Γουένγκ απάντησε: «Ίσως»

Λίγο αργότερα ξέσπασε πόλεμος και όλοι οι νέοι άνδρες του χωριού επιστρατεύτηκαν για να πάνε στο μέτωπο. Λόγω του τραυματισμού του, ο γιος του Σάι Γουένγκ απαλλάχθηκε από τη στρατιωτική θητεία. Αυτή η ιστορία, που χρονολογείται από τον δεύτερο αιώνα π.Χ., ενέπνευσε το διάσημο κινεζικό ρητό «Ο Σάι Γουένγκ χάνει το άλογό του – ποιος ξέρει αν είναι ευλογία;» – στα καθ’ ημάς, ουδέν κακόν αμιγές καλού.

Το να αντιλαμβάνεται κανείς μία δυνητική θετικότητα πέρα από τις δυσκολίες της στιγμής ενσαρκώνει τη φύση της αισιοδοξίας, μιας αρετής που είναι ουσιώδης όχι μόνο για την ανάπτυξη αλλά και για την ίδια μας την υγεία.

Στάση ζωής

Ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Concordia και ερευνητής προσωπικότητας Κάρστεν Βρος δήλωσε στην Epoch Times ότι η αισιοδοξία δεν είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό αλλά στάση ζωής.

«Πρόκειται ουσιαστικά για το αν περιμένετε ότι η ζωή σας θα είναι καλή ή κακή στο μέλλον», είπε.

Τα αισιόδοξα άτομα έχουν αξιοσημείωτα λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καταθλιπτικά συμπτώματα, ακόμη και μεταξύ των ασθενών που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες. Αυτή η προστατευτική επίδραση εκτείνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες – από τους νεότερους έως τους ηλικιωμένους.

Για παράδειγμα, η μελέτη Zutphen Elderly Study παρακολούθησε περισσότερους από 800 άνδρες για 15 χρόνια, αναλύοντας πώς ο τρόπος ζωής, η διατροφή και άλλοι παράγοντες επιδρούν στις ασθένειες και τη θνησιμότητα. Ειδικότερα, η μελέτη διαπίστωσε ότι η μεγάλη αισιοδοξία, σε σύγκριση με τη χαμηλή αισιοδοξία, σχετίζεται με 77% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Πιο πρόσφατες μελέτες έδωσαν παρόμοια ευρήματα. Μια μετα-ανάλυση 18 μελετών του 2024 διαπίστωσε ότι η συμμετοχή σε εκπαίδευση αισιοδοξίας, συμπεριλαμβανομένης της ενσυνειδητότητας και της ημερολογιακής καταγραφής της ευγνωμοσύνης, μείωσε τα συμπτώματα κατάθλιψης περίπου κατά ένα τρίτο. Ψυχολογικά, τα αισιόδοξα άτομα έχουν λιγότερες ακραίες αρνητικές αντιδράσεις σε στρεσογόνους παράγοντες και έτσι αναρρώνουν ταχύτερα από την κατάθλιψη.

Ως εκ τούτου, η αισιοδοξία μειώνει τα αισθήματα απελπισίας και τον αυτοκτονικό ιδεασμό.

Επιπλέον, η αισιοδοξία έχει και ένα άλλο άκρως επιθυμητό αποτέλεσμα: τη μακροζωία. Σε σύγκριση με τους απαισιόδοξους, οι αισιόδοξοι ασθενείς με καρκίνο έχουν τετραπλάσιες πιθανότητες να επιβιώσουν έναν χρόνο μετά τη διάγνωση.

Διαισθητικά, αυτό είναι λογικό – όσοι περιμένουν καλά πράγματα στη ζωή έχουν περισσότερους λόγους να συνεχίσουν να ζουν. Σε μια πρωτοποριακή εργασία που δημοσιεύθηκε στο PNAS και ανέλυσε περισσότερα από 70.000 άτομα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, σε σύγκριση με τα λιγότερο αισιόδοξα άτομα, οι πιο αισιόδοξοι ζούσαν έως και 15% περισσότερο, ενώ οι πιθανότητες να επιτύχουν «εξαιρετική μακροζωία» – να ζήσουν μέχρι τα 85 ή και περισσότερο – αυξάνονταν έως και 70%.

Με άλλα λόγια, η αισιοδοξία προσθέτει σχεδόν τόσα χρόνια στη ζωή ενός ατόμου όσα και η μη εμφάνιση καρδιακής προσβολής ή διαβήτη, σύμφωνα με τους ερευνητές.

Καλλιεργώντας την αισιοδοξία

Τι διεγείρει αυτές τις βαθιές αλλαγές που παρατηρούνται στους αισιόδοξους ανθρώπους; Η κύρια υπόθεση είναι ότι οι αισιόδοξοι αντιμετωπίζουν διαφορετικά τις προκλήσεις.

Ο κος Βρος, ο οποίος έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων σχετικά με την αισιοδοξία, δήλωσε ότι οι αισιόδοξοι είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν κατά μέτωπο τους στρεσογόνους παράγοντες, να επενδύουν χρόνο και ενέργεια στην αντιμετώπιση των προκλήσεων και να αναζητούν ενεργά λύσεις στα προβλήματα. Αναδιαμορφώνουν τις προκλήσεις ως ευκαιρίες – ζουν ενεργά, όχι παθητικά.

Η Σουζάν Σέγκερστρομ, καθηγήτρια και διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας για την Υγιή Γήρανση στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον, δήλωσε στην Epoch Times ότι «οι άνθρωποι που είναι πιο αισιόδοξοι συνήθως αναμένουν καλύτερα αποτελέσματα δεδομένης της πραγματικότητας της κατάστασης».

Αυτού του είδους η στάση μετριάζει τις επιπτώσεις του άγχους, προάγει την ψυχική υγεία και ενισχύει τη νοοτροπία ανάπτυξης.

Αντίθετα, οι απαισιόδοξοι τείνουν να αποφεύγουν ή αρνούνται τον στρεσογόνο παράγοντα – φτάνοντας στο σημείο, σε ορισμένες περιπτώσεις, να καταφεύγουν σε ναρκωτικά, αλκοόλ ή άλλους περισπασμούς ως μέσο φυγής.

Ευτυχώς, η αισιοδοξία είναι μια δεξιότητα που μπορεί να εξασκηθεί. Η έρευνα περιγράφει διάφορες τεκμηριωμένες μεθόδους για την καλλιέργεια της αισιοδοξίας. Οι γενικές στρατηγικές περιλαμβάνουν την ενεργή αναδιαμόρφωση των αρνητικών σκέψεων, την επανεξέταση των προσωπικών επιτευγμάτων του παρελθόντος ώστε να εδραιωθεί η ύπαρξη θετικών προσδοκιών για το μέλλον και τη συναναστροφή με συνομηλίκους ή συναδέλφους που μας υποστηρίζουν.

Οι πιο δομημένες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την ενασχόληση με την «καλύτερη δυνατή αυτοάσκηση», κατά την οποία φαντάζεστε ένα σενάριο στο οποίο επιτυγχάνετε όλους τους στόχους της ζωής σας σε διάφορους τομείς, όπως η οικογένεια, η εργασία και η υγεία. Όσο περισσότερο οραματίζεστε μια πραγματικότητα για την οποία αξίζει να προσπαθήσετε τόσο περισσότερο ανυπομονείτε γι’ αυτήν – και αυτό είναι αισιοδοξία. Σύμφωνα με μια μεγάλη μετα-ανάλυση του 2019 , η άσκηση αυτή ενισχύει σημαντικά την αισιοδοξία και μειώνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα.

Περαιτέρω, μπορείτε να καλλιεργήσετε την αισιοδοξία γράφοντας επιστολές ευγνωμοσύνης ή σύντομες λίστες με αυτά για τα οποία νιώθετε ευγνωμοσύνη. Μπορείτε επίσης να εξασκηθείτε στην άσκηση «τρία καλά πράγματα», κατά την οποία αναλογίζεστε και καταγράφετε τρία θετικά πράγματα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ημέρας και γιατί συνέβησαν. Όταν γίνονται παράλληλα, αυτές οι πρακτικές σάς βοηθούν να καλλιεργήσετε τη συνήθεια να εστιάζετε στα θετικά του παρόντος και να αναπτύσσετε θετικές προσδοκίες για το μέλλον.

Η ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός ενθαρρύνουν την επίγνωση του παρόντος, η οποία μειώνει τα αρνητικά μοτίβα σκέψης και τον μηρυκασμό παλαιών δεινών, και ενισχύει έμμεσα την αισιοδοξία.

Εγκαταλείποντας τις σκοτεινές σκέψεις

Είναι καλύτερο να σκέφτεστε πιο θετικά ή απλώς να έχετε λιγότερες αρνητικές σκέψεις; Με άλλα λόγια, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στο να είμαστε πιο αισιόδοξοι ή λιγότερο απαισιόδοξοι;

Μια μετα-ανάλυση-ορόσημο του 2021 έδωσε μια απροσδόκητη απάντηση: Η απαισιοδοξία παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο από την αισιοδοξία στη διαμόρφωση της υγείας, και όχι με μικρή διαφορά. Ο κος Βρος εξήγησε ότι η ανάλυση έδειξε ότι η απαισιοδοξία επηρεάζει την υγεία τρεις φορές περισσότερο από ό,τι η αισιοδοξία. Για παράδειγμα, η μειωμένη απαισιοδοξία συνδέεται με χαμηλότερη φλεγμονή, καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία και ακόμη και υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε θεραπείες γονιμότητας συγκρινόμενη με την αυξημένη αισιοδοξία.

Ως εκ τούτου, δήλωσε ο κος Βρος, η απαισιοδοξία και η αισιοδοξία δεν πρέπει να θεωρούνται ως αντίθετα χαρακτηριστικά ενός γνωρίσματος, αλλά ως δύο ξεχωριστά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ανθρώπου.

Η αισιοδοξία είναι σαν να πατάτε το γκάζι, σας προτρέπει να προχωρήσετε μπροστά. Η απαισιοδοξία είναι σαν να έχετε το χειρόφρενο τραβηγμένο. Ακόμα κι αν πατήσετε το γκάζι, το φρένο σάς μπλοκάρει, προκαλώντας ζημιές με την πάροδο του χρόνου και δυσκολεύοντας ακόμα και τις βασικές κινήσεις.

Το να αφήσετε την απαισιοδοξία είναι σαν να αφήνετε το χειρόφρενο. Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να επινοεί τα χειρότερα σενάρια, θυμηθείτε: Δεν χρειάζεται να αναγκάσετε τον εαυτό σας να κάνει χαρούμενες σκέψεις – και μόνο η εγκατάλειψη των αρνητικών σκέψεων κάνει σημαντική διαφορά.

«Η αισιοδοξία είναι ένας βρόχος τροφοδότησης προς τα εμπρός», δήλωσε η Σέγκερστρομ.

Τα επιτυχημένα άτομα είναι συνήθως πιο αισιόδοξα, γεγονός που τείνει να ανοίγει πόρτες σε μεγαλύτερους κοινωνικούς και οικονομικούς πόρους – όλα αυτά ενισχύουν έναν θετικό κύκλο.

Η Γκρέης Ζανγκ, μια βελονίστρια με πτυχίο ιατρικής από την Κίνα, δήλωσε στην Epoch Times ότι «η νοοτροπία παίζει βασικό ρόλο στη διαδικασία θεραπείας».

Είπε ότι από την άποψη της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής, τα αισιόδοξα συναισθήματα βοηθούν την ενέργεια να ρέει πιο ελεύθερα και προάγουν τη συνολική υγεία. Αντίθετα, τα απαισιόδοξα συναισθήματα προκαλούν ενεργειακή ανισορροπία, αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και οδηγούν σε ασθένειες.

Η Ζανγκ είπε ότι η ιστορία του Σάι Γουένγκ θα πρέπει να μας υπενθυμίζει, όταν αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, να παραμένουμε ήρεμοι, έχοντας υπ’ όψιν ότι αυτό που φαίνεται κακό σήμερα, μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα αύριο – με λίγα λόγια, να μην παρασυρόμαστε από τα συμβάντα της στιγμής και σκοτεινές σκέψεις, αλλά να διατηρούμε πάντα μία πιο ευρεία οπτική.

Του Makai Allbert

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος: Μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Διαμορφώνοντας τον εαυτό μας με θάρρος

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Σάββατο, 12 Απρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το έβδομο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Ένα οκτάχρονο αγόρι καθόταν ήσυχα δίπλα στην εξάχρονη αδελφή του, που ήταν ξαπλωμένη σε ένα κρεβάτι στο νοσοκομείου. Πέθαινε από λευχαιμία. Η μόνη πιθανότητα που είχε για να επιβιώσει ήταν μια μετάγγιση αίματος. Όταν οι γιατροί επιβεβαίωσαν ότι το αίμα του αδελφού ήταν απόλυτα ταιριαστό, τον ρώτησαν αν θα έδινε λίγο για να της σώσει τη ζωή. Αφού το σκέφτηκε καλά, συμφώνησε.

Την επόμενη μέρα, τα αδέλφια συνδέθηκαν με ορούς και το αίμα του αγοριού μεταγγίστηκε στο άρρωστο σώμα της αδελφής. Τότε, το αγόρι γύρισε προς τον γιατρό και τον ρώτησε: «Σε πόσο καιρό θα αρχίσω να πεθαίνω;»

Το περιστατικό, που αφηγείται η Αμερικανίδα συγγραφέας Αν Λάμοτ στο βιβλίο της «Bird by Bird», προέρχεται από μια αληθινή ιστορία που διηγήθηκε ο Τζακ Κόρνφηλντ του Spirit Rock Meditation Center στο Γούντακρ της Καλιφόρνια, στην οποία περιγράφει το απίστευτο θάρρος και την αθωότητα ενός παιδιού που σκέφτηκε ότι η σωτηρία της αδελφής του θα του κόστιζε τη ζωή του.

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έρχονται αντιμέτωποι με τόσο σημαντικές αποφάσεις, η ουσία του θάρρους παραμένει σχετική με τους καθημερινούς μας αγώνες. Το θάρρος μας φαίνεται όταν απαιτείται από εμάς να εγκαταλείψουμε την πεπατημένη, να υποστηρίξουμε τις αρχές μας ή να ξεκινήσουμε διαδικασίες αυτοβελτίωσης.

Τι είναι το θάρρος;

Η κοινή αντίληψη για το θάρρος είναι ότι πρόκειται για δράση μπροστά στον φόβο. Σύμφωνα με τη Σύνθια Πιούρυ, ψυχολόγο και ερευνήτρια του θάρρους, τρία είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις θαρραλέες πράξεις: η πρόθεση, ένας ευγενής ή ουσιαστικός στόχος και κάποιο μέτρο ρίσκου.

Το θάρρος πρέπει να είναι σκόπιμο, δεν μπορεί να είναι τυχαίο: πρέπει να είναι επιλογή του ατόμου, όχι κάτι που του συμβαίνει. Η εκούσια πράξη πρέπει επίσης να εξυπηρετεί έναν ουσιαστικό σκοπό. Το να τρέξεις σε ένα φλεγόμενο κτίριο για να σώσεις ένα παιδί είναι αναμφισβήτητα μία θαρραλέα πράξη. Το να ορμάς στις ίδιες φλόγες για να τραβήξεις ένα βίντεο για το TikTok, όχι και τόσο.

Όπως δήλωσε η Πιούρυ στην Epoch Times: «Υπάρχουν κάποιες πράξεις που θεωρούνται παγκοσμίως καλές ή αξιόλογες».

Ωστόσο, τονίζει ότι το θάρρος έχει μια εγγενώς υποκειμενική φύση. Αυτό που ένα άτομο αντιλαμβάνεται ως ένα τρομακτικό άλμα πίστης, ένα άλλο μπορεί να το θεωρήσει ως ένα υπολογισμένο βήμα. Αυτό οδηγεί στη διάκριση μεταξύ «γενικού» και «προσωπικού» θάρρους.

Αόρατοι κίνδυνοι

Το γενικό θάρρος συχνά περιλαμβάνει κοινωνικά ή πολιτισμικά επιβεβαιωμένους σκοπούς και κινδύνους, όπως οι πράξεις ηρωισμού σε μια μάχη, που σημαδεύονται από αγάλματα και μετάλλια και γιορτάζονται ευρέως.

Το προσωπικό θάρρος είναι λίγο διαφορετικό και πιο υποκειμενικό. Παραδείγματος χάριν, για ένα δημόσιο πρόσωπο το να απευθύνεται σε ένα πλήθος είναι ρουτίνα και στερείται κινδύνου. Ωστόσο, για ένα ντροπαλό άτομο το να ανέβει στη σκηνή μπορεί να φαίνεται πραγματικά τρομακτικό και επικίνδυνο.

Μια επιστολή που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Sun Magazine, και την οποία μοιράζεται η Πιούρυ ως ψυχολόγος, αποτυπώνει το προσωπικό θάρρος:

«Η 9χρονη κόρη μου έκλαιγε ασταμάτητα, λέγοντας ξανά και ξανά ότι δεν ήθελε να πάει στο σχολείο επειδή εκείνη την ημέρα θα έδιναν ένα σημαντικό διαγώνισμα Κοινωνιολογίας. Φοβόταν ότι οι μαθησιακές της δυσκολίες δεν θα την άφηναν ούτε καν να διαβάσει τις ερωτήσεις.

»Ο φόβος της μεγάλωνε όλο και περισσότερο, μέχρι που την έκανε να αρρωστήσει σωματικά. Μου πήρε πάνω από μία ώρα για να την πείσω να ντυθεί. […] Όταν φτάσαμε στο σχολείο, με παρακάλεσε να μην την αναγκάσω να μπει μέσα: «Δεν μπορώ να το κάνω, μαμά. Δεν μπορώ να γράψω αυτό το διαγώνισμα». Φοβήθηκα ότι θα έπρεπε να την τραβήξω κυριολεκτικά για να βγει από το αυτοκίνητο, όταν ξαφνικά σκούπισε τα δάκρυά της, βγήκε έξω και με ακολούθησε μέχρι την πόρτα. Θαύμασα τη γενναιότητά της… Θα καταλάβει ποτέ κανείς πόσο θάρρος χρειάζεται το κοριτσάκι μου για να αντιμετωπίσει ένα διαγώνισμα;»

«Χάσμα θάρρους»

Ο εγκέφαλός μας είναι προδιαγεγραμμένος για αυτοσυντήρηση και συχνά επιλέγει αυτόματα το οικείο, το προβλέψιμο και το ασφαλές, δήλωσε η Μάρτζι Γουόρελ, ειδική σε θέματα ηγεσίας με διδακτορικό στην ανθρώπινη ανάπτυξη, σε συνέντευξή της στην Epoch Times. Αλλά η πραγματική ανάπτυξη και η πραγματική μεταμόρφωση υλοποιούνται όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα, όταν αναγκαζόμαστε να υπερβούμε τα όριά μας, εξηγεί.

Η Γουόρελ αποκαλεί το να δρα κανείς παρά τον φόβο του ως «χάσμα θάρρους».

Στο βιβλίο της «Το χάσμα θάρρους: πέντε βήματα για πιο γενναία δράση», η Γουόρελ μιλά για κάποια περιστατικά της παιδικής της ηλικίας. Σε ένα από αυτά, περιγράφει πώς συγκρούστηκαν η λαχτάρα της να ιππεύσει και ο φόβος της για το μεγάλο άλογο που της έδωσαν. Αυτό που λαχταρούσε εκείνη, μεγαλώνοντας σε μια γαλακτοπαραγωγική φάρμα, ήταν να ιππεύσει ένα πόνι – ωστότο, οι γονείς της της έδωσαν τον Ρόμπυ, ένα γέρικο και επιβλητικό άλογο.

Κάθε μέρα, πήγαινε στον Ρόμπυ, αντιμετωπίζοντας τον τρόμο της για το άλογο και τον φόβο της αποτυχίας. Η διαδικασία συνίστατο σε επαναλαμβανόμενες προσπάθειες, απογοήτευση και μικρές νίκες. Τελικά, ο φόβος που κάποτε την κατέκλυζε άρχισε να υποχωρεί, δίνοντας τη θέση του στην αυτοπεποίθηση και την ελευθερία.

«Η άνεση και η εξέλιξη δεν μπορούν να ιππεύσουν το ίδιο άλογο», συνοψίζει.

Η προηγούμενη έρευνα της Πιούρυ ενισχύει την άποψη ότι όταν οι άνθρωποι δείχνουν γενναιότητα, ο φόβος μειώνεται και η αυτοπεποίθηση αυξάνεται.

Σύμφωνα με τη Γουόρελ, η προθυμία να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο παρά την αβεβαιότητά μας μπορεί να διαμορφώσει ολόκληρη την πορεία μας, καθώς η επιτυχία στη ζωή είναι ανάλογη της προθυμίας να αντιμετωπίζουμε δυσκολίες.

Το χάσμα [θάρρους], λέει, είναι η απόσταση μεταξύ αυτού που είμαστε και αυτού που μπορούμε να γίνουμε αν δείχνουμε θάρρος.

Βραχυπρόθεσμα, η αποφυγή του κινδύνου μοιάζει να είναι μία καλή, ασφαλής επιλογή. Μακροπρόθεσμα, όμως, μας εγκλωβίζει, περιορίζοντας τις δυνατότητες και την ελευθερία μας.

Το θάρρος αποδίδει

Το θάρρος φέρνει μετρήσιμα μερίσματα. Μελέτες σε επιχειρηματίες διαπιστώνουν ότι το θάρρος συμβάλλει σε υψηλότερα επίπεδα ψυχικού κεφαλαίου (PsyCap) – ένα μείγμα αυτοπεποίθησης, ελπίδας, αισιοδοξίας και ανθεκτικότητας.

Οι ερευνητές έχουν τεκμηριώσει ότι οι επιχειρηματίες που επιδεικνύουν θάρρος και, ως εκ τούτου, έχουν υψηλότερο PsyCap αναφέρουν σημαντικά μεγαλύτερη ικανοποίηση, ακόμη και εν μέσω των εγγενών αβεβαιοτήτων της επιχειρηματικότητας. Επιπλέον, αυτοί οι επιχειρηματίες βιώνουν χαμηλότερα επίπεδα άγχους και στρες σε σχέση με τον μέσο πληθυσμό.

Το όφελος αυτό δεν περιορίζεται μόνο στους επιχειρηματίες. Μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι το θάρρος αντιπροσωπεύει σχεδόν το ένα τέταρτο της διαφοράς στην απόδοση στην εργασία.

Σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, το θάρρος βοηθά τους εργαζόμενους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να λάβουν τολμηρές αποφάσεις. Έχει επίσης πλεονεκτήματα σε κοινωνικό επίπεδο, όπως την ειλικρινή στάση και την άμεση αντιμετώπιση των συγκρούσεων, με θετικά αποτελέσματα στην ομαδική εργασία και την παραγωγικότητα.

Το θάρρος αποδίδει οφέλη και στην εκπαίδευση. Σε μια μεγάλη μελέτη, με περισσότερους από 7.600 μαθητές λυκείου, η θαρραλέα συμπεριφορά συσχετίστηκε με καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις και μεγαλύτερη επιμονή απέναντι στις δυσκολίες.

Ο στενός σύντροφος του θάρρους

Η Πιούρυ ορίζει το θάρρος ως «ανάληψη ενός άξιου λόγου κινδύνου». Μια ιστορία που διηγείται αφορά μια οικογένεια που σταμάτησε το αυτοκίνητο κατά μήκος ενός αυτοκινητοδρόμου και σκαρφάλωσαν σε έναν γκρεμό για να ανακτήσουν το χαμένο αρκουδάκι που είχε πετάξει το παιδί τους από το παράθυρο.

Αυτό που ξεκίνησε ως ένα φαινομενικά διαχειρίσιμο ρίσκο σύντομα κλιμακώθηκε, αφήνοντας και τους δύο γονείς αποκλεισμένους στην άκρη του γκρεμού -εν τέλει, χρειάστηκε να έρθει ελικόπτερο για να τους σώσει. Ο εκάστοτε στόχος (ανάκτηση του παιχνιδιού) μπορεί να μην δικαιολογεί πάντα τον κίνδυνο. Αυτό αντικατοπτρίζει μια άλλη πτυχή του θάρρους: Οι στόχοι και οι κίνδυνοι πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά και συνεχώς.

Ο Αριστοτέλης περιέγραψε το θάρρος ως τη «χρυσή τομή» μεταξύ δειλίας και απερισκεψίας: το θαρραλέο άτομο όχι μόνο έχει ρεαλιστικούς φόβους, αλλά και αυτοπεποίθηση για τους σωστούς λόγους, και αξιολογεί την κατάσταση με τον σωστό τρόπο, τη σωστή δεδομένη στιγμή.

«[Έτσι,] το θάρρος και η σοφία πρέπει να είναι οι καλύτεροι φίλοι», δηλώνει η Πιούρυ.

«[Το θάρρος] είναι σαν να μαθαίνεις να ψήνεις σουφλέ ή να παίζεις πιάνο», λέει η Γουόρελ, εννοώντας ότι είναι μια δεξιότητα που μαθαίνεται και μπορεί να βελτιωθεί μέσω της εξάσκησης.

Για παράδειγμα, αν ο στόχος σας είναι να χάσετε βάρος, το να μπείτε σε ένα γυμναστήριο μπορεί να σας προκαλέσει φόβο για αυτό που θα σκεφτούν οι άλλοι ή αμηχανία, ενώ η αναδιοργάνωση του τρόπου ζωής σας, για να υποστηρίξετε πιο υγιεινές συνήθειες μπορεί να συνεπάγεται κοινωνικούς και οικονομικούς κινδύνους. Όμως, καθώς ξεπερνάτε τις πρώτες ατυχείς απόπειρες, μαθαίνετε ότι η επιμονή ανοίγει δρόμο για την πρόοδο.

Ξεκινήστε από μικρούς, διαχειρίσιμους κινδύνους. Δοκιμάστε να φτιάξετε μία νέα, περίπλοκη συνταγή, ξεκινήστε εκείνη τη δύσκολη συζήτηση, μιλήστε σε αυτή τη συνάντηση και κάντε αίτηση για τη δουλειά των ονείρων σας.

Η Πιούρυ ενθαρρύνει να αναρωτηθείτε: «Γιατί το θέλω αυτό; Τι θα συμβεί αν πάρω αυτό το ρίσκο; Αργότερα, θα είμαι περήφανος γι’ αυτό;»

Με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι ενέργειες οικοδομούν αυτοπεποίθηση και σαφήνεια, μειώνουν το άγχος και μας βοηθούν να διακρίνουμε τι έχει πραγματικά νόημα και τι είναι απλώς ελκυστικό – με τον καιρό, το θάρρος θα έρχεται φυσικά.

Η Γουόρελ προτείνει να καλλιεργήσετε μια υποστηρικτική κοινότητα γύρω σας – ανθρώπους που υποβοηθούν την ανάπτυξή σας και χαίρονται με το θάρρος σας. Η καταγραφή των θαρραλέων επιτευγμάτων σας σε ένα ημερολόγιο μπορεί να χρησιμεύσει ως απόδειξη της προόδου σας και να σας βοηθήσει στην καλλιέργεια του θάρρους μέσα σας. Όταν βλέπετε τον εαυτό σας ως θαρραλέο, θα γίνεστε και περισσότερο θαρραλέος.

Από το μικρό παιδί που αντιμετωπίζει μια δοκιμασία ζωής και θανάτου μέχρι τον επιχειρηματία που ανοίγει νέους δρόμους και το άτομο στο γυμναστήριο που ασκείται καταπονώντας τον εαυτό του – κάθε θαρραλέο βήμα γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της προσδοκίας και της πραγματικότητας.

«Η ποιότητα της ζωής σας θα αυξάνεται αναλογικά με το θάρρος που δείχνετε σε κάθε σας απόφαση», λέει η Γουόρελ.

Του Makai Allbert

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος: Μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Κυριακή, 06 Απρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το έκτο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Σε ένα εργαστήριο του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας, κάτω από τη λάμψη των φώτων, ένα νήπιο – ακόμα πολύ μικρό για να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη πρόταση – καθόταν μπροστά σε ένα μικρό μπολ με κρακεράκια και ένα λούτρινο κουκλάκι με το όνομα «Mαϊμουδάκι».

Όταν του ζητήθηκε να μοιραστεί ένα κράκερ, το παιδί έκανε κάτι που μπορεί να εκπλήξει όποιον πιστεύει ότι τα μικρά παιδιά είναι εγγενώς εγωκεντρικά. Αντί να μαζέψει τη λιχουδιά, άπλωσε το μικροσκοπικό του χέρι και έδωσε στο Μαϊμουδάκι ένα κράκερ, εκφέροντας ένα φιλικό «Μαμ!».

Κάθε φορά που το νήπιο έδινε στο Μαϊμουδάκι ένα από τα κρακεράκια του, το πρόσωπό του φωτιζόταν από υπέρμετρη χαρά. Αυτό δείχνει κάτι που η επιστήμη έχει αρχίσει να τεκμηριώνει με όλο και περισσότερα στοιχεία: Η προσφορά και η γενναιοδωρία μπορεί να προκαλέσουν βαθιά χαρά και να οδηγήσουν σε μετρήσιμη ευημερία σε οποιαδήποτε ηλικία.

Μια αστείρευτη πηγή ευτυχίας

Το πείραμα με τα κρακεράκια φανέρωσε ποιο είδος προσφοράς είναι πιο ικανοποιητικό για τον δότη. Για να το πετύχουν αυτό, οι ερευνητές διαφοροποίησαν τις συνθήκες. Μερικές φορές, τα παιδιά παραιτούνταν από ένα από τα δικά τους γλυκά, ενώ άλλες φορές έδιναν ένα επιπλέον που «έβρισκε» ο ερευνητής. Σκοπός αυτής της διαφοροποίησης ήταν να διακρίνουν τη διαφορά, αν υπάρχει, μεταξύ τού να δίνεις κάτι παραπανίσιο και τού να δίνεις θυσιάζοντας κάτι προσωπικά πολύτιμο.

Όπως ήταν αναμενόμενο, τα νήπια εκδήλωσαν χαρά στην πρώτη συνάντηση με το λούτρινο ζωάκι ή όταν τους δόθηκε ένα παιχνίδι. Οι ερευνητές κατέγραψαν τη χαρά των παιδιών μέσω της παρατήρησης της συμπεριφοράς και της ανάλυσης του προσώπου.

Η ευτυχία τους, όμως, εκτοξεύονταν στα ύψη, με εκδηλώσεις «ζεστής λάμψης», όταν η προσφορά τους είχε προσωπικό κόστος, όταν δηλαδή μοιράζονταν το δικό τους κέρασμα με την κούκλα αντί να δωρίσουν το επιπλέον κέρασμα που τους παρείχε ο ερευνητής.

Η προσωπική εμπειρία ορισμένων μπορεί να αμφισβητήσει αυτά τα ευρήματα, καθώς η αγαπημένη έκφραση των περισσότερων νηπίων φαίνεται να είναι το «δικό μου!». Επιπλέον, τα νήπια σε αυτό το πείραμα ήταν Καναδοί, γεγονός που ωθεί ορισμένους να ισχυριστούν ότι η πολιτισμική διαμόρφωση έχει επηρεάσει τη γενναιοδωρία τους. Ωστόσο, αυτό το πείραμα με τις κούκλες έχει επαναληφθεί και σε ένα αγροτικό χωριό στο Βανουάτου, ένα μικρό, απομονωμένο νησί στον Νότιο Ειρηνικό, καθώς και στις Κάτω Χώρες και την Κίνα, με παρόμοια αποτελέσματα, δείχνοντας ότι τα νήπια αδιακρίτως απολαμβάνουν περισσότερο να μοιράζονται τις δικές τους λιχουδιές.

Μελέτη με 200.000 ερωτηθέντες από 136 χώρες, -από εύπορες όπως ο Καναδάς μέχρι λιγότερο εύπορες όπως η Ουγκάντα – έδειξε ότι η προσφορά χρημάτων σε κάποιον που έχει ανάγκη έκανε τους ανθρώπους σταθερά πιο ευτυχισμένους. Η τάση αυτή έχει παρουσιαστεί σε διαφορετικές συνθήκες και κοινότητες και δεν περιορίζεται στα μετρητά.

Ένα φάρμακο καλύτερο από τα χάπια

Η γενναιοδωρία ξεπερνά την υποκειμενική ευημερία: αποδεικνύεται ότι κάνει καλό και στην καρδιά.

Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Health Psychology, οι ερευνητές ζήτησαν από ηλικιωμένους ενήλικες με υψηλή αρτηριακή πίεση να ξοδέψουν χρήματα για άλλους επί τρεις εβδομάδες. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: Η αρτηριακή πίεση των συμμετεχόντων μειώθηκε κατά μεγέθη συγκρίσιμα με εκείνα που παρατηρούνται με την έναρξη μιας νέας φαρμακευτικής αγωγής, την τακτική άσκηση ή τις σημαντικές αλλαγές στη διατροφή, σύμφωνα με τους συγγραφείς.

Γιατί η προσφορά μειώνει την καρδιακή επιβάρυνση; Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι οι πράξεις γενναιοδωρίας πυροδοτούν έναν καταρράκτη ηρεμιστικών, «αισθαντικών» ορμονών, όπως η ωκυτοκίνη, η οποία μειώνει το στρες και την πίεση στις αρτηρίες και τις φλέβες.

Μια έρευνα ζήτησε από τους συμμετέχοντες να εκτελέσουν μια απλή γενναιόδωρη πράξη, όπως το να γράψουν ένα υποστηρικτικό σημείωμα σε έναν φίλο, πριν αντιμετωπίσουν ένα στρεσογόνο έργο (π.χ. προετοιμασία και εκφώνηση ομιλίας με χρονική προσθεσμία).

Η «γενναιόδωρη» ομάδα είχε σημαντικά μικρότερους δείκτες σχετικούς με το στρες συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου. Για παράδειγμα, είχαν μικρότερη αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεση, κάτι που μετριάζει την καρδιαγγειακή αντίδραση στο στρες. Επιπλέον, είχαν χαμηλότερα επίπεδα α-αμυλάσης του σάλιου, ενός ενζύμου που συνδέεται με την αντίδραση «μάχης ή φυγής», γεγονός που υποδηλώνει μικρότερη ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Η γενναιοδωρία συχνά πηγάζει από τον αλτρουισμό – το ανιδιοτελές ενδιαφέρον για την ευημερία των άλλων – και αντανακλά μία βαθύτερη ανθρώπινη ικανότητα να ενεργεί κανείς προς όφελος των άλλων χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Η Αμπιγκέιλ Μαρς, νευροεπιστήμονας και ειδική στον αλτρουισμό, υπογραμμίζει ότι οι ανιδιοτελείς άνθρωποι είναι λιγότερο ευαίσθητοι στα αρνητικά συναισθήματα και έχουν «μειωμένη ανταπόκριση στο θυμό, κάτι που είναι καλό καθώς η ευερεθιστότητα μπορεί να οδηγήσει σε εχθρότητα και επιθετικότητα», δήλωσε στην Epoch Times.

Η συναισθηματική επιλεκτικότητα ενός αλτρουιστή μπορεί να εξηγεί γιατί η γενναιοδωρία μειώνει το στρες, αντανακλώντας την ανθεκτικότητά τους στα αρνητικά ερεθίσματα.

Ανακούφιση από τον πόνο

Η προσφορά στους άλλους έχει και ένα άλλο απροσδόκητο όφελος: την ανακούφιση από τον σωματικό πόνο.

Εργασία που δημοσιεύθηκε στο PNAS έδειξε ότι η γενναιόδωρη συμπεριφορά μειώνει την αντίληψη του πόνου και βελτιώνει ακόμη και την ανοχή στον πόνο. Σε ένα παράδειγμα, οι αιμοδότες ανέφεραν ότι αισθάνονταν σημαντικά λιγότερη δυσφορία κατά το τρύπημα της βελόνας από ό,τι εκείνοι που έδιναν αίμα για δικές τους ιατρικές εξετάσεις.

Σε ένα άλλο παράδειγμα, οι ερευνητές επαλήθευσαν το φαινόμενο της ανοχής στον πόνο μέσω της δοκιμής ψυχρής πίεσης, κατά την οποία οι συμμετέχοντες βύθισαν τα χέρια τους σε παγωμένο νερό για να δουν για πόση ώρα μπορούσαν να ανεχθούν το κρύο.

Εκείνοι που μόλις είχαν προσφερθεί εθελοντικά να αναθεωρήσουν ένα εγχειρίδιο για τα παιδιά των μεταναστών εργατών, χωρίς αμοιβή, ανέφεραν σημαντικά λιγότερο πόνο και υπέμειναν το κρύο για πολύ περισσότερο από εκείνους που είτε αρνήθηκαν να προσφέρουν εθελοντικά είτε ολοκλήρωσαν την εργασία ως υποχρεωτική ανάθεση (ομάδα ελέγχου). Κατά μέσο όρο, η ομάδα που προσφέρθηκε εθελοντικά να βοηθήσει ανέχτηκε τον πόνο για σχεδόν διπλάσιο χρόνο από την ομάδα ελέγχου.

Είναι εντυπωσιακό ότι από όλους τους συμμετέχοντες, μόνο το 11,6% κατάφερε να ανεχτεί το παγωμένο νερό για το μέγιστο χρονικό διάστημα των τριών λεπτών. Ποιοι ήταν αυτοί οι αξιοσημείωτα ανθεκτικοί λίγοι; Ανήκαν όλοι στην ομάδα των γενναιόδωρων εθελοντών.

Η ίδια μελέτη εφάρμοσε αυτό το φυσικό ανακουφιστικό του πόνου αποτέλεσμα σε καρκινοπαθείς, βάζοντάς τους να βοηθούν άλλους για τρεις εβδομάδες. Αυτό περιελάμβανε την προετοιμασία γευμάτων για άλλους ασθενείς και τον καθαρισμό δημόσιων χώρων μέσα στο νοσοκομείο. Το αποτέλεσμα; Οι καρκινοπαθείς ανέφεραν σημαντική κλινική μείωση του χρόνιου πόνου και γενικότερη βελτίωση, διάρκειας αρκετών εβδομάδων.

Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα ευρήματα δείχνουν ότι οι πράξεις που έχουν προσωπικό κόστος προς όφελος άλλων μπορεί να συμπληρώσουν τις τρέχουσες θεραπείες πόνου, προάγοντας την ευημερία όσων υποφέρουν από χρόνιους πόνους.

Η νευροεπιστήμη της γενναιοδωρίας: Δεν είναι όλα «δούναι και λαβείν»

Η Μαρς εξήγησε ότι περιοχές του εγκεφάλου όπως το κοιλιακό ραβδωτό σώμα και η κοιλιακή τμηματική περιοχή είναι έντονα ενεργές όταν οι άνθρωποι δείχνουν γενναιοδωρία. Πρόκειται για τις περιοχές που ενεργοποιούνται και κατά τη διάρκεια ευχάριστων εμπειριών, όπως ένα γεύμα ή η επίτευξη ενός στόχου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η γενναιοδωρία προσφέρει μία εσωτερική ανταμοιβή σε νευρολογικό επίπεδο.

Κατά συνέπεια, ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη γενναιοδωρία με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το κίνητρο πίσω από αυτήν. Σύμφωνα με τη Μαρς, τα διαφορετικά κίνητρα της γενναιοδωρίας – αγαθοεργία, δικαιοσύνη ή καθαρός αλτρουισμός – συνδέονται με διαφορετικά μοτίβα εγκεφαλικής δραστηριότητας.

Για παράδειγμα, η προσφορά βοήθειας για χάρη της δικαιοσύνης (θέλοντας, π.χ. να διασφαλίσουμε την ισότητα) ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη σκέψη βάσει κανόνων. Από την άλλη πλευρά, οι αμιγώς αλτρουιστικές ενέργειες – η προσφορά βοήθειας από συμπόνια ή ενσυναίσθηση – ενεργοποιούν δίκτυα που συνδέονται με τη συναισθηματική κατανόηση και σύνδεση.

Γιατί όμως κάποιοι άνθρωποι κάνουν εξαιρετικές προσπάθειες για να βοηθήσουν άλλους, ακόμη και αγνώστους, χωρίς να περιμένουν κανένα αντάλλαγμα;

Η έρευνα της Μαρς για τους ανώνυμους δωρητές νεφρών αμφισβητεί την κοινή παραδοχή ότι οι άνθρωποι προσφέρουν μόνο από εγωιστική παρόρμηση.

«Υπήρχαν κάποια δεδομένα που έδειχναν ότι όταν οι άνθρωποι επιλέγουν να προσφέρουν σε άλλους, αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή καταπιέζουν ενεργά την επιθυμία να είναι εγωιστές», δήλωσε. «Αλλά εξετάσαμε αυτό το ερώτημα σε αλτρουιστές δωρητές νεφρών και δεν βρήκαμε καμία ένδειξη ότι ισχύει.»

Τα άτομα αυτά παρουσίασαν μεγαλύτερη δραστηριότητα σε δομές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση. Η εγκεφαλική τους δραστηριότητα «καθρέφτιζε» τον εγκέφαλο του ξένου με έναν τρόπο πολύ παρόμοιο με αυτόν που είχαν όταν βίωναν οι ίδιοι πόνο. Η Μαρς βρήκε ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ανιδιοτελείς άνθρωποι είχαν μεγαλύτερη αμυγδαλή – η περιοχή του εγκεφάλου που παίζει βασικό ρόλο στα συναισθήματα – σε αντίθεση με αυτούς που είναι ψυχοπαθητικά ή άκρως αδιάφοροι. Η απόφαση των δωρητών αντανακλούσε το γνήσιο ενδιαφέρον τους για την ευημερία των άλλων.

«Με άλλα λόγια, βοηθούν τους άλλους επειδή θεωρούν σημαντική την ευημερία τους», δήλωσε η Μαρς.

Ο Ουίλλιαμ Τσόπικ, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας της προσωπικότητας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, υποστηρίζει ότι η γενναιοδωρία συνδέει τους ανθρώπους μεταξύ τους, προωθώντας την καλή προαίρεση και τη συνεργασία.

Τα ευρήματα αυτά αναδεικνύουν μια αλήθεια σχετικά με τη γενναιοδωρία: δεν έχει πάντα να κάνει με το να παίρνεις κάτι πίσω, δεν είναι πάντα «δούναι και λαβείν». Για πολλούς, βασίζεται στις αξίες τους, στην ενσυναίσθηση και στη χαρά που παίρνουν όταν βοηθούν κάποιον ή όταν μοιράζονται. Και πράγματι, σε σύγκριση με τα ζώα, οι άνθρωποι ξεχωρίζουν για την ικανότητά τους να νοιάζονται βαθιά για ένα ευρύ φάσμα ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των αγνώστων. Φαίνεται ότι είμαστε φτιαγμένοι έτσι ώστε να βιώνουμε μία εσωτερική ανταπόδοση από τη τέλεση γενναιόδωρων πράξεων, πρόσθεσε η Μαρς.

Στην αντίθετη πλευρά του φάσματος, η απληστία – η λαχτάρα για το περισσότερο, είτε πρόκειται για χρήματα, υλικά αγαθά ή αναγνώριση – φαίνεται να έχει λιγότερο ευνοϊκές επιπτώσεις στην υγεία και την ευτυχία. Τα άπληστα άτομα μπορεί να βιώνουν προσωρινή ικανοποίηση από την απόκτηση κάτι καινούργιου, ίσως και ένα αίσθημα υπερηφάνειας και επίτευξης. Ωστόσο, το συναίσθημα αυτό ξεθωριάζει γρήγορα. Φαίνεται ότι στους άπληστους ανθρώπους το εσωτερικό τους σύστημα ανταμοιβής είναι απορρυθμισμένο αντίστοιχα με αυτό των ατόμων με εθισμό, το οποίο τείνει να οδηγεί σε δυσαρέσκεια και περισσότερο άγχος.

Τα όρια της γενναιοδωρίας

Είναι όλες οι προσφορές ισοδύναμες; Φαίνεται πως όχι.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Collabra: Psychology διαπίστωσε ότι το είδος της προσφοράς, το αντιληπτό αποτέλεσμα της προσφοράς και το πλαίσιο αυτής καθορίζουν σημαντικά τα οφέλη της γενναιοδωρίας.

Για παράδειγμα, η προσφορά μίας εμπειρίας, όπως το να βγάλεις κάποιον για δείπνο ή να τον κεράσεις σε μια συναυλία, τείνει να ισχυροποιεί τους κοινωνικούς δεσμούς. Από την άλλη, τα υλικά δώρα, αν και εκτιμώνται, ενισχύουν λιγότερο τις σχέσεις, εκτός εάν είναι βαθιά εξατομικευμένα ή συνδέονται με κοινές εμπειρίες.

Η μελέτη υποδηλώνει ότι οι διαφορές αυτές προκύπτουν επειδή οι εμπειρίες συνήθως δημιουργούν ουσιαστικές συνδέσεις, ευχάριστες αναμνήσεις και μια αίσθηση κοινής χαράς. Αντίθετα, τα υλικά δώρα μπορεί μερικές φορές να φαίνονται συναλλακτικά ή λιγότερο προσωπικά.

Επιπλέον, το περισσότερο δεν είναι πάντα καλύτερο. Η γενναιοδωρία υπόκειται στον νόμο της φθίνουσας απόδοσης. Ακριβώς όπως το κέικ γίνεται λιγότερο απολαυστικό μετά από πολλές φέτες, η αφθονία των δώρων – ή τα υπερβολικά πλούσια δώρα – δεν αποδίδει απαραίτητα περισσότερη ευτυχία. Μια μικρή χειρονομία, όπως η αγορά ενός φλιτζανιού, μπορεί να προσφέρει την ίδια συναισθηματική ανάταση.

Η αυθεντικότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση της γενναιοδωρίας. Η γνήσια, αυτόνομη προσφορά ενισχύει την ευτυχία – ωστόσο, η προσφορά για εξωγενείς λόγους, όπως η πίεση ή η υποχρέωση, μπορεί να μειώσει ή ακόμη και να ακυρώσει όλα τα οφέλη.

Για παράδειγμα, ένας συμμετέχων σε μια μελέτη του 2022 περιέγραψε μία περίπτωση όπου ο δωρητής αισθάνθηκε πιεσμένος από ένα υπερβολικά επίμονο μέλος φιλανθρωπικής οργάνωσης, έξω από ένα παντοπωλείο. Παρόλο που η δωρεά ήταν για καλό σκοπό, η πίεση έκανε την εμπειρία απογοητευτική και συναισθηματικά μη ικανοποιητική. Αντίθετα, ένας άλλος συμμετέχων περιέγραψε την κάλυψη του ενοικίου ενός φίλου από φροντίδα για εκείνον, τονίζοντας τον εθελοντικό χαρακτήρα της πράξης και αποδίδοντας υψηλότερο συναισθηματικό όφελος.

Η πίεση της υποχρέωσης μπορεί να είναι ιδιαίτερα αισθητή κατά τη διάρκεια των εορτών, ενισχύοντας τους στρεσογόνους παράγοντες, που εκδηλώνονται ως οικονομική πίεση ή ως παρόρμηση να ξεπεράσει κανείς τους άλλους. Ωστόσο, αυτή είναι και μία ευκαιρία για να προβληματιστούμε σχετικά με την αρετή της γενναιοδωρίας έναντι της απληστίας.

Μελέτη του 2019 διαπίστωσε μάλιστα ότι ενώ θα περίμενε κανείς να αυξάνεται η γενναιοδωρία τον Δεκέμβριο, στην πραγματικότητα τείνει να μειωθεί, με τους ανθρώπους που αναφέρουν υψηλά επίπεδα άγχους που σχετίζονται με τις γιορτές να δίνουν λιγότερα απ’ ό,τι θα έδιναν σε άλλες εποχές του έτους.

Από τα νήπια μέχρι τους ενήλικες, η επιστήμη δείχνει ότι η γενναιοδωρία συνδέεται με τη βελτίωση της υγείας και της ευτυχίας. Η προσφορά δεν χρειάζεται να είναι συγκλονιστική. Μπορούμε να είμαστε γενναιόδωροι στην καθημερινή μας ζωή με μικρές, απλές πράξεις, δήλωσε ο Τσόπικ στην Epoch Times: Βοηθήστε έναν γείτονα να βγάλει τα σκουπίδια, κάντε μια μικρή δωρεά σε φιλανθρωπικό ίδρυμα, εργαστείτε εθελοντικά σε ένα συσσίτιο ή απλά ακούστε έναν φίλο σε μια δύσκολη στιγμή.

Του Makai Allbert

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος: Μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Δέος, μία βασική ανθρώπινη ανάγκη

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Σάββατο, 29 Μαρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το πέμπτο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

«Δέος είναι το συναίσθημα που νιώθουμε όταν βρισκόμαστε μπροστά σε κάτι τεράστιο, κάτι που υπερβαίνει την τρέχουσα κατανόηση του κόσμου», γράφει ο Ντάχερ Κέλτνερ στο βιβλίο του «Δέος: Η νέα επιστήμη του καθημερινού θαύματος και πώς μπορεί να μεταμορφώσει τη ζωή σας».

Αυτό το συναίσθημα συνδέεται συνήθως με την παρατήρηση του μεγαλείου της φύσης: μεγάλα βουνά, δέντρα, απέραντοι αμμόλοφοι και ο ευρύς ορίζοντας του ωκεανού.

Ωστόσο, η φύση δεν είναι η μόνη πηγή δέους ούτε η πιο συνηθισμένη. Επιπλέον, το δέος εκτείνεται πολύ πέρα από ένα στιγμιαίο αίσθημα θαυμασμού, επηρεάζοντας την υγεία μας με τουλάχιστον πέντε τρόπους.

Πηγές δέους

Οι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν δέος μπροστά σε μία φιλοσοφική ιδέα, μία επιστημονική ανακάλυψη, μία μουσική, ένα εικαστικό έργο, την πνευματικότητα ή τη θρησκεία. Ακόμη και οι πληροφορίες για άλλους ενδιαφέροντες ανθρώπους διεγείρουν το δέος. Έρευνα δείχνει ότι όταν οι συμμετέχοντες παρακολουθούν σε βίντεο ξεχωριστούς ανθρώπους όπως η Μητέρα Τερέζα μπορεί να νιώσουν ένα αίσθημα δέους.

Για να προσδιορίσει την πιο κοινή πηγή δέους, ο Κέλτνερ διεξήγαγε ένα πείραμα ζητώντας από τους συμμετέχοντες από όλο τον κόσμο να γράψουν ιστορίες που τους προκαλούσαν δέος.

Από τις 2.600 ιστορίες που συγκεντρώθηκαν, προέκυψε ότι η πιο κοινή πηγή δέους παγκοσμίως είναι η ηθική ομορφιά: η εξαιρετική αρετή και ένας χαρακτήρας που χαρακτηρίζεται από καθαρότητα και καλοσύνη στην πρόθεση και τη δράση. Αυτό περιλαμβάνει και το να είμαστε μάρτυρες περιπτώσεων επίδειξης θάρρους, καλοσύνης, δύναμης ή υπέρβασης των δυσκολιών – για παράδειγμα, να ακούμε ιστορίες ανθρώπων που διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να σώσουν αγνώστους ή πράξεις ανιδιοτέλειας κατά τη διάρκεια καταστροφών.

Η ηθική ομορφιά περιλαμβάνει επίσης το πώς οι άνθρωποι αισθάνονται δέος μπροστά στην αρχή – ή το τέλος – της ζωής. Πολλές μητέρες σημειώνουν ότι η γέννηση είναι η σημαντικότερη πηγή δέους. Ο Kέλτνερ καταγράφει στο βιβλίο του την περίπτωση μίας μητέρα από την Ιαπωνία: «Συγκινήθηκα βαθιά από τη συνειδητοποίηση και την ευθύνη του να γίνεις γονιός, καθώς και από την αξία της ζωής. Από εδώ και στο εξής ένιωθα ότι θα ζούσα απεγνωσμένα μόνο και μόνο για να προστατεύω αυτή τη ζωή.»

Μία μητέρα από τη Ρωσία ήθελε να «αγκαλιάσει όλο τον κόσμο» μετά τον τοκετό. Οι πατέρες αισθάνονται επίσης δέος. Ένας άνδρας από την Ινδονησία έγραψε: «Δεν μπορούσα να πιστέψω τι όμορφο και υπέροχο δώρο χάρισε ο Θεός στη γυναίκα μου και δεν μπορούσα να σταματήσω να χαμογελάω και να νιώθω δέος και ευγνωμοσύνη προς τον Θεό που μας έδωσε έναν γιο.»

Σύμφωνα με τον Κέλτνερ, τα χρήματα και τα υλικά αγαθά δεν προέκυψαν ως παράγοντες που εμπνέουν στο δέος. Στη έρευνα, η οποία επί του παρόντος βρίσκεται υπό αξιολόγηση από ομοτίμους, κανείς δεν ανέφερε έναν φορητό υπολογιστή, το Facebook ή το smartphone του. Επίσης, κανείς δεν ανέφερε τα νέα της Nike, της Tesla ούτε καν μία τσάντα Gucci. Ο Κέλτνερ επισημαίνει: «Το δέος εμφανίζεται σε μια σφαίρα ξεχωριστή από τον κοσμικό κόσμο του υλισμού, του χρήματος, της απόκτησης και της σηματοδότησης της κατάστασης – μια σφαίρα πέρα από το βέβηλο που πολλοί αποκαλούν ιερό».

Μία γλώσσα που μιλούν όλοι

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature διαπίστωσε ότι σε δώδεκα διαφορετικές περιοχές του κόσμου, το δέος διεγείρει μία μοναδική αντίδραση του προσώπου, παρόμοια με άλλες παγκόσμιες εκφράσεις όπως η διασκέδαση, η ικανοποίηση και ο πόνος.

Διαπολιτισμικά, όταν μας κατακλύζει το δέος, το πρόσωπό μας μεταμορφώνεται, παίρνοντας μία συγκεκριμένη έκφραση: τα φρύδια υψώνονται ψηλά και τα μάτια διευρύνονται σαν να προσπαθούν να απορροφήσουν κάθε λεπτομέρεια του υπέροχου θεάματος. Το σαγόνι χαλαρώνει, το στόμα είναι ελαφρώς ανοιχτό, παγωμένο σε μια στιγμή άφωνου θαυμασμού. Ένα μειδίαμα παίζει στις γωνίες των χειλιών και το κεφάλι γέρνει ελαφρώς προς τα πίσω, σαν να τραβιέται από μια αόρατη κλωστή.Μελέτη εξέτασε τις φωνητικές εκφράσεις δεκαέξι συναισθημάτων, όπως δέος, θυμό, φόβο, θλίψη κ.ά., σε δέκα διαφορετικούς πολιτισμούς, φθάνοντας μέχρι και σε ένα απομακρυσμένο χωριό στο Μπουτάν. Επιφωνήματα δέους όπως το «Ωωω» και το «Αααα» αναγνωρίστηκαν με ακρίβεια περίπου 90%, καθιστώντας το δέος ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα συναισθήματα παγκοσμίως.

Πώς επηρεάζει το δέος την υγεία

Το δέος προάγει την ευεξία με πέντε τρόπους. Ο πρώτος είναι μέσω μίας μεταβολής του ανοσοποιητικού συστήματος.

Οι κυτταροκίνες είναι χημικοί αγγελιοφόροι που δίνουν σήμα στο ανοσοποιητικό σύστημα να εργαστεί σκληρότερα. Είναι σημαντικές για μια προ-φλεγμονώδη απόκριση που σκοτώνει παθογόνους μικροοργανισμούς και επουλώνει πληγές. Ωστόσο, μια υπερδραστήρια απόκριση κυτταροκινών σχετίζεται με κακή υγεία και διαταραχές όπως η αρθρίτιδα, η νόσος Αλτσχάιμερ και η κλινική κατάθλιψη. Πιο συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια, η «καταιγίδα κυτταροκινών» που παρατηρείται σε ασθενείς με COVID-19 έχει γίνει συνώνυμο της σοβαρότητας της κατάστασης και της κακής έκβασης.

Οι αναδυόμενες έρευνες αρχίζουν να αναγνωρίζουν τον ρόλο των θετικών συναισθημάτων στη σωματική μας υγεία. Μελέτη του 2015 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Emotion έδειξε ότι τα θετικά συναισθήματα, όπως η χαρά και η αγάπη, μειώνουν τα επίπεδα της κυτταροκίνης ιντερλευκίνη-6 (IL-6), ενός δείκτη των επιπέδων φλεγμονής.

Ωστόσο, ο μεγαλύτερος προγνωστικός παράγοντας για τη μείωση των επιπέδων των κυτταροκινών, έως και τρεις φορές περισσότερο από τη χαρά, ήταν το αίσθημα του δέους.

Μια διαχρονική μελέτη 22 ημερών, που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports, παρακολούθησε ενήλικες και επαγγελματίες υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 και διαπίστωσε ότι όσο περισσότερο καθημερινό δέος βίωναν οι άνθρωποι τόσο λιγότερο άγχος βίωναν και τόσο λιγότερα προβλήματα υγείας είχαν (π.χ. πονοκέφαλοι και προβλήματα ύπνου).

Οι μελέτες αυτές υποδηλώνουν ότι το δέος μπορεί να ωφελήσει τα άτομα με φλεγμονή σε περιπτώσεις οξέος αλλά και χρόνιου στρες, όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19.

Το δέος ενισχύει την υγεία και μέσω της αυξημένης κοινωνικής ενσωμάτωσης, της φιλοκοινωνικότητας, της αυξημένης αίσθησης του νοήματος και της μειωμένης αίσθησης του εαυτού.

Μικρότερο ‘Εγώ’

Η καθηγήτρια Γιανγκ Μπάι του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Μπέρκλεϊ και η ομάδα της διεξήγαγαν μια μελέτη στο Εθνικό Πάρκο Yosemite. Μέσα σε λίγες ημέρες προσέγγισαν περισσότερους από 1.100 ταξιδιώτες από 42 χώρες, ζητώντας τους να ζωγραφίσουν τον εαυτό τους και να γράψουν ‘εγώ’ δίπλα στη ζωγραφιά τους, έχοντας τον ανοικτό ορίζοντα της κοιλάδας Γιόσεμαϊτ μπροστά τους.

Στη συνθήκη ελέγχου, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κάνουν το ίδιο σε μία προβλήτα στο Σαν Φρανσίσκο, έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό.

Εκείνοι που βρίσκονταν στο Γιόσεμαϊτ ζωγράφισαν τον εαυτό τους κατά 33% μικρότερο, ενώ και η λέξη ‘εγώ’ ήταν επίσης μικρότερη. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το μέγεθος του ζωγραφισμένου εαυτού και το πόσο μεγάλη γράφει κανείς τη λέξη ‘εγώ’ είναι αρκετά καλοί δείκτες για το πόσο επικεντρωμένο στον εαυτό του είναι το άτομο.

Αυτή η αλλαγή της αντίληψη του εαυτού οδηγεί σε σημαντικά κοινωνικά αποτελέσματα. Σε ένα πείραμα, οι συμμετέχοντες που πέρασαν ένα λεπτό κοιτάζοντας ψηλά δέντρα ήταν πιο πιθανό να βοηθήσουν κάποιον που του έπεσαν τα πράγματά του από ό,τι η ομάδα ελέγχου που πέρασε ένα λεπτό κοιτάζοντας ένα σύγχρονο επιστημονικό κτίριο.

Εκείνοι που ένιωσαν δέος έλαβαν επίσης λιγότερα χρήματα για τη συμμετοχή τους στη μελέτη και ανέφεραν ότι αισθάνονταν λιγότερο ναρκισσιστικά και λιγότερο εστιασμένοι στα δικαιώματά τους, γεγονός που υποδηλώνει ότι το δέος μπορεί να αυξήσει τη κοινωνικότητα, να μειώσει τον εγωκεντρισμό και να ελαττώσει το ενδιαφέρον για το προσωπικό κέρδος.

Η Ανουσέχ Ανσάρι, μία τουρίστρια του διαστήματος, μίλησε για το δέος που βιώσε στο διάστημα: «Η πραγματική εμπειρία ξεπερνά όλες τις προσδοκίες και είναι δύσκολο να την περιγράψεις με λόγια […] Μειώνει κατά κάποιο τρόπο τα πράγματα σε ένα μέγεθος που νομίζεις ότι όλα είναι διαχειρίσιμα […] Όλα αυτά τα πράγματα που μπορεί να φαίνονται μεγάλα και αδύνατα […] Μπορούμε να το κάνουμε αυτό. Ειρήνη στη Γη – κανένα πρόβλημα. Δίνει στους ανθρώπους αυτού του είδους την ενέργεια […] αυτού του είδους τη δύναμη, και το έχω βιώσει αυτό.»

Ίσως, λοιπόν, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το δέος μας βοηθά να γίνουμε πιο πνευματικοί. Σε μελέτη του 2013, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που είχαν βιώσει δέος σημείωσαν υψηλότερη πνευματική βαθμολογία από εκείνους που δεν είχαν βιώσει κάτι παρόμοιο.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι εμπειρίες που προκαλούν δέος αυξάνουν το κίνητρό μας να κατανοήσουμε τον κόσμο, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει την πίστη στο υπερφυσικό.

Αυτή η πνευματική διέγερση αυξάνει περαιτέρω την ψυχική και σωματική υγεία.

«Το σώμα μας ανταποκρίνεται σε υγιείς δόσεις δέους, όπως ανταποκρινόμαστε σε ένα νόστιμο και θρεπτικό γεύμα, σε έναν καλό ύπνο, σε ένα δροσιστικό ποτό νερού ή σε μια ευχάριστη συνάντηση με φίλους ή την οικογένεια: νιώθουμε ενισχυμένοι, ενδυναμωμένοι και ζωντανοί», γράφει ο Κέλτνερ. Μειώνεται επίσης η πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, αυτοάνοσων νοσημάτων, διαβήτη, κατάθλιψης, διαταραχής μετατραυματικού στρες (PTSD) και το άγχος, καθώς και τους καθημερινούς πόνους.

«Το αίσθημα του δέους είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη», σημειώνει ο Κέλτνερ. Μπορούμε να ανοιχτούμε σε αυτό προσεγγίζοντας τη ζωή με περιέργεια – παρατηρώντας τα θαύματα της φύσης που βρίσκονται δίπλα μας και τις συγκινητικές εκδηλώσεις ανθρώπινης καλοσύνης που μας περιβάλλουν.

Του Makai Allbert

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη: Ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία: Ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος, μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Μνησικακία, ένας επιβλαβής φιλοξενούμενος

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Πέμπτη, 20 Μαρ, 2025 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το τέταρτο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Κάποτε, ζούσε ένα μικρό αγόρι πολύ ευέξαπτο. Ο πατέρας του του έδωσε μια σακούλα με καρφιά και του είπε να καρφώνει ένα καρφί στον φράχτη της αυλής κάθε φορά που αισθανόταν θυμωμένος ή αγανακτισμένος. Το αγόρι ακολούθησε τη συμβουλή του και σύντομα ο φράχτης γέμισε καρφιά. Αργότερα, ο πατέρας του του ζήτησε να αφαιρέσει τα καρφιά ένα προς ένα. Καθώς το αγόρι τα έβγαζε, παρατήρησε τις τρύπες που είχαν αφήσει στο ξύλο.

«Αυτές οι τρύπες είναι σαν τα σημάδια που άφησε η δυσαρέσκειά σου», είπε ο πατέρας. «Ο θυμός και ο πόνος μπορεί να φύγουν, αλλά τα σημάδια παραμένουν.»

Η μνησικακία σημαδεύει τις καρδιές μας – όχι μόνο συναισθηματικά, αλλά και σωματικά. Ευτυχώς, υπάρχει και θεραπεία και πρόληψη.

Το τίμημα της μνησικακίας

Μία μελέτη με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Ένραϊτ, πρωτοπόρο ερευνητή της συγχώρεσης και καθηγητή εκπαιδευτικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Madison, διερεύνησε την επίδραση της μνησικακίας και της συγχώρεσης στην καρδιά 17 καρκινοπαθών.

Ο Ένραϊτ τους ζήτησε να θυμηθούν αδικίες του παρελθόντος που δεν είχαν συγχωρήσει. Καθώς μοιράζονταν τις ιστορίες τους, οι ιατρικές οθόνες αποκάλυψαν ότι οι αρτηρίες που μετέφεραν αίμα στην καρδιά τους άρχισαν να συστέλλονται, μειώνοντας τη ροή του αίματος. Αυτή η σωματική αντίδραση αντικατοπτρίζει το μεταφορικό ‘κλείσιμο’ που συμβαίνει όταν κρατάμε κακία για περασμένα γεγονότα.

Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι αν αποβάλλουμε τη μνησικακία, η καρδιά ωφελείται, με πιθανή ακόμα και τη μείωση των πόνων στο στήθος ή την αποφυγή του αιφνίδιου θανάτου λόγω καρδιοπάθειας, δήλωσε ο Ένραϊτ στην Epoch Times.

Ακόμα και τα υγιή άτομα που είναι επιρρεπή στο θυμό και την εχθρότητα – χαρακτηριστικά της μνησικακίας – κινδυνεύουν κατά 19% περισσότερο να εμφανίσουν στεφανιαία νόσο, σύμφωνα με μία μετα-ανάλυση στο Journal of the American College of Cardiology. Για τα άτομα με προϋπάρχουσες καρδιακές παθήσεις, ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται στο 24%. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από έρευνα του 2024, η οποία έδειξε ότι ο παρατεταμένος θυμός οδηγεί σε δυσλειτουργία των αιμοφόρων αγγείων.

Ο Ένραϊτ θυμήθηκε την ιστορία μίας γυναίκας 80 ετών που συνάντησε στη νοσηλευτική φροντίδα. Κρατούσε κακία σε ένα μέλος της οικογένειάς της για περισσότερα από 40 χρόνια λόγω μιας ανεπίλυτης αδικίας. «Σκεφτείτε το», είπε ο Ένραϊτ. «Αυτό δεν έχει καμία επίδραση σε αυτόν που ξεκίνησε την αδικία». Αντίθετα, η παρατεταμένη πικρία της στέρεψε την ελπίδα και μείωσε τη χαρά της στα τελευταία χρόνια της ζωής της.

Μία επίμονη ενόχληση

Σε αντίθεση με μία φλόγα θυμού που φουντώνει και σβήνει, η μνησικακία δρα σαν αργό δηλητήριο.

Όταν μας φέρονται άδικα, ενστικτωδώς υψώνουμε την ασπίδα της αγανάκτησης, πιστεύοντας ότι αυτό μας προστατεύει από περαιτέρω βλάβη. Βραχυπρόθεσμα, μπορεί να νιώθουμε ότι μας δίνει δύναμη. «Είναι σαν να λέμε στον εαυτό μας: ‘Δεν μπορεί να μου φέρεται έτσι’», εξηγεί ο Ένραϊτ.

Αλλά η μνησικακία παρατείνει την παρουσία της και γίνεται αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «ένας ανθυγιεινός επισκέπτης της ανθρώπινης καρδιάς».

Η προέλευση της λέξης – από τα ‘μνήμη’ και ‘κακία’ – δείχνει ένα από τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τη μνησικακία: τη διάρκεια και την επανάληψη.

Οι μνησίκακοι άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται επανειλημμένα την αδικία που τους έγινε. Η φιλόσοφος Αμελί Ρορτύ περιγράφει τη μνησικακία ως εξής: «[Τρέφεται] από το παρελθόν, αναμασώντας επώδυνες αναμνήσεις ταπεινώσεων, προσβολών και τραυματισμών, ξανά και ξανά, μέχρι που η πικράδα τους αποκτά ευχάριστη γεύση.»

Το αναμάσημα διαποτίζει το σώμα μας, προκαλώντας μία χρόνια κατάσταση αυξημένου στρες. Με τη σειρά του, το στρες οδηγεί σε αύξηση της κορτιζόλης και της αδρεναλίνης, εξασθενώντας με την πάροδο του χρόνου το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Η μνησικακία μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κατάθλιψη, εντονότερο θυμό και επιθετικότητα.

«Επειδή η μνησικακία είναι [ένα] κολλημένο συναίσθημα, τείνει να συγκεντρώνει περισσότερη δυσαρέσκεια, μεγαλώνοντας και φουσκώνοντας», γράφει η Κέρρυ Χάουελς στο βιβλίο της «Untangling You: How Can I Be Grateful When I Feel So Resentful?». «Όταν ξαγρυπνάμε σκεπτόμενοι κάτι άσχημο που έγινε τη μέρα, συνήθως στον νου μας θα έρθουν και παλιότερα δυσάρεστα γεγονότα.»

Η Δρ Αν Κόρσον, ιατρός ολοκληρωτικής ιατρικής που συνδυάζει τη σωματική και τη συναισθηματική θεραπεία, εξηγεί ότι οι άνθρωποι με βαθιά ριζωμένο θυμό συχνά παλεύουν με τη μνησικακία σε διάφορες πτυχές της ζωής τους – τη δουλειά τους, τις σχέσεις τους, ακόμη και το ίδιο τους το σώμα, σχηματίζοντας έναν αρνητικό βρόχο ανατροφοδότησης που επηρεάζει την υγεία τους.

Με την πάροδο του χρόνου, ο θυμός μας μετατρέπεται σε κοσμοθεωρία. Μας πείθει να βλέπουμε τους ανθρώπους ως αντιπάλους και τον κόσμο ως θεμελιωδώς άδικο. Μερικές φορές, η δυσαρέσκειά μας δεν στρέφεται εναντίον ενός προσώπου αλλά εναντίον των περιστάσεων. Αναρωτιόμαστε γιατί αντιμετωπίζουμε δυσκολίες και μπορεί να αρχίσουμε ένα βαθύ αίσθημα αδικίας για τη μοίρα μας.

Γίνεται μέρος του εαυτού μας και είναι δύσκολο να το διακρίνουμε – ακόμη και για τον εαυτό μας, δήλωσε ο Ένραϊτ.

Η μνησικακία μπορεί να διαπεράσει οικογένειες και κοινότητες. «Η πικρία τείνει να κληρονομείται», δήλωσε ο Ένραϊτ. «Μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά, αν οι γονείς την εκφράζουν διαμορφώνοντας ένα πρότυπο για τα παιδιά τους.»

Διώχνοντας τη μνησικακία

Πώς μπορούμε να διώξουμε αυτόν τον ανθυγιεινό επισκέπτη από την καρδιά μας;

Σύμφωνα με τον Ράιαν Μπλάκστοκ, καθηγητή και κλινικό ψυχολόγο που ειδικεύεται στη θεραπεία του εθισμού, για να δουλέψετε πάνω στη δυσαρέσκεια, πρέπει πρώτα να την κατανοήσετε. «Από πού προήλθε; Ποια ήταν η κατάσταση; Και ίσως το πιο σημαντικό, ποιον σκοπό εξυπηρετεί τώρα; Κάθε είδος δυσαρέσκειας εξυπηρετεί έναν σκοπό», εξηγεί στην Epoch Times.

Ο Ένραϊτ προτείνει μία διαδικασία συγχώρεσης τεσσάρων φάσεων για τη διαχείριση της μνησικακίας: τη φάση της αποκάλυψης, τη φάση της απόφασης, τη φάση της εργασίας και τη φάση της ανακάλυψης.

Στη φάση της αποκάλυψης, επιδιώκουμε να κατανοήσουμε τα συναισθήματά μας, να αναγνωρίσουμε τον πόνο και να αναπτύξουμε επίγνωση του τρόπου με τον οποίο η δυσαρέσκεια έχει διαπεράσει τη ζωή μας.

Ο Ένραϊτ μοιράστηκε την ιστορία μιας γυναίκας που υπέστη βαθύ τραύμα από τον πατέρα της. Συνειδητοποίησε ότι η μακροχρόνια μνησικακία της επηρέαζε κάθε πτυχή της ζωής της – περιορίζοντας τις σχέσεις της, διαβρώνοντας την αυτοεκτίμησή της και ρίχνοντας μία σκοτεινή σκιά στο μέλλον της. Αντιμετωπίζοντας αυτά τα συναισθήματα, άρχισε να βλέπει πώς η πικρία της την κρατούσε δέσμια.

Στη φάση της απόφασης, επέλεξε συνειδητά να συγχωρήσει – όχι για να απαλλάξει τον πατέρα της από τις πράξεις του, αλλά για να απελευθερωθεί από τα δεσμά της πικρίας. Αναγνώρισε ότι η προσκόλληση στο θυμό παρέτεινε μόνο τον πόνο της.

Η ‘θεραπεία’ της μνησικακίας είναι η συγχώρεση, επισημαίνει ο Ένραϊτ. Όντας στον αντίποδα, η συγχώρεση σχετίζεται με μειωμένους δείκτες χοληστερόλης, χαμηλότερη αρτηριακή πίεση και καλύτερη καρδιακή απόκριση στο στρες.

Όταν πάρουμε την απόφαση να συγχωρήσουμε, η φάση της εργασίας απαιτεί την αλλαγή της οπτικής γωνίας του ατόμου. Η γυναίκα άρχισε να εξερευνά το παρελθόν του πατέρα της, αποκαλύπτοντας τις δυσκολίες και τα τραύματά του. Η κατανόηση των αγώνων του δεν δικαιολόγησε τις πράξεις του, αλλά μαλάκωσε τον θυμό της. Αυτή η νεοαποκτηθείσα ενσυναίσθηση επέτρεψε στη συμπόνια να αναπτυχθεί στην καρδιά της, γεγονός που της επέτρεψε να «σπάσει τη μνησικακία», δήλωσε ο Ένραϊτ.

Τέλος, στη φάση της ανακάλυψης, άρχισε να βρίσκει νόημα στον πόνο της. Σε μία πράξη χάριτος, επέλεξε να φροντίσει τον ετοιμοθάνατο πατέρα της, ακόμη και να τον ταΐσει τις τελευταίες μέρες του.

«Όταν πέθανε ο πατέρας της, είπε στον εαυτό της: ‘Είμαι πολύ ευγνώμων που το έκανα αυτό γιατί, τελικά, ήταν ο πατέρας μου – αν δεν τον είχα συγχωρήσει, θα είχα πένθος και μίσος στην καρδιά μου. Τώρα έχω απλώς πένθος’», αφηγείται ο Ένραϊτ.

Σε πολλές περιπτώσεις όπως αυτές, «η συγχώρεση μπορεί να σας δώσει πίσω τη ζωή σας», τονίζει.

Σύμφωνα με την Κόρσον, όταν η μνησικακία χαθεί, το μυαλό, το σώμα και το πνεύμα μπορούν να αρχίσουν να θεραπεύονται.

Αξιοποιώντας την ευγνωμοσύνη

Ενώ η συγχώρεση είναι η θεραπεία του θυμού, η ευγνωμοσύνη είναι η μακροπρόθεσμη πρόληψη. Όπως εξηγεί η Χάουελς, ερευνήτρια της ευγνωμοσύνης, «η ευγνωμοσύνη και η δυσαρέσκεια αποτελούν μέρος των σχέσεών μας».

Συχνά κολλάμε στην πεποίθηση ότι πρέπει να είναι ευνοϊκές οι συνθήκες για να είμαστε ευγνώμονες, αλλά η Χάουελς ισχυρίζεται ότι η ευγνωμοσύνη δεν εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες.

Για τους τομείς της ζωής μας που είναι μολυσμένοι από τη μνησικακία, η Χάουελς προτείνει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αλλάξουμε οπτική γωνία. «Αν χαλαρώσουμε τη λαβή της πικρίας, είναι πιο πιθανό να μπορέσουμε να βρούμε αιτίες για ευγνωμοσύνη σε περιοχές στις οποίες δεν είχαμε πρόσβαση πριν», δήλωσε στην Epoch Times.

Αναπτύσσοντας ευγνωμοσύνη σε άλλους τομείς της ζωής μας που δεν έχουν επηρεαστεί από τη δυσαρέσκεια, μπορούμε να καλλιεργήσουμε τη δύναμη και το σθένος να αντιμετωπίσουμε τη μνησικακία προληπτικά, προτείνει η Χάουελς.

«Φανταστείτε τη συναισθηματική και ψυχολογική σας ενέργεια σαν μία πίτσα», είπε ο Μπλάκστοκ. «Υπάρχουν μόνο τόσα κομμάτια». Όσο αυξάνεται ο αριθμός των άσχημων κομματιών, μειώνεται ο διαθέσιμος χώρος για οτιδήποτε άλλο», παρατηρεί. Η καλλιέργεια της ευγνωμοσύνης εμποδίζει την επικράτηση της μνησικακίας.

«Η ευγνωμοσύνη βρίσκει τη δύναμή της ως πράξη», υπογραμμίζει η Χάουελς, η οποία θεωρεί ότι η ευγνωμοσύνη πρέπει να είναι καθημερινή συνήθεια. «Βρείτε μόνο ένα ή δύο πράγματα για τα οποία μπορείτε να νιώσετε εύκολα ευγνώμονες και αναπτύξτε τα στην καρδιά σας, φέρνοντάς τα συχνά στο μυαλό σας, γράφοντάς τα, λέγοντας ευχαριστώ [και] νιώθοντάς τα στην καρδιά σας.»

Επιλέξτε μία κληρονομιά αγάπης, όχι μνησικακίας

«Αν κρατάς κακία, δεν μπορείς ποτέ να γίνεις καλά», δηλώνει η Κόρσον.

Ο Ένραϊτ ενθαρρύνει τους ανθρώπους να σκεφτούν τι κληρονομιά θα αφήσουν πίσω τους.

Εξηγεί ότι υπάρχουν δύο επιλογές: Μπορείτε είτε να μεταβιβάσετε τον θυμό σας, δημιουργώντας ενδεχομένως έναν κύκλο αρνητικότητας για τις μελλοντικές γενιές, είτε να αφήσετε πίσω σας το δώρο της αγάπης, ενσταλάζοντας ζεστασιά και καλοσύνη στις καρδιές της οικογένειάς σας.

Του Makai Allbert

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη, ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία, ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος, μία βασική ανθρώπινη ανάγκη

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Το τίμημα των ψεμάτων

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Πέμπτη, 26 Δεκ, 2024 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το δεύτερο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Οι συνδέσεις του εγκεφάλου μας προάγουν την ειλικρίνεια και τα ψέματα τα πληρώνουμε ακριβά. Αυτή είναι η διαπίστωση ενός γιατρού, που αναζητώντας λύση για τις ημικρανίες του βρέθηκε αντιμέτωπος με τα καθημερινά του ψέματα.

Ο Δρ Τζόναθαν Κόρσον είναι γνωστός όχι μόνο για την ιατρική του δεινότητα αλλά και για τις κάπως αντισυμβατικές συμβουλές του. Πρόσφατα, άρχισε να λέει στους ασθενείς του ότι η καλλιέργεια αρετών, όπως η ευγνωμοσύνη, θα μπορούσε να τους βοηθήσει σημαντικά με τα προβλήματα υγείας τους. Αυτό το μείγμα φιλοσοφικής καθοδήγησης και ιατρικής πρακτικής έχει προκαλέσει τον θαυμασμό, αλλά και αρκετό σκεπτικισμό.

Μια μέρα, καθώς έφευγε από το γραφείο του, ο Δρ Κόρσον ένιωθε εξαντλημένος μετά από μια εβδομάδα ασταμάτητης εργασίας και ελάχιστης ξεκούρασης. Παλεύοντας με μια από τις ημικρανίες του, που δεν υποχωρούσαν με κανέναν τρόπο, άρχισε να αναλογίζεται τις συμβουλές που συνήθιζε να δίνει στους ασθενείς του. Ο παλλόμενος πόνος τού θύμισε την ανθρώπινη αδυναμία και ευαλωτότητά του, που περιφρονούσαν την ιατρική του ιδιότητα. Η έντονη δυσφορία που ένιωσε τον οδήγησε σε μια βαθιά αυτοκριτική.

Ο Δρ Κόρσον ήταν πολύ περήφανος για την ικανότητά του να ακούει και να προσφέρει συμβουλές για ό,τι ξεπερνούσε τα σωματικά συμπτώματα, τολμώντας να εμβαθύνει στις ηθικές και δεοντολογικές πτυχές της ζωής των ασθενών του. Ορισμένως, ένα ενοχλητικό ερώτημα αναδύθηκε στην επιφάνεια: «Εφαρμόζω αυτό που κηρύττω;»

Αυτή η σκέψη έφερε και την επόμενη: ίσως οι ημικρανίες του ήταν κάτι περισσότερο από μια απλή σωματική πάθηση. Θα μπορούσε να υπάρχει σχέση μεταξύ της τρέχουσας κατάστασής του και των αρετών ή της έλλειψης αυτών, για τις οποίες μιλούσε τόσο συχνά ως γιατρός;

Αναλογιζόμενος τις συνήθειές του, ο Δρ Κόρσον συνειδητοποίησε ότι συχνά παρέβλεπε μικρές λεπτομέρειες με τους ασθενείς, έδινε μη ρεαλιστικές υποσχέσεις στην οικογένειά του ή απλώς έλεγε στους ανθρώπους αυτό που ήθελαν να ακούσουν. Σιγά-σιγά, λόγω της πίεσης να αποδώσει, διαπίστωσε ότι η υπερηφάνεια, το προσωπικό συμφέρον, ακόμη και η ανωτερότητα που ένιωθε απέναντι στους άλλους τον ωθούσαν να κάνει ‘εκπτώσεις’ στις αρχές και την εντιμότητά του. «Είναι δυνατόν να λείπει η ειλικρίνεια από τη ζωή μου;» αναρωτήθηκε.

Ο Δρ Κόρσον αποφάσισε ότι ήταν καιρός να ξεκινήσει το δικό του προσωπικό ταξίδι προς την κατάκτηση της ειλικρίνειας – προς στον εαυτό του και προς στους άλλους.

Μεθοδικά, άρχισε να καταγράφει τις περιπτώσεις στις οποίες φάνηκε ανέντιμος ή παραπλανητικός και κατόπιν σκεφτόταν πώς θα μπορούσε να βελτιωθεί. Βούτηξε επίσης βαθιά στην επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με τα οφέλη της ειλικρίνειας στην υγεία.

Η ένταση εξασθενεί

Ανοίγοντας την καρδιά του στη μεταμορφωτική δύναμη της αλήθειας, ο Δρ Κόρσον βίωσε μια βαθύτερη αίσθηση ευεξίας και βρήκε έναν ανανεωμένο σκοπό στη δουλειά του. Ένιωσε μια άμεση σχέση μεταξύ της υγείας και της αρετής.

Μετά από μια εβδομάδα περίπου, ενώ επέστρεφε στο σπίτι του, συνειδητοποίησε ότι είχε καιρό να νιώσει τους ενοχλητικούς πονοκεφάλους του. Αυτές οι ‘πονοθύελλες’, όπως τις αποκαλούσε, ήταν κάτι που είχε αποδεχτεί ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Παρόλο που είχε μόλις πρόσφατα ξεκινήσει, ο Κόρσον κατάλαβε ότι η άσκηση της ειλικρίνειας είχε μειώσει τα βασικά επίπεδα άγχους του.

Μια ενδιαφέρουσα συλλογή ερευνών έδειξε πώς ακόμη και σύντομες περίοδοι ανεντιμότητας είναι αρκετές για να αυξήσουν τα επίπεδα κορτιζόλης («ορμόνη του στρες»). Η κορτιζόλη προετοιμάζει το σώμα για να πολεμήσει ή να τρέξει μακριά από αντιληπτές απειλές. Έτσι, όταν ένα άτομο λέει ψέματα, το σώμα του αντιδρά σαν να προετοιμάζεται για τις πιθανές συνέπειες της αντιπαράθεσης ή τη φυγή.

Σε περιόδους κινδύνου, η απελευθέρωση ενέργειας των υψηλών οκτανίων της κορτιζόλης μπορεί να βοηθήσει το σώμα να κάνει εκπληκτικά πράγματα. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν είναι φτιαγμένοι για να ζουν καθημερινά σε μια τέτοια κατάσταση. Με την πάροδο του χρόνου, οι ορμόνες του στρες επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα, αυξάνουν τη φλεγμονή και ενδεχομένως προκαλούν ημικρανίες όπως αυτές που βασάνιζαν τον Δρα Κόρσον.

Το ανθρώπινο σώμα είναι ένα εξαιρετικά καλά ρυθμισμένο βιολογικό σύστημα. Ωστόσο, όπως ακριβώς η συνεχής καταπόνηση των μηχανημάτων επιταχύνει τη φθορά τους, έτσι και η αδιάκοπη πίεση του οργανισμού μας πέρα από τα όριά του μπορεί να τον οδηγήσει σε κατάρρευση.

Η ‘φυσική ειλικρίνεια’ του εγκεφάλου

Παλιότερα, ο Δρ Κόρσον συχνά παρέκκλινε από την αλήθεια και την εντιμότητα. Παραδείγματος χάριν, αν και είχε πει στη σύζυγό του ότι θα επέστρεφε στο σπίτι μια συγκεκριμένη ώρα, μπορεί να έφτανε αργότερα από ό,τι είχε υποσχεθεί. Στη δουλειά του, ενίοτε έλεγε στους ασθενείς ότι είχε εξετάσει προσωπικά τα εργαστηριακά τους αποτελέσματα «πρωί-πρωί», ενώ τα είχε δει μόνο λίγα λεπτά πριν από το ραντεβού. Μια φορά είχε πει στην κόρη του ότι δεν μπορούσε να παρακολουθήσει τον ποδοσφαιρικό της αγώνα επειδή δούλευε υπερωρίες – ενώ γνώριζε πολύ καλά ότι θα μπορούσε να είχε παρευρεθεί αν ήθελε. Στην πραγματικότητα, ήταν εξαντλημένος από μια κουραστική εβδομάδα και ήθελε να περάσει μόνος του ένα ήσυχο βράδυ, με το σκεπτικό ότι το να χάσει ένα παιχνίδι δεν θα έβλαπτε και ότι θα την αποζημίωνε αργότερα.

Τώρα, άρχισε να βλέπει τα πράγματα διαφορετικά και πρόσεχε πριν μιλήσει, ελέγχοντας αν τα λόγια του ήταν ειλικρινή και αντιπροσωπευτικά των πράξεων και των συναισθημάτων του.

Καθώς η ειλικρίνειά του προς τους άλλους μεγάλωνε, άρχισε να μιλά πιο ελεύθερα – έργο που ενέχει πολλές προκλήσεις. Προς έκπληξή του, διαπίστωσε ότι ο αυτοσεβασμός του και οι δεσμοί με τους άλλους ήταν κάτι παραπάνω από αντιστάθμισμα. Επιπλέον, αισθάνθηκε επιτέλους ότι ζούσε μια πιο αυθεντική ζωή.

Η ελευθερία του Δρος Κόρσον αναπτύχθηκε όταν σταμάτησε να λέει ψέματα.

Σε ένα σημαντικό πείραμα, οι επιστήμονες μέτρησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα των υποκειμένων όταν τους ζητήθηκε να πουν ψέματα ή αλήθεια. Στους συμμετέχοντες έδειξαν πρώτα ένα συγκεκριμένο τραπουλόχαρτο – το δύο κούπα, για παράδειγμα. Αργότερα τους παρουσιάστηκε ένα άλλο χαρτί. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να απαντήσουν «Ναι» αν το χαρτί ήταν το ίδιο ή «Όχι» αν ήταν διαφορετικό.

Όταν τα υποκείμενα έλεγαν ψέματα, παρουσίαζαν την ίδια εγκεφαλική δραστηριότητα όπως όταν έλεγαν την αλήθεια, λόγω της ενεργοποίησης του εγκεφάλου για την ανάκληση της αλήθειας. Ωστόσο, εμφάνισαν επίσης δραστηριότητα σε δύο βασικές περιοχές που αφορούν τον αυτοέλεγχο. Οι άνθρωποι σκέφτονται πρώτα την αλήθεια, αλλά όταν λένε ψέματα, η αλήθεια αναστέλλεται.

Αυτό υποδηλώνει ότι η ειλικρίνεια είναι η βασική γνωστική κατάσταση. Το ψέμα απαιτεί πρόσθετους γνωστικούς πόρους, οδηγώντας σε αυξημένη ψυχική επιβάρυνση και πιθανές επιπτώσεις στην υγεία.

Μιλώντας με έναν συνάδελφό του, νευροεπιστήμονα, ο Δρ Κόρσον έμαθε γιατί η απόκρυψη της αλήθειας είναι εξαντλητική. Ξεκινά από το γεγονός ότι τα δίκτυα στον εγκέφαλο, που συνδέονται με τον ραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό (DLPFC), ελέγχουν τη συμπεριφορά και την κριτική μας σκέψη. Ωστόσο, οι πόροι του DLPFC είναι περιορισμένοι – δηλαδή, αν ξοδεύουμε ενέργεια προσπαθώντας να γίνουμε δόλιοι, μας μένουν λιγότερα ‘καύσιμα’ για την επίλυση προβλημάτων και τη δημιουργική σκέψη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, μετά από μια μακρά, δύσκολη μέρα, οι άνθρωποι έχουν συνήθως λιγότερο αυτοέλεγχο, συχνά εις βάρος των άλλων.

Τύποι ψεμάτων

Έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ψεμάτων.

Ορισμένα ψέματα τα επινοούμε επί τόπου, όπως π.χ. όταν λέμε ψέματα για το τι φάγαμε για μεσημεριανό. Άλλα ψέματα τα επινοούμε και τα απομνημονεύουμε, όπως ένα ψέμα για ένα ταξίδι που δεν κάναμε ποτέ.

Όσο πιο μεγάλο είναι το ψέμα τόσο μεγαλύτερο είναι και το κόστος που έχει για το μυαλό και το σώμα σας. Το ψέμα απαιτεί να θυμάστε το πλαίσιο του ψέματος, τις επιπτώσεις, τον τελικό στόχο, σε ποιον το είπατε και πότε.

Τα ψέματα που απαιτούν αυθόρμητη εξαπάτηση για να τεκμηριώσουν ένα προηγούμενο ψέμα ενεργοποιούν έντονα την πρόσθια φλοιώδη έλικα (ACC). Για παράδειγμα, αν σας ρωτήσουν γιατί αργήσατε και επινοήσετε γρήγορα μια ιστορία για μποτιλιάρισμα, παρόλο που στην πραγματικότητα παρακοιμηθήκατε, η πρόσθια έλικα του εγκεφάλου σας εργάζεται σκληρά. Το συγκεκριμένο τμήμα αναστέλλει τη φυσική μας τάση να λέμε την αλήθεια και απαιτεί επιπλέον γνωστική ενέργεια για να διατηρήσει το ψέμα, διασφαλίζοντας ότι είναι πιστευτό και συνεπές σε άλλες ερωτήσεις.

Φτιαχτά σενάρια, όπως το επινοημένο ταξίδι στις Μπαχάμες, ενεργοποιούν σημαντικά το DLPFC και είναι πιο ψυχοφθόρα από το να πείτε ένα απλό ψέμα, επειδή πρέπει να διασταυρώσετε και να βεβαιωθείτε ότι η επινόηση είναι συνεπής.

Εν ολίγοις, η εξαπάτηση έχει σημαντικό κόστος, ενώ η ειλικρίνεια μας επιτρέπει να είμαστε ξέγνοιαστοι, αξιόπιστοι και απαλλαγμένοι από το άγχος.

Παραγωγικότητα και μια ζωή που αξίζει να ζεις

Μέρα με τη μέρα, ο Δρ Κόρσον διαπίστωνε ότι είχε λίγο περισσότερη ενέργεια όταν έφευγε από το γραφείο. Κάποτε παρατήρησε: «Ποιος να φανταζόταν ότι το να κάθεσαι και να σκέφτεσαι μπορεί να είναι τόσο εξαντλητικό; Ακόμα κι αν απλά κάθομαι σε ένα γραφείο, αισθάνομαι σαν να έκανα μια μέρα σκληρής σωματικής εργασίας!» Παλιότερα, ήταν συνήθως πολύ κουρασμένος για να παίξει με την κόρη του. Τώρα, έβρισκε τον εαυτό του πιο δημιουργικό, ανάλαφρο και αφοσιωμένο στη δουλειά και στο σπίτι.

Απολαμβάνοντας μια πιο ποιοτική ζωή, ο Κόρσον άρχισε να μοιράζεται την ιστορία του με άλλους. Μια μέρα, μίλησε με τον ειδικό ιατρικής χρέωσης, τον Φρανκ, λέγοντας: «Στοιχηματίζω ότι οι άνθρωποι που είναι ειλικρινείς βλέπουν λιγότερο συχνά το γιατρό – κάποιος πρέπει να κάνει μια μελέτη επ’ αυτού». Ο Φρανκ παρατήρησε: «Πιστεύω ότι αυτό είναι αλήθεια» και τον παρέπεμψε σε μια έρευνα που βασίστηκε σε ασφαλιστικές απαιτήσεις και η οποία έδειχνε ότι ο ηθικός χαρακτήρας συνδέεται με χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και καλύτερη ψυχική υγεία.

Μία φορά, στο τέλος μιας ιδιαίτερα κουραστικής ημέρας, ο Δρ Κόρσον έγειρε στην καρέκλα του γραφείου του. Όλη η κούραση και το βάρος των ευθυνών έφυγαν από πάνω του καθώς αναγνώριζε τη λεπτή αλλά βαθιά αλλαγή στη ζωή του.

«Αν η απλή πράξη της ειλικρίνειας ανακουφίζει το άγχος μου και, κατ’ επέκταση, τις ημικρανίες μου, ποιες άλλες δυνατότητες υπάρχουν στη σφαίρα της αρετής;» αναρωτήθηκε.

Καθώς ετοιμαζόταν να φύγει, ένα χαμόγελο χαράχτηκε στα χείλη του. Έσβησε τα φώτα του γραφείου και βγήκε στον καθαρό βραδινό αέρα. Καθώς οδηγούσε ένιωσε ότι δεν κατευθυνόταν απλώς προς το σπίτι του – κατευθυνόταν προς μια ζωή πιο ειλικρινή, πιο υγιή και τελικά πιο ολοκληρωμένη.

Των Makai Allbert, Robert Backer Ph.D., Yuhong Dong M.D., Ph.D.

Σημείωση των συγγραφέων: Σήμερα, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς προκλήσεις στην κοινωνία, την ιατρική και το εργασιακό πεδίο. Το παραπάνω άρθρο αποτελεί σύνθεση εμπειριών συναδέλφων μας και άλλων επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου. Οι προκλήσεις και οι ανταμοιβές που παρουσιάζονται σε αυτήν είναι πραγματικές. Προστιθέμενα στις αυξανόμενες υποχρεώσεις, τις εξελίξεις της κοινωνίας και τις απαιτήσεις από τον εαυτό τους, τα ηθικά διλήμματα και τα ζητήματα αυθεντικότητας επιβαρύνουν και δοκιμάζουν περαιτέρω τον σύγχρονο άνθρωπο. Πιστεύουμε ότι η αλήθεια θα σας απελευθερώσει πραγματικά!

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο αποτελούν απόψεις των συγγραφέων και δεν αντανακλούν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη, ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία,ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος, μία βασική ανθρώπινη ανάγκη

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά

Ευγνωμοσύνη, ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Παρασκευή, 09 Μαΐ, 2025Σάββατο, 14 Δεκ, 2024 Από MAKAI ALLBERT

Το παρόν αποτελεί το πρώτο μέρος μίας σειράς δέκα άρθρων που δημοσίευσε η Epoch Times με τον τίτλο «Η ιατρική της αρετής». Συνδέσμους για όλα τα άρθρα της σειράς, θα βρείτε στο τέλος του παρόντος.

Μέσα στην αποστειρωμένη ηρεμία του ιατρείου, η Σερίνα καθόταν ανήσυχη και το μυαλό της αναπαρήγαγε τη σκηνή που την είχε οδηγήσει εκεί. Νωρίτερα εκείνη την ημέρα, κατά τη διάρκεια μιας σημαντικής συνάντησης για το έργο, η νέα ειδικευόμενη, η Σάρα, είχε κάνει δειλά μια πρόταση. Προς έκπληξη όλων, η νέα αυτή ιδέα είχε αρέσει στον διευθυντή και είχε πει ότι θα εφαρμοστεί στο επόμενο έργο – με το κόστος της αρχικής πρότασης της Σερίνα.

Κατά τη διάρκεια εκείνης της συνάντησης, κάτι μέσα στη Σερίνα έσπασε. Αντέδρασε όχι με απλή διαφωνία, αλλά με μια έκρηξη λέξεων και θυμού. Το ξέσπασμά της ήταν ανελέητο, αφήνοντας τη Σάρα σε κλάματα και το δωμάτιο σε σιωπή.

Η Σερίνα είχε παλέψει με τον θυμό στο παρελθόν, αλλά ποτέ δεν είχε ξεσπάσει όπως εκείνη την ημέρα. Καθώς καθόταν στο γραφείο του γιατρού, η Σερίνα ένιωθε ενοχές και απογοήτευση.

Περίμενε, σχεδόν ήλπιζε, για μια απλή ιατρική λύση – ένα χάπι που καταστέλλει τον θυμό, μια γρήγορη λύση για να διορθώσει την αδυναμία της. Αντ’ αυτού, ο Δρ Κόρσον της έδωσε κάτι πολύ πιο ανεπιτήδευτο, σχεδόν αρχαϊκό στην απλότητά του: ένα μικρό, κενό ημερολόγιο.

«Δεν είναι αυτό που περιμένατε», παραδέχτηκε ο γιατρός, διαισθανόμενος τον σκεπτικισμό της. «Αλλά θέλω να γράψετε τρία πράγματα για τα οποία είστε ευγνώμων κάθε μέρα. Είναι ένα διαφορετικό είδος φαρμάκου.»

Η Σερίνα κοίταξε το ημερολόγιο και τις κενές σελίδες του που φαίνονταν να κοροϊδεύουν το εσωτερικό της χάος. Το να αρχίσει να κρατάει ημερολόγιο τής έμοιαζε ασήμαντο μπροστά στα συντριπτικά της συναισθήματα. Ωστόσο, η έντονη επιθυμία της να αλλάξει την οδήγησαν απρόθυμα να το δοκιμάσει.

Ένα αντίδοτο στον θυμό

Παρά τις αμφιβολίες, κάθε βράδυ έγραφε ευλαβικά στο ημερολόγιό της. Σταδιακά, σημειώθηκε μια αλλαγή. Εκεί που κάποτε υπήρχε μόνο απογοήτευση και θυμός, άρχισαν να έρχονται στην επιφάνεια στιγμές εκτίμησης.

Προηγουμένως, εκνευριζόταν από τους συναδέλφους της και συχνά παραπονιόταν για τη μετακίνησή της στη δουλειά. Μετά από μια εβδομάδα ημερολογίου, ένιωσε μια αλλαγή. Άρχισε να νιώθει ευγνωμοσύνη για τη βοήθεια ενός συναδέλφου, για ένα ήρεμο πρωινό, ακόμα και για την αξιοπιστία του παλιού της αυτοκινήτου.

Η εμπειρία της Σερίνα, αν και βαθιά προσωπική, δεν είναι μοναδική. Η επιστημονική έρευνα για την ευγνωμοσύνη υποστηρίζει τη δύναμή της να επιφέρει αλλαγή στην ιδιοσυγκρασία ενός ανθρώπου.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Social Psychological and Personality Science το 2012, διαπίστωσε ότι τα άτομα που εξασκήθηκαν στην ευγνωμοσύνη είχαν χαμηλότερα επίπεδα επιθετικότητας, ακόμη όταν δέχτηκαν προσβολές. Αντίθετα, τα άτομα της ομάδας ελέγχου -που δεν ασκούνταν στην ευγνωμοσύνη- παρουσίασαν αυξημένη επιθετικότητα μετά από προσβολή.

Όσοι ασκούσαν ευγνωμοσύνη είχαν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες να εκδικηθούν άλλους. Η εμπειρία μοιάζει με το γέλιο που διακόπτει τη σωματική άσκηση: Ακριβώς όπως είναι αδύνατο να συνεχίσετε μια επίπονη προπόνηση ενώ γελάτε, η ευγνωμοσύνη προκαλεί μια ψυχολογική κατάσταση στην οποία η επιθετικότητα και ο θυμός βρίσκουν ελάχιστα ερείσματα.

Η επίδραση της ευγνωμοσύνης στον εκτοπισμό των εχθρικών συναισθημάτων την αναδεικνύει ως προσωπική αρετή και εργαλείο για την προώθηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων με ενσυναίσθηση.

Η ευγνωμοσύνη επεκτείνει την ευτυχία

Στο σπίτι, η Σερίνα καθόταν στο γραφείο της, με το στυλό στο χέρι, και σκεφτόταν για τι ένιωθε ευγνώμων εκείνη την ημέρα. Μετά από κάποια ελεύθερη καταγραφή, συνειδητοποίησε ότι άθελά της έγραφε για τη Σάρα, την ασκούμενη. Η καρδιά της πονούσε από ενοχές, καθώς θυμόταν τα δάκρυα που της είχε προκαλέσει.

Η Σερίνα ήξερε ότι έπρεπε να διορθώσει τα πράγματα. Έγραψε στη Σάρα ένα γράμμα στο οποίο εξέφραζε τις τύψεις της και την ευγνωμοσύνη της που την έκανε να συνειδητοποιήσει ότι έπρεπε να αλλάξει τους τρόπους της. Την επόμενη μέρα, υποδέχτηκε τη Σάρα στο γραφείο, ζήτησε συγγνώμη για το προηγούμενο ξέσπασμά της, της παρέδωσε το γράμμα και σχολίασε την πολύτιμη συμβολή της στη δουλειά. Εκείνο το βράδυ, η Σερίνα ένιωσε μια ελαφρότητα που είχε να νιώσει εβδομάδες, ακόμη και χρόνια.

Αυτή η ελαφρότητα προερχόταν από γνήσια ικανοποίηση. Μελέτη του 2005 έδειξε ότι η συγγραφή ευχαριστήριων επιστολών αύξησε την ευτυχία των συμμετεχόντων κατά 10% και μείωσε τα καταθλιπτικά τους συμπτώματα κατά 3%. Τα συναισθήματα αυτά διατηρήθηκαν έως και έξι μήνες μετά τη συγγραφή της επιστολής, αναδεικνύοντας την ισχυρή επίδραση αυτής της χειρονομίας.

Αυτό ήταν εμφανές στη ζωή της Σερίνα – οι κρίσεις θυμού, που κάποτε γέμιζαν τις μέρες της, ήταν λιγότερο συχνές, σχεδόν ανύπαρκτες. Στη θέση τους άρχισαν να εμφανίζονται στιγμές γνήσιας ευτυχίας. Με έκπληξη ανακάλυψε ότι χαμογελούσε περισσότερο – όχι μόνο για τα επιτεύγματά της, αλλά και για τις μικρές χαρές της καθημερινής ζωής.

Τέσσερεις εβδομάδες αργότερα, όταν ξαναμπήκε στο γραφείο του Δρος Κόρσον, η ατμόσφαιρα ήταν ολότελα διαφορετική. Δεν ήταν το ίδιο άτομο που είχε δεχτεί διστακτικά ένα ημερολόγιο αντί για μια συμβατική συνταγή. Η αλλαγή μέσα της ήταν αισθητή, ακτινοβολούσε από τη νεοαποκτηθείσα της ειρήνη, θετική σκέψη και κατανόηση.

Εκτεταμένα οφέλη

Παρατηρώντας τη μεταμόρφωσή της, ο Δρ Κόρσον τη χαιρέτησε με ένα ζεστό χαμόγελο.

«Χαίρομαι που σε βλέπω», είπε. «Βοήθησε η αντισυμβατική συνταγή;»

Η Σερίνα έκανε παύση. Ένιωσε ένα μείγμα ταπεινότητας και έκπληξης για τη μεταμόρφωσή της.

«Ειλικρινά, γιατρέ, δεν θα το πίστευα αν δεν το είχα βιώσει η ίδια», είπε. «Αλλά γιατί; Θέλω να πω, επιστημονικά, πώς θα μπορούσε μια τόσο απλή πρακτική να έχει τόσο βαθύ αντίκτυπο;»

Ο Δρ Κόρσον της εξήγησε: «Η ευγνωμοσύνη δεν είναι απλώς μια συνήθεια – έχει να κάνει με την αλλαγή της νοοτροπίας μας. Καλλιεργώντας αρετές, όπως η ευγνωμοσύνη, το μυαλό μας γίνεται υγιές και το σώμα ακολουθεί».

«Αλλά αφού ρωτήσατε συγκεκριμένα, ρίξτε μια ματιά σε αυτό», είπε ο Δρ Κόρσον, δίνοντας στη Σερίνα μια αφίσα που παρουσίαζε τα οφέλη της ευγνωμοσύνης.

«Να θυμάστε ότι αυτά τα ευρήματα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου», είπε. «Η επιστήμη εξακολουθεί να ανακαλύπτει το εύρος της επίδρασης της ευγνωμοσύνης.»

Πολλά είναι τα συμπτώματα, οι ασθένειες και οι διαταραχές που μαστίζουν τη σύγχρονη κοινωνία μας. Στην πρώτη γραμμή βρίσκεται η έλλειψη (σε ποσότητα και ποιότητα) ύπνου. Η ευγνωμοσύνη μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση του ύπνου. Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι οι συμμετέχοντες -ακόμη και εκείνοι με διαταραχές ύπνου- που αναλογίζονταν για τι ήταν ευγνώμονες πριν από τον ύπνο, είχαν σημαντικά καλύτερη ποιότητα και μεγαλύτερη διάρκεια ύπνου.

Επιπλέον, η έρευνα διαπίστωσε ότι όσοι κρατούν ημερολόγιο ευγνωμοσύνης βιώνουν μια σχεδόν 8% μείωση στον πόνο και έχουν μεγαλύτερη τάση να ασκούνται.

Η ευγνωμοσύνη μπορεί να μειώσει και τα επίπεδα άγχους. Αυτό, με τη σειρά του, ωφελεί την ψυχική και σωματική υγεία και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Με την ενθάρρυνση συμπεριφορών που υποστηρίζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η ευγνωμοσύνη μειώνει τα επίπεδα της ιντερλευκίνης-6, έναν από τους κύριους υπεύθυνους για τη χρόνια φλεγμονή.

Η παγίδα της σύγκρισης

«Η ευγνωμοσύνη μεταμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο», δήλωσε ο Δρ Κόρσον. «Μετατοπίζει την εστίασή μας από αυτό που μας λείπει σε αυτό που έχουμε. Επιτρέψτε μου να το καταδείξω αυτό με μια παραβολή:

»Ένας άνδρας οδηγούσε το παλιό του ποδήλατο μέσα στην πόλη, νιώθοντας δυσαρεστημένος. Παρατήρησε ένα γυαλιστερό καινούργιο αυτοκίνητο να περνάει και σκέφτηκε: “Μακάρι να είχα ένα τέτοιο αυτοκίνητο αντί για αυτό το ποδήλατο”.

»Μέσα στο αυτοκίνητο, ο οδηγός ήταν αγχωμένος για την αποπληρωμή του αυτοκινήτου. Βλέποντας τον ποδηλάτη, σκέφτηκε: “Μακάρι να μπορούσα να είμαι ανέμελος όπως αυτός ο ποδηλάτης, χωρίς αυτά τα οικονομικά βάρη”.

»Σε μια κοντινή στάση λεωφορείου, ένα άτομο περίμενε. Βλέποντας το αυτοκίνητο και το ποδήλατο να περνούν, σκέφτηκε: “Μακάρι να είχα ένα ποδήλατο ή ένα αυτοκίνητο. Θα ήταν πολύ πιο βολικό από το να περιμένω το λεωφορείο”.

»Λίγο πιο κάτω, ένα άτομο σε αναπηρικό καροτσάκι παρατηρούσε τον ποδηλάτη, το αυτοκίνητο και τον άνθρωπο στη στάση του λεωφορείου. Σκέφτηκε: “Πόσο θα ήθελα να μπορούσα να σταθώ όρθιος και να περπατήσω, έστω και μόνο για να περιμένω σε μια στάση λεωφορείου, να κάνω ποδήλατο ή να οδηγώ ένα αυτοκίνητο”.

»Τελικά, σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου με θέα στο δρόμο, ένας ασθενής σε τελικό στάδιο ήταν ξαπλωμένος στο κρεβάτι και κοιτούσε έξω από το παράθυρο. Σκέφτηκε: “Θα έδινα τα πάντα για να είμαι εκεί έξω, ακόμα και σε αναπηρικό καροτσάκι, μόνο και μόνο για να νιώσω τον ήλιο και να αναπνεύσω ξανά καθαρό αέρα”.

»Κάθε άτομο λαχταρούσε αυτό που είχε ο άλλος, σχηματίζοντας μια αλυσίδα όπου οι απλούστερες ευλογίες του ενός ήταν οι βαθύτερες επιθυμίες του άλλου. Έτσι, θα πρέπει να αποφεύγουμε να κοιτάμε αυτά που μας λείπουν και να εστιάζουμε και να εκτιμούμε αυτά που ήδη έχουμε.

»Μια τέτοια αλλαγή νοοτροπίας βελτιώνει σημαντικά και τις κοινωνικές μας σχέσεις. Μας μετατρέπει σε ανθρώπους που οι άλλοι θέλουν να βρίσκονται κοντά τους, εμπλουτίζοντας τις σχέσεις μας και προωθώντας την αίσθηση του ανήκειν και της διαπροσωπικής ικανοποίησης».

Η Σερίνα το είχε ζήσει αυτό από πρώτο χέρι – ήξερε τι εννοούσε ο Δρ Κόρσον. Αφότου ζήτησε συγγνώμη και παρέδωσε την ευχαριστήρια επιστολή της στη Σάρα, οι δύο γυναίκες είχαν συνειδητοποιήσει ότι είχαν πολλά κοινά και οι σχέσεις τους έγιναν φιλικές.

«Ως γιατρός, “συνταγογραφώ” την πρακτική της ευγνωμοσύνης, καθώς είναι εντελώς δωρεάν και μπορεί να επηρεάσει όλες τις πτυχές της ζωής σας, όχι μόνο τη σωματική υγεία», δήλωσε ο Δρ Κόρσον. «Βλέπετε, στη σύγχρονη ιατρική πρακτική, υπάρχει μια μοναδική εστίαση στη στόχευση των συμπτωμάτων, συχνά με φαρμακευτική αγωγή. Αυτό δεν είναι λάθος, αλλά δεν είναι και η συνολική εικόνα. Πολλοί τείνουν να παραβλέπουν την ισχυρή επιρροή του νου στο σώμα.»

Το βιολογικό σχέδιο της ευγνωμοσύνης

Η Σερίνα ήθελε να καταλάβει πώς διεγείρονται τα συναισθήματα ευγνωμοσύνης στο σώμα. Ο Δρ Κόρσον εξήγησε:

«Η ευγνωμοσύνη ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική ρύθμιση και την ευχαρίστηση, όπως ο ιππόκαμπος και η μετωπιαία έλικα. Όταν ασκούμε την ευγνωμοσύνη, διεγείρονται οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τα θετικά συναισθήματα, ενώ οι περιοχές που είναι υπεύθυνες για τα αρνητικά συναισθήματα αναστέλλονται.

»Αυτή η εγκεφαλική δραστηριότητα μεταφέρεται γρήγορα από ηλεκτρικά σήματα, τα οποία μπορείτε να φανταστείτε ως μηνύματα κειμένου – άμεσα και συγκεκριμένα. Η ευγνωμοσύνη λειτουργεί επίσης μέσω ορμονών, οι οποίες είναι πιο αργές, όπως ένα ταχυδρομημένο γράμμα, αλλά πιο ισχυρές.

»Όταν νιώθουμε ευγνωμοσύνη, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει ντοπαμίνη και σεροτονίνη – δύο νευροδιαβιβαστικές ορμόνες που είναι υπεύθυνες για το πώς νιώθουμε. Η ντοπαμίνη μάς δίνει αυτή την “καλή αίσθηση” που έχουμε όταν πετυχαίνουμε κάτι, ενώ η σεροτονίνη ενισχύει τη διάθεσή μας για μια πιο παρατεταμένη περίοδο, συμβάλλοντας στη σταθεροποίησή της.

»Η ευγνωμοσύνη οδηγεί σε έναν φυσικό, αυτοσυντηρούμενο βρόγχο θετικής ενίσχυσης. Όσο περισσότερο εξασκούμε την ευγνωμοσύνη, τόσο καλύτερα αισθανόμαστε – άμεσα και μακροπρόθεσμα. Ο εγκέφαλός μας αρχίζει να απολαμβάνει την απελευθέρωση ορμονών ευεξίας, ενθαρρύνοντάς μας να συνεχίσουμε να νιώθουμε ευγνωμοσύνη. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η πρακτική μπορεί να γίνει μέρος της ζωής μας.»

Όταν η Σερίνα έφυγε από το γραφείο του γιατρού της, ένιωθε σοφότερη και πιο σίγουρη. Ο σκεπτικισμός της είχε γίνει εμπιστοσύνη, η επικριτικότητα εκτίμηση. Οπλισμένη με επιστημονικές γνώσεις και πρακτική καθοδήγηση, ανυπομονούσε να συνεχίσει την πρακτική της ευγνωμοσύνης.

Των Makai Allbert, Robert Backer Ph.D., Yuhong Dong M.D., Ph.D.

Σημείωση των συγγραφέων:

Οι εμπειρίες που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο είναι συνθέσεις πραγματικών ιστοριών, ενώ ο Δρ Κόρσον αποτελεί φανταστικό χαρακτήρα. Οι προκλήσεις, οι επιστημονικές γνώσεις και τα οφέλη της πρακτικής της ευγνωμοσύνης, που περιγράφονται για να προσφέρουν έμπνευση και καθοδήγηση, βασίζονται σε σύγχρονες έρευνες.

Ιατρική της Αρετής

Όλα τα άρθρα

Μέρος 1ο: Ευγνωμοσύνη, ένα εναλλακτικό φάρμακο για τον θυμό και την κατάθλιψη

Μέρος 4ο: Μνησικακία, ένας βλαβερός για την καρδιά μας φιλοξενούμενος

Μέρος 5ο: Δέος, μία βασική ανθρώπινη ανάγκη που κάνει θαύματα στο ανοσοποιητικό σύστημα

Μέρος 6ο: Γενναιοδωρία: Δίνοντας λίγα κερδίζουμε πολλά