Παράδοση

Στο α΄μέρος του άρθρου μας για τη σοφία, εξετάσαμε πώς ο δυτικός κόσμος έχει απομακρυνθεί από την επιδίωξή της, έχοντας τώρα ως στόχο την «αυτοπραγμάτωση». Αλλά η ουσία της σοφίας είναι η ηθική ή αλλιώς, όπως έγραψε ο Ρωμαίος πολιτικός Κικέρων, η ικανότητα διάκρισης μεταξύ σωστού και λάθους, η οποία διαπερνά όλες τις δραστηριότητές μας.

Η διορατικότητα των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με τη φύση της σοφίας προήλθε μέσα από την κατανόηση της θεάς που την αντιπροσώπευε, της Αθηνάς Παλλάδας. Ίσως η εξέταση των μύθων και της προσωπικότητας της γλαυκομάτας θεάς μάς βοηθήσει να γίνουμε σοφότεροι, άνθρωποι που μπορούν να διακρίνουν πιο καθαρά μεταξύ σωστού και λάθους.

Προέλευση της Αθηνάς

 

Ο πατέρας της Αθηνάς, ο Δίας, ήταν ο βασιλιάς των θεών και ο ανώτατος άρχοντας του σύμπαντος. Αλλά δεν ήταν πάντα ο ανώτατος άρχοντας.

Ο παππούς του, ο Ουρανός, ο αρχικός θεός του ουρανού εκθρονίστηκε από τον γιο του, τον Τιτάνα Κρόνο, ο οποίος με τη σειρά του εκθρονίστηκε από τον γιο του, τον Δία. Αυτή η εξέλιξη δεν ήταν απλώς μια ‘αλλαγή φρουράς’: περιελάμβανε μια θεμελιώδη αλλαγή στη φύση του σύμπαντος. Οι Τιτάνες, τους οποίους κυβερνούσε ο Κρόνος, ήταν αρχέγονα και χαοτικά όντα, ενώ ο Δίας και οι Ολύμπιοι θεοί έφεραν στο σύμπαν την τάξη και τη δικαιοσύνη: επαναπροσδιόρισαν και αναμόρφωσαν πλήρως το σύμπαν.

Ας υποθέσουμε ότι αυτή η αλλαγή εξουσίας αντιπροσωπεύει μια εκτεταμένη διαδικασία μαζικών κινήσεων αερίων, εκρήξεων, μαύρων τρυπών και άλλων αναταραχών –  όμως μέσα από αυτήν εμφανίζεται η τάξη, η οργάνωση και η ζωή. Ο Ουρανός και ο γιος του, ο Κρόνος, δεν μας δίνουν την αίσθηση ότι σκέφτονται. Ενεργούν και αντιδρούν, και αυτό είναι όλο. Αλλά με την εμφάνιση του Δία, αισθανόμαστε ένα μυαλό που τα καταλαβαίνει όλα, που κυβερνά και κρατάει τα πράγματα ενωμένα, καταστρέφοντας το κακό όταν πρέπει.

Πρώτη γυναίκα του Δία ήταν η Τιτανίδα Μήτις, το όνομα της οποίας σημαίνει «πονηριά», «πολύτροπος νοηση» ή «σοφία». Ήταν κόρη του Τιτάνα Ωκεανού και της Τιτανίδας Τηθύος, το στοιχείο της ήταν το νερό και το ζώο της η αλεπού. Αν και το ζευγάρι ήταν πανίσχυρο, υπήρχε μια προφητεία, όπως αναφέρει ο Ησίοδος, την οποία γνώριζε ο Δίας, που έλεγε ότι η Μήτις θα του γεννούσε πρώτα μία κόρη κι έπειτα έναν γιο, ο οποίος θα ξεπερνούσε και θα εκθρόνιζε τον πατέρα του.

Ωστόσο, ο Δίας ξεγέλασε τη Μήτιδα και την κατάπιε, λίγο πριν εκείνη γεννήσει την κόρη τους:

«Μα όταν πια τη θεά Αθηνά, την αστραπόματη, έμελλε εκείνη να γεννήσει, τότε με δόλο το νου της ο Δίας τον ξεγέλασε και με χαριτωμένα λόγια στην κοιλιά του την κατάπιε, με συμβουλές της Γης και του Ουρανού που ᾽ναι γεμάτος άστρα. Γιατί έτσι τον συμβουλέψανε, για να μην πάρει άλλος κανείς απ᾽ τους αιώνιους θεούς στη θέση του Δία τη βασιλική εξουσία. Γιατί απ᾽ αυτήν ήταν μοίρα να γίνουνε παιδιά υπέρτερα στο νου απ᾽ όλους. Πρώτα μια κόρη θα γεννούσε, την αστραπόματη την Τριτογένεια, που θα ᾽χε ορμή και φρόνιμη βουλή ίσα με τον πατέρα της, μα έπειτα έμελλε να γεννήσει γιο που θα γινόταν βασιλιάς θεών κι ανθρώπων και θα ᾽χε καρδιά υπερδύναμη. Μα πιο μπροστά ο Δίας στην κοιλιά του την κατάπιε, για να στοχάζεται μαζί του η θεά το καλό και το κακό.» (Θεογονία, 886-900, μετ. Στ. Γκιργκένης)

Ο Δίας είναι σίγουρος πια ότι η Μήτις δεν αποτελεί πλέον απειλή. Όμως, λίγο καιρό αργότερα, εμφανίζει πονοκέφαλο που αρχίζει κυριολεκτικά να τον διαλύει: Ο βασιλιάς των θεών ουρλιάζει από αγωνία και κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο του, μέχρι που ο Προμηθέας συμβουλεύει τον Ήφαιστο πώς να τον βοηθήσει.

Κάθε πρόσωπο της ιστορίας αυτής έχει συμβολική σημασία. Πρώτον, ο Προμηθέας, ένας Τιτάνας, πήρε το μέρος του Δία ενάντια στους Τιτάνες. Γιατί;

Μία ένδειξη μας δίνει το όνομά του, που σημαίνει «πρόνοια». Ο Προμηθέας προέβλεψε ότι ο Κρόνος θα έχανε στη μάχη εναντίον του γιου του κι έτσι πήρε το μέρος των νικητών. Η προβλεπτικότητα είναι μια μορφή σοφίας.

Δεύτερον, ο Ήφαιστος, ο κουτσός γιος του Δία και της Ήρας, είναι ο οπλουργός των θεών, αυτός που σφυρηλατεί το μέταλλο και είναι ο μάστορας και θεός-προστάτης της μεταλλοτεχνίας. Με άλλα λόγια, είναι ο υπερασπιστής των θεών.

Ο Προμηθέας λέει στον Ήφαιστο να πάρει το τσεκούρι του και να ανοίξει με αυτό το κεφάλι του Δία στα δύο. Όλοι οι θεοί γίνονται μάρτυρες αυτού του γεγονότος. Στην αρχή τρομάζουν καθώς το κρανίο ανοίγει και στη συνέχεια μένουν κατάπληκτοι, καθώς από το ρήγμα εμφανίζεται πρώτα μια αιχμή δόρατος και κατόπιν η – πλήρως θωρακισμένη – θεά Αθηνά.

Μια παρθενική γέννηση

 

Υπάρχουν αρκετοί παραλληλισμοί μεταξύ αυτού του ελληνικού μύθου για τη γέννηση της σοφίας και της σοφίας στη Βίβλο. Ένα κοινό σημείο που προβάλλεται είναι ότι η σοφία δεν γεννιέται μέσω της σάρκας, μέσω της βιολογίας και του σωματικού έρωτα, αλλά γεννιέται παρθενογενετικά.

H σοφία, μας λέει ο μύθος, είναι sui generis – μοναδική στο είδος της. Ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι ότι έρχεται πλήρως εξοπλισμένη. Δεν χρειάζεται ούτε να οπλιστεί ούτε να προετοιμαστεί, διότι στην ουσιαστική της φύση είναι οπλισμένη. Η Αθηνά γεννιέται πλήρως εξοπλισμένη: πλήρως επαρκής, πλήρως ικανή, πλήρως ισχυρή.

Για να αναφερθούμε ξανά στη Βίβλο, μας λέει ότι στη ζωή του ο Ιησούς δεχόταν συνεχώς λεκτικές επιθέσεις και προκλήσεις, στις οποίες, ωστόσο, πάντα απαντούσε αποτελεσματικά και αποφασιστικά. Από πού πήρε αυτός ο άνθρωπος τη μόρφωσή του, θρηνούν οι Φαρισαίοι και οι δάσκαλοι; Ποιος τον δίδαξε; Δεν είναι μορφωμένος, άρα πώς μπορεί να απαντά έτσι;

Αυτό που λέει ο μύθος της Αθηνάς είναι ότι η παιδεία δεν είναι το ίδιο με τη σοφία – μπορεί κάλλιστα να βρίσκεται σε αντίθεση με αυτήν. Η σοφία έχει αξιωματική δύναμη ∙ είναι θεμελιώδης. Προηγείται αυτού που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «σκέψη». Με άλλα λόγια, η σοφία είναι διαισθητική – αναδύεται από τα βάθη της ψυχής μας. Όλοι ξέρουμε ότι αυτό ισχύει όταν βλέπουμε απλούς ανθρώπους να επιδεικνύουν περισσότερη σοφία – μερικές φορές θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε κοινή λογική – από τους μορφωμένους της εποχής μας.

Πώς μπορεί κάποιος μορφωμένος να στερείται σοφίας; Δυστυχώς, όταν η εκπαίδευση διαχωρίζεται από τη σοφία, αυτό είναι δυνατό να συμβεί.

 

Ένα τελευταίο σημείο σχετικά με την παρθενογένεση της Αθηνάς είναι ότι, σχεδόν αμέσως μετά τη γέννησή της, ζητά από τον Δία να παραμείνει για πάντα παρθένα, αίτημα το οποίο εκείνος ικανοποιεί.

Αυτό σημαίνει ότι η σοφία είναι καθαρή και αμόλυντη, αμόλυντη από τη σαρκικότητα. Επιπλέον, ότι διατηρεί μια ανεξάρτητη, αντικειμενική άποψη, επειδή δεν μολύνεται από σχέσεις ή έστω από μια ειδική σχέση που θα μπορούσε να προκαλέσει μεροληψία. Είναι η Αιώνια Παρθένος, που δεν μπορεί να μολυνθεί.

Σαφώς, η ιδέα είναι ότι η γνώση είναι αντικειμενική και ότι η ίδια η υποκειμενικότητα βρίσκεται υπό την κυριαρχία της πραγματικότητας. Αυτό είναι ένα ισχυρό αντίδοτο για ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης σκέψης.

Στο γ΄ μέρος αυτής της σειράς, θα εξετάσουμε μερικές από τις σημαντικότερες δράσεις της και το πώς η κατανόηση της θεάς της σοφίας μπορεί να μας βοηθήσει να επιστρέψουμε ‘σπίτι’.

Μπορείτε να διαβάσετε το α΄μέρος εδώ.

Του James Sale

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Η θρησκεία και η σωτηρία δεν απασχολούν πλέον τον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Τώρα, εστιάζουμε στην προσωπική ανάπτυξη και την «αυτοπραγμάτωση». Αυτή η ιδέα προσεγγίζεται με χίλιους διαφορετικούς τρόπους. Αλλά τι σημαίνει;

Η παραμέληση της θρησκείας και της σωτηρίας συνδέονται με τη συχνά επαναλαμβανόμενη φράση «Μια ζωή την έχουμε». Αυτό υπονοεί ότι πρέπει να απολαύσουμε ή να εκπληρώσουμε τον εαυτό μας τώρα. Το σαφές συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα στραγγίξουμε και την τελευταία σταγόνα χυμού από τη ζωή και ότι δεν θα χάσουμε τίποτα από όσα έχει να μας προσφέρει η ζωή πριν φύγουμε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ακούμε όλο και περισσότερο για τις λίστες με τους στόχους που θέτουμε για τη ζωή μας. Έχει γίνει ηθικό παράπτωμα – αν όχι πραγματικό έγκλημα – να μην έχουμε πραγματοποιήσει όλους τους στόχους μας. Γι’ αυτό, λοιπόν, πιάστε δουλειά!

 

Επιπλέον, η αυτοπραγμάτωση έχει να κάνει με την τελειοποίηση του «εαυτού», μια λέξη που έχει αντικαταστήσει την «ψυχή». Αυτές οι λέξεις είναι συνώνυμες σε ορισμένα πλαίσια, αλλά όλο και περισσότερο αποκλίνουν ως προς τη σημασία τους. Η παλιομοδίτικη λέξη «ψυχή» αναφέρεται στην άυλη, αθάνατη πλευρά του ανθρώπου που είναι απείρως πολύτιμη, αλλά ελαττωματική και χρειάζεται σωτηρία – είτε αυτή γίνεται μέσω του Θεού είτε μέσω, ας πούμε, του Οκταπλού Μονοπατιού του Βουδισμού.

Στην πραγματικότητα, όλες οι θρησκείες, αν το καλοσκεφτείτε, υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή τα ανθρώπινα όντα είναι ατελή και αισθάνονται, διαισθητικά ίσως, ότι χρειάζονται κάποιον μηχανισμό μεγαλύτερο από τον εαυτό τους για να τους παρέχει τη λύτρωση από τον κόσμο. Έτσι, οι θρησκείες παρέχουν τα βήματα που απαιτούνται για να βγούμε από τον κύκλο της αμαρτίας ή τον κύκλο της επιθυμίας.

Αντικαθιστώντας την ψυχή με τον εαυτό

 

Ο εαυτός μου, από την άλλη πλευρά, αφορά «εμένα»: έναν καλό άνθρωπο που πρέπει να κάνει περισσότερη γιόγκα, να γίνει χορτοφάγος, να «είναι ευγενικός» και ούτω καθεξής, προκειμένου να συνειδητοποιήσει την τελειότητα που είναι ήδη εκεί, ήδη μέσα μου. Ως εκ τούτου, βλέπουμε διαδικτυακά μαθήματα που μας δείχνουν πώς να νικήσουμε το «σύνδρομο του απατεώνα». Το κύριο μάντρα εδώ είναι ότι πρέπει να λέμε στον εαυτό μας: «Είμαι αρκετά καλός».

Κατά έναν περίεργο τρόπο, λοιπόν, δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα απολύτως (οπότε ξεχάστε τη γιόγκα, τη χορτοφαγία και την καλοσύνη). Απλά πρέπει να πιστέψουμε στον εαυτό μας και η αληθινή καταπληκτική τελειότητά μας θα λάμψει και δεν θα είμαστε ποτέ ξανά απατεώνες!

Φυσικά, η ιδέα ότι «ζούμε μόνο μια φορά» δεν είναι ένα κυριολεκτικό γεγονός, αλλά μια επικίνδυνη υπόθεση. Όπως παρατήρησε ο συγγραφέας και παρουσιαστής Πήτερ Στάνφορντ: «Φανταζόμαστε ότι είμαστε τόσο πολύ πιο έξυπνοι από τους ανθρώπους των περασμένων εποχών, ότι η σοφία μας ξεπερνά τη δική τους, διαμέσου του φίλτρου της επιστήμης, της λογικής και του ορθού λόγου. Τα αποτελέσματα είναι παραπλανητικά και αποκαρδιωτικά».

Ίσως, στην πραγματικότητα, να ζούμε δύο φορές. Σχεδόν όλοι οι πολιτισμοί του παρελθόντος το πίστευαν, και οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο σήμερα το πιστεύουν. Υπολογίζεται ότι περίπου το 84% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μια θρησκευτική πίστη που περιλαμβάνει μια μεταθανάτια ζωή.

Το στοίχημα του Πασκάλ

 

Γι’ αυτό το λόγο το ‘Στοίχημα του Πασκάλ’ είναι ένα εύστοχο επιχείρημα που πρέπει να εξετάσουμε. Απλοποιημένα, το επιχείρημα λέει ότι είναι λογικό να πιστεύουμε στον Θεό, διότι αν όντως ο Θεός υπάρχει, υπάρχει και μεγάλη ανταμοιβή – αλλά αν κάνουμε λάθος και ο Θεός υπάρχει, τότε υπάρχει, ενδεχομένως, ένα τεράστιο μειονέκτημα! Από την άλλη, πάλι, αν ο Θεός δεν υπάρχει, είτε το πιστεύουμε είτε όχι, μοιραζόμαστε την ίδια μοίρα, τη λήθη. Έτσι, οι ανταμοιβές σταθμίζονται προς την κατεύθυνση της πίστης στον Θεό – πράγμα που σημαίνει, φυσικά, ότι πρέπει να πιστεύουμε ότι δεν ζούμε μόνο μία φορά, αλλά και μετά τον θάνατο (που μετράει ως δύο φορές).

Ο Πασκάλ έκανε επίσης την επισήμανση ότι δεν ήταν μόνο ένα ζήτημα αν ο Θεός υπάρχει ή όχι όσον αφορά τον παράδεισο και την κόλαση. Υποστήριξε ότι η πίστη στον Θεό παρέχει ηθικά οφέλη. Το Οκταπλό Μονοπάτι του Βουδισμού έχει μια ηθική διάσταση, διότι η αποδοχή του Βουδισμού σημαίνει την αποδοχή της εγκυρότητας του Οκταπλού Μονοπατιού, και αυτό το μονοπάτι, όπως και οι Δέκα Εντολές, ορίζει στους ανθρώπους να ενεργούν ηθικά.

Είναι αρκετά ενδιαφέρον ότι το ηθικό ζήτημα κυριαρχούσε στον αρχαίο κόσμο και στην άποψή του για τη μετά θάνατον ζωή. Με τον όρο ηθική, εννοώ: τι είναι σωστό και τι λάθος. Σημαίνει να αναρωτιόμαστε αν ζούμε κατά συνείδηση και σύμφωνα με τις βαθύτερες αρχές των κοινών μας ιδανικών. Όπως το έθεσε ο μεγάλος Ρωμαίος συγγραφέας Κικέρωνας: «Μακριά, λοιπόν, από το δόλο και την απάτη, που επιθυμεί, βέβαια, να περάσει για σοφία, αλλά απέχει πολύ από αυτήν και είναι εντελώς αντίθετη με αυτήν. Διότι η λειτουργία της σοφίας είναι να διακρίνει ανάμεσα στο καλό και το κακό – ενώ, εφόσον όλα τα ηθικά λάθος πράγματα είναι κακά, η πονηριά προτιμά το κακό από το καλό».

Ερχόμαστε, λοιπόν, στη λέξη-κλειδί: Σοφία. Όταν μπορούμε να διακρίνουμε μεταξύ καλού και κακού, έχουμε σοφία και αυτό αποτελεί τη βάση της αληθινής ηθικής. Αν το σκεφτούμε προσεκτικά, το ηθικό ερώτημα – τι είναι σωστό και τι λάθος – κυριαρχεί ακόμα σε κάθε πτυχή της κοινωνίας μας, σήμερα όπως και στο παρελθόν.

 

Ο καθηγητής Μαρκ Ουίλλιαμ Ρος το έθεσε ως εξής: «Η ηθική δεν είναι ένα πεδίο μεταξύ άλλων, όπως, για παράδειγμα, η τέχνη, η επιστήμη, η θρησκεία, οι επιχειρήσεις, η πολιτική και ούτω καθ’ εξής. Αντίθετα, η ηθική είναι η κατευθυντήρια αρχή για όλες τις ανθρώπινες προσπάθειες». Προκύπτει ότι αν η ηθική είναι το κυρίαρχο ζητούμενο για όλους μας, τότε η απόκτηση σοφίας πρέπει να είναι το φυσικό επακόλουθο της προσπάθειας διάκρισης μεταξύ καλού και κακού. Με βιβλικούς όρους, αυτό εκφράζεται στις Παροιμίες 9-10 ως εξής: «Ο φόβος του Κυρίου είναι η αρχή της σοφίας, και η γνώση του Ενός είναι κατανόηση» («Ἀρχή σοφίας, φόβος Θεοῦ»).

Η αρχαιοελληνική προοπτική

 

Η επιδίωξη της σοφίας, λοιπόν, είναι ένα πνευματικό εγχείρημα και όχι ένα κοσμικό εγχείρημα. Οι Έλληνες το γνώριζαν αυτό πολύ καλά. Η συμμετοχή της Αθηνάς Παλλάδας, θεάς της σοφίας, στο δωδεκάθεο των Ολύμπιων θεών το πιστοποιεί.

Η Αθηνά γεννήθηκε από το κεφάλι του Δία και ήταν το αγαπημένο παιδί του. Παρομοίως, στο βιβλίο των Παροιμιών βρίσκουμε ότι η Σοφία, η αγαπημένη του Θεού, «χαίρεται πάντοτε ενώπιον Αυτού”. Η Σοφία και η υπέρτατη Δύναμη (ο Θεός) είναι κλειδωμένες σε κάποια στενή, αδιάσπαστη και ασύλληπτη σχέση, την οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε μόνο μεταφορικά.

Τι μπορούμε να μάθουμε από την ελληνική μυθολογία για τη σοφία και τη θεά της; Μπορεί η προσωπικότητά της να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε βαθύτερα τη ζωή μας σήμερα;

Πιστεύω ότι υπάρχουν. Στο δεύτερο μέρος αυτής της σειράς, θα εξετάσουμε την προέλευση και τις δραστηριότητες της θεάς της σοφίας και θα δούμε πώς η συμβολική της ύπαρξη έχει βαθύ νόημα από πολλές απόψεις.

Του James Sale

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Ο Ηρακλής είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς ήρωες της ελληνικής μυθολογίας. Η υπερφυσική του δύναμη και το απαράμιλλο θάρρος του συνεχίζουν να εμπνέουν ολόκληρο τον λεγόμενο δυτικό κόσμο. Στη σειρά «Αντλώντας σοφία από τους άθλους του Ηρακλή», θα μελετήσουμε τους 12 άθλους του ημίθεου ήρωα, αναζητώντας  τα διδάγματα εκείνα που μπορούν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία τις εσωτερικές μας προκλήσεις.

Καθώς αποχαιρετούμε τον δεύτερο μήνα του νέου έτους, οι αποφάσεις που ίσως πήραμε την πρωτοχρονιά για να βελτιώσουμε τη ζωή μας, να απαλλαγούμε από τις κακές συνήθειες των προηγούμενων ετών, ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε πιο ευτυχισμένοι και υγιείς, πρέπει να έχουν ήδη αρχίσει να τίθενται σε εφαρμογή.

Είναι γνωστό ότι τέτοιου είδους αποφάσεις δεν είναι εύκολο να τηρηθούν. Μπορεί να ξεκινάμε με αποφασιστικότητα και μονοσήμαντη εστίαση, αλλά σύντομα ανακαλύπτουμε ότι αποσπάται η προσοχή μας. Τα σκαμπανεβάσματα της ζωής μάς παρασύρουν μακριά από τους στόχους που έχουμε θέσει για τη βελτίωση του εαυτού μας. Η βελτίωση του εαυτού μας μπορεί, μερικές φορές, να μοιάζει με ηράκλειο έργο.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ηρακλής κατάφερε να φέρει εις πέρας ακατόρθωτα για έναν κοινό θνητό κατορθώματα. Εξετάζοντάς τα εις βάθος, καθώς διανύουμε το 2024, ίσως ανακαλύψουμε τη σοφία που κρύβουν, ώστε να βοηθηθούμε ο καθείς στην προσωπική του ηράκλεια προσπάθεια. Μέσα στους επόμενους 12 μήνες, θα μελετήσουμε και τους 12 άθλους του ήρωα, έναν προς έναν.

Η μοίρα του Ηρακλή

Όπως μαρτυρά το όνομα του ήρωα, η μοίρα του είναι δεμένη με τη θεά Ήρα: Ηρακλής σημαίνει «κλέος της Ήρας» ή «δόξα της Ήρας», υπονοώντας την κυριαρχία της βασίλισσας των Ολύμπιων θεών πάνω στην ιστορία του.

Καρπός της ένωσης του συζύγου της, Δία, με την Αλκμήνη, σύζυγο του Αμφιτρύωνα, ο Ηρακλής επέσυρε επάνω του την οργή της Ήρας, η οποία αρχίζει να τον κατατρύχει ήδη από τη στιγμή της γέννησής του, στέλνοντας δύο φίδια στην κούνια όπου κοιμάται. Ωστόσο, το βρέφος με την ημιθεϊκή φύση εύκολα τα στραγγαλίζει.

Καθοριστική στιγμή για εκείνον στη νεότητά του στέκεται η επιλογή του δύσβατου δρόμου της Αρετής, αντί για τον εύκολο αλλά μάταιο και αυτοκαταστροφικό δρόμο της Κακίας, όταν τις συναντά ως δύο όμορφες κοπέλες σε ένα σταυροδρόμι, σύμφωνα με την αφήγηση του Ξενοφώντα.

Η μοίρα του θα φτάσει στο σημείο της εκπλήρωσης, όταν η Ήρα του στέλνει τη μανία, υπό την επήρεια της οποίας σκοτώνει τη σύζυγό του, Μεγάρα, και τα παιδιά τους. Όταν ο ήρωας ξαναβρίσκει τα λογικά του και συνειδητοποιεί την αποτρόπαιη πράξη του, πηγαίνει στο Μαντείο των Δελφών για να μάθει τι πρέπει να κάνει για να εξαγνιστεί από το τρομερό έγκλημα που διέπραξε. Το μαντείο τού λέει ότι είναι το θέλημα των θεών να υπηρετήσει τον Ευρυσθέα, συγγενή του και βασιλιά των Μυκηνών, και να εκτελέσει τους 10 άθλους που εκείνος θα του αναθέσει. Καθώς ο Ευρυσθέας  δεν αναγνωρίζει τα δύο από τα κατορθώματα του ήρωα, με την αιτιολογία ότι ο Ηρακλής δεν τα ολοκλήρωσε μόνος του αλλά με βοήθεια, τον στέλνει σε δύο επιπλέον αποστολές – 12 συνολικά. Ολοκληρώνοντας τα καθήκοντά του,  ξεπληρώνει τις αμαρτίες του και γίνεται ικανός να φθάσει στη θέωση: όταν πεθαίνει, οι θεοί τον παίρνουν στον Όλυμπο – στον ουρανό – όπου γίνεται αθάνατος.

Ο πρώτος άθλος: Το λιοντάρι της Νεμέας

Η πρώτη εντολή που δίνει ο Ευρυσθέας στον Ηρακλή είναι να σκοτώσει το λιοντάρι της Νεμέας. Επρόκειτο για ένα γιγάντιο θηρίο, το οποίο είχε γεννηθεί από τον Τυφώνα και την Έχιδνα ή από τον Όρθρο και τη Χίμαιρα. Μία άλλη εκδοχή το παρουσιάζει ως απόγονο του Δία και της Σελήνης και λέει ότι έπεσε στη γη από το φεγγάρι. Το δέρμα του ήταν αδιαπέραστο και, άτρωτο καθώς ήταν, τρομοκρατούσε τους ανθρώπους και λεηλατούσε τα κοπάδια τους, χωρίς κανείς να τολμά να το αντιμετωπίσει.

Πηγαίνοντας να συναντήσει το λιοντάρι, ο Ηρακλής φιλοξενήθηκε από έναν βοσκό της περιοχής, τον Μόλορχο. Ο ήρωας ζήτησε από τον Μόλορχο να τον περιμένει 30 ημέρες και, αν επέστρεφε, να κάνει μια θυσία στον Δία. Αν όμως δεν τα κατάφερνε, του ζήτησε να κάνει τη θυσία προς τιμήν του ιδίου. Λέγεται ότι ο Μόλορχος ήταν ο πρώτος που απέδωσε στον Ηρακλή θεϊκές τιμές.

Ο Ηρακλής συνέχισε τον δρόμο του, αναζητώντας το λιοντάρι. Όταν τελικά το ανακάλυψε, προσπάθησε να το τοξεύσει, αλλά ούτε τα βέλη του ούτε το σπαθί ούτε το ρόπαλό του στάθηκαν ικανά να το βλάψουν. Τότε, ο Ηρακλής κατάλαβε ότι θα έπρεπε να το σκοτώσει με γυμνά χέρια. Χωρίς να δειλιάσει, κυνήγησε το λιοντάρι, μέχρι που εκείνο κατέφυγε σε μία σπηλιά με δύο εισόδους. Ο Ηρακλής έκλεισε με μεγάλες πέτρες τη μία είσοδο και μπήκε από την άλλη. Μέσα στη σπηλιά, πάλεψε με το λιοντάρι, καταφέρνοντας τελικά να το στραγγαλίσει, όπως φαίνεται στον πίνακα του Φλαμανδού μπαρόκ ζωγράφου και διπλωμάτη Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς [Peter Paul Rubens, 1577-1640].

Μετά από τη νίκη του, ο Ηρακλής θέλησε να γδάρει το ζώο, για να πάρει το τομάρι του και να το φορέσει ως μανδύα που θα τον προστάτευε από κάθε χτύπημα. Λέγεται ότι το κατάφερε με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς, η οποία του υπέδειξε να χρησιμοποιήσει τα νύχια του ίδιου του λιονταριού, αφού κανένα μαχαίρι ή σπαθί δεν μπορούσε να καταστρέψει το δέρμα του.  Ύστερα, φόρεσε τη λεοντή και πήγε στις Μυκήνες, για να δείξει στον Ευρυσθέα ότι ο πρώτος άθλος είχε εκτελεστεί με επιτυχία. Στη διαδρομή συνάντησε τον Μόλορχο, ο οποίος ήταν έτοιμος να θυσιάσει σε αυτόν ένα κριάρι. Τον πρόλαβε και θυσίασαν μαζί το ζώο στον πατέρα Δία.

Όταν ο Ηρακλής έφτασε στις Μυκήνες ντυμένος με τη λεοντή, όπως φαίνεται στο γλυπτό του Φλαμανδού γλύπτη του 17ου αιώνα Λούκας Φεϊντέρμπε [Lucas Faydherbe, 1617-1697], λέγεται ότι ο βασιλιάς φοβήθηκε τόσο βλέποντάς τον, που αποφάσισε να μην τον ξαναφήσει να μπει στην πόλη, αλλά θα έπρεπε, εφ’ εξής, να δείχνει ότι ολοκλήρωσε το έργο του έξω από τα τείχη. Επιπλέον, ο Ευρυσθέας ζήτησε να του φτιάξουν ένα χάλκινο πιθάρι, για να κρύβεται μέσα σε αυτό κάθε φορά που εμφανιζόταν ο Ηρακλής.

 

Θεμελιώνοντας τον πρώτο στόχο 

Ποια είναι τα διδάγματα που μπορούμε να αντλήσουμε από αυτή την ιστορία;

Πρώτον, νομίζω ότι είναι απαραίτητο να θυμόμαστε ότι ήταν μοιραίο για τον Ηρακλή να ξεκινήσει αυτό το ταξίδι, προκειμένου να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες του και να ανέβει στον ουρανό. Πώς ξεκινάμε να κατευθύνουμε τους στόχους μας στην αρχή της χρονιάς; Με το να επικεντρωνόμαστε στους σωστούς στόχους, δηλαδή στη διόρθωση των στοιχείων του χαρακτήρα μας, τα οποία είναι καταστροφικά και επιβλαβή για τη ζωή μας.

Ίσως η αντίδραση του βασιλιά Ευρυσθέα απέναντι στον Ηρακλή, όταν αυτός επιστρέφει, σχετίζεται με το παραπάνω σημείο. Η κοσμική δύναμη του βασιλιά σημαίνει ελάχιστα μπροστά σε κάποιον που προσπαθεί και καταφέρνει να πληρώσει για τις αμαρτίες του. Ο βασιλιάς, μάλιστα, τρέχει και κρύβεται όταν εμφανίζεται ο Ηρακλής, αποδεχόμενος με αυτόν τον τρόπο την ανωτερότητα του ήρωα. Μήπως αυτό υποδηλώνει ότι η αληθινή αρχοντιά, η ‘βασιλική’ ποιότητα, καθορίζεται από το πόσο θάρρος μπορούμε να επιστρατεύσουμε για να αντιμετωπίσουμε την αμαρτωλή μας φύση;

Δεύτερον, στη θυσία που ζητά ο Ηρακλής από τον Μόλορχο κρύβεται μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: Ο Ηρακλής ζητά να τιμηθεί προσωπικά όχι αν πετύχει, αλλά αν αποτύχει. Αν πετύχει, η τιμή πηγαίνει στον πατέρα του στον Όλυμπο. Μόνο αν αποτύχει, θα τιμηθεί ο ίδιος με μια θυσία. Για εμένα, αυτό υποδηλώνει τη σημασία και τη δυσκολία της προσπάθειας να εξιλεωθούμε για τις αμαρτίες μας. Το έργο είναι δύσκολο αλλά τιμητικό, τόσο τιμητικό, μάλιστα, που οι προσπάθειές μας και μόνο, ακόμη και όταν αποτυγχάνουμε, δικαιολογούν τον έπαινο. Η επιτυχία των προσπαθειών μας, ωστόσο, ανήκει στον Θεό.

Ένα τρίτο σημείο είναι το γεγονός ότι το λιοντάρι δεν μπορούσε να νικηθεί με κανένα όπλο, αλλά έπρεπε να εγκλωβιστεί σε μια σπηλιά και να στραγγαλιστεί. Πράγματι, συχνά τείνουμε να αναζητούμε βοήθεια από εξωτερικές πηγές, ενώ αυτό που θέλουμε να καταπολεμήσουμε, να ‘σκοτώσουμε’ και να αλλάξουμε βρίσκεται μέσα στο ίδιο μας το μυαλό και την καρδιά, στην ‘εσωτερική μας σπηλιά’. Έχει ειπωθεί ότι η βασιλεία των ουρανών βρίσκεται μέσα μας.

Ποιες είναι οι αμαρτίες που εμποδίζουν την πορεία μας προς τη θέωση; Και, όταν τις έχουμε ανακαλύψει κρυμμένες στην ‘εσωτερική μας σπηλιά’, μπορούμε να κάνουμε το επόμενο βήμα και να σταματήσουμε να τις τροφοδοτούμε;

Το τέταρτο σημείο είναι το ότι η καταστροφή του περιβλήματος του λιονταριού μπορούσε να προέλθει μόνο από το ίδιο το ζώο. Δηλαδή, το δέρμα του λιονταριού μπορούσε να σχιστεί μόνο με το νύχι του ίδιου του λιονταριού. Επίσης, ο Ηρακλής το φόρεσε ως προστατευτικό μανδύα. Η κοπή του δέρματος μπορεί να υποδηλώνει ότι πρέπει να κοιτάζουμε πέρα από την επιφάνεια για να ανακαλύψουμε βαθύτερα στρώματα νοήματος. Δηλαδή, πρέπει να κατανοήσουμε την αμαρτία – τη φύση της και τις συνέπειές της – ώστε να αποκτήσουμε βαθύτερη αντίληψη του πώς μας κυριεύει. Και, ίσως, η κερδισμένη αυτή διορατικότητα σταθεί ικανή να μας προστατεύσει στη συνέχεια του ταξιδιού μας.

Ο πρώτος άθλος του Ηρακλή ήδη μας έχει προσφέρει αρκετά στοιχεία για μια στέρεη βάση, πάνω στην οποία μπορούμε να θεμελιώσουμε τις προσπάθειές μας για αλλαγή και βελτίωση του εαυτού μας. Στη συνέχεια της σειράς, μέσα στους επόμενους μήνες, θα δούμε τα μηνύματα που μπορούμε να αντλήσουμε από τους ακόλουθους άθλους του ήρωα, ώστε οι προσπάθειες αυτές να καρποφορήσουν.

Κύριες πηγές για τη συγγραφή αυτής της σειράς είναι η «Βιβλιοθήκη της ελληνικής μυθολογίας» του Απολλόδωρου (2ος αι. π.Χ.), εκτός από τις περιπτώσεις όπου σημειώνεται διαφορετικά, και, δευτερευόντως, το «Εγχειρίδιο της Οξφόρδης για τον Ηρακλή».

Του Eric Bess

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

 

 

Ο Χουά Τούο ήταν ένας γιατρός στην Κίνα του 2ου αιώνα μ.Χ., ο οποίος, σύμφωνα με μαρτυρίες της εποχής, διέγνωσε την ύπαρξη όγκου στον εγκέφαλο του φημισμένου Κινέζου πολέμαρχου Τσάο Τσάο [Cao Cao]. Ο Χουά Τούο προσφέρθηκε να χειρουργήσει τον Τσάο Τσάο για να αφαιρέσει τον όγκο, αλλά ο Τσάο Τσάο, φοβούμενος ότι ο Χουά Τούο ήθελε να τον σκοτώσει, διέταξε να τον ρίξουν στη φυλακή.

«Ο Τσάο Τσάο τον είχε καλέσει ως προσωπικό του γιατρό. Φαίνεται πως είτε θύμωσε όταν ο Χουά Τούο δεν του έδωσε πρόσθετη θεραπεία είτε τον υποψιάστηκε για απόπειρα δολοφονίας όταν πρότεινε χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο ως θεραπεία για τους έντονους πονοκεφάλους του», γράφει ο Σουμπούτι Νταρμανάντα [Subhuti Dharmananda], διευθυντής του Ινστιτούτου Παραδοσιακής Ιατρικής στο Όρεγκον.

Αυτή η περίπτωση αναφέρεται επίσης στο άρθρο «The Life and Medical Practice of Hua Tuo», που δημοσιεύτηκε στο Pacific Journal of Oriental Medicine:

«Ο Χουά Τούο εξέτασε τον Τσάο Τσάο και ανέφερε ότι οι πονοκέφαλοι του προκλήθηκαν από τον αέρα και το υγρό που συσσωρεύονταν μέσα στο κρανίο του. Είπε ότι η θεραπεία ήταν άχρηστη και ότι έπρεπε να κάνει αναισθησία στον Τσάο Τσάο, να ανοίξει το κρανίο και να αφαιρέσει τη μάζα», έγραψε ο Μπράιαν Μέι, προσθέτοντας ότι η ιστορία είναι παρμένη από το αρχαίο κινεζικό βιβλίο «Τα τρία βασίλεια».

Πώς κατέληξε ο Χουά Τούο στο συμπέρασμα ότι ο πόνος που βίωνε ο Τσάο Τσάο ήταν αποτέλεσμα όγκου; Πώς καταλάβαινε τις ασθένειες που κρύβονταν μέσα στα σώματα των ασθενών του, χωρίς την αρωγή αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας; Η φήμη του οφείλεται τόσο στις ακριβείς του διαγνώσεις όσο και  στις αποτελεσματικές και εξαιρετικά προηγμένες για την εποχή θεραπείες που εφάρμοζε.

«Είναι γνωστός για την καθοδήγηση της πρακτικής της λαπαροτομίας και της μεταμόσχευσης οργάνων, με χρήση αναισθητικών, ενώ είναι ο πρώτος Κινέζος χειρουργός που έκανε χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά, περιλαμβανομένων της σπληνεκτομής και της κολοστομίας. Στον τομέα της νευρολογίας, ο Χουά Τούο ασχολήθηκε με τη θεραπεία των πονοκεφάλων και της παράλυσης», σύμφωνα με το άρθρο «Ο πρώτος χειρουργός της Κίνας: Χουά Τούο» του Ρ. Σέην Ταμπς [R. Shane Tubbs], καθηγητή νευροχειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tulane στη Νέα Ορλεάνη της Λουιζιάνα, το οποίο δημοσιεύθηκε στο Journal of the International Society of Pediatric Neurosurgery το 2011.

Πώς «έβλεπε» ο Χουά Τούο μέσα στο σώμα;

Η κινεζική ιατρική χρησιμοποιεί διάφορους τρόπους για να προσδιορίζει τι συμβαίνει μέσα στο σώμα με βάση εξωτερικά συμπτώματα, ένα από τα οποία είναι η αίσθηση του παλμού. Η ευαισθησία του παλμού, που αλλάζει ανάλογα με τις αλλαγές στο σώμα, ήταν από τα κυριότερα εργαλεία των μεγάλων γιατρών της κινεζικής παράδοσης. Αλλά, στην περίπτωση του Τσάο Τσάο, ακόμα κι αν η ανωμαλία βρέθηκε στο κεφάλι, πώς ήξερε ο Χουά Τούο ότι επρόκειτο για όγκο;

«Λέγεται ότι ορισμένοι γιατροί της αρχαίας παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής (TCM) είχαν μεταφυσικές ικανότητες, δηλαδή  υψηλή διαισθητική ικανότητα που τους επέτρεπε να αισθάνονται και να βλέπουν αυτά που βρίσκονται πέρα ​​από τον φυσικό – ορατό – κόσμο», γράφει ο Δρ Σιανγκ Τζουν [Dr Xiang Jun], γιατρός και βελονιστής.

 

Ο Χουά Tούο καλλιεργούσε το Τάο. Λέγεται ότι στράφηκε στις θεότητες, προκειμένου να βελτιώσει τον εαυτό του και τις ικανότητές του. Οι κινεζικοί θρύλοι συχνά αναφέρουν ταοϊστές με υπερφυσικές δυνάμεις. Ορισμένοι σύγχρονοι επιστήμονες έχουν επίσης μελετήσει πώς οι πνευματικές πρακτικές μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αναπτύξουν ικανότητες που θεωρούνται υπερφυσικές.

Για παράδειγμα, ο Ντην Ράντιν [Dean Radin], επικεφαλής επιστήμονας στο Ινστιτούτο Noetic Sciences (Noetics-supermind, η μελέτη άλλων διαστάσεων του νου), έχει γράψει εκτενώς για πνευματικές πρακτικές και αναφορές υπερφυσικών ικανοτήτων σε όλη την ανθρώπινη ιστορία.

Στο βιβλίο του «The Super Ordinary: Science, Yoga, and the Evidence of Extraordinary Psychic Abilities» («Το Υπερ-φυσικό: Επιστήμη, γιόγκα και οι αποδείξεις εξαιρετικών υπερφυσικών ικανοτήτων», ο κος Ράντιν γράφει:

«Για έναν ακαδημαϊκό με δυτική μόρφωση, η τηλεπάθεια θεωρείται κάτι το υπερφυσικό και, επομένως, εξαιρετικό. Αλλά για έναν έμπειρο γιόγκι είναι απλώς ένα συνηθισμένο μικρό σίντι [siddhi – σανσκριτικός όρος για το επίτευγμα στον διαλογισμό ή δύναμη].

Ο Νταρμανάντα έγραψε για τον Χουά Τούο:

«Όντας ένας καταξιωμένος ταοϊστής, δεν αναζητούσε φήμη ή περιουσία, παρόλο που κέρδισε πολλές τιμές.»

Όταν ο Τσάο Τσάο διέταξε τη φυλάκιση του Χουά Τούο το 207 μ.Χ., ο γιατρός ήταν ήδη 97 ετών, αναφέρει ο Νταρμανάντα, επικαλούμενος τα «Αρχεία της Δυναστείας Γουέι» [Wei Zhi]. Λέγεται ότι ακόμη και σε τόσο προχωρημένη ηλικία, ο Χουά Τούο ήταν εντελώς υγιής και το σώμα του βρισκόταν σε νεανική κατάσταση.

«Γνωρίζοντας καλά πώς να διατηρεί την υγεία του, ο Χουά Τούο παρέμενε ακμαίος ακόμα κι όταν ήταν σχεδόν 100 ετών – γι’ αυτό αποκαλούνταν αθάνατος», έγραψε ο Νταρμανάντα.

Ο πρώτος ευρέως γνωστός χειρουργός στην Κίνα

Αν και οι αρχαίες χειρουργικές μέθοδοι δεν αποτελούν μέρος της σύγχρονης κινεζικής ιατρικής, υπάρχουν πολλά αρχεία για τις επεμβάσεις που εκτελούσε ο Χουά Τούο, χρησιμοποιώντας τη δική του μέθοδο αναισθησίας για να βοηθήσει τους ασθενείς του.

Ένα από τα κατορθώματα του Χουά Τούο, η χειρουργική στην κοιλιά, περιγράφεται στο βιβλίο «China’s First Surgeon: Hua Tuo»:

«Σε μία περίπτωση χειρουργικής επέμβασης στην κοιλιά, ο Χουά Tούo διέταξε τον ασθενή του να πιει ένα αφέψημα βοτάνων και, μόλις ο ασθενής έχασε τις αισθήσεις του, έκανε την τομή.»

 

Το αφέψημα βοτάνων που αναφέρεται στο άρθρο είναι ένα αναισθητικό που επινόησε ο Χουά Tούο για να κάνει τον ασθενή να αισθάνεται λίγο ή καθόλου πόνο κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

Ο Νταρμανάντα αφηγείται και μία άλλη ιστορία για το πώς ο Χουά Tούο έκανε χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά:

«Ένας ασθενής που υπέφερε από πόνους στην κοιλιά για περισσότερες από 10 ημέρες και είχε κερώσει τα γένια και τα φρύδια του, πήγε στον Χουά Tούο για βοήθεια. Αφού ο γιατρός διαπίστωσε την κατάσταση της κοιλιακής του χώρας, του ζήτησε να πιει ένα αναισθητικό, στη συνέχεια άνοιξε και εξέτασε την κοιλιακή κοιλότητα, αφαίρεσε το άρρωστο μέρος, έραψε την κοιλιακή κοιλότητα και συνταγογράφησε μερικά βότανα. Μετά από 100 ημέρες, ο ασθενής ήταν υγιής.»

Δάσκαλος βελονισμού

Στην κινεζική ιατρική, η ασθένεια μπορεί να θεραπευτεί ή να ανακουφιστεί προσωρινά μέσω του βελονισμού. Λέγεται ότι οι δεξιότητες του Χουά Tούο στον βελονισμό ήταν εξαιρετικές και είναι γνωστός ως ένας από τους καλύτερους βελονιστές στην ιστορία. Η σειρά των σημείων βελονισμού ονομάζεται Hua Tuo Jiaji (όπου jia = επένδυση και ji = σπονδυλική στήλη).

«Τα σημεία βελονισμού Χουά Tούο, γνωστά ως Χουά Tούο Τζιάτζι, βρίσκονται σε μια σειρά κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, και στις δύο πλευρές. Αυτά τα σημεία αποδίδονται στον Χουά Tούο επειδή, όπως λέγεται, προτιμούσε να θεραπεύει ορισμένες ασθένειες με τη βοήθεια αυτών των σημείων», γράφει ο Νταρμανάντα.

 

Αν και ο Χουά Tούο κατέγραψε τις γνώσεις και την εμπειρία του σε βιβλία, αυτά τα βιβλία χάθηκαν. Ωστόσο, έχουν διασωθεί πολλές ιστορίες για την ιδιοφυΐα του. Μία από αυτές περιγράφει πώς ο Χουά Tούο έσωσε τη ζωή μίας εγκύου, της οποίας το παιδί είχε πεθάνει μέσα στη μήτρα.

«Μετά από μία αποβολή, μία γυναίκα ήρθε στον γιατρό παραπονούμενη για έντονο πόνο στην κοιλιά. Αφού έλεγξε τον σφυγμό της γυναίκας, ο Χουά Tούο διέγνωσε ότι κυοφορούσε δίδυμα, ένα εκ των οποίων ήταν νεκρό. Με μία μόνο συνεδρία βελονισμού, ο Χουά Τούο προκάλεσε θνησιγένεια και η μήτρα της γυναίκας απαλλάχθηκε από το νεκρό έμβρυο», γράφει ο καθηγητής Ταμπς και οι συγγραφείς του «China’s First Surgeon: Hua Tuo».

Μία άλλη επιτυχής επέμβαση του Τούο ήταν αυτή στο χέρι του στρατηγού Γκουάν Γιου, ο οποίος είχε τραυματιστεί από ένα δηλητηριασμένο βέλος στη μάχη. Η ιστορία λέει πως, ενώ ο Χουά Τούο χειρουργούσε το τραυματισμένο χέρι του στρατηγού, εκείνος έπαιζε σκάκι με το άλλο.

 

Ο Χουά Τούο διέπρεψε ως γιατρός λόγω της πρακτικότητας, της συμπόνιας και της ειλικρίνειάς του. Οι βαθιές γνώσεις για τις θεραπείες με βότανα και οι καινοτόμες τεχνικές του συνέβαλλαν να εδραιωθεί η ιατρική εμπειρογνωμοσύνη των Γου Που και Φαν Α και του απέφεραν τον σεβασμό πολλών από τους πιο υψηλούς γιατρούς της Κίνας. Όντας ο πρώτος χειρουργός της Κίνας και πρωτοπόρος του βελονισμού, ο Χουά Τούο χάρισε σε πολλούς από τους ασθενείς του μακροζωία και καλή υγεία. Τα επιτεύγματά του ήταν εξαιρετικά και οι ταοϊστές τον τιμούν ως ιατρικό αθάνατο.

Της Maria Han

Επιμέλεια: Βαλεντίνα Λισάκ & Αλία Ζάε