Επιστήμη

Εκρήξεις σουπερνόβα κοντά στη Γη, που προκλήθηκαν από τον θάνατο μεγάλων άστρων, θα μπορούσαν να ευθύνονται για τουλάχιστον δύο γεγονότα μαζικής εξαφάνισης στην ιστορία της Γης. Αυτό διαπιστώνει μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Monthly Notices» της Royal Astronomical Society.

Τα δύο γεγονότα εξαφάνισης συνέβησαν στο τέλος της Δεβόνιας περιόδου και στην Ορδοβίκια περίοδο, δηλαδή πριν από 372 και 445 εκατομμύρια χρόνια, αντίστοιχα. Πρόκειται για δύο από τις πέντε γνωστές μαζικές εξαφανίσεις στην ιστορία της Γης. Το πρώτο γεγονός εξαφάνισε περίπου το 70% όλων των ειδών και οδήγησε σε τεράστιες αλλαγές στα είδη των ψαριών που υπήρχαν στις θάλασσες και τις λίμνες. Κατά την Ορδοβίκια περίοδο, σκοτώθηκε το 60% των θαλάσσιων ασπόνδυλων σε μια εποχή που η ζωή περιοριζόταν σε μεγάλο βαθμό στη θάλασσα. Οι μέχρι τώρα έρευνες δεν έχουν εντοπίσει σαφή αιτία για κανένα από τα δύο γεγονότα, αν και πιστεύεται ότι συνδέονται με την εξάντληση του στρώματος του όζοντος της Γης, που θα μπορούσε να προκληθεί από έναν σουπερνόβα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές της νέας μελέτης, ο ρυθμός εμφάνισης σουπερνόβα (ή υπερκαινοφανών αστέρων) κοντά στη Γη συνάδει με τους χρόνους και των δύο μαζικών εξαφανίσεων. Επισημαίνουν ότι οι τεράστιες αυτές εκρήξεις μπορεί προηγουμένως να απογύμνωσαν την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας από το όζον, να προκάλεσαν όξινη βροχή και να εξέθεσαν τη ζωή στην επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου.

Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι περίπου ένα ή δύο σουπερνόβα συμβαίνουν κάθε αιώνα σε γαλαξίες όπως ο δικός μας, αλλά λένε πως υπάρχουν μόνο δύο κοντινά αστέρια που θα μπορούσαν να γίνουν σουπερνόβα μέσα στα επόμενα εκατομμύρια χρόνια: ο Αντάρης και ο Μπετελγκέζ. Ωστόσο, και τα δύο βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 500 ετών φωτός από εμάς και οι προσομοιώσεις σε υπολογιστές έχουν προηγουμένως υποδείξει ότι ένας σουπερνόβα σε αυτή την απόσταση από τη Γη πιθανότατα δε θα επηρεάσει τον πλανήτη μας.

Της Μ. Κουζινοπούλου

Ο Ιάπωνας ερευνητής Δρ Μασάρου Έμοτο, γεννημένος στις 22 Ιουλίου 1943 στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας, απέκτησε διεθνή αναγνώριση για τις μελέτες και τα πειράματά του σχετικά με την επίδραση της ανθρώπινης συνείδησης στη μοριακή δομή του νερού. Παρόλο που η έρευνά του συχνά χαρακτηρίζεται ως ψευδοεπιστήμη από την επιστημονική κοινότητα, οι θεωρίες του έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων παγκοσμίως.

Ακαδημαϊκό υπόβαθρο και πρώιμη καριέρα

Ο Δρ Έμοτο κατείχε πτυχίο Διεθνών Σχέσεων από το Δημοτικό Πανεπιστήμιο της Γιοκοχάμα και διδακτορικό στην Εναλλακτική Ιατρική που απέκτησε το 1992. Το 1986 ίδρυσε τη «International Health Medical» και το 1989 του παραχωρήθηκαν αποκλειστικά δικαιώματα για την εμπορία του «Magnetic Resonance Analyzer», μιας συσκευής που κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τον Ρόναλντ Γουάνστοκ. Η συσκευή αυτή μπορούσε να ανιχνεύσει μαγνητικά πεδία γύρω από μια ανθρώπινη τρίχα και να διαγνώσει σχεδόν οποιαδήποτε ασθένεια.

Την ίδια χρονιά, μετονόμασε τη συσκευή σε «Vibrationometer» και άρχισε να συνειδητοποιεί ότι ο κόσμος μας αποτελείται από δονήσεις διαφορετικών συχνοτήτων – μια ιδέα που συμμερίζονταν και άλλοι, όπως ο Νίκολα Τέσλα, ο οποίος είχε πει: «Αν θέλετε να βρείτε τα μυστικά του σύμπαντος, σκεφτείτε με όρους ενέργειας, συχνότητας και δόνησης».

Η έρευνα του Έμοτο για τη δομή του νερού

Η έρευνα του Δρος Έμοτο επικεντρώθηκε στο πώς οι δονήσεις και οι ενέργειες, συμπεριλαμβανομένων των σκέψεων και των συναισθημάτων, επηρεάζουν τις φυσικές ιδιότητες του νερού. Υπέθεσε ότι τα μόρια του νερού μπορούν να αποθηκεύσουν και να μεταδώσουν πληροφορίες, και ότι αυτές οι πληροφορίες μπορούν να επηρεαστούν από εξωτερικά ερεθίσματα, συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης συνείδησης.

Σε ένα από τα πιο γνωστά πειράματά του, ο Έμοτο εξέθεσε αποσταγμένο νερό σε διαφορετικά είδη μουσικής. Στη συνέχεια πάγωσε τα δείγματα ώστε να μπορέσει να αναλύσει την κρυσταλλική δομή των μορίων του νερού με μικροσκόπιο. Παρατήρησε ότι τα δείγματα νερού που εκτέθηκαν σε κλασική μουσική είχαν όμορφες και συμμετρικές κρυσταλλικές δομές, ενώ τα δείγματα που εκτέθηκαν σε heavy metal και άλλα είδη «αρνητικής» μουσικής είχαν παραμορφωμένες και χαοτικές δομές.

Σε ένα άλλο πείραμα, το αποσταγμένο νερό εκτέθηκε σε λέξεις με θετική και αρνητική σημασία. Ο Δρ Έμοτο έγραψε λέξεις όπως «αγάπη» και «ευγνωμοσύνη» σε φιάλες με νερό, και λέξεις όπως «μίσος» και «φόβος» σε άλλες φιάλες. Διαπίστωσε ότι τα μόρια νερού που εκτέθηκαν σε θετικές λέξεις σχημάτισαν όμορφους, συμμετρικούς και τακτοποιημένους κρυστάλλους, ενώ τα μόρια νερού που εκτέθηκαν σε αρνητικές λέξεις σχημάτισαν παραμορφωμένους, άσχημους και ασύμμετρους κρυστάλλους.

Περαιτέρω διαφορές εντοπίστηκαν μεταξύ των νερών από φιάλες με την ίδια σημασία αλλά με επισήμανση σε διαφορετικές γλώσσες, υποδεικνύοντας ότι διαφορετικές κρυσταλλικές δομές βρέθηκαν στα δείγματα νερού της φιάλης με την ιαπωνική και την αγγλική αντιστοιχία της λέξης «αγάπη».

Το πείραμα του ρυζιού

Ένα άλλο ενδιαφέρον πείραμα του Έμοτο είναι το «πείραμα του ρυζιού», το οποίο ο καθένας μπορεί εύκολα να δοκιμάσει στο σπίτι. Για αυτό το πείραμα, χρειάζεται μαγειρεμένο ρύζι, διαιρεμένο σε βάζα με ετικέτες διαφορετικών θετικών και αρνητικών λέξεων, τα οποία στη συνέχεια σφραγίζονται. Αποθηκευμένα στο ίδιο μέρος υπό τις ίδιες συνθήκες, με την πάροδο του χρόνου, το ρύζι θα αλλάξει διαφορετικά στο βάζο ανάλογα με το αν φέρει ετικέτες με θετικές ή αρνητικές λέξεις. Το ρύζι στο βάζο με τη λέξη «αγάπη» παρέμεινε εμφανώς όμορφο, ενώ το ρύζι στο βάζο με τη λέξη «μίσος» μούχλιασε.

Η επίδραση των προσευχών στη δομή του νερού

Η έρευνα του Έμοτο περιελάμβανε επίσης τη μελέτη της επίδρασης της προσευχής και της πρόθεσης στο νερό. Διαπίστωσε ότι η έκθεση του νερού σε θετικές προθέσεις και προσευχές μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη ποιότητα νερού, ενώ οι αρνητικές προθέσεις μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα.

Σε ένα πείραμα, ο καθηγητής Έμοτο πήρε ένα δείγμα νερού από μια λίμνη και πάγωσε ένα μέρος του. Τα παγωμένα μόρια ήταν αρκετά άμορφα και ακανόνιστα. Όταν ένας ιερέας προσευχήθηκε δίπλα σε ένα μέρος του ίδιου δείγματος νερού, μετά το πάγωμα του δείγματος, ένα τέλεια κανονικό και όμορφο κρυσταλλικό πλέγμα εμφανίστηκε κάτω από το μικροσκόπιο.

Επιστημονική κριτική και κληρονομιά

Το έργο του Δρος Έμοτο έχει επικριθεί από πολλούς επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι τα πειράματά του στερούνται επιστημονικής αυστηρότητας. Οι ισχυρισμοί του δεν υποστηρίζονται από την επικρατούσα επιστήμη, και οι θεωρίες του για τις ιδιότητες του νερού δεν έχουν γίνει αποδεκτές από την επιστημονική κοινότητα.

Παρά τις κριτικές αυτές, το έργο του Δρος Έμοτο έχει επηρεάσει σημαντικά τη λαϊκή κουλτούρα και οι ιδέες του έχουν εμπνεύσει πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Πολλοί άνθρωποι έχουν υιοθετήσει τις θεωρίες και τις πρακτικές του, συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης και χρήσης νερού με θετικές λέξεις στα μπουκάλια νερού και της αναπαραγωγής κλασικής μουσικής για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού στα σπίτια τους.

Συγγραφικό έργο και κοινωνική δράση

Εκτός από την έρευνά του για το νερό, ο Δρ Έμοτο ήταν επίσης παραγωγικός συγγραφέας, γράφοντας αρκετά βιβλία για τις θεωρίες και τα ευρήματά του. Μεταξύ των πιο δημοφιλών βιβλίων του είναι τα «The Hidden Messages in Water», «The True Power of Water» και «The Miracle of Water».

Το 2005, ίδρυσε το «Emoto Peace Project», έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό αφιερωμένο στην προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης μέσω της δύναμης της θετικής σκέψης και πρόθεσης. Ο οργανισμός ενθάρρυνε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να στέλνουν θετικές προθέσεις και προσευχές για ειρήνη σε πηγές νερού, με την ελπίδα ότι η επίδραση της ειρήνης και της αρμονίας θα εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο.

Ο Δρ Μασάρου Έμοτο απεβίωσε στις 17 Οκτωβρίου 2014, αλλά το έργο και οι ιδέες του συνεχίζουν να εμπνέουν ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η κληρονομιά του αποτελεί μαρτυρία της δύναμης της ανθρώπινης συνείδησης και του δυναμικού της φύσης να θεραπεύσει και να μεταμορφώσει τη ζωή μας.

Από το ματωμένο φεγγάρι και τη μερική έκλειψη του Ήλιου μέχρι την «εξαφάνιση» των δακτυλίων του Κρόνου, ο Μάρτιος είναι γεμάτος από συναρπαστικά αστρονομικά γεγονότα για τους παρατηρητές του ουρανού.

Τη νύχτα της 13ης προς 14η Μαρτίου, οι παρατηρητές του ουρανού στη βόρεια και νότια Αμερική, καθώς και σε περιοχές της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ωκεανίας, θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μια ολική έκλειψη Σελήνης, γνωστή και ως «Ματωμένο Φεγγάρι» λόγω της κόκκινης απόχρωσης που θα έχει η Σελήνη. Η σεληνιακή έκλειψη πραγματοποιείται όταν η Σελήνη, η Γη και ο Ήλιος ευθυγραμμίζονται, με τη Γη να βρίσκεται μεταξύ των δύο άλλων ουράνιων σωμάτων και να ρίχνει τη σκιά της πάνω στον φυσικό της δορυφόρο. Ωστόσο, ακόμα και όταν το φεγγάρι βρίσκεται εντελώς στη σκιά της Γης, ο πλανήτης μας δεν εμποδίζει τελείως το φως του Ηλίου. Η Σελήνη παίρνει ένα κοκκινωπό χρώμα, καθώς το ηλιακό φως φιλτράρεται μέσα από τη γήινη ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα το μπλε φως να σκεδάζεται, ενώ το κόκκινο φως να συνεχίζει την πορεία του μέχρι να φτάσει στην επιφάνεια της Σελήνης. Το πόσο κόκκινο εμφανίζεται το φεγγάρι εξαρτάται και από το πόση ρύπανση ή σύννεφα υπάρχουν στην ατμόσφαιρα.

Πρόκειται για την πρώτη ολική έκλειψη Σελήνης από το 2022. Στην Ελλάδα, η ολική φάση της έκλειψης δε θα είναι ορατή, παρά μόνο η έκλειψη όταν η Σελήνη θα μπει στην παρασκιά της Γης. Η μέγιστη φάση της θα συμβεί στις 6.33 το πρωί της 14ης Μαρτίου και συνιστάται η παρατήρηση από υψηλά σημεία. Σημειώνεται ότι ενώ για τις ηλιακές εκλείψεις απαιτούνται ειδικά γυαλιά, οι σεληνιακές εκλείψεις είναι ασφαλείς για παρατήρηση με γυμνό μάτι.

Η συγκεκριμένη έκλειψη Σελήνης είναι η πρώτη μιας τετράδας σεληνιακών εκλείψεων, με τις επόμενες να πραγματοποιούνται στις 8 Σεπτεμβρίου 2025 (ολική), στις 3 Μαρτίου 2026 (ολική) και στις 28 Αυγούστου 2026 (μερική).

Οι δακτύλιοι του Κρόνου εξαφανίζονται

Ένα από τα πιο εμβληματικά χαρακτηριστικά του Ηλιακού μας συστήματος, οι δακτύλιοι του Κρόνου, θα… εξαφανιστούν στις 23 Μαρτίου. Δεν πρόκειται για μια μόνιμη εξαφάνιση – κάτι που, όπως έχει υπολογίσει σε μελέτη της η NASA, θα συμβεί σε περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια, καθώς οι δακτύλιοι έλκονται από τη βαρύτητα προς τον Κρόνο ως μια σκονισμένη βροχή σωματιδίων πάγου. Αυτή τη στιγμή, όμως, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Απλά οι δακτύλιοι θα γίνουν αόρατοι από τη Γη για ένα μικρό χρονικό διάστημα, λόγω της γωνίας θέασης από τη Γη. Καθώς η Γη και ο Κρόνος θα αλλάζουν θέση, οι δακτύλιοι θα αρχίσουν να φαίνονται και πάλι από τον Νοέμβριο του 2025, με την ευρύτερη ορατότητά τους να υπολογίζεται το 2032.

Μερική έκλειψη Ηλίου

Το Σάββατο 29 Μαρτίου 2025 θα συμβεί μια μερική έκλειψη Ηλίου, που θα είναι ορατή από περιοχές της βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της βορειοδυτικής Αφρικής. Κατά τη διάρκεια αυτής της έκλειψης, η Σελήνη θα καλύψει ένα μέρος του Ήλιου. Στην Ευρώπη, η έκλειψη θα είναι σημαντικά ορατή, με μεγαλύτερη κάλυψη στα βορειοδυτικά. Συγκεκριμένα, στη δυτική Γροιλανδία η κάλυψη θα φτάσει έως και το 86%, ενώ στο Εδιμβούργο θα είναι 40%, στο Δουβλίνο 41%, στο Λονδίνο 30% και στο Παρίσι 23%. Στην Ελλάδα η έκλειψη δε θα είναι ορατή. Μπορεί η έκλειψη να είναι μερική, ωστόσο οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι για να δούμε οποιαδήποτε έκλειψη Ηλίου χρειαζόμαστε ειδικά γυαλιά.

Βροχές διαττόντων αστέρων

Από τις 25 Φεβρουαρίου είναι σε εξέλιξη μια μικρή βροχή διαττόντων αστέρων γ-Νορμίδες, που θα κορυφωθεί στις 14 και 15 Μαρτίου, οπότε και αναμένονται έως έξι μετέωρα ανά ώρα, που θα είναι ορατά στο νότιο ημισφαίριο αλλά και σε περιοχές της Μεσογείου. Η πηγή τους είναι ο κομήτης C/1913 R1 (Crommelin). Αν και η βροχή αυτή δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή, τον επόμενο μήνα, από τις 15 έως τις 30 Απριλίου, με αποκορύφωμα στις 21 και 22 Απριλίου, αναμένεται μια άλλη βροχή, οι Λυρίδες, οπότε υπολογίζονται 15-20 μετέωρα ανά ώρα. Το ακτινοβόλο σημείο τους βρίσκεται στον αστερισμό Λύρα, κοντά στον φωτεινότερο αστέρα αυτού του αστερισμού, τον α-Λύρας ή Βέγας. Η πηγή της βροχής διαττόντων είναι τα απομεινάρια που προέρχονται από τον μεγάλης περιόδου κομήτη C/1861 G1 (Θάτσερ).

Της Μαρίας Κουζινοπούλου

Μια σημαντική ωκεανογραφική αποστολή με στόχο τη διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των υδροθερμικών συστημάτων της καλδέρας της Σαντορίνης και του υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπος, που παίζουν σημαντικό ρόλο στις μαγματικές διεργασίες, βρίσκεται σε εξέλιξη με το ωκεανογραφικό σκάφος «RRS Discovery» του National Oceanography Centre. Στην αποστολή συμμετέχει και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η αποστολή HYDROMOX, που χρηματοδοτείται από τη βρετανική κυβέρνηση, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση των φυσικών μηχανισμών που διαμορφώνουν τον υποθαλάσσιο ηφαιστειακό χώρο και την πρόβλεψη πιθανών κινδύνων για την ευρύτερη περιοχή του ηφαιστειακού συγκροτήματος της Σαντορίνης. Η αποστολή είχε προγραμματιστεί ήδη πριν από την πρόσφατη σεισμική δραστηριότητα, λόγω της διαπιστωμένης αναγκαιότητας παρακολούθησης του ενεργού υδροθερμικού πεδίου του Κολούμπου και της καλδέρας της Σαντορίνης για τυχόν αλλαγές.

Μέσω συνδυασμένων γεωφυσικών και γεωχημικών μεθόδων, οι ερευνητές της αποστολής HYDROMOX (Hydrothermal modulation of caldera explosivity), με επικεφαλής την ερευνήτρια Ισομπέλ Γεό από τον βρετανικό οργανισμό «National Oceanography Centre», θα αποτυπώσουν τις θέσεις των «διαδρομών», μέσα από τις οποίες γίνεται μεταφορά των υδροθερμικών ρευστών προς την επιφάνεια, ενώ ταυτόχρονα ελέγχουν τις θεμελιώδεις διεργασίες του μάγματος. Με τον τρόπο αυτό θα διερευνηθούν περαιτέρω οι νέοι και οι υφιστάμενοι γεωκίνδυνοι, οι οποίοι προέρχονται από την ύπαρξη ρευστών στα ενεργά υδροθερμικά πεδία της περιοχής.

Στο πρόγραμμα συμμετέχει ερευνητική ομάδα του Υποθαλάσσιου Παρατηρητηρίου Σαντορίνης SANTORY του ΕΚΠΑ, που αποτελείται από την καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας Εύη Νομικού και την υποψήφια διδάκτορα Θαλάσσιας Γεωλογίας και Ηφαιστειακής Επικινδυνότητας Άννα Κατσίγερα. «Ο θαλάσσιος χώρος βορειοανατολικά της Σαντορίνης είναι στο επίκεντρο διεθνών ωκεανογραφικών αποστολών από το 2001 και το ΕΚΠΑ συμμετέχει σε όλες τις αποστολές για τη μελέτη των θαλάσσιων γεωκινδύνων», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Εύη Νομικού.

Η ίδια περιγράφει ότι κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης ωκεανογραφικής αποστολής «θα πραγματοποιήσουμε νέες δειγματοληψίες αερίων και υγρών από τις ενεργές υδροθερμικές καμινάδες του Κολούμπου, με τη βοήθεια ρομποτικού οχήματος, και τα αποτελέσματα θα συγκριθούν με τα δεδομένα του SANTORY που είχαν συλλεχθεί πριν από τη σεισμική κρίση. Επιπλέον, θα γίνεται εκ νέου τοποθέτηση ειδικών οργάνων στον κρατήρα του Κολούμπου καθ’ όλη τη διάρκεια της ωκεανογραφικής αποστολής, για την καλύτερη κατανόηση της δυναμικής του ηφαιστείου και την καταγραφή τυχόν αλλαγών, τόσο στο ενεργό υδροθερμικό πεδίο όσο και στον ευρύτερο κρατήρα του υποθαλάσσιου ηφαιστείου.»

Η ωκεανογραφική αποστολή θα χρησιμοποιήσει ένα σύνολο προηγμένων τεχνικών, όπως η ανάπτυξη συστοιχίας γεωφυσικών οργάνων για τη χαρτογράφηση των ενεργών υπόγειων διαδρομών ροής ρευστών, ηλεκτρομαγνητικές έρευνες για τη δημιουργία λεπτομερών χαρτών πορότητας και διαπερατότητας των ρευστών, τοποθέτηση νέων υποθαλάσσιων σεισμογράφων στον σεισμογόνο χώρο της Ανύδρου και της καλδέρας της Σαντορίνης, καθώς και δειγματοληψία υδροθερμικών ρευστών για ισοτοπικές αναλύσεις. Επιπλέον, η αποστολή θα μελετήσει το υδροθερμικό σύστημα της καλδέρας της Σαντορίνης και θα γίνει σύγκριση με τη συμπεριφορά του κατά την σεισμοηφαιστειακή κρίση του 2011-12.

Παράλληλα, όπως εξηγεί η κα Νομικού στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, λόγω της πρόσφατης σεισμικής δραστηριότητας στον θαλάσσιο χώρο βορειοανατολικά της Σαντορίνης, αποφασίστηκε από τους συνεργάτες του ερευνητικού προγράμματος Multimarex να ανασυρθούν δύο μεγάλοι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι από τον κρατήρα του Κολούμπου που είχαν τοποθετηθεί τον Δεκέμβριο του 2024 με το ωκεανογραφικό «Maria Merian», ώστε να ανακτηθούν τα δεδομένα, αλλά και να τοποθετηθούν εκ νέου στην περιοχή της Ανύδρου. Οι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι είναι εφοδιασμένοι με σένσορες που έχουν καταγράψει εκτός της σεισμικότητας και τυχόν αλλαγές της εδαφικής παραμόρφωσης του πυθμένα του Κολούμπου, αλλαγές στη θερμοκρασία και άλλες φυσικές παραμέτρους. «Αποτελούν πολύτιμα δεδομένα διότι περιέχουν χρονοσειρές δεδομένων πριν και κατά τη διάρκεια της σεισμικής κρίσης», προσθέτει η κα Νομικού.

Επιπλέον, τον προηγούμενο μήνα, κατά τη διάρκεια της σεισμικής δραστηριότητας, είχαν τοποθετηθεί και ανασυρθεί φορητοί υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι μέσα στην καλδέρα της Σαντορίνης, οι οποίοι μετρούσαν τη μικροσεισμικότητα της περιοχής. Τα δεδομένα βρίσκονται υπό επεξεργασία από τους συνεργάτες σεισμολόγους του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Της Μ.Κουζινοπούλου

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ — Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA παρέχει την καλύτερη ματιά στα χαοτικά γεγονότα που εκτυλίσσονται γύρω από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας, παρατηρώντας ένα σταθερό τρεμόπαιγμα φωτός που σημειώνεται από περιστασιακές φωτεινές εκλάμψεις καθώς το υλικό τραβιέται προς τα μέσα από την τεράστια βαρυτική του έλξη.

Το Webb, το οποίο ξεκίνησε το 2021 και άρχισε να συλλέγει δεδομένα το 2022, δίνει τη δυνατότητα στους αστρονόμους να παρατηρούν την περιοχή γύρω από τη μαύρη τρύπα — που ονομάζεται Τοξότης A* ή Sgr A* — για εκτεταμένες περιόδους για πρώτη φορά, επιτρέποντάς τους να διακρίνουν πρότυπα δραστηριότητας. Η περιοχή γύρω από το Sgr A* θεωρήθηκε ότι είναι γεμάτη δραστηριότητα αντί να παραμένει σε σταθερή κατάσταση.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ένα συνεχές τρεμόπαιγμα φωτός από τον στροβιλιζόμενο δίσκο αερίου που περιβάλλει τη μαύρη τρύπα — που ονομάζεται δίσκος προσαύξησης. Αυτό το τρεμόπαιγμα φαίνεται να προέρχεται από υλικό πολύ κοντά στον ορίζοντα γεγονότων, το σημείο χωρίς επιστροφή πέρα ​​από το οποίο τα πάντα — αστέρια, πλανήτες, αέρια, σκόνη και όλες οι μορφές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας — σύρονται στη λήθη.

Υπήρχαν επίσης περιστασιακές εκλάμψεις—περίπου μία έως τρεις μεγάλες σε διάστημα 24 ωρών, με μικρότερες εκρήξεις ενδιάμεσα.

«Ο δίσκος προσαύξησης είναι μια πολύ χαοτική περιοχή γεμάτη αναταράξεις και το αέριο γίνεται ακόμα περισσότερο χαοτικό και συμπιέζεται καθώς πλησιάζει τη μαύρη τρύπα, υπό ακραία βαρύτητα», δήλωσε ο αστροφυσικός Φαρχάντ Γιουσέφ-Ζάντε του Northwestern University στο Ιλινόις, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας που δημοσιεύτηκε την Τρίτη στο Astrophysical Journal Letters.

«Σφαίρες αερίου προσκρούουν η μία στην άλλη και σε ορισμένες περιπτώσεις συνενώνονται ή συμπιέζονται μεταξύ τους από τα ισχυρά μαγνητικά πεδία που υπάρχουν μέσα στον δίσκο — κάπως παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει στις ηλιακές εκλάμψεις», δήλωσε ο αστροφυσικός και συν-συγγραφέας της μελέτης Χάουαρντ Μπάσχαουζ του Επιστημονικού Ινστιτούτου Διαστημικού Τηλεσκοπίου στη Βαλτιμόρη.

Ενώ αυτές οι εκρήξεις προκύπτουν από έναν μηχανισμό παρόμοιο με τις ηλιακές εκλάμψεις — στις οποίες εκτοξεύονται θερμά φορτισμένα σωματίδια στο διάστημα από τον ήλιο μας — συμβαίνουν σε διαφορετικό αστροφυσικό περιβάλλον και σε πολύ υψηλότερο ενεργειακό επίπεδο.

Οι μαύρες τρύπες είναι εξαιρετικά πυκνά αντικείμενα με βαρύτητα τόσο ισχυρή που ούτε το φως μπορεί να διαφύγει, καθιστώντας την παρατήρησή τους αρκετά δύσκολη. Ως εκ τούτου, οι νέες παρατηρήσεις δεν αφορούν την ίδια τη μαύρη τρύπα αλλά το υλικό που την περιβάλλει.

Το Sgr A* έχει περίπου 4 εκατομμύρια φορές τη μάζα του ήλιου μας και βρίσκεται περίπου 26.000 έτη φωτός από τη Γη. Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα χρόνο, 5,9 τρισεκατομμύρια μίλια.

Οι περισσότεροι γαλαξίες έχουν μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα σε κάποιο μέρος μέσα τους. Ενώ τα γεγονότα που παρατηρούνται γύρω από το Sgr A* είναι δραματικά, αυτή η μαύρη τρύπα δεν είναι τόσο ενεργή όσο κάποιες στο κέντρο άλλων γαλαξιών και θεωρείται ότι βρίσκεται σε σχετικά ήρεμη κατάσταση.

Τα νέα ευρήματα βασίστηκαν σε συνολικά περίπου 48 ώρες παρατηρήσεων του Sgr A* που έκανε το Webb κατά τη διάρκεια ενός έτους, σε επτά βήματα που κυμαίνονταν από 6 ώρες έως 9,5 ώρες, καθώς οι ερευνητές λάμβαναν συνεχείς μετρήσεις φωτεινότητας γύρω από τη μαύρη τρύπα.

Οι παρατηρήσεις παρέχουν μια εικόνα για το πώς οι μαύρες τρύπες αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Ο Γιουσέφ-Ζάντε είπε ότι περίπου το 90 τοις εκατό του υλικού του δίσκου προσαύξησης πέφτει στη μαύρη τρύπα ενώ το υπόλοιπο εκτινάσσεται πίσω στο διάστημα.

Αυτός ο δίσκος προσαύξησης φαίνεται να αποτελείται από υλικό συσσωρευμένο από τους αστρικούς ανέμους των κοντινών αστεριών —αέριο που εκτοξεύεται από την επιφάνεια αυτών των άστρων— το οποίο συλλαμβάνεται από τη βαρυτική δύναμη του Sgr A*, και όχι από ένα αστέρι που περιπλανήθηκε πολύ κοντά και τεμαχίστηκε, είπαν οι ερευνητές.

Οι αστρονόμοι παλαιότερα περιορίζονταν στο να λαμβάνουν παρατηρήσεις λίγων ωρών από επίγεια τηλεσκόπια ή περίπου 45 λεπτά τη φορά από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble σε τροχιά, και έτσι είχαν έναν αποσπασματικό απολογισμό. Το Webb προσφέρει επίσης την προηγμένη ευαισθησία κάμερας υπέρυθρης ακτινοβολίας (NIRCam) και οι παρατηρήσεις έγιναν σε δύο διαφορετικά μήκη κύματος εντός του υπέρυθρου φάσματος.

«Είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι το Sgr A* εμφανίζει συχνά φωτεινές εκλάμψεις σε πολλά διαφορετικά μήκη κύματος, που κυμαίνονται από ραδιοφωνικά μήκη, σε υπέρυθρες, οπτικό φάσμα, ακόμη και ακτίνες Χ. Αλλά οι περισσότερες προηγούμενες παρατηρήσεις, που έγιναν τόσο από το επίγειο όσο και από το διαστημικό τηλεσκόπιο, περιορίζονταν στο να μπορούν να παρατηρήσουν μόνο το Sgr A* για λίγες ώρες κάθε φορά ή ήταν περιορισμένες στην ευαισθησία τους και ως εκ τούτου ανίχνευαν μόνο τις περιστασιακές φωτεινότερες εκλάμψεις», είπε ο Μπάσχαουζ.

του Will Dunham

Στην κομητεία Γινγκ, στην επαρχία Σανσί της Κίνας, υπάρχει η παλαιότερη και ψηλότερη (67, 31 m) ξύλινη παγόδα στον κόσμο, που χτίστηκε χωρίς να χρησιμοποιηθεί ούτε ένα καρφί. Σύμφωνα με αρχαία βουδιστικά κείμενα, η παγόδα χτίστηκε το 1056. Σε πείσμα των αιώνων, των σεισμών και των πολέμων, η παγόδα επιβιώνει μέχρι σήμερα, έχοντας χρειαστεί  μέχρι τον 20ο αιώνα μόλις δέκα μικρές επισκευές. Η χρήση της είναι ιδιαίτερη: σε αυτή φυλάσσονται σημαντικά βουδιστικά ιερά λείψανα.

Κατά την πιο πρόσφατη ανακαίνιση της παγόδας, το 1974, η οποία κρίθηκε απαραίτητη εξαιτίας των βλαβών που είχαν προκληθεί στον ναό κατά τον Β΄ σινοϊαπωνικό πόλεμο (1937-1945), ανακαλύφθηκαν επτά ιερά κειμήλια, μεταξύ των οποίων δύο δόντια του Βούδα Σακιαμούνι, ιδρυτή των βουδιστικών διδασκαλιών, ο οποίος έζησε πριν από περίπου 2.500 χρόνια. Η σύγχρονη τεχνολογία επέτρεψε στους επιστήμονες να μελετήσουν τα δόντια του Βούδα αρκετά προσεκτικά.

Άλλο κειμήλιο που βρέθηκε στην εν λόγω παγόδα ήταν σφαιρίδια σαρίρας, υλικού που μοιάζει με μαργαριτάρι και το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στις στάχτες αποτεφρωμένων Βουδιστών δασκάλων και μοναχών. Υπάρχει σε διάφορα χρώματα και είναι άφθαρτο.

Η λέξη προέρχεται από τα σανσκριτικά, όπου σημαίνει «σώμα». Στα αρχαία βουδιστικά κείμενα χρησιμοποιείται συνήθως στον πληθυντικό και με την έννοια «λείψανα».

Η τελευταία εξέταση σαρίρας πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο της American Gem Society στην Αμβέρσα. Εξετάζοντας τα σφαιρίδια με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, οι επιστήμονες είδαν κάτι που τους έκανε να αναφωνήσουν: «Αποκλείεται!»

Τι ήταν αυτό που τους ξάφνιασε τόσο; Σε μεγέθυνση 1000x, έγινε διακριτή η εικόνα ενός καθιστού Βούδα περιτριγυρισμένου από τέσσερεις μικρότερους Βούδες. Επιπλέον, η ηλικία του υλικού αποδείχθηκε πολύ μεγαλύτερη από την ηλικία των δοντιών του Βούδα: όχι 2500 χρόνια, αλλά 3 δισεκατομμύρια χρόνια.

Άλλες μελέτες έχουν δείξει την ασυνήθιστα υψηλή θερμική αγωγιμότητα της σαρίρας, η οποία υπερβαίνει κατά πολύ αυτή του διαμαντιού. Η δοκιμή πίεσης έδειξε ότι μπορεί να αντέξει εύκολα 2000 τόνους. Επίσης, η υπέρυθρη ακτινοβολία επιβεβαίωσε ότι αυτή η ουσία δεν είναι τεχνητή. Αποτελείται κατά 98,07% από άνθρακα, με το υπόλοιπο μέρος να συνίσταται σε θείο, ψευδάργυρο, αντιμόνιο και τελλούριο. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι η σαρίρα είναι η πιο σκληρή ουσία που γνωρίζουμε και ότι είναι άφθαρτη. Και ότι, παρόλο που βρέθηκε στη Γη, είναι απίθανο να είναι γήινης προέλευσης.

 

Στον Βουδισμό, γενικά, πιστεύεται για τη σαρίρα ότι εμπεριέχει τη γνώση, τη διδασκαλία και την ουσία των Βουδιστών δασκάλων. Όσο ανώτερο το επίπεδο του δασκάλου τόσο ωραιότερα και τα κομμάτια της σαρίρα που απομένουν μετά την αποτέφρωσή του. Ορισμένοι θεωρούν ότι οι δάσκαλοι άφησαν πίσω τους τη σαρίρα επί τούτου για τους προσκυνητές.

Είναι ενδιαφέρον ότι η ανακαίνιση του ναού Φογκόνγκ έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης (1966-1976) στην Κίνα, ενώ καταστρέφονταν ανελέητα τα αρχαία βουδιστικά μνημεία σε όλη τη χώρα. Από αυτό το γεγονός θα μπορούσαμε να εικάσουμε ότι πρόκειται για μία ιερή και προστατευμένη τοποθεσία.

Του Χάβα Τορ 

Επιμέλεια: Βαλεντίνα Λισάκ & Αλία Ζάε

* H εικόνα της επικεφαλίδας προέρχεται από το αρχείο του Tevaprapas στο Creative Commons.