Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις της συριακής κρατικής τηλεόρασης Ekhbariya, ο προσωρινός πρόεδρος της Συρίας, Άχμεντ αλ Σαράα, δεν θα συμμετάσχει στη Σύνοδο Κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου στη Βαγδάτη στις 17 Μαΐου. Αντ’ αυτού, την ηγεσία της συριακής αντιπροσωπείας αναλαμβάνει ο υπουργός Εξωτερικών Ασάντ αλ Σιμπανί, όπως έγινε γνωστό τη Δευτέρα 12 Μαΐου.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως απάντηση σε κύμα έντονων αντιδράσεων από σιιτικούς πολιτικούς κύκλους και διαδηλωτές στο Ιράκ, οι οποίοι εναντιώνονται στη συμμετοχή του αλ Σαράα επικαλούμενοι το παρελθόν του σε σουνιτικές εξτρεμιστικές οργανώσεις που αναδύθηκαν μετά την αμερικανική εισβολή το 2003. Ο αλ Σαράα, παράλληλα με τον ρόλο του ως προσωρινού προέδρου, ηγείται της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), η οποία θεωρείται τρομοκρατική και έχει ιστορικούς δεσμούς με την αλ Κάιντα.
Το φθινόπωρο του περασμένου έτους, η HTS καθοδήγησε αντικαθεστωτική επίθεση με την υποστήριξη της Τουρκίας, οδηγώντας στην ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ έπειτα από πολυετή διακυβέρνηση. Ένα μήνα μετά την αποπομπή Άσαντ, οι ηγέτες των ανταρτών όρισαν τον αλ Σαράα ως μεταβατικό πρόεδρο για «αόριστο» χρονικό διάστημα.
Από τη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του, ο αλ Σαράα έχει πραγματοποιήσει επισκέψεις και έχει λάβει τη στήριξη ορισμένων περιφερειακών δυνάμεων, όπως της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν. Στα μέσα Απριλίου επισκέφθηκε το Κατάρ, όπου συνάντησε τον εμίρη Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θανί — υποστηρικτή της HTS — καθώς και τον Ιρακινό πρωθυπουργό Μοχάμεντ αλ Σουντανί. Κατά τη συνάντηση αυτή, ο αλ Σουντανί ζήτησε από τον αλ Σαράα να προστατεύσει τις συριακές μειονότητες που βρίσκονται στο στόχαστρο της σεχταριστικής βίας μετά την πτώση Άσαντ και κάλεσε τη Δαμασκό να αναλάβει δράση κατά του ISIS, ο οποίος διατηρεί ακόμη παρουσία σε Ιράκ και Συρία.
Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν χαιρετά τον προσωρινό πρόεδρο της Συρίας Άχμεντ αλ Σαράα κατά την άφιξή του στο βασιλικό παλάτι στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, στις 2 Φεβρουαρίου 2025. (Υπουργείο Τύπου της Σαουδικής Αραβίας μέσω AP)
Στο ίδιο ταξίδι, ο αλ Σουντανί προσκάλεσε τον αλ Σαράα να παραστεί στην επικείμενη σύνοδο στη Βαγδάτη. Η κίνηση προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από σιιτικές φατρίες του Ιράκ, οι οποίες κατηγορούν τον αλ Σαράα για προσχεδιασμένες επιθέσεις κατά σιιτικών στόχων κατά το διάστημα που δρούσε με την αλ Κάιντα. Μάλιστα, 57 σιίτες βουλευτές του ιρακινού κοινοβουλίου υπέγραψαν αίτημα προς τον πρωθυπουργό να αποσύρει την πρόσκληση και να απαγορεύσει την έλευση του αλ Σαράα στη Βαγδάτη.
Σε ανακοίνωσή του στο δικτυακό πρακτορείο Rudaw με έδρα το Ερμπίλ, το σιιτικό κόμμα Ισλαμικό Νταουά τόνισε πως «το αίμα των Ιρακινών δεν μπορεί να είναι τόσο φθηνό ώστε να προσκαλούνται ή να καλωσορίζονται στη Βαγδάτη αυτοί που το έχυσαν».
Διαδηλώσεις στη Βασόρα
Στις 13 Μαΐου, το Rudaw μετέδωσε ότι η ανακοίνωση περί συμμετοχής του αλ Σαράα στη σύνοδο προκάλεσε οργισμένες διαδηλώσεις στη σιιτική πόλη της Βασόρα. «Όχι στον Τζολανί! Όχι στην τρομοκρατία!», φώναζαν οι διαδηλωτές, καθώς ο αλ Σαράα ήταν γνωστός παλαιότερα ως Μοχάμεντ αλ Τζολανί και είχε πολεμήσει στο πλευρό της αλ Κάιντα στο Ιράκ μετά την αμερικανική εισβολή.
Παρά τη σθεναρή στήριξή του από σουνιτικούς περιφερειακούς «παίκτες» όπως Τουρκία, Κατάρ και Σαουδική Αραβία —χώρες που είχαν διαχρονικά στηρίξει τους Σύριους αντικαθεστωτικούς — ο αλ Σαράα και η HTS παραμένουν βαθιά αντιδημοφιλείς στους σιιτοκρατούμενους κύκλους του Ιράκ, εκεί όπου η επιρροή του Ιράν είναι έντονη. Ούτε η Βαγδάτη ούτε η Ουάσιγκτον έχουν αναγνωρίσει επίσημα την προσωρινή συριακή κυβέρνηση υπό τον αλ Σαράα.
Σε αντίθεση με αυτό το κλίμα, αρκετοί σουνίτες πολιτικοί του Ιράκ έχουν εκφράσει στήριξη στην HTS και τον αλ Σαράα, χαιρετίζοντας την αρχικά προγραμματισμένη συμμετοχή του στη σύνοδο. Με έμμεση αναφορά προς φιλοϊρανικά στοιχεία, ο επικεφαλής της σουνιτικής κοινοβουλευτικής παράταξης, Ράαντ αλ Νταχλακί, μίλησε για «κύκλους» που επιχειρούν να παρεμποδίσουν την προσπάθεια της Βαγδάτης για τη θέση που δικαιούται στον αραβικό κόσμο.
Με φόντο τις οικονομικά κολοσσιαίες δυνατότητες του Κόλπου, ο Ντόναλντ Τραμπ επέλεξε τη σαουδαραβική πρωτεύουσα ως πρώτο σταθμό της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή, εστιάζοντας στη μετατροπή των ΗΠΑ σε ελκυστικό προορισμό επενδύσεων. Οκτώ χρόνια μετά την τελευταία επίσκεψή του, ο Τραμπ επέστρεψε προσβλέποντας σε γεωπολιτικά και οικονομικά deal που ενισχύουν τη θέση της χώρας του, υπηρετώντας το δόγμα «America First».
Ξεκαθάρισε από την αρχή πως η τριήμερη περιοδεία του σε Σαουδική Αραβία, Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – όλες χώρες με ισχυρό κρατικό πλεόνασμα – αποσκοπεί στη δημιουργία νέων συμφωνιών και επιχειρηματικών συμμαχιών.
Απευθυνόμενος στο Σαουδο-Αμερικανικό Επενδυτικό Φόρουμ, στο Κέντρο Διεθνών Συνεδρίων King Abdul Aziz, ο Αμερικανός πρόεδρος εξήρε τον μετασχηματισμό της Σαουδικής Αραβίας σε σχέση με την πολυθρύλητη πρώτη του επίσκεψη.
Άνοιξε το λόγο του επισημαίνοντας: «Ήρθα για να μιλήσω για το λαμπρό μέλλον της Μέσης Ανατολής, αλλά πρώτα θέλω να μοιραστώ τα θετικά νέα από την Αμερική». Αναφέρθηκε στη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης, στη συγκράτηση του πληθωρισμού, στη δημιουργία μισού εκατομμυρίου νέων θέσεων εργασίας, σε ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες με Βρετανία και Κίνα, στην αύξηση των ξένων επενδύσεων κατά 22% μόνο το πρώτο τρίμηνο του έτους, ενώ προεξόφλησε το «μεγαλύτερο πακέτο φοροελαφρύνσεων και απλοποίησης κανονισμών στην ιστορία των ΗΠΑ». Όλα αυτά, τόνισε, καθιστούν τη χρονική συγκυρία ιδανική για επενδύσεις στη χώρα του.
Το σκηνικό της ομιλίας είχε προεκλογικό χαρακτήρα: στην αίθουσα αντήχησε ο αμερικανικός εθνικός ύμνος, με τον Τραμπ να μιλά επί ώρα, κλείνοντας, όπως συνηθίζει, με το «Y.M.C.A.».
«Οι ΗΠΑ είναι η πιο ελκυστική χώρα του κόσμου – με εξαίρεση τη δική σας φυσικά», είπε χαριτολογώντας στους υψηλόβαθμους επιχειρηματίες από Αμερική και Σαουδική Αραβία.
Όπως και στην πρώτη θητεία του, επέλεξε το Ριάντ ως σημείο εκκίνησης, θέλοντας να υπογραμμίσει τη στρατηγική σημασία των σχέσεων των ΗΠΑ με τη χώρα του πετρελαίου και των διαθεσίμων.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Ουάσιγκτον αναζήτησε γιγαντιαίες επενδύσεις από τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του Κόλπου, με τη Σαουδική Αραβία να ανταποκρίνεται δεσμευόμενη για κεφάλαια 600 δισ. δολαρίων σε τομείς όπως τα κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης, η αεροδιαστημική, οι ενεργειακές υποδομές, η άμυνα και η υγεία.
«Δρομολογούμε τη Χρυσή Εποχή», δήλωσε ο Τραμπ. «Χάρη στα τρισεκατομμύρια που επενδύονται, θα προοδεύσουμε χέρι-χέρι».
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στην τελετή υπογραφής στο βασιλικό δικαστήριο της Σαουδικής Αραβίας στο Ριάντ. Σαουδική Αραβία, 13 Μαΐου 2025. (Win McNamee/Getty Images)
Επενδυτικοί μπαλαντέρ και εξοπλιστικές συμφωνίες-μαμούθ
Πριν ακόμη ανέβει στο βήμα, υπέγραψε με τον διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας, που περιλαμβάνει μνημόνια κατανόησης σε ενέργεια, ορυκτά, άμυνα, δικαιοσύνη, διαστημική τεχνολογία και υγειονομική ασφάλεια.
Μέρος αυτής της συμφωνίας προβλέπει τη δημιουργία ειδικών ταμείων, όπως το Επενδυτικό Ταμείο Ενέργειας (5 δισ. δολάρια) και το Ταμείο Τεχνολογίας Αεροδιαστημικής και Άμυνας (άλλα 5 δισ.).
Η αμερικανική βιομηχανία εξασφάλισε εξαγωγές δισεκατομμυρίων σε τουρμπίνες και ενεργειακές λύσεις, ενώ η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε προμήθεια εξοπλιστικών συστημάτων τελευταίας τεχνολογίας αξίας 142 δισ. δολαρίων από αμερικανικές εταιρείες άμυνας – συμφωνία που ο Λευκός Οίκος χαρακτήρισε ως τη «μεγαλύτερη στην ιστορία» του τομέα.
Ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι τα διεθνή του ταξίδια θα έχουν προτεραιότητα σε κράτη με διάθεση να επενδύσουν μαζικότατα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο ίδιο μήκος κύματος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν δεσμευτεί για πλαίσιο επενδύσεων ύψους 1,4 τρισ. δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία, εστιάζοντας σε τεχνητή νοημοσύνη, ημιαγωγούς, ενέργεια και παραγωγή. Τα Εμιράτα αποτελούν τον τρίτο σταθμό της προεδρικής περιοδείας.
Ο Αμερικανός πρόεδρος αφίχθη στο Ριάντ με ενισχυμένη ομάδα συμβούλων και υπουργών: τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον υπουργό Άμυνας Πητ Χέγκσεθ, τον υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσσεντ, τον υπουργό Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ, τον υπουργό Ενέργειας Κρις Ράιτ, πλαισιωμένους από ανώτατα στελέχη όπως η Σούζι Γουάιλς και ο Στήβεν Μίλλερ.
Με ξεχωριστό τελετουργικό, ο πρίγκιπας υποδέχθηκε τον Τραμπ, θυμίζοντας τις αγαστές σχέσεις τους από τα πρώτα χρόνια της προεδρίας του.
Κατά τη διμερή συνάντηση, ο Τραμπ δεν δίστασε να αστειευτεί για το ύψος των επενδύσεων: «Θα μπορούσε εύκολα να φτάσει και το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια!» δήλωσε με χαμόγελο. «Πιστεύω ότι ταιριάζουμε πολύ.»
Με εντυπωσιακή μεγαλοπρέπεια, οι Σαουδάραβες «βομβάρδισαν» τον Αμερικανό πρόεδρο με μοβ χαλιά, χρώμα εθνικό σύμβολο της άνοιξης για τη χώρα.
Αμέσως μετά, ακολούθησε γεύμα στο βασιλικό παλάτι παρουσία δεκάδων αμερικανικών επιχειρηματικών παραγόντων – ανάμεσά τους οι Έλον Μασκ (Tesla, SpaceX), Στήβεν Σβάρτσμαν (Blackstone), Λάρι Φινκ (BlackRock), Κέλλυ Όρτμπεργκ (Boeing) και Σαμ Άλτμαν (OpenAI).
Κατά τη διάρκεια του Φόρουμ ανακοινώθηκαν και νέες εμπορικές συμφωνίες. Η Nvidia αποκάλυψε πώληση 18.000 από τα τελευταία της τσιπ τεχνητής νοημοσύνης στη σαουδαραβική Humain. Η Saudi Aramco ανακοίνωσε επένδυση 3,4 δισ. δολαρίων για την αναβάθμιση του διυλιστηρίου Motiva στο Τέξας. Εν τω μεταξύ, ο Μασκ ανακοίνωσε ότι η Σαουδική Αραβία άναψε το πράσινο φως για τη χρήση του Starlink στις ναυτιλιακές και αεροπορικές της δραστηριότητες.
Ζητήματα ασφάλειας και γεωπολιτικής ισορροπίας
Στην ομιλία του στο Φόρουμ, ο Τραμπ αποθέωσε το μεταρρυθμιστικό έργο της Σαουδικής ηγεσίας. Υπογράμμισε ότι η χώρα αλλά και η ευρύτερη περιοχή έχουν στραφεί από την αποκλειστική εξάρτηση στο πετρέλαιο σε νέα δυναμικά πεδία – με επίκεντρο τις τεχνολογίες αιχμής.
«Βλέπουμε πλέον μια Μέση Ανατολή που θα ορίζεται από το εμπόριο και όχι το χάος, που θα εξάγει καινοτομία και όχι τρομοκρατία», σχολίασε.
«Μετά από δεκαετίες συγκρούσεων, είναι η πρώτη φορά που πλησιάζουμε ένα μέλλον ειρηνικό, ασφαλές, αρμονικό, καινοτόμο και γεμάτο ευκαιρίες σε αυτή τη γωνιά του κόσμου», τόνισε, αφήνοντας αιχμές προς τους «δυτικούς παρεμβατιστές».
«Η ανάπτυξη του Ριάντ και του Άμπου Ντάμπι δεν οφείλεται σε ‘ειδικούς εξωτερικούς συμβούλους’, νεοσυντηρητικούς ή ΜΚΟ που σπατάλησαν τρισεκατομμύρια χωρίς αποτέλεσμα σε Καμπούλ, Βαγδάτη και αλλού», σχολίασε.
Έκανε ειδική αναφορά στη «Συμφωνία του Αβραάμ» που υπεγράφη στην πρώτη του θητεία, εκφράζοντας ελπίδα ότι και η Σαουδική Αραβία θα ακολουθήσει: «Είναι θερμή μου ευχή, ακόμα και όνειρο, να ενταχθείτε, όταν το αποφασίσετε», είπε χαρακτηριστικά.
Η συγκεκριμένη συμφωνία του 2020 άνοιξε το δρόμο για εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και αραβικών χωρών όπως το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Παραδέχθηκε πάντως ότι, μεσούσης της κρίσης στη Γάζα, το Ριάντ δεν είναι έτοιμο να κάνει το επόμενο βήμα.
Αναφερόμενος στο Ιράν, ο Τραμπ κράτησε σκληρή αλλά ανοιχτή στάση. Χαρακτήρισε την Τεχεράνη «τη μεγαλύτερη και πλέον καταστροφική δύναμη της περιοχής», υπεύθυνη για τη δυστυχία σε Συρία, Λίβανο, Γάζα, Ιράκ και Υεμένη. «Ήρθε η ώρα να διαλέξει τον δρόμο της – οι εξελίξεις είναι ταχύτατες», είπε, υπαινισσόμενος το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Θερμό χειροκρότημα απέσπασε όταν ανακοίνωσε την πρόθεση του να άρει τις κυρώσεις των ΗΠΑ έναντι της Συρίας, εν όψει συνάντησής του με τον νέο ηγέτη της χώρας, Άχμεντ αλ Σαράα, που ανέλαβε τον περασμένο Δεκέμβριο μετά την ανατροπή Άσαντ.
Οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει βαριά περιοριστικά μέτρα στη Δαμασκό τα προηγούμενα χρόνια, ασκώντας πίεση για τερματισμό της βίας και μεταρρυθμίσεις. Ο Σαράα, παρά το αμφιλεγόμενο παρελθόν του με ριζοσπαστικές ομάδες, έχει υιοθετήσει πλέον μετριοπαθή στάση, προχωρώντας σε μεταρρυθμίσεις υπέρ των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών.
Πρόσφατα συναντήθηκε με τον Εμμανουέλ Μακρόν για την άρση των κυρώσεων, δείγμα της νέας πολιτικής διάθεσης προσέγγισης με τη Δύση.
Σε κλίμα αμοιβαίας εκτίμησης και στρατηγικής συνεννόησης πραγματοποιήθηκαν οι κοινές δηλώσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του νέου καγκελάριου της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, στο Βερολίνο, όπου οι δύο ηγέτες αναφέρθηκαν τόσο στις διμερείς σχέσεις όσο και στις προκλήσεις σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, με αιχμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και το μεταναστευτικό.
Μητσοτάκης: Η Ελλάδα ελκυστικός προορισμός για τις γερμανικές επενδύσεις
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι είναι ο πρώτος Ευρωπαίος ηγέτης που επισκέπτεται τη γερμανική πρωτεύουσα υπό τη νέα ηγεσία, κάτι που –όπως σημείωσε– έχει ιδιαίτερο συμβολισμό.
«Είναι μεγάλη τιμή που βρίσκομαι εδώ και είμαι ο πρώτος εταίρος που υποδέχεστε στο Βερολίνο ως καγκελάριος», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως οι ελληνογερμανικές σχέσεις έχουν ωριμάσει και βρίσκονται σε πολύ στενό συντονισμό.
Ο πρωθυπουργός έκανε αναφορά στην οικονομική πρόοδο της Ελλάδας, μιλώντας για σταθερή πορεία και ρεκόρ στον τουρισμό. Τόνισε ότι η χώρα «γυρίζει σελίδα» και παραμένει «ελκυστικός προορισμός για γερμανικές επενδύσεις», ενώ χαιρέτισε τη σταθερότητα που φέρνει στη Γερμανία η νέα κυβέρνηση, λέγοντας πως «η Ελλάδα και η Ευρώπη αισθάνονται ανακούφιση».
«Η οικονομία μας σήμερα είναι από τις πιο σταθερές στην Ευρωζώνη, στον τουρισμό καταρρίπτουμε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο», είπε, προσθέτοντας:
«Η Ελλάδα και η Ευρώπη αισθάνονται ανακούφιση που η Γερμανία έχει πλέον ισχυρή κυβέρνηση. Συζητήσαμε για την Ουκρανία, συμφωνούμε στην άμεση και άνευ όρων εκεχειρία 30 ημερών. Υπογραμμίσαμε πως η ΕΕ πρέπει να βρεθεί στο κέντρο των διαπραγματεύσεων. Η Ευρώπη οφείλει να είναι ενωμένη διπλωματικά και στρατιωτικά, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη δική της άμυνα. Πρέπει να ενισχύσουμε την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Συζητήσαμε και για το μεταναστευτικό, ο καγκελάριος αναγνωρίζει τις προκλήσεις να είμαστε η πρώτη χώρα υποδοχής, που προστατεύει μέρα νύχτα τα ευρωπαϊκά σύνορα. Να δώσουμε έμφαση στις επιστροφές. Το μεταναστευτικό δεν είναι μόνο ζήτημα ανθρωπιστικό, αλλά εθνικής ασφάλειας».
Απαντώντας για τα Eurofighters, ο πρωθυπουργός επεσήμανε:
«Θα σας πω δεν είναι η δουλειά ενός πρωθυπουργού φιλοξενούμενου σε μια μεγάλη χώρα όπως η Γερμανία να υποδείξει τον τρόπο με τον οποίον η Γερμανία θα κάνει πωλήσεις οπλικών συστημάτων. Πιστεύω όμως υπάρχει μια κατανόηση ως προς την ανάγκη τέτοιου είδους πωλήσεις να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με τις τρίτες χώρες. Οι τρίτες χώρες που θέλουν να συνδεθούν με την Ευρώπη πρέπει να δείχνουν μια συμμόρφωση ως προς την κοινή πολιτική εξωτερικών και ασφάλειας και γιατί όχι να υπογράψουν μια συμφωνία αμυντικής συνεργασίας με την ΕΕ. Να υπάρχει δηλαδή ένα πλαίσιο όπου θα λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες όλων των κρατών».
Μερτς: Αν ο Πούτιν δεν δεχθεί, έρχονται κυρώσεις
Από την πλευρά του, ο καγκελάριος Μερτς έδωσε έμφαση στη στρατηγική σημασία της συνεργασίας Ελλάδας – Γερμανίας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να εμβαθυνθούν περαιτέρω οι σχέσεις των δύο χωρών. Όπως σημείωσε, τα προβλήματα απαιτούν κοινές λύσεις.
Αναφερόμενος στην Ουκρανία, τόνισε ότι η χώρα έχει αποδεχθεί πρόταση για εκεχειρία 90 ημερών και απηύθυνε αυστηρό μήνυμα προς τη Μόσχα:
«Αν η Ρωσία δεν αποδεχθεί την πρόταση, τότε θα συζητήσουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα 17ο πακέτο κυρώσεων – κυρίως στον τομέα της ενέργειας και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Η μπάλα είναι στην πλευρά της Ρωσίας. Η ειρήνη και η ασφάλεια στην Ευρώπη δεν είναι αυτονόητες».
Σημαντικό τμήμα των συνομιλιών αφιερώθηκε και στο μεταναστευτικό. Ο Γερμανός καγκελάριος ανέφερε ότι το ζήτημα της δευτερογενούς μετανάστευσης αφορά άμεσα και τις δύο χώρες, δηλώνοντας ξεκάθαρα:
«Κατέστησα σαφές ότι πρέπει να μειωθεί η δευτερογενής μετανάστευση από την Ελλάδα προς τη Γερμανία και να αυξηθούν οι επανεισδοχές. Πρέπει να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση».
Ο κ. Μερτς στήριξε, επίσης, την αυστηροποίηση των διαδικασιών ασύλου, καλώντας για άμεση εφαρμογή των νέων κανόνων.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία και την ενέργεια, ο Γερμανός καγκελάριος αναφέρθηκε στη μακρόχρονη συνεργασία των δύο χωρών, ενώ δήλωσε «ιδιαίτερα χαρούμενος» που ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος επίσημος φιλοξενούμενος Ευρωπαίος ηγέτης.
Τέλος, έκανε λόγο για κοινή προσπάθεια εμβάθυνσης της αμυντικής συνεργασίας, σημειώνοντας ότι Ελλάδα και Γερμανία εργάζονται από κοινού σε αυτή την κατεύθυνση.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε στις 13 Μαΐου την άρση των κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της Συρίας, επιχειρώντας να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις διπλωματικές σχέσεις με τη νέα ηγεσία της χώρας.
«Δίνω εντολή για την άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας, ώστε να της δώσουμε την ευκαιρία να πετύχει το μεγαλείο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τραμπ κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Επενδυτικό Φόρουμ Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ στο Ριάντ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν επιβάλει κυρώσεις στη Συρία μετά το ξέσπασμα του εμφύλιου πολέμου το 2011, ασκώντας πίεση στο καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Ωστόσο, τον περασμένο Δεκέμβριο ο Άσαντ εγκατέλειψε τη χώρα εξαιτίας αιφνιδιαστικής αντεπίθεσης των ανταρτών, με αποτέλεσμα την εμφάνιση αυτοανακηρυγμένης μεταβατικής κυβέρνησης, υπό τον έλεγχο της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, η οποία θεωρείται παρακλάδι της Αλ Νούσρα και παραμένει στον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων των ΗΠΑ.
Η νεοσύστατη κυβέρνηση της Δαμασκού, με επικεφαλής τον Άχμεντ αλ Σαράα, προσπαθεί, σύμφωνα με πηγές, να πάρει αποστάσεις από το ακραίο παρελθόν της και να διαμορφώσει μια πιο μετριοπαθή ταυτότητα.
Μιλώντας από το Ριάντ, ο Τραμπ εμφανίστηκε ανοιχτός σε μια διπλωματική επαναπροσέγγιση με τη Συρία μετά τον Άσαντ, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Λέω, καλή επιτυχία Συρία, δείξτε μας κάτι πραγματικά ξεχωριστό».
Παράλληλα, αξιωματούχος του Λευκού Οίκου σχολίασε πως ο Τραμπ σκοπεύει να έχει μια σύντομη συνάντηση με τον Σαράα στις 14 Μαΐου. «Ο πρόεδρος αποδέχθηκε να χαιρετήσει τον ηγέτη της Συρίας κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στη Σαουδική Αραβία αύριο», ανέφερε σχετικά.
Το συμβούλιο ανταρτών που τοποθέτησε τον Σαράα στην προεδρία, έχει τοποθετήσει και άλλους ηγέτες της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ σε καίριες θέσεις της κυβέρνησης. Να σημειωθεί πως ήδη από πριν την ανακοίνωση Τραμπ, η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε αρχίσει να χαλαρώνει τις κυρώσεις που αφορούν τόσο τον Σαράα όσο και τις δυνάμεις του.
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είχε άλλωστε επισημάνει, στις 8 Δεκεμβρίου, τη δυσκολία της κατάστασης, επισημαίνοντας πως αν και μερίδα των ανταρτών που έπαιξαν ρόλο στην απομάκρυνση του Άσαντ έχουν εμπλακεί σε περιστατικά τρομοκρατίας και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις τελευταίες εβδομάδες οι δηλώσεις τους δείχνουν σημάδια αλλαγής. «Θα αξιολογήσουμε όχι μόνο τα λόγια αλλά κυρίως τις πράξεις τους», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά.
Στην ομιλία του στο Ριάντ, ο Τραμπ αποκάλυψε επίσης ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, πρόκειται να συναντήσει τον νέο υπουργό Εξωτερικών της Συρίας στην Τουρκία.
Με τις πολεμικές συγκρούσεις να μαίνονται στην Ουκρανία και το τίμημα να αυξάνεται καθημερινά, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να παρακάμψει το τρέχον διπλωματικό του ταξίδι στον Περσικό Κόλπο και να πετάξει στην Τουρκία, προκειμένου να παραστεί στις κρίσιμες ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ο Τραμπ, που πραγματοποιεί περιοδεία σε Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Κατάρ, δήλωσε τη Δευτέρα στους δημοσιογράφους από τον Λευκό Οίκο ότι η πολυαναμενόμενη συνάντηση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στην Τουρκία στις 15 Μαΐου συνιστά ίσως πραγματική ευκαιρία για κατάπαυση του πυρός και εξεύρεση λύσης.
«Πιστεύω πως ίσως δούμε θετική έκβαση στη συνάντηση της Πέμπτης στην Τουρκία ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία», ανέφερε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αναμένονται τόσο ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν όσο και ο Ουκρανός ομόλογός του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. «Το σκέφτομαι να πετάξω κι εγώ εκεί. Δεν ξέρω ακόμη πού θα βρίσκομαι την Πέμπτη – έχω πάρα πολλές επαφές, αλλά είναι κάτι που το εξετάζω σοβαρά. Αν διαπιστώσουμε ότι μπορούν να γίνουν πράγματα, ίσως τελικά πάω. Το ζητούμενο είναι να φέρουμε αποτέλεσμα», υπογράμμισε.
Μέχρι στιγμής, και οι δύο ηγέτες, Πούτιν και Ζελένσκι, έχουν υιοθετήσει θετική στάση για τις συνομιλίες στην Τουρκία, με τον Ουκρανό πρόεδρο να δηλώνει διαθέσιμος. Ωστόσο, η Μόσχα δεν έχει επιβεβαιώσει επισήμως τη φυσική παρουσία του Ρώσου προέδρου στη συνάντηση.
Ο Τραμπ τόνισε πως η εκτίναξη των απωλειών στο πεδίο εντείνει προσωπικά την προσπάθειά του για τερματισμό του πολέμου. «Όταν βλέπεις τις δορυφορικές φωτογραφίες με χέρια, πόδια και κεφάλια διασκορπισμένα παντού… αυτό δεν έχει κανένα νόημα», τόνισε με έμφαση. «Γι’ αυτό εργαζόμαστε αδιάκοπα για να δούμε αν μπορούμε να σταματήσουμε αυτή τη σφαγή».
Παράλληλα, σημείωσε πως ο απολογισμός των περίπου 5.000 νεκρών και τραυματιών στρατιωτών εβδομαδιαίως και από τις δύο πλευρές υποτιμά το πραγματικό εύρος της καταστροφής, αφήνοντας να εννοηθεί πως οι πραγματικοί αριθμοί είναι ακόμη πιο εφιαλτικοί.
Από την ανάληψη των καθηκόντων του τον Ιανουάριο, ο Τραμπ έχει ταχθεί υπέρ άμεσης κατάπαυσης του πυρός, ενώ πρόσφατα πρότεινε άνευ όρων τακτική εκεχειρία διάρκειας 30 ημερών, προκειμένου να υπάρξει περιθώριο για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Ενώ η ουκρανική πλευρά έδειξε διάθεση να υποστηρίξει την πρόταση, η Μόσχα δείχνει μέχρι στιγμής απροθυμία να δεσμευθεί. Ο Ζελένσκι επιμένει πως ουσιαστική διπλωματία μπορεί να υπάρξει μόνο εφόσον υπάρξει «πλήρης και διαρκής εκεχειρία». «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να συνεχίζεται αυτή η αιματοχυσία ούτε μία μέρα ακόμη», τόνισε, ενώ και ο Πούτιν έχει ζητήσει άμεσες διαπραγματεύσεις χωρίς προαπαιτούμενα.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε πως η Μόσχα παραμένει αφοσιωμένη στην «ουσιαστική αναζήτηση» για μια ειρηνική λύση, χωρίς ωστόσο να ανοίξει τα χαρτιά του αναφορικά με τις λεπτομέρειες. Την ίδια ώρα, ο ανώτερος Ρώσος βουλευτής Βλαντίμιρ Τζαμπάροφ φάνηκε απαισιόδοξος για το ενδεχόμενο απευθείας συνάντησης Πούτιν–Ζελένσκι, προειδοποιώντας μάλιστα πως οι ρωσικές θέσεις σήμερα εμφανίζονται πολύ σκληρότερες σε σύγκριση με προηγούμενους γύρους συνομιλιών.
Οι ρωσικές επιθέσεις με drones σε ουκρανικό έδαφος συνεχίστηκαν και το βράδυ προς τη Δευτέρα, σύμφωνα με το Κίεβο. Μόνο την Κυριακή, η ουκρανική Πολεμική Αεροπορία ανακοίνωσε ότι κατέρριψε 55 από τα 108 μη επανδρωμένα αεροσκάφη που εξαπέλυσε η Ρωσία, σε μια νέα επιθετική αναζωπύρωση μετά το σύντομο, μονομερές, παύσμα των επιχειρήσεων από τη Μόσχα.
Παράλληλα με το ενδεχόμενο παρουσίας του στη διάσκεψη στην Τουρκία, ο Τραμπ αποκάλυψε ότι η κυβέρνησή του εξετάζει την χαλάρωση των κυρώσεων προς τη Συρία, προκειμένου να βοηθήσει τη χώρα να κάνει μια νέα αρχή μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, που συνοδεύει τον Τραμπ στην περιοδεία στη Μέση Ανατολή, αναμένεται να παραστεί σε συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Τουρκία στα τέλη της εβδομάδας. Ο Ρούμπιο υπογράμμισε ότι οι ΗΠΑ θεωρούν πως έχει φτάσει η ώρα για «άμεση εκεχειρία».
Σε πρόσφατες τηλεφωνικές επαφές του με τον Βρετανό ομόλογό του Ντέιβιντ Λάμι και τον Καγκελάριο της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς, ο Ρούμπιο επανέλαβε πως η «κορυφαία προτεραιότητα» παραμένει ο τερματισμός των εχθροπραξιών, συζητώντας τον συντονισμό προσπάθειας μεταξύ Ευρωπαίων ηγετών και Κιέβου για την εδραίωση μιας βιώσιμης κατάπαυσης του πυρός.
Μετά τον θάνατο ενός 28χρονου πρώην μέλους των αυστραλιανών ενόπλων δυνάμεων που βρισκόταν στην Ουκρανία ως εθελοντής ανθρωπιστικής οργάνωσης, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Άντονι Αλμπανέζε, επανέρχεται με αυστηρή προειδοποίηση προς όλους τους Αυστραλούς να αποφεύγουν κάθε μετακίνηση προς τη χώρα που δοκιμάζεται από τον πόλεμο.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, «η κατάσταση είναι εξαιρετικά επικίνδυνη και συνεχίζουμε να προτρέπουμε με έμφαση όλους τους Αυστραλούς να μην ταξιδεύουν στην Ουκρανία υπό καμία συνθήκη», υπενθυμίζοντας πως η Ουκρανία παραμένει σε καθεστώς απόλυτης απαγόρευσης ταξιδιών από την αυστραλιανή κυβέρνηση.
Ο Νικ Πάρσονς, άτυχος εθελοντής της ΜΚΟ Prevail Together, έχασε τη ζωή του κοντά στην πόλη Ιζιούμ. Ο πρωθυπουργός εξέφρασε τα ειλικρινή συλλυπητήρια προς την οικογένεια του εκλιπόντος, τονίζοντας τη σημασία σεβασμού της ιδιωτικότητας σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, καθώς και ότι δεν πρόκειται να δοθούν περισσότερες πληροφορίες.
«Αυτές τις ώρες, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να εκφράσουμε τη βαθιά μας συμπαράσταση στην οικογένειά του και στους οικείους του», δήλωσε ο Αλμπανέζε.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Αυστραλίας βρίσκεται σε επικοινωνία με την οικογένεια του θανόντα, παρέχοντας σχετική αρωγή. Ο Αλμπανέζε υπογράμμισε: «Σεβόμενοι την επιθυμία της οικογένειας για ιδιωτικότητα και τα καθήκοντά μας, δεν μπορούμε να ανακοινώσουμε περισσότερες λεπτομέρειες τη δεδομένη στιγμή. Αυτό που μπορώ να επιβεβαιώσω πάντως είναι ότι ο εκλιπών δεν συμμετείχε στις συγκρούσεις — βρισκόταν στην Ουκρανία για ανθρωπιστική αποστολή».
Αξίζει να σημειωθεί πως από τον Φεβρουάριο του 2022 τουλάχιστον οκτώ Αυστραλοί έχουν χάσει τη ζωή τους στην Ουκρανία, είτε πολεμώντας στο πλευρό των ουκρανικών δυνάμεων, είτε ως διασώστες, είτε ως ανθρωπιστικοί εργαζόμενοι.
Ελπίδες για ειρήνη στις διαπραγματεύσεις — Ενδιαφέρον Τραμπ
Παράλληλα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να μεταβεί στην Τουρκία, με σκοπό να λάβει μέρος σε πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, στις οποίες αναμένεται να παραβρεθούν τόσο ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι όσο και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν.
Σε δηλώσεις του, ο Τραμπ ανέφερε: «Πιστεύω ότι μπορεί να υπάρξει ένα θετικό αποτέλεσμα στη συνάντηση της Πέμπτης στην Τουρκία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας», δηλώνοντας την πρόθεσή του να παραστεί στις συνομιλίες, με στόχο την επίτευξη ειρήνης.
Από την πλευρά του, ο Βλαντίμιρ Πούτιν κάλεσε την ουκρανική κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε απευθείας διαπραγματεύσεις χωρίς προϋποθέσεις, δηλώνοντας: «Δεν ήταν η Ρωσία αυτή που διέκοψε τις συνομιλίες το 2022, αλλά το Κίεβο. Παρ’ όλα αυτά, προτείνουμε την άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων χωρίς όρους».
Λίγο πριν τη συνάντηση, ο Ζελένσκι εξέφρασε την ελπίδα να προκύψει κατάπαυση του πυρός, λέγοντας: «Μια πλήρης και άνευ όρων εκεχειρία, επαρκούς διάρκειας ώστε να θεμελιώσει τις βάσεις για τη διπλωματία, θα μπορούσε να φέρει σημαντικά πιο κοντά την ειρήνη». Τόνισε, εξάλλου, πως το αίτημα για εκεχειρία είναι διαρκές, τόσο από πλευράς Ουκρανίας όσο και από τη διεθνή κοινότητα.
Ταξιδιωτικές οδηγίες προς Ουκρανία
Η αυστραλιανή πλατφόρμα ασφαλών ταξιδιών (Smart Traveller) διατηρεί την Ουκρανία στην αυστηρότερη βαθμίδα επικινδυνότητας, προειδοποιώντας ρητά να «μην ταξιδέψετε». Οι ταξιδιωτικές συστάσεις επισημαίνουν πως η εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας συνεχίζεται αδιάκοπα, με την ασφάλεια στη χώρα να χαρακτηρίζεται διαρκώς ασταθής και μεταβαλλόμενη.
«Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για τη ζωή», σημειώνεται. «Αν βρίσκεστε στην Ουκρανία, να παρακολουθείτε στενά το περιβάλλον σας, να επανεξετάζετε το σχέδιο προσωπικής ασφάλειας και να ενημερώνεστε συνεχώς για τις εξελίξεις από τα μέσα ενημέρωσης και τις τοπικές αρχές. Σας προτρέπουμε να αποχωρήσετε από τη χώρα, εφόσον είναι ασφαλές».
Προτρέπει επίσης τους πολίτες να σχεδιάζουν με προσοχή τον ασφαλέστερο τρόπο και διαδρομή διαφυγής, υπενθυμίζοντας πως «η ασφάλεια η δική σας και της οικογένειάς σας αποτελεί αποκλειστική σας ευθύνη. Ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες των τοπικών αρχών».
Οι μάχες σε ανατολική και νότια Ουκρανία συνεχίζονται αμείωτες, με πυραυλικές επιθέσεις και βομβαρδισμούς. Όπως επισημαίνεται από τις αρχές, «αλλοδαποί έχουν χάσει τη ζωή τους και μπορεί να αποτελέσουν στόχους, ενώ σε αρκετές περιοχές υπάρχουν εκτεταμένες ποσότητες εκρηκτικών και νάρκες».
Τέλος, οι αυστραλιανές διπλωματικές υπηρεσίες δεν μπορούν να παρέχουν επί του παρόντος ουσιαστική προξενική υποστήριξη στην Ουκρανία: «Η Πρεσβεία της Αυστραλίας δεν δύναται να προσφέρει δια ζώσης υπηρεσίες για διαβατήρια ή άλλες προξενικές υποθέσεις αυτή την περίοδο».
Η γερμανική κυβέρνηση προχώρησε στην απαγόρευση της εθνικιστικής ομάδας «Βασίλειο της Γερμανίας» (Königreich Deutschland, KRD), η οποία διατηρούσε σχέσεις με το κίνημα των «Πολιτών του Ράιχ» (Reichsbürger), και συνέλαβε τέσσερις από τους βασικούς ηγέτες της.
Σε εκτεταμένη επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε τις πρώτες ώρες της Τρίτης, περίπου 800 αστυνομικοί πραγματοποίησαν εφόδους σε διάφορα κρατίδια της χώρας, ερευνώντας κατοικίες και χώρους που σχετίζονται με τη δομή και τη δραστηριότητα της οργάνωσης.
Ο υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, τόνισε σε δηλώσεις του στο Βερολίνο: «Θα κινηθούμε αποφασιστικά ενάντια σε όσους επιτίθενται στα θεμέλια της ελεύθερης, δημοκρατικής μας τάξης. Τα μέλη αυτής της οργάνωσης προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα παράλληλο κράτος και να στηρίξουν εγκληματικές οικονομικές δραστηριότητες».
Ο Ντόμπριντ σημείωσε, μεταξύ άλλων, ότι η ιδεολογία της ομάδας διαποτίζεται από αντισημιτικές θεωρίες συνωμοσίας.
Το KRD, όπως και άλλες ομάδες του κινήματος Reichsbürger, αρνείται τη νομιμότητα του σημερινού γερμανικού κράτους και ισχυρίζεται ότι η Γερμανία παραμένει μοναρχία, παρά την κατάργηση της βασιλείας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλά μέλη του κινήματος αυτού δεν πληρώνουν φόρους ή πρόστιμα και δεν αναγνωρίζουν τους νόμους, το κοινοβούλιο ή τα δικαστήρια της χώρας.
Το αυτοαποκαλούμενο «Βασίλειο της Γερμανίας» ιδρύθηκε από τον Πέτερ Φίτζεκ, έναν από τους συλληφθέντες, στην πόλη Βίτενμπεργκ της Σαξονίας-Άνχαλτ το 2012. Ενώ η οργάνωση διατείνεται ότι αριθμεί 6.000 μέλη, το υπουργείο Εσωτερικών εκτιμά ότι ο πραγματικός αριθμός δεν ξεπερνά τα 1.000 άτομα.
Το υπουργείο ανακοίνωσε ότι θα μπλοκαριστούν οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες της ομάδας και θα δεσμευθεί όλη η περιουσία της.
Ούτε για «αθώους νοσταλγούς», ούτε για συνηθισμένες ομάδες
«Δεν έχουμε απέναντί μας αθώους ρομαντικούς του παρελθόντος – όπως ίσως αφήνει να εννοηθεί η ονομασία της ομάδας – αλλά εγκληματικές δομές και δίκτυα», υπογράμμισε ο Ντόμπριντ, εξηγώντας τη βαρύτητα της απόφασης για απαγόρευση.
Η Εισαγγελία του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου ανακοίνωσε τη σύλληψη τεσσάρων ατόμων κατόπιν ενταλμάτων, τηρώντας την γερμανική νομοθεσία περί προστασίας προσωπικών δεδομένων και αποκαλύπτοντας μόνο τα ονόματα Mathias B., Peter F., Benjamin M. και Martin S.
Υποστηρικτές της ομάδας «Πολίτες του Ράιχ» κρατούν γερμανικές σημαίες προ του 1918 στο Πότσνταμ της Γερμανίας, στις 14 Νοεμβρίου 2020. Christophe Gateau/dpa μέσω AP.
Οι συλλήψεις πραγματοποιήθηκαν στην κωμόπολη Bad Dürkheim της δυτικής Γερμανίας, καθώς και στα διαμερίσματα Mittelsachsen και Oder-Spree στην ανατολική πλευρά της χώρας. Η Εισαγγελία επιβεβαίωσε επίσης ότι, κατόπιν σχετικού αιτήματος των γερμανικών αρχών, η αστυνομία της Ελβετίας πραγματοποίησε έρευνα στην κατοικία υπόπτου στο καντόνι Solothurn.
«Το KRD αυτοχαρακτηρίζεται ως υπερεθνικό, κυρίαρχο κράτος βάσει του διεθνούς δικαίου, διεκδικώντας τα εδάφη της Γερμανικής Αυτοκρατορίας του 1871», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση. «Στόχος τους είναι η αντικατάσταση του πολιτεύματος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με το δικό τους σύστημα».
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι γερμανικές αρχές λαμβάνουν μέτρα κατά του κινήματος των Reichsbürger. Το 2022, 25 μέλη συνελήφθησαν με την κατηγορία της συνωμοσίας για ανατροπή του πολιτεύματος και εγκαθίδρυση μοναρχίας. Δύο χρόνια αργότερα, εννέα μέλη – μεταξύ αυτών ο επενδυτής ακινήτων Χάινριχ ΙΓ’ Πρινς Ρόις – προσήχθησαν στο ειδικά φυλασσόμενο δικαστήριο της Φρανκφούρτης, όπου αποκαλύφθηκε το σχέδιό τους να εγκαταστήσουν τον Ρόις ως μεταβατικό αρχηγό κράτους. Μεταξύ των κατηγορουμένων ήταν και πρώην αξιωματικοί του στρατού, όπως οι Μαξιμιλιάν Έντερ και Ρούντιγκερ φον Πεσκατόρε, καθώς και η πρώην δικαστικός και βουλεύτρια Μπίργκιτ Μάλσακ-Βίνκεμαν.
Η Γερμανική Αυτοκρατορία, το λεγόμενο Δεύτερο Ράιχ, κατέρρευσε μετά την ήττα της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο από τη Βρετανία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β’ παραιτήθηκε το Νοέμβριο του 1918 και διέφυγε στην Ολλανδία, όπου παρέμεινε ως τον θάνατό του το 1941. Το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ αποτέλεσε το Τρίτο Ράιχ και, μετά την ήττα το 1945, η Γερμανία τέθηκε υπό συμμαχική κατοχή. Στη δυτική πλευρά ιδρύθηκε η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, ενώ στο ανατολικό τμήμα εγκαθιδρύθηκε κομμουνιστικό κράτος. Μετά την κατάρρευση της Ανατολικής Γερμανίας το 1990, επήλθε η ενοποίηση της χώρας, που διατηρεί έκτοτε τον χαρακτηρισμό Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.
Μια απρόσμενη ανακάλυψη έφερε στο φως δεκάδες κιβώτια με ναζιστικό υλικό που είχαν κατασχεθεί από τις αρχές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στα αρχεία του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Αργεντινής.
«Ανοίγοντας ένα από τα κιβώτια, εντοπίσαμε υλικό που είχε στόχο να εδραιώσει και να διαδώσει την ιδεολογία του Αδόλφου Χίτλερ στη χώρα μας κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το Μουσείο του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις 12 Μαΐου.
Το εύρημα έγινε κατά τη διάρκεια μετακίνησης των αρχείων, ενόψει της δημιουργίας νέου μουσείου του Δικαστηρίου. Στα έγγραφα που ανακαλύφθηκαν περιλαμβάνονται καρτ-ποστάλ, φωτογραφίες, υλικό ναζιστικής προπαγάνδας, καθώς και χιλιάδες τετράδια που ανήκαν στη Ναζιστική Οργάνωση Εργατών του Εξωτερικού και στη Γερμανική Συνδικαλιστική Κίνηση.
Ο σημερινός πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Οράσιο Ροζάτι, έδωσε εντολή για εξονυχιστικό έλεγχο όλου του υλικού μετά τη συντήρησή του. Όπως επισημάνθηκε από το ίδιο το Δικαστήριο, έγινε δυνατή η ανασύνθεση τμήματος της ιστορίας των κιβωτίων.
Τα 83 κιβώτια είχαν σταλεί από τη γερμανική πρεσβεία στο Τόκιο στην Αργεντινή τον Ιούνιο του 1941 με το ιαπωνικό ατμόπλοιο Nan-a-Maru. Η πρεσβεία είχε δηλώσει τότε ότι το περιεχόμενο ήταν προσωπικά αντικείμενα και ζήτησε να περάσουν χωρίς έλεγχο. Ωστόσο, οι αργεντίνικες τελωνειακές αρχές σταμάτησαν το φορτίο και ενημέρωσαν τον τότε υπουργό Εξωτερικών, κρίνοντας ότι ο όγκος και η φύση του υλικού θα μπορούσαν να απειλήσουν την ουδετερότητα της χώρας στον πόλεμο.
Αμέσως, ανέλαβε δράση η Ειδική Ερευνητική Επιτροπή για τις Αντιαργεντίνικες Δραστηριότητες της Βουλής των Αντιπροσώπων, που λειτουργούσε από το 1941 έως το 1943. Ο επικεφαλής της απαίτησε λεπτομερή αναφορά για την αποστολή από το Τόκιο. Στις 8 Αυγούστου 1941 άνοιξαν τυχαία πέντε κιβώτια, παρουσία τελωνειακών και αξιωματούχων του ΥΠΕΞ, όπου βρέθηκαν καρτ-ποστάλ, φωτογραφίες και προπαγανδιστικό υλικό του ναζιστικού καθεστώτος.
Όταν η γερμανική πρεσβεία ζήτησε την επιστροφή των κιβωτίων για να τα στείλει πίσω στο Τόκιο, η επιτροπή προσέφυγε στη δικαιοσύνη προς αποτροπή, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για αντιδημοκρατική προπαγάνδα επικίνδυνη για τα κράτη-συμμάχους της Αργεντινής. Υπενθύμισαν, μάλιστα, ότι η ίδια πρεσβεία είχε εισάγει παράνομα ραδιοτηλεγραφικό εξοπλισμό με διπλωματική κάλυψη. Ομοσπονδιακός δικαστής διέταξε κατάσχεση όλου του φορτίου στις 13 Σεπτεμβρίου 1941 και τρεις μέρες μετά ο φάκελος οδηγήθηκε στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Ογδόντα χρόνια μετά, κατά την προετοιμασία για το νέο μουσείο, τα ίδια κιβώτια εντοπίστηκαν σκονισμένα στα υπόγεια. Πλέον, μεταφέρθηκαν σε ειδικό χώρο με ενισχυμένη ασφάλεια, ενώ το Δικαστήριο κάλεσε το Μουσείο Ολοκαυτώματος του Μπουένος Άιρες να συμβάλει στην καταγραφή και συντήρησή τους.
Ναζιστικές δραστηριότητες στην Αργεντινή
Στις αρχές του έτους η κυβέρνηση της Αργεντινής, υπό τον Χαβιέρ Μιλέι, έδωσε για πρώτη φορά στη δημοσιότητα φάκελους που αφορούν τις ναζιστικές δραστηριότητες στη χώρα. Όπως ενημερώνει το Μουσείο του Ολοκαυτώματος, μεταξύ 1933 και 1954 περίπου 40.000 Εβραίοι κατέφυγαν στην Αργεντινή για να γλιτώσουν από την καταδίωξη του ναζιστικού καθεστώτος.
Σύμφωνα με τη Βιβλιοθήκη Ολοκαυτώματος Wiener, μετά τον πόλεμο κύμα υψηλόβαθμων ναζί διέφυγε μέσω των λεγόμενων «ratlines» από την Ευρώπη για να αποφύγει τις διώξεις. «Οι περισσότεροι έζησαν ανενόχλητοι εκεί, συχνά χωρίς να αλλάξουν ούτε τα ονόματά τους. Ορισμένοι, όπως ο Άντολφ Άιχμαν ή ο Κλάους Μπάρμπι, εντοπίστηκαν μετά από χρόνια από τη Μοσάντ ή κυνηγούς ναζί», αναφέρεται.
Το 2020 το Κέντρο Σάιμον Βίζενταλ δημοσίευσε κατάλογο με περίπου 12.000 ονόματα ναζί που βρέθηκαν στην Αργεντινή, πολλοί εκ των οποίων διατηρούσαν τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία. Όπως ανακοινώθηκε, αρκετοί από αυτούς συνδέθηκαν με λογαριασμούς στη Schweizerische Kreditanstalt, που αργότερα μετονομάστηκε σε Credit Suisse.
Το 2023, έκθεση της Επιτροπής Προϋπολογισμού της Γερουσίας των ΗΠΑ κατονόμασε την Credit Suisse ότι διατηρούσε λογαριασμούς για τουλάχιστον 99 άτομα, είτε υψηλόβαθμα στελέχη της ναζιστικής Γερμανίας είτε μέλη ναζιστικών ομάδων στην Αργεντινή. Μάλιστα, τουλάχιστον 14 από αυτούς τους λογαριασμούς παρέμειναν ενεργοί και στον 21ο αιώνα, κάποιοι μέχρι και το 2020. Ως αποτέλεσμα της έρευνας, η Credit Suisse δεσμεύτηκε να επεκτείνει την εσωτερική διερεύνηση για πιθανή εμπλοκή της σε υποστήριξη των «ratlines».
Ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, επανέλαβε την Τρίτη τη δέσμευση της χώρας του στην ευρωπαϊκή της πορεία, υπογραμμίζοντας μάλιστα την επιθυμία για επίσπευση της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ. Η δήλωσή του έρχεται μετά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Μόσχα, η οποία προκάλεσε ανησυχίες και επικριτικά σχόλια στην ΕΕ.
Συγκεκριμένα, ο Βούτσιτς βρέθηκε στη ρωσική πρωτεύουσα στις 8 και 9 Μαΐου για να παραστεί στις εορταστικές εκδηλώσεις της «Ημέρας της Νίκης», με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκεί είχε συναντήσεις τόσο με τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν όσο και με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ.
Παρόλα αυτά, μετά τη σύνοδο με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, την Τρίτη, ο Σέρβος πρόεδρος εμφανίστηκε αποφασισμένος να επιταχύνει τη διαδικασία ενσωμάτωσης της Σερβίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Αξίζει να σημειωθεί πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει τη γενική κατεύθυνση και τις προτεραιότητες της ΕΕ των 27 κρατών.
«Η πολιτική βούληση της Σερβίας είναι να επιταχύνει την ενταξιακή της πορεία, να κάνει τη δουλειά της. Η ατμόσφαιρα στην ΕΕ… δεν είναι η πιο θετική, είμαι βέβαιος ότι αυτό σχετίζεται με το ταξίδι στη Μόσχα, αλλά… πιστεύω ότι η Ευρώπη θα κατανοήσει όταν βλέπει πρόοδο με βάση την ουσία», τόνισε ο Βούτσιτς.
Η Σερβία έχει βρεθεί τους τελευταίους έξι μήνες στο επίκεντρο μαζικών φοιτητικών κινητοποιήσεων, με αφορμή την κατάρρευση της οροφής σε σιδηροδρομικό σταθμό στο Νόβι Σαντ και τον θάνατο 16 ανθρώπων, περιστατικό που αποδίδεται από πολλούς στις χρόνιες παθογένειες της διαφθοράς σε έργα υποδομής. Υπό το βάρος των διαμαρτυριών, ο Βούτσιτς υποσχέθηκε μεταρρυθμίσεις ώστε να ικανοποιηθούν τα ευρωπαϊκά κριτήρια ένταξης: αντιμετώπιση της διαφθοράς, εξυγίανση της δικαιοσύνης, αναμόρφωση των νόμων για τα ΜΜΕ και τις εκλογές, καθώς και βήματα για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Κόσοβο, η ανεξαρτησία του οποίου δεν αναγνωρίζεται από το Βελιγράδι.
Η Σερβία καλείται, επιπλέον, να ευθυγραμμίσει την εξωτερική πολιτική της με αυτή της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων κατά της Ρωσίας λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. «Στα βασικά στοιχεία της κοινής μας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής περιλαμβάνεται η σαφής καταδίκη της βίαιης εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και η στήριξη στην Ουκρανία για την επίτευξη μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης», επισήμανε ο Κόστα.
Στελέχη της ΕΕ είχαν ζητήσει ξεκάθαρα από τους αρχηγούς των υπό ένταξη χωρών να μην παραστούν στις ρωσικές εκδηλώσεις για τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εξέφρασε πάντως ικανοποίηση που η ευρωπαϊκή πορεία παραμένει ύψιστη προτεραιότητα για το Βελιγράδι. «Σημασία έχει αυτό να μεταφραστεί σύντομα σε χειροπιαστές πρωτοβουλίες και επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων. Πιστεύω ότι το μέλλον της Σερβίας βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πλέον η μπάλα βρίσκεται στο δικό σας γήπεδο. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο – μπροστά μας είναι το άνοιγμα του Κεφαλαίου 3 και η συνέχιση των διαπραγματεύσεων για τη σταδιακή ένταξη της Σερβίας στην ΕΕ».
Από την πλευρά του, ο Βούτσιτς εξήγησε πως η παρουσία του στην παρέλαση του Πούτιν εντάσσεται στις παραδοσιακές φιλικές σχέσεις της Σερβίας με τη Ρωσία – με τους δύο λαούς να συνδέονται τόσο γλωσσικά όσο και θρησκευτικά. Η Μόσχα παραμένει διαχρονικός σύμμαχος του Βελιγραδίου και κυριότερος προμηθευτής φυσικού αερίου, στηρίζοντάς το παράλληλα και στη διεθνή αντιπαράθεση για το Κόσοβο.
Κατά τη συνάντησή του με τον Βούτσιτς, μετά το τέλος της παρέλασης, ο Πούτιν ευχαρίστησε τον Σέρβο πρόεδρο για την παρουσία του: «Γνωρίζω ότι έγιναν προσπάθειες να σας αποτρέψουν, δημιουργήθηκαν και κάποια πρακτικά εμπόδια, όμως, ήρθατε και σας το εκτιμούμε ιδιαίτερα», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Κόστα βρέθηκε στο Βελιγράδι στο πλαίσιο περιοδείας του σε έξι χώρες των δυτικών Βαλκανίων με ευρωπαϊκές φιλοδοξίες, μέρος της οποίας αποτέλεσε και η επίσκεψή του στη Σαράγεβο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Σερβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία και Βοσνία διαθέτουν πλέον επίσημο καθεστώς υποψήφιων μελών στην ΕΕ, ενώ το Κόσοβο παραμένει δυνητικός υποψήφιος.
Στις αρχές του μήνα, ευρωβουλευτές κάλεσαν το Κόσοβο να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την ευρωπαϊκή του πορεία και τη Σερβία να εντείνει τις προσπάθειές της για την προστασία του κράτους δικαίου, της ελευθερίας του Τύπου και την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Σε μια κίνηση μείζονος σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια των ΗΠΑ, το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε στις 12 Μαΐου την επίσπευση της περιβαλλοντικής αξιολόγησης για το ορυχείο Velvet-Wood στην Πολιτεία της Γιούτα, ως μέρος της διαχείρισης της τρέχουσας εθνικής ενεργειακής κρίσης.
Το έργο, εφόσον λάβει τελικώς την έγκριση, θα εξορύξει ουράνιο — καύσιμο για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες αλλά και βασικό στοιχείο για την παραγωγή τρίτιου που χρησιμοποιείται στα πυρηνικά όπλα — καθώς και βάνδιο, το οποίο αξιοποιείται κυρίως στη χαλυβουργία και στα αεροπορικά κράματα τιτανίου.
Η επιθετική επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας προβλέπει, σύμφωνα με το υπουργείο, ότι ο Οργανισμός Διαχείρισης Γης (BLM) θα έχει ολοκληρώσει την περιβαλλοντική εξέταση εντός μόλις 14 ημερών —ένα χρονοδιάγραμμα που χαρακτηρίζεται από το Υπουργείο ως κομβικό για την άμεση κάλυψη των πιεστικών ενεργειακών αναγκών και την ενίσχυση της εθνικής ασφάλειας.
Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι οι ΗΠΑ εξαρτώνται σε «επικίνδυνο βαθμό» από εισαγωγές για την κάλυψη της ζήτησης τόσο σε ουράνιο όσο και σε βάνδιο. Το 2023, το 99% της ποσότητας ουρανίου που καταναλώθηκε από τους αμερικανικούς πυρηνικούς σταθμούς ήταν εισαγόμενο —σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Υπηρεσίας Πληροφοριών Ενέργειας (ΕΙΑ). Μετά τη δεκαετία του ’80, ο τερματισμός κινήτρων και προνομιακών εμπορικών πολιτικών είχε ως αποτέλεσμα κατακόρυφη μείωση της εγχώριας παραγωγής: Από 43,7 εκατομμύρια λίβρες ουρανίου το 1980, μόλις 174.000 λίβρες παρήχθησαν το 2019. Παρομοίως, σχεδόν το ήμισυ της ζήτησης σε βάνδιο καλύφθηκε πέρυσι από εισαγωγές.
Η έλλειψη εγχώριας παραγωγής αποτελεί κρίσιμο πρόβλημα ασφαλείας: Οι ΗΠΑ στηρίζονται σε ανταγωνιστικές χώρες για βασικές πρώτες ύλες. Πέρυσι, πυρηνικές μονάδες στις ΗΠΑ αγόρασαν ουράνιο από εταιρείες που εδρεύουν στη Ρωσία, ενώ Ρωσία και Κίνα ελέγχουν μεγάλο μέρος των παγκόσμιων εξαγωγών βανδίου.
Το αμερικανικό υπουργείο Εσωτερικών εξηγεί ότι η επίσπευση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης βασίζεται σε εθνικό διάγγελμα έκτακτης ανάγκης που υπέγραψε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου. Στο διάγγελμα επισημάνθηκε πως η ανεπάρκεια αξιοποίησης εγχώριων ενεργειακών πόρων καθιστά τη χώρα «ευάλωτη απέναντι σε εχθρικές δυνάμεις» και συνιστά απειλή για την εθνική ασφάλεια.
Ο υπουργός Εσωτερικών, Νταγκ Μπέργκαμ, δήλωσε σχετικά: «Η Αμερική αντιμετωπίζει μια ανησυχητική ενεργειακή κρίση εξαιτίας των ακραίων πολιτικών της προηγούμενης κυβέρνησης για το κλίμα. Ο πρόεδρος Τραμπ μαζί με την κυβέρνησή του αντεπιτίθενται άμεσα και αποτελεσματικά για να δώσουν λύση στο πρόβλημα. Η ταχύρρυθμη αξιολόγηση του εξορυκτικού έργου είναι το είδος αποφασιστικής ενέργειας που χρειαζόμαστε για να εξασφαλίσουμε το ενεργειακό μέλλον της χώρας. Καταπολεμώντας τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στη γραφειοκρατία, στηρίζουμε αμερικανικές θέσεις εργασίας και θωρακίζουμε την εθνική ασφάλεια, δημιουργώντας τις βάσεις για πραγματική ενεργειακή ανεξαρτησία.»
Ταχύτερη ανάπτυξη κρίσιμων πόρων
Στις 23 Απριλίου, το υπουργείο Εσωτερικών προχώρησε σε εφαρμογή έκτακτων διαδικασιών αδειοδότησης, ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη εγχώριων ορυκτών και ενεργειακών πόρων. Οι προθεσμίες για εγκρίσεις μειώνονται δραστικά, σε μόλις 28 ημέρες, έναντι των μηνών ή ακόμη και ετών που απαιτούνταν μέχρι πρόσφατα.
Η νέα πολιτική αφορά πηγές όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ουράνιο, γεωθερμική ενέργεια, βιοκαύσιμα και άνθρακα —χωρίς ωστόσο να συμπεριλαμβάνονται τα φωτοβολταϊκά και η αιολική ενέργεια.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν», σχολιάζει ο Μπέργκαμ. «Συμπιέζοντας μια διαδικασία που κρατούσε χρόνια σε μόλις 28 ημέρες, κατευθύνουμε κάθε προσπάθεια, αποφασιστικότητα και όραμα στην ενίσχυση της εθνικής ενεργειακής αυτονομίας.»
Η περιβαλλοντική οργάνωση Sierra Club, πάντως, ασκεί κριτική στην πολιτική του υπουργείου, υποστηρίζοντας ότι τα περιοριστικά χρονοδιαγράμματα δεν επιτρέπουν ουσιαστικό έλεγχο των περιβαλλοντικών κινδύνων, αφήνοντας τις τοπικές κοινότητες εκτεθειμένες σε πιθανές ρυπάνσεις.
Στις 20 Μαρτίου, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για άμεση ενίσχυση της παραγωγής ορυκτών στις ΗΠΑ, επισημαίνοντας ότι Κίνα, Ιράν και Ρωσία ελέγχουν μεγάλες ποσότητες στρατηγικών πρώτων υλών, γεγονός που απειλεί την αμερικανική ασφάλεια. Το 70% των σπάνιων γαιών που εισάγουν οι ΗΠΑ προέρχεται από την Κίνα.
Όπως σημειώνει το σχετικό ενημερωτικό δελτίο του Λευκού Οίκου, «τα κρίσιμα μέταλλα είναι απαραίτητα για τη στρατιωτική ετοιμότητα — είναι βασικά συστατικά σε μαχητικά αεροσκάφη, δορυφόρους, υποβρύχια, ‘έξυπνες’ βόμβες και συστήματα καθοδήγησης πυραύλων». Το διάταγμα προβλέπει χρηματοδότηση, δάνεια και επενδυτική υποστήριξη για νέα έργα ανάπτυξης πρώτων υλών.
