ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΕΜΑΣ
Σάββατο, 01 Νοέ, 2025
ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΣΤΑΘΗΣ ΒΕΡΓΗΣ

Έκθεση του Παρατηρητηρίου των ΗΕ αποκαλύπτει τη διείσδυση της Χαμάς στο εκπαιδευτικό σύστημα της UNRWA

Από

Ενδελεχής, πολυσέλιδη έρευνα του Παρατηρητηρίου των Ηνωμένων Εθνών (UN Watch) αποκαλύπτει πώς ηγετικά στελέχη της Χαμάς κατέλαβαν σταδιακά τον έλεγχο του εκπαιδευτικού συστήματος της UNRWA  στη Γάζα και τον Λίβανο, ενώ ο ΟΗΕ γνώριζε το πρόβλημα αλλά δεν ενήργησε αποτελεσματικά.

Η έκθεση, με τίτλο «Schools in the Grip of Terror: How UNRWA Allowed Hamas Chiefs to Control Its Education System» (Σχολεία στα χέρια του τρόμου: Πώς επέτρεψε η UNRWA σε ηγέτες της Χαμάς να πάρουν τον έλεγχο του εκπαιδευτικού της συστήματος), παρουσιάστηκε στη γερμανική Βουλή αυτόν τον Σεπτέμβριο, φέρνοντας στο φως ένα συστηματικό πρόβλημα που επηρεάζει την εκπαίδευση εκατοντάδων χιλιάδων παιδιών.

Η ιστορική διάσταση του προβλήματος

Η UNRWA (Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστινίους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή) ιδρύθηκε το 1949 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, αρχικά με κύριο στόχο την παροχή άμεσης βοήθειας και προγραμμάτων ανάπτυξης για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες που έχασαν τα σπίτια τους, με το εκπαιδευτικό κομμάτι να έχει  δευτερεύοντα ρόλο. Οι πρώτες τάξεις για παιδιά Παλαιστινίων προσφύγων δημιουργήθηκαν το 1948 από τους ίδιους τους πρόσφυγες – εκπαιδευτικούς που είχαν εγκαταλείψει την Παλαιστίνη, αλλά ήταν αποφασισμένοι να συνεχίσουν την εκπαίδευση των παιδιών.

Σταδιακά, η εκπαίδευση εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο πρόγραμμα της UNRWA τόσο σε προϋπολογισμό όσο και σε προσωπικό. Σήμερα, η UNRWA διαχειρίζεται 706 σχολεία με 20.000 εκπαιδευτικό προσωπικό, παρέχοντας εκπαίδευση σε περίπου 500.000 μαθητές σε πέντε περιοχές: Γάζα, Δυτική Όχθη, Ιορδανία, Λίβανο και Συρία. Στη Γάζα συγκεκριμένα, λειτουργούν 183 σχολεία της UNRWA που εκπαιδεύουν πάνω από 286.000 μαθητές.

Ένα κρίσιμο στοιχείο για την κατανόηση του προβλήματος είναι η δομή των εργατικών συνδικάτων της UNRWA. Αυτά τα συνδικάτα, που αντιπροσωπεύουν χιλιάδες εκπαιδευτικούς, έχουν σταδιακά πολιτικοποιηθεί και, σύμφωνα με την έκθεση Colonna του 2024, «πολιτικές φατρίες έχουν χρησιμοποιήσει τα εργατικά συνδικάτα της UNRWA για να ασκήσουν πίεση στη διοίκηση της οργάνωσης και να επηρεάσουν αποφάσεις».

Διείσδυση και συνδικαλισμός

Σουχαΐλ αλ Χίντι: Η περίπτωση της Γάζας

Το πρώτο μεγάλο κεφάλαιο της έκθεσης εστιάζει στη φιγούρα του Σουχαΐλ αλ Χίντι, ενός ανθρώπου που κατάφερε να συνδυάσει τρεις ρόλους: του ηγέτη της Χαμάς, του διευθυντή σχολείου της UNRWA και του επικεφαλής του Συνδικάτου Εργαζομένων της UNRWA στη Γάζα από το 2006 έως το 2017. Ο αλ Χίντι επόπτευε 8.000 εκπαιδευτικούς και 220.000 μαθητές, ενώ παράλληλα διατηρούσε ενεργό ρόλο στην πολιτική ηγεσία της Χαμάς.

Ο αλ Χίντι εντάχθηκε στη Μουσουλμανική Αδελφότητα το 1981 και συμμετείχε στην φοιτητική πολιτική στη Ραμάλλα. Το 2011, η UNRWA τον απέπεμψε για τρεις μήνες χωρίς αποδοχές επειδή συμμετείχε σε εκδήλωση του συνδικάτου όπου παρευρέθηκαν ηγετικά στελέχη της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένου του Ισμαήλ Χανίγια. Η αντίδραση ήταν άμεση και οργανωμένη: το συνδικάτο των εκπαιδευτικών διοργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις και έκλεισε όλες τις εγκαταστάσεις της UNRWA για δύο ώρες σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι μετά την αποπομπή του, ο αλ-Χίντι επανεξελέγη πρόεδρος του συνδικάτου το 2012, γεγονός που δείχνει την ευρεία υποστήριξη που είχε από τους εκπαιδευτικούς της UNRWA. Μετά την αποχώρησή του από τη UNRWA το 2017, ο αλ Χίντι έγινε μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς και πρόσφατα εθεάθη να συναντάται με ηγετικά στελέχη της Χαμάς και Ιρανούς υποστηρικτές στο Κατάρ.

Φατέχ Σαρίφ: Η περίπτωση του Λιβάνου

Το δεύτερο κεφάλαιο της έκθεσης εξετάζει την περίπτωση του Φατέχ Σαρίφ στον Λίβανο, ο οποίος υπηρετούσε ταυτόχρονα ως διευθυντής σχολείου της UNRWA, πρόεδρος του Συνδικάτου Εκπαιδευτικών της UNRWA Λιβάνου και ηγέτης της Χαμάς στον Λίβανο. Ο Σαρίφ ήταν υπεύθυνος για 39.000 μαθητές και 2.000 εκπαιδευτικούς σε 64 σχολεία.

Τον Μάρτιο 2024, η UNRWA τον απέπεμπψε προσωρινά για «παραβίαση των πρωτοκόλλων της οργάνωσης» αφού εκφράστηκε δημοσίως θετικά για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Η αποπομπή του προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις από εκπαιδευτικούς έξω από τα γραφεία της UNRWA στη Βηρυττό. Για πάνω από μια δεκαετία, ο Σαρίφ δημοσίευε ανοιχτά φωτογραφίες με ηγέτες τρομοκρατών, ωστόσο η UNRWA δεν έλαβε κανένα μέτρο.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 2024, ο Σαρίφ σκοτώθηκε μαζί με τη γυναίκα και τα δύο παιδιά του σε ισραηλινό αεροπορικό πλήγμα στον καταυλισμό προσφύγων αλ Μπας στην Τύρο. Η Χαμάς τον χαρακτήρισε ως ηγέτη της οργάνωσης στον Λίβανο.

Η έκθεση του Παρατηρητηρίου των Ηνωμένων Εθνών αποκαλύπτει ότι η Χαμάς κατάφερε να ελέγξει το εκπαιδευτικό σύστημα της UNRWA μέσω της κυριαρχίας της στα τοπικά συνδικάτα των εκπαιδευτικών. Αυτό επέτρεψε στη Χαμάς να ελέγχει τις φυσικές εγκαταστάσεις των σχολείων, τους εκπαιδευτικούς και το αναλυτικό πρόγραμμα, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής εφαρμογής αλλαγών για την απομάκρυνση ριζοσπαστικού περιεχομένου από το αναλυτικό πρόγραμμα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της επιρροής περιλαμβάνουν:

• 2011: Το συνδικάτο της Γάζας, υπό την ηγεσία του αλ Χίντι, απέρριψε κατηγορηματικά το σχέδιο της διοίκησης της UNRWA να εισαγάγει μαθήματα για το Ολοκαύτωμα στα σχολεία.

• Μάιος 2021: Ο Αμίρ αλ Μισχάλ, ως επικεφαλής του Συνδικάτου Εργαζομένων της UNRWA στη Γάζα, πέτυχε την επαναφορά 27 εργαζομένων που είχαν απολυθεί.

• Μάιος 2021: Όταν ο διευθυντής της UNRWA στη Γάζα, Ματίας Σμάλε, παραδέχτηκε σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι τα ισραηλινά πλήγματα εναντίον της Χαμάς ήταν «πολύ ακριβή», ο αλ Μισχάλ διοργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις που οδήγησαν στην αποπομπή του Σμάλε από τη Γάζα.

Η περίπτωση του Ματίας Σμάλε είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για τη δύναμη που είχαν αποκτήσει οι τοπικοί ηγέτες της UNRWA. Σε λιγότερο από δέκα ημέρες, οι τοπικοί ηγέτες της UNRWA – ο Αμίρ αλ Μισχάλ και ο Σουχαΐλ αλ Χίντι – κατάφεραν να αποπέμψουν τον Σμάλε από τη Γάζα επειδή έκανε ένα σχόλιο που θεωρήθηκε φιλο-ισραηλινό. Αντίθετα, η UNRWA δεν μπόρεσε να απολύσει τον αλ Χίντι που εμφανιζόταν δημόσια με ηγέτες τρομοκρατών της Χαμάς για χρόνια.

Το ζήτημα της ουδετερότητας των σχολείων

Τον Ιανουάριο 2024, το Ισραήλ κατηγόρησε 12 εργαζομένους της UNRWA ότι συμμετείχαν στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Οι κατηγορίες αυτές προκάλεσαν άμεσες αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα, με συνολικά 16 χώρες-χορηγούς, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Καναδά, της Αυστραλίας και άλλων, να αναστέλλουν τη χρηματοδότηση της UNRWA, με το συνολικό ποσό να φτάνει τα 450 εκατομμύρια δολάρια.

Η UNRWA απέλυσε αμέσως τους κατηγορούμενους εργαζομένους και ζήτησε διεξοδική, αμερόληπτη έρευνα. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρρες, δήλωσε ότι ένιωσε «αποτροπιασμό από αυτή την είδηση» και διαβεβαίωσε ότι «οποιοσδήποτε εργαζόμενος του ΟΗΕ εμπλακεί σε πράξεις τρομοκρατίας θα λογοδοτήσει, συμπεριλαμβανομένης της ποινικής δίωξης».

Τον επόμενο μήνα, ο Γκουτέρρες διόρισε μια Ανεξάρτητη Ομάδα Επανεξέτασης υπό την ηγεσία της πρώην Γαλλίδας υπουργού Εξωτερικών Κατρίν Κολονά για να αξιολογήσει τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες που έχει η UNRWA για να εξασφαλίζει την ουδετερότητα. Η έκθεση των 54 σελίδων, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο 2024, διαπίστωσε ότι η UNRWA «έχει εγκαθιδρύσει έναν σημαντικό αριθμό μηχανισμών και διαδικασιών για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με την υποχρέωση τήρησης της αρχής της ουδετερότητας» και ότι «διαθέτει μια πιο ανεπτυγμένη προσέγγιση στην ουδετερότητα από άλλες παρόμοιες οντότητες του ΟΗΕ ή ΜΚΟ».

Ωστόσο, η έκθεση  Κολονά αναγνώριζε ρητά ότι τα εργατικά συνδικάτα της UNRWA είναι «πολιτικοποιημένα» και ότι «η πολιτικοποίηση των εργατικών συνδικάτων θεωρείται ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα ουδετερότητας και πρέπει να αντιμετωπιστεί». Παρά αυτή τη διαπίστωση, μέχρι τον Αύγουστο 2025, η UNRWA δεν είχε ολοκληρώσει την εφαρμογή καμίας από τις συστάσεις της έκθεσης Κολονά για την ουδετερότητα των εργατικών συνδικάτων.

Η εκπαίδευση ως μέσο ριζοσπαστικοποίησης

Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία που αναδεικνύει η έρευνα του Παρατηρητηρίου είναι η χρήση αντισημιτικού εκπαιδευτικού υλικού και υλικού που προάγει τη βία στα σχολεία της UNRWA. Η UNRWA δεν παράγει δικά της αναλυτικά προγράμματα, αλλά χρησιμοποιεί τα διδακτικά βιβλία της χώρας υποδοχής. Στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, αυτό σημαίνει ότι διδάσκεται το αναλυτικό πρόγραμμα της Παλαιστινιακής Αρχής.

Σύμφωνα με έκθεση του ινστιτούτου IMPACT-se του 2023, τα διδακτικά βιβλία της Παλαιστινιακής Αρχής που χρησιμοποιούνται στα σχολεία της UNRWA «παραμένουν ανοιχτά αντισημιτικά και συνεχίζουν να ενθαρρύνουν τη βία, το τζιχάντ και το μαρτύριο, ενώ η ειρήνη δεν διδάσκεται ως προτιμότερη ή καν δυνατή». Τα βιβλία περιέχουν «εκρηκτικό μίσος για τους Εβραίους και το Ισραήλ, κατηχώντας μαθητές από την ηλικία των έξι ετών να αφιερώσουν τη ζωή τους στο ‘μαρτύριο’ και στον πόλεμο γενεών».

Η έκθεση του IMPACT-se τεκμηριώνει συγκεκριμένα παραδείγματα από σχολεία της UNRWA στη Γάζα, όπως την προβολή της Νταλάλ αλ Μουγκράμπι ως ‘ηγετική μορφή’. του τζιχάντ. Η αλ Μουγκράμπι και οκτώ συνεργάτες της είχαν διαπράξει το Μακελειό του Παράκτιου Δρόμου το 1978, κατά το οποίο δολοφόνησαν 38 Ισραηλινούς, συμπεριλαμβανομένων 13 παιδιών.

Άλλα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Γραμματικές ασκήσεις με προτάσεις όπως «Θα κάνω τζιχάντ για να απελευθερώσω την πατρίδα»

• Αναγνωστικό κείμενο που περιγράφει επίθεση εναντίον Ισραηλινών επιβατών λεωφορείου ως «μπάρμπεκιου πάρτι»

• Διδακτικό υλικό θερινών μαθητικών κατασκηνώσεων που προωθεί την καταστροφή του Ισραήλ

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψηφίσματα που πέρασε τον Ιανουάριο 2024 δήλωσε ότι η αντισημιτική ρητορική και η εξιδανίκευση της τρομοκρατίας στα παλαιστινιακά διδακτικά βιβλία που εκδίδει η UNRWA αποτέλεσε ουσιαστική αιτία για το μακελειό της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Η έκθεση του IMPACT-se παραθέτει τα ονόματα περισσότερων από εκατό αποφοίτων σχολείων της UNRWA που διέπραξαν τις επιθέσεις και αναγνωρίζονται από τη Χαμάς ως μάρτυρες. Ένα δίπλωμα της UNRWA βρέθηκε στο αυτοκίνητο ενός από τους τρομοκράτες.

Η αμερικανική στάση και οι μελλοντικές προοπτικές

Τον Φεβρουάριο 2025, η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε ότι «η διοίκηση έχει τεκμηριώσει ότι η UNRWA είναι ανεπανόρθωτα συμβιβασμένη και τώρα επιδιώκει την πλήρη διάλυσή της μαζί με την επιστροφή του υπολοίπου της χρηματοδότησης που δεν έχει ακόμα δαπανηθεί». Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι «άλλοι οργανισμοί του ΟΗΕ και άλλοι πιο αποτελεσματικοί διεθνείς εταίροι είναι ικανοί να παρέμβουν για να παρέχουν βασικές γραμμές υποστήριξης».

Η κυβέρνηση Τραμπ επικαλείται το προεδρικό διάταγμα της 4ης Φεβρουαρίου που αναφέρει ότι «η UNRWA έχει μέλη ομάδων που έχουν καθοριστεί εδώ και καιρό από τον υπουργό Εξωτερικών ως ξένες τρομοκρατικές οργανώσεις, ενώ εργαζόμενοι της UNRWA εμπλέκονται στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 εναντίον του Ισραήλ».

Πολιτικοί αναλυτές και δεξαμενές σκέψεις έχουν αρχίσει να προτείνουν εναλλακτικά συστήματα εκπαίδευσης. Το Alternate Gazan Education System (AGES) Fund (Ίδρυμα Εναλλακτικού Εκπαιδευτικού Συστήματος στη Γάζα – Ίδρυμα ΕΕΣΓ) προτείνει τη δημιουργία νέου εκπαιδευτικού συστήματος με διεθνείς εταίρους από χώρες που αναγνωρίζουν το Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Σουηδίας, της Νορβηγίας, της Ιαπωνίας, της Γαλλίας και της Ελβετίας.

Το ΕΕΣΓ αναγνωρίζει ότι «τα παιδιά της Γάζας όλων των ηλικιών κατηχούνται να μισούν τους Εβραίους γείτονές τους, με τα χρήματα των Αμερικανών φορολογουμένων έχουν χρηματοδοτήσει αυτή τη ριζοσπαστικοποίηση που λαμβάνει χώρα μέσω της UNRWA». Ο στόχος είναι η μετάβαση από το «διδάσκοντας το μίσος» στο «διδάσκοντας τη συνύπαρξη».

Η απάντηση της UNRWA 

Η UNRWA έχει απορρίψει την έκθεση του Παρατηρητρίου των ΗΕ ως «μέρος μιας εκστρατείας παραπληροφόρησης που αυτή η οργάνωση, η λεγόμενη Παρατηρητήριο του ΟΗΕ, έχει εξαπολύσει εναντίον της UNRWA για χρόνια τώρα». Η εκπρόσωπος της UNRWA, Ζυλιέτ Τουμά, ισχυρίστηκε ότι «η αναφορά τους είναι γεμάτη αβάσιμους ισχυρισμούς και στοχεύει σαφώς στην καταστροφή της οργάνωσης».

Ο γενικός επίτροπος της UNRWA, Φιλίπ Λατσαρίνι, υποστήριξε ότι το Ισραήλ αποκρύπτει πληροφορίες σχετικά με τις κατηγορίες για τη διείσδυση της Χαμάς στα σχολεία και ότι η UNRWA είχε ερευνήσει όλες τις κατηγορίες. Ωστόσο, όταν ρωτήθηκε για την περίπτωση του Φατέχ Σαρίφ, ο Λατσαρίνι παραδέχτηκε ότι «δεν είχε ακούσει τη λέξη ‘διοικητής’ πριν» και ότι «αυτό που είναι προφανές για εσάς σήμερα, δεν ήταν προφανές χθες».

Η πιο τραγική ειρωνεία είναι ότι ενώ ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Στεφάν Ντυζαρρίκ, είχε δηλώσει ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι που εμπλέκονται σε υπόγειες οργανώσεις προσπαθούν να μην γίνει γνωστή δημοσίως τη συμμετοχή τους», η έκθεση αποδεικνύει το ακριβώς αντίθετο: οι ηγέτες της Χαμάς κατείχαν κορυφαίες θέσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα της UNRWA παρά το γεγονός ότι επιδείκνυαν δημόσια και επανειλημμένα την υποστήριξη και τους δεσμούς τους με τη Χαμάς και την τρομοκρατία.

Κρατώντας τη σύνδεση με την Καλοσύνη

Από

Σχολιασμός

Στους διαδρόμους της σύγχρονης ιστορίας υπάρχει μια αντίφαση που μας κυνηγά: Ενώ η ανθρωπότητα έχει επιτύχει πρωτοφανή επίπεδα υλικής ευημερίας, ταυτόχρονα αντιμετωπίζει μια επιδημία μοναξιάς και αποξένωσης που αδειάζει τις ψυχές μας από αυτό που κάποτε ονομάζαμε ανθρωπιά. Αυτή η διαπίστωση δεν αποτελεί απλώς κοινωνιολογική παρατήρηση, είναι μια επείγουσα προειδοποίηση για το μέλλον μας.

Η καλοσύνη, αυτή η θεμελιώδης ικανότητα για συμπόνια και φροντίδα, δεν είναι πολιτιστικό κατασκεύασμα αλλά εγγενές χαρακτηριστικό του είδους μας. Εξελικτικοί ανθρωπολόγοι επιβεβαιώνουν ότι η συμπόνια υπήρξε καταλυτική για την επιβίωσή μας, με τα πρώτα ίχνη φροντίδας προς τραυματισμένους και αδύναμους να χρονολογούνται τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο χρόνια πίσω. Όπως σημειώνει παλαιοανθρωπολόγος, «η ικανότητα για φροντίδα—για καλοσύνη, συμπόνια και περίθαλψη—είναι πολύ πιο μοναδική στο ανθρώπινο είδος από την τάση μας να επιτιθέμεθα».

Ωστόσο, οι δυτικού τύπου κοινωνίες έχουν δημιουργήσει παραδόξως συνθήκες που υπονομεύουν αυτήν την εγγενή καλοσύνη. Η υλική αφθονία, αντί να ελευθερώσει το ανθρώπινο πνεύμα, το έχει εγκλωβίσει σε έναν φαύλο κύκλο καταναλωτισμού και κοινωνικής αποσύνδεσης. Έρευνες δείχνουν ότι ο υλισμός συσχετίζεται άμεσα με χαμηλότερα επίπεδα ευημερίας, αυξημένα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης, και επιφανειακές κοινωνικές σχέσεις.

Αυτό το φαινόμενο θυμίζει ανατριχιαστικά το πείραμα “Σύμπαν 25” του Τζον Κάλχουν. Σε έναν κόσμο χωρίς στερήσεις -απεριόριστη τροφή, νερό, καταφύγιο και απουσία εξωτερικών απειλών- μια κοινότητα ποντικιών κατέρρευσε πλήρως. Η αφθονία, αντί να φέρει ευτυχία, οδήγησε στην κοινωνική διάλυση. Τα ποντίκια εγκατέλειψαν τη φροντίδα των απογόνων τους, έχασαν την ικανότητα για κοινωνικές σχέσεις, και τελικά εξαφανίστηκαν ως κοινότητα.

Τα “όμορφα ποντίκια”, όπως τα ονόμασε ο Κάλχουν—εκείνα που περνούσαν τη ζωή τους μόνο περιποιούμενα τον εαυτό τους, αρνούμενα να δημιουργήσουν σχέσεις ή να αναλάβουν κοινωνικές ευθύνες, παρουσιάζουν ανατριχιαστικές ομοιότητες με σύγχρονες τάσεις: την εμμονή με την εικόνα, τον ατομικισμό, και την αποφυγή δεσμεύσεων. Η αφθονία, χωρίς σκοπό και κοινωνική συνοχή, αποδείχθηκε καταστροφική.

Αλλά η ανθρώπινη ιστορία διδάσκει κάτι διαφορετικό. Εκτός από την εγγενή καλοσύνη, διαθέτουμε κάτι που τα ποντίκια του Κάλχουν στερήθηκαν: την ελπίδα. Και αυτή η ελπίδα, όπως αποδεικνύει το εξίσου διάσημο πείραμα του Κερτ Ρίχτερ, μπορεί να μεταμορφώσει ριζικά την ανθρώπινη αντοχή και δυναμική.

Στο πείραμα του Ρίχτερ, ποντίκια που κολυμπούσαν μέχρι εξάντλησης για μόλις 15 λεπτά, όταν “διασώθηκαν” και επανατοποθετήθηκαν στο νερό, κατάφεραν να κολυμπήσουν για 60-80 ώρες. Η διαφορά δεν ήταν φυσική—ήταν ψυχολογική. Τα ποντίκια είχαν μάθει ότι η διάσωση ήταν δυνατή. Η ελπίδα τούς έδωσε τη δύναμη να ξεπεράσουν τα φυσιολογικά τους όρια κατά 240 φορές.

Ιστορικά, η ελπίδα υπήρξε η δύναμη που ανέδειξε το δίκαιο σε περιόδους σκοταδιού. Το Κίνημα Πολιτικών Δικαιωμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελεί αρχετυπικό παράδειγμα. Όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ τόνισε στην ομιλία του «Έχω ένα όνειρο» ότι «με την ελπίδα μας… θα μπορέσουμε να μεταμορφώσουμε τις ασυμφωνίες του έθνους μας σε μια όμορφη συμφωνία αδελφοσύνης», δεν έκανε απλώς ρητορική. Κατονόμαζε την ελπίδα ως το θεμέλιο της επιτυχίας του κινήματος. Το έπος του 1821… ολιγάριθμοι ήρωες συνέτριψαν μια αχανή δουλοκτητική αυτοκρατορία τριών ηπείρων.

Η ελπίδα δεν είναι παθητική αισιοδοξία. Είναι ενεργητική δύναμη που μετατρέπει την απελπισία σε αντίσταση. Όπως παρατηρούν ερευνητές κοινωνικών κινημάτων, «η ελπίδα δρα ως αντίβαρο στην καθημερινή αγωνία» και «επιτρέπει στα κινήματα να αντέξουν παρά τη φοβερή φύση των προκλήσεων», ενώ «όχι μόνο παρακινεί τη συμμετοχή αλλά παρέχει και συναισθηματική ανθεκτικότητα».

Η σημαντικότητα της ελπίδας αποκτά ιδιαίτερη σημασία σήμερα, όταν η μοναξιά πλήττει το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού, και η έλλειψη κοινωνικής σύνδεσης αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 29%. Στις ΗΠΑ, ο μέσος χρόνος που περνούν οι άνθρωποι μόνοι τους αυξήθηκε από 285 λεπτά ημερησίως το 2003 σε 333 λεπτά το 2020, ενώ ο χρόνος κοινωνικής επαφής με φίλους μειώθηκε από 60 σε 20 λεπτά ημερησίως.

Αυτή η αναγνώριση του ελλείμματος αποτελεί την αρχή της θεραπείας. Όπως τα ποντίκια του Ρίχτερ που βρήκαν απροσδόκητες δυνάμεις μέσω της ελπίδας, έτσι και εμείς μπορούμε να βρούμε τον δρόμο προς την επανασύνδεση με την καλοσύνη μας.

Η λύση δεν είναι η απόρριψη της τεχνολογικής προόδου ή της υλικής άνεσης, αλλά η συνειδητή καλλιέργεια της κοινωνικής σύνδεσης και της συλλογικής ελπίδας. Ερευνητές προτείνουν συγκεκριμένες στρατηγικές: προτεραιότητα στις εμπειρίες έναντι των υλικών αγαθών, καλλιέργεια της ευγνωμοσύνης, επένδυση στις προσωπικές σχέσεις, και δημιουργία χώρων για συλλογική δράση.

Η επανασύνδεση με την καλοσύνη απαιτεί ατομική και συλλογική προσπάθεια. Σε προσωπικό επίπεδο, μπορούμε να εξασκήσουμε τη συμπόνια ως πνευματική πρακτική, να αναπτύξουμε ουσιαστικές σχέσεις, και να αντισταθούμε στις καταναλωτικές παγίδες που υπονομεύουν την ψυχική μας υγεία. Σε συλλογικό επίπεδο, χρειαζόμαστε κοινωνικές δομές που προάγουν τη σύνδεση, την αλληλεγγύη και την κοινή ευθύνη. Και δεν εννοώ το “Μαζί τα φάγαμε” ως κοινή ευθύνη, γιατί όχι, δεν τα φάγαμε μαζί. Το έλλειμμα 900.000 παραγωγικών νέων σε μια δεκαετία, οι αυτοκτονίες και τόσα άλλα δεν συνέβησαν επειδή “τα φάγαμε μαζί”, όπως λέγεται στους κρατικοδίαιτους οπαδούς.

Τα διδάγματα από τα πειράματα με τα ποντίκια είναι ξεκάθαρα: η αφθονία χωρίς σκοπό οδηγεί σε κοινωνική κατάρρευση, αλλά η ελπίδα μπορεί να μεταμορφώσει ακόμη και τις πιο απελπιστικές καταστάσεις. Είμαστε σε μια κρίσιμη καμπή: μπορούμε να ακολουθήσουμε το μονοπάτι του “Σύμπαν 25” προς την κοινωνική αποσύνθεση, ή να επιλέξουμε την ελπίδα που μας συνδέει με την εγγενή μας καλοσύνη.

Η επιλογή είναι δική μας. Και από αυτήν την επιλογή—να κρατήσουμε τη σύνδεση με την καλοσύνη μας μέσω της ελπίδας—εξαρτάται όχι μόνο η ατομική μας ευημερία, αλλά το συλλογικό μέλλον μας. Όπως έδειξε το πείραμα του Ρίχτερ, η ελπίδα δεν είναι απλώς συναίσθημα—είναι δύναμη μεταμόρφωσης που μπορεί να κάνει θαύματα, αρκεί να τη διατηρήσουμε ζωντανή.

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.

Η απροσδόκητη συμμαχία της Amazon με τη Walmart

Από

Σε μια κίνηση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κρίσιμη καμπή, η Walmart επέτρεψε επισήμως στους τρίτους εμπόρους της να χρησιμοποιούν τις logistics υπηρεσίες της Amazon για την εκπλήρωση παραγγελιών μέσω του Amazon Multi-Channel Fulfillment (MCF). Αυτή η στρατηγική αλλαγή ανατρέπει πολυετή πολιτική της Walmart, καθώς προηγουμένως οι έμποροι αντιμετώπιζαν ενδεχόμενη αναστολή τους για χρήση των υπηρεσιών της Amazon, ακόμα και όταν προσπαθούσαν να αποκρύψουν τα διακριτικά της Amazon.

Η συμφωνία, που εξαγγέλθηκε τον Σεπτέμβριο 2025, επιτρέπει στους πωλητές να χρησιμοποιούν τον ίδιο κατάλογο με τα κέντρα της Amazon για να εκπληρώνουν παραγγελίες από Walmart, Shopify, SHEIN και άλλες ανταγωνιστικές πλατφόρμες. Οι έμποροι που χρησιμοποιούν το MCF αναφέρουν κατά μέσο όρο 19% αύξηση στις πωλήσεις και βελτιωμένη διαχείριση αποθεμάτων.

Οι παραγγελίες πρέπει να παραδίδονται σε ουδέτερα πακέτα, χωρίς λογότυπα ή εμπορικά σήματα της Amazon. Όσον αφορά τις χρεώσεις, η Amazon έχει καταργήσει την επιβάρυνση 5% για χρήση εναλλακτικών μεταφορέων μέχρι τις 14 Ιανουαρίου 2026, καθιστώντας την υπηρεσία οικονομικότερη.

Αυτή η κίνηση αντανακλά μια βαθύτερη μεταβολή στη στρατηγική σκέψη και των δύο εταιρειών. Όπως εξήγησε ο Πήτερ Λάρσεν, αντιπρόεδρος της Amazon Multichannel Commerce, «είναι δυνατό να ανταγωνιζόμαστε ως σημεία πώλησης αλλά να συνεργαζόμαστε στο επίπεδο των υπηρεσιών προς τους εμπόρους». Η Amazon στοχεύει να διευρύνει το πεδίο των δραστηριοτήτων της, προσθέτοντας τον εφοδιασμό της αλυσίδας παραγωγής στον τομέα των λιανικών πωλήσεων, παρόμοια με τη στρατηγική του AWS που ελέγχει την υποδομή ανεξάρτητα από τις εφαρμογές που τρέχουν πάνω της.

Από την πλευρά της Walmart, η κίνηση αποτελεί πραγματιστική προσέγγιση. Όπως τονίζει ο αναλυτής Νηλ Σώντερς, «γιατί η Walmart να επανεφεύρει τον τροχό όταν υπάρχει ήδη;». Η κατασκευή παγκόσμιων δικτύων είναι κοστοβόρα και χρονοβόρα, ενώ η αξιοποίηση της υποδομής της Amazon προσφέρει άμεσα οφέλη στους πωλητές που τη χρησιμοποιούν.

Η Amazon διαχειρίζεται ήδη πάνω από 5 δισεκατομμύρια προϊόντα μέσω του logistics δικτύου της το 2025, εξυπηρετώντας πάνω από 600.000 ανεξάρτητους πωλητές. Το MCF υποστηρίζει τώρα παραγγελίες από eBay, Etsy, Temu, TikTok Shop, Walmart, Shopify και σύντομα SHEIN, δημιουργώντας ένα ενοποιημένο οικοσύστημα παράδοσης.

Οι πωλητές που χρησιμοποιούν το FBA και MCF μαζί παρουσιάζουν 19% λιγότερη εξάντληση αποθεμάτων και 12% αυξημένο δείκτη ανακύκλωσης αποθέματος, αποδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα του μοντέλου κοινής χρήσης αποθεμάτων.

Οι παραδοσιακές γραμμές ανταγωνισμού θολώνουν, με τις εταιρείες να συνεργάζονται σε κάποιους τομείς ενώ ανταγωνίζονται έντονα σε άλλους. Η Amazon εδραιώνει τη θέση της ως πάροχος υποδομής, ενώ η Walmart εστιάζει στην ενίσχυση των δυνατοτήτων των εμπόρων της, δημιουργώντας μια αμοιβαία επωφελή κατάσταση, θετική και για τους καταναλωτές, αφού προσφέρει ταχύτερες και πιο αξιόπιστες παραδόσεις.

Μια εκθαμβωτική πορεία

Η Amazon έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα από τα πιο ισχυρά και διαφοροποιημένα επιχειρηματικά οικοσυστήματα του σύγχρονου κόσμου. Από τα 638 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικών εσόδων, η εταιρεία έχει κατανείμει τη δύναμή της σε πολλαπλούς τομείς: ηλεκτρονικό εμπόριο (63,2% των εσόδων), υπηρεσίες cloud (16,9%), διαφήμιση (8,8%) και συνδρομές (7%).

Η στρατηγική υπεροχή της Amazon βασίζεται σε τρεις πυλώνες: την αριστεία στα logistics που επαναπροσδιορίζει τις προσδοκίες παράδοσης, την τεχνολογική καινοτομία που οδηγεί την cloud επανάσταση, και το πελατοκεντρικό μοντέλο που τροφοδοτεί την αφοσίωση μέσω του Prime.

Ενώ η ανταγωνιστική πίεση εντείνεται από εταιρείες όπως η Walmart στο λιανεμπόριο, η Microsoft στο cloud, και οι κινεζικές πλατφόρμες στις online αγορές, η Amazon συνεχίζει να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται. Η μετάβασή της από τις λιανικές πωλήσεις σε πάροχο υποδομών και διαφημιστική πλατφόρμα αποδεικνύει την ικανότητα της να επαναπροσδιορίζει τον ρόλο της στο ψηφιακό οικοσύστημα.

Η Amazon έχει μετεξελιχθεί από ένα απλό διαδικτυακό βιβλιοπωλείο σε μία από τις ισχυρότερες εταιρικές δυνάμεις του πλανήτη, με έσοδα που έφτασαν τα 638 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024. Η μετοχή της εταιρείας AMZN έχει παρουσιάσει αξιοσημείωτη απόδοση, με ετήσια αύξηση 44% το 2024, ξεπερνώντας κατά πολύ τον δείκτη S&P 500.

Το καθαρό κέρδος αυξήθηκε κατά 95% το 2024, φτάνοντας τα 59,2 δισεκατομμύρια δολάρια, από 30,4 δισεκατομμύρια το 2023.

Το λειτουργικό περιθώριο κέρδους βελτιώθηκε δραματικά από 2,38% το 2022 σε 10,75% το 2024, αντανακλώντας την αποτελεσματικότερη διαχείριση κόστους και τη μεγαλύτερη συνεισφορά των υψηλού περιθωρίου τομέων όπως το AWS και η διαφήμιση.

Τα λειτουργικά έσοδα αυξήθηκαν σε 68,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, με το AWS να συνεισφέρει 36,4 δισεκατομμύρια δολάρια και περιθώριο 37%. Ο τομέας της Βόρειας Αμερικής παρουσίασε λειτουργικά κέρδη 25 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αύξηση 68% ετησίως.

Η εντυπωσιακή της πορεία αντανακλά τη στρατηγική διαφοροποίηση της εταιρείας και την κυριαρχία της σε τομείς-κλειδιά του ψηφιακού οικοσυστήματος.

 

Η παράνομη μετανάστευση, η φτώχεια και τα διλήμματα της ελληνικής κοινωνίας

Από

Η Ελλάδα, διαχρονικά πέρασμα πολιτισμών και λαών, βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο ενός φαινομένου που θέτει σε δοκιμασία τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές της αξίες: την παράνομη μετανάστευση. Οι καταγραφές των τελευταίων ετών, αλλά και οι μαρτυρίες από το πεδίο – όπως αποτυπώνονται σε συνεντεύξεις κατοίκων στα νότια σύνορα – αναδεικνύουν ένα τοπίο γεμάτο αντιθέσεις, προκλήσεις και αλληγορικές διαδρομές που θυμίζουν το πέρασμα ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί, όμως πίσω από αυτούς κρύβονται παθογένειες, φτώχεια, κρίση αξιών, ακρότητες που απειλούν την κοινωνική συνοχή. Στο κέντρο του διλήμματος, η μάχη ανάμεσα στον ανθρωπισμό και την κοινωνική ασφάλεια, ανάμεσα στη διατήρηση του παραδοσιακού ήθους και της αποσταθεροποίησης.

Η κάθε μεταναστευτική ροή έχει ως αφετηρία της μια συγκλονιστική δέσμη ιστοριών φτώχειας, συγκρούσεων, υποσιτισμού. Ένας στους πέντε ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες περιοχές ζει με λιγότερο από 1,25 δολάριο την ημέρα, ενώ η φτώχεια δεν περιορίζεται μόνο στην έλλειψη εισοδήματος και τροφής, αλλά εκτείνεται και στην έλλειψη πρόσβασης σε εκπαίδευση, ιατρική φροντίδα και βασικές υποδομές. Δυσχέρειες και κίνδυνοι ωθούν εκατομμύρια να πάρουν επισφαλείς δρόμους που θα  οδηγήσουν δυνητικά σε μια καλύτερη ζωή. Τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα. Παρόλα αυτά, παρατηρείται σταθερά ότι η συντριπτική πλειοψηφία που εισέρχεται στην Ελλάδα είναι νέοι άντρες.

Επιπτώσεις της παράνομης μετανάστευσης στην Ελλάδα

Η παράνομη μετανάστευση έχει για την Ελλάδα πολύπλευρες επιπτώσεις. Από την οικονομία έως ζητήματα εθνικής συνοχής, το φαινόμενο επηρεάζει κάθε συνιστώσα της κοινωνίας. Οι αρμόδιοι συχνά επισημαίνουν ότι ο μεγάλος αριθμός αφίξεων δοκιμάζει τα όρια των υποδομών, της υγείας, της εκπαίδευσης και της ασφάλειας. Η ανεργία και η εγκληματικότητα αυξάνονται, οι μισθοί πιέζονται , ενώ παράλληλα η ‘γκετοποίηση’ και η δημιουργία καταυλισμών προκαλούν ποικίλα ζητήματα. Οι κοινωνικές συνέπειες είναι εξίσου σημαντικές: από την εκμετάλλευση των μεταναστών και τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, έως τη χρήση του μεταναστευτικού από πολιτικά και μιντιακά συμφέροντα π.χ. για αποπροσανατολισμό ή ενίσχυση πολιτικών ρητορικών. Η Ελλάδα καλείται να διαχειριστεί αυτές τις προκλήσεις διαθέτοντας περιορισμένους πόρους και γηρασμένο πληθυσμό.

Τα τελευταία χρόνια, τα νούμερα των αφίξεων καταγράφουν αυξομειώσεις. Ενδεικτικά, μόνο το 2019 καταγράφηκαν περισσότερες από 55.000 αφίξεις. Το μεγάλο αυτό κύμα, από την Ανατολή και την Αφρική κυρίως, δημιουργεί νέες προκλήσεις για τη χώρα και θέτει ολοένα και ψηλότερα τα όρια ανοχής της κοινωνίας, μιας κοινωνίας με βαρύ δημογραφικό πρόβλημα. Κάθε χρόνο, μια μεσαία πόλη εξαφανίζεται δημογραφικά, ενώ μια νέα ‘γεννιέται’ ως προϊόν της παράνομης μετανάστευσης. Από τα νησιά έως την ενδοχώρα, εμφανίζονται κέντρα φιλοξενίας το ένα μετά το άλλο, ενώ την ίδια στιγμή αντίστοιχου πληθυσμού χωριά ερημώνουν. Αυτού του είδους η αντικατάσταση, για την οποία δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις, προκαλεί αρκετή ανησυχία σε μια μερίδα της κοινωνίας.

Κάθε πολιτική ή κοινωνική προσέγγιση απέναντι στη μεταναστευτική κρίση μοιάζει με πέρασμα ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, τα δύο μυθικά τέρατα που λειτουργούν ως αλληγορία των δύο άκρων. Από τη μια, η αδιαλλαξία και ο ακραίος αποκλεισμός που θέτουν τη χώρα στη δίνη της απομόνωσης· από την άλλη, η άκριτη επιείκεια που διαβρώνει την κοινωνική συνοχή, οδηγώντας στον εσωτερικό εκφυλισμό και την αισθητή απώλεια ταυτότητας. Η πραγματικότητα είναι ότι οι ακραίες φωνές – είτε μιλούν για «πλήρη απώθηση» είτε για «ολοκληρωτική αποδοχή» – συχνά καταλήγουν σε διχασμούς και επικίνδυνες γενικεύσεις . Κάθε επιλογή ενέχει ρίσκο, και κάθε κίνηση απαιτεί λεπτούς χειρισμούς, με την κοινωνία να βρίσκεται σε οριακή ισορροπία.

Οι πολιτικές ηγεσίες και τα μέσα ενημέρωσης φέρουν μεγάλη ευθύνη, συχνά χρησιμοποιώντας το ζήτημα ως μοχλό πίεσης για εξυπηρέτηση πολιτικών στόχων. Το τίμημα είναι η διάβρωση του δημοκρατικού διαλόγου και η πόλωση της κοινωνίας.

Μέσα σε αυτή τη δίνη, το ελληνικό υπόστρωμα ανθρωπιάς και οι παραδοσιακές αξίες – φιλοξενία, αλληλεγγύη, σεβασμός της αξιοπρέπειας – αναδεικνύονται ως τα πραγματικά αναχώματα απέναντι στις ακρότητες. Η ιστορία διδάσκει ότι ο ακραίος αποκλεισμός διαβρώνει το υπόβαθρο της κοινωνίας, ενώ η απώλεια μέτρου οδηγεί στην αποδυνάμωση των ίδιων των αξιών. Η ουσιαστική πρόκληση είναι να σταθούμε ανάμεσα στα δύο άκρα, να θωρακίσουμε την κοινωνική συνοχή χωρίς να απαρνηθούμε την ανθρωπιά, και να παλέψουμε για ένα αύριο που συνδυάζει πρόοδο, ασφάλεια, και δικαιοσύνη. Παρά τις δυσκολίες και τις διαφωνίες, η τελική ευθύνη του πολίτη είναι να κρατήσει ζωντανή τη φλόγα των παραδοσιακών καλών αξιών ώστε να μη χαθεί το ανθρώπινο πρόσωπο της κοινωνίας, ακόμη κι όταν οι αμείλικτοι αριθμοί επιμένουν να δίνουν την εικόνα μιας παγκόσμιας κρίσης.

Το πέρασμα της Ελλάδας ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη της σύγχρονης μεταναστευτικής πραγματικότητας αποτελεί μια διαρκή δοκιμασία συλλογικής ωριμότητας. Οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις είναι ανυπέρβλητες όταν λείπουν το μέτρο και η ανθρωπιά. Η μονόπλευρη εστίαση στα άκρα μόνο νέους διχασμούς μπορεί να γεννήσει· η πραγματική διέξοδος βρίσκεται στη διατήρηση του μέτρου και στην ανανέωση της πίστης στην κουλτούρα που διαμόρφωσε τη συλλογική ταυτότητα αυτής της χώρας.

Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της εφημερίδας The Epoch Times.

Νίκη για τα δικαιώματα των ζώων: Η Κολομβία απαγορεύει ταυρομαχίες και κοκορομαχίες

Από

Στις 4 Σεπτεμβρίου 2025, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Κολομβίας επικύρωσε οριστικά τον νόμο 2385 του 2024 που απαγορεύει την ταυρομαχία σε εθνικό επίπεδο, επεκτείνοντας ταυτόχρονα την απαγόρευση και σε άλλα αθλήματα που εμπλέκουν κακοποίηση ζώων, συμπεριλαμβανομένων των κοκκορομαχιών.

Η απόφαση αυτή αποτελεί μια σημαντική νίκη για τις φιλοζωικές  οργανώσεις παγκοσμίως, όπως τη World Animal Protection, η οποία είχε προωθήσει ενεργά το ζήτημα της κατάργησης των θεαμάτων που περιλαμβάνουν κακοποίηση ζώων.

Η νομοθετική διαδικασία ξεκίνησε τον Μάιο του 2024, όταν το Κογκρέσο της Κολομβίας ψήφισε τη λεγόμενη «Νο Μας Ολέ» (No Más Olé) νομοθεσία με 93 ψήφους υπέρ και 2 κατά. Τον Ιούλιο του 2024, ο πρόεδρος Γκουστάβο Πέτρο υπέγραψε το νομοσχέδιο σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στην αρένα της Μπογοτά, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Δεν μπορούμε να λέμε στον κόσμο ότι το να σκοτώνουμε ζωντανά και αισθανόμενα όντα για διασκέδαση είναι πολιτισμός».

Το Συνταγματικό Δικαστήριο όχι μόνο επιβεβαίωσε την εγκυρότητα του νόμου, αλλά επέκτεινε την απαγόρευση σε όλες τις μορφές θεαμάτων που προκαλούν κακοποίηση στα ζώα. Συγκεκριμένα, η απόφαση καλύπτει:

  • Ταυρομαχίες όλων των τύπων (corridas de toros, rejoneo, novilladas, becerradas, tientas)
  • Corralejas – θεάματα όπου το κοινό συμμετέχει στην τιμωρία των ταύρων
  • Coleo – παραδοσιακό άθλημα όπου οι αναβάτες ρίχνουν τους ταύρους τραβώντας τους από την ουρά
  • Κοκκορομαχίες

Η απόφαση του δικαστηρίου βασίστηκε στην «αδιάσειστη αρχή ότι η κακοποίηση ζώων που είναι εγγενής σε αυτές τις δραστηριότητες παραβιάζει τις συνταγματικές αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ευημερίας των ζωντανών όντων».

Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις

Η απόφαση επηρεάζει σημαντικό αριθμό οικογενειών που εξαρτώνται από αυτές τις δραστηριότητες. Σύμφωνα με την Κολομβιανή Ομοσπονδία Κοκκορομαχιών, περίπου 290.000 οικογένειες εξαρτώνται από την οργάνωση κοκκορομαχιών, ενώ εκτιμάται ότι υπάρχουν γύρω στο ένα εκατομμύριο οπαδοί.

Για να μετριαστεί η οικονομική επίπτωση, το δικαστήριο έχει καθορίσει περίοδο μετάβασης τριών ετών. Οι ταυρομαχίες θα απαγορευτούν πλήρως το 2027, ενώ οι κοκκορομαχίες θα καταργηθούν οριστικά το 2028.

Με αυτή την απόφαση, η Κολομβία γίνεται πρότυπο για άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου παραδοσιακά επιτρέπονται τέτοια θεάματα. Μόλις επτά χώρες παγκοσμίως συνεχίζουν να επιτρέπουν την ταυρομαχία: Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Μεξικό, Βενεζουέλα, Ισημερινός και Περού, αν και πολλές τοπικές κυβερνήσεις εντός αυτών των χωρών έχουν επιβάλει δικές τους απαγορεύσεις.

Η οργάνωση CAS International, μέλος του Διεθνούς Δικτύου κατά της Ταυρομαχίας που αριθμεί πάνω από 60 οργανώσεις παγκοσμίως, είχε στείλει πολλαπλές επιστολές στο Συνταγματικό Δικαστήριο υποστηρίζοντας την απαγόρευση.

Η συμφωνία των 100 δισεκατομμυρίων: Nvidia και OpenAI – Υπολογιστική υπεραξία ή φούσκα;

Από

Στις 22 Σεπτεμβρίου 2025, έγινε η  ανακοίνωση μίας στρατηγικής συνεργασίας που θα μπορούσε να αλλάξει το τοπίο των επενδύσεων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Η Nvidia και η OpenAI ανακοίνωσαν συμφωνία αξίας έως 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με στόχο την ανάπτυξη δυναμικότητας 10 gigawatt για την κατασκευή κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης επόμενης γενιάς. Η συμφωνία αυτή, σε συνδυασμό με τη συνεργασία της OpenAI με την Oracle ύψους 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σηματοδοτεί τη μετάβαση της βιομηχανίας ΑΙ από πειραματικές εφαρμογές στη δημιουργία μαζικής, βιομηχανικής υποδομής παγκόσμιας κλίμακας.

Η γέννηση μιας στρατηγικής συμμαχίας

Η ιστορική συνεργασία μεταξύ Nvidia και OpenAI δεν είναι προϊόν της στιγμής. Όπως εξήγησε ο CEO της Nvidia Jensen Huang, «η Nvidia και η OpenAI προκαλούσαν η μια την άλλη επί μια δεκαετία, από τον πρώτο υπερυπολογιστή DGX μέχρι την επανάσταση του ChatGPT». Η σχέση αυτή χρονολογείται από το 2016, όταν η OpenAI άρχισε να χρησιμοποιεί τα GPUs της Nvidia για την εκπαίδευση των πρωτοποριακών της μοντέλων AI.

Η νέα συμφωνία προβλέπει την προοδευτική επένδυση έως 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Nvidia στην OpenAI, καθώς κάθε gigawatt δυναμικότητας τίθεται σε λειτουργία. Το πρώτο gigawatt αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του το δεύτερο εξάμηνο του 2026, χρησιμοποιώντας την επερχόμενη πλατφόρμα Vera Rubin της Nvidia.

Η συμφωνία Nvidia-OpenAI έχει προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες για μονοπωλιακά ζητήματα. Η Nvidia ελέγχει περισσότερο από το 80% της αγοράς GPU για AI και πάνω από το 50% της αγοράς τσιπ που τροφοδοτούν τα κέντρα δεδομένων AI. Η OpenAI, από την άλλη, κατέχει περίπου 17% της αγοράς generative AI software και υπηρεσιών.

Ο νομικός σύμβουλος για αντιμονοπωλιακά θέματα Άντριου Μπάρλοου, από την εταιρεία Doyle, Barlow & Mazard, δήλωσε ότι η συμφωνία «προκαλεί σημαντικές ανησυχίες αντιμονοπωλιακού χαρακτήρα». Η καθηγήτρια Αντιμονοπωλιακού Δικαίου στο Vanderbilt, Ρεβέκκα Χάου Άλλενσγουόρθ, εξέφρασε ανησυχίες ότι η Nvidia θα μπορούσε να ευνοεί την OpenAI έναντι άλλων πελατών με καλύτερες τιμές ή ταχύτερους χρόνους παράδοσης.

Η επικεφαλής της αντιμονοπωλιακής διεύθυνσης του υπουργείου Δικαιοσύνης, Γκέιλ Σλέητερ, τόνισε ότι οι αρχές επιβολής πρέπει να επικεντρωθούν στην πρόληψη αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς σχετικά με τους πόρους που απαιτούνται για τη δημιουργία ανταγωνιστικών συστημάτων και προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης.

Το πρόγραμμα Stargate και η συνεργασία Oracle

Η συμφωνία Nvidia-OpenAI αποτελεί μέρος του ευρύτερου προγράμματος Stargate, μία επένδυση 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη AI υποδομής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την OpenAI, τη SoftBank, την Oracle και την MGX ως αρχικούς εταίρους.

Παράλληλα με τη συνεργασία με την Nvidia, η OpenAI υπέγραψε συμφωνία 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Oracle για την παροχή υπολογιστικής ισχύος επί πέντε χρόνια, ξεκινώντας το 2027. Η συμφωνία αυτή προβλέπει την ανάπτυξη δυναμικότητας 4,5 gigawatt, που θα απαιτήσει ηλεκτρική ενέργεια ισοδύναμη με την κατανάλωση 4 εκατομμυρίων αμερικανικών νοικοκυριών.

Τον Σεπτέμβριο 2025, οι τρεις εταιρείες ανακοίνωσαν πέντε νέες εγκαταστάσεις κέντρων δεδομένων στις ΗΠΑ, ανεβάζοντας τη συνολική δυναμικότητα του Stargate σε σχεδόν 7 γιγαβάτ και την επένδυση πάνω από 300 δισεκατομμύρια δολάρια για τα επόμενα τρία χρόνια.

Τεχνολογικές προκλήσεις και καινοτομίες

Η συμφωνία Nvidia-OpenAI οραματίζεται τη δημιουργία των λεγόμενων «AI factories» – εξειδικευμένων κέντρων δεδομένων που θα φιλοξενούν εκατομμύρια GPUs. Ο Τζένσεν Χουάνγκ περιέγραψε το έργο ως «τη μεγαλύτερη υποδομή τεχνητής νοημοσύνης στην ιστορία».

Οι ενεργειακές απαιτήσεις του έργου είναι τεράστιες. Τα 10 γιγαβάτ που προβλέπει η συμφωνία αντιστοιχούν στην ενέργεια που καταναλώνουν πάνω από 8 εκατομμύρια αμερικανικά νοικοκυριά. Αυτό δημιουργεί προβλήματα για τα ηλεκτρικά δίκτυα και θέτει σοβαρά περιβαλλοντικά ερωτηματικά.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε το Stargate ως «το μεγαλύτερο έργο υποδομής ΑΙ στην ιστορία» και ανακοίνωσε ότι θα χρησιμοποιήσει έκτακτες διακηρύξεις για να επιταχύνει την ανάπτυξη του έργου. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ βλέπει την τεχνητή νοημοσύνη ως στρατηγικό πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό με την Κίνα.

Οι εμπορικοί περιορισμοί των ΗΠΑ στην εξαγωγή τσιπ τεχνητής νοημοσύνης στην Κίνα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του τοπίου.

Η OpenAI έχει δηλώσει ότι στόχος της συνεργασίας με την Nvidia είναι η ανάπτυξη «superintelligence» – τεχνητής νοημοσύνης που θα ξεπεράσει την ανθρώπινη νοημοσύνη. Ο Σαμ Άλτμαν τόνισε ότι «όλα ξεκινούν από τον υπολογισμό» και ότι η υποδομή υπολογιστών θα είναι η βάση της οικονομίας του μέλλοντος.

Παρά τις φιλόδοξες προβλέψεις, η OpenAI αντιμετωπίζει τεράστιες χρηματοδοτικές προκλήσεις. Η εταιρεία θα χρειαστεί να βρει τρόπους να χρηματοδοτήσει τη συμφωνία των 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Oracle, ενώ τα ετήσια έσοδά της για το 2025 προβλέπεται να είναι μόλις 13 δισεκατομμύρια.

Πολλοί αναλυτές εκφράζουν ανησυχίες για την ύπαρξη φούσκας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Η εκρηκτική ανάπτυξη των αξιολογήσεων και των επενδύσεων, σε συνδυασμό με την απουσία κερδοφορίας σε μεγάλες εταιρείες του τομέα, θυμίζει παλαιότερες τεχνολογικές φούσκες.

Η υπεραξία των μετοχών και η αξιολόγηση της αγοράς

Η πορεία της Nvidia στις δημόσιες αγορές αποτελεί μία από τις πιο εντυπωσιακές ιστορίες επιτυχίας στην ιστορία της Γουώλ Στρητ. Από την εισαγωγή της στο NASDAQ το 1999 με κεφαλαιοποίηση 563 εκατομμυρίων δολαρίων, η εταιρεία έχει φτάσει σήμερα στα 4,34 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή η αύξηση αντιστοιχεί σε σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 39,84% για περίπου 26 χρόνια.

Το καλοκαίρι του 2025, η Nvidia έγινε η πρώτη εταιρεία παγκοσμίως που έφτασε την κεφαλαιοποίηση των 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η μετοχή της εταιρείας έχει αυξηθεί κατά 71,89% μόνο το τελευταίο έτος, ενώ από το 2023 έως σήμερα η αξία της έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 240%.

Η OpenAI παρουσιάζει ένα εξίσου εντυπωσιακό παράδειγμα εκθετικής αύξησης αξιολόγησης. Από την ίδρυσή της το 2015 , η εταιρεία έφτασε σε αξιολόγηση 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων το 2019. Η πραγματική έκρηξη ήρθε μετά την κυκλοφορία του ChatGPT το 2022:

2021: 14 δισεκατομμύρια δολάρια

Ιανουάριος 2023: 29 δισεκατομμύρια δολάρια

Φεβρουάριος 2024: 86 δισεκατομμύρια δολάρια

Οκτώβριος 2024: 157 δισεκατομμύρια δολάρια

Μάρτιος 2025: 300 δισεκατομμύρια δολάρια

Αύγουστος 2025: Πρόταση αξιολόγησης 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων

Aυτή η πορεία καθιστά την OpenAI υποψήφια για ταχύτερη εταιρεία που φτάνει από το 1 δισεκατομμύριο στα 100 δισεκατομμύρια, σε ετήσια έσοδα.

Παρά την εκρηκτική ανάπτυξη των εσόδων, η OpenAI αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις κερδοφορίας. Η εταιρεία έχασε περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, με έσοδα 3,7 δισεκατομμυρίων. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η συνολική ‘καύση’ μετρητών από το 2023 έως το 2029 θα φτάσει τα 115 δισεκατομμύρια δολάρια:

2025: –9 δισεκατομμύρια δολάρια

2026: –17 δισεκατομμύρια δολάρια

2027: –35 δισεκατομμύρια δολάρια

2028: –47 δισεκατομμύρια δολάρια

Η εταιρεία αναμένεται να γίνει κερδοφόρα το 2029.

Η εμφάνιση της κινεζικής εταιρείας DeepSeek το 2025 προκάλεσε σεισμικές αλλαγές στο τοπίο της τεχνητής νοημοσύνης. Το μοντέλο R1 της DeepSeek ισχυρίστηκε ότι έφτασε επίδοση συγκρίσιμη με το o1 της OpenAI, ενώ κόστισε μόλις 6 εκατομμύρια δολάρια για εκπαίδευση, έναντι των άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων που ανέφερε ο CEO της OpenAI Σαμ Άλτμαν για το GPT-4. Παρόλο που ο ισχυρισμός δεν μπορεί να αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα, η ανακοίνωση της DeepSeek προκάλεσε πτώση της μετοχής της Nvidia κατά 17% σε μία ημέρα, διαγράφοντας σχεδόν 600 δισεκατομμύρια δολάρια από την κεφαλαιοποίησή της. Το γεγονός αυτό υπογράμμισε τη σημασία της καινοτομίας και της αποτελεσματικότητας έναντι της ακατέργαστης υπολογιστικής ισχύος.

Στον τομέα των τσιπ τεχνητής νοημοσύνης, η AMD κατέχει λιγότερο από το 10% της αγοράς, αλλά κερδίζει έδαφος με τη σειρά MI300. Η Intel, παρά τις προκλήσεις της, στοχεύει στην προσφορά τσιπ που κοστίζουν 50% λιγότερο από τα H100 της Nvidia.

Ο «Αετός» που κατέρρευσε: Οι τραγικές νίκες του Πύρρου, βασιλιά της Ηπείρου

Από

Η Ιστορία είναι γεμάτη από άνδρες που τολμούν να αψηφήσουν το πεπρωμένο, των οποίων οι πράξεις καθορίζουν τις μοίρες των λαών. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει η μορφή του Πύρρου, βασιλιά της Ηπείρου, που έμεινε στη μνήμη των ανθρώπων όχι τόσο για τις απαράμιλλες πολεμικές του ικανότητες όσο για την αδυναμία του να τις αξιοποιήσει ουσιαστικά.

Η γενναιότητα και η καλοσύνη του τον έκαναν αγαπητό τόσο στους φίλους όσο και στους αντιπάλους του, ενώ η παρορμητικότητά του τον μετέτρεψε σε δίδαγμα για τους μεταγενέστερους. Ήταν ένας σπουδαίος στρατηγός που κέρδισε τις μάχες του ενάντια στις ισχυρότερες δυνάμεις της εποχής του, αλλά απέτυχε γιατί το κόστος κάθε νίκης ήταν πολύ υψηλό.

Η τραγική ιστορία του έδωσε στην ανθρωπότητα ένα από τα πιο διαχρονικά διδάγματα, την έννοια της «πύρρειας νίκης», που έκτοτε παραμένει στον πυρήνα κάθε συζήτησης για την αμφίβολη επιτυχία.

Μέρος Ι: Ο ‘Πρίγκιπας της Εξορίας’ και η σκιά του Αλεξάνδρου

Η ζωή του Πύρρου ξεκίνησε μέσα στο χάος και την ανασφάλεια που ακολούθησε τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το 323 π.Χ. Η αυτοκρατορία του κατακερματίστηκε και οι διάδοχοί του άρχισαν να μάχονται για την κυριαρχία. Η μητέρα του Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, η οποία καταγόταν από τους Μολοσσούς, συμμάχησε με τον βασιλιά της Ηπείρου Αιακίδη, πατέρα του Πύρρου, για να ανακαταλάβουν τη Μακεδονία. Ωστόσο, η σκληρότητα της Ολυμπιάδας οδήγησε στην απώλεια της λαϊκής υποστήριξης, επιτρέποντας στον Κάσσανδρο να τη νικήσει και να τη θανατώσει. Ως αποτέλεσμα, τμήμα του στρατού της Ηπείρου εξεγέρθηκε, ανέτρεψε τον Αιακίδη και τον αντικατέστησε με τον Νεοπτόλεμο Β΄.

Ωγκουστίν Παζού, «Ο Πύρρος στην Αυλή του Γλαυκία», τέλη 18ου αιώνα. Μαύρη κιμωλία και γκρίζο μελάνι με πένα σε δύο ενωμένα φύλλα χαρτί, 56,7 × 79,5 εκ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)

 

Ο Πύρρος, τότε μόλις τριών ετών, γλίτωσε από τη σφαγή που ακολούθησε την ανατροπή του πατέρα του και οι φρουροί του τον φυγάδευσαν βόρεια, στην Ιλλυρία, όπου βρήκε καταφύγιο στην αυλή του βασιλιά Γλαυκία. Ο Γλαυκίας, είτε από οίκτο είτε από στρατηγική σκοπιμότητα, αποφάσισε να τον κρατήσει. Αν και ο Κάσσανδρος εισέβαλε στην Ιλλυρία και νίκησε τον Γλαυκία, ο νεαρός πρίγκιπας παρέμεινε στην Αυλή του. Ο Πύρρος επέστρεψε στην Ήπειρο το 307 π.Χ., όταν ο Γλαυκίας εισέβαλε στη χώρα, ανέτρεψε τον Νεοπτόλεμο και  τοποθέτησε στον θρόνο τον προστατευόμενό του, ηλικίας μόλις 11 ετών. Παρόλα αυτά, η εξουσία του ήταν εύθραυστη και εξαρτιόταν από την Ιλλυρία. Έξι χρόνια αργότερα, οι Μολοσσοί τον ανέτρεψαν για άλλη μια φορά, φανερά αηδιασμένοι από την εξάρτησή του από τους Ιλλυριούς, και επανέφεραν τον Νεοπτόλεμο. Η ανασφάλεια και η εξάρτηση καθόρισαν την παιδική και εφηβική του ηλικία.

Αυτή η περίοδος ήταν κρίσιμη για τη διαμόρφωση του Πύρρου. Έφυγε προς τη Νότια Ελλάδα, όπου βρήκε καταφύγιο στην Αυλή του Δημητρίου του Πολιορκητή, γιου του Αντιγόνου Α΄, ο οποίος είχε παντρευτεί την αδελφή του, Δηιδάμεια. Ήταν υπό την καθοδήγηση αυτών των δύο μεγάλων βασιλέων που ο Πύρρος έμαθε την τέχνη της γενικής διοίκησης και της πολιορκίας. Ο Αντίγονος φέρεται να αναγνώρισε το ταλέντο του, προβλέποντας ότι ο Πύρρος θα γινόταν ο σπουδαιότερος στρατηγός της εποχής του «αν ζούσε αρκετά». Αυτή η εκτίμηση σύντομα θα δοκιμαζόταν.

Σε ηλικία 18 ετών, ο Πύρρος είχε την πρώτη του εμπειρία σε μεγάλη μάχη, στην οποία συμμετείχαν 80.000 στρατιώτες σε κάθε πλευρά: στη μάχη της Ιψού, το 301 π.Χ.. Αν και οι δυνάμεις του Αντιγόνου ηττήθηκαν, ο Πύρρος έδειξε το θάρρος του, πολεμώντας στο ιππικό του Δημητρίου και εκδιώκοντας τους εχθρούς του. Στάλθηκε ως όμηρος στην Αίγυπτο, μια θέση που περισσότερο έμοιαζε με επίτιμο επισκέπτη παρά με φυλακισμένο. Στην Αυλή της Αλεξάνδρειας, εντυπωσίασε τους πάντες με τη δύναμη και την ικανότητά του, τόσο στο κυνήγι όσο και στις στρατιωτικές ασκήσεις. Η ικανότητά του να ελίσσεται και να κερδίζει την εύνοια των ισχυρών, που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια των χρόνων της εξορίας, τον οδήγησε να παντρευτεί την ετεροθαλή κόρη του Πτολεμαίου, Αντιγόνη, ενισχύοντας τους δεσμούς του με την ισχυρή αιγυπτιακή Αυλή.

Προτομή του Πύρρου. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης. (Public Domain)

 

Αυτό το ταραχώδες ξεκίνημα καλλιέργησε στον Πύρρο μια βαθιά επιθυμία για ασφάλεια και εδραίωση. Η συνεχής απειλή ανατροπής και η ανάγκη να βασίζεται σε άλλους για την επιβίωσή του διαμόρφωσαν μια ακραία φιλοδοξία και μια παρορμητική ανάγκη να αποδείξει την αξία του. Κάθε επιθετική του κίνηση, κάθε ρίσκο που έπαιρνε στην προσωπική μάχη, ήταν μια προσπάθεια να χτίσει ένα βασίλειο που κανείς δεν θα μπορούσε να του στερήσει, ένα βασίλειο που ποτέ δεν βρήκε.

Εδραίωση της εξουσίας και πρώτες νίκες

Με την υποστήριξη του Πτολεμαίου Α΄, ο Πύρρος επέστρεψε στην Ήπειρο το 297 π.Χ. και μοιράστηκε την εξουσία με τον Νεοπτόλεμο. Η αναπόφευκτη συνωμοσία ξεκίνησε αμέσως. Όταν αποκαλύφθηκε μια συνωμοσία του Νεοπτόλεμου, ο Πύρρος τον προσκάλεσε σε δείπνο και τον δολοφόνησε, και τις επόμενες δεκαετίες ήταν ο μοναδικός βασιλιάς της Ηπείρου. Όπως και οι άλλοι ηγεμόνες της Ελληνιστικής εποχής, ο Πύρρος επεδίωξε να επεκτείνει το βασίλειό του. Σε μια νέα σύγκρουση για τον θρόνο της Μακεδονίας μεταξύ των γιων του Κασσάνδρου, ο Πύρρος συμμάχησε με τον νεότερο, τον Αλέξανδρο, έναντι εδαφών στη Μακεδονία και την Ελλάδα. Αν και ο Πύρρος παρέδωσε τη Μακεδονία στον Αλέξανδρο, ο Δημήτριος ο Πολιορκητής δολοφόνησε τον Αλέξανδρο και διεκδίκησε τον μακεδονικό θρόνο, καθιστώντας τον πρώην μαθητή του αντίπαλο.

Χρυσός στατήρας (νόμισμα) από την περίοδο της βασιλείας του Πύρρου στην Ήπειρο. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. (Public Domain)

 

Η φήμη του Πύρρου ως στρατιωτικού ηγέτη συνεχώς μεγάλωνε. Το 289 π.Χ., εισέβαλε στην Αιτωλία, όπου αντιμετώπισε μια μακεδονική δύναμη 10.000 ανδρών υπό την ηγεσία του ικανότερου στρατηγού του Δημητρίου, του Πανταύχου. Οι δύο διοικητές αναζήτησαν ο ένας τον άλλο μέσα στη μάχη και μονομάχησαν. Ο Πύρρος, αν και τραυματίστηκε πρώτος, επέφερε δύο τραύματα στον Πάνταυχο, ένα στον μηρό και ένα στον λαιμό, αναγκάζοντάς τον να αποσυρθεί. Εμπνευσμένοι από τη νίκη του βασιλιά τους, οι Ηπειρώτες εξουδετέρωσαν τον εχθρό. Αυτή η πρώτη του νίκη ως διοικητής τον καθιέρωσε, με τους στρατιώτες του να του αποδίδουν το προσωνύμιο «Αετός». Η φήμη του ήταν πλέον το μεγαλύτερο του όπλο, καθώς όχι μόνο ενέπνεε τους δικούς του άνδρες, αλλά είχε αρχίσει να κερδίζει και τον σεβασμό των ίδιων των Μακεδόνων, ένα γεγονός που θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στους επόμενους πολέμους.

Μέρος II: Ο δρόμος προς τη Ρώμη και το κόστος της νίκης

Μετά την ήττα του Δημητρίου από συμμαχία των άλλων διαδόχων, ο Πύρρος κατέλαβε ένα μεγάλο μέρος της Μακεδονίας, το οποίο όμως αναγκάστηκε να παραχωρήσει στον Λυσίμαχο. Ενώ η προσοχή του ήταν στραμμένη στα ανατολικά, μια νέα δύναμη αναδυόταν στη Δύση. Η επέκταση της Ρώμης απειλούσε τις ανεξάρτητες ελληνικές αποικίες στη Μεγάλη Ελλάδα. Η πιο ισχυρή από αυτές, ο Τάραντας, κάλεσε τον Πύρρο για βοήθεια το 281 π.Χ. Με τον Λυσίμαχο και τον Σέλευκο να έχουν πλέον πεθάνει, ο Πύρρος, δελεασμένος από την ευκαιρία να αντιμετωπίσει έναν νέο εχθρό, δέχτηκε, απαιτώντας ωστόσο την πλήρη διοίκηση των συμμαχικών δυνάμεων και την κάλυψη των εξόδων του πολέμου.

Στις αρχές του 280 π.Χ., ο Πύρρος απέπλευσε με μια δύναμη 20.000 πεζών, 3.000 ιππέων, 2.000 τοξοτών, 500 σφενδονιστών και 20 πολεμικών ελεφάντων, για να αντιμετωπίσει τις τέσσερις ρωμαϊκές λεγεώνες του Υπάτου Πόπλιου Βαλέριου Λαεβίνου. Ο Λαεβίνος, με μια δύναμη περίπου 40.000 ανδρών, προσπάθησε να πιέσει τον Πύρρο να δώσει μάχη πριν φτάσουν οι ελληνικές ενισχύσεις.

Ο Πύρρος εξετάζει τα ρωμαϊκά στρατεύματα. Εικονογράφηση του Τζέηκομπ Άμποτ για την «Ιστορία του Πύρρου», εκδ. Harper & Brothers 1901. (Public Domain)

 

Η μάχη της Ηράκλειας 

Ο Πύρρος επέλεξε να παρατάξει τον στρατό του κοντά στον ποταμό Σύρι, πιστεύοντας ότι είχε αρκετό χρόνο να ετοιμαστεί. Ωστόσο, ο Λαεβίνος τον αιφνιδίασε, διασχίζοντας τον ποταμό με όλη τη ρωμαϊκή δύναμη. Η μικρή φρουρά του Πύρρου αναγκάστηκε να υποχωρήσει, και ο ίδιος ο βασιλιάς οδήγησε 3.000 από τους καλύτερους ιππείς του για να επιβραδύνει τη ρωμαϊκή εμπροσθοφυλακή. Το κύριο μέρος της μάχης ήταν μια βίαιη σύγκρουση δύο διαφορετικών πολεμικών τακτικών. Η ελληνική φάλαγγα με τις δικές της σάρισσες, μια απροσπέλαστη «οχύρωση από λόγχες», πίεζε συνεχώς τους πιο ευέλικτους Ρωμαίους, οι οποίοι ωστόσο δεν υποχωρούσαν.

Σε μια κρίσιμη στιγμή της μάχης, ο Πύρρος έπεσε από το άλογό του. Ο φίλος του Μεγακλής φόρεσε την περίτεχνη πανοπλία του βασιλιά και μπήκε στη μάχη για να τον σώσει. Όταν ο Μεγακλής σκοτώθηκε και η πανοπλία του βασιλιά βγήκε σε περιφορά από τους Ρωμαίους, οι Ηπειρώτες αποθαρρύνθηκαν, πιστεύοντας ότι ο βασιλιάς τους είχε πεθάνει. Ο πραγματικός Πύρρος καβάλησε το άλογό του και αναγνωρίστηκε από τους στρατιώτες του, αποκαθιστώντας το ηθικό τους. Τότε εξαπέλυσε τους 20 πολεμικούς ελέφαντές του, ζώα που ούτε οι Ρωμαίοι ούτε τα άλογά τους είχαν ξαναδεί ποτέ, με αποτέλεσμα τα δεύτερα να πανικοβληθούν και οι γραμμές των λεγεώνων να διασπαστούν. Η ρωμαϊκή άμυνα κατέρρευσε, και ο Πύρρος διέταξε το ιππικό του να καταδιώξει τον εχθρό που υποχωρούσε. Στο τέλος, 7.000 Ρωμαίοι ήταν νεκροί και 2.000 αιχμάλωτοι, ενώ ο Πύρρος είχε χάσει 4.000 στρατιώτες, πολλοί από τους οποίους ήταν έμπειροι ανώτεροι αξιωματικοί.

Οι ελέφαντες του Πύρρου κατά των ρωμαϊκών στρατευμάτων. Μικρογραφία από μεσαιωνικό χειρόγραφο (περ. 1260-1270), που αναπαριστά τους Ρωμαίους ως ιππότες του Μεσαίωνα. Δημοτική Βιβλιοθήκη της Ντιζόν, Γαλλία. (Public Domain)

 

Η ρωμαϊκή δύναμη πίσω από τα στρατεύματα

Η νίκη του Πύρρου στην Ηράκλεια ήταν μια στρατιωτική επιτυχία, αλλά η Ρώμη δεν είχε ηττηθεί. Οι Ρωμαίοι αρνήθηκαν να δεχτούν τους όρους παράδοσης του Πύρρου και ξεκίνησαν άμεσα νέα επιστράτευση, αναπληρώνοντας γρήγορα τις βαριές απώλειες. Ο Πύρρος, που δεν καταλάβαινε την ανθεκτική ρωμαϊκή νοοτροπία, έστειλε τον σύμβουλό του Κινέα στη Ρώμη με δώρα, προσπαθώντας να συνάψει ειρήνη. Ο Κινέας επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά με μια τρομακτική παρατήρηση: «Ούτε ο φόρος αίματος ούτε η απώλεια ολόκληρου του ρωμαϊκού στρατού δεν ήταν αρκετά για να διαταράξουν τη συνοχή της ρωμαϊκής κυβέρνησης».

Ακολούθησε η συνάντηση του Πύρρου με τον Ρωμαίο απεσταλμένο Φαβρίκιο, ο οποίος ήρθε για να διαπραγματευτεί την απελευθέρωση των αιχμαλώτων. Ο Πύρρος προσπάθησε να τον δωροδοκήσει, αλλά ο Φαβρίκιος αρνήθηκε. Αργότερα, ο προδότης γιατρός του Πύρρου προσφέρθηκε να δηλητηριάσει τον βασιλιά. Ο Φαβρίκιος τον ενημέρωσε για την προδοσία, δηλώνοντας ότι η Ρώμη δεν θα ατιμαζόταν νικώντας έναν εχθρό με δόλο. Ο Πύρρος, εντυπωσιασμένος από την τιμή του Ρωμαίου, του πρόσφερε μια θέση δίπλα του, την οποία ο Φαβρίκιος επίσης αρνήθηκε. Η άρνηση της Ρώμης να υποκύψει και η αδιάλλακτη ηθική της αποδείχθηκαν πιο ισχυρά από οποιαδήποτε νίκη στο πεδίο της μάχης.

Η μάχη του Άσκουλου

Με τους Ρωμαίους να αρνούνται την ειρήνη, η εκστρατεία συνεχίστηκε. Ο στρατός του Πύρρου είχε ενισχυθεί από τις ιταλικές φυλές, αλλά η Ρώμη είχε επίσης μάθει από την προηγούμενη ήττα της. Οι Ρωμαίοι είχαν δημιουργήσει 300 άρματα εξοπλισμένα με σιδερένιες τρίαινες για να αντιμετωπίσουν τους ελέφαντες. Η επόμενη μάχη, στο Άσκουλο, το 279 π.Χ., ήταν μια σκληρή αναμέτρηση. Αν και η φάλαγγα του Πύρρου είχε αρχικά το πάνω χέρι, οι Ρωμαίοι μάχονταν με πρωτοφανή επιμονή. Οι ελέφαντες του Πύρρου, παρόλο που είχαν απέναντί τους τα ρωμαϊκά άρματα, κατάφεραν τελικά να επιτεθούν στα πλάγια των ρωμαϊκών δυνάμεων, προκαλώντας βαριές απώλειες. Η μάχη ήταν μια ακόμα Πύρρεια νίκη. Ο Πύρρος έχασε 3.500 άνδρες, ενώ οι ηττημένοι Ρωμαίοι 6.000.

Η πραγματική τραγωδία αυτής της νίκης δεν κρυβόταν στους αριθμούς των απωλειών, αλλά στη στρατηγική τους ανισορροπία. Ενώ ο Πύρρος έχανε τους αναντικατάστατους βετεράνους του, η Ρώμη μπορούσε να αναπληρώσει τις απώλειές της με τρομακτική ταχύτητα. Κάθε νίκη του Πύρρου ήταν ουσιαστικά μια στρατηγική ήττα, καθώς χρησιμοποιούσε τους πιο πολύτιμους και μη ανανεώσιμους πόρους του για να καταστρέψει έναν εχθρό που είχε έναν σχεδόν ατελείωτο στρατό. Αυτό το δίδαγμα αποτυπώνεται στην πιο διάσημη φράση του Πύρρου, όταν παρατηρώντας τα πτώματα γύρω του, είπε: «Μια ακόμη τέτοια νίκη και είμαστε χαμένοι».

Ο Πύρρος, αν και ήταν διάνοια στο πεδίο της μάχης, αποδείχθηκε στρατηγικά αφελής. Απέτυχε να κατανοήσει το πνεύμα του εχθρού του, να εκμεταλλευτεί πλήρως τις νίκες του και να εξασφαλίσει μια βιώσιμη ειρήνη. Η εξάντληση των δυνάμεών του σε έναν ατελείωτο πόλεμο φθοράς αποδείχθηκε ανεπανόρθωτο λάθος.

Μέρος III: Το όνειρο της Σικελίας και η οριστική επιστροφή

Μετά τη μάχη του Άσκουλου, τον Πύρρο προσέγγισαν δύο διπλωματικές αποστολές. Η μία ήταν από τη Μακεδονία, η οποία είχε ανάγκη από έναν βασιλιά μετά τον θάνατο του Πτολεμαίου του επονομαζόμενου «Κεραυνού». Η άλλη ήταν από τις ελληνικές πόλεις της Σικελίας, οι οποίες ζητούσαν βοήθεια εναντίον των Καρχηδονίων. Κεντρισμένος από την πιθανότητα να κατακτήσει τη Σικελία για να τη χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο για την εισβολή στην Καρχηδόνα, ο Πύρρος επέλεξε τη δεύτερη πρόταση, προς μεγάλη απογοήτευση των συμμάχων του από τον Τάραντα.

Στην αρχή, η εκστρατεία του ήταν μια θριαμβευτική πορεία. Οι ελληνικές πόλεις της Σικελίας τον υποδέχτηκαν ως «απελευθερωτή» και τον ενίσχυσαν με στρατεύματα. Κατάφερε να καταλάβει τη Σικυώνα και να αποκτήσει έναν στόλο 140 πλοίων, κάτι που του έδωσε πλεονέκτημα έναντι των Καρχηδονίων. Η τακτική του ικανότητα έγινε για άλλη μια φορά εμφανής, όπως στην πολιορκία της Έρυκας, όπου ο ίδιος ο Πύρρος ανέβηκε πρώτος στα τείχη, πολεμώντας ηρωικά και απωθώντας τους υπερασπιστές.

Επίθεση στο Λιλύβαιον. Εικονογράφηση του Τζέηκομπ Άμποτ για την «Ιστορία του Πύρρου», εκδ. Harper & Brothers 1901. (Public Domain)

 

Η κατάρρευση του συνασπισμού

Ωστόσο, η στρατηγική του αδυναμία σύντομα έκανε την εμφάνισή της. Αντί να υποστηρίξει τη φήμη του ως «ελευθερωτή», ο Πύρρος επέβαλε σκληρούς φόρους για να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία του. Η αυταρχική του συμπεριφορά τον μετέτρεψε σε «τύραννο» για τους Σικελούς συμμάχους του, οι οποίοι άρχισαν να τον αποστρέφονται, με αποτέλεσμα η συμμαχία τους να καταρρεύσει. Εν τω μεταξύ, ο Αντίγονος Β΄ Γονατάς είχε εδραιώσει την εξουσία του στη Μακεδονία, κατατροπώνοντας μια εισβολή Γαλατών. Ο Πύρρος, βλέποντας ότι η θέση του στη Σικελία δεν ήταν πλέον βιώσιμη, υποχώρησε. Προσπαθώντας να συγκεντρώσει χρήματα, λήστεψε τον ναό της Περσεφόνης στην πόλη Λοκροί, πράξη που θεωρήθηκε ιεροσυλία. Και πράγματι, φάνηκε σαν οι θεοί  να τον τιμωρούν, καθώς μια καταιγίδα κατέστρεψε τα πλοία του που μετέφεραν τον θησαυρό, κάνοντάς τον να νιώθει καταραμένος.

Όταν ο Πύρρος επέστρεψε στον Τάραντα, την άνοιξη του 275 π.Χ., βρήκε τον στρατό του εξαντλημένο και τις ιταλικές φυλές απρόθυμες να τον υποστηρίξουν λόγω της προηγούμενης εγκατάλειψής του. Αν και μπορούσε να βρει νέους στρατιώτες, η έλλειψη έμπειρων βετεράνων από την Ήπειρο ήταν μια ανυπέρβλητη πρόκληση. Ενώ οι Ρωμαίοι είχαν δύο στρατούς στο πεδίο, ο Πύρρος επιχείρησε να τους νικήσει ξεχωριστά. Επιτέθηκε στη δύναμη του Μάνιου Κούριου Δεντάτου, η οποία είχε στρατοπεδεύσει σε έναν λόφο κοντά στο Βενεβέντο, σε μια θέση που ήταν εμπόδιο για την παράταξη της φάλαγγας του.

Ο Πύρρος επεδίωξε μια γρήγορη νίκη. Έστειλε το ένα τέταρτο των καλύτερων στρατευμάτων του, συμπεριλαμβανομένων των ελεφάντων, σε μια νυχτερινή πλαγιοκόπηση. Ωστόσο, η δύναμη του χάθηκε στο σκοτεινό και δασώδες έδαφος, ίσως λόγω της εσκεμμένης παραπλάνησης των Σαμνιτών οδηγών. Η αιφνιδιαστική επίθεση απέτυχε και τα στρατεύματα του Πύρρου εμφανίστηκαν κουρασμένα στην κορυφή του λόφου με την ανατολή του ηλίου. Οι Ρωμαίοι, έχοντας μάθει από τις προηγούμενες μάχες τους, εξαπέλυσαν ένα κύμα βελών κατά των ελεφάντων, οι οποίοι πανικοβλήθηκαν και συνέτριψαν τις δικές τους τάξεις. Ο Πύρρος προσπάθησε να σώσει την κατάσταση, αλλά ήταν πλέον πολύ αργά. Η συντριπτική ήττα στο Βενεβέντο ήταν το τελειωτικό χτύπημα. Ο Πύρρος, με το ταμείο του άδειο, επέστρεψε στην Ήπειρο, αφήνοντας πίσω του την ιταλική εκστρατεία για πάντα.

Η ιστορία του Πύρρου αποκαλύπτει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στρατηγικής αποτυχίας. Κατάφερνε να κερδίζει, αλλά δεν κατάφερνε να εδραιώνει τις κατακτήσεις του. Εγκατέλειπε τα κέρδη του για να κυνηγήσει την επόμενη φιλόδοξη περιπέτεια, όπως στη Μακεδονία και στη Σικελία, και στην πορεία, αποξένωνε τους συμμάχους του. Ήταν ένας στρατιωτικός ηγέτης άξιος στο πεδίο της μάχης, αλλά αδαής στην τέχνη της πολιτικής διακυβέρνησης.

Μέρος IV: Το άδοξο τέλος του Πύρρου στην Ελλάδα

Παρά τις απώλειές του στην Ιταλία, η φιλοδοξία του Πύρρου παρέμενε απεριόριστη. Επέστρεψε στην Ελλάδα και επιτέθηκε αμέσως στον Αντίγονο Β΄, εποφθαλμιώντας τον θρόνο της Μακεδονίας. Η εκστρατεία του ξεκίνησε εντυπωσιακά, με χιλιάδες μακεδονικές φάλαγγες να αυτομολούν στην πλευρά του, κάτι που αποδεικνύει για άλλη μια φορά την τρομερή φήμη του. Σε μια αποφασιστική μάχη κοντά στον ποταμό Αώο, ο Πύρρος νίκησε τον Αντίγονο, ο οποίος αναγκάστηκε να καταφύγει στη Θεσσαλονίκη με λίγους σωματοφύλακες. Ο Πύρρος κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Άνω Μακεδονίας, αλλά έκανε ένα μοιραίο λάθος: δεν «αποτελείωσε» τον Αντίγονο, ο οποίος διατήρησε τον έλεγχο των παράκτιων πόλεων χάρη στον ισχυρό στόλο του.

Δελεασμένος από την υπόσχεση ενός αντικανονικού Σπαρτιάτη πρίγκιπα, ο Πύρρος εισέβαλε στην Πελοπόννησο το 272 π.Χ.. Προσπάθησε να παραπλανήσει τους Σπαρτιάτες, ισχυριζόμενος ότι ήθελε απλώς να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις. Ωστόσο, τους πρόδωσε και βάδισε προς την πόλη τους, η οποία δεν είχε τείχη. Ο πληθυσμός της Σπάρτης, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, αντέδρασε με απίστευτο θάρρος. Οι Σπαρτιάτισσες όχι μόνο αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη, αλλά βοήθησαν και στην κατασκευή αμυντικών τάφρων και τειχών. Αν και ο Πύρρος και ο γιος του, Πτολεμαίος, επιχείρησαν επανειλημμένα να διασπάσουν την άμυνα της πόλης, η ηρωική αντίσταση, που περιελάμβανε και την παρεμπόδιση μιας πλαγιοκόπησης από τον πρίγκιπα Ακρότατο, κράτησε την πόλη ασφαλή. Η πολιορκία απέτυχε, και ο γιος του Πύρρου, Πτολεμαίος, σκοτώθηκε σε μια ενέδρα κατά την αποχώρησή τους.

Ο ορειχάλκινος θώρακας και το σπαθί του βασιλέως Πύρρου. Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. (Public Domain)

 

Πικραμένος από τις απώλειες του, ο Πύρρος βάδισε προς το Άργος για να παρέμβει σε μια πολιτική διαμάχη. Ωστόσο, ο αντίπαλός του, ο Αντίγονος, είχε ήδη καταλάβει τους λόφους πάνω από την πεδιάδα. Σε μια χαοτική νυχτερινή επιχείρηση, οι Γαλάτες μισθοφόροι του Πύρρου εισήλθαν στην πόλη, αλλά ακολούθησε σύγχυση και μια μάχη σε στενούς δρόμους. Μια λανθασμένη εντολή του Πύρρου προς τον γιο του, Έλενο, να κατεδαφίσει μέρος του τείχους για να επιτρέψει μια γρήγορη υποχώρηση, παρερμηνεύτηκε. Αντί για υποχώρηση, ο Έλενος οδήγησε τις ενισχύσεις του μέσα στην πόλη, δημιουργώντας ένα αδιαπέραστο μποτιλιάρισμα. Ο μεγαλύτερος ελέφαντας του Ελένου εγκλωβίστηκε στη στενή πύλη, εμποδίζοντας την υποχώρηση του στρατού του Πύρρου. Καθώς ο Πύρρος προσπαθούσε να υποχωρήσει, ένας νεαρός στρατιώτης τον τραυμάτισε ελαφρά με ένα δόρυ. Η μητέρα του στρατιώτη, βλέποντας τον γιο της να μονομαχεί με τον βασιλιά, του πέταξε από τη στέγη ένα κεραμίδι, το οποίο τον έριξε από το άλογο. Ο Πύρρος της Ηπείρου, ο πολεμιστής που είχε αντιμετωπίσει τους Ρωμαίους, τους Καρχηδονίους και τους Σπαρτιάτες, αποκεφαλίστηκε καθώς ήταν πεσμένος στο έδαφος.

Η ζωή και ο θάνατος του Πύρρου σηματοδοτούν το τέλος μιας εποχής. Ήταν ένας βασιλιάς-πολεμιστής που τιμούσε την προσωπική ανδρεία και τη δόξα πάνω από όλα. Οι στρατηγικές του επιλογές ήταν συχνά εξαιρετικά ριψοκίνδυνες, σχεδόν απερίσκεπτες. Απέτυχε να κατανοήσει ότι ο κόσμος που ζούσε δεν κυβερνιόταν πλέον μόνο από την προσωπική, ηρωική πολεμική ικανότητα. Η Ρώμη, μια οργανωμένη και απρόσωπη δύναμη που βασιζόταν σε μια ατελείωτη δεξαμενή ανθρώπων, ήταν ο ανίκητος αντίπαλος. Ο δραματικός και άδοξος θάνατός του από ένα απλό κεραμίδι, σε μια χαοτική αστική μάχη, έκλεισε έναν κύκλο όπου κάθε κέρδος και κάθε πλεονέκτημα μετατρεπόταν σε βαριά απώλεια και ήττα.

Παρά τις στρατιωτικές του ικανότητες, ο Πύρρος δεν έμεινε στην ιστορία ως ένας μεγάλος κατακτητής, αλλά ως παράδειγμα παρορμητικής φιλοδοξίας. Η «Πύρρεια νίκη», η φράση που πήρε το όνομά της από αυτόν, παραμένει μια ισχυρή μεταφορά για το υψηλό κόστος που μπορεί να έχει η επιτυχία, ένα διαχρονικό μάθημα ότι μερικές νίκες είναι τόσο δαπανηρές που είναι χειρότερες από την ήττα.

Η ελληνική ναυτιλία: Παγκόσμια ηγεσία στους ωκεανούς

Από

Η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να είναι περήφανη για την παγκόσμια κυριαρχία της στον τομέα της ναυτιλίας, αφού αποτελεί τη μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη του κόσμου, με στόλο 5.691 πλοίων, που αντιπροσωπεύει το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας. Η ελληνική ναυτιλία όχι μόνο διατηρεί την πρωτοκαθεδρία της εδώ και δεκαετίες, αλλά αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά του παγκόσμιου εμπορίου, μεταφέροντας το 21% των θαλάσσιων μεταφορών παγκοσμίως και συμβάλλοντας με 7,9% στο ελληνικό ΑΕΠ. Παράλληλα, πρωτοπορεί στην πράσινη μετάβαση με 8% του στόλου ήδη εξοπλισμένου με εναλλακτικά καύσιμα και 629 νέα πλοία υπό κατασκευή για την περίοδο 2025-2028, αποδεικνύοντας τη δέσμευσή της στο βιώσιμο μέλλον των θαλασσών.

Η διεθνής διάσταση της ελληνικής ναυτιλίας αποτυπώνεται στο γεγονός ότι τα ελληνόκτητα πλοία επισκέπτονται 176 χώρες ανά τον κόσμο, ενώ περισσότερο από το 52% των ναυτιλιακών εταιρειών που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης ανήκουν σε Έλληνες. Αυτή η παγκόσμια παρουσία καθιστά την Ελλάδα όχι απλώς μια ναυτιλιακή δύναμη, αλλά ηγέτιδα στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών.

Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας, συμβάλλοντας με 7,9% στο ελληνικό ΑΕΠ. Οι εισπράξεις από θαλάσσιες μεταφορές ανέρχονται σε 14-21 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, με το 2022 να αποτελεί έτος ρεκόρ με 21 δισεκατομμύρια ευρώ. Η συνολική προστιθέμενη αξία του κλάδου φτάνει τα 14,2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ η απασχόληση αγγίζει τις 160.000 θέσεις εργασίας άμεσα και έμμεσα.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή στις εξαγωγές υπηρεσιών, όπου η ναυτιλία κατέχει το μερίδιο του λέοντος, αποτελώντας τον μεγαλύτερο εξαγωγέα συναλλάγματος της χώρας. Η φορολογική συμβολή της ναυτιλίας υπολογίζεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ετησίως, ενώ οι έμμεσες επιπτώσεις στην οικονομία μέσω της αγοράς εξοπλισμού, υπηρεσιών και προμηθειών πολλαπλασιάζουν την οικονομική της επίδραση.

Ο υπουργός Ναυτιλίας Βασίλης Κικίλιας επισημαίνει ότι το 21% της παγκόσμιας ναυτιλιακής ισχύος ανήκει σε ελληνικά συμφέροντα, δίνοντας τεράστιο πλεονέκτημα στη χώρα στο διεθνές τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η στρατηγική αξία της ελληνικής ναυτιλίας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι περίπου το 60% των εμπορικών μεταφορών της ΕΕ πραγματοποιείται από ελληνόκτητα πλοία, ενώ τα ελληνικά πλοία εγγυώνται την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης σε περιόδους κρίσεων όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Πειραιάς-Αθήνα: Το παγκόσμιο κέντρο της ναυτιλίας

Ο Πειραιάς κατατάσσεται σταθερά στις πρώτες 10 θέσεις των κορυφαίων ναυτιλιακών κέντρων παγκοσμίως, κατέχοντας την 8η θέση σύμφωνα με τη νέα έκθεση του Xinhua-Baltic International Shipping Centre Development Index 2025. Η ευρύτερη περιοχή της Αττικής φιλοξενεί περισσότερα από 1.000 ναυτιλιακά γραφεία, γεγονός που την καθιστά έναν από τους σημαντικότερους κόμβους πλοιοκτησίας, τεχνικής διαχείρισης και ναυτιλιακών υπηρεσιών διεθνώς.

Το ναυτιλιακό cluster του Πειραιά αποτελείται από 3.273 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους ναυτιλιακούς κλάδους. Η πιο κυρίαρχη ομάδα είναι οι «Διαχειριστές και Χειριστές Πλοίων» με 974 εταιρείες, ακολουθούμενη από επιχειρήσεις ανταλλακτικών και εξοπλισμού. Αυτό το οικοσύστημα δημιουργεί συνέργειες και εξωστρέφεια που ενισχύουν τη συνολική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας.

Σύμφωνα με έρευνες, στην περιοχή Πειραιά-Αθήνας λειτουργούν 563 εταιρείες διαχείρισης πλοίων που διαχειρίζονται 5.191 πλοία χωρητικότητας άνω των 1.000 grt, με το 75% να διαχειρίζεται bulk carriers ή tankers και το 84% να διαχειρίζεται διαφοροποιημένους στόλους. Αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν τον Πειραιά ως  ηγέτη στη διαχείριση πλοίων παγκοσμίως.

Η τεχνολογική μετάβαση: Smart Shipping και ψηφιοποίηση

Η ελληνική ναυτιλία πρωτοπορεί στην ψηφιοποίηση και τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης. Εταιρείες όπως η DeepSea Technologies, METIS Cyberspace Technology και OrcaAI αποτελούν παγκόσμιους ηγέτες στην ανάπτυξη smart shipping λύσεων. Ο Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της DeepSea Technologies, δηλώνει με σιγουριά ότι «η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να είναι το Silicon Valley της παγκόσμιας ναυτιλίας».

Οι ψηφιακές τεχνολογίες επιφέρουν μετρήσιμα οφέλη: βελτιστοποίηση της λειτουργικής απόδοσης, μείωση της κατανάλωσης καυσίμων, αποτελεσματική διαχείριση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και ενισχυμένη ασφάλεια. Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται για ανάλυση μεγάλων δεδομένων, προγνωστική συντήρηση και βελτιστοποίηση δρομολογίων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνεργασία μεταξύ Laskaridis Shipping, METIS και Bureau Veritas για την ανάπτυξη του METIS Ship Connect System. Το σύστημα αυτό συλλέγει δεδομένα σε πραγματικό χρόνο από αισθητήρες και όργανα του πλοίου, παρέχοντας αξιοποιήσιμες πληροφορίες για τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών. Το bulk carrier LETO έγινε το πρώτο πλοίο παγκοσμίως που απέκτησε τον χαρακτηρισμό DATAINFRA.

Η Αθήνα εξελίσσεται σε κέντρο καινοτομίας για τη ναυτιλία, με καινοτόμες νεοφυείς εταιρείες να συνεργάζονται στενά με την κοινότητα των πλοιοκτητών για την ανάπτυξη μοναδικών λύσεων. Αυτές οι εταιρείες τεχνολογίας εξάγουν τις λύσεις τους σε πλοιοκτήτες σε όλο τον κόσμο, καθιστώντας την Ελλάδα παγκόσμιο κέντρο ναυτιλιακής τεχνολογίας.

Η συμβολή στο παγκόσμιο εμπόριο και την ευημερία

Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί βασικό πυλώνα του παγκόσμιου εμπορίου, αφού περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου διακινείται δια θαλάσσης. Τα ελληνόκτητα πλοία μεταφέρουν κάθε είδους εμπόρευμα που τροφοδοτεί την παγκόσμια οικονομία, από βασικά αγαθά όπως τρόφιμα και πρώτες ύλες έως ενεργειακά και βιομηχανικά προϊόντα.

Η αξιοπιστία και ανθεκτικότητα του ελληνόκτητου στόλου αποδείχθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, όπου δε σταμάτησε ούτε μια στιγμή τη διασφάλιση των εφοδιαστικών αλυσίδων. Επίσης, εγγυήθηκε την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και κρατά τις θάλασσες ανοιχτές εν όσω εξελίσσεται η κρίση στη Μέση Ανατολή.

Η κυριαρχία της ελληνικής ναυτιλίας μεταφράζεται σε διπλωματική ισχύ και διεθνή επιρροή. Η τεράστια προστιθέμενη αξία που προσφέρει η ελληνόκτητη ναυτιλία αποτελεί το ισχυρότερο «διαβατήριο» για να κερδίσει η χώρα αναβαθμισμένο ρόλο στον παγκόσμιο διάλογο και τις εμπορικές συμφωνίες. Οι Έλληνες εφοπλιστές κατέχουν σταθερή εκπροσώπηση στους διεθνείς οργανισμούς της ναυτιλίας, με τη χώρα να κατέχει την πρώτη θέση στο συμβούλιο του IMO για δεύτερη συνεχόμενη εκλογή και κυρίαρχο ρόλο στις σημαντικές επιτροπές που χαράσσουν το ναυτιλιακό μέλλον του πλανήτη.

Η Renault κατασκευάζει στην Τουρκία: Το Clio έκτης γενιάς

Από

Η σχέση Renault-OYAK αντιπροσωπεύει μια από τις πιο ιδιαίτερες συμπράξεις στη διεθνή αυτοκινητοβιομηχανία. Το OYAK (Ordu Yardımlaşma Kurumu), που ιδρύθηκε το 1961, αποτελεί το συνταξιοδοτικό ταμείο των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων με περισσότερα από 470.000 μέλη. Η ιδρυτική του νομοθεσία, που θεσπίστηκε αμέσως μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1960, χορήγησε στο ταμείο εκτεταμένες φορολογικές απαλλαγές και το δικαίωμα συμμετοχής σε εμπορικές δραστηριότητες.

Η εταιρική σχέση ξεκίνησε το 1969, όταν η Renault αναζητούσε επέκταση πέρα από τα σύνορα της Δυτικής Ευρώπης. Η Τουρκία παρουσίαζε έναν ελκυστικό συνδυασμό: είχε ανερχόμενη αγορά, στρατηγική γεωγραφική θέση και αποτελούσε έναν ισχυρό τοπικό εταίρο με πολιτική επιρροή. Το εργοστάσιο άρχισε την παραγωγή το 1971 με το Renault 12, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας σχέσης που θα εξελισσόταν σε μία από τις πιο επιτυχημένες διεθνείς συνεργασίες της Renault.

Η εξέλιξη της Προύσας σε παγκόσμιο κέντρο

Σήμερα, το εργοστάσιο της Προύσας αποτελεί τη μεγαλύτερη παραγωγική μονάδα της Renault εκτός Δυτικής Ευρώπης, με ετήσια δυναμικότητα 390.000 αυτοκινήτων και 920.000 κινητήρων. Αυτή η εξέλιξη δεν ήταν τυχαία. Η Τουρκία, με την ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη των δεκαετιών του 1970 και 1980, προσέφερε συγκριτικά πλεονεκτήματα: χαμηλότερο κόστος εργασίας, ανερχόμενη εσωτερική αγορά και στρατηγική τοποθεσία για εξαγωγές προς την Ευρώπη, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Το εργοστάσιο εξάγει περισσότερο από το 80% της παραγωγής του σε πάνω από 70 χώρες παγκοσμίως, καθιστώντας την Προύσα κεντρικό κόμβο της παγκόσμιας στρατηγικής της Renault. Αυτή η επιτυχία αντικατοπτρίζει την ικανότητα της Renault να αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Τουρκίας, ενώ παράλληλα συνέβαλε στην ανάπτυξη της τουρκικής αυτοκινητοβιομηχανίας.

Η επένδυση των 400 εκατομμυρίων ευρώ που ανακοινώθηκε το 2023 εντάσσεται στο «International Game Plan 2027» της Renault. Αυτό το σχέδιο αντικατοπτρίζει μια θεμελιώδη αλλαγή στη στρατηγική της εταιρείας: τη μετάβαση από την παραδοσιακή εστίαση στην ευρωπαϊκή αγορά σε μια πολυκεντρική προσέγγιση με πέντε στρατηγικούς κόμβους: Λατινική Αμερική, Βόρεια Αφρική, Τουρκία, Ινδία και Νότια Κορέα.

Το σχέδιο προβλέπει την παραγωγή τεσσάρων νέων μοντέλων στην Προύσα έως το 2027, συμπεριλαμβανομένων τριών SUV. Το Renault Duster, που ήδη παράγεται, αντιπροσωπεύει την πρώτη φάση αυτής της επένδυσης. Το Renault Boreal, του οποίου η παραγωγή θα ξεκινήσει το 2026, θα εξάγεται σε περισσότερες από 50 χώρες.

Η έναρξη παραγωγής του νέου Clio στην Προύσα δεν αποτελεί απλώς μια βιομηχανική εξέλιξη, αλλά το άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της Renault. Πενήντα έξι χρόνια μετά την πρώτη συνεργασία με το OYAK, η γαλλική εταιρεία έχει μετατρέψει την Τουρκία σε έναν από τους κύριους πυλώνες της παγκόσμιας στρατηγικής της.

Η Προύσα, από περιφερειακό εργοστάσιο που παρήγαγε το Renault 12 για την τοπική αγορά, έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο προηγμένα βιομηχανικά κέντρα της Renault παγκοσμίως. Αυτή η μεταμόρφωση αποτελεί απόδειξη ότι η επιτυχία στη σύγχρονη αυτοκινητοβιομηχανία απαιτεί όχι μόνο τεχνολογική καινοτομία, αλλά και στρατηγική όραση, μακροπρόθεσμες συμπράξεις και την ικανότητα προσαρμογής σε διαφορετικά πολιτισμικά και γεωπολιτικά περιβάλλοντα.

Ταμείο Ανάκαμψης: Η Ελλάδα μπροστά σε κρίσιμες προκλήσεις απορρόφησης

Από

Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις στην αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παρά τις επίσημες δηλώσεις περί ικανοποιητικής προόδου.Η Ελλάδα έχει μπροστά της δώδεκα μήνες για να ολοκληρώσει 194 ορόσημα που απομένουν από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, προκειμένου να εξασφαλίσει το σύνολο των διαθέσιμων πόρων.

Aπορρόφηση κονδυλίων για το 2024-2025

Παρά το μεγάλο ύψος χρηματοδότησης που έχει διασφαλίσει, η Ελλάδα εμφανίζει χαμηλή απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης στα τέλη του 2024 και τις αρχές του 2025. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία που συζητήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η χώρα μας είχε χρησιμοποιήσει μόλις το 21,5% των διαθέσιμων κονδυλίων (περίπου €7,8 δισ. από το συνολικό πακέτο των €36,6 δισ.). Με βάση αυτά τα ποσοστά, η Ελλάδα κατατάσσεται 21η μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ ως προς τη χρήση των πόρων του Ταμείου. Η εικόνα αυτή υποδηλώνει σημαντική καθυστέρηση στη διοχέτευση των ευρωπαϊκών κονδυλίων στην πραγματική οικονομία.

Πράγματι, από τα περίπου €18,2 δισ. που είχαν εισρεύσει στην Ελλάδα μέχρι το τέλος του 2024, λιγότερα από €7,1 δισ. είχαν φτάσει στους τελικούς δικαιούχους – δηλαδή κονδύλια που όντως πληρώθηκαν σε έργα, επιχειρήσεις ή νοικοκυριά. Τα υπόλοιπα παρέμεναν αδιάθετα σε λογαριασμούς του κράτους, με αποτέλεσμα η πραγματική απορρόφηση των ευρωπαϊκών χρημάτων να περιορίζεται περίπου στο 20%. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται, τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του ΜΑΑ, η αξιοποίηση των πόρων δεν φτάνει ούτε το 1/4 του συνολικού ποσού που δικαιούται η χώρα. Αυτό υποδηλώνει μια ανησυχητική υστέρηση, δεδομένου ότι ο χρόνος υλοποίησης του Ταμείου τελειώνει σε λιγότερο από δύο χρόνια.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση αναφέρει πιο αισιόδοξα στοιχεία όσον αφορά τις εκταμιεύσεις από πλευράς ΕΕ: Ήδη από τον Απρίλιο-Μάιο 2025, μετά και την πέμπτη αίτηση πληρωμής, η Ελλάδα είχε λάβει αθροιστικά €21,3 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 59% του συνολικού προϋπολογισμού του «Ελλάδα 2.0». Αυτό την τοποθετεί (με όρους χρηματοδότησης που έχει εκταμιευθεί προς τη χώρα) πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και θεωρητικά σε τροχιά ικανοποιητικής απορρόφησης στα χαρτιά. Ωστόσο, η ψαλίδα ανάμεσα σε αυτά τα εκταμιευμένα κονδύλια και στα ποσά που έχουν όντως δαπανηθεί σε έργα υποδηλώνει την ύπαρξη σημαντικής καθυστέρησης στη μετάφραση των κονδυλίων σε πραγματικές επενδύσεις. Με άλλα λόγια, ενώ η Ελλάδα έχει καταφέρει να εξασφαλίσει πάνω από τα μισά διαθέσιμα χρήματα από την Κομισιόν, η διοχέτευσή τους στην οικονομία παραμένει το μεγάλο ζητούμενο.

Η δράση του Ταμείου στην Ελλάδα, από την ίδρυσή του έως σήμερα

Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δημιουργήθηκε το 2020 ως μέρος του προγράμματος NextGenerationEU, με συνολικό προϋπολογισμό 750 δισεκατομμύρια ευρώ για όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Το πρόγραμμα αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας COVID-19 και στην προώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.

Το ελληνικό Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» εγκρίθηκε στις 13 Ιουλίου 2021 από το Συμβούλιο Οικονομικών Δημοσιονομικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ecofin). Το σχέδιο περιλαμβάνει 105 επενδύσεις και 75 μεταρρυθμίσεις, κατανεμημένες σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση-Δεξιότητες-Κοινωνική Συνοχή, και Ιδιωτικές Επενδύσεις και Μετασχηματισμό της Οικονομίας.

Το συνολικό ποσό που δικαιούται η Ελλάδα ανέρχεται σε 35,95 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 18,22 δισεκατομμύρια ευρώ αφορούν επιχορηγήσεις και 17,73 δισεκατομμύρια ευρώ δάνεια. Αρχικά, το ποσό είχε εκτιμηθεί σε 31,16 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά αυξήθηκε μετά από αναθεωρήσεις του σχεδίου.

Η πρώτη εκταμίευση προκαταβολής ύψους 3,96 δισεκατομμυρίων ευρώ πραγματοποιήθηκε στις 9 Αυγούστου 2021. Ακολούθησε η πρώτη κανονική πληρωμή ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ στις 8 Απριλίου 2022, καθιστώντας την Ελλάδα την τρίτη χώρα της ΕΕ που έλαβε την πρώτη δόση από το Ταμείο.

Η δεύτερη δόση ύψους 3,57 δισεκατομμυρίων ευρώ εκταμιεύθηκε στις αρχές του 2023, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση 28 οροσήμων. Μέχρι τον Μάιο του 2025, η συνολική εκταμίευση είχε φτάσει τα 21,3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το έκτο αίτημα εκταμίευσης ύψους 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ υποβλήθηκε τον Ιούλιο του 2025. Με την έγκρισή του, οι συνολικές εκταμιεύσεις θα ανέλθουν σε 23,4 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσοστό 65% των συνολικών πόρων.

Ιστορική πορεία εκταμιεύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα

 

Το Ταμείο Ανάκαμψης ολοκληρώνεται οριστικά τον Αύγουστο του 2026, με την τελευταία προθεσμία για την εκπλήρωση όλων των μέτρων να είναι στις 31 Αυγούστου 2026. Οι τελευταίες πληρωμές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2026.

Η Ελλάδα έχει μπροστά της δώδεκα μήνες για να ολοκληρώσει 194 ορόσημα που απομένουν από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, προκειμένου να εξασφαλίσει το σύνολο των διαθέσιμων πόρων. Απομένουν 8 δισεκατομμύρια ευρώ προς απορρόφηση έως τον Αύγουστο του 2026.

Οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι: Εταιρείες και οργανισμοί

Η ανάλυση της κατανομής των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης αποκαλύπτει ότι οι εκατό μεγαλύτεροι τελικοί αποδέκτες μοιράζονται περίπου 16,45 δισεκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, το 86% κατευθύνεται σε φορείς του Δημοσίου και ειδικά σε υπουργεία, ενώ τα υπόλοιπα περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν κατευθυνθεί σε σαράντα μια επιχειρήσεις.

Κατανομή μεγαλύτερων δικαιούχων Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα

 

Στην κορυφή των ιδιωτικών δικαιούχων βρίσκεται ο ΔΕΔΔΗΕ με χρηματοδοτήσεις 437,4 εκατομμυρίων ευρώ για την αναβάθμιση των δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Ακολουθεί ο ΑΔΜΗΕ με 303,1 εκατομμύρια ευρώ για την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών.

Η ΔΕΗ Οπτικές Επικοινωνίες (FiberGrid) έχει λάβει δάνειο 290,9 εκατομμυρίων ευρώ για το πρόγραμμα ανάπτυξης δικτύου οπτικών ινών. Η Olympic Εμπορικές και Τουριστικές Επιχειρήσεις (Avis) έχει εγκριθεί για χρηματοδότηση 269,3 εκατομμυρίων ευρώ για την ανανέωση του στόλου οχημάτων.

Άλλοι σημαντικοί δικαιούχοι περιλαμβάνουν τη μητρική ΔΕΗ με 204 εκατομμύρια ευρώ, την Ελληνικός Χρυσός με 200 εκατομμύρια ευρώ για το επενδυτικό πρόγραμμα στα μεταλλεία της Χαλκιδικής, και την Ιδέα Φως ΜΑΕ με 174,9 εκατομμύρια ευρώ για την ανάπτυξη ΑΠΕ.

Κατανομή ανά υπουργεία και τομείς

Κατανομή πόρων Ταμείου Ανάκαμψης ανά υπουργείο στην Ελλάδα

 

Όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει λάβει τη μερίδα του λέοντος με χρηματοδότηση 1,81 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία αφορά προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον» και τα συστήματα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.

Ακολουθεί το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με 1,60 δισεκατομμύρια ευρώ για έργα ψηφιακού μετασχηματισμού δημόσιων υπηρεσιών και ΔΕΚΟ. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει λάβει 1,50 δισεκατομμύρια ευρώ για τη χρηματοδότηση έργων και υποδομών, όπως ο Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας Ε-65, ο ΒΟΑΚ, και έργα για την αναβάθμιση των περιφερειακών αεροδρομίων.

Το υπουργείο Υγείας έπεται με 884,2 εκατομμύρια ευρώ για την αναβάθμιση του ΕΣΥ, ενώ το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχει λάβει 558 εκατομμύρια ευρώ.

Σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Η περίπτωση της Ελλάδας δεν είναι μοναδική, καθώς πολλά κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν προκλήσεις στην υλοποίηση των σχεδίων ανάκαμψης. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών ως προς τον ρυθμό απορρόφησης των κονδυλίων. Τα τελευταία συγκριτικά στοιχεία (έως τις αρχές του 2025) δείχνουν ότι ορισμένες μεγάλες οικονομίες έχουν προχωρήσει ταχύτερα στην αξιοποίηση των πόρων, ενώ άλλες υστερούν σημαντικά. Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει τα ποσοστά εκταμίευσης των κονδυλίων RRF (επιχορηγήσεων και δανείων) για επιλεγμένες χώρες έως το τέλος του 2024, σε σύγκριση με το συνολικό ποσό που τους αναλογεί:

Χώρα Εκταμιεύσεις RRF έως τέλη 2024 (% του συνολικού ποσού):

Γαλλία: ~76,6%

Γερμανία: ~65,2%

Ιταλία: ~62,8%

Ελλάδα: ~50% (εκταμιεύσεις από ΕΕ) · ~21% πραγματική απορρόφηση

Αυστρία: ~30,1%

Ολλανδία: <25%

Βουλγαρία: <25%

Ουγγαρία: ~8,8%

Σουηδία: 0%

(Πηγή: Eurostat/Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στοιχεία εκταμιεύσεων 2020-2024) 

Όπως φαίνεται, χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία είναι πρωτοπόρες, έχοντας λάβει το 60-75% των προβλεπόμενων κονδυλίων τους ήδη από τα τέλη του 2024 . Αντίθετα, μια ομάδα χωρών εμφανίζεται ουραγός: η Αυστρία είχε απορροφήσει μόλις ~30%, ενώ Ολλανδία και Βουλγαρία δεν είχαν φτάσει ούτε το 1/4 των κονδυλίων τους ως το τέλος 2024. Περιπτώσεις ειδικές αποτελούν η Ουγγαρία (που λόγω εκκρεμοτήτων σχετικά με το κράτος δικαίου είχε περιοριστεί στην αρχική προχρηματοδότηση, μόλις ~8,8% ) και η Σουηδία (καθυστέρησε να υποβάλει αίτημα πληρωμής, με αποτέλεσμα μηδενικές εκταμιεύσεις έως το 2024 ).

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα εμφανίζει μια μικτή εικόνα. Με κριτήριο τις πληρωμές από την ΕΕ (εκταμιεύσεις), βρισκόταν περίπου στη μέση προς ανώτερη θέση – 9η μεταξύ 27 χωρών στις εισροές, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρ. Επιτροπής στις αρχές Ιανουαρίου 2025 . Αυτό οφείλεται στο ότι η Ελλάδα υπέβαλε διαδοχικά αιτήματα πληρωμής και πέτυχε την εκταμίευση μεγάλων ποσών σε σύντομο διάστημα. Μάλιστα, η Γαλλία (με μικρότερο σχετικά συνολικό πακέτο) είχε λάβει ταχύτερα σχεδόν το 76,6% των κονδυλίων της, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν περίπου στο 50% εκταμιεύσεων. Ωστόσο, όπως αναλύθηκε, όταν εξετάζεται η πραγματική αξιοποίηση (δηλαδή τα χρήματα που έχουν φτάσει στην οικονομία), η Ελλάδα υστερεί σημαντικά – κοντά στο 20-22% – γεγονός που την τοποθετεί στις τελευταίες θέσεις υπό αυτό το πρίσμα .

Προκλήσεις και κρίσιμα ζητήματα

Παρά τα επίσημα νούμερα, η πραγματικότητα παρουσιάζει ανησυχητικές διαστάσεις. Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου ΕΝΑ, το ύψος των πόρων που «λιμνάζουν» και δεν έχουν ενεργοποιηθεί μέσω δράσεων και προγραμμάτων ανέρχεται σε 4,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι λογιστικές πληρωμές, οι οποίες αφορούν απλές ενδιάμεσες μεταφορές χρημάτων χωρίς επίπτωση στην πραγματική οικονομία, ανέρχονται σε 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ.

Το χαμηλό ποσοστό πραγματικής αξιοποίησης των πόρων (28,16% για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0») αποτελεί σημαντική πρόκληση. Η κατάσταση επιδεινώνεται από το γεγονός ότι η Κομισιόν δεν έδωσε παράταση μετά το 2026 για τα έργα που συνδέονται με το Ταμείο.

Η κυβέρνηση ετοιμάζει το μεγαλύτερο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων των τελευταίων 16 ετών για το 2026, με συνολικό προϋπολογισμό 16,7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Από αυτά, 7,2 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για έργα του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η μετάβαση στη «μετα-Ταμείο Ανάκαμψης» εποχή προβλέπεται να αντισταθμιστεί μέσω της αξιοποίησης νέων ευρωπαϊκών ταμείων, όπως το Κοινωνικό Κλιματικό, Εκσυγχρονισμού και Απανθρακοποίησης Νήσων, συνολικού ύψους άνω των 8 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ελλάδα.

Αλήθεια & Παράδοση

Facebook-f Linkedin Twitter Youtube
  • Stories
  • Community
  • Blog
  • Careers
  • Brand Assets

36 ΧΩΡΕΣ, 22 ΓΛΩΣΣΕΣ

  • Αγγλικά
  • Γαλλικά
  • Γερμανικά
  • Εβραϊκά
  • Ελληνικά
  • Ιαπωνικά
  • Ινδονησιακά
  • Ισπανικά
  • Ιταλικά
  • Κινεζικά
  • Κορεάτικα
  • Ολλανδικά
  • Ουκρανικά
  • Περσικά
  • Πολωνικά
  • Πορτογαλικά
  • Ρουμανικά
  • Ρωσικά
  • Σλοβακικά
  • Σουηδικά
  • Τουρκικά
  • Τσέχικα