Ελλάδα

Οι καταγγελίες, που προήλθαν από το Παρατηρητήριο Πειραϊκής, ανέδειξαν την έλλειψη κρατικού ελέγχου στις κατασκευές, τη θαλάσσια ρύπανση από τις κατεστραμμένες προβλήτες και τη γενικότερη υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των περιοίκων.

Ο καθηγητής θαλάσσιου περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Πειραιά και εκπρόσωπος του Παρατηρητηρίου Πειραϊκής Βασίλης Τσελέντης παρουσίασε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η επέκταση της κρουαζιέρας στον Πειραιά δεν φέρνει την ανάπτυξη που επικαλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά αντιθέτως (φέρνει)  κοινωνική και περιβαλλοντική υποβάθμιση. Όπως επεσήμανε ο καθηγητής , η χώρα καταδικάστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από δύο χρόνια για υπέρβαση των ορίων ατμοσφαιρικής ρύπανσης, χωρίς να έχει ληφθεί κανένα διορθωτικό μέτρο από τότε.

Η αντίδραση της Κομισιόν και η πολιτική στήριξη

Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εγκρίνει τις χρηματοδοτήσεις απάντησε ότι η ευθύνη για τον έλεγχο και τη διαχείριση του έργου ανήκει στην ελληνική κυβέρνηση. Υποστήριξε μάλιστα ότι η επέκταση της κρουαζιέρας συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη, επιχείρημα που καταρρίφθηκε πλήρως από την ανάλυση του Βασίλη Τσελέντη.

Η πρόεδρος της Επιτροπής  Αναφορών, μετά την απογοητευτική στάση της Κομισιόν, έκλεισε τη συνεδρίαση με την ξεκάθαρη απαίτηση: «Δεν πήραμε καμία ουσιαστική απάντηση από την Κομισιόν. Ζητούμε γραπτές εξηγήσεις.»

Cosco: «Ανάπτυξη» χωρίς διαφάνεια

Ένα από τα πιο σκοτεινά σημεία στη διαχείριση του λιμανιού του Πειραιά είναι ο ρόλος της Cosco σε θέματα ψηφιοποίησης του λιμανιού, κάτι που αποτελεί κεντρικό άξονα των προσπαθειών της για εκσυγχρονισμό. Η ανάπτυξη της ψηφιακής πλαρφόρμας HPCS (Ηλεκτρονικό Σύστημα Εξυπηρέτησης Πελατών) τέθηκε σε λειτουργία το 2020 από το Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων Πειραιά Α.Ε., θυγατρική της Cosco. Παρότι η εταιρεία παρουσιάζει την ψηφιοποίηση του λιμανιού ως βήμα προς μια «έξυπνη διαχείριση», στην πραγματικότητα η ψηφιοποίηση αυτή ενισχύει την κυριαρχία της Cosco, μετατρέποντας το λιμάνι σε ένα κλειστό οικονομικό σύστημα, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με γνώμονα την κερδοφορία της εταιρείας χωρίς κανέναν σεβασμό προς τις κοινωνικές ανάγκες και το περιβάλλον.

Τα ερωτήματα που εγείρονται σχετικά με τον τρόπο που διαχειρίζεται και συλλέγει δεδομένα, ποιος έχει πρόσβαση σε αυτά και με ποιο σκοπό χρησιμοποιούνται είναι σοβαρά. Παράλληλα, η τεχνολογική της «επένδυση» δεν έχει λύσει κανένα από τα βασικά προβλήματα που ταλανίζουν την περιοχή.

Χαρακτηριστικά της λειτουργίας της είναι:

Η έλλειψη διαφάνειας ως προς το πώς η εταιρεία αξιοποιεί τις πληροφορίες και τις τεχνολογικές της υποδομές στο λιμάνι.

Η έλλειψη δέσμευσης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, με τις ενέργειες της εταιρείας να αφορούν αποκλειστικά στην αύξηση της αποδοτικότητας  και των εσόδων του λιμανιού.

Η αδιαφορία για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς η χρήση των τεχνολογικών της λύσεων δεν συνοδεύεται από μέτρα μετριασμού της ρύπανσης ή περιορισμού των επιπτώσεων από τις κρουαζιέρες.

Τουριστικοποίηση και τσιμεντοποίηση

Η επέκταση του λιμανιού κρουαζιέρας στον Πειραιά προωθείται ως εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης. Ωστόσο, οι  κάτοικοι της περιοχής βιώνουν την πραγματικότητα διαφορετικά. Η έλλειψη σχεδιασμού και ελέγχου των έργων οδηγεί σε έντονη κυκλοφοριακή συμφόρηση, ρύπανση, τσιμεντοποίηση και σταδιακή εξαφάνιση των ελεύθερων χώρων. Η διοίκηση του λιμανιού αποφασίζει για τις αναπλάσεις των γειτονιών όχι με γνώμονα τις ανάγκες των κατοίκων, αλλά με αποκλειστικό στόχο την εξυπηρέτηση των τουριστικών επιχειρήσεων και την ενίσχυση των συνεργαζόμενων εταιρειών, όπως η Cosco.

H στεγαστική κρίση που μαστίζει τον Πειραιά επιδεινώνεται από την τουριστικοποίηση και τις fast-track πολεοδομικές ρυθμίσεις που επιτρέπουν την ανέγερση πανύψηλων ξενοδοχείων. Το αποτέλεσμα είναι η εκτόξευση των ενοικίων, που  αναγκάζει πολλούς κατοίκους να εγκαταλείψουν την περιοχή ή ακόμα και να βρεθούν στον δρόμο.

«Σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Συνδιάσκεψης της Στοκχόλμης του 1972, η οποία σηματοδότησε την αρχή της νομικής αναγνώρισης της αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβάλλοντος, τονίστηκε ότι η πλήρης απόλαυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απαιτεί την προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος», τόνισε ο κύριος Τσελέντης στη δευτερολογία του ενώπιον της επιτροπής αναφορών της Ευρωβουλής. Η δευτερολογία του καθηγητή ήταν αποκαλυπτική για το είδος της ανάπτυξης που έχει συμβεί στον Πειραιά, όπου η δημόσια υγεία και η ποιότητα ζωής των κατοίκων θυσιάζονται στον βωμό της τουριστικής ανάπτυξης.

«Οι αναπλάσεις της γειτονιάς αποφασίζονται από τη διοίκηση του λιμανιού σύμφωνα με το συμφέρον των τουριστικών επιχειρήσεων. Η έλλειψη ελεύθερων χώρων και πρασίνου, η αρπαγή της γης από το λιμάνι και η στεγαστική κρίση που έχει ξεσπάσει κάνουν τους ανθρώπους να μην μπορούν να αντιμετωπίσουν το υψηλό ενοίκιο και να ζουν στο δρόμο», είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής.

Η πραγματική ανάπτυξη δεν μπορεί να βασίζεται στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Η υπόθεση του λιμανιού της Πειραϊκής δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ή πολεοδομικό ζήτημα. Είναι μια μάχη για το δικαίωμα των κατοίκων να ζουν σε μια πόλη που μεριμνά και για την ποιότητα ζωής τους.

Ζητούμενο από την Cosco, η οποία διαχειρίζεται τον Οργανισμό Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ), και τις υπόλοιπες πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στον Πειραιά (εταιρείες κρουαζιέρας, ναυτιλιακές κ.ά.) είναι η στροφή προς ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που να σέβεται τόσο το περιβάλλον όσο και τους κατοίκους, μέσα από τις αρχές της φερεγγυότητας και της διαφάνειας.

Το καταληκτικό κεφάλαιο, το επί της ενοχής ή μη και ποιων, της εισαγγελικής αγόρευσης για την τραγωδία στο Μάτι αναμένεται ότι θα ακουστεί σήμερα στην κατάμεστη από κόσμο αίθουσα τελετών του Εφετείου.

Η εισαγγελέας της Έδρας του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Σταματίνα Περιμένη συνεχίζει σήμερα την τοποθέτησή της ενώπιον των δικαστών, των κατηγορουμένων, των θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς και του πολυπληθούς κοινού που από χθες παρακολουθεί την εισαγγελική κρίση.

Από την έναρξη της αγόρευσής της η εισαγγελέας επεσήμανε πως θεωρεί «κομβικής σημασίας για τη δίκη» το ζήτημα της Οργανωμένης Προληπτικής Απομάκρυνσης, και όπως φάνηκε από την χθεσινή συνεδρίαση, το ζήτημα αυτό θα βαρύνει στην κρίση της.

Μία κρίση που από χθες διατυπώνεται εν μέσω απόλυτης ησυχίας αλλά όχι χωρίς αντιδράσεις σε όσα αναφέρει η κυρία Περιμένη, η οποία χθες έδειξε ότι δεν είναι ψυχρή, δεν ενοχλείται αλλά αλληλεπιδρά με κάποιες φωνές-παρεμβάσεις που ακούγονται από το ακροατήριο, ειδικά όταν πρόκειται για ανθρώπους που βίωσαν απώλεια δικών τους.

Χθες, κάποιες στιγμές, ανέβηκαν οι τόνοι στην αίθουσα, ειδικά όταν η εισαγγελέας αναφέρθηκε στο θέμα της κατηγορίας σχετικά με την αμέλεια που δικάζει το δικαστήριο και την περίπτωση ενδεχόμενου δόλου (κακούργημα) που, κατά την Υποστήριξη της Κατηγορίας που εκπροσωπεί τα θύματα, θα έπρεπε να έχει αποδοθεί. Η εισαγγελέας ρώτησε την πλευρά των θυμάτων, όταν φώναξαν ότι ο ανακριτής είχε ζητήσει την αναβάθμιση της κατηγορίας σε κακούργημα, αν είναι βέβαιοι ότι οι κατηγορούμενοι «προέβλεψαν το θανατηφόρο αποτέλεσμα και το αποδέχθηκαν» με το κοινό να φωνάζει «Ναι! Ναι!». Αυτό ήταν και το σημείο που προκειμένου να αποφορτιστεί η ατμόσφαιρα το δικαστήριο διέκοψε για σήμερα τη συνεδρίασή του.

Κατά την έναρξη της αγόρευσής της χθες, η εισαγγελέας είπε πως στο πρώτο σκέλος της τοποθέτησής της θα επιχειρήσει να δώσει το νομικό περίγραμμα αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων κάθε κατηγορίας κατηγορουμένων, της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Προστασίας και των Αυτοδιοικητικών.

Η κυρία Περιμένη έχει αναφερθεί τόσο στην Πυροσβεστική γενικά όσο και σε κάθε εμπλεκόμενο μέλος του Σώματος, ξεκινώντας από τον επικεφαλής επί του πεδίου και τον πλέον κρίσιμο ρόλο του για τα δεδομένα που μεταφέρει για την εξέλιξη και τους κινδύνους της φωτιάς, φθάνοντας μέχρι τους επιτελικούς αξιωματικούς στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Αναφέρθηκε επίσης στους Αυτοδιοικητικούς, για τους οποίους τόνισε ότι «γνωρίζουν τα σημεία, τις θέσεις, τις διαδρομές αλλά και τον κόσμο, ποιος έχει πρόβλημα, ποιος μπορεί να βοηθήσει». Επίσης τόνισε τον βασικό ρόλο της Πολιτικής Προστασίας, σε ένα πλαίσιο που κατά την κυρία Περιμένη ενεργεί με «διαδικασίες που οφείλουν να λειτουργούν και να εξελίσσονται παράλληλα με τον επιχειρησιακό βραχίονα που είναι η Πυροσβεστική».

Η εισαγγελέας ανέφερε πως η ίδια δεν ενστερνίζεται την άποψη ότι μπορεί να γίνει οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών χωρίς εισήγηση του επικεφαλής του πεδίου. Τόνισε, επίσης, ότι καθήκον της Πολιτικής Προστασίας είναι να ζητήσει πληροφόρηση και να αποφασίσει για τις κινήσεις της.

Κατά τη σημερινή συνεδρίαση η εισαγγελική λειτουργός αναμένεται να ολοκληρώσει το σκεπτικό της για το γενικό πλαίσιο και να εξειδικεύσει τη θέση της για κάθε κατηγορούμενο ξεχωριστά.

Αυτό το μέρος της αγόρευσης θα ‘δείξει’ και ποιοι εκ των κατηγορουμένων θα πρέπει, κατά την κυρία Περιμένη, να κηρυχθούν ένοχοι για τους νεκρούς και τους εγκαυματίες της φονικής πυρκαγιάς.

Της Τζούλης Βινιεράτου

 

Τι συνέβη το απόγευμα της 23ης Ιουλίου 2018 στην Ανατολική Αττική με μία φωτιά που ξεκίνησε στο Νταού Πεντέλης και κατέληξε σε όλεθρο σαρώνοντας το Μάτι; Πώς κάηκαν 93 άνθρωποι, πώς πνίγηκαν εννέα στη θάλασσα, όπου κατέφυγαν για να σωθούν από την «πύρινη κόλαση»;

Έγιναν σε επίπεδο πρόληψης, επιχειρησιακής δράσης για την αντιμετώπιση της φωτιάς, αλλά και διαχείρισης της κατάστασης όπως διαμορφώθηκε όλες οι ενδεδειγμένες ενέργειες ή ήταν αναπότρεπτη η τραγική εξέλιξη και ο κάθε αρμόδιος έκανε «το ανθρωπίνως δυνατό», όπως ακούστηκε στη δικαστική αίθουσα κατά τη διάρκεια των απολογιών;

Έσφαλε το πρωτοβάθμιο δικαστήριο που δεν απέδωσε ευθύνες σε 15 από τους 21 κατηγορούμενους για την τραγωδία στο Μάτι;

Τις απαντήσεις της, την αποτίμηση επί όλων των στοιχείων της τραγωδίας, όπως υπάρχουν στη δικογραφία και επί όσων εισφέρθηκαν κατά την πολύμηνη ακροαματική διαδικασία, θα αναπτύξει σήμερα με την αγόρευση της, η Εισαγγελέας της Έδρας του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων.

Μία αγόρευση που, αν και δε δεσμεύει το δικαστήριο, αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο από τους 21 κατηγορούμενους και τα θύματα της φονικότερης πυρκαγιάς που έχει βιώσει η χώρα όσο και από την κοινωνία.

Οι άνθρωποι που από τη μία στιγμή στην άλλη βίωσαν σκηνές φρίκης, οδύνης και καταστροφής έχουν ζητήσει από όλους τους πολίτες να σταθούν σήμερα στο πλευρό τους, σε αυτήν την ειδική στιγμή της τελευταίας δίκης για την τραγωδία στο Μάτι.

Επτά χρόνια μετά, καλούν την κοινωνία να είναι κοντά τους, στην τελική ευθεία του αγώνα τους για δικαίωση των 104 νεκρών και των δεκάδων εγκαυματιών τους.

Σήμερα, οκτώ μήνες από την έναρξη της δίκης σε δεύτερο βαθμό, η Εισαγγελέας της Έδρας του δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, θα διατυπώσει την κρίση, τη νομική της αξιολόγηση στα «πώς και γιατί» της υπόθεσης. Θα απαντήσει στα ζητήματα που θέτει η εισαγγελική έφεση κατά της ετυμηγορίας των δικαστών του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου τόσο για τις δεκαπέντε αθωώσεις όσο και για το ύψος των ποινών που επέβαλε σε πέντε εκ των καταδικασθέντων, πρώην επιτελικούς της Πυροσβεστικής.

Το δικαστήριο έχει δώσει τη σημερινή αλλά και την αυριανή συνεδρίαση στη διάθεση της εισαγγελικής λειτουργού, ώστε να έχει χρόνο να αναπτύξει πλήρως το σκεπτικό που θα την οδηγήσει στο «δια ταύτα» της πρότασης της για την ενοχή ή μη και ποιων, από τους κατηγορούμενους, τότε στελέχη της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Προστασίας, των Δήμων και της τότε Περιφερειάρχη.

Οι νομικές απαντήσεις της Εισαγγελέα για πράξεις και παραλείψεις που καταλογίζονται στην κατηγορία, για τον ρόλο εκάστου των κατηγορουμένων και πώς επέδρασε σε όσα έγιναν στο Μάτι, η αποδοχή της ή όχι της θέσης των κατηγορουμένων ότι υπό τις συγκεκριμένες ειδικές συνθήκες και τα μέσα που διέθεταν έδρασαν και «ορθώς» και νομίμως, θα είναι τα δεδομένα που θα οδηγήσουν την εισαγγελική πρόταση στο «ένοχος» ή το «αθώος».

Οι κατηγορίες, οι κατηγορούμενοι και η εισαγγελική έφεση

Το Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων κρίνει από την αρχή την υπόθεση καθώς καλείται, μετά από έφεση του Εισαγγελέα στην πρωτόδικη απόφαση, να επαναξιολογήσει και τις ομόφωνες αθωώσεις για δεκαπέντε κατηγορούμενους, αλλά και το ύψος των ποινών για πέντε καταδικασθέντες.

Ο κάτοικος Νταού δικάζεται κατόπιν δικής του έφεσης με ζητούμενο τη μείωση της ποινής του, καθώς δεν ασκήθηκε εναντίον της πρωτόδικης απόφασης, στο σκέλος που τον αφορά, εισαγγελική έφεση.

Οι κατηγορίες που βαρύνουν ανά περίπτωση τους είκοσι, τότε επιτελικούς των αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων, αφορούν 102 ανθρωποκτονίες από αμέλεια, μεταξύ αυτών και των θανάτων των εννέα ανθρώπων που πνίγηκαν στη θάλασσα στην προσπάθεια τους να γλιτώσουν από τη φωτιά. Αφορούν παράλληλα και 32 σωματικές βλάβες από αμέλεια σχετικά με τους τραυματίες, επιζώντες της καταστροφής οι οποίοι παρίστανται στη δίκη.

Το πρωτόδικο δικαστήριο με την απόφασή του, η οποία έτυχε σφοδρότατων αντιδράσεων εντός και εκτός της δικαστικής αίθουσας, έκρινε ενόχους έξι από τους 21 κατηγορούμενους και ομόφωνα αθώους τους υπόλοιπους δεκαπέντε.

Ένοχοι κρίθηκαν οι τότε επικεφαλής και στελέχη της Πυροσβεστικής Σωτήρης Τερζούδης, Βασίλης Ματθαιόπουλος, Ιωάννης Φωστιέρης, Νίκος Παναγιωτόπουλος και Χαράλαμπος Χιόνης, στους οποίους η τελική εκτιτέα ποινή ορίστηκε στα πέντε έτη, τα οποία μετατράπηκαν σε χρηματική ποινή προς 10 ευρώ ημερησίως. Ένοχος κρίθηκε και ο κάτοικος στο Νταού, από την αυλή του οποίου ξεκίνησε η φωτιά, ο οποίος καταδικάστηκε σε ποινή 3 ετών.

Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο αθώωσε τα στελέχη της Πυροσβεστικής Χρήστο Γκολφίνο, Φίλιππο Παντελεάκο, Δαμιανό Παπαδόπουλο, Χρήστο Λάμπρη, Χρήστο Δροσόπουλο, Γεώργιο Πορτοζούδη και Στέφανο Κολοκούρη.

Αθώωσε επίσης τον τότε αξιωματικό στα Εναέρια Μέσα της ΕΛΑΣ Χαράλαμπο Συρογιάννη, τον τότε Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας Ιωάννη Καπάκη, την τότε περιφερειάρχη Αττικής Ρένα Δούρου και τους τότε δημάρχους Μαραθώνα Ηλία Ψινάκη, Πεντέλης Δημήτριο-Στέργιο Καψάλη και Ραφήνας-Πικερμίου Ευάγγελο Μπουρνούς, καθώς και τους αντιδημάρχους Βάιο Θανασιά (Μαραθώνα) και Αντώνη Παλπατζή (Ραφήνας-Πικερμίου).

Της Τζούλης Βινιεράτου

Ενάλια αρχαιολογική έρευνα πλησίον του αρχαιολογικού χώρου της Ασίνης, ανατολικά του Τολού Αργολίδας, διεξήχθη την περίοδο 7-11 Οκτωβρίου 2024. Όπως ενημερώνει ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, η θέση, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το σημερινό χωριό Τολό, χάρη στην ευνοϊκή τοποθεσία της κατοικήθηκε τόσο κατά τους προϊστορικούς όσο και τους ιστορικούς χρόνους.

Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, οι αρχαιολογικές έρευνες των ετών 2021 και 2022 είχαν αποκαλύψει την έκταση και τη φύση μιας μεγάλης τεχνητής λιμενικής εγκατάστασης ανατολικά της θέσης Καστράκι. Η κύρια κατασκευή αποτελείται από ένα μεγάλο τεχνητό πλάτωμα που βρίσκεται σε αβαθή ύδατα. Επάνω σε αυτό το πλάτωμα διακρίνονται, πιθανόν, δωμάτια και κτηριακές δομές σε μορφή οικιών. Τα εν λόγω κατάλοιπα καταγράφηκαν χρησιμοποιώντας φωτογραμμετρία κατά την ερευνητική περίοδο του 2022, καθότι έχρηζαν διεξοδικότερης έρευνας. Καθώς ο οικισμός της Ασίνης κατοικούνταν σταθερά από τους προϊστορικούς χρόνους, είναι δύσκολο να εξακριβωθεί πότε κατασκευάστηκε αρχικά αυτή η λιμενική εγκατάσταση.

Η ενάλια ανασκαφική έρευνα του 2024 επικεντρώθηκε στον πυθμένα της θάλασσας πλησίον του βορειοδυτικού άκρου του τεχνητού πλατώματος. Το συγκεκριμένο σημείο επιλέχθηκε με γνώμονα το ότι το τεχνητό πλάτωμα σώζεται εκεί σε καλή κατάσταση, ενώ φαίνεται να έχει διατηρήσει και μεγάλο μέρος του αρχικού του σχήματος. Η έκταση που κατέλαβε η ανασκαφική τομή ήταν 16 τ.μ. Η ανεσκαμμένη περιοχή τεκμηριώθηκε με φωτογραμμετρία στα σημεία όπου το επέβαλαν η πολυμορφία και ποικιλομορφία των αρχαιολογικών συνόλων.

Οι εργασίες πεδίου του 2024 έδειξαν ότι στον πυθμένα διατηρούνται σημαντικά κατάλοιπα της λιθόκτιστης λιμενικής εγκατάστασης. Αυτά αποτελούνται από πεσμένο υλικό, όπως λίθους και κατεργασμένα δομικά υλικά. Πιθανόν τα σημαντικότερα ευρήματα είναι τα όστρακα αμφορέα που βρέθηκαν στη λιθόκτιστη κατασκευή και το θραυσμένο αγγείο στον τομέα 4Α. Τα συνευρήματα αυτών των αποσπασματικά σωζόμενων αγγείων υποδηλώνουν ότι αποτέθηκαν κατά τη διάρκεια της χρήσης του πλατώματος ή κατά τον χρόνο εγκατάλειψης και πτώσης του. Μπορούν επομένως να χρησιμοποιηθούν ως ενδείξεις στη συζήτηση σχετικά με τη χρονολόγηση της κατασκευής.

Το επόμενο βήμα θα είναι η διενέργεια μίας ή ενδεχομένως δύο τομών στην κορυφή του πλατώματος. Η τομή θα ανασκαφεί χειρωνακτικά και τα ιζήματα θα αφαιρεθούν με βυθοκόρηση. Τυχόν αντικείμενα και οικοδομικά κατάλοιπα θα καταγραφούν in situ χρησιμοποιώντας φωτογραμμετρία. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα δημοσιευθούν στο επιστημονικό περιοδικό των Σουηδικών Ινστιτούτων Αθηνών και Ρώμης, Opuscula και σε άλλα επιστημονικά περιοδικά, προσθέτει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού.

Η ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο πενταετούς ερευνητικού προγράμματος που ξεκίνησε το 2022, ως συνέχεια της πιλοτικής έρευνας που διεξήχθη το 2021 και αποτέλεσε συνεργασία μεταξύ της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, του Σουηδικού Ινστιτούτου Αθηνών και του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, με συμμετέχοντες από το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ και την εταιρεία Nordic Maritime Group. Τη διεύθυνση από ελληνικής πλευράς είχε η Παναγιώτα Γαλιατσάτου, καταδυόμενη αρχαιολόγος της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, και από σουηδικής πλευράς η καθηγήτρια Ann-Louise Schallin (επιστημονική διευθύντρια, Πανεπιστήμιο Στοκχόλμης) και ο Niklas Eriksson (διευθυντής πεδίου, Πανεπιστήμιο Στοκχόλμης).

Συμμετείχαν επίσης η Αικατερίνη Ταγωνίδου, καταδυόμενη αρχιτέκτονας-μηχανικός στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, ο Θεμιστοκλής Τρουπάκης, καταδυόμενος ΤΕ Μηχανικών, ο BA Jens Lindström από τη Nordic Maritime Group, και ο Staffan Von Arbin από το πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ.

Σε σοβαρές καταγγελίες για την κατάσταση που επικρατεί στο Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων του Δήμου Αθηναίων προχώρησε η παράταξη του Κώστα Μπακογιάννη «Αθήνα Ψηλά». Στηριζόμενη σε επιστολή που φέρεται να έχει στείλει πριν από έναν μήνα ο Συνήγορος του Πολίτη και μετά από αυτοψία του, αριθμεί τα προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί στις συνθήκες διαβίωσης και προτείνει το κλείσιμο του Κέντρου μέχρι να αποκατασταθούν. Η παράταξη του πρώην δημάρχου εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία επισυνάπτεται και αντίγραφο αυτής της επιστολής.

«Με έντονη ανησυχία παρακολουθούμε τη διάλυση του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ), ενός Ιδρύματος που μέχρι πρόσφατα αποτελούσε βασικό πυλώνα στήριξης για τους πιο ευάλωτους πολίτες της Αθήνας.

»Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που ο Συνήγορος του Πολίτη πρότεινε τη συνολική σφράγιση του Πολυδύναμου Κέντρου Αστέγων, προειδοποιώντας για την αδυναμία της Δημοτικής Αρχής να εγγυηθεί την αξιοπρεπή διαβίωση, την υποστήριξη και την επανένταξη των φιλοξενούμενων», σημειώνει αρχικά η ανακοίνωση της παράταξης «Αθήνα Ψηλά», συνεχίζοντας:

«Σε επιστολή του προς τον Δήμο, το ειδικό κλιμάκιο επιστημόνων που πραγματοποίησε αυτοψία στο κτήριο της οδού Λιοσίων, χαρακτηριστικά αναφέρει:

“Παρακαλούμε να μας ενημερώσετε για τις απόψεις και τις ενέργειές σας για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερα δυσμενών συνθηκών διαβίωσης των άστεγων συμπολιτών μας στις δομές του Δήμου, συμπεριλαμβανομένης της αναζήτησης εναλλακτικών τρόπων προσωρινής στέγασης και παροχής υπηρεσιών. Σας προτείνουμε, σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό του Πολυδύναμου Κέντρου Αστέγων, να εξετάσετε το ενδεχόμενο ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΣΦΡΑΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΔΟΜΗΣ με σκοπό την οριστική απεντόμωση, την εκτεταμένη συντήρηση και απολύμανση του κτηρίου, επιδιόρθωση των υποδομών του καθώς και τη λήψη μέτρων για τη μη επανάληψη των φαινομένων στο μέλλον.”

»Από την αυτοψία προέκυψαν ευρήματα που χρήζουν άμεσης και οριστικής αντιμετώπισης από τον Δήμο. Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκαν : “Σοβαρό πρόβλημα ύπαρξης κοριών και τρωκτικών, ελλιπής καθαριότητα, πρόβλημα προσβασιμότητας από άτομα με κινητικές δυσκολίες και σημαντικές ελλείψεις σε προσωπικό φύλαξης, νοσηλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης των φιλοξενούμενων, καθαρισμού και συντήρησης του κτιρίου”.

»Αυτές οι συνθήκες αποτελούν το αποκορύφωμα της αδιαφορίας και ανεπάρκειας που επιδεικνύει η Δημοτική Αρχή εδώ και 1,5 χρόνο.

»Μάλιστα, αντί να αναλάβει τις ευθύνες της, προχωρά ακόμη και σε επικίνδυνες και αδιαφανείς ενέργειες. Για πρώτη φορά στην ιστορία του Δήμου, η διοίκηση του ΚΥΑΔΑ ανατίθεται σε αντιδήμαρχο, ακυρώνοντας την ανεξαρτησία και τη λειτουργική αυτονομία του Ιδρύματος, ενώ και οι επιστημονικά υπεύθυνοι που μέχρι πρότινος συντόνιζαν το έργο, έχουν απομακρυνθεί και άτομα χωρίς συμβάσεις εργασίας έχουν αναλάβει τη διαχείριση αυτής της κρίσιμης υπηρεσίας. Με ποια κριτήρια και ποιες διαδικασίες επιλέχθηκαν; Είναι αποδεκτό να μην εργάζονται νόμιμα και να έχουν πρόσβαση στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα υπαλλήλων και ωφελούμενων;

»Το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων το ιδρύσαμε το 2020 ανακουφίζοντας σημαντικά το πρόβλημα αστεγίας στην πόλη και το παραδώσαμε σε άριστη κατάσταση. Παραδώσαμε επίσης έναν ΚΥΑΔΑ λειτουργικό και αποδοτικό για τις κοινωνικές ανάγκες των δημοτών της Αθήνας. Η σημερινή διοίκηση οφείλει να δώσει εξηγήσεις για το χάος και τις αυθαιρεσίες που οδηγούν σε απόλυτη υποβάθμιση των κοινωνικών υπηρεσιών του Δήμου», καταλήγει η ανακοίνωση.

Ένα από το καλύτερα βρετανικά πανεπιστήμια, αυτό του York, αναμένεται να υποβάλλει αίτηση ώστε να αποκτήσει παράρτημα τριτοβάθμιας εκπαίδευση στην Ελλάδα, όπως ανακοίνωσε ο πρύτανης και πρόεδρος του πανεπιστημίου Τσάρλι Τζέφερι.

«Χαιρετίζω την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να υποστηρίξει την ίδρυση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Είμαι στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσω ότι το Πανεπιστήμιο του York θα υποβάλλει αίτηση για την ίδρυση του ευρωπαϊκού του παραρτήματος, CITY, στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, με στόχο να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης και στην καθιέρωση της Ελλάδας ως διεθνές κέντρο εκπαίδευσης», δήλωσε ο κος Τζέφερι.

Το δημόσιο βρετανικό Πανεπιστήμιο του York κατατάσσεται σταθερά μεταξύ των κορυφαίων πανεπιστημίων στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ευρώπη και τον κόσμο, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τις πλέον πρόσφατες κατατάξεις του «Times Higher Education» το 2025, που αναδεικνύει το York στην 146η θέση παγκοσμίως. Είναι επίσης μέλος του πλέον διακεκριμένου δικτύου των 24 κορυφαίων βρετανικών ερευνητικών πανεπιστημίων Russell Group, ενώ έχει διακριθεί για την ποιότητα στην έρευνα (Top 10, REF 2021) και έχει βραβευθεί για την ποιότητα στη διδασκαλία με το Χρυσό Βραβείο (Gold TEF, 2023) από βρετανικούς επίσημους φορείς.

Με την απόφαση του, το York θα αναβαθμίσει τη συνεργασία που είχε μέχρι σήμερα στην Ελλάδα με το CITY College, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, διαθέτοντας ήδη φοιτητές και αποφοίτους από περισσότερες από 60 χώρες. Συγκεκριμένα το CITY θα αποτελέσει το Ευρωπαϊκό Παράρτημα του York με την επωνυμία «University of York Europe Campus, CITY U.L.E», και θα λειτουργήσει ως Νομικό Πρόσωπο Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης με κεντρικά γραφεία και εγκαταστάσεις στη Θεσσαλονίκη, αλλά και με ένα νέο παράρτημα στην Αθήνα.

Στην αρχική του φάση, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το York θα προσφέρει στη Θεσσαλονίκη προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές με τρεις Σχολές και συγκεκριμένα Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων, Σχολή Επιστημών (Τμήματα Πληροφορικής και Ψυχολογίας) και Σχολή Νομικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών (Τμήματα Νομικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών), ενώ στο πλαίσιο της στρατηγικής του επέκτασης στην Αθήνα θα προσφέρει προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στην Πληροφορική.

Επισημαίνεται ότι εν όψει αυτής της συνεργασίας έχει γίνει ήδη η προεργασία προκειμένου από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος το York να στεγαστεί και σε νέες εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν ένα δυναμικό ακαδημαϊκό περιβάλλον. Στη Θεσσαλονίκη, θα λειτουργήσει σε δύο κτήρια στο κέντρο της πόλης, αλλά και σε ένα ολοκληρωμένο πανεπιστημιακό χώρο στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, έκτασης 14.000 τ.μ. με αμφιθέατρο, εργαστήρια, συνεδριακό κέντρο και αθλητικές εγκαταστάσεις κλειστού και ανοικτού τύπου, ενώ στην Αθήνα θα δημιουργήσει έναν πρωτοποριακό κόμβο για σπουδές στην Πληροφορική, ενσωματώνοντας σύγχρονες εγκαταστάσεις ειδικά σχεδιασμένες για εκπαίδευση και καινοτομία στην τεχνολογία.

«Καλοκαίρι, 1989. Βράδυ. Η δουλειά είναι στην αορτή της πλατείας. Σ΄ ένα εντυπωσιακό νεοκλασικό Φαβιέρου και Μάγιερ. Πεταγόμαστε από τα γραφεία μας με φωνές και κλάματα απ΄ έξω. Ένας λιγνός ημίγυμνος άνδρας τρέχει τη Μάρνη κατά την Πατησίων κρατώντας το ματωμένο κεφάλι του. Ξοπίσω, στο κυνήγι του, ένας άλλος, κοντός, χοντροκομμένος απειλεί θεούς και δαίμονες.

Ο ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου των ολιγόωρων ερωτικών συνευρέσεων, απ΄ όπου δραπέτευσε το αταίριαστο ζεύγος των… δρομέων, ψοφάει για κουτσομπολιό. «Τσακώθηκαν για το… μαρούλι», πληροφορεί απαθώς τους άφωνους γειτόνους. Δέκα χρόνια στο ίδιο πόστο έχουν δει πολλά τα μάτια του, λέει – Τ. Μανιατέα, Εικόνες από την πλατεία Βάθη(ς)

Πλατεία Ανεξαρτησίας είναι το επίσημο όνομά της, αλλά σπανίως την αποκαλούν έτσι. Το παλιό της όνομα γράφτηκε με ανεξίτηλη μελάνη στην ιστορία και σαν γονιδιακά πέρασε στη συνείδηση των γενεών, που γεννήθηκαν και ανατράφηκαν εδώ κι ας ήταν κάπως αταίριαστο με τις αριστοκρατικές καταβολές της. Βλέπεις, από τα χρόνια του Όθωνα ακόμα, εδώ εγκαταστάθηκαν Βαυαροί αξιωματούχοι, πιστεύοντας βέβαια τότε πως θα βρίσκονται πλάι στο παλάτι, γιατί η περιοχή ήταν από τις προτεινόμενες για την ανέγερση της βασιλικής κατοικίας. Αλλά κι όταν προκρίθηκε τελικά ο λόφος της Μπουμπουνίστρας (πλατεία Συντάγματος) για την εγκατάσταση του παλατιού, η ευρύτερη περιοχή της Βάθιας εξελίχθηκε σε προάστιο της Αθήνας, προσφιλή τόπο κατοικίας αριστοκρατών με οργιώδη φύση από το νερό του Κυκλοβόρου, του χειμάρρου που κατηφόριζε τη σημερινή Μάρνη.

Οι πολλές εκδοχές του ονόματος

Το 1833, οι Κλεάνθης και Σάουμπερτ ενέταξαν τη Βάθια στον ρυμοτομικό σχεδιασμό της Αθήνας. Κατά το όραμα των δύο αρχιτεκτόνων, ο Κυκλοβόρος θα μετατρεπόταν σε βουλεβάρτο. Έτσι έγινε, αλλά άργησε πολύ και σίγουρα δεν ακολουθήθηκε πιστά αυτό το πρώτο ρυμοτομικό της Αθήνας. Ίσαμε τα τέλη του 19ου αι., ο Κυκλοβόρος παρέμεινε τροφοδότης της φύσης ώσπου κάποτε, στο βαθύ σημείο του εδάφους, όπου λίμναζαν τα νερά του, δημιουργήθηκε η πλατεία που ονομάστηκε Βαθύ ή Βάθης.

Ωστόσο, οι εκδοχές ονοματοθεσίας ειδικά της συγκεκριμένης πλατείας υπήρξαν τόσες, ώστε ακόμη και σήμερα αγνοείται η επίσημη. Κατά άλλη εκδοχή, το όνομα αποδίδεται στην ομώνυμη οικογένεια, που περιλαμβάνεται στον κατάλογο των 1.600 και πλέον αθηναϊκών οικογενειών της περιόδου έως και το 1821, κατάλογο τον οποίο φιλοξενεί στην Ιστορία των Αθηναίων ο ακαδημαϊκός Δημήτριος Γέροντας, συνεχίζοντας το έργο του Δ. Καμπούρογλου. «Από τον μνημονευθέντα κατάλογο κατέγραψα μόνον τα φορολογούμενα μέλη των αθηναϊκών οικογενειών, τα οποία σημειώνονται με την ένδειξι ‘εκ γενετής Αθηναίοι’» διευκρινίζει ο συγγραφέας. «Νονοί» η οικογένεια Βάθη, λοιπόν, γκάγκαροι Αθηναίοι, από τους φορολογούμενους, με οικονομική επιφάνεια και γη – πιθανότατα στην ευρύτερη περιοχή του Κυκλοβόρου – στην κατοχή τους (αν ισχύει η εκδοχή, η σωστή ονομασία της πλατείας είναι Βάθη).

Ένας άλλος χρονικογράφος της εποχής, ο ιστορικός Θεμιστοκλής Φιλαδελφεύς, αναζητώντας την προέλευση της ονομασίας των Πατησίων, καταγράφει μία μακρά ιστορία του δήμου Βατή, όπου κοντά έναν αιώνα μετά, εντάχθηκε η σημερινή πλατεία Βάθη(ς). Σύμφωνα με το περιοδικό «Αρμονία» (τ. 7, έτος 1900), κατά τον πρώτο Έλληνα αρχαιολόγο Κυριακό Πιττάκη, «…ο δήμος Βατή έκειτο όπου νυν η θέσις Βάθια, κατά το χθαμαλόν (σσ. χαμηλό) εκείνο πεδίον το προς δυσμάς των Αθηνών κείμενον και οριζόμενον προς νότον υπό της οδού Σεπολίων και του Κολωνού, προς ανατολάς υπό της οδού Πατησίων…».

Για του λόγου του το αληθές ο Πιττάκης επικαλείτο ψήφισμα χαραγμένο σε λίθινη στήλη, στο οποίο αναφέρεται η βράβευση με χρυσό στέφανο του εκ Βάτης ορμώμενου άρχοντα, Πολύευκτου. Η εικασία αυτή δεν φαίνεται απίθανη αν αναλογιστεί κανείς ότι η συγκεκριμένη στήλη βρέθηκε σε πηγάδι της Βάθιας, που προφανώς ήταν το αρχαίο όνομα της περιοχής, παραλλαγμένο κατά τι από τον χρόνο και την αμάθεια των κατοίκων τόσων αιώνων ζοφώδους δουλείας, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Φιλαδελφεύς.

Στο γύρισμα του αιώνα και καθώς η περιοχή έχει αρχίσει ήδη να συγκεντρώνει πληθυσμό, που αδυνατεί να βρει στέγη στο κέντρο της πόλης, όπου πλέον έχουν εγκατασταθεί οι ντόπιοι και ξένοι αριστοκράτες, το ρέμα του Κυκλοβόρου αποξηραίνεται, το «χθαμαλό έδαφος» ισοπεδώνεται και το μόνο που μένει να θυμίζει το παρελθόν είναι ένα δένδρο. Μία λεύκα. Η περίφημη λεύκα της πλατείας, που κι αυτή ρίχνει τα τελευταία της φύλλα το 1926 και ξεριζώνεται.

Αλλά και τούτη η πλατεία δεν υπολείπεται σε πολυτέλεια και αρχοντιά. Εξάλλου, ξένοι φιλέλληνες, υποστηρικτές του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, έχουν «βαφτίσει» με το όνομά τους τους δρόμους της ευρύτερης περιοχής, πριν αυτοί καλά καλά ασφαλτοστρωθούν. Ο Μαιζών, ο Μάγερ, ο Φαβιέρος, αλλά και ο Σωνιέρος και ο Χωνιάτης και ο Γερμανός γιατρός Τράιμπερ, στην αγκαλιά του οποίου έχει ξεψυχήσει ο Καραϊσκάκης, και ο Μάρνης ποταμός και τόσοι άλλοι γίνονται πια αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, που αποτυπώνεται στην περιοχή της Βάθιας, ενώ πάνω και γύρω από την πλατεία ξεπετιόνται το ένα μετά το άλλο καλαίσθητα διώροφα νεοκλασικά. Η αρχή, εξάλλου, έχει γίνει αρκετά νωρίτερα με τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ να επιβλέπουν την ανέγερση της κατοικίας του Φαναριώτη ηγεμόνα της Μολδαβίας και μέλους της Φιλικής Εταιρείας, Μιχαήλ Βόδα Σούτσου. Είναι ένα αρχοντικό που στέκει επιβλητικό στο κέντρο ενός τεράστιου κήπου, σε έκταση που καλύπτει το σημερινό οικοδομικό τετράγωνο Σουρμελή-Αχαρνών-Βόδα Λιοσίων. Εδώ οργανώνεται το 1843 η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου. Έτσι, ο Βόδας «βαφτίζει» τον δρόμο όπου βρίσκεται η είσοδος της οικίας του.

Το 1920, στη διασταύρωση Καποδιστρίου και Μάρνη, σε θέση περίοπτη, χτίζεται ένα εντυπωσιακό εκλεκτικιστικό κτήριο με πλούσιο εξωτερικό διάκοσμο. Είναι το ξενοδοχείο «Λωζάννη» (το 1994 θα κηρυχθεί διατηρητέο). Λίγα χρόνια μετά, το 1926, στη διασταύρωση της οδού Μαιζώνος με τη Μάγιερ, ο Μανόλης Καλομοίρης, η Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Διονύσης Λαβράνγκας στεγάζουν το Εθνικό Ωδείο σε ένα υπέροχο νεόκτιστο κτήριο.

Η περιοχή της Βάθιας, πέριξ της πλατείας, έχει πάρει τα πάνω της… Βρίσκεται σε απόσταση από το ελαφρώς θορυβώδες κέντρο της πόλης, όπου άλλωστε η γη έχει κορεστεί σε οικήματα και δραστηριότητα.

Μετά τις περιπέτειες του πολέμου και του εμφυλίου, ο τόπος έχει μπει σε οικοδομικό οργασμό και η Βάθια σε απόσταση αναπνοής από τα εντυπωσιακά πειραματικά κτήρια των νέων αρχιτεκτόνων, το νεομπαρόκ Μέγαρο Λιβιεράτου του Αλ. Νικολούδη (Πατησίων και Ηπείρου – χτίστηκε το 1909), το κλασικιστικό Μέγαρο Ησαΐα σε σχέδια Π. Ζίζηλα (Πατησίων και Ιουλιανού – χτίστηκε τη δεκαετία του 1920) ή την 4όροφη πολυκατοικία του Τσαγρή, που συνδυάζει στοιχεία κλασικού και αρ νουβό στον αριθμό 26 της Ιουλιανού (χτίστηκε κι αυτή στον μεσοπόλεμο), έχει μπει ήδη στο κάδρο της αξιοποίησης. Την τελευταία 50ετία πριν την εκπνοή του αιώνα, η αστικοποίηση της Αθήνας και η εκτεταμένη οικοδομική δραστηριότητα δια του συστήματος της αντιπαροχής θα προσδώσει στην περιοχή νέο χαρακτήρα.

Η ιστορία με οχήμα τη διαδρομή μιας πολυκατοικίας 

Η αφετηρία είναι η οδός Ηπείρου, μέσα στα χωρικά όρια της Βάθη(ς). Πρόκειται για δρόμο, που εμφανίζεται για πρώτη φορά στον χάρτη της Αθήνας το 1860. Στο σημείο υπάρχουν βουστάσια, που σιγά σιγά απομακρύνονται. Το 1912, ο οικοπεδούχος της ιστορίας μας υψώνει στην Ηπείρου μία τριώροφη μονοκατοικία, η οποία στην πορεία μεταβιβάζεται σε δύο νέους ιδιοκτήτες, εκ των οποίων ο ένας κτηματίας και ο άλλος διευθυντής του Τηλεγραφικού Εθνικού Πρακτορείου. «Το οικόπεδο μετά της μονοκατοικίας μεταβιβάζεται και πωλείται μεταξύ των δύο ιδιοκτητών χάριν ενός αρραβώνα και συνοδεύεται από λαχειοφόρους ομολογίες της Εθνικής Τραπέζης» αναφέρεται στο πωλητήριο.

Τα χρόνια περνούν, οικόπεδο και μονοκατοικία αλλάζουν χέρια. Στο μεταξύ, η αξία τους αυξάνεται. Από το 1949 ως το 1954, μέσα σ΄ ένα εξαιρετικά ρευστό δημοσιονομικό περιβάλλον, η αξία τους έχει πάρει πάνω περίπου 74 εκατ. δρχ.! Το 1957, η τότε ιδιοκτήτρια δίνει το οικόπεδο αντιπαροχή. Η πολυκατοικία, που υψώνεται στη θέση του παλιού τριώροφου ακινήτου, περιλαμβάνει υπόγειο, ημιυπόγειο (όπου βρίσκεται η κατοικία του θυρωρού), ισόγειο, πέντε ορόφους και ρετιρέ στον 6ο. Το κτήριο μάλιστα απαλλάσσεται οριακά από την υποχρέωση του νόμου να συμπεριλάβει καταφύγιο. [ΣΣ. Ο νόμος Μεταξά του 1936, που υποχρεώνει τους κατασκευαστές κτηρίων άνω των τριών ορόφων (του ισογείου συμπεριλαμβανομένου) να συμπεριλαμβάνουν στον σχεδιασμό τους και καταφύγιο, καταργείται το 1956]. Έτσι, η πολυκατοικία της Ηπείρου αξιοποιεί σε διαμερίσματα τον χώρο στο υπόγειο. Ακόμη και σήμερα, οι κατοικίες του υπογείου είναι ενεργές.

Τα πρώτα χρόνια στο ρετιρέ και στα μεγάλα διαμερίσματα του 5ου ορόφου, που διαθέτουν και στοιχειώδη υποδομή για φιλοξενία οικιακής βοηθού κατοικούνται από μεσο-μεγαλοαστικές οικογένειες. Στα μικρότερα σπίτια των υπόλοιπων ορόφων το εισόδημα μειώνεται. Όπως κάθε πολυκατοικία της εποχής, έτσι κι αυτή αποτελεί μία μικρογραφία της κοινωνίας. Ακολουθεί την ταξική κλίμακα. Το εισόδημα αυξάνεται όσο αυξάνονται και οι όροφοι, ενώ ένοικοι και ιδιοκτήτες συνυπάρχουν τις περισσότερες φορές ειρηνικά με τις καλές και τις κακές τους… Ο θυρωρός αποτελεί συνήθως τον πυρήνα της πολυποίκιλης κυψέλης. Φροντίζει για όλους τους κατοίκους και τις κατοικίες.

Από τις δεκαετίες 1980 και 1990 η φυσιογνωμία τόσο της συγκεκριμένης πολυκατοικίας, όσο και ολόκληρης της περιοχής αλλάζει. Οι διεργασίες που παίζουν ρόλο είναι η μεταβίβαση των ακινήτων σε επόμενες γενιές, που αναζητούν άπλα στις παρυφές τις πόλεις, και η εισροή μεταναστών. Τις πρώτες δεκαετίες ζωής του κτηρίου, τα διαμερίσματα μεταβιβάζονται, ως προίκα, από τους γονείς στα παιδιά. Όταν αυτά καταλήγουν στα εγγόνια, ελάχιστα επιλέγουν να κατοικήσουν στην πολυκατοικία. Σήμερα, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες είναι απόγονοι των πρώτων ιδιοκτητών, αλλά δεν κατοικούν εδώ. Νοικιάζουν τα διαμερίσματά τους σε μετανάστες. Μετά το 1990 με την κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ, στην περιοχή πλάι στους ήδη υπάρχοντες, έχουν εγκατασταθεί και κάμποσοι Πολωνοί και υπήκοοι άλλων χωρών της ανατολικής Ευρώπης.

Στην πολυκατοικία της Ηπείρου λίγοι είναι Πολωνοί, Ουκρανοί και Μολδαβοί. Οι περισσότεροι προέρχονται από χώρες της Αφρικής, της ινδικής χερσονήσου και της κεντρικής Ασίας. Ρετιρέ και 5ος επιμένουν ελληνικά… Ο θυρωρός από καιρό έχει αντικατασταθεί από τον διαχειριστή, του οποίου μάλιστα η επιλογή -όταν δεν είναι μία απρόσωπη εταιρεία διαχειριστών- γίνεται πια με βάση τις γνώσεις του και σε ξένη γλώσσα. Τα σημειώματα, που αφορούν θέματα της πολυκατοικίας, πρέπει να είναι δίγλωσσα. Ο ίδιος ρόλος είναι επιφορτισμένος και με την ευθύνη της ειρηνικής συνύπαρξης ενοίκων και ιδιοκτητών. Φροντίζει για τα δίκια των μεταναστών έναντι των ντόπιων και τ’ ανάπαλιν. Αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι λίγο δικηγόρος, λίγο ψυχολόγος, λίγο απ΄ όλα. Αλλιώς, η συγκατοίκηση στον …πύργο της Βαβέλ τινάζεται στον αέρα.

Η φυγή των Ελλήνων και ο ερχομός ξένων μεταναστών αρκετοί από τους οποίους είτε επειδή, λόγω παράνομης εγκατάστασης, αδυνατούν να εργαστούν για τα προς το ζην, είτε επειδή δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στα δεδομένα του νέου τόπου, είτε επειδή αντιμετωπίζονται εχθρικά από τους ντόπιους, καταφεύγουν σε παραβατικότητες, είναι συνθήκη που έχει ρίξει την αξία της περιοχής. Οι λίγοι γηγενείς, που εξ ανάγκης ή από επιλογή παραμένουν στις ιδιοκτησίες τους στη Βάθη, διαμαρτύρονται γι αυτό το πολύβουο διεθνικό μελίσσι, που μαζί του έσυρε περιθώριο. Χρήστες ουσιών, πορνεία, εγκληματικότητα.

Τα τελευταία χρόνια η πλατεία Βάθη(ς) δικαιώνει το επίσημο όνομά της. Είναι μία πλατεία όπου οι ανεξαρτησίες του περαστικού, του κατοίκου ή του άστεγου χρήστη έχουν κατοχυρωθεί. Η εικόνα του ετερόκλητου δεν ξαφνιάζει κανέναν κι έτσι καθώς ο αριθμός των ακινήτων για βραχυχρόνια ενοικίαση εμφανίζεται ιδιαίτερα αυξημένος στην περιοχή, στο γενικό πλάνο έχουν προστεθεί και τουρίστες, που περιφέρονται με τις βαλίτσες τους αναζητώντας το οίκημα που μακρόθεν νοίκιασαν. Είναι οι μόνοι που κοιτάζουν παραξενεμένοι τα απλωμένα σώματα στα πεζοδρόμια…

 

Με ιδιαίτερη λαμπρότητα τελέστηκαν τα θυρανοίξια του ναού Αγίων Θεοδώρων στο κέντρο της Αθήνας, παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη.

Όπως αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου, ο ναός των Αγίων Θεοδώρων αποκαταστάθηκε με ολοκληρωμένο σχέδιο στερέωσης και συντήρησης, από το υπουργείο Πολιτισμού, δια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αττική 2014-2020». Κατά τις εργασίες αποκαλύφθηκαν και αναδείχθηκαν τα αρχικά χαρακτηριστικά του μνημείου, ο γλυπτός διάκοσμος, και οι κεραμοπλαστικές ταινίες. Στο εσωτερικό του ναού, οι εργασίες συντήρησης έφεραν στο φως την λαμπρή μορφή του ναού, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί στα τέλη του 19ου αιώνα.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη επεσήμανε: «Ο Ιερός Ναός των Αγίων Θεοδώρων χτίστηκε το 1049 και αποτελεί εμβληματικό μνημείο του 11ου αιώνα. Η εντοιχισμένη επιγραφή, στην δυτική πλευρά του, αποτελεί ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ναού, καθώς εκτός από τη χρονολογία, μας παραδίδει και το όνομα του κτήτορα, του σπαθαροκανδιδάτου Νικόλαου Καλόμαλου, ο οποίος άνηκε στη μεσαία κλίμακα της διοικητικής και στρατιωτικής ιεραρχίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ολοκλήρωση του ναού δίνει την ευκαιρία στο κοινό να γνωρίσει εκ του σύνεγγυς το εξαιρετικό αυτό μνημείο, να απολαύσει το έργο των τεχνητών και των καλλιτεχνών του 11ου αλλά και του 19ου αιώνα, να μάθει και να κατανοήσει μείζονα θέματα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και γλυπτικής, να θαυμάσει από κοντά τις τοιχογραφίες του 19ου – αρχών 20ού αιώνα και να αναλογιστεί τον τρόπο ένταξης των μνημείων αυτών στην αθηναϊκή ζωή του 19ου, 20ου και 21ου αιώνα. Οι Άγιοι Θεόδωροι, σπουδαίο βυζαντινό μνημείο, εκκλησιαστικό και χριστιανικό, σηματοδοτώντας αιώνες ιστορίας και πολιτισμού, αποδίδεται σήμερα στους πιστούς και στους επισκέπτες».

Η υπουργός ανάδειξε την πολύ στενή και εποικοδομητική συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με την Αρχιεπισκοπή Αθηνών αλλά και τις Μητροπόλεις σημειώνοντας ότι «βαθιά μας επιθυμία είναι τα εκκλησιαστικά μνημεία να αποδίδονται ξανά στη λατρεία, καθώς αυτή υπήρξε εξαρχής η ουσιαστική τους χρήση. Με τον προσήκοντα σεβασμό, διασφαλίζουμε ότι τα αποκατεστημένα μνημεία θα διατηρήσουν το φως και τη λάμψη τους, όχι ως αυτοσκοπός, αλλά επειδή, μέσω αυτών, φωτιζόμαστε και εμείς. Η Αθήνα έχει μια ξεχωριστή θέση στον πολιτισμό, διαχρονικά στη μεγάλη ιστορική διάρκεια, επομένως τα μνημεία της θα πρέπει να είναι αποκατεστημένα και λαμπερά όπως αξίζει στη φυσιογνωμία της πόλης».

Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, η ολοκλήρωση του επίπονου έργου της αποκατάστασης απαίτησε τη στενή συνεργασία πολλών ειδικοτήτων, τον συντονισμό πολυάριθμων συνεργείων, και την αντιμετώπιση ποικίλων προβλημάτων, μεσολαβούσης της πανδημίας του COVID-19, καθώς και επανειλημμένων παραβιάσεων του εργοταξίου, που σε μία περίπτωση προκάλεσαν και πυρκαγιά στον ναό.

Τα χίλια σχεδόν χρόνια που έχει διανύσει ο ναός και παρά τις προσπάθειες στερέωσής του, από τα μέσα του 19ου αιώνα —όταν χτίστηκε το καμπαναριό— και κυρίως στις αρχές του 20ου αιώνα, είχαν προκαλέσει πολλά προβλήματα στο κτήριο. Διαμπερής ρωγμή διαρρήγνυε τον δυτικό τοίχο, από τη στέγη έως τη βάση. Ρηγματωμένοι ήταν οι περισσότεροι θόλοι του μνημείου. Τα κεραμίδια είχαν σχεδόν αποσαθρωθεί και τα κονιάματα της βάσης είχαν αντικατασταθεί με τσιμέντα, ενώ ο 20ος αιώνας είχε αφήσει στις τοιχοποιίες του μνημείου, μέσα και έξω, μια μαύρη επίχριση. Τα προβλήματα αυτά και άλλα πολλά θεραπεύτηκαν κατά τη διάρκεια του έργου.

Οι μεταλλικές ενισχύσεις, που το μεγαλύτερο μέρος τους κρύβεται κάτω από τις στέγες, προσφέρουν στο κτήριο τη στατική επάρκεια για την διασφάλισή του, στο μέλλον. Οι στέγες αντικαταστάθηκαν, όπως και τα απολεσθέντα μαρμάρινα στοιχεία του τρούλου. Εφαρμόστηκαν νέα αρμολογήματα, όμοια με τα πολύ καλά σωζόμενα αρχικά αρμολογήματα του ναού. Στις όψεις αποκαταστάθηκαν τα δομικά στοιχεία, λίθοι και πλίνθοι, που έλειπαν και κυρίως καθαρίστηκαν από την βρωμιά, σε μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία. Ο γλυπτός διάκοσμος καθαρίστηκε, η επιγραφή κατέβηκε από τη θέση της, συντηρήθηκε και επανατοποθετήθηκε. Τοποθετήθηκαν αντίγραφα των αρχικών πήλινων αγγείων που έχουν κατεβεί, καθώς είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, στις αρχικές τους θέσεις δυτικά και βόρεια. Στο εσωτερικό αφαιρέθηκε η πλαστική επικάλυψη που κάλυπτε το μαρμάρινο δάπεδο, ενώ ο καθαρισμός και η συντήρηση των τοιχογραφιών αλλά και των μαρμάρινων βυζαντινών στοιχείων τόσο των βυζαντινών, όπως οι κοσμήτες του νάρθηκα και οι αμφικιονίσκοι των παραθύρων, όσο και των πιο πρόσφατων, του τέμπλου και του άμβωνα, αποκάλυψαν την λαμπρή όψη του μνημείου, στα τέλη του 19ου αιώνα, συνδυάζοντάς το με τον σύγχρονο χώρο λατρείας.

Στην τελετή θυρανοιξίων, χοροστατούντος του πανοσιολογιότατου αρχιμανδρίτη πρωτοσύγκελου της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Βαρνάβα Θεοχάρη, παρέστησαν ο γενικός γραμματέας Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, η διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, Έλενα Κουντούρη, η προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Μουσείων και Τεχνικών έργων, Αμαλία Ανδρουλιδάκη, και η τμηματάρχης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων, Αργυρώ Καραμπερίδη, καθώς και εκπρόσωποι της περιφέρειας Αττικής και του δήμου Αθηναίων.

Η Epoch Times συνέβαλε σε αυτό το άρθρο.