Ελλάδα

Οι ελπίδες του εμπορικού κόσμου αναπτερώνονται από την επικείμενη εορταστική περίοδο, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση του «καλαθιού του Πάσχα» και του «καλαθιού των νονών» ενώ οι καταναλωτές έχουν ήδη ξεκινήσει τη δική τους έρευνα προκειμένου το επόμενο διάστημα να προχωρήσουν στις πασχαλινές αγορές.

«Ανάσα» στην ψυχολογία της αγοράς εκτιμάται ότι φέρνει η αύξηση του κατώτατου μισθού, ενώ οι έμποροι περιμένουν ότι η καταβολή του δώρου του Πάσχα στον ιδιωτικό τομέα, έως και τη Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου, θα δώσει την αναγκαία ώθηση ενισχύοντας την αγοραστική κίνηση.

Από την πλευρά τους, τα σούπερ μάρκετ έχουν κάνει τις παραγγελίες τους για την αυξημένη ζήτηση των ημερών που έρχονται, ενώ προετοιμάζονται και για το «καλάθι του Πάσχα», με στόχο τη μέγιστη δυνατή συγκράτηση των ανατιμήσεων στα βασικά είδη διατροφής που χρειάζεται κάθε νοικοκυριό για το παραδοσιακό εορταστικό τραπέζι.

Στις 9 Απριλίου θα τεθεί σε ισχύ το «καλάθι του Πάσχα» και θα διαρκέσει έως το Μεγάλο Σάββατο 19 Απριλίου. «Παραδοσιακά» θα περιλαμβάνει αρνί,  κατσίκι,  τσουρέκι, πασχαλινά σοκολατένια αυγά και σοκολατοειδή προϊόντα.

Υπενθυμίζεται ότι το «καλάθι του Πάσχα» θα τεθεί σε ισχύ για τρίτη διαδοχική χρονιά και ότι πρόκειται για προσωρινή επέκταση της πρωτοβουλίας «καλάθι του νοικοκυριού» που βρίσκεται σε ισχύ.

Επιπλέον, αναμένεται η απόφαση και για το «καλάθι των νονών», που θα περιλαμβάνει κατηγορίες προϊόντων όπως πασχαλινές λαμπάδες, παιχνίδια επιτραπέζια/παζλ, παιχνίδια με κούκλες, κουκλόσπιτα και άλλα αξεσουάρ (παιχνίδια μίμησης), βρεφικά παιχνίδια, φιγούρες δράσης, παιχνίδια κατασκευών και δημιουργίας (π.χ. παιχνίδια με τουβλάκια), οχήματα/τηλεκατευθυνόμενα, ηλεκτρονικά παιχνίδια, αθλητικά παιχνίδια (π.χ. μπάλες, παιδικές μπασκέτες και τέρματα), λούτρινα, μουσικά παιχνίδια, σοκολατένια αυγά και αντίστοιχα προϊόντα (προαιρετικά).

Στο μεταξύ, οι έλεγχοι στην αγορά εντείνονται ενώ δρομολογείται σχέδιο δράσης για τη συγκράτηση των τιμών των αμνοεριφίων εν όψει του Πάσχα. Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη των υπουργών Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα, στο υπουργείο Ανάπτυξης. Βασικός στόχος είναι η προστασία του καταναλωτή και η στήριξη της ελληνικής παραγωγής, μέσα από στοχευμένες ενέργειες που αποτρέπουν αδικαιολόγητες ανατιμήσεις και φαινόμενα αισχροκέρδειας. Στο τραπέζι τέθηκαν όλα τα δεδομένα της αγοράς, καθώς και οι επόμενες κινήσεις για τη διασφάλιση ομαλών συνθηκών εν όψει των εορτών. Στο επόμενο διάστημα, μάλιστα, θα δρομολογηθούν ενισχυμένοι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές των δύο υπουργείων, τόσο στο στάδιο της χονδρεμπορικής όσο και της λιανικής πώλησης, με στόχο την τήρηση του προβλεπόμενου ποσοστού κέρδους και την αποτροπή στρεβλώσεων στην αγορά. Οι δύο υπουργοί ξεκαθάρισαν ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, με στόχο ένα πασχαλινό τραπέζι με προσιτές τιμές και χωρίς αιφνιδιασμούς για τους καταναλωτές.

Οι νέες αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών  

Κρίσιμο, ωστόσο, παραμένει το ζήτημα της συμπεριφοράς του καταναλωτή εν όψει του Πάσχα, καθώς έρευνες αποτυπώνουν αλλαγές τόσο στις καταναλωτικές όσο και στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, μεγάλες επιπτώσεις στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών έχουν οι ανατιμήσεις των προϊόντων καθημερινής χρήσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ετήσιας έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που διεξήχθη στο Ερευνητικό Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την επιστημονική ευθύνη του διευθυντή του ερευνητικού εργαστηρίου καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα. Η ποσοτική έρευνα έγινε τηλεφωνικά τον Ιανουάριο 2025 σε δείγμα 1.355 καταναλωτών, με τυχαία δειγματοληψία και με χρήση δομημένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και ειδικού λογισμικού.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 93% δηλώνει ότι δυσκολεύεται οικονομικά εξαιτίας των αυξημένων τιμών στο σούπερ μάρκετ. Επίσης, οι καταναλωτές στρέφονται κυρίως σε φθηνότερες και λιγότερες αγορές. Οι 4 στους 10 δηλώνουν ότι περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα προϊόντα. Σχεδόν ένας στους δέκα δηλώνει ότι δεν μπορεί να αγοράσει ούτε τα στοιχειώδη.

Οι καταναλωτές δήλωσαν επίσης ποιος νομίζουν ότι ευθύνεται περισσότερο για υπερβολικές ανατιμήσεις στα καταναλωτικά προϊόντα ανάμεσα σε πολυεθνικές βιομηχανίες, ελληνικές βιομηχανίες, μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και μικρά τοπικά καταστήματα. Οι περισσότεροι καταναλωτές επέλεξαν τις πολυεθνικές εταιρείες (68%), ενώ πολύ πιο κάτω και στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι μεγάλες αλυσίδες (25%). Πολύ μικρό ποσοστό (6%) επέλεξε τους εγχώριους κατασκευαστές και ελάχιστοι (1%) τα μικρά καταστήματα.

Από οικονομικής πλευράς, οι αποτιμήσεις του έτους 2024 και οι προσδοκίες των καταναλωτών για το έτος 2025 είναι κατά κύριο λόγο αρνητικές. Συγκεκριμένα για το 2024 ποσοστό 48% ανέφερε ότι η οικονομική του κατάσταση έγινε χειρότερη, 39% ανέφερε ότι παρέμεινε ίδια και 13% ανέφερε ότι έγινε καλύτερη. Για το 2025, ένα ποσοστό 34% ανέφερε ότι θα είναι χειρότερη, το 20% ότι θα είναι καλύτερη και το 46% ότι θα παραμείνει ίδια. Ποσοστό 24% προβλέπει ότι θα πραγματοποιήσει λιγότερες αγορές το 2025, το 11% περισσότερες και το 65% τις ίδιες.

Για το καλάθι του νοικοκυριού, το 35% πιστεύει ότι είναι ένα χρήσιμο μέτρο. Το 43% ψωνίζει προϊόντα που βρίσκονται στο καλάθι του νοικοκυριού.

Οι ερωτηθέντες, στο πλαίσιο της έρευνας, δήλωσαν τι ποσοστό των προϊόντων που αγοράζουν εκπροσωπούν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Η μέση τιμή υπολογίστηκε σε 35,5%, ποσοστό πρακτικά ίδιο με το περσινό, παραμένοντας για δεύτερο έτος στην κορυφή των ποσοστών της ιδιωτικής ετικέτας στα 20 έτη που διεξάγεται η έρευνα.

Επίσης, το μερίδιο της ιδιωτικής ετικέτας στο καλάθι αγορών βρίσκεται πολύ πάνω του 30% των κωδικών που μπαίνουν μέσα στο καλάθι του καταναλωτή, δηλαδή πάνω από τα 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας. Υψηλή είναι επίσης η ικανοποίηση από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Η πλειονότητα των καταναλωτών (68%) δηλώνει πολύ ικανοποιημένη ή ικανοποιημένη από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και μόνο το 12% εκφράζει δυσαρέσκεια. Ουδέτερη στάση διατηρεί το 28% των ερωτηθέντων. Οι ερωτηθέντες συνέκριναν την ιδιωτική ετικέτα με τις μάρκες των κατασκευαστών σε βασικά χαρακτηριστικά. Στο θέμα της τιμής, η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος 78% θεωρεί ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν καλύτερη τιμή. Στο θέμα της ποιότητας, το 24% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι είναι προϊόντα χειρότερης ποιότητας, το 62,4% ίδιας ποιότητας, ενώ το 13,6% τα θεωρεί ανώτερης ποιότητας από τις μάρκες των κατασκευαστών. Το 28,1% του δείγματος βρίσκει τις συσκευασίες των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας χειρότερες, το 8,5% καλύτερες και το 63,4% εφάμιλλες με εκείνες των άλλων εταιρειών.

Σε ερώτηση σφαιρικής σύγκρισης, το 15% των ερωτηθέντων αξιολογούν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας ως καλύτερα ή πολύ καλύτερα, το 21% ως χειρότερα ή πολύ χειρότερα σε σχέση με τις μάρκες των προμηθευτών. Όμως η μεγάλη πλειονότητα των καταναλωτών σε ποσοστό 64% τα θεωρεί ίδια. Το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν ωριμάσει στην αγορά και θεωρούνται ισοδύναμες ή καλύτερες επιλογές από σχεδόν το 80% των καταναλωτών. Στο πλαίσιο της έρευνας, μετρήθηκε επίσης η πρόθεση αγοράς προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε 12 κατηγορίες προϊόντων. Για παράδειγμα, το 80,3% των καταναλωτών είναι πρόθυμο να αγοράσει χαρτικά ιδιωτικής ετικέτας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για κρασιά, μπύρες και οινοπνευματώδη είναι 13,5%.

Σχετικά με τον αριθμό των σούπερ μάρκετ που χρησιμοποιούν οι καταναλωτές, μόνο το 30% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ψωνίζει σταθερά σε ένα σούπερ μάρκετ και το 70% μοιράζει τις αγορές σε περισσότερα. Το 90,6% των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί μέχρι 3 διαφορετικά καταστήματα για τις αγορές του.

Η συχνότητα αγορών στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ έχει μέση τιμή 6,3 φορές τον μήνα. Οι περισσότεροι καταναλωτές δηλώνουν ότι ψωνίζουν 4 φορές μηνιαίως. Το 75% των ερωτηθέντων ψωνίζουν μέχρι 8 φορές μηνιαίως. Μετρήθηκε επίσης το ύψος της δαπάνης κάθε φορά που ψωνίζουν. Η μέση δαπάνη στο σούπερ μάρκετ εκτιμάται σε 64 ευρώ. Συγκεκριμένα, η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 334 ευρώ. Το 75% των καταναλωτών δαπανά ως 400 ευρώ τον μήνα. Το 92,4% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν προαποφασίσει τι είδη θα αγοράσουν πριν πάνε στο φυσικό ή ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ. Στο θέμα της μάρκας του κάθε προϊόντος προαποφασισμένο εμφανίζεται μόνο το 43,5% των ερωτηθέντων, δηλαδή το 56,5% των καταναλωτών επιλέγει μάρκα μέσα στο κατάστημα την ώρα που ψωνίζει. Αναφορικά με τον τρόπο που επιλέγουν προϊόντα στο σούπερ μάρκετ, οι ερωτηθέντες δήλωσαν τη σημασία που αποδίδουν όταν ψωνίζουν σε βασικά κριτήρια επιλογής προϊόντων. Εξετάζοντας τη σπουδαιότητα των κριτηρίων επιλογής προϊόντων, προκύπτει ότι σημαντικότερα κριτήρια επιλογής προϊόντων θεωρούνται η τιμή, η ποιότητα, οι προσφορές, και η ελληνική προέλευση. Όσον αφορά τη σημασία που δίνουν οι καταναλωτές σε συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής καταστημάτων σούπερ μάρκετ, η έρευνα έδειξε ότι οι τιμές, οι προσφορές, η ποιότητα και ποικιλία των εμπορευμάτων έχουν τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα στην επιλογή καταστήματος από τον καταναλωτή.

Των Ε. Παπ. και Μ. Τσιβ.

Είναι δεδομένο ότι, όπως έγινε με τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, θα εξαντληθεί κάθε δημοσιονομικό περιθώριο και για τα σώματα ασφαλείας με άξονα τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, διαμηνύουν κυβερνητικές πηγές μετά τις δηλώσεις υπουργών και βουλευτών για αυξήσεις στο σύνολο των ένστολων. Υπενθυμίζουν δε, ότι οι πρόσθετες αυξήσεις που ανακοινώθηκαν από τον υπουργό ‘Αμυνας, θα ισχύσουν μετά τη ΔΕΘ.

Επίσης, σύμφωνα με τις κυβερνητικές πηγές, η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης για το Δημόσιο, ασκείται κεντρικά από το οικονομικό επιτελείο υπό την καθοδήγηση του πρωθυπουργού και όχι μεμονωμένα και αποσπασματικά – και ειδικά σε επίπεδο δηλώσεων. Κάθε πρωτοβουλία που αναλαμβάνεται είναι αποτέλεσμα συνολικού σχεδιασμού, που συμπεριλαμβάνει και μέτρα εξοικονόμησης δαπανών και σε κάθε περίπτωση υλοποιείται χωρίς να διαταραχθεί στο παραμικρό η δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας.

Επίσης, υπενθυμίζουν ότι από το 2023 έως σήμερα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει χορηγήσει αυξήσεις συνολικά στο Δημόσιο, ύψους 2,1 δισ. ευρώ, που ισοδυναμούν με επιπλέον 1,3 μισθούς για το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων. Δηλαδή ο 13ος μισθός έχει ήδη δοθεί και «πάμε» για τον 14ο, με τις προγραμματισμένες αυξήσεις που θα δοθούν και τα επόμενα χρόνια.

Σε ό,τι αφορά τις αυξήσεις στα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, οι κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι αυτές έγιναν για τρεις λόγους:

Πρώτον, γιατί με τις αποφάσεις στην Ευρώπη για ρήτρα διαφυγής, δημιουργείται η δυνατότητα δημοσιονομικής ευελιξίας με επίκεντρο τις αμυντικές δαπάνες, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και οι αμοιβές των στρατιωτικών.

Δεύτερον, γιατί το υπουργείο Άμυνας, μέσω του προγράμματος «Ατζέντα 2030», κατήρτισε και εφαρμόζει συνολικά ευρύ σχέδιο εξοικονόμησης δαπανών, με αναδιάρθρωση δομών και υπηρεσιών (π.χ. περιπτώσεις αποστρατεύσεων που εξοικονομούν κόστος μισθοδοσίας). Ένα σημαντικό τμήμα της δημοσιονομικής δαπάνης των αυξήσεων των αποδοχών, καλύπτεται χρηματοδοτικά από την εξοικονόμηση των δαπανών του υπουργείου.

Τρίτον, γιατί υπάρχει τεράστια ανάγκη να στηριχθούν τα στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, καθώς υπάρχει κίνδυνος αποχωρήσεων, ενώ πρέπει να χορηγηθούν κίνητρα στους νέους, ώστε να προτιμήσουν για την καριέρα τους τις ένοπλες δυνάμεις και να στελεχώσουν τις στρατιωτικές σχολές.

Επιπλέον, υπενθυμίζουν ότι δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται εξαγγελία που αφορά μόνο ένα μέρος στελεχών του Δημοσίου, αναφέροντας τα ειδικά μισθολογικά κίνητρα που εφαρμόσθηκαν τους προηγούμενους μήνες για την προσέλκυση ιατρών που θα στελεχώσουν «άγονες» θέσεις σε νοσοκομεία στο ΕΣΥ, αλλά και άλλες διατάξεις όπως η αυτοτελής φορολόγηση των εφημεριών των ιατρών του ΕΣΥ που ισχύει από την 1η Ιανουαρίου.

Επίσης, οι ίδιες κυβερνητικές πηγές σημειώνουν ότι ήδη έχουν νομοθετηθεί σημαντικά μέτρα για όλους τους ενστόλους, συμπεριλαμβανομένων των στελεχών των σωμάτων ασφαλείας (αστυνομικούς, λιμενικούς, πυροσβέστες κλπ). Αναφέρουν δε ότι ήδη, με βάση τον προϋπολογισμό του 2025, έχει αυξηθεί από την 1η Ιανουαρίου η νυχτερινή αποζημίωση των ένστολων, ενώ από την 1η Απριλίου, όλοι οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων και των ένστολων (σώματα ασφαλείας και ένοπλες δυνάμεις) αυξάνονται κατά 30 ευρώ, ώστε να εξομοιωθούν οι βασικές αποδοχές του δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα, ύστερα από την ανακοινωθείσα αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ.

Επιπλέον, υπογραμμίζουν ότι από την 1η Ιουλίου, όλοι οι ένστολοι (156.000 στελέχη σε σώματα ασφαλείας και ένοπλες δυνάμεις) θα ενισχυθούν περαιτέρω με το επίδομα ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας και επικινδυνότητας, λαμβάνοντας ενίσχυση 100 ευρώ μηνιαίως, με εκτιμώμενο συνολικό δημοσιονομικό κόστος 111 εκατ. ευρώ για το 2025, και 222 εκατ. ευρώ για το 2026.

«Ο εξωδικαστικός μηχανισμός για τη ρύθμιση οφειλών προς τις τράπεζες και το δημόσιο αποτέλεσε ένα μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνησή μας ήδη από το 2019, όταν δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες μας ήταν εγκλωβισμένοι σε κόκκινα δάνεια και ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς το δημόσιο, χωρίς καμία δυνατότητα μακροπρόθεσμης ρύθμισης και οικονομικής δραστηριότητας. Στόχος μας ήταν να μπορέσουμε να δώσουμε στους συμπολίτες μας αυτούς τη δυνατότητα να ανασάνουν από τα χρέη τους, ρυθμίζοντας τα με έναν αυτοματοποιημένο και δίκαιο τρόπο, ώστε να βάλουν σε μια τάξη τα οικονομικά τους και να πάρουν ξανά τη ζωή τους στα χέρια τους», σημειώνει σε ανάρτησή του στο facebook ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Είμαι λοιπόν ιδιαίτερα χαρούμενος, καθώς τα αποτελέσματα του εξωδικαστικού μηχανισμού μέχρι στιγμής φαίνεται να μας δικαιώνουν: Το 2024 είχαμε αύξηση στις ρυθµίσεις του εξωδικαστικού κατά 81% σε σχέση με τις ρυθμίσεις που έγιναν κατά το 2023, κλείνοντας έτσι το έτος με σύνολο 28.945 επιτυχών ρυθµίσεων, που αντιστοιχεί σε αρχικές οφειλές 9,5 δισ. ευρώ. Ενώ με το κλείσιμο του 1ου τριμήνου του 2025 το νούμερο αυτό διαμορφώθηκε ήδη σε 33.432 ρυθμίσεις συνόλου οφειλών 10,9 δισ. ευρώ. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ότι σχεδόν 33,5 χιλιάδες δανειολήπτες πέτυχαν κούρεμα έως 30% στις οφειλές τους και νέα ρύθμιση για την αποπληρωμή τους έως 26 χρόνια», συνέχισε ο πρωθυπουργός.

Και πρόσθεσε: «Είναι ενδεικτικό ότι υπό τον παλιό εξωδικαστικό του νόμου ΣΥΡΙΖΑ, που θεσμοθετήθηκε το 2017, είχαν επιτευχθεί ελάχιστες ρυθμίσεις, περί τις 2.000, καθόλα τα έτη λειτουργίας του και ενώ το ιδιωτικό χρέος σημείωνε ήδη ιστορικά υψηλά. Λόγω αυτής της αβελτηρίας το 2019 συνολικά στον χρηματοπιστωτικό τομέα οι ληξιπρόθεσμες οφειλές ανέρχονταν σε 92,2 δισ. ευρώ, ενώ σήμερα βρισκόμαστε στα 67,1 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα των πολιτικών μας.

Ασκήσαμε επιτυχώς πίεση σε τράπεζες και servicers με σειρά μέτρων που τους υποχρέωσαν να λειτουργήσουν με μεγαλύτερη υπευθυνότητα και διαφάνεια. Και προχωράμε στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό, ο οποίος κατατίθεται σήμερα στη Βουλή με έξι νέες πρωτοβουλίες που διευρύνουν την περίμετρο και στα εισοδήματα της μεσαίας τάξης που βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο των πολιτικών μας».

Ο κ. Μητσοτάκης συμπλήρωσε πως τα νέα ευνοϊκά μέτρα είναι τα εξής:

– Ο διπλασιασµός της περιμέτρου των επιλέξιµων οφειλετών με ετήσια εισοδήματα έως 42.000 ευρώ και περιουσία έως 360.000 ευρώ.

-Η περαιτέρω προστασία των δανειοληπτών μέσω θεσµοθέτησης της υποχρέωσης του πιστωτή να έχει καταθέσει προ της διενέργειας του πλειστηριασµού έγγραφη πρόταση ρύθµισης στον οφειλέτη.

-Η απαλλαγή οφειλέτη για τον οποίο δεν ανοίγει πτωχευτική διαδικασία αλλά καταχωρείται στο Μητρώο Φερεγγυότητας.

-Η επέκταση προθεσµιών ώστε να µπορεί ο ευάλωτος οφειλέτης να µπει στο ενδιάµεσο πρόγραµµα.

-Η επέκταση της δυνατότητας ρύθµισης δανείων µε εγγύηση Ελληνικού Δηµοσίου µέσω της διαδικασίας εξυγίανσης.

-Ένας μόνιµος µηχανισµός αποζηµίωσης ζηµιωθέντων της «ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ».

«Χάρη στις πολιτικές μας για τα κόκκινα δάνεια, τόσο μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού όσο και μέσω του προγράµµατος «ΗΡΑΚΛΗΣ», οι τράπεζες είχαν σημαντική µείωση των µη εξυπηρετούµενων δανείων στα χαρτοφυλάκιά τους», επισήμανε επίσης ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Και σημείωσε: «Το τρίτο τρίµηνο του 2024 το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων έφτασε το 4,6%, στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, όντας χαµηλότερο και από την περίοδο πριν την κρίση. Να θυμίσω μόνο ότι το 2019 το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων ανερχόταν στο 40,6%! Ενώ πολύ σημαντικό είναι και το γεγονός ότι η πατρίδα μας βρίσκεται κάτω από τον µέσο όρο της Ε.Ε. ως προς το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Θα συνεχίσουμε να δίνουμε τη μάχη για τη στήριξη των ευάλωτων εισοδημάτων, τη μείωση των κόκκινων δανείων και την εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας μας που πρέπει να λειτουργεί με δικαιοσύνη και κανόνες όπως σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα».

Ο Πειραιάς, μια πόλη με πλούσια ιστορία και στρατηγική σημασία, έχει μετατραπεί σε αντικείμενο αντικρουόμενων συμφερόντων και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Οι αποφάσεις για την ανάπτυξή του μοιάζουν να κινούνται περισσότερο από επιδιώξεις φορέων και επενδυτών παρά από τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών.

Η αστική του ανάπτυξη, οι επενδύσεις στις υποδομές και οι πολεοδομικές παρεμβάσεις μοιάζουν να μην καθορίζονται από μια ενιαία στρατηγική, αλλά αντίθετα να επηρεάζονται από συγκρούσεις και διαπραγματεύσεις ισχυρών παιχτών.

Η πρόσφατη ακύρωση

Η ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου ακύρωσε τον διαγωνισμό για την ανάπλαση της Πειραϊκής, δικαιώνοντας τις νομικές και κοινωνικές αντιδράσεις που είχαν προκληθεί από τη διακήρυξη του έργου. Με συνολικό προϋπολογισμό 25 εκατομμύρια ευρώ, το έργο είχε προκαλέσει έντονες συζητήσεις σχετικά με τη διαφάνεια, τη χρησιμότητά του για την τοπική κοινωνία και τον σεβασμό του φυσικού και αρχαιολογικού τοπίου.

Οι λόγοι της ακύρωσης

Η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου βασίστηκε σε σοβαρές ενστάσεις για τη διαδικασία ανάθεσης, καθώς κρίθηκε ότι υπήρξε έλλειψη διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων. Στην πράξη, η σύμβαση κατέληξε σε μία μόνο εταιρεία, γεγονός που δημιούργησε υπόνοιες για ευνοϊκή μεταχείριση.

Επιπλέον, η ολομέλεια δεν πείστηκε για την αναγκαιότητα του κόστους των 25 εκατομμυρίων ευρώ για την ανάπλαση μιας περιοχής μόλις 2,5 χιλιομέτρων. Οι παρεμβάσεις που περιλαμβάνονταν – διαπλάτυνση πεζοδρομίων, επισκευή αγωγών όμβριων υδάτων και αισθητικές αλλαγές – θεωρήθηκαν υπερκοστολογημένες, χωρίς τεκμηριωμένη απόδειξη ότι ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών.

Η ακύρωση της ανάθεσης ήταν αποτέλεσμα και των έντονων αντιδράσεων που είχαν προηγηθεί από το Παρατηρητήριο Πειραϊκής και δημοτικές παρατάξεις της αντιπολίτευσης. Οι δημόσιες συγκεντρώσεις στον Σταυρό της Πειραϊκής ανέδειξαν τη δυσαρέσκεια των κατοίκων, οι οποίοι ζητούσαν ουσιαστική διαβούλευση και όχι αποφάσεις ερήμην της τοπικής κοινωνίας.

Οι βασικότερες ενστάσεις που είχαν διατυπωθεί περιελάμβαναν: τη σκοπιμότητα του έργου, καθώς φάνηκε να εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα της κρουαζιέρας, την αισθητική και αρχαιολογική αλλοίωση της περιοχής, την περιβαλλοντική επιβάρυνση με την κοπή 28 δέντρων και την αντικατάστασή τους από χαμηλή βλάστηση, την ανεπαρκή αιτιολόγηση των 241 νέων θέσεων στάθμευσης στην ακτή Θεμιστοκλέους κ.ά.

Ο Πειραιάς στο σταυροδρόμι των συμφερόντων

Ο Πειραιάς, ως το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας και μία από τις σημαντικότερες πύλες της Ευρώπης, έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ διαφορετικών οικονομικών, πολιτικών και επιχειρηματικών συμφερόντων.

Η πρόσφατη ακύρωση του διαγωνισμού για την ανάπλαση της Πειραϊκής δεν είναι παρά ένα ακόμα επεισόδιο σε αυτή τη διαμάχη.

Αυτό το μοτίβο δεν είναι καινούργιο. Η ιστορία του Πειραιά βρίθει από παραδείγματα όπου αποφάσεις για έργα και παρεμβάσεις λαμβάνονταν ερήμην των κατοίκων, είτε για να εξυπηρετηθούν επιχειρηματικά συμφέροντα είτε για να προωθηθούν πολιτικές επιδιώξεις.

Η ιδιωτικοποίηση του λιμανιού, η συνεχιζόμενη επέκταση των δραστηριοτήτων της Cosco, οι αλλαγές στο κυκλοφοριακό μοντέλο της πόλης και οι πολεοδομικές παρεμβάσεις γίνονται συχνά αντικείμενο αντιπαράθεσης ανάμεσα σε κρατικούς φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση, επιχειρηματίες και κοινωνικά κινήματα.

Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το αν μια επένδυση είναι «καλή» ή «κακή», αλλά το ποιος αποφασίζει και με ποια κριτήρια. Ο Πειραιάς φαίνεται να μην ανήκει στους κατοίκους του, αλλά να αποτελεί μια σκακιέρα όπου οι μεγάλοι παίκτες – από δημοτικές αρχές μέχρι πολυεθνικές εταιρείες – διαμορφώνουν την τύχη του ανάλογα με τις δικές τους προτεραιότητες.

Η ακύρωση της ανάπλασης της Πειραϊκής δεν είναι το τέλος αυτής της ιστορίας, αλλά ίσως μια ευκαιρία να ανοίξει ένας ουσιαστικός διάλογος. Ο Πειραιάς αξίζει έναν σχεδιασμό που να σέβεται την ιστορία, το περιβάλλον και τις πραγματικές ανάγκες του, κι όχι άλλη μια απόφαση που θα εξυπηρετήσει λίγους εις βάρος πολλών.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μεταβαίνει σήμερα στο Ισραήλ, όπου θα έχει σημαντικές συναντήσεις με τον πρόεδρο της χώρας Ισαάκ Χέρτσογκ και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Οι συνομιλίες αναμένεται να εστιάσουν στην περαιτέρω ενίσχυση της στρατηγικής συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ, με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς της άμυνας, της ενέργειας, αλλά και της οικονομίας. Στο τραπέζι θα βρεθούν σημαντικά ενεργειακά έργα, καθώς και το μεγάλο έργο του οικονομικού διαδρόμου IMEC (India-Middle East-Europe Economic Corridor), το οποίο αναμένεται να αναβαθμίσει περαιτέρω τον στρατηγικό ρόλο των δύο χωρών.

Παράλληλα, θα συζητηθούν οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Συρία, όπου ο άξονας Ελλάδας-Ισραήλ διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για τη διασφάλιση της περιφερειακής σταθερότητας. Στο πλαίσιο αυτό, θα αξιολογηθεί και η περαιτέρω ανάπτυξη της τριμερούς συνεργασίας Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου, με ενεργότερη συμμετοχή και των Ηνωμένων Πολιτειών στο σχήμα «3+1».

Κατά τη διάρκεια των επαφών του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να υπογραμμίσει τη σημασία της διατήρησης της εκεχειρίας στον Νότιο Λίβανο, ενώ θα τονίσει την ανάγκη άμεσης απελευθέρωσης όλων των ομήρων και τον τερματισμό των επιχειρήσεων στη Γάζα.

Ο πρωθυπουργός θα επαναλάβει επίσης τη σταθερή υποστήριξη της Ελλάδας στην ειρηνευτική διαδικασία στη Γάζα και την ανάγκη έναρξης ευρύτερης πολιτικής πρωτοβουλίας για λύση δύο κρατών, με πλήρη εγγύηση της ασφάλειας του Ισραήλ.

Στο πλαίσιο της επίσκεψης, ο κ. Μητσοτάκης θα πραγματοποιήσει συναντήσεις και με επικεφαλής μεγάλων εταιρειών της ισραηλινής αμυντικής βιομηχανίας. Οι συνομιλίες αυτές έχουν στόχο την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας και τη διερεύνηση προοπτικών συμπαραγωγής και τεχνολογικής συνεργασίας με το ελληνικό αμυντικό οικοσύστημα.

Με πληροφορίες από το ΑΠΕ-ΜΠΕ

Το Δημόσιο παραιτείται από τα ένδικα μέσα για τις αποζημιώσεις των συγγενών των θυμάτων στις τραγωδίες στο Μάτι και στη Μάνδρα, όπως είχε προαναγγείλει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης.

Η σχετική ρύθμιση περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο για την Κεφαλαιαγορά που κατατέθηκε πριν από λίγο στην Βουλή.

Συγκεκριμένα η ρύθμιση προβλέπει τα εξής:

1. Κατά οριστικών αποφάσεων πρωτοβαθμίων διοικητικών Δικαστηρίων, με τις οποίες σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων περί αστικής ευθύνης, επιδικάζονται: α) χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης υπέρ μελών οικογένειας προσώπου που απεβίωσε ή λόγω ηθικής βλάβης εξαιτίας τραυματισμού προσώπου και β) νοσήλια, έξοδα κηδείας ή/και την παροχή κατά το άρθρο 931 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α’ 164) είτε κατά την πλημμύρα της 15ης.11.2017 στην ευρύτερη περιοχή της Μάνδρας Αττικής, είτε κατά την πυρκαγιά που εκδηλώθηκε την 23η.7.2018 στην Ανατολική Αττική, το Ελληνικό Δημόσιο δεν ασκεί ένδικο μέσο ή παραιτείται από το ασκηθέν. Σε περίπτωση επιδίκασης με την ίδια απόφαση και αποζημίωσης σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, η μη άσκηση ενδίκου μέσου ή η παραίτηση από αυτό εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου περιορίζεται στο κεφάλαιο της απόφασης που αφορά στην επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης και αποζημίως του πρώτου εδαφίου, εφαρμοζομένων κατά τα λοιπά των σχετικών διατάξεων του Οργανισμού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ν. 4831/2021, Α ́170).

2. Η παρούσα καταλαμβάνει και τις, μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, εκδοθείσες πρωτόδικες αποφάσεις. Εάν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος ή μετά από αυτή επιδικασθεί σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου χρηματική ικανοποίηση και αποζημίωσης σύμφωνα με τα οριζόμενα στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1 με απόφαση δευτεροβάθμιου διοικητικού δικαστηρίου ή απορριφθεί έφεση αυτού, η μη άσκηση εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου ενδίκου μέσου ή η παραίτηση από αυτό ισχύει και για την απόφαση αυτή, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις της παρ. 1.

3. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργούνται δίκες, που κατέστησαν εκκρεμείς ενώπιον δευτεροβάθμιων διοικητικών δικαστηρίων, κατόπιν άσκησης έφεσης εκ μέρους του Ελληνικού Δημοσίου και κατά το μέρος που αφορούν απαιτήσεις της παρ. 1.

4. Το δικαίωμα αναγωγής του Ελληνικού Δημοσίου κατά συνυπόχρεου τρίτου, δεν επηρεάζεται από τις διατάξεις του παρόντος.

Ο κατώτατος μισθός από σήμερα διαμορφώνεται στα 880 ευρώ μικτά εκ των οποίων τα 743 καθαρά, «και δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστείο» τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε ανάρτησή του στο TikTok.

Ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η κυβέρνηση θα κάνει πράξη την δέσμευσή της για 950 ευρώ κατώτατο μισθό το 2027, και ανέφερε επίσης ότι το 2019 0 κατώτατος μισθός ήταν 650 ευρώ και σήμερα 880. Κάτι που αντιστοιχεί σε μια διαφορά υπέρ του εργαζόμενου 3000 ευρώ το χρόνο καθαρά. Να σημειωθεί ότι είναι η πέμπτη αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2019 όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, και αφορά πάνω από 1,6 εκατομμύρια συμπολίτες μας. Κάτι που, όπως είπε, φέρνει τη χώρα μας στην 11η θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναφορικά με τον κατώτατο μισθό.

Ο πρωθυπουργός μιλώντας στο Tik Tok ανέφερε τα εξής:

«Όπως ίσως έχετε ακούσει, από σήμερα θα έχουμε νέα αύξηση του κατώτατου μισθού. Θα ήθελα λοιπόν να σας εξηγήσω τι σημαίνει στην πράξη αυτή η αύξηση και τι τελικά μένει στην τσέπη του εργαζόμενου.»

«Από σήμερα 1η Απριλίου, ναι δεν είναι πρωταπριλιάτικο, ο κατώτατος μισθός διαμορφώνεται στα 880 ευρώ μικτά. Αυτό σημαίνει 743 ευρώ καθαρά το μήνα.»

«Το 2019 ο κατώτατος μισθός ήταν 650 ευρώ. Σήμερα είναι 880. Αυτό αντιστοιχεί περίπου σε 3.000 ευρώ καθαρά περισσότερα το χρόνο, δηλαδή 5 παραπάνω μισθούς ετησίως.»

«Αυτή είναι η πέμπτη διαδοχική αύξηση του κατώτατου μισθού από το 2019 και αφορά πάνω από 1,6 εκατομμύρια συμπολίτες μας. Και με τη νέα προσαρμογή η Ελλάδα πια βρίσκεται στην 11η θέση σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά το ύψος του κατώτατου μισθού. Ξέρω καλά ότι η ακρίβεια πιέζει, αλλά κάθε βήμα μετράει και θα συνεχίσουμε να τα κάνουμε. Και ναι, θα πετύχουμε τον στόχο μας για 950 ευρώ, όπως έχουμε δεσμευτεί το 2027».

Σε ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στην Ελλάδα σε ορίζοντα πενταετίας ακόμη και δεσπόζουσα θέση σε ζητήματα τεχνολογικών εξελίξεων, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να οδηγήσουν τη χώρα οι κρίσιμες και στρατηγικές ορυκτές ύλες, δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και διευθύνων σύμβουλος της Geohellas, Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου.

Ως παράδειγμα αυτού παραθέτει ο κ. Γιαζιτζόγλου την υπόθεση του γαλλίου, λέγοντας ότι σε περίπτωση που όντως υλοποιηθεί η εξαγγελία της Κίνας για την επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές του συγκεκριμένου ορυκτού, η επένδυση που προωθεί η Metlen στην εξόρυξη βωξίτη, από τον οποίο προέρχεται το γάλλιο, θα παρείχε τη δυνατότητα στη χώρα μας να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της Ευρώπης στο συγκεκριμένο ορυκτό, η χρήση του οποίου είναι καταλυτική σε νέες τεχνολογικές εφαρμογές με προηγμένους ημιαγωγούς.

Αντίστοιχα, ο κ. Γιαζιτζόγλου αναφέρει τις επενδύσεις της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική, τις ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους και τον διαγωνισμό για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο. Επενδύσεις όπως αυτές, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) θα μπορούσαν να διπλασιάσουν το οικονομικό αποτύπωμα του μεταλλευτικού κλάδου, ο οποίος σήμερα εισφέρει περί το 2% του ΑΕΠ της χώρας και 50.000 -υψηλότερα του μέσου όρου αμειβόμενες- θέσεις εργασίας, εκτός αστικών κέντρων.
Σημειώνει, δε, ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ή η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη, η εκμετάλλευση του οποίου εκτιμά ότι τεχνικοοικονομικά έχει ακόμη περιθώριο αξιοποίησης, εάν η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Κάτι το οποίο άπτεται πολιτικών αποφάσεων εκ μέρους της Ευρώπης.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης που παραχώρησε ο κ. Γιαζιτζόγλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον Νίκο Δρόσο.

Ερ. Σπάνιες Γαίες: Περί τίνος ακριβώς πρόκειται;
Απ. Οι σπάνιες γαίες είναι μία κατηγορία ορυκτών του περιοδικού πίνακα οι οποίες έχουν τα τελευταία χρόνια βρει κάποιες χρήσεις σε τεχνολογικές εφαρμογές. Οι σπάνιες γαίες είναι μία υποκατηγορία των στρατηγικών και κρισίμων ορυκτών. Σήμερα γίνεται λάθος χρήση του όρου “ σπάνια” για να χαρακτηριστούν άλλα ορυκτά τα οποία είναι μεν κρίσιμα και στρατηγικά αλλά τυπικά δεν ανήκουν στην κατηγορία των σπανίων γαιών.

Ερ. Εν προκειμένω…
Απ. Εν προκειμένω, λοιπόν, στην τελευταία λίστα κρισίμων και στρατηγικών ορυκτών που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνονται 33 μεμονωμένα ορυκτά και ως 34ο η οικογένεια των σπανίων γαιών.

Ερ. Είναι όντως σπάνιες; 
Απ. Όχι δεν είναι. Ο όρος σπάνιες γαίες προκύπτει από δυο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι έως σήμερα ήταν “ αδιάφορες” ως προς τη χρήση τους, άρα δεν είχε επενδυθεί αρκετός κόπος στην έρευνα και ο δεύτερος είναι ότι συνήθως δεν απαντώνται σε μεγάλα κοιτάσματα. Εξηγώ. Ένα ορυκτό μπορεί να λέμε ότι είναι στον φλοιό της γης σε ποσοστό 0,1% και αυτό είναι μεγάλο ποσοστό. Αυτό το 0,1% μπορεί να είναι ισοκατανεμημένο ή μπορεί να είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα. Αν είναι συγκεντρωμένο σε κοιτάσματα είναι πολύ πιο εύκολο και πολύ πιο οικονομικό να το βγάλεις. Αν είναι από ένας κόκκος σε κάθε στρέμμα, στην πράξη ενώ δεν είναι καθόλου σπάνιο, είναι σπάνιο να το αποκτήσεις διότι πρέπει να εξορύξεις 1000 κιλά γης για να πάρεις 1 γραμμάριο ορυκτού.  Παράδειγμα αυτού είναι το περίφημο Γάλλιο, το οποίο ενώ δεν είναι σπάνιο, επειδή δεν σχηματίζει κοιτάσματα, μπορεί μόνο να «συμπραχθεί» μαζί με τον βωξίτη και το αλουμίνιο.

Ερ. Στην Ελλάδα υπάρχουν;
Απ. Στην Ελλάδα έχουμε εμφανίσεις σπανίων γαιών στην Β. Ελλάδα κυρίως στην περιοχή Ανατ. Μακεδονίας και Θράκης.

Ερ. Είναι αξιοποιήσιμες; 
Απ. Δεν το γνωρίζουμε θα πρέπει να γίνουν γεωλογικές έρευνες.

Ερ. Από τις μέχρι τώρα έρευνες πόσο αισιόδοξοι είμαστε ως προς αυτό; 
Απ. Δεν μπορεί κανείς να το πει αυτό. Είναι δύσκολο να απαντήσει σε αυτήν την ερώτηση κάποιος. Οι σπάνιες γαίες όμως είναι ένα μικρό κομμάτι του συνόλου των κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών. Από αυτά της λίστας αρκετά υπάρχουν στην Ελλάδα είτε ως γνωστά κοιτάσματα, είτε και ως εκμεταλλεύσεις που λειτουργούν, όπως πχ. ο βωξίτης και το γάλλιο στην Στ. Ελλάδα, τα μεικτά θειούχα στην Χαλκιδική, τα κοιτάσματα αντιμονίου σε Χίο και Χαλκιδική, το γερμάνιο στους Μολάους και ενδεχομένως το βολφράμιο επίσης στην Πελοπόννησο.

Ερ. Η ύπαρξη αυτών των κοιτασμάτων είναι αξιοποιήσιμη και συνολικά τι σημαίνει αυτό το γεγονός για τη χώρα; 
Απ. Η οικονομική σημασία κάποιων από αυτά τα κοιτάσματα είναι πολύ σημαντική, όπως για παράδειγμα τα κοιτάσματα βωξίτη και γαλλίου και τα κοιτάσματα της Χαλκιδικής. Πέρα όμως από την απόλυτη αξία τους τα ορυκτά αυτά θα πρέπει να ειδωθούν στα πλαίσια των νέων τεχνολογικών αναγκών και των νέων γεωπολιτικών ισορροπιών. Τα κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά είναι πρώτες ύλες από τις οποίες εξαρτάται σχεδόν η οποιαδήποτε νέα τεχνολογία, όπως ημιαγωγοί, τεχνολογίες ΑΠΕ, επικοινωνιών, διαστημική και αεροδιαστημική, ιατρικές τεχνολογίες κα Αυτό σημαίνει ότι ενώ η εμπορική αξία ενός τέτοιου ορυκτού μπορεί να είναι σχετικά μικρή, πιθανά αποτελεί καταλύτη για ένα νέο τεχνολογικό μοντέλο με υπερπολλαπλάσια αξία.

Ερ. Μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο στη βάση αυτών των ορυκτών; 
Απ. Ναι μπορούμε, εάν σκεφτεί κανείς το παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι γνωστό ότι η ταχύτητα και η ποιότητα των επομένων γενεών τεχνητής νοημοσύνης εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από τους μικροεπεξεργαστές πάνω στους οποίους θα βασίζονται. Εάν η μονοπωλιακή κατοχή μίας πρώτης ύλης δίνει τη δυνατότητα σε κάποιον να εξελίξει αυτούς τους μικροεπεξεργαστές προφανώς τον βάζει σε δεσπόζουσα θέση στην τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης.

Ερ. Η Ελλάδα, ούτως εχόντων των πραγμάτων, πόσο κοντά μπορεί να φθάσει σε αυτή τη θέση; 
Απ. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι το Γάλλιο. Η Ευρώπη εξαρτάται πλήρως για αυτήν την πρώτη ύλη από την Κίνα η οποία το 2023 δήλωσε επισήμως ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει περιορισμούς στις εξαγωγές. Σε μία τέτοια περίπτωση η Ευρώπη θα είχε σοβαρό πρόβλημα σε διάφορες τεχνολογικές εφαρμογές στις οποίες χρησιμοποιείται το Γάλλιο. Να σημειώσουμε ότι από τη φύση του το γάλλιο δεν μπορεί να παραχθεί ανεξάρτητα παρά μόνον να συμπαραχθεί με το αλουμίνιο. Με την ολοκλήρωση της επένδυσης που έχει εξαγγελθεί από τη Metlen θα καλυφθούν πλήρως οι σημερινές ανάγκες της Ευρώπης σε Γάλλιο.

Ερ. Σε σχέση με τον περίγυρο, την Ευρώπη, η Ελλάδα κρίνετε ότι μπορεί να αποκτήσει μία τέτοια θέση; Διαθέτουν, δηλαδή άλλες χώρες αποθέματα αυτού του είδους; 
Απ. Οι κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες ελέγχονται σε υπερθετικό βαθμό από την Κίνα και την ομάδα των Brics. Από τις 34 κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, η διευρυμένη ομάδα των Brics ελέγχει τις 20 σε ποσοστό από 70 έως 100% και άλλες 6 σε ποσοστό άνω του 50%. Στην απέναντι πλευρά, η ΕΕ όχι μόνον δεν ελέγχει καμία από τις 34 αλλά δεν έχει καν αυτάρκεια σε καμία από τις 34. Δυστυχώς αυτό έχει επισημανθεί στις Βρυξέλλες για πάνω από 20 χρόνια αλλά οι αρμόδιοι μάλλον κώφευσαν.

Ερ. Τι θα μπορούσαν να κάνουν, τότε κι τώρα; 
Απ. Αυτή η απόλυτη κυριαρχία σε στρατηγικές πρώτες ύλες είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου το οποίο έχει εκπονηθεί και εφαρμόζεται για σχεδόν 3 δεκαετίες και το οποίο ουδέποτε η απέναντι πλευρά απέκρυψε. Σαν παράδειγμα να αναφέρουμε ότι μόνον τον Σεπτέμβριο και Οκτώβριο του 2024 η κινεζική κυβέρνηση δαπάνησε 25 δισ. δολ. για αγορά κοιτασμάτων πρώτων υλών σε τρίτες χώρες. Η Ευρώπη αφυπνίστηκε στις δώδεκα και πέντε και το 2023 εξέδωσε την πρώτη νομοθετική πρωτοβουλία της για το θέμα των ορυκτών πρώτων υλών, η οποία όπως επανειλημμένα έχουν δηλώσει οι πανευρωπαϊκοί φορείς του κλάδου δεν είναι παρά ένα μικρό, δειλό, πρώτο βήμα.

Ερ. Η κατάσταση στην Ελλάδα πώς έχει; 
Απ. Η εξορυκτική βιομηχανία στην Ελλάδα ήταν πάντα ένας δυναμικός κλάδος με ιδιαίτερα αξιόλογη συνεισφορά τόσο στην οικονομία όσο και στην γεωπολιτική θέση της χώρας. Σήμερα πέραν των ενεργειακών ορυκτών, άνθρακες, υδρογονάνθρακες, λιγνίτες, κλπ. Από την παραγωγή των υπολοίπων ορυκτών εξάγεται πάνω από το 50%. Η εξορυκτική δραστηριότητα σήμερα συμμετέχει έμμεσα και άμεσα κατά 2% στο ΑΕΠ και εισφέρει περίπου 50.000 θέσεις εργασίας, με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι η μέση αμοιβή είναι αρκετά υψηλή και οι θέσεις αυτές είναι κυρίως εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων.

Ερ. Άρα, στην υπόθεση στρατηγικά και κρίσιμα ορυκτά ποιος είναι ο ρόλος της χώρας μας;
Απ. Στην Ελλάδα αυτήν την στιγμή εξελίσσεται η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός στη Χαλκιδική ενώ έχει ήδη εξαγγελθεί μία εξίσου σημαντική επένδυση της Metlen στην Στερεά Ελλάδα. Παράλληλα προχωρούν οι ερευνητικές εργασίες από την ιδιωτική εταιρεία που έχει μισθώσει τα δικαιώματα στους Μολάους ενώ τρέχει και ο διαγωνισμός για τη μίσθωση των δικαιωμάτων έρευνας στη Χίο.

Ερ. Τα οικονομικά μεγέθη αυτής της υπόθεσης; 
Απ. Ο Σύνδεσμος έχει εκτιμήσει ότι η ωρίμανση αυτών των επενδύσεων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον υπόλοιπο εξορυκτικό κλάδο της χώρας μας (βιομηχανικά ορυκτά, μάρμαρα και δομικά υλικά) μπορεί σε ορίζοντα 5ετίας να διπλασιάσει το οικονομικό αποτύπωμα του κλάδου.  Άρα έως και 4% του ΑΕΠ άλλες 40-50 χιλιάδες θέσεις εργασίας και βεβαίως μεγάλο κομμάτι εξαγωγών. Να σημειώσουμε ότι στα παραπάνω δεν περιλαμβάνεται η τυχόν εκμετάλλευση υδρογονανθράκων ή της γεωθερμίας ή η αλλαγή πολιτικής στο θέμα του λιγνίτη.

Ερ. Έχει κλείσει η υπόθεση λιγνίτης για τη χώρα μας; 
Απ. Σύμφωνα με τις επίσημες δηλώσεις, ναι. Τεχνικοοικονομικά πιστεύουμε ότι ακόμη υπάρχει περιθώριο αξιοποίησης εφόσον η οικονομική αποτίμηση των ρύπων γίνει με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Είναι πολύ απλό. Ο λιγνίτης έχει καταστεί ασύμφορος διότι ο ρύπος έχει αυτήν τη στιγμή από 80 έως 100 ευρώ ο τόνος. Αυτή η τιμή έχει προκύψει μέσα από πολιτικές αποφάσεις . Το κόστος των ρύπων ιστορικά κυμαινόταν από 5 έως 20 ευρώ ο τόνος μέχρι το 2019. Με αυτές τις τιμές σήμερα η παραγωγή ενέργειας από το εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας 5 θα κόστιζε λιγότερο από το μισό από όσο κοστίζει από το φυσικό αέριο.

Ερ. Ο κλάδος γιορτάζει εφέτος τα 100 του χρόνια. Πώς ατενίζει το μέλλον; 
Απ. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν υφίσταται παραγωγή αγαθών χωρίς πρώτες ύλες. Συνεπώς η δραστηριοποίηση του εξορυκτικού κλάδου δεν μπορεί να ιδωθεί μόνον από πλευράς οικονομικής σημασίας. Εφόσον αυτό γίνει κατανοητό η ανάπτυξη των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα είναι μονόδρομος.