Το Ιράν απάντησε επίσημα στην επιστολή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, στην οποία είχε προτείνει νέες διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί, η απάντηση της Τεχεράνης διαβιβάστηκε στις ΗΠΑ μέσω του Ομάν, χωρίς όμως να αποκαλύπτονται περαιτέρω λεπτομέρειες για το περιεχόμενό της.
Ουσιαστική δεν ήταν η δημοσιοποίηση του περιεχομένου της ιρανικής επιστολής, ωστόσο σύμφωνα με κρατικά μέσα ενημέρωσης στην Τεχεράνη, η επιστολή περιλαμβάνει ξεκάθαρη παρουσίαση των θέσεων της χώρας σχετικά με το αίτημα Τραμπ για απευθείας διαπραγματεύσεις.
Η πρωτοβουλία Τραμπ, που ξεκίνησε με επιστολή προς τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, προέβλεπε έναν νέο γύρο απευθείας συνομιλιών ώστε να επιλυθούν ειρηνικά οι αυξανόμενες εντάσεις, που σχετίζονται κυρίως με την επέκταση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είχε εκφράσει νωρίτερα τον Μάρτιο ότι επιδιώκει ένα ειρηνικό διάλογο για την αποτροπή απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν, υπονοώντας όμως ταυτόχρονα ότι η στρατιωτική δράση παραμένει στο τραπέζι σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας.
«Ελπίζω να υπάρξει συμφωνία ειρήνης» δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους στις 7 Μαρτίου, προσθέτοντας χαρακτηριστικά: «Προτιμώ μια συμφωνία ειρήνης από την άλλη εναλλακτική. Αλλά και αυτή η εναλλακτική θα επιλύσει το πρόβλημα».
Παράλληλα, στα τέλη του 2024, έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας ανέφερε ότι το Ιράν αύξησε τα αποθέματα ουρανίου εμπλουτισμένου σχεδόν σε επίπεδο κατασκευής όπλων, γεγονός που ερμηνεύθηκε ως πίεση προς τις ΗΠΑ ενόψει της επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο πρόεδρος Τραμπ επανέφερε την στρατηγική «μέγιστης πίεσης» κατά του Ιράν, μέσω προεδρικού μνημονίου. Αυτή η πολιτική στοχεύει στην πλήρη αποκοπή των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν και στην αποτροπή της χρήσης διαύλων στο Ιράκ και τις χώρες του Κόλπου για παράνομη μεταφορά ιρανικού πετρελαίου.
Απ’ τη μεριά του, ο αγιατολάχ Χαμενεΐ απέρριψε ήδη από τις 8 Μαρτίου την πιθανότητα άμεσων συζητήσεων με την Ουάσιγκτον, δηλώνοντας πως το Ιράν δεν πρόκειται να διαπραγματευθεί με «κυβερνήσεις που συμπεριφέρονται με εκφοβισμό». «Τέτοιες διαπραγματεύσεις δεν αποσκοπούν στην επίλυση ζητημάτων. Στόχος τους είναι να επιβάλλουν την κυριαρχία τους», τόνισε ο Χαμενεΐ.
H απάντηση της Τεχεράνης αναδεικνύει τα λεπτά στρατηγικά ισορροπήματα στην περιοχή, με την ιρανική πλευρά να διατηρεί μεν ανοιχτό έναν άτυπο δίαυλο επικοινωνίας με τις ΗΠΑ, αλλά ο ανώτατος ηγέτης να απορρίπτει δημοσίως τον διάλογο ως εργαλείο επιβολής δυτικών πολιτικών.
Συγχρόνως, η πρόταση Τραμπ και η αντίδραση του Ιράν αναμένεται να απασχολήσουν έντονα τη διεθνή κοινότητα. Στην πιθανή κλιμάκωση ή αποκλιμάκωση των σχέσεων θα παίξουν σημαντικό ρόλο η στάση των υπόλοιπων μεγάλων δυνάμεων αλλά και οι κινήσεις που θα κάνουν το αμέσως επόμενο διάστημα οι ΗΠΑ και το Ιράν.
Το επόμενο βήμα στο σκάκι των διαπραγματεύσεων θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό εάν θα αποφευχθεί μια επικίνδυνη κλιμάκωση στην περιοχή ή αν οι δύο πλευρές θα προχωρήσουν σε βαθύτερη αντιπαράθεση. Η προσεκτική διαχείριση της κρίσης και η επικοινωνία μέσω τρίτων χωρών, όπως το Ομάν, φαίνεται πως θα αποτελέσουν κρίσιμο παράγοντα σταθερότητας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
