Ιστορία

Το κλασικό βιβλίο «Ταξίδια» του Μάρκο Πόλο αναφέρει τρόπους ζωής και γεγονότα που ο Βενετός εξερευνητής είδε διασχίζοντας την Ασία, φτάνοντας έως την Άπω Ανατολή, στην Κίνα, κατά την περίοδο της Δυναστείας Γιουάν, μερικά χρόνια πριν το 1300 μ.Χ.

Το βιβλίο χωρίζεται σε κεφάλαια γεωγραφικών τοποθεσιών. ‘Ενα μιλάει για τη Μέση Ανατολή, το επόμενο για την Ινδία, καθώς ο Μάρκο Πόλο ακολουθούσε τον Δρόμο του Μεταξιού. Μετά αναφέρεται η Μαντζουρία και μετά μια δυτική διάσχιση προς το Θιβέτ. Τελευταίο είναι μια νότια διάσχιση από τη Μαντζουρία προς τη Νότια Κίνα. Σε όλα, ο Μάρκο Πόλο αναφέρει συνήθειες των λαών, πράγματα που είδε και αναφορές που άκουσε.

Στο κεφάλαιο της Κίνας, η αφήγηση αρχίζει με τον Μεγάλο Χαν, δηλαδή τον Τάρταρο αυτοκράτορα Κουμπλάι Χαν, που τότε ήταν 42 ετών. Ο Μάρκο Πόλο λέει πως αν και είχε λάβει μέρος σε πολλές μάχες πριν γίνει αυτοκράτορας (αφού εν τέλει οι Τάρταροι πολεμούσαν επί 72 χρόνια πριν μπορέσουν να καταλάβουν την Κίνα) έλαβε μέρος μόνο σε μία αφότου έγινε αυτοκράτορας, την οποία περιγράφει στο βιβλίο. Μόνο από τους αριθμούς της μάχης μπορεί κάποιος να δει ότι η Ταρταρική, όπως την αναφέρει ο Πόλο, ή αλλιώς η Μογγολική αυτοκρατορία ήταν η μεγαλύτερη στη γνωστή ιστορία. Μπορούσε να συγκεντρώσει στρατό μεγαλύτερο από κάθε σύγχρονή μας συμμαχία κρατών και εκτεινόταν από την Κασπία θάλασσα έως την Κορεατική χερσόνησο.

Μόνο ένα μικρό κλάσμα του στρατού του Κουμπλάι Χάν βρισκόταν κοντά του όταν το χρειάστηκε για αυτήν τη μάχη. Παρόλα αυτά, το σύνολο των δύο στρατών μαζί με τους επαναστάτες Ταρτάρους διοικητές που του επιτέθηκαν, ξεπερνούσε το ένα εκατομμύριο άντρες, με το 60% να είναι ιππείς.

Διάφορα άλλα στοιχεία και πληροφορίες για τις τότε πόλεις επίσης δείχνουν το τεράστιο της αυτοκρατορίας. Τα τείχη του παλατιού και μόνο είχαν περίμετρο 40 χιλιομέτρων, με μια πολύ μεγάλη έκταση της πόλης εκτός τειχών, και με δώδεκα ενωμένα μεταξύ τους προάστια πέρα από αυτήν την έκταση, το καθένα διαμέτρου 8 χιλιομέτρων.

Ο Μάρκο Πόλο εργάστηκε για την κυβέρνηση του Κουμπλάι, ο οποίος τού ανέθεσε να περιηγηθεί στα διάφορα μέρη της αυτοκρατορίας όπου είδε και κατέγραψε πολλά στοιχεία. Αφοσιωμένος στη χριστιανική πίστη, βρήκε μεγάλη αποδοχή από τον Κουμπλάι Χαν και έκανε τελετές για τρεις θρησκείες συμπεριλαμβανομένου του χριστιανισμού, και προσευχόταν και στους τρεις θεούς, και «σε αυτόν που είναι ο ανώτερος στον ουρανό» όπως έλεγε, χωρίς να διευκρινίζει.

Στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας στα βόρεια, στη Μαντζουρία, κοντά στο σημερινό Πεκίνο, υπήρχε περίπολος το βράδυ, και απαγορευόταν η κυκλοφορία μετά από μία ορισμένη ώρα, εκτός από περιπτώσεις ανάγκης.

Αυτό γινόταν για να μην υπάρξουν σχέδια ανατροπής της κυβέρνησης από τους διαφορετικής φυλής πληθυσμούς. Αυτοί που ζούσαν στην πόλη τότε ήταν ένα άλλο μογγολικό φύλο που ο Μάρκο Πόλο αναφέρει ως Καθάυ, που αναφέρεται μάλλον στους Κιτάν, ένα γνωστό μογγολικό φύλο που πιθανότατα είχε απορροφήσει τον κινεζικό πολιτισμό. Ο Πόλο τούς ξεχωρίζει από τους Ταρτάρους σαν φυλή και λέει ότι ήταν ο πιο ευγενικός λαός που είχε συναντήσει, και με καλή προσωπική υγιεινή. Τον χειμώνα προσπαθούσαν να κάνουν μπάνιο κάθε μέρα, και το καλοκαίρι τρεις φορές την εβδομάδα. Όταν συναντούσαν κάποιον τον χαιρετούσαν με καθαρή φωνή και χαμόγελο.

Ο Πόλο αναφέρει ένα περιστατικό που μάλλον έδωσε έμπνευση σε πολλούς μεταγενέστερους συγγραφείς, για έναν Σαρακηνό μουσουλμάνο διοικητή ενός τμήματος της αυτοκρατορίας, που ζούσε επίσης στην πρωτεύουσα τον καιρό που ήταν και ο Πόλο εκεί, που ήλεγχε τον Μεγάλο Χαν. Ο Σαρακηνός, ονόματι Αχμέντ, είχε κάνει δυνατά ξόρκια στον Μεγάλο Χαν ώστε να πιστεύει ότιδήποτε του λέει και έτσι έδινε όποια θέση ήθελε να δώσει με αντάλλαγμα χρήματα και έκλεβε όποια γυναίκα ήθελε να κλέψει. Αν κάποιος του έφερνε αντίρρηση τον συκοφαντούσε στον Μεγάλο Χαν, και ο τελευταίος απλώς  έλεγε «κάνε όπως νομίζεις», με αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών αθώων, τη συσσώρευση τεράστιου πλούτου και την ατίμωση πολλών γυναικών.

Ο αγανακτισμένος γηγενής πληθυσμός κατάφερε μετά από χρόνια να του στήσει παγίδα για να τον εξοντώσει. Όταν ο Κουμπλάι Χαν το ερεύνησε, ανακάλυψε τα εκγλήματα του Αχμέντ και κατάλαβε ότι τα έκανε επειδή η θρησκεία του έλεγε ότι είναι εντάξει να βλάπτει τους αλλόθρησκους, και έτσι δεν τα θεωρούσε αμαρτίες.

Ως συνέπεια ο Κούμπιλαϊ αποστράφηκε βαθιά τον ισλαμισμό, κάλεσε τους Σαρακηνούς αξιωματούχους του μπροστά του και τους επέβαλε να ακολουθήσουν τα ταρταρικά έθιμα.

Για να δώσει μια γεύση του μεγέθους και πλούτου της αυτοκρατορίας, περιγράφει το παλάτι του Μεγάλου Χαν, το οποίο μόνο στις αίθουσες συμποσίου λέγεται ότι φιλοξενούσε 40.000 άτομα. Οι ευγενείς και οι ιππότες του Μεγάλου Χαν παρευρίσκονταν στα συμπόσια με τις γυναίκες τους. Ένα ίδιο παλάτι είχε χτιστεί για τον διάδοχό του.

Στο παλάτι επίσης διέμεναν και έτρωγαν καθημερινά 3.000 ιππείς της τιμητικής φρουράς του Κουμπλάι Χαν. Αυτοί άλλαζαν κάθε τρεις μέρες με άλλες τρεις ομάδες των 3.000, αριθμώντας συνολικά 12.000 ιππείς, ονόματι Κεσίκτεν, που στη γλώσσα μας σημαίνει ιππότες και υπερασπιστές του άρχοντα.

Στον κάθε ένα από αυτούς ο Κουμπλάι έδινε δεκατρία μακριά ενδύματα διακοσμημένα με πολύτιμους λίθους, για να φορούν από ένα στο επίσημο συμπόσιο του κάθε μήνα, ανάλογα με το ένδυμα που θα φορούσε ο ίδιος ο Κουμπλάι. Το καθένα κόστιζε 10.000 χρυσά νομίσματα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αφηγείται ο Πόλο. Ο  μισθός της αδρά αμειβόμενης φρουράς του αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, των Βαράγγων, ήταν 150 χρυσά το έτος.

Ο Κουμπλάι Χαν ήταν πιθανότατα ο μόνος αυτοκράτορας που μπορούσε να το κάνει αυτό.

Περιγράφεται εν συντομία και ο Πράσινος Λόφος, ένας λόφος όπου το έδαφος και τα δέντρα ήταν καλυμμένα με βαθυπράσινο λάπις λάζουλι, το οποίο είναι πολύτιμος λίθος.

Στις παρελάσεις για τον εορτασμό του νέου έτους παρήλαυναν έως και 5.000 ελέφαντες του Μεγάλου Χαν, στολισμένοι με κεντητά υφάσματα. Σύμφωνα με σύγχρονους ιστορικούς, ο Μάρκο Πόλο έμεινε στην Κίνα 17 χρόνια, και έτσι πιθανώς είδε πολλά από αυτά με τα μάτια του, και ίσως ακόμα περισσότερα, τα οποία δεν κατέγραψε.

Όταν οι Ευρωπαίοι έμαθαν για αυτά μετά την επιστροφή του, μπορούμε να φανταστούμε τι εντύπωση θα τους έκαναν!

Ο Μεγάλος Χαν επίσης αναπλήρωνε τα ζώα ή σιτηρά που ο κόσμος έχανε λόγω επιδημιών ή κακοκαιρίας, και τους απήλλασσε από τους φόρους ενός έτους.

Ακόμη, βοηθούσε τους φτωχούς που δεν μπορούσαν να έχουν ένα πιάτο φαγητό την ημέρα. Όπως κατέγραψε ο Πόλο, όποιος πήγαινε στο παλάτι ζητώντας φαγητό πάντοτε λάμβανε – κάθε μέρα δίνονταν 20.000 μπολ ρυζιού και κεχριού στους φτωχούς που το ζητούσαν.

Οι περιγραφές που βρίσκονται στο βιβλίο του Μάρκο Πόλο είναι αρκετά επιφανειακές και είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς από αυτές τον πολιτισμό των κατοίκων της Κίνας. Είναι κάτι σαν φωτογραφία, πολύ τυπικό του δυτικού τρόπου σκέψης. Παρόλα αυτά, το βιβλίο «Ταξίδια» του Μάρκο Πόλο μάς προσφέρει την ευκαιρία για ένα ταξίδι στον χρόνο και τον χώρο.

Μια συνοπτική ιστορία της Γαλλίας αποτελεί το πρόσφατο βιβλίο του Κόλιν Τζόουνς «Η συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας», με υπότιτλο «Από τη Ρωμαϊκή Γαλατία στην επανάσταση και την πολιτιστική ακτινοβολία — Μια Παγκόσμια Ιστορία για την εποχή μας».

Μέσα σε 300 περίπου σελίδες, ο Τζόουνς έχει συμπυκνώσει περίπου 2.000 χρόνια ιστορίας σε ένα ευανάγνωστο, διορατικό, αλλά και διασκεδαστικό βιβλίο, χωρίς να ‘στριμώξει’ τα θέματα του. Παραδόξως, οι ιστορικές εποχές — από τη βασιλεία του Χλωδοβίκου Α΄ και την άνοδο των Φράγκων μέχρι τη στρατιωτική και ιδεολογική πάλη μεταξύ της γαλλικής χριστιανοσύνης και την άνοδο του Ισλάμ, την επαναστατική και ναπολεόντεια εποχή και τη σύγχρονη εποχή του 20ου και 21ου αιώνα — ρέουν αρκετά ομαλά από το ένα στο άλλο.

Ο συγγραφέας συζητά στην εισαγωγή του την ιδέα της Γαλλίας ως αμάλγαμα ιδεών, πολιτισμών και λαών. Στη συνέχεια, προχωρά στην επίδειξη τού πώς ακριβώς, κατά τη διάρκεια των χιλιετιών, προέκυψε αυτός ο χαρακτήρας. Δεν ήταν μόνο οι συγκρούσεις, οι φιλοσοφικές ιδέες και τα βασιλικά διατάγματα που επέφεραν αλλαγές στη Γαλλία, αλλά, όπως υποδεικνύει νωρίς ο Τζόουνς, και οι κλιματικές αλλαγές και η εξάπλωση ασθενειών που συχνά ανάγκαζαν τη χώρα να αλλάζει και να προσαρμόζεται.

Από τη Μικρή Εποχή των Παγετώνων μέχρι τον Μαύρο Θάνατο, ο Τζόουνς παρέχει αρκετές λεπτομέρειες για να διασφαλίσει ότι οι αναγνώστες μπορούν να κατανοήσουν τον αντίκτυπο και τη σοβαρότητα τέτοιων στιγμών. Όσον αφορά τις συρράξεις, όμως, δύσκολα μπορεί κανείς να σκεφτεί τη Γαλλία χωρίς τον θεσμό του πολέμου.

Πόλεμος και Θρησκεία

Ο Τζόουνς καθοδηγεί τον αναγνώστη μέσα από τη σταθερότητα της μοναδικής βασιλείας του Χλωδοβίκου (ή Κλόβις) Α΄ και την επακόλουθη αστάθεια μετά τον θάνατό του, όταν το φράγκικο βασίλειό του χωρίστηκε μεταξύ των τεσσάρων γιων του, με αποτέλεσμα την Αυστρασία, τη Νευστρία, τη Βουργουνδία και την Ακουιτανία. Δεν ήταν η τελευταία φορά που το βασίλειο θα χωριζόταν. Ο Λουδοβίκος ο Ευσεβής, γιος του Καρλομάγνου, επίσης χώρισε το βασίλειό του μεταξύ των τριών επιζώντων γιων του: του Λοθαρίου, του Λουδοβίκου του Γερμανικού και του Καρόλου του Φαλακρού.

Όπως προαναφέρθηκε, η θρησκεία έπαιξε έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη γέννηση και την ανάπτυξη της Γαλλίας, και συγκεκριμένα ο Χριστιανισμός, και ο Τζόουνς υφαίνει τη σημασία της θρησκείας σε όλη του την αφήγηση. Από την ήττα του στρατού των Ομεϋαδών στην Τουρ και τον προσηλυτισμό των Βίκινγκ στον Χριστιανισμό, μέχρι τους θρησκευτικούς πολέμους μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών κατά τον 16ο αιώνα και την ανατροπή και αποκατάσταση του Καθολικισμού τον 19ο αιώνα, η θρησκεία δικαιωματικά έχει τη θέση της στη «Συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας».

Ομοίως, η σημερινή Γαλλία δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς την εξέταση της επιρροής της Γαλλικής Επανάστασης και της, κατά καιρούς, βίαιης ώθησης της χώρας προς τον ρεπουμπλικανισμό. Από το 1789 και μετά, ο Τζόουνς σημειώνει την πολιτική αλλαγή φρουράς από τη μοναρχία στον ρεπουμπλικανισμό, από την αυτοκρατορία στη μοναρχία, μετά από τον ρεπουμπλικανισμό στη μοναρχία και τελικά στην Τρίτη, την Τέταρτη και τη σημερινή Πέμπτη Ρεπουμπλικανική Πολιτεία (με το διχασμένο Βισύ και την «Ελεύθερη» Γαλλία να συμμετέχουν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου). Η Γαλλία είναι πραγματικά μια ενδιαφέρουσα μελέτη της εθνικής πολιτικής και των εσωτερικών πολιτικών, καθώς και των εξωτερικών πολιτικών, με τις αποικιακές και μεταποικιακές εποχές της.

Εξαιρετική γραφή και σχεδιασμός

Ο Τζόουνς καλύπτει ένα πολύ ευρύ πεδίο, συμπεριλαμβανομένων πολιτιστικών θεμάτων, όπως οι φιλοσοφίες του Γαλλικού Διαφωτισμού και οι καλλιτεχνικές δημιουργίες που αλλάζουν το τοπίο. Ωστόσο, ο συγγραφέας παραμένει ισορροπημένος. Η «Συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας» παρουσιάζει την ιστορία όπως θα έπρεπε να παρουσιάζεται, με έναν ψύχραιμο, αν και εξαιρετικά διασκεδαστικό τρόπο. Σίγουρα, για τους πολλούς αιώνες που καλύπτει, θα περίμενε κανείς να περνάει γρήγορα τα χρόνια σε κάθε σελίδα, αλλά αυτό δεν οδηγεί πάντα σε ένα ρέον, ευχάριστο κείμενο. Ο Τζόουνς το πετυχαίνει κάνοντας το βιβλίο του σταθερά συναρπαστικό, αποδεικνύοντας ότι, αν και Βρετανός, είναι ένας από τους κορυφαίους μελετητές της γαλλικής ιστορίας.

Η ομάδα σχεδιασμού του βιβλίου αξίζει επίσης συγχαρητήρια. Οι χάρτες και τα γραφικά είναι σαφή και πολύ χρήσιμα, κάνοντας την ανάγνωση ακόμα πιο εντυπωσιακή. Η χρήση φωτογραφιών σε όλο το βιβλίο ήταν επίσης μια ωραία πινελιά. Η εμπειρία του εκδότη στην οργάνωση ενός τέτοιου βιβλίου είναι εμφανής – πράγματι, υπάρχουν 20 «Σύντομες» εργασίες μέχρι στιγμής από τις εκδόσεις The Experiment Publishing. Η «Συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας» αποτελεί μία ένδειξη ότι και τα υπόλοιπα ανάλογα έργα ίσως αξίζει να διαβαστούν. Σίγουρα φαίνεται να είναι ο «συντομότερος» τρόπος για να αποκτήσετε περισσότερες γνώσεις σχετικά με πολλά ιστορικά θέματα.

«Η συντομότερη Ιστορία της Γαλλίας: Από τη Ρωμαϊκή Γαλατία στην Επανάσταση και την Πολιτιστική Ακτινοβολία — Μια Παγκόσμια Ιστορία για την Εποχή μας»

Συγγραφέας: Colin Jones
Εκδότης: The Experiment Publishing, 15 Απριλίου 2025
Χαρτόδετο, 304 σελίδες

Του Dustin Bass

Ο Λέων, γνωστός στην εποχή του ως Λέων ο φιλόσοφος ή Λέων ο Μαθηματικός, ασχολήθηκε με πολλούς κλάδους της επιστήμης και τα επιτεύγματά του αναγνωρίστηκαν και τιμήθηκαν τόσο από τους Βυζαντινούς όσο και από τους Άραβες.

Γεννήθηκε γύρω στα 790 μ.Χ. στη Θεσσαλία και μεγάλωσε στην Άνδρο. Έζησε στην Κωνσταντινούπολη για ένα χρονικό διάστημα όπου και διδάχτηκε γραμματική και προσωδία (κλάδοι του trivium – στα μεσαιωνικά πανεπιστήμια, το trivium αποτελείται από τρία αντικείμενα μελέτης. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως «οι τρεις δρόμοι»). Στη συνέχεια, επέστρεψε στο νησί του και μελέτησε ρητορική, μαθηματικά και αστρονομία, υπό την καθοδήγηση ενός μοναχού-δασκάλου.

Ο Λέων αγαπούσε τη γνώση και γύριζε σε μοναστήρια και σε βιβλιοθήκες αποφασισμένος να συλλέξει όσο περισσότερη μπορούσε. Εμβάθυνε σε πολλές επιστήμες, όπως στα μαθηματικά (συγκεκριμένα στην αριθμητική και στη γεωμετρία), στην αστρονομία και στη μουσική (κλάδοι που αποτελούσαν το quadrivium – τους «τέσσερις δρόμους»). Το 835, πήγε πάλι στην Κωνσταντινούπολη και άρχισε να παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα.

Η πορεία του Λέοντα

Εκείνη την εποχή, ο Λέων δεν είχε γίνει ακόμα γνωστός. Μία από τις απόψεις που επικρατούν μεταξύ των ιστορικών είναι ότι ένας από τους πρώην μαθητές του, τον οποίο είχε διδάξει γεωμετρία και ο οποίος είχε γίνει γραμματέας ενός στρατηγού, συνελήφθη από τους Άραβες κατά τη διάρκεια μίας μάχης.

Έγινε σκλάβος στο παλάτι του χαλίφη αλ Μαμούν στη Βαγδάτη, εκπλήσσοντας τον με τις γνώσεις του στη γεωμετρία και ακόμα περισσότερο γνωστοποιώντας του ότι στο Βυζάντιο υπήρχαν χιλιάδες άνθρωποι με ανώτερη μόρφωση. Όταν ρωτήθηκε πού είχε μορφωθεί, μίλησε για τον Λέοντα. Ο χαλίφης αλ Μαμούν ελευθέρωσε τον μαθητή και τον έστειλε πίσω μαζί με μία σειρά από μαθηματικά προβλήματα. Ο μαθητής τα έδωσε στο δάσκαλό του, και ο Λέων τα έλυσε χωρίς δυσκολία.

Όταν ο χαλίφης τα είδε λυμένα, ενθουσιάστηκε και έγραψε δύο επιστολές: μία στον Λέοντα και μία στον αυτοκράτορα Θεόφιλο, όπου ισχυριζόταν ότι θα του προσέφερε τεράστιες ποσότητες χρυσού και αιώνια ειρήνη εάν ο αυτοκράτορας δεχόταν να στείλει τον Λέοντα για να διδάξει στη Βαγδάτη. Ο Θεόφιλος αρνήθηκε και διόρισε τον Λέοντα δημόσιο διδάσκαλο, παραχωρώντας του τον ναό των Αγίων Σαράντα, όπου γίνονταν δωρεάν επιστημονικές διαλέξεις. Το 840, τον έκανε και Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, όμως τρία χρόνια μετά – έναν χρόνο μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα – καθαιρέθηκε ως εικονομάχος.

Η ιστορία του, όμως, δεν τελειώνει εκεί. Το 855, με την αμέριστη συμπαράσταση της αυτοκράτειρας Θεοδώρας (η οποία τον είχε καθαιρέσει από τον επισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης), του γιου της αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ (του Μέθυσου) και του Καίσαρα (πρωθυπουργού) Βάρδα, ανασυγκροτεί το «Πανδιδακτήριον» της Μαγναύρας, και το 855 μ.Χ. αναγορεύεται σε «ύπατο των φιλοσόφων», δηλαδή σε ένα είδος πρύτανη. Ξεκινάει να διδάσκει μαθηματικά (άλγεβρα και γεωμετρία), μουσική και αστρονομία. Μαθητές του υπήρξαν μεγάλες προσωπικότητες όπως ο Φώτιος ο Μέγας, ο Αρέθας, ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος (οι διαφωτιστές των Σλάβων) και ο αστρονόμος Θεοδήγιος. Λίγα είναι γνωστά για τη λειτουργία αυτού του σχολείου.

Η επιστημονική συνεισφορά του

Ο Λέων ήταν ο πρώτος παγκοσμίως που εισήγαγε τα γράμματα αντί των αριθμών τόσο στη θεωρητική αριθμητική όσο και στην άλγεβρα (π.χ. στις εξισώσεις). Διέσωσε όλα τα συγγράμματα των μεγάλων Ελλήνων επιστημόνων, όπως του Απολλωνίου του Περγαίου, του Θεωνά του Αλεξανδρέως, του μεγάλου Ευκλείδη (με ερμηνευτικά σχόλια του ιδίου), του Αρχιμήδη και του Πτολεμαίου και φρόντισε για τη μεταφορά πολλών εξ αυτών των έργων στην αυλή του χαλίφη.

Επίσης, συνέταξε αστρονομικούς πίνακες και διόρθωσε ένα λάθος του αστρονόμου Πορφυρίου σχετικά με την κίνηση των πλανητών. Δυστυχώς, από το μεγάλο συγγραφικό του έργο σώζονται πολύ λίγα.

Ο Λέων έμεινε περισσότερο γνωστός για την τελειοποίηση του αρχαίου συστήματος τηλεπικοινωνίας, του οπτικού τηλεγράφου. Οι φρυκτωριανοί πύργοι χρησιμοποιούταν από την αρχαιότητα για να προειδοποιούν για επικείμενες επιδρομές. Οι αλυσίδες όμως των φρυκτωριών είχαν μήκος μόνο μερικών δεκάδων χιλιομέτρων. Ο Λέων δημιούργησε μία αλυσίδα επτά φρυκτωρικών πύργων-σταθμών, μήκους περίπου δύο χιλιάδων χιλιομέτρων, που ξεκινούσε από την Κωνσταντινούπολη και έφτανε ως την Ταρσό της Κιλικίας, τους οποίους και έκτισε στις ψηλότερες κορυφές των οροσειρών που μεσολαβούσαν μεταξύ των δύο πόλεων, ώστε η φωτιά τους να είναι ορατή από εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Το σύστημα μετέδιδε όχι ένα αλλά δώδεκα διαφορετικά μηνύματα (όπως επιδρομή, νίκη ή ήττα, υποχώρηση του εχθρού, πυρκαγιά, σεισμό ή πλημμύρα κ.ά.).

Αυτό ήταν δυνατό χάρη σε δύο τέλεια συγχρονισμένα μηχανικά ρολόγια, τα πρώτα μηχανικά ρολόγια στην ιστορία, τοποθετημένα στα δύο άκρα της φρυκτωρικής αλυσίδας, που λειτουργούσαν με βάση μία διαίρεση της ημέρας σε σταθερές ώρες με αντίστοιχα συμφωνημένα 12 μηνύματα.

Με το παραπάνω σύστημα, το αυτοκρατορικό επιτελείο στην Κωνσταντινούπολη μπορούσε να πληροφορηθεί για το τι συνέβαινε στο καίριας σημασίας ανατολικό μεθοριακό μέτωπο από μία έως το πολύ έντεκα ώρες.

Ο Λέων, ως γνώστης της αλεξανδρινής τεχνολογίας, δημιούργησε ακόμη διάφορες «αυτόματες» μεταλλικές κατασκευές για τα βυζαντινά ανάκτορα, αξιοποιώντας την υδροστατική και αεροστατική πίεση. Ένα από τα σημαντικότερα υπήρξε, κατά το «Περί βασιλείου τάξεως», έργο του Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου (912-949), το «μηχανικόν σάρωθρον», δηλαδή μια μηχανική χελώνη που καθάριζε τους δρόμους της Βασιλεύουσας, κάτι παρόμοιο με τους οδοκαθαριστές.

Λέων ο αστρολόγος

Τέλος, ο Λέων υπήρξε και αστρολόγος και του αποδίδονται πολυάριθμες προβλέψεις όπως: μια καλή σοδειά στη Θεσσαλονίκη, η άνοδος του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνα και ο σεισμός του 869 στην Κωνσταντινούπολη – πρόβλεψη η οποία του επέτρεψε να φύγει εγκαίρως. Δεν προφήτευε όμως μόνο μέσω των αστεριών: σύμφωνα με τρεις χρονικογράφους, είδε την πτώση ενός αγάλματος ως οιωνό της δολοφονίας του Καίσαρα Βάρδα. Αρκετά αστρολογικά γραπτά έχουν διατηρηθεί με το όνομά του.

Δυστυχώς δεν μπορούν να επαληθευτούν όλες οι λεπτομέρειες για την ζωή του Λέοντα, με τους ιστορικούς να διαφωνούν για ορισμένα ζητήματα.

Πηγές

1. Δημήτριος Ντούρτας, Λέων ο Μαθηματικός: ο μεγαλύτερος επιστήμονας του Βυζαντίου, Αντίβαρο, 2008
2. Μάριος Νοβακόπουλος, Λέων ο μαθηματικός: Βυζαντινός επιστήμονας και εφευρέτης, mnovakopoulos.blogspot.gr, 2018
3. Hrothsige Frithowulf, Leo the mathematician: The logician of Byzantinen Philosophy, Malevus, 2023

Ο Οίκος της Σοφίας θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες βιβλιοθήκες στην παγκόσμια ιστορία. Τα πρώτα κείμενα που θρηνούν για την καταστροφή του εμφανίστηκαν περίπου 130 χρόνια μετά την πτώση του, εγείροντας ερωτήματα για το εάν τελικά ένα μέρος του επιβίωσε.

Στη Βαγδάτη του όγδοου αιώνα, το Χαλιφάτο των Αββασιδών παίρνει τη σημαντική απόφαση να ιδρύσει μία βιβλιοθήκη αφιερωμένη στη διατήρηση της γνώσης από όλο τον κόσμο, η οποία έγινε γνωστή ως Bayt al Hikmah, ο Οίκος της Σοφίας.

Η δημιουργία του Οίκου της Σοφίας

Το 750, η δυναστεία των Ομεϋαδών αντικαθίσταται από εκείνη των Αββασιδών. Δώδεκα χρόνια μετά, ο Αββασίδης χαλίφης αλ Μανσούρ χτίζει τη Βαγδάτη και μεταφέρει εκεί την πρωτεύουσα από τη Δαμασκό.

Ο φημισμένος Αββασίδης χαλίφης Χαρούν αλ Ρασίντ ανεβαίνει στην εξουσία το 786. Τα βιβλία και τα αντικείμενα που είχε συλλέξει φτάνουν να φτιάξουν μία βιβλιοθήκη από μόνα τους. Η αγάπη του για τη γνώση και η επιθυμία του για τη διάδοση της προωθούν τη μεταφορά ενός μέρους της ιδιωτικής βιβλιοθήκης του παλατιού σε δημόσιο χώρο. Μέχρι τότε, η μελέτη των έργων γινόταν αποκλειστικά από τους λογίους της αυλής. Τώρα, η βιβλιοθήκη ανοίγει για το ευρύ κοινό.

Ακαδημαϊκοί από διάφορα μέρη του κόσμου έρχονται να μελετήσουν στη βιβλιοθήκη της Βαγδάτης. Σταδιακά, ο Οίκος της Σοφίας διευρύνεται για να συμπεριλάβει παρατηρητήριο, Οίκο Μετάφρασης και καταλύματα για τους ακαδημαϊκούς επισκέπτες.

Ο αλ Ρασίντ προσέλαβε Πέρσες και χριστιανούς μεταφραστές για να μεταφράσουν τα έργα στα αραβικά. Η βιβλιοθήκη περιείχε έργα για την ιατρική, την αλχημεία, τη φυσική, τα μαθηματικά, την αστρολογία, τη γεωγραφία, τη χαρτογράφηση, τη ζωολογία, τη φιλοσοφία και άλλες επιστήμες.

Ο αλ Αμίν, γιος του αλ Ρασίντ και διάδοχος του θρόνου, συνέχισε το έργο του πατέρα του με τις μεταφράσεις των κειμένων από τα ελληνικά, τα κινεζικά, τα σανσκριτικά, τα περσικά και τα συριακά έως το 813, όπου εκθρονίστηκε από τον αδελφό του αλ Μαμούν.

Αλ Μαμούν

Ο αλ Μαμούν είχε ακόμα μεγαλύτερα σχέδια για τον Οίκο της Σοφίας. Εξοικειωμένος με τις επιστήμες από την πρώιμη παιδική του ηλικία, επένδυσε τεράστια ποσά στη βιβλιοθήκη, στη διδασκαλία και στην επέκταση του χώρου.

Η μετάφραση των έργων στα αραβικά ήταν και δικό του κυρίαρχο μέλημα και εφάρμοσε δύο διαφορετικές στρατηγικές για την επίτευξη του. Η πρώτη ήταν να διεκδικήσει σπάνια ειλητάρια και αρχαία κείμενα ως πολεμική λεία. Περισσότερα από 800 έργα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας αποκτήθηκαν με αυτό τον τρόπο.

Το δεύτερο ήταν να επιστρατεύσει στον αγώνα του αυτοκράτορες και άλλους ηγεμόνες για τη συγκέντρωση πολύτιμων χειρογράφων, όπως την αστρονομική πραγματεία του 2ου αιώνα από τον Έλληνα λόγιο Πτολεμαίο.

Οι κυριότερες γλώσσες που δουλεύονταν στον Οίκο της Σοφίας ήταν η ελληνική, η συριακή, η περσική και η αραβική. Αυτοί που αναλάμβαναν τις μεταφράσεις υπόκειντο σε τρεις προϋποθέσεις: θα έπρεπε α) να είναι έμπειροι μεταφραστές, β) να μιλούν άπταιστα τουλάχιστον δύο από τις επίσημες γλώσσες του Οίκου της σοφίας και γ) να αντλούν στοιχεία μόνο από τις πρωτότυπες πηγές.

Λέγεται ότι ο λόγος πίσω από το κίνημα των μεταφράσεων του αλ Μαμούν ήταν ότι συνάντησε τον Αριστοτέλη σε ένα από τα όνειρα του.

Η συνεισφορά του Οίκου της Σοφίας στον σύγχρονο κόσμο

Ο Οίκος της Σοφίας λειτούργησε ως φάρος για τα σπουδαία μυαλά της εποχής. Έγιναν έρευνες πάνω σε ινδικά βιβλία μαθηματικών, τα οποία χρησιμοποιούσαν ένα σύνολο δέκα συμβόλων για την αναπαράσταση των αριθμών αντί για γράμματα της λατινικής ή της ελληνικής αλφάβητου. Τα σύμβολα αυτά είναι οι αριθμοί όπως τους γνωρίζουμε σήμερα.

Επίσης, ο Οίκος της Σοφίας μπόρεσε να διατηρήσει γνώσεις από διαφορετικούς αρχαίους πολιτισμούς για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και να προσφέρει τις γνώσεις του σε όσους πέρασαν από εκεί.

Η πτώση του Οίκου της Σοφίας

Οι διάδοχοι του αλ Μαμούν συνέχισαν το έργο του έως ότου ο αλ Μουταουακίλ έγινε χαλίφης. Ο αλ Μουταουακίλ δεν ενδιαφερόταν για την επιστήμη και ανέστειλε όλες τις επιστημονικές εργασίες που πραγματοποιούνταν στον Οίκο της σοφίας. Επίσης, προώθησε μία πιο κυριολεκτική ερμηνεία του Κορανίου και της Χαντίθ και πίστευε ότι η ελληνική φιλοσοφία ήταν αντι-ισλαμική.

Το 1258, η Βαγδάτη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από τους Μογγόλους, μαζί και ο Οίκος της Σοφίας. Πηγές αναφέρουν ότι τα βιβλία ρίχτηκαν στον ποταμό Τίγρη.

Το γεγονός όμως ότι οι παλαιότερες πηγές που σχετίζονται με την καταστροφή τον βιβλίων γράφτηκαν 130 χρόνια μετά μάς βάζει σε σκέψεις. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ένα μέρος των βιβλίων διασώθηκε από τον Νασίρ αλ Ντιν αλ Τουσί, λόγιο της εποχής.

Πηγές

1. Yusuf C, Did the Mongols Really Destroy the Books of Baghdad (1258)? Examining the Tigris “River of Ink”, Yusuf chaudhary, 2019
2. Πότε και γιατί καταστράφηκε ο Οίκος της Σοφίας στη Βαγδάτη (φωτό), PRONEWS,2019
3. Amel Ait-Hamouda, Baghdad’s House of Wisdom: Uniting East and West to pursue knowledge, Middle East Eye, 2023
4. House of Wisdom, American Museum of Natural History

«Πανόραμα Περγάμου» θα μπορούσε να ονομάζεται μια ιστορική φωτογραφία από τα αρχεία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών που έγινε πρόσφατα γνωστή και η οποία τεκμηριώνει την ιστορία του Ρωμαίικου της μικρασιατικής αυτής πολιτείας. Ταυτόχρονα δίνει στον ερευνητή τη δυνατότητα να αντιληφθεί τον περίεργο εορτασμό του Πάσχα, που έφθασε σε σημείο παρέμβασης του Πατριαρχείου μιας και κάποια στιγμή… βγήκαν μαχαίρια!

Η φωτογραφία, τραβηγμένη το 1908 από τον Γάλλο αρχαιολόγο Ζοζέφ Σαμονάρ (Joseph Chamonard), αναδεικνύει την τοπιογραφία της Περγάμου ενώ αποδεικνύει στοιχεία της πόλης γνωστά μέχρι τώρα μόνο από προφορικές μαρτυρίες ή και από γραπτές περιγραφικές και μόνο.

Στο αριστερό τμήμα της βλέπει κανείς, για πρώτη φορά μετά το 1922, ολόκληρο τον κατεστραμμένο Ναό των Αγίων Θεοδώρων. Μνημείο που μέχρι σήμερα εθεωρείτο πως δεν έχει διασωθεί ούτε φωτογραφικά. Επρόκειτο για μια κλασική λεσβιακού τύπου βασιλική στην Αϊβαλιώτική της παραλλαγή, με το μεσαίο κλίτος υπερυψωμένο και με φεγγίτες στα πλάγια του να φωτίζουν το εσωτερικό του Ναού. Ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων ανοικοδομήθηκε και επεκτάθηκε το 1870 πάνω σε παλιότερο ναό, που αναφέρεται από τον 16ο αιώνα, και βρισκόταν εκεί σε ένα χώρο πέντε περίπου στρεμμάτων από τα οποία τα τέσσερα κάλυπτε το ορθόδοξο χριστιανικό νεκροταφείο.

Στο δεξιό τμήμα της φωτογραφίας εικονίζεται ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, ο τελευταίος Μητροπολιτικός Ναός της πόλης. Γνωστός αυτός και από άλλες φωτογραφίες, χτίστηκε στη δεκαετία του 1870 πιθανά από συνεργεία Λέσβιων κτιστάδων. Ρυθμού λεσβιακής βασιλικής και αυτός, στην Αϊβαλιώτικη παραλλαγή όπως ο Ναός των Αγίων Θεοδώρων.

Ανάμεσα στους Ρωμιούς κατοίκους των δυο ενοριών, των Αγίων Θεοδώρων που ήταν η παλιότερη ενορία της πόλης και της Ζωοδόχου Πηγής που ήταν η νεότερη, είχε αναπτυχθεί μια ιδιότυπη αντιπαράθεση που σίγουρα είχε να κάνει και με τις κοινωνικές και οικονομικές τάξεις που τις συναποτελούσαν.

Κι η αντίθεση αυτή εκδηλωνόταν κάθε Μεγάλη Παρασκευή με την «αγριάδα», του κονιάκ …βοηθούντος.

Τη Μεγάλη Πέμπτη το βράδυ, οι άνδρες της Περγάμου πήγαιναν στις δύο τους εκκλησιές. Όταν ο Εσταυρωμένος έβγαινε στο κέντρο των εκκλησιών βγαίνανε κι αυτοί έξω στις αυλές τους και «ξενυχτούσαν τον νεκρό» πίνοντας «κονιάκια για του Χριστέλ’ που πουνεί». Δηλαδή, «έπιναν κονιάκ για τον Χριστό που πονάει».

Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής οι Επιτάφιοι έβγαιναν για την περιφορά ανάμεσα στα σπίτια των μαχαλάδων. Σε κάποιο σημείο, όταν οι Επιτάφιοι συναντιόνταν, εξελισσόταν μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ένα πρωτόγνωρο και άγνωστης προέλευσης έθιμο. Οι δυο Επιτάφιοι -των ανδρών που όλο το βράδυ έπιναν «κονιάκια» – συγκρούονταν. Ήταν το έθιμο «της αγριάδας» μεταξύ όσων ακολουθούσαν τους Επιταφίους…

Στα τέλη του 19ου αιώνα, αυτή η «αγριάδα» εξελίχθηκε σε πραγματική σύγκρουση με έναν νεκρό και τραυματίες. Τότε ο Μητροπολίτης της Εφέσου, στην οποία υπαγόταν η Πέργαμος, με απειλή αφορισμού για όποιον παρέβαινε την εντολή, απαγόρευσε το έθιμο της ταυτόχρονης περιφοράς των Επιταφίων. Και όρισε εναλλάξ, ένας Επιτάφιος να περιφέρεται το μεσημέρι κι ένας πριν σκοτεινιάσει το απόγευμα. Τα «κονιάκια» δεν απαγορεύτηκαν και μάλιστα «μεταφέρθηκαν» από τους κατοίκους στους νέους τόπους εγκατάστασης τους μετά την Καταστροφή του 1922.

Σήμερα από τους δυο Ναούς δεν σώζεται τίποτα. Ο χώρος του Ναού των Αγίων Θεοδώρων έχει οικοδομηθεί και κατοικηθεί, στη θέση δε της Ζωοδόχου Πηγής έχει κτιστεί ένα σύγχρονο σχολείο. Όσο για τους Περγαμηνούς, απόγονοι προσφύγων στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.

Ας σημειωθεί ότι στην ίδια φωτογραφία από τα αρχεία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών βλέπει κανείς τον αρχαιολογικό χώρο του ιερού των Αιγυπτίων Μεγάλων Θεών. Στο κέντρο, ο ναός του Σεράπιδος, όπου κατά την παράδοση μαρτύρησε ο Αντύπας, πρώτος Επίσκοπος της Περγάμου, και που μετά τον εκχριστιανισμό της πολιτείας χρησιμοποιήθηκε σαν Ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Από τη μια και από την άλλη του πλευρά, οι δυο στρογγυλοί πύργοι – τα ιερά του Οσίριδος και της Ίσιδος που και αυτά χρησιμοποιήθηκαν σαν Ναοί των Αγίων Αντύπα και Πρόκλου και Παπύλου μέχρι τα χρόνια του Ταμερλάνου, που η Πέργαμος καταστράφηκε. Στα ύστερα χρόνια του 19ου αιώνα, το ιερό της Ίσιδος επαναχρησιμοποιήθηκε σαν ναός του Αγίου Αντύπα για να μετατραπεί το 1922 σε τζαμί (Κουρτουλούς τζαμί – τζαμί της Απελευθέρωσης) και ως τέτοιο να χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα.

Διακρίνεται επίσης η αρμένικη εκκλησία με το καμπαναριό της. Εξυπηρετούσε τις ανάγκες της μικρής αρμένικης κοινότητας της Περγάμου. Μετά το 1922 και αυτή καταστράφηκε.

Εμείς έχουμε την Νέα Υόρκη, αλλά η Αγγλία έχει την παλαιά Υόρκη (Γιορκ), έναν από τους κορυφαίους προορισμούς της χώρας εκτός του Λονδίνου. Η πόλη προσφέρει μια γοητευτική περιοδεία ιστορικών σημείων μαζί με άνετη ατμόσφαιρα για περπάτημα—όλα περιτριγυρισμένα από τα τρομερά μεσαιωνικά τείχη της.

Το Γιορκ έχει μια πλούσια, μακρά ιστορία, αρχικά ως Ρωμαϊκή επαρχιακή πρωτεύουσα το 71 μ.Χ., πρωτεύουσα του Αγγλο-Σαξονικού βασιλείου της Νορθούμπρια μετά την πτώση της Ρώμης, και ως εμπορικό κέντρο επονομαζόμενο Γιόρβικ από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα. Σαν να μετράς τους δακτυλίους σε ένα δέντρο, μπορείς να μετρήσεις τις εποχές του Γιορκ από τα διαφορετικά τούβλα στο τείχος της πόλης: Ρωμαϊκά στην βάση, μετά Δανικά, Νορμανδικά, και η «νέα» προσθήκη—από τον 14ο αιώνα.

Αργότερα, ο Ενρίκος VIII χρησιμοποίησε τον όμορφο καθεδρικό της πόλης ως το βόρειο κέντρο της Αγγλικανικής του εκκλησίας. Ο μεγαλοπρεπής καθεδρικός του Γιορκ—η μεγαλύτερη γοτθική εκκλησία της Αγγλίας—είναι εύκολα το κορυφαίο σημείο της πόλης. Για να τον βιώσετε σε μουσική και πνευματική δράση, πηγαίνετε στην απογευματινή λειτουργία. Ο καθεδρικός είναι επίσης διάσημος για το Μεγάλο Ανατολικό Παράθυρό του, με βαμμένο (και όχι εμποτισμένο) γυαλί: Έχει το μέγεθος γηπέδου τέννις και είναι ένας από τους μεγάλους θησαυρούς μεσαιωνικής τέχνης στην Ευρώπη. Οι όμορφοι πύργοι του καθεδρικού γίνονται σημείο πλοήγησης καθώς εξερευνάς την πόλη—ή μπορείς να ακολουθήσεις τις στρατηγικά τοποθετημένες πινακίδες, που βοηθούν τους τουρίστες δείχνοντας την κατεύθυνση όλων των σημείων ενδιαφέροντος.

Αν και μόνο ίχνη έχουν μείνει από τους περισσότερους οικισμούς των Σκανδιναβών, το «Γιόρβικ» ήταν η γιορτή του αρχαιολόγου, η καλύτερα διατηρημένη πόλη των Βϊκινγκ που έχει ποτέ εκσκαφεί. Όταν τελείωσαν οι αρχαιολόγοι, ο χώρος εκσκαφής μετατράπηκε στο Κέντρο Βίκινγκ Γιόρβικ. Επισκέπτες ανεβαίνουν σε ένα όχημα τύπου «πειρατές Καραϊβικής» και κάνουν μια διαδρομή μέσα από τον επαναδημιουργημένο δρόμο των Βίκινγκ, που έχει και κινούμενους ρομποτικούς χαρακτήρες. Η βόλτα μετά πηγαίνει στον χώρο ανασκαφής—τα διαλυμένα από τον χρόνο ερείπια μιας κάποτε ζωντανής πόλης. Αν και πρωτοποριακό το 1984, το Γιόρβικ μοιάζει τουριστικό σήμερα.

Για τα αντικείμενα των Βίκινγκ, όμορφα εξηγημένα και σε ιστορικό πλαίσιο χωρίς πλήθη, επισκεφθείτε το κοντινό Μουσείο Γιόρκσιρ. Χτισμένο στα απομεινάρια αυτού που κάποτε ήταν το πλουσιότερο αβαείο της βόρειας Αγγλίας, τα εκθέματά του λένε την ιστορία της ζωής εδώ για τους μοναχούς, πως όλο αυτό τελείωσε, και πολλά περισσότερα. Η αρχαία Ρωμαϊκή συλλογή περιέχει εκθέματα καθημερινής ζωής από περίεργες φιγούρες έως το κρανίο ενός άντρα που σκοτώθηκε με ένα χτύπημα σπάθης στο κεφάλι—κάνοντάς το οπτικά σαφές ότι ο αγώνας μεταξύ Ρωμαίων και βαρβάρων ήταν βίαιος. Το Γιορκ προσέλκυσε στρατιώτες, συγκεντρώνοντας μια μεγάλη συλλογή όπλων ανά τους αιώνες. Ένα από τα δημοφιλή σημεία του μουσείου είναι ένα Αγγλο-σαξονικό χάλκινο κράνος του ογδόου αιώνα.

Στην εγγύς περιοχή, το μουσείο Κάστρου Γιορκ είναι ένα παλιού τύπου σόου ενός ήρεμου Βικτωριανού σπιτιού. Αγγλικά ενθύμια από τον 18ο, 19ο, και 20ο αιώνα εκτίθενται έξυπνα σε μια τεράστια συλλογή εργαστηρίων, παλαιών καταστημάτων, και πάλαι ποτέ σαλονιών.

Καθώς οι πόλεις άρχισαν να μοντερνοποιούνται από το 1930, ο ιδρυτής του μουσείου αναγνώρισε την ανάγκη να διατηρήσει τα στοιχεία της Αγγλικής κληρονομιάς πριν εξαφανιστούν ολοκληρωτικά. Συνέλεξε ολόκληρα καταστήματα και τα επανασυναρμολόγησε εκεί. Στην Κίρκγκεϊτ, τον «δρόμο» που είναι το δημοφιλέστερο τμήμα του μουσείου, μπορείς να περπατήσεις μέσα σε πραγματικού μεγέθους αναδημιουργίες ενός κρεοπωλείου, αρτοποιείου, σιδηρουργείου, καταστήματος παιχνιδιών, και κουρείου του Λίνκολνσιρ. Τα καταστήματα είναι γεμάτα με τα πραγματικά εμπορεύματα του καιρού. Στα γλυκίσματα, μια φορά άκουσα Αγγλίδες γιαγιάδες να γελάνε και να θυμούνται τα λαχταριστά «γουρούνια μπαχαρικών», «σφαίρες τόγκο», «βραστά γλυκά δυόσμου», και «διαμάντια συνομιλίας.»

Ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης, κοντά στον σταθμού του τρένου, είναι το Εθνικό Μουσείο Σιδηροδρόμων, που δείχνει δύο αιώνες Βρετανικής σιδηροδρομικής ιστορίας. Στην Βιομηχανική Εποχή, το Γιορκ ήταν το κέντρο σιδηροδρόμων της βόρειας Αγγλίας. Το μουσείο φιλοξενεί μια σειρά όμορφα διατηρημένων ιστορικών τρένων που φαίνονται μέσα σε ένα πολύ μεγάλο κυκλικό κτήριο. Μια ατμομηχανή έχει ανοιχτεί στα δύο, και φαίνονται τα πιστόνια, οι τροχοί οδήγησης, και ένα κουτί καπνού σε δράση. Τα εκθέματα ακολουθούν την εξέλιξη της ατμοκίνητης μεταφοράς από τα πρώτα τρένα όπως ένα του 1830 έως το αεροδυναμικό Μάλλαρντ—διάσημο ως το πρώτο τρένο που ταξίδεψε με τρία χιλιόμετρα το λεπτό, ένα θαύμα για το 1938.

Το σημείο εστίασης του ημιξύλινου κέντρου της πόλης του Γιορκ είναι ο μεσαιωνικός δρόμος των κρεοπωλείων, τα Σφαγεία, με τους σκουριασμένους παλιούς γάντζους κρυμμένους κάτω από γεισώματα (το όνομα του δρόμου [Σαμπλς] προέρχεται από το «σάμμελ»—τον πάγκο κοπής ενός κρεοπώλη). Έξι εκατοντάδες χρόνια πριν, ματωμένα κομμάτια κρεάτος κρέμονταν εδώ, στάζοντας στην αποχέτευση που ακόμα φαίνεται στο κέντρο του δρόμου. Αυτό το σφαγείο εμπορικής βαρύτητας έδωσε στην γλώσσα μας μια νέα λέξη. Και αυτό που κάποτε ήταν «σφαγεία» είναι τώρα μια πολυσύχναστη οδός ξύλινης αρχιτεκτονικής Τυδόρ με τουριστικά καταστήματα.

Για να φύγετε από τον θόρυβο, δοκιμάστε την βόλτα τριών χιλιομέτρων καταμήκος του ποταμού Ουζ και πάνω από την όμορφη γέφυρα Μιλένιουμ. Ακολουθώντας το μονοπάτι δίπλα στις δεμένες βάρκες του ποταμού πίσω στην πόλη και βλέποντας τους στιβαρούς πύργους του καθεδρικού, διαλογιστείτε πως η κατανόηση της ζωηρής ιστορίας αυτής της ενδιαφέρουσας πόλης δίνει ακόμα μεγαλύτερη επιβράβευση αν την επισκεφθείτε.

του Ρικ Στηβς

Αγαπητοί Αναγνώστες: Θα θέλαμε πολύ να σας ακούσουμε. Για ποια θέματα θα θέλατε να διαβάσετε; Παρακαλούμε στείλετε την γνώμη σας και ιδέες στο features@epochtimes.nyc.