Ετικέτα: Παράδοση

Κρητικές σπεσιαλιτέ – μέρος β΄: Καλιτσούνια και χοχλιοί

Παρασκευή, 29 Σεπ, 2023Παρασκευή, 15 Σεπ, 2023 Από ΒΑΛΕΝΤΙΝΑ ΛΙΣΑΚ

Καλιτσούνια

Καλιτσούνια ή σκαλτσούνια ή λυχναράκια δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχετε φάει έστω μια φορά. Μυζήθρα (ή ανθότυρο), κανέλα και μέλι είναι τα τρία βασικά συστατικά, ενώ εκτός από τα κλασικά, αυτά που γνωρίζει η πλειοψηφία, ιδιαίτερη επιτυχία έχουν και τα λεγόμενα ανεβατά που μοιάζουν με ψωμάκι και έχουν μέσα τη σχετική γέμιση.

Υλικά

Για τη ζύμη

(Η κούπα μου είναι δοσομετρική και έχει όγκο 250 ml)

1 κούπα λάδι

1 κούπα γιαούρτι

1 αυγό

1,5 φακελάκι μπέικιν (4,5 κ. γλ. )

1,5 κούπα ζάχαρη

Το χυμό μισού ζουμερού πορτοκαλιού

Περίπου ένα κιλό αλεύρι για όλες τις χρήσεις

Για τη γέμιση

1 κιλό μυζήθρα

1 κούπα ζάχαρη (μπορείτε να βάλετε και λίγο λιγότερη ή λίγο περισσότερη)

1 κρόκο και 1 ολόκληρο αυγό (η ποσότητα των αυγών έχει να κάνει με το πόσο φρέσκια είναι η μυζήθρα. Αν είναι πολύ φρέσκια μπορεί να χρειαστεί μόνο κρόκους γιατί είναι αρκετά υδαρής. Αν είναι πιο στεγνή μπορούμε να βάλουμε στο κιλό και περισσότερα από δύο ολόκληρα αυγά.)

1 γεμάτο κουταλάκι κανέλα

Για την επικάλυψη

1 κρόκο αυγού αραιωμένο με μια κουταλιά νερό

Προαιρετικά κανέλα ή άσπρο (αποφλοιωμένο) σουσάμι

Εκτέλεση

Ανακατεύουμε το λάδι, το γιαούρτι, το αυγό και τη ζάχαρη στο χέρι μέχρι να ομογενοποιηθεί το μίγμα.

Προσθέτουμε το χυμό του πορτοκαλιού και ανακατεύουμε πάλι. Αναμειγνύουμε το μπέικιν σε μια κούπα αλεύρι και το προσθέτουμε στο μίγμα.

Σιγά σιγά προσθέτουμε και το υπόλοιπο αλεύρι, έως ώτου γίνει μια ζύμη μαλακή που όμως δεν κολλά στα χέρια. Η ζύμη της συγκεκριμένης συνταγής είναι αφράτη και δεν ανοίγει τεράστια φύλλα. Γύρω στα 4-5 φυλλαράκια βγάζουμε σε κάθε άνοιγμα, άρα είναι εύκολο και για τις αρχάριες του φύλλου να τη φτιάξουν, ενώ οι πιο έμπειρες μπορεί να βαρεθούν, αφού δεν θα μπορούν να ανοίξουν ένα τεράστιο και να τελειώνουν μια κι έξω.

Αφήνουμε τη ζύμη να ξεκουραστεί για 30΄περίπου και ετοιμάζουμε τη μυζήθρα. Την αλέθουμε σε μύλο του πουρέ ή την πατάμε με το εργαλείο που κάνουμε πουρέ ή απλά με ένα πηρούνι ώστε να γίνει σαν πολτός. Προσθέτουμε τη ζάχαρη, τα αυγά , την κανέλα και ανακατεύουμε.

Ανοίγουμε μικρά φυλλαράκια όχι πολύ λεπτά, γύρω στα 3 χιλιοστά πάχος ή και περισσότερο αν σας αρέσουν πιο ζυμαρένια. Κόβουμε κύκλους με διάμετρο 10-12 εκατοστά , βάζουμε μια γεμάτη κουταλιά ζύμη στο κέντρο, τη στρώνουμε να γίνει επίπεδη και τα «τσιμπάμε» σε λυχναράκια ή τα διπλώνουμε σε τριγωνάκια ή τετράγωνα, έτσι ώστε να σκεπαστεί η γέμιση κατά το μεγαλύτερο μέρος της.

Τι να προσέξετε!

1) Αν η μυζήθρα είναι πολύ υδαρής, τα καλιτσούνια ανοίγουν στο ψήσιμο. Γι’ αυτό πολλές νοικοκυρές βάζουν για μια μέρα τη μυζήθρα που προορίζεται για καλιτσούνια να σταθεί σε βαμβακερή πετσέτα, ώστε να απορροφηθούν τα υγρά της.

2) Αντί να βάλετε την κανέλα μέσα στη μυζήθρα, μπορείτε να την πασπαλίσετε πάνω από το αυγό. Συνήθως αυτό το κάνουν όσες νοικοκυρές βάζουν αβάρσαμο στη μυζήθρα.

3) Αν η μυζήθρα σας είναι στεγνή και χρειαστείτε περισσότερα αυγά, μη τα βάλετε όλα μαζί, αλλά ένα ένα έως ότου επιτύχετε την επιθυμητή υφή.

4) Όταν η μυζήθρα είναι πολύ φρέσκια, μπορείτε να βάλετε 1-2 κουταλιές κορν φλάουρ ή άνθος αραβοσίτου βανίλια για να τραβήξει τα υγρά.

5)Μη κρατήσετε τα καλιτσούνια πάνω από 4-5 μέρες. Ακόμη κι αν δεν μουχλιάσουν, δεν είναι νόστιμα πια. Αν τα βάλετε στο ψυγείο κρατάνε λίγο παραπάνω. Βγάλτε τα όμως πριν τα σερβίρετε, για να έρθουν σε θερμοκρασία δωματίου.

6) Μπορείτε να τα καταψύξετε άψητα και να τα ξεπαγώσετε όταν θα τα χρειαστείτε. Τότε βέβαια δεν θα τα αλείψετε με αυγό παρά μόνο την ώρα του ψησίματος.

Χοχλιοί κοκκινιστοί

Οι χοχλιοί (σαλιγκάρια) του καλοκαιριού στην Κρήτη είναι οι λεγόμενοι γυρευτοί. Τους βρίσκουμε κάτω από θάμνους και τράφους, σε κουρμούλες και σε κορμούς ελιάς, κολλημένους τον ένα πάνω στον άλλο, πολλές φορές πάνω από δέκα σε κάθε κολληταρά.

Υλικά

Για 30-40 χοχλιούς (σαλιγκάρια)

80-100 ml ελαιόλαδο

1 μέτριο ξερό κρεμμύδι

1-2 μικρές σκελίδες σκόρδο σπασμένες (όχι ψιλοκομμένες)

500 γρ ώριμες ντομάτες

Αλάτι

Πιπέρι

Εκτέλεση

Προετοιμάζουμε τους χοχλιούς, αφαιρώντας με ένα μαχαιράκι τις μεμβράνες. Τους βάζουμε σε κρύο νερό για να ελέγξουμε ποιοι είναι ζωντανοί. Βάζουμε να βράσει λίγο νερό με αλάτι και μόλις πάρει βράση βράζουμε τους χοχλιούς για 2-3 λεπτά μόνο.

Βάζουμε σε βαθύ τηγάνι ή ρηχή κατσαρόλα το κρεμμύδι κομμένο σε καρεδάκια, μαζί με το ελαιόλαδο και το σκόρδο. Τσιγαρίζουμε το κρεμμύδι να μαραθεί, όχι να καεί. Προσθέτουμε τους χοχλιούς και τους γυρνάμε μια φορά να τσιγαριστούν. Αμέσως προσθέτουμε την ντομάτα τριμμένη και μόλις πάρει βράση χαμηλώνουμε σε μέτρια τη θερμοκρασία, αλατοπιπερώνουμε και αφήνουμε το φαγητό μας να μαγειρευτεί για 20 περίπου λεπτά, σκεπασμένο.

Αν υπάρχουν υγρά, ξεσκεπάζουμε, ανεβάζουμε τη θερμοκρασία και περιμένουμε να απορροφηθούν τα υγρά και να μείνει με τη σάλτσα του. Σερβίρουμε με τηγανητές πατάτες ή ρύζι.

Συνήθως άφηνα να βράσουν λίγο περισσότερο στο σκέτο νερό οι χοχλιοί μου, μαγείρευα πρώτα τη σάλτσα και μετά τους προσέθετα. Άλλαξα τον τρόπο πριν λίγα χρόνια μετά από συμβουλή πολύ έμπειρης μαγείρισσας που μου είπε πως νοστιμίζουν όσο μαγειρεύονται με τη ντομάτα και είχε δίκιο, αρκεί να μην είναι από τα πριν πολύ βρασμένοι και παραβράσουν.

Καλή σας όρεξη!

Πηγή: daynight.gr

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Πρώτο Γαστρονομικό Φεστιβάλ Καρπάθου: Η φιλοξενία της Καρπάθου είναι κάτι που το γεύεσαι

Δευτέρα, 11 Σεπ, 2023Τρίτη, 12 Σεπ, 2023 Από NEWSROOM

Αποστολή: Νικόλ Καζαντζίδου

Στο χωριό Μενετές, περίπου 8 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της Καρπάθου -τα Πηγάδια- κοντά στην Παναγία του Βράχου που δεσπόζει στην περιοχή, στον φούρνο του Γεραπετρίτη η ομάδα βρίσκεται υπ’ ατμόν. Περίπου οκτώ άτομα πλάθουν τη ζύμη για τα ψιλοκούλουρα, αφοσιωμένοι και με ρυθμό. Υπάρχουν ακόμη προϊόντα που δεν μπορούν παρά να είναι χειροποίητα. Γλυκά και ψωμιά της Καρπάθου ετοιμάζονται για να παρουσιαστούν στο φεστιβάλ Γαστρονομίας που διοργάνωσε ο δήμος. Η κυρία Κούλα, η ψυχή του φούρνου, δουλεύει ασταμάτητα και αφήνει στην κόρη της, τη Μαριάνα, να κάνει την ξενάγηση. Η Μαριάνα εξηγεί πως το ψιλοκούλουρο που ετοιμάζεται είναι ένα είδος αρτοσκευάσματος που προσφέρεται στις χαρές, δηλαδή κυρίως σε γάμους και βαφτίσεις. Έχει όμως γενικά πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση το καλοκαίρι και η παραγωγή υπολογίζεται περίπου στα 300 τεμάχια την ημέρα. Επειδή υπάρχει ζήτηση, τα γλυκά “χάνουν” την εποχικότητά τους. Ποιος θα περίμενε ότι μπορεί να βρει, για παράδειγμα, κουραμπιέδες μες το καλοκαίρι; Κι όμως, οι κουραμπιέδες είναι ένα πολύ δημοφιλές γλυκό για την εποχή, επειδή όλοι όσοι έρχονται και ανοίγουν τα εξοχικά τους, θέλουν να το έχουν στο σπίτι τους για τον κόσμο που τους επισκέπτεται, όπως επισημαίνει η Μαριάνα Γεραπετρίτη. Και αυτή η εικόνα, κατά μια έννοια, περιγράφει το πώς οι Καρπάθιοι αντιλαμβάνονται την φιλοξενία.

Οι τουρίστες πηγαίνουν κι έρχονται, όπως τα κεράσματα. Λένε “καλημέρα” και άλλες λέξεις στα ελληνικά γιατί οι περισσότεροι δεν επισκέπτονται την Κάρπαθο για πρώτη φορά. Είναι repeaters (τουρίστες που επανέρχονται), ενώ πολλοί από αυτούς έχουν αγοράσει και σπίτια που τα χρησιμοποιούν ως εξοχικές κατοικίες.

Ο τουρισμός στην Κάρπαθο, το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων μετά τη Ρόδο, συνεχώς αναπτύσσεται. Όπως επισημαίνει ο αντιδήμαρχος Τουρισμού της Καρπάθου Μανόλης Παραγιός, το 2022 ήταν τουλάχιστον κατά 10% αυξημένος σε σχέση με το 2019, που ήταν μια από τις καλύτερες χρονιές για το νησί. Φέτος η χρονιά είναι εξίσου καλή.

«Η σεζόν άρχισε μέσα στον Απρίλιο, ενώ ήδη από τον Ιούνιο οι πληρότητες αγγίζουν το 90% και αναμένεται να κλείσει με υψηλές πληρότητες περίπου προς τα μέσα του Οκτώβρη. Ήδη μετρήσαμε περισσότερες από 85.000 αεροπορικές αφίξεις, ενώ υπάρχει τεράστια αναβάθμιση στην ακτοπλοϊκή σύνδεση. Οι τουρίστες από το εξωτερικό είναι στην πλειονότητά τους Ιταλοί (σε ποσοστό περίπου 30%) και οι υπόλοιποι Σκανδιναβοί, Ολλανδοί, Γερμανοί και Αυστριακοί. Αυτοί έρχονται με πτήσεις τσάρτερ, ενώ το νησί συνδέεται αεροπορικώς με την Αθήνα, τη Ρόδο και την Κρήτη», σημειώνει ο αντιδήμαρχος μιλώντας στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Μέσα από στοχευμένες δράσεις για την ανάδειξη και προβολή του νησιού, ο δήμος εντάσσει και τη δημιουργία μιας αποτύπωσης της γαστρονομικής ταυτότητας του νησιού. Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιήθηκε φέτος για πρώτη φορά, την 1η Σεπτεμβρίου, το Γαστρονομικό Φεστιβάλ της Καρπάθου με πρωτοβουλία του δημάρχου Ιωάννη Νισύριου, όπου οι επαγγελματίες είχαν την ευκαιρία να αναδείξουν τα προϊόντα τους και συγχρόνως οι επισκέπτες να δοκιμάσουν γεύσεις από την καρπάθικη κουζίνα, “πειραγμένες” και μη.

«Σε πολλούς δεν αρέσει να πειράζεις την παράδοση, αλλά δεν μπορούμε να μένουμε στάσιμοι», λέει ο σεφ Μιχαήλ Γιαλουράκης. Καρπάθιος στην καταγωγή με παππούδες και γονείς που μετανάστευσαν στην Ζιμπάμπουε, ο Μιχαήλ Γιαλουράκης αφού ταξίδεψε, σπούδασε και εργάστηκε σε διάφορα μέρη του εξωτερικού για 12 χρόνια, γύρισε με εμπειρία και γνώση για να επενδύσει στον τόπο του.

«Δημιουργούμε με τον δικό μας τρόπο ο καθένας. Εγώ, για παράδειγμα, πήρα τη μακαρούνα, ένα παραδοσιακό πιάτο και την έκανα ραβιόλι με αφρό κρεμμυδιού. Έχουμε ωραία πιάτα στην Κάρπαθο, όπως το γεμιστό κατσικάκι που το λέμε βυζάντι, ή τον παραδοσιακό μπακλαβά που τον κάνουμε ανοιχτό με τηγανισμένο φύλλο και από πάνω ρίχνουμε σουσάμι ή καρύδια. Έχουμε τη σιτάκα, ένα είδος βουτύρου, το μανούλι, ένα είδος τυριού, και άλλα πολλά παραδοσιακά προϊόντα. Ο τουρίστας πλέον ξέρει τι θέλει. Η γαστρονομία έχει αλλάξει, δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στο φαγητό και πιστεύω, αν κι έχουμε αρκετό δρόμο ακόμη μπροστά μας, ότι στην Κάρπαθο κάνουμε μεγάλα βήματα. Είμαστε πολλοί αυτοί που πλέον επιστρέφουμε και επενδύουμε στον τόπο μας», σημειώνει ο κος Γιαλουράκης.

Η κόρη της κυρίας Σοφίας Πρωτοψάλτη, η Άννα, είναι μια νέα γυναίκα που μαζί με τη μητέρα της φτιάχνουν επιτόπου παραδοσιακά γλυκά, στο ζαχαροπλαστείο τους στην Αρκάσα. Οι επισκέπτες τις βλέπουν εν δράσει να παρασκευάζουν γαλατένια κουλούρια, πιτιά, καρπάθικο μπακλαβά, μυζηθρόπιτες, αμυγδαλωτά και πολλά ακόμη καλούδια. Είναι παραδοσιακά γλυκά που τα βρίσκεις στα καρπάθικα σπίτια, όμως ο κόσμος που έρχεται στο νησί θέλει κι εκείνος να τα γευτεί και να γίνει μέρος αυτού του τόπου, έστω για λίγο.

«Έχουν στραφεί πολλοί στον τουρισμό και παρατηρούμε ένα μεγάλο κύμα Καρπάθιων που επιστρέφουν από το εξωτερικό για να επενδύσουν, να εργαστούν και να ζήσουν στο νησί», αναφέρει ο αντιδήμαρχος Τουρισμού. «Έχουμε μια κάποια αντιστροφή της μετανάστευσης. Μετά τον παγκόσμιο πόλεμο ήταν τεράστιες οι ροές προς Αμερική, Αυστραλία και λιγότεροι στην Ευρώπη. Πάντως, οι Καρπάθιοι, όσα χρόνια κι αν λείπουν στο εξωτερικό, μόλις συνταξιοδοτηθούν επιστρέφουν εδώ», προσθέτει.

Ο Βαγγέλης Γεργατσούλης στράφηκε στη μελισσοκομία και δημιουργεί το μοναδικό βιολογικό μέλι Καρπάθου. «Είναι ένα προϊόν που ξεχωρίζει, γιατί είναι θυμαρίσιο μέλι και έχει μεγάλη ζήτηση και στο εξωτερικό», υπογραμμίζει.

Υπάρχουν και ορισμένοι που επενδύουν στο κρασί, όπως η Δώρα Διακονή μαζί με τον σύζυγο της Στέλιο Μοτάκη, που δημιούργησαν ένα οικογενειακό οινοποιείο – το μοναδικό στο νησί – με ιδιόκτητους αμπελώνες έκτασης 80.000 τετραγωνικών μέτρων.

«Η Κάρπαθος έχει δημιουργήσει ένα brand που συνδυάζει παράδοση και φυσική ομορφιά. Ένα από τα στολίδια της είναι η Όλυμπος, ένα χωριό που μοιάζει σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος. Οι πανέμορφες παραλίες, η γαστρονομία αλλά κυρίως η φιλοξενία των ανθρώπων, κάνουν το νησί μας να ξεχωρίζει», επισημαίνει ο κος Παραγιός και προσθέτει: «Υπάρχει μεγάλη δυναμική για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού, κάτι που φαίνεται και στον τρόπο με τον οποίο επενδύουν οι νέοι άνθρωποι, αλλά και στη σημασία που δίνεται στην εκπαίδευση. Για αυτό και μέσα από εκδηλώσεις, όπως αυτή του φεστιβάλ Γαστρονομίας, παίρνουν μια “γεύση” – κυριολεκτικά και μεταφορικά – οι επισκέπτες του τι σημαίνει Κάρπαθος».

Κρητικές σπεσιαλιτέ – μέρος α΄

Πέμπτη, 28 Σεπ, 2023Σάββατο, 09 Σεπ, 2023 Από ΒΑΛΕΝΤΙΝΑ ΛΙΣΑΚ

Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας στρέφεται όλο και περισσότερο στην αναζήτηση της ιδανικής διατροφής για την προαγωγή της υγείας. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η κρητική διατροφή, αφού η πλειονότητα των ερευνών αναδεικνύουν την κρητική κουζίνα ως το πιο χαρακτηριστικό και ποιοτικά υψηλό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής. Οι κάτοικοι της Κρήτης, διαπιστωμένα, παρουσιάζουν τους υψηλότερους δείκτες μακροβιότητας αναλογικά και σε παγκόσμια κλίμακα τα λιγότερα ποσοστά θνησιμότητας από ασθένειες.

Η κρητική κουζίνα, μια από τις αρχαιότερες και πιο εύγευστες κουζίνες στον κόσμο, αποτελεί τη συνέχεια της παράδοσης γεύσεων, αρωμάτων και προϊόντων αιώνων και έχει τις ρίζες της στη μινωική εποχή, περισσότερο από 3.000 χρόνια πριν, φτάνοντας ως τις μέρες μας. Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών, που αποκάλυψαν στα μινωικά ανάκτορα μεγάλα πιθάρια για λάδι, κρασί, δημητριακά, όσπρια και μέλι, φαίνεται ότι οι αρχαίοι Κρήτες κατανάλωναν σχεδόν τα ίδια προϊόντα που καταναλώνει και ο σημερινός Κρητικός. Στη διάρκεια των χιλιετιών που πέρασαν, η παράδοση επιβίωσε από το πέρασμα των Ρωμαίων, των Βυζαντινών, των Ενετών και των Τούρκων και διατήρησε τα μαγειρικά ήθη του νησιού που τώρα απολαμβάνουν οι λάτρεις της σύγχρονης υγιεινής κουζίνας.

Η κουζίνα της Κρήτης είναι βασισμένη σε αυτά που προσφέρει η γη της, δίνοντας περισσότερο βάρος στην τέχνη του μαγειρέματος με τα απλά υλικά της. Εκείνο που μετρά στην κρητική παραδοσιακή κουζίνα είναι η φαντασία. Οι Κρητικοί μπορεί να τρώνε κάθε μέρα χόρτα ή όσπρια, αλλά δεν τρώνε ποτέ το ίδιο φαγητό. Βρίσκουν τον τρόπο να αναδείξουν καινούριες γεύσεις και διαφορετικές συνταγές.

Η βάση της διατροφής είναι το ελαιόλαδο, τα λαχανικά, τα άγρια χόρτα, τα φρούτα, το μέλι, ελιές, δημητριακά και τα όσπρια.

Τα όσπρια εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής του χειμώνα, ενώ τα χλωρά κουκιά τρώγονται σαν μεζές.

Το ελαιόλαδο παίζει καίριο ρόλο στην υγιεινή κουζίνα της Κρήτης, της οποίας τα γόνιμα εδάφη είναι ιδανικά για την καλλιέργεια των ελαιόδεντρων. Περισσότερα από 35 εκατομμύρια ελαιόδεντρα καλλιεργούνται, που όχι μόνο καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων, αλλά παράγουν και μεγάλο πλεόνασμα που εξάγεται στο εξωτερικό.

Μια φέτα φρεσκοψημένο ψωμί με ντόπιο ελαιόλαδο και πασπαλισμένο με τη ρίγανη του νησιού και αλάτι είναι ένας νοστιμότατος κρητικός μεζές.

Το ελαιόλαδο χρησιμοποιείται στην Κρήτη από τα μινωικά χρόνια έως σήμερα, εκτοπίζοντας το βούτυρο ή άλλα είδη λαδιού που χρησιμοποιούνται σε άλλες περιοχές του κόσμου. Η αξία του είναι τεράστια, καθώς αποτελεί το πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό που μας προσφέρει η ίδια η φύση. Το γεγονός ότι οι Κρητικοί ζουν περισσότερο και έχουν τους χαμηλότερους δείκτες στην εμφάνιση ασθενειών φαίνεται να συνδέεται άμεσα με το ότι συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων καταναλωτών ελαιόλαδου παγκοσμίως.

Η κρητική κουζίνα είναι ιδιαιτέρως πλούσια σε ψάρια. Από όλα τα πιάτα με ψάρι, ο πρίγκιπας των κρητικών υδάτων είναι ο σκάρος. Συνήθως, ο σκάρος μαγειρεύεται στη σχάρα ή σε ψαρόσουπα. Η κακαβιά παραδοσιακά φτιάχνεται με σκορπίνες που σιγοβράζουν μαζί με πατάτες, κρεμμύδια, λεμόνι και ελαιόλαδο.

Στην Κρήτη η κατανάλωση κρέατος ήταν σπάνια και συνήθως γινόταν μόνο σε θρησκευτικές τελετές. Στη σύγχρονη κρητική διατροφή, η κατανάλωση κρέατος είναι ακόμη μικρότερη σε σχέση με άλλες χώρες της Μεσογείου. Οι Κρητικοί απολαμβάνουν το κρέας τους, ιδιαίτερα το χοιρινό και αρνί. Ακόμα και τα σαλιγκάρια, αλλά όλα με μέτρο.

Το κρέας κουνελιού έχει μια ξεχωριστή θέση στην κουζίνα της Κρήτης. Σερβίρεται σαν παραδοσιακό στιφάδο βρασμένο με μικροσκοπικά κρεμμύδια, τηγανητό ή ψητό με πατάτες στο φούρνο. Πρόβειο, αρνί και κατσικίσιο κρέας τρώγονται κυρίως στις εορταστικές εκδηλώσεις μαγειρεμένα με μάραθο ή αγκινάρες, με άγρια χόρτα και σάλτσα από ντομάτες ή σάλτσα αυγολέμονο. Μια άλλη κρητική σπεσιαλιτέ που συχνά σερβίρεται ως συνοδευτικό σε κρέας και ρύζι είναι η στάκα.

Η στάκα είναι απλά η κρέμα βουτύρου (τσίπα) που συλλέγεται προσεκτικά από το βοσκό, στη συνέχεια, προστίθεται λίγο αλάτι και πρέπει να φυλάσσεται σε δροσερό μέρος μέχρι να χρειαστεί. Παραδοσιακά, ήταν ένα κοινό πιάτο σε βαπτίσεις και γάμους, όπου αργότερα προστέθηκε το γαμοπίλαφο με ρύζι και κρέας.

Αρνάκι φρικασέ, μαγειρεμένο με ασκολύμπρους, ένα άγριο ακανθώδες χόρτο με σαρκώδη και εύγευστη ρίζα. Χρειάζεται πείρα για να εντοπιστεί, αλλά και ιδιαίτερη μαεστρία για να καθαριστεί από τα αγκάθια.

Το κυνήγι είναι άφθονο στις ορεινές περιοχές, όπου βρίσκoνται λαγοί, αγριογούρουνα κ.ά. Ιδιαίτερα νόστιμος γίνεται ο λαγός κρασάτος, ο οποίος, αφού μαριναριστεί, ψήνεται σε πήλινο τσουκάλι.

Άφθονα είναι επίσης και τα άγρια αρωματικά χόρτα του βουνού με τα οποία φτιάχνουν λαχταριστές χορτόπιτες με παραδοσιακό φύλλο. Οι Κρητικοί τα αγαπούν και τα τρώνε σχεδόν καθημερινά, και όμως καταφέρνουν να τους δίνουν διαφορετική γεύση μέσα από πολλούς, πρωτότυπους συνδυασμούς. Συνήθως χρησιμοποιούν με μέτρο τα καρυκεύματα, ενώ τα περισσότερα πιάτα περιέχουν μόνο τα βασικά: αλάτι, πιπέρι και λίγο λεμονάκι για τη φρεσκάδα. Και πάλι, αυτά είναι αρκετά για να δημιουργηθούν πλούσιες και ολοκληρωμένες γεύσεις. Όπως πλούσια είναι και τα οφέλη της παραδοσιακής κρητικής κουζίνας στην υγεία, αφού είναι ό,τι πιο κοντινό στην αυθεντική μεσογειακή διατροφή, χάρη στην αφθονία εποχιακών φρούτων και λαχανικών και φυσικά στην ποιότητα του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου.

Από τα πιο γνωστά κρητικά τυριά είναι η γραβιέρα, η οποία είναι το πιο δημοφιλές σκληρό τυρί της Κρήτης. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι. Η μυζήθρα φτιάχνεται από πρόβειο γάλα ή κατσικίσιο ή μίγμα των δύο. Συχνά χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα, αλλά τρώγεται και φρέσκια. Τα καλτσούνια είναι μικρές πίτες που είναι γεμάτες με ανάλατη μυζήθρα (ανθότυρο) τηγανισμένες σε λάδι, στα οποία μπορεί να προστεθεί και μέλι.

Τα επιδόρπια δεν είναι συνήθως μέρος της κρητικής διατροφής, ένα γεύμα θα τελειώσει συχνά με φρούτα. Τα φρούτα είναι απαραίτητα σε κάθε γεύμα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Η Κρήτη παράγει μεγάλες ποσότητες πορτοκαλιών και μανταρινιών, καθώς και πεπόνια, αχλάδια, σύκα, σταφύλια, ροδάκινα και βερίκοκα και την περίφημη κρητική σταφίδα, γνωστή ως σουλτανίνα. Στις ορεινές περιοχές υπάρχει μεγάλη παραγωγή από τσάι του βουνού, καρύδια, κάστανα και άλλα προϊόντα.

Ακόμα και στα παραδοσιακά γλυκά της Κρήτης, χρησιμοποιείται μόνο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Ωστόσο, υπάρχει ένα κρητικό γλυκό φτιαγμένο από μυζήθρα, αυγά, κανέλα και γλυκάνισο ή σουσάμι. Μια γλυκιά απόλαυση σε όλη τη διάρκεια του έτους είναι τα ξεροτήγανα, τηγανιτές λωρίδες ζύμης σε ρολό, με μέλι και σιρόπι και πασπαλισμένες με ψιλοτριμμένο καρύδι.

Το κρητικό γαστρονομικό δαιμόνιο έχει εντάξει μάλιστα και το ίδιο το αμπέλι στις πρώτες ύλες της ντόπιας μαγειρικής. Μπορεί κανείς να γευτεί την άνοιξη μια σπάνια σπεσιαλιτέ: κατσίκι μαγειρεμένο με φρέσκους βλαστούς αμπέλου.

Το φαγητό συνοδεύεται συχνά από κρητικό κρασί, ρακή ή τσικουδιά.

Ένα ποτήρι κοτσιφάλι συνοδευόμενο από λίγη κεφαλογραβιέρα είναι η καλύτερη αρχή για ένα κρητικό γεύμα. Άλλωστε, εδώ στο νησί το τυρί προηγείται του κυρίως πιάτου, για να ανοίξει την όρεξη. Ιδανικός μεζές για κρασί ή τσικουδιά είναι επίσης το κρητικό απάκι, φέτες από καπνιστό χοιρινό ψαρονέφρι. Ονομαστά είναι και τα κρητικά χωριάτικα λουκάνικα, με χοιρινό κιμά και πολλά μπαχαρικά, σε διάφορες παραλλαγές.

Το ψωμί ήταν πάντα βασικό είδος διατροφής στην Κρήτη. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς γεύμα χωρίς κάποιο είδος ψωμιού. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία από ψωμιά, ανάλογα με την εποχή και τις διάφορες γιορτές. Το ψωμί των Χριστουγέννων ή Χριστόψωμο χαρακτηρίζει το παραδοσιακό γεύμα των Χριστουγέννων.

Η προετοιμασία του αποτελεί μια τελετουργία και σε ορισμένες περιοχές το ψωμί έχει ένα μεγάλο σταυρό στη μέση, ή είναι διακοσμημένο με λουλούδια και πέρδικες. Μόνο ο αρχηγός της οικογένειας επιτρέπεται να το κόψει. Την περίοδο του Πάσχα, οι γυναίκες της Κρήτης παραδοσιακά κάνουν τις αυγοκουλούρες ή λαμπροκουλούρες.

Στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου, φτιάχνουν τα εφτάζυμα. Διάφορα διακοσμημένα ψωμιά που τρώγονται σε εκδηλώσεις, γάμους και βαφτίσια. Παξιμάδι από σκληρό ξηρό ψωμί που ψήνεται μια φορά, κόβεται σε φέτες και ξαναψήνεται για δεύτερη φορά. Με τον τρόπο αυτό θα κρατήσει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Παραδοσιακά, αυτό ήταν το ψωμί που έπαιρναν οι αγρότες στα χωράφια και το μαλάκωναν με λίγο νερό και ελαιόλαδο. Το διάσημο κρίθινο παξιμάδι ή ντάκος είναι η βάση για το πιο διαδεδομένο κρητικό πιάτο. Βρεγμένο με νερό και εμποτισμένο με λάδι και ντομάτα είναι πολύ καλό για την πέψη και εξαιρετικά νόστιμο.

Ο συνδυασμός βουνού και θάλασσας και η παρατεταμένη ηλιοφάνεια κάνουν τα πάντα πιο γευστικά. Ίσως πάλι τα βασικά συστατικά της παραδοσιακής κρητικής κουζίνας να είναι η αγάπη με την οποία φτιάχνονται τα φαγητά στην Κρήτη (το μεράκι που λέμε) και η φαντασία που καρυκεύει πολλά από τα ντόπια πιάτα. Στο κάτω – κάτω, το φαγητό εδώ δεν είναι απλώς μια από τις κρητικές παραδόσεις – είναι τρόπος ζωής.

Πηγή: daynight.gr

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Ζωντανεύοντας την Κιβωτό του Νώε

Τετάρτη, 06 Σεπ, 2023Δευτέρα, 04 Σεπ, 2023 Από LOUISE CHAMBERS

Ένας οικοδόμος κοντά στη σύνταξη, στη Βιρτζίνια, αφιέρωνε κάθε ελεύθερο βράδυ και Σαββατοκύριακο επί χρόνια, κατασκευάζοντας ένα τέλειο αντίγραφο της Κιβωτού του Νώε. Το δημιούργημά του είναι πιστό στο διαχρονικό έπος της Βίβλου μέχρι την παραμικρότερη λεπτομέρεια!

Ο Μάκι Τζένκινς, 65 ετών, με καταγωγή από την Ουάσιγκτον, ξεκίνησε πριν από τρεις δεκαετίες μια διακονία μελέτης της Βίβλου στο Γουόρεντον της Βιρτζίνια, ανακαλύπτοντας το πάθος του για τη διδασκαλία. Από το 1999 άρχισε να δημιουργεί υλικό και μοντέλα της Κιβωτού για να τον βοηθούν στη διδασκαλία του.

«Βρήκαμε ένα κούτσουρο όταν έκανα υβριδικές κατασκευές, περίπου 14 μέτρα κάτω από το επίπεδο του δρόμου στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια, σε μια πολυκατοικία που χτίζαμε», δήλωσε ο κος Τζένκινς στην Epoch Times, προσθέτοντας την πεποίθησή του για την προέλευσή του. «Το κούτσουρο δεν ήταν από αυτή την περίοδο.»

Ήταν από την εποχή «πριν από τον κατακλυσμό», όπως πιστεύει ο ίδιος.

Ark — Ένα αντίγραφο της Κιβωτού του Νώε, κατασκευασμένο σε κλίμακα 1:40, βρίσκεται στο γραφείο του Μάκι Τζένκινς, 65 ετών, στο Γουόρεντον της Βιρτζίνια. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Τα αντίγραφα των ζώων από ξύλο τοποθετούνται στην Κιβωτό ανά δύο. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Αυτό ήταν το έναυσμα για το πρώτο από τα πολλά μοντέλα της Κιβωτού, τα οποία μεγάλωναν διαδοχικά σε κλίμακα. Αρχικά, χρησιμοποίησε το κούτσουρο για να κατασκευάσει ένα πρωτότυπο ύψους 1,8 μέτρων. Αυτό συνέβη περίπου όταν ο Κεν Χαμ, διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της Answers in Genesis, έχτιζε την παγκοσμίου φήμης πλέον «Ark Encounter» στο Κεντάκι.

Ο κος Τζένκινς εμπνεύστηκε από αυτό για να οραματιστεί κάτι μεγάλο. Ήθελε να ενσωματώσει και τις 15 βιβλικές σκηνές της Κιβωτού σε ένα μοντέλο, περιλαμβανομένης της κατασκευής της, της επιβίβασης των ζώων και της προσάραξής της μετά τον κατακλυσμό. Το αντίγραφό του, ύψους 1,8 μέτρων, αποδείχτηκε πολύ μικρό για τους σκοπούς του – έτσι αφιέρωσε άλλα δύο χρόνια, από το 2015 έως το 2017, για να κατασκευάσει μια παραλλαγή ύψους 3,6 μέτρων.

Επιδιώκοντας την αυθεντικότητα

«Λοιπόν, πλησιάζουμε, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί», είπε ο κος Τζένκινς. «Έτσι κατασκεύασα ένα τρίτο». Ξεκινώντας γύρω στο 2019, έκανε τα σχέδια για μια μεγαλύτερη Κιβωτό και συγκέντρωσε υλικά από ξύλο από μια μάλλον ιδιαίτερη κοινότητα.

Το μοντέλο της Κιβωτού του Νώε που κατασκευάζει ο κος Τζένκινς στο εργαστήριο ξυλουργικής. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Σε ένα πριονιστήριο των Άμις, κοντά στο Λάνκαστερ της Πενσυλβάνια, βρήκε τη δρυ που θα έδινε το διακοσμητικό φινίρισμα που επιθυμούσε. Οι Άμις επεξεργάστηκαν το ξύλο κόβοντάς το «ανάποδα», ώστε να αναδειχθεί το μοτίβο των κόκκων.

«Θα τραβούσε την προσοχή [των ανθρώπων] και τότε θα μπορούσαμε να τους μιλήσουμε για την Κιβωτό και το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού», δήλωσε ο κος Τζένκινς, ο οποίος ξόδεψε κάπου 4.000 και 5.000 δολάρια μόνο για το φανταχτερό ξύλο.

Για τρίτη φορά, ο κος Τζένκινς κάλεσε τον εμπειρογνώμονα της Βιρτζίνια για την αποκατάσταση επίπλων Τζεφ Χάντλεϊ, από το Γουίντσεστερ, ο οποίος τον είχε βοηθήσει στα δύο προηγούμενα αντίγραφα της Κιβωτού, για να σχεδιάσει το magnum opus.

«Οι ακριβείς διαστάσεις δίνονται στη Βίβλο: Έχει μήκος 300 πήχεις, πλάτος 50 πήχεος και ύψος 30 πήχεις», δήλωσε ο κ. Jenkins. «Αυτό ισοδυναμεί με μήκος περίπου 152 μέτρα, πλάτος 25 μέτρα και ύψος 19 μέτρα». Φυσικά, το μοντέλο έχει μήκος μόνο περίπου 3,8 μέτρα, πλάτος 1 μέτρο και ύψος 60 εκ.. Δηλαδή ακριβώς σε κλίμακα 1:40.

Η είσοδος της Κιβωτού, με τα ζώα να μπαίνουν ανά δύο. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Αριστερά: Ο Mackie Jenkins με το μεγαλύτερο από τα τρία μοντέλα της Κιβωτού του Νώε που κατασκεύασε. Δεξιά: Στο εσωτερικό, ο Νώε στην κουζίνα του πίνει χυμό σταφυλιού. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Υπήρχαν τρεις κανόνες στο σχέδιο του κου Τζένκινς.

«Πρώτον, έπρεπε να μείνουμε πιστοί στη Βίβλο», είπε. «Ο δεύτερος στόχος ήταν να βρούμε πώς θα έμοιαζε το μοντέλο». Για τον σκοπό αυτό, πήραν μια κάρτα τύπου για την Ark Encounter την ημέρα των εγκαινίων και ο κος Τζένκινς κατάφερε να μιλήσει με τον μηχανικό που σχεδίασε την έκδοση σε κανονικό μέγεθος για τον Κεν Χαμ.

«Τρίτον, θέλαμε να ενσωματώσουμε ένα μάθημα στο μοντέλο», είπε. Η Κιβωτός λέγεται ότι ήταν κατασκευασμένη από ξύλο gopher και καλυμμένη με πίσσα, ένα είδος ρητίνης από το δέντρο καφάρ, που δηλώνει την εβραϊκή λέξη για την εξιλέωση. «Έτσι, η ιδέα εκεί είναι ότι όλοι όσοι μπήκαν στην Κιβωτό θα φανταστούν ότι έχουν εξιλεωθεί για τις αμαρτίες τους», είπε ο κ. Τζένκινς.

Δυο-δυο …αλλά όχι πάντα

Μόλις ολοκληρώθηκε το σχέδιο για το σώμα της Κιβωτού και το εσωτερικό διόραμα, ο κος Τζένκινς άρχισε να ψάχνει για ένα ζωτικής σημασίας στοιχείο: τα ζώα. Βρήκε μια εταιρεία στο Έρζγκεμπιργκ της Γερμανίας, η οποία κάποτε κατασκεύαζε μινιατούρες ξύλινων ζώων της Κιβωτού του Νώε ως παιχνίδια. Η κλίμακα ήταν ακριβώς 1:40. Ξεκίνησε να αναζητά και να αγοράζει αυτά τα ζωάκια στο eBay, κάτι που του πήρε μερικά χρόνια, καθώς είχαν διασκορπιστεί σε όλο τον κόσμο.

Το μοντέλο της Κιβωτού του Νώε διαθέτει ανελκυστήρα τον οποίο κινούν τα ζώα, όπως ακριβώς αναφέρεται στη Βίβλο. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Όψεις του εσωτερικού του μοντέλου της Κιβωτού του Νώε του κου Τζένκινς. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

«Όλα τα ζώα ήταν φυτοφάγα τότε», είπε ο κος Τζένκινς, αναφερόμενος στα γεγονότα πριν από τον κατακλυσμό. «Όταν ο Νώε φόρτωσε την Κιβωτό, μπορούσε να φορτώσει τις λεοπαρδάλεις και τα αρνιά μαζί, επειδή δεν θα έτρωγε το ένα το άλλο». Υπήρχαν και άλλες λεπτομέρειες, όπως ο χαρακτηρισμός των «καθαρών» και «ακάθαρτων» ζώων από τη Βίβλο. Στα πρώτα περιλαμβάνονται τα αρνιά, οι αγελάδες, οι κατσίκες και τα κοτόπουλα, ενώ στα δεύτερα οι χοίροι, τα σκυλιά, οι αρουραίοι και τα φίδια.

«Υπήρχε ένα σύστημα θυσίας», είπε ο κ. Τζένκινς, προσθέτοντας ότι τα καθαρά ζώα, στην πραγματικότητα, εισάγονταν ανά επτάδες καθώς ένα θα θυσιάζονταν για να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες. «Έτσι, υπήρχαν ακόμη τρία πλήρη ζεύγη για να αναπαραχθούν για μεταγενέστερες θυσίες». Τα ακάθαρτα ζώα εισάγονταν «ανά δύο».

Για να τιμήσει την αναφορά της Βίβλου για «τη λεοπάρδαλη, το λιοντάρι και τον μονόκερω», ο κος Τζένκινς συμπεριέλαβε στο μοντέλο του δύο μινιατούρες παραμυθένιων μονόκερων και δύο δείγματα από τη Σιβηρία. Υπάρχουν αποδείξεις για την ύπαρξη του τελευταίου, είπε. Απολιθώματα που άφησαν μονοκέρατα ζώα παρόμοια με ρινόκερους βρέθηκαν και τεκμηριώθηκαν στους μόνιμους πάγους της Ρωσίας.

Το μοντέλο της Κιβωτού περιλαμβάνει την παραγωγή χυμού σταφυλιών, όπως την αναφέρει η Βίβλος. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Αριστερά: Το εσωτερικό του μοντέλου της Κιβωτού του κου Τζένκινς. Δεξιά: Ο κος Τζένκινς διδάσκει για τα βιβλικά γεγονότα, που παρουσιάζονται σε ένα από τα δύο μικρότερης κλίμακας αντίγραφα της Κιβωτού. (Ευγενική παραχώρηση της Μήγκαν Τζένκινς)

Ο κος Τζένκινς ανακάλυψε επίσης δημοφιλείς μινιατούρες σιδηροδρομικών γραμμών που συνέβαλαν τα μάλα, προσφέροντας μικροσκοπικές μπάλες σανού, οπωροφόρα δέντρα και είδη διατροφής και ποτών. Πρόσθεσε φώτα LED ως λάμπες πετρελαίου, χειροκίνητους ανελκυστήρες με κινούμενα ζώα και ηχεία Bluetooth για τη μετάδοση των ήχων των ζώων για πρόσθετο ρεαλισμό.

Υπάρχουν λειτουργικά μοντέλα κατασκευαστικών γερανών που βασίζονται σε πραγματικά σχέδια ρωμαϊκών, ελληνικών και αιγυπτιακών τύπων, καθώς «κανείς δεν ήξερε τι χρησιμοποιούσε ο Νώε», είπε. Ο ίδιος ο Νώε απεικονίζεται σε διάφορες σκηνές, μεταξύ των οποίων και η ώρα που πίνει χυμό σταφυλιού στην κουζίνα της Κιβωτού, μια σκηνή με βιβλική σημασία.

Για να αναδείξει το σύνολο, ο κος Τζένκινς έφτιαξε αφαιρούμενα πάνελ που αποκαλύπτουν μια εγκάρσια τομή του εσωτερικού.

«Θεωρητικά μιλώντας, οι δημιουργιστές λένε ότι ο κόσμος στην αρχή είχε διαφορετική ατμόσφαιρα», είπε ο κος Τζένκινς. «Στην ατμόσφαιρα πριν από τον κατακλυσμό, ο χυμός των σταφυλιών δεν θα υφίστατο ζύμωση». Τα πράγματα άλλαξαν μετά. «Ο Νώε επέστρεψε να πιει τον χυμό σταφυλιών του και μέθυσε. Επειδή η ατμόσφαιρα είχε αλλάξει και ο χυμός σταφυλιού υπέστη ζύμωση.»

Διάδοση του Λόγου

Μετά από χρόνια έρευνας, δοκιμών και αφοσίωσης στη λεπτομέρεια, το τελικό αντίγραφο της Κιβωτού του κου Τζένκινς βρίσκεται στο γραφείο του για τη μελέτη της Βίβλου στο Γουόρεντον, στο ίδιο δωμάτιο όπου γράφει τα βιβλία του. Δεν έχει ακόμη περιοδεύσει όπως το δεύτερο μοντέλο του κου Τζένκινς. Αυτό μεταφέρεται συχνά σε σχολεία, εκκλησίες και υπαίθρια φεστιβάλ για να διδάξει τις ιστορίες της Βίβλου.

Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, το περιοδεύον αντίγραφο εκτίθεται στο Ocean City του Μέριλαντ.

Η ιστορία των μοντέλων της Κιβωτού του συνεχίζεται. Με την επικείμενη συνταξιοδότησή του σε δύο χρόνια, σχεδιάζει να εισέλθει σε πλήρους απασχόλησης διακονία, κάνοντας μελέτες της Βίβλου και μοιράζοντας δίσκους του Ευαγγελίου. Θα υπάρξουν ευκαιρίες να επιδείξει τα καλοφτιαγμένα ξύλινα έργα του. Τελικά, τα μοντέλα των Κιβωτών θα παραδοθούν στον γιο του, ο οποίος διευθύνει μια ομάδα μελέτης της Βίβλου, έτσι ώστε οι άνθρωποι να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τον φόρο τιμής που απέτισε ο κος Τζένκινς στον Νώε.

Της Louise Chambers

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

«Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία» τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα

Δευτέρα, 11 Σεπ, 2023Κυριακή, 03 Σεπ, 2023 Από NEWSROOM

Από τις 16 Σεπτεμβρίου έως τις 8 Οκτωβρίου, οι Αθηναίοι θα έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν την έκθεση «Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία» στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη», στην Πλάκα.

Πρόκειται για μοναδική έκθεση, που «ταξίδεψε» από την πανέμορφη Λευκάδα, όπου είχε παρουσιαστεί το περασμένο φθινόπωρο (26/11 έως 9/12/22/2022) , που συνδιοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) και το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκαδίων. Η αθηναϊκή εκδοχή που επίκειται είναι εμπλουτισμένη με κεντήματα και λαογραφικά στοιχεία της λευκαδίτικης παράδοσης, εκτός των σύγχρονων δημιουργιών των εμπνευσμένων από την καρσάνικη βελονιά – την παραδοσιακή κεντητική τέχνη του νησιού- που συμμετείχαν στην πρωτότυπη έκθεση της Λευκάδας.

Η επίσημη εκδήλωση για την έκθεση θα γίνει το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου, στις 19:00.

Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία στο Μουσείο «Αγγελική Χατζημιχάλη» - Zougla — Από το αρχείο της Μαυρέττας Αρβανίτη

«Οι δράσεις για την “καρσάνικη” λευκαδίτικη βελονιά ξεκίνησαν από τη Λευκάδα το 2022 και περιελάμβαναν ανοιχτό κάλεσμα καλλιτεχνών, συμπόσιο καλλιτεχνών, ημερίδα και έκθεση έργων σύγχρονης τέχνης. Όλες αυτές οι δράσεις ενισχύθηκαν με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και τιμήθηκαν με την αιγίδα του. Το ενδιαφέρον κοινού και καλλιτεχνών ήταν έντονο και οι δράσεις είχαν μεγάλη επιτυχία. Την ίδια εποχή, με πρωτοβουλία της προέδρου του ΟΠΑΝΔΑ Νίκης Αραμπατζή, που είναι Λευκαδίτισσα, ήρθε η πρόταση να παρουσιαστούν καρσάνικα κεντήματα στον χώρο του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης “Αγγελική Χατζημιχάλη”. Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα να μεταφερθεί η έκθεση σύγχρονων δημιουργών στο Μουσείο μαζί με κεντήματα αυτή τη φορά και πολλά άλλα λαογραφικά στοιχεία. Μεγάλη τιμή, αλλά και ευθύνη για το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Λευκαδίων αυτή η συνδιοργάνωση – για εμένα προσωπικά διπλό το βάρος, καθώς εκτός από αντιπρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου έχω και την επιμέλεια της έκθεσης», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Χαρά Σαΐτη, εικαστικός, επιμελήτρια και των δύο εκθέσεων (στην Αθήνα μαζί με τη Σταυρούλα Πισιμίση, Διευθύντρια του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη»).

Οι δυο επιμελήτριες κατάφεραν να εντάξουν στην έκθεση της Αθήνας νέα στοιχεία, τόσο από την παράδοση της Λευκάδας όσο και σύγχρονα εικαστικά έργα, στο απαιτητικό περιβάλλον του Μουσείου, ακολουθώντας μια πρωτοποριακή μουσειολογική προσέγγιση, που ενώνει το παλιό με το καινούργιο, προβάλλοντας την παράδοση μέσα από τη σύγχρονη αισθητική. «Πρόκειται για έναν καταπληκτικό χώρο. Μάλιστα θυμάμαι ότι και ως φοιτήτρια Ιστορίας της Τέχνης είχα ασχοληθεί διεξοδικά με την αρχιτεκτονική του κτίσματος, που συνδυάζει παραδοσιακά στοιχεία από όλη την Ελλάδα με μια μοντέρνα αρχιτεκτονική αντίληψη. Έτσι, λοιπόν, αποδείχθηκε ο καλύτερος χώρος για να φιλοξενήσει αριστουργήματα της λευκαδίτικης παράδοσης μαζί με σύγχρονα εικαστικά έργα», τονίζει η κ. Σαΐτη για την επιλογή του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» του δήμου Αθηναίων, που αναδεικνύει με άριστο τρόπο τον γόνιμο διάλογο μεταξύ κεντημάτων, εικαστικών έργων και μόνιμων συλλογών.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, εκτίθενται αυθεντικά δείγματα κεντημάτων «καρσάνικης βελονιάς», καθώς και σύγχρονες δημιουργίες εμπνευσμένες από την παραδοσιακή λευκαδίτικη κεντητική τεχνική. Τι έκανε στην ίδια περισσότερο εντύπωση από αυτή τη «συνομιλία» του χτες με το σήμερα;

«Πρόκειται για μια αληθινή αποκάλυψη! Όταν είχα ξεκινήσει να δουλεύω πάνω σε αυτήν την ιδέα, ποτέ δεν είχα φανταστεί αυτό το αποτέλεσμα! Τα κεντήματα έντυσαν τον απαιτητικό χώρο του Μουσείου με τη φινέτσα και τη χάρη τους. Τα έργα προσαρμόστηκαν στο νέο περιβάλλον τους και εντάχθηκαν με αφοπλιστική φυσικότητα στον χώρο, δίνοντας την εντύπωση ότι αποτελούν μέρος του. Έχει κανείς την εντύπωση ότι το ένα συμπληρώνει το άλλο, ότι το ένα είναι συνέχεια του άλλου, μια ιστορική και καλλιτεχνική αδιάσπαστη πορεία στον χρόνο, μέσα από τον ανθρώπινο μόχθο, την έμπνευση, τη φαντασία.»

ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ | ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ | ΜΟΥΣΕΙΟ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ | ΜΟΥΣΕΙ ΤΕΧΝΗΣ | https://www.opanda.gr/ — Ένας από τους εσωτερικούς χώρους του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» στην Πλάκα.

«Σημαντική η συμβολή της Διευθύντριας του Μουσείου Σταυρούλας Πισιμίση, που γνωρίζει άριστα την αισθητική και τις απαιτήσεις του χώρου. Τελικό αποτέλεσμα, μια πρωτότυπη μουσειολογική προσέγγιση, που νομίζω είναι καινοφανής και πρωτοπόρος για τα ελληνικά δεδομένα. Ίσως για πρώτη φορά η παράδοση συνομιλεί με το σήμερα και αξιοποιείται με σεβασμό και βλέμμα στο μέλλον. Μεγάλη εντύπωση μου έκανε, επίσης, η συμμετοχή εικαστικών από όλη την Ελλάδα και όχι μόνο από τη Λευκάδα, που συγκινήθηκαν και εμπνεύστηκαν από την ιστορία, τη μορφή, την τεχνική και τις ιστορικοκοινωνικές επεκτάσεις του λευκαδίτικου παραδοσιακού κεντήματος», τονίζει η κ. Σαΐτη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Προσθέτει επίσης τις θερμές ευχαριστίες της προς «τη Νίκη Αραμπατζή για την πρωτοβουλία και την πρόταση συνδιοργάνωσης, τη Σταυρούλα Πισιμίση για τη συνεπιμέλεια, το προσωπικό του ΟΠΑΝΔΑ και του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης “Αγγελική Χατζημιχάλη” για την αμέριστη βοήθεια, καθώς και τους καλλιτέχνες για την ανταπόκριση και την εμπνευσμένη συμμετοχή». Επίσης ευχαριστεί «για τη γενναιοδωρία και την εμπιστοσύνη τους, τις άξιες κεντήστρες που εμπιστεύτηκαν τα έργα των χειρών τους στα χέρια μου κι έγιναν έτσι πρέσβειρες του λευκαδίτικου πολιτισμού: Ρένα Κατηφόρη, Αναστασία Γλένη, Μαρία Ραυτοπούλου, Πάτρα Αργύρη, και οικογένεια Μπένου».

Όλα τα κορίτσια του χωριού κεντάνε πλέον και δημιουργούνται έτσι εκατοντάδες – ή και χιλιάδες – αριστουργήματα που, κατά κύριο λόγο, προστίθενται στα προικιά των κοριτσιών. (ellas2.wordpress.com)

Η παρουσίαση διαρθρώνεται σε δύο ενότητες, οι οποίες αναπτύσσονται στους μουσειακούς χώρους με τις μόνιμες συλλογές αντικειμένων λαϊκής τέχνης. Στην πρώτη ενότητα της έκθεσης παρουσιάζονται χαρακτηριστικά δείγματα κεντημάτων «καρσάνικης βελονιάς», της παραδοσιακής λευκαδίτικης κεντητικής τεχνικής, τεκμηριωμένης το 2019 στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, υπό την αιγίδα της UNESCO. Στη δεύτερη ενότητα εκτίθενται 30 σύγχρονα εικαστικά έργα τέχνης νέων καλλιτεχνών, εμπνευσμένα από την καρσάνικη βελονιά.

Η καρσάνικη βελονιά πιθανόν έχει τις καταβολές της στην περίοδο της Ενετοκρατίας στα Επτάνησα (14ος-18ος αιώνας), ωστόσο στη Λευκάδα απέκτησε αναγνωρίσιμο ύφος. Τα μοτίβα του καρσάνικου κεντήματος διακρίνονται για την αυστηρότητα, την ισορροπία και τη δωρικότητα των συνθέσεων, την αυτοσυγκράτηση των χρωματικών επιλογών, την εσωτερική αρμονία των γεωμετρικών αντιθέσεων, την αρχιτεκτονική ποιητική διάσταση, τις ευφάνταστες παραλλαγές και τη συμμετρία και λεπτότητα της σύλληψης μέσα από την έκφραση της λαϊκής ψυχής.

Στο ίδιο πλαίσιο κινούνται και τα σύγχρονα εικαστικά έργα, καθώς δημιουργήθηκαν μέσα από τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης τόσο μεταξύ των δημιουργών όσο και με την τοπική κοινωνία. Οι καλλιτέχνες κατανοούν, εμπνέονται, ερμηνεύουν και διερευνούν τη σχέση της σύγχρονης τέχνης με την παραδοσιακή χειροτεχνία, διεισδύουν στα μυστικά της σύνθεσης, ανακαλύπτουν σχέσεις και αναλογίες με μορφές και στοιχεία της φύσης, υπογραμμίζουν συσχετισμούς με άλλους πολιτισμούς και άλλες εποχές, προσπαθούν να ισορροπήσουν την σύγχρονη τεχνολογία με την προβιομηχανική πρακτική, παρουσιάζοντας έναν ενδιαφέροντα διακαλλιτεχνικό και γόνιμο προβληματισμό.

Μαρία Ματάλα / Maria Matala — Έργο της Μαρίας Ματάλα για την έκθεση «Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία». (mariamatala)

Στην έκθεση δίνεται, τέλος, έμφαση στις καινοτόμες, βιώσιμες και ολοκληρωμένες προτάσεις από νέους που δραστηριοποιούνται στους τομείς του κοσμήματος, της ένδυσης, της υπόδησης, του interior design κλπ, οι οποίοι με σεβασμό στην παράδοση καταφέρνουν να την επανεντάξουν στη σύγχρονη καθημερινότητα. Στην έκθεση συμμετέχουν οι Γιάννα Αλεξοπούλου, Ρένα Ανούση-Ηλία, Κωνσταντία Βλαχίδου, Γιάννης Βρακάς, Μαρία Γενιτσαρίου, Μαρία Γεωργιάδη, Έλενα Γκώγκου, Χριστίνα Δημητρά, Σπυριδούλα Ζαβιτσάνου, Δήμητρα Κανέλλη, Βάλια Καραπιδάκη, Ελένη Κατηφόρη, Βασιλική Κολιπέτσα, Σοφία Κουκουλιώτη, Μάριος Λουριδάς, Ιωάννα Μαργέλη, Μαρία Ματάλα, Δημήτρης Νικολούλιας, Χρήστος Παλαμίδης, Λίνα Παπαγεωργίου, Μαρίνα Παπαδημητρίου, Χαρά Σαΐτη, Μαρία Στραγαλινού, Κωνσταντίνα Συλίκου, Καίτη Τουρτούρα, Ξανθή Τουτουντζόγλου, Καίτη Τσαβαρή, Ανδρέας Τσάλας, Στέλιος Τσιμογιάννης, Κυριακή Χριστακοπούλου, Ελευθερία Λογοθέτη από την οικοτεχνία «Ελίχρυσο» και Γεωργία Καψοκώστα από τη «ΛΕVKA».

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Της Ελένης Μάρκου

Η γαλλική κυβέρνηση απαγορεύει τη μουσουλμανική αμπάγια στα κρατικά σχολεία

Σάββατο, 02 Σεπ, 2023 Από EPOCH TIMES

Λίγο πριν από την έναρξη της νέας σχολικής περιόδου, η γαλλική κυβέρνηση εξέδωσε απαγόρευση για τις μαθήτριες των κρατικών σχολείων, σύμφωνα με την οποία δεν θα μπορούν να προσέρχονται στον σχολικό χώρο φορώντας ισλαμική ενδυμασία.

Το εν λόγω ένδυμα, η αμπάγια, είναι ένα φαρδύ, ριχτό φόρεμα με ψηλό ντεκολτέ και μακριά μανίκια, που φτάνει μέχρι τους αστραγάλους και το οποίο φορούν παραδοσιακά οι μουσουλμάνες.

Την απαγόρευση ανακοίνωσε σε συνέντευξή του στο γαλλικό τηλεοπτικό κανάλι TF1 ο υπουργός Παιδείας Γκαμπριέλ Αττάλ, στις 28 Αυγούστου.

Η απόφασή του αποτελεί την πιο πρόσφατη κίνηση της γαλλικής κυβέρνησης να περιορίσει την ισλαμική ενδυμασία σε δημόσιους χώρους.

Ο κος Αττάλ διορίστηκε υπουργός Παιδείας από τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν τον Ιούλιο.

Κρατώντας σταθερά τη θρησκεία έξω από τα σχολεία

Η κίνηση του υπουργείου Παιδείας έρχεται μετά από μήνες συζητήσεων σχετικά με τη χρήση των εν λόγω ενδυμάτων στα γαλλικά σχολεία, όπου οι μαθήτριες απαγορεύεται να φορούν μουσουλμανικές μαντίλες εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες.

Το υπουργείο είχε ήδη εισάγει σχετική εγκύκλιο τον Νοέμβριο του 2022, η οποία έθετε επίσης στην ίδια κατηγορία τα κεφαλομάντηλα και τις μακριές φούστες εάν φοριούνται με ανοιχτά θρησκευτικό τρόπο, σύμφωνα με τον τηλεοπτικό σταθμό France 24.

Ο προκάτοχος του κου Αττάλ Παπ Ντιαγέ (Pap Ndiaye) είχε διστάσει να μην επιβάλει κυρώσεις για τη χρήση αυτών των ενδυμάτων, λέγοντας στη Γερουσία ότι «η αμπάγια δεν είναι εύκολο να οριστεί, νομικά … θα μας οδηγούσε στο διοικητικό δικαστήριο, όπου θα χάναμε».

Ο νέος υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι «τα σχολεία της Δημοκρατίας είναι χτισμένα πάνω σε πολύ ισχυρές αξίες και αρχές, ιδίως στη laïcité», όρος που αναφέρεται στον αυστηρό διαχωρισμό κράτους και θρησκείας.

«Αποφάσισα ότι η αμπάγια δεν θα πρέπει πλέον να φοριέται στα σχολεία», δήλωσε ο κος Αττάλ στη συνέντευξη του στο TF1.

«Όταν μπαίνεις σε μια τάξη, δεν θα πρέπει να μπορείς να αναγνωρίζεις τη θρησκεία των μαθητών απλώς κοιτάζοντάς τους», είπε.

«Κοσμικότητα σημαίνει την ελευθερία να χειραφετηθεί κανείς μέσω του σχολείου», συνέχισε, περιγράφοντας την αμπάγια ως «μια θρησκευτική πράξη, που αποσκοπεί στο να δοκιμάσει την αντίσταση της δημοκρατίας απέναντι στο κοσμικό άσυλο που πρέπει να αποτελεί το σχολείο».

Η γαλλική εφημερίδα Le Monde ανέφερε ότι ο κος Αττάλ θα δώσει «σαφείς κανόνες σε εθνικό επίπεδο» στους διευθυντές των σχολείων μόλις οι μαθητές επιστρέψουν στα σχολεία σε όλη τη Γαλλία, στις 4 Σεπτεμβρίου.

Το 2004, η Γαλλία απαγόρευσε στις μαθήτριες να φορούν μαντήλες στα σχολεία της, καθώς και άλλα θρησκευτικά σύμβολα, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων σταυρών και των εβραϊκών κιπά.

Αργότερα, το Παρίσι απαγόρευσε τη δημόσια χρήση της μαντήλας προσώπου το 2010 και επέβαλε πρόστιμο 160 ευρώ σε όσες τις χρησιμοποιούσαν.

Η Δανία και οι Κάτω Χώρες έχουν έκτοτε και αυτές ψηφίσει παρόμοιες απαγορεύσεις.

Μάχη για τα φορέματα και τις μαντήλες

Η Γαλλία τηρεί μια αυστηρή πολιτική δημόσιας εκκοσμίκευσης όσον αφορά τη θρησκεία στα κρατικά σχολεία για πάνω από έναν αιώνα, αφότου η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία σταμάτησε την επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας στη δημόσια εκπαίδευση.

Από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, η κυβέρνηση προσπαθεί να ανανεώσει τις κατευθυντήριες γραμμές της, προκειμένου να αντιμετωπίσει μια όλο και πιο ισχυρή μουσουλμανική μειονότητα, η οποία σήμερα αριθμεί εκατομμύρια άτομα και αυξάνεται.

Η μάχη για την κοσμικότητα στα σχολεία έχει έκτοτε ενταθεί μετά τον αποκεφαλισμό του καθηγητή ιστορίας Σαμουέλ Πατί από ισλαμιστή Τσετσένο μετανάστη κοντά στο σχολείο του σε προάστιο του Παρισιού το 2020.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας προεκλογικής περιόδου των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία το 2022, το ζήτημα της μουσουλμανικής θρησκευτικής ενδυμασίας έγινε αντικείμενο έντονων συζητήσεων.

Οι δεξιοί αντίπαλοι του κου Μακρόν, όπως η Μαρίν Λεπέν του Εθνικού Συναγερμού, έκαναν εκστρατεία για την απαγόρευση της μαντήλας στη χώρα.

Πέρυσι, οι Γάλλοι νομοθέτες υποστήριξαν την απαγόρευση της χρήσης του χιτζάμπ και άλλων «εμφανών θρησκευτικών συμβόλων» σε αθλητικούς αγώνες.

Το νομοσχέδιο, το οποίο προτάθηκε από το συντηρητικό γκωλικό κόμμα της αντιπολίτευσης Les Républicains υποστήριζε ότι το χιτζάμπ θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των αθλητών που το φορούσαν ενώ αθλούνταν.

Μια προηγούμενη απαγόρευση του νικάμπ – της κάλυψης του προσώπου που φορούν ορισμένες μουσουλμάνες – επικρίθηκε από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών το 2018 ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το 2014, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε ήδη απορρίψει την προσφυγή μιας μουσουλμάνας που διαμαρτυρήθηκε ότι η απαγόρευση της Γαλλίας παραβίαζε τα δικαιώματά της.

Μια απόφαση που διχάζει

Η απαγόρευση της αμπάγια στα σχολεία έχει ευρεία υπεράσπιση από τα μέλη της Δεξιάς, τα οποία ανησυχούν για την άνοδο του ισλαμισμού στη Γαλλία, αλλά και από τα μέλη της Αριστεράς, τα οποία θεωρούν ότι υπερασπίζονται τις δημοκρατικές αξίες του διαχωρισμού μεταξύ εκκλησίας και κράτους.

Από τη Δεξιά, ο Ερίκ Τσοτό, επικεφαλής των Les Républicains, δήλωσε στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης: «Ζητήσαμε πολλές φορές την απαγόρευση της αμπάγια στα σχολεία μας», αναφέρει ο Independent.

Παρόλα αυτά, υπήρξαν και πολλοί από την αριστερά οι οποίοι υποστήριξαν ότι η απαγόρευση αποτελεί καταπάτηση των ατομικών ελευθεριών.

Η Κλεμεντίν Ωτέν του αριστερού αντιπολιτευόμενου κόμματος France Unbowed επέκρινε αυτό που αποκάλεσε «αστυνόμευση της ένδυσης», χαρακτηρίζοντας την κίνηση «αντισυνταγματική» και ουσιαστικά επίθεση στις κοσμικές αξίες του έθνους.

Το Γαλλικό Συμβούλιο Μουσουλμανικής Πίστης (CFCM), ένας εθνικός φορέας που περιλαμβάνει αρκετές μουσουλμανικές ενώσεις στη Γαλλία, καταδίκασε τον νέο κανόνα.

«Η αμπάγια δεν είναι θρησκευτική ενδυμασία, είναι ένας τρόπος ντυσίματος», δήλωσε ο Αμπνταλλάχ Ζεκρί, αντιπρόεδρος του CFCM, στην τηλεόραση BFM.

Ο υπουργός Παιδείας ρωτήθηκε κατά τη διάρκεια της συνέντευξής του αν οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με το χιτζάμπ θα εφαρμοστούν στα σχολεία, αλλά απέφυγε να σχολιάσει το θέμα αυτό και επικεντρώθηκε στην αμπάγια.

«Κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μου με (τους διευθυντές των σχολείων) αυτό το καλοκαίρι, είχα αισθανθεί την ανάγκη τους για έναν σαφή κανόνα σε εθνικό επίπεδο σχετικά με το θέμα των αμπάγια. Αυτός ο κανόνας υπάρχει τώρα», δήλωσε ο κος Αττάλ, σύμφωνα με το CNN.

Ο Μπρούνο Μπόμπκιεβιτς, γενικός γραμματέας ενός γαλλικού συνδικάτου εκπαιδευτικών, χαιρέτισε την ανακοίνωση, μετέδωσε το France 24.

«Οι οδηγίες δεν ήταν σαφείς, τώρα είναι και αυτό το καλωσορίζουμε», δήλωσε.

Ο κος Αττάλ, μαζί με τον υπουργό Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν, θεωρούνται ανερχόμενα αστέρια που θα μπορούσαν ενδεχομένως να διαδεχθούν τον κο Μακρόν το 2027, σύμφωνα με το France 24.

Του Bryan Jung, με τη συμβολή του Reuters

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Μοάι: Μια ιαπωνική παράδοση που στηρίζει τους ανθρώπους από την παιδική ηλικία μέχρι τα βαθιά γεράματα

Σάββατο, 02 Σεπ, 2023Πέμπτη, 31 Αυγ, 2023 Από EPOCH TIMES

Όταν αρχίζουμε να φροντίζουμε την υγεία μας, συχνά επικεντρωνόμαστε στα βασικά: τι τρώμε, πόσο γυμναζόμαστε και πόσο καλά κοιμόμαστε. Όλα αυτά είναι ζωτικής σημασίας, αλλά το ίδιο ισχύει και για τις άυλες ανάγκες μας για ουσιαστικές σχέσεις και για έναν σκοπό στη ζωή μας.

Στην Οκινάουα, όπου ζουν μερικοί από τους υγιέστερους και μακροβιότερους ανθρώπους στον πλανήτη, η φροντίδα αυτών των άυλων πτυχών αποτελεί βασικό μέρος του πολιτισμού τους και αντικατοπτρίζεται σε πρακτικές όπως το μοάι.

Η λέξη μοάι σημαίνει «συναντιέμαι για έναν κοινό σκοπό».

Ένα μοάι είναι μια ομάδα ισόβιων φίλων που αλληλοϋποστηρίζονται κοινωνικά, οικονομικά, συναισθηματικά και πνευματικά. Αυτή η κάπως επίσημη σχέση δημιουργείται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και προορίζεται να διαρκέσει σε όλη τη διάρκεια της ζωής των ανθρώπων.

Οι φίλοι μοάι συναντιούνται τακτικά – μηνιαίως, εβδομαδιαίως, ακόμη και καθημερινά – για να συνομιλούν, να αναπολούν, να μοιράζονται συμβουλές και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον σε οτιδήποτε συμβαίνει στη ζωή τους. Πολλοί Ιάπωνες ανήκουν σε περισσότερα από ένα μοάι.

Αυτή η ιαπωνική παράδοση διατηρείται εδώ και εκατοντάδες χρόνια και εξακολουθεί να επιβιώνει (και να ευδοκιμεί) στην Οκινάουα.

Η έννοια του μοάι έχει αποσπάσει πρόσφατα την προσοχή λόγω της έρευνας για τις Γαλάζιες Ζώνες που διεξήγαγε ο εξερευνητής του National Geographic και συγγραφέας Νταν Μπούτνερ. Σύμφωνα με την έρευνα, τα μοάι της Οκινάουα θεωρούνται ένας από τους λόγους για τους οποίους διαθέτει την υψηλότερη συγκέντρωση αιωνόβιων και υπεραιωνόβιων ανθρώπων στον κόσμο.

Οι κάτοικοι της Οκινάουα και τα μυστικά της μακροζωίας

Οι ερευνητές προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να προσδιορίσουν τι κάνει την Οκινάουα και τους κατοίκους της τόσο εξαιρετικούς. Σύμφωνα με ένα άρθρο του BBC, για κάθε 100.000 κατοίκους, η Οκινάουα έχει 68 εκατοντάχρονους – ποσοστό υπερτριπλάσιο από αυτό που αντιστοιχεί σε πληθυσμούς των ΗΠΑ του ίδιου μεγέθους. Ακόμα και για τα ιαπωνικά δεδομένα, οι κάτοικοι της Οκινάουα έχουν αξιοσημείωτη μακροζωία, με 40% περισσότερες πιθανότητες να ζήσουν μέχρι τα 100 σε σχέση με άλλους Ιάπωνες.

Δεν πρόκειται για ένα πρόσφατο φαινόμενο: εδώ και αιώνες, πολλοί από τους κατοίκους της Οκινάουα ζουν μέχρι τα 100. Στο αγροτικό χωριό Ογκίμι, που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του κύριου νησιού της Οκινάουα, υπάρχει ένα μικρό πέτρινο σημάδι με χαραγμένη στα ιαπωνικά μια δήλωση των γερόντων του χωριού. Σε πρόχειρη μετάφραση, λέει:

«Στα 80 σου είσαι απλώς νεαρός. Στα 90 σου, αν οι πρόγονοί σου σε καλέσουν στον παράδεισο, ζήτησέ τους να περιμένουν μέχρι να γίνεις 100… τότε μπορεί να το σκεφτείς.»

Τι μπορούμε να μάθουμε από τους κατοίκους της Οκινάουα;

Ο Κραιγκ Γουίλκοξ, καθηγητής δημόσιας υγείας και γεροντολογίας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Οκινάουα, λέει ότι αυτό το φαινόμενο οφείλεται σε τρεις παράγοντες: τη διατροφή, τις κοινωνικές συνήθειες και τη γενετική. Ο κος Γουίλκοξ είναι επίσης ένας από τους κύριους ερευνητές της Okinawa Centenarian Study (Έρευνα για τους αιωνόβιους της Οκινάουα), η οποία ερευνά τη μακροζωία στην Οκινάουα από το 1975.

Έρευνες έχουν δείξει τη σημασία των κοινωνικών σχέσεων για την υγεία και τη μακροζωία. (beeboys/Shutterstock)

«Η μακροζωία σχετίζεται κατά τα δύο τρίτα με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής – το υπόλοιπο είναι γενετική. Σε γενικές γραμμές, αν θέλετε να φτάσετε τα 100, χρειάζεστε τον γενετικό “εκτοξευτή πυραύλων” και όχι μόνο μια καλή διατροφή», δήλωσε ο κος Γουίλκοξ. «Δεν έχουμε εξετάσει αν η Οκινάουα έχει ή όχι γενετικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλα μέρη της Ιαπωνίας, αλλά οι οικογένειες εδώ χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από μακροζωία».

Έπειτα, υπάρχει ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνική υποστήριξη ενσωματώνεται στην κοινωνία της Οκινάουα μέσω των μοάι. Αυτός ο κοινωνικός μηχανισμός φέρνει κοντά ομάδες ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν ισχυρούς συναισθηματικούς δεσμούς που διαρκούν μια ζωή. Ο κος Μπούτνερ είπε ότι αυτό είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για να ζήσει κανείς μια μεγάλη ζωή, σημειώνοντας ότι «η μοναξιά είναι τόσο κακή για την υγεία όσο και το κάπνισμα».

Ο κος Γουίλκοξ είπε ότι το να ανήκει κανείς σε πολλαπλά μοάι είναι σύνηθες φαινόμενο. «Γνωρίζω έναν άνθρωπο στο Ογκίμι που ανήκει σε επτά», είπε. «Και οι άνθρωποι είναι πιστοί στα μοάι τους- συνάντησα μια ομάδα 80χρονων γυναικών σε ένα απομακρυσμένο νησί που ήταν μαζί σε ένα μοάι από τότε που πήγαιναν στο δημοτικό σχολείο. Είμαι κι εγώ σε ένα – το κοινό μας ενδιαφέρον είναι η βραδυφαγία.»

Η ιστορία των μοάι

Τα μοάι έχουν μακρά ιστορία στην Ιαπωνία. Ξεκίνησαν πριν από εκατοντάδες χρόνια ως ένας τρόπος για να έχουν τα χωριά το δικό τους σύστημα αυτόνομης οικονομικής υποστήριξης. Τα μοάι σχηματίστηκαν αρχικά για να συγκεντρώνουν τους πόρους ενός ολόκληρου χωριού για διάφορα έργα ή δημόσια έργα. Αν κάποιος στο χωριό χρειαζόταν χρήματα για να αγοράσει γη, να πληρώσει ιατρικούς λογαριασμούς ή να αντιμετωπίσει μια έκτακτη ανάγκη, τα χρήματα συγκεντρώνονταν τοπικά για να βοηθηθούν τα μέλη της κοινότητας.

Σήμερα, τα μοάι έχουν εξελιχθεί περισσότερο σε ένα κοινωνικό δίκτυο υποστήριξης, βοηθώντας τους ανθρώπους να παραμένουν συνδεδεμένοι και να συμμετέχουν στις κοινότητές τους από την παιδική ηλικία μέχρι τα 100 τους και ακόμα περισσότερο.

Η επιστήμη των κοινωνικών δεσμών

Επιστημονικές μελέτες έχουν επίσης καταδείξει τον αντίκτυπο που έχουν οι κοινωνικοί δεσμοί στην υγεία και την ευημερία μας.

Η μελέτη ορόσημο Social Relationships and Health (Κοινωνικές σχέσεις και υγεία), που δημοσιεύθηκε στο Science το 1988, επεσήμανε ότι οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι κοινωνικές σχέσεις επηρεάζουν την υγεία και ότι οι προοπτικές μελέτες δείχνουν σταθερά ότι ο κίνδυνος θανάτου είναι αυξημένος μεταξύ των ατόμων με λίγες ή με χαμηλής ποιότητας κοινωνικές σχέσεις. Η μελέτη αναφέρει επίσης ότι οι έρευνες σε ανθρώπους και ζώα δείχνουν ότι η κοινωνική απομόνωση ή η έλλειψη κοινωνικών δεσμών αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τη θνησιμότητα από μια ευρεία ποικιλία αιτιών. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνονται κατ’ επανάληψη.

Όσοι έχουν στενούς κοινωνικούς δεσμούς βιώνουν γενικά λιγότερο άγχος, είναι πιο ευτυχισμένοι και ζουν περισσότερο. (Monkey Business Images/Shutterstock)

Ένα άρθρο του 2017 που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Lifestyle Medicine εξηγεί ότι από τις ψυχολογικές θεωρίες μέχρι τις πρόσφατες έρευνες, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι η κοινωνική υποστήριξη και το αίσθημα σύνδεσης βοηθούν τους ανθρώπους να διατηρήσουν έναν υγιή δείκτη μάζας σώματος, να ελέγξουν το σάκχαρο στο αίμα, να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης από τον καρκίνο, να μειώσουν την καρδιαγγειακή θνησιμότητα, να μειώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, να μετριάσουν τα συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες και να βελτιώσουν τη συνολική ψυχική τους υγεία. Το άρθρο προσθέτει ότι το αντίθετο της κοινωνικής σύνδεσης – η κοινωνική απομόνωση – έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και τείνει να αυξάνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα καθώς και τη θνησιμότητα.

Τελευταίες σκέψεις

Όπως ήδη αναφέραμε, έρευνες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι η ποσότητα και η ποιότητα των κοινωνικών μας σχέσεων επηρεάζουν την υγεία και την ευημερία μας. Όσοι έχουν στενές σχέσεις με τους άλλους βιώνουν γενικά λιγότερο άγχος, είναι πιο ευτυχισμένοι και ζουν περισσότερο. Αντίθετα, οι ηλικιωμένοι που δεν έχουν στενές φιλικές σχέσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνιες ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και κατάθλιψη, και διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

Έτσι, αν και η σωστή διατροφή, ο περιορισμός του στρες και ο ποιοτικός ύπνος είναι σημαντικοί παράγοντες για μια υγιή ζωή, εξίσου σημαντικό είναι και το να μιλάτε με τους ανθρώπους και να βρίσκετε τακτικά χρόνο για να συναντιέστε με φίλους. Φυσικά, οι κοινωνικοί δεσμοί δεν είναι μόνο θέμα υγείας, αλλά κάνουν επίσης τον χρόνο μας εδώ πιο ευχάριστο και μεταφέρουν αυτή τη χαρά και στους άλλους.

Οι στενές κοινωνικές σχέσεις αποτελούν σημαντικό παράγοντα υγείας, ευτυχίας και ευεξίας. (DavideAngelini/Shutterstock)

Της Emma Suttie, D.Ac, AP

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

ΥΠΠΟ: Δέκα νέες εγγραφές στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Δευτέρα, 21 Αυγ, 2023Δευτέρα, 21 Αυγ, 2023 Από NEWSROOM

Ο Συρτός Κρήτης, το Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου, το Μοιρολόι της Παναγίας στην Κοπάνη Δωδώνης και το Πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα είναι μεταξύ των νέων εγγραφών στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Συγκεκριμένα, το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την εγγραφή δέκα (10) νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η διαδικασία εμπλουτισμού του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας είναι ετήσια και ξεκινάει τον Ιανουάριο, με τη δημόσια πρόσκληση που απευθύνει η Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, μετά την αποδοχή της εισήγησης της Επιστημονικής Επιτροπής για την εγγραφή των δέκα νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο, δήλωσε: «Το ΥΠΠΟ, εφαρμόζοντας από το 2006 τη Σύμβαση της UNESCO 2003 για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προσθέτει σήμερα δέκα νέες εγγραφές στον ήδη πλούσιο κατάλογο του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επιβεβαιώνοντας τον πλούτο, την πολυμορφία, τις πολλαπλές επιρροές και την ενσωμάτωση στέρεων παραδόσεων, για τις οποίες είναι περήφανες οι τοπικές κοινωνίες. Ο λαϊκός πολιτισμός μας, οι τελετές, οι γιορτές, οι παραδοσιακές τέχνες μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, παραδίδοντας στους νεότερους ένα βαθύ πολιτιστικό απόθεμα, που το διαμόρφωσαν ο μόχθος των ανθρώπων, η συνύπαρξη, η αλληλεγγύη, η ανάγκη της ταυτότητας. Ένας πλούτος διαφορετικός από περιοχή σε περιοχή, αποτέλεσμα συλλογικής δραστηριότητας, του μέτρου και της αισθητικής, που φτάνει ζωντανός στις μέρες μας, από τα βάθη του χρόνου και οφείλουμε να τον αναδείξουμε, πιστοί στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Ευχαριστώ την αρμόδια Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου, καθώς και την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την αφοσίωσή τους στην διάσωση και ανάδειξη του άυλου πολιτιστικού μας αποθέματος με την Εφαρμογή της Σύμβασης της UNESCO».

Όπως ενημερώνει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, η Ελλάδα ως κράτος-μέλος εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εφαρμόζοντας τη διαδικασία εμπλουτισμού του Ευρετηρίου, το οποίο και αποτελεί σημαντική προτεραιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού. Ο λόγος δίνεται στις ίδιες τις κοινότητες, φορέων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, προκειμένου να τεκμηριώσουν και να αναδείξουν τα στοιχεία που οι ίδιες θεωρούν μέρος της συλλογικής τους ταυτότητας. Επιπλέον, η διαδικασία εγγραφής στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς παρέχει ένα πλαίσιο συνεργασίας των κοινοτήτων με τη διοίκηση και την επιστημονική κοινότητα, για την εκπόνηση σχεδίων και την εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στη διαφύλαξη των στοιχείων και τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές.

Τα δέκα νέα στοιχεία μελετήθηκαν συστηματικά από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) και τις ίδιες τις κοινότητες φορέων. Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή γνωμοδότησε επί των προτάσεων στη συνεδρίαση της 7ης Απριλίου 2023. Η εισήγησή τους έγινε αποδεκτή, στο σύνολό της, από την Υπουργό Πολιτισμού.

Τα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι τα εξής, σύμφωνα με πληροφορίες του ΥΠΠΟ:

1. Συρτός Κρήτης

Ο Συρτός Κρήτης είναι κυκλικός χορός, βασισμένος σε οργανικές μελωδίες με βιολί ή λύρα και λαούτο, πάνω στις οποίες τραγουδιούνται δίστιχα (μαντινάδες). Χορεύεται, κυρίως, από άνδρες. Τοπική παράδοση και έρευνα συμφωνούν ότι εντοπίζεται στη Δυτική Κρήτη (Κίσσαμος), ενισχύοντας τον μύθο που τοποθετεί τις απαρχές του συρτού στον 18ο αιώνα, ως δημιούργημα ντόπιου μουσικού. Κατά τον Μεσοπόλεμο εξαπλώθηκε σε όλη την Κρήτη. Αργότερα, μέσω της μετακίνησης Κρητών οργανοπαικτών και της διάδοσης της δισκογραφίας, εντάχθηκε στο ρεπερτόριο των χορευτικών συλλόγων όλης της Ελλάδας και της διασποράς. Η μελωδία του συρτού αναγνωρίστηκε διεθνώς, καθώς συνδέθηκε με το παγκόσμιας εμβέλειας «συρτάκι» της ταινίας «Αλέξης Ζορμπάς». Ο συγκεκριμένος χορός είναι συνυφασμένος με τη μουσικοχορευτική παράδοση και εν γένει την πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης και ιδιαίτερα της Δυτικής Κρήτης και της περιοχής Κισσάμου.

2. Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου

Η περίοδος της Αποκριάς γιορταζόταν από παλιά στον Μεσότοπο Λέσβου με γλέντια που κρατούσαν μία εβδομάδα. Ήταν μια ευκαιρία για τους Μεσοτοπίτες να αποδώσουν φόρο τιμής στην παράδοσή τους, που απηχεί μνήμες από την Τουρκοκρατία, τη Μικρά Ασία και τη Σμύρνη. Οι Απόκριες αποτελούν περίοδο ξεφαντώματος για όλο το χωριό. Στο Καρναβάλι του Μεσοτόπου, που από το 1987 διοργανώνεται με τη συμμετοχή όλων των φορέων του χωριού, περιλαμβάνονται αποκριάτικα δρώμενα, σάτιρα δοσμένη στην ντοπιολαλιά, μασκαροντυμένοι όλων των ηλικιών, μουτσούνια όπως αποκαλούνται, τραγούδι, χορός και οι λεγόμενοι κουδουνάτοι, άντρες δηλαδή που περιφέρονται κατά ομάδες στο χωριό, φορώντας κουδούνια από πρόβατα και έχοντας βάψει τα πρόσωπά τους μαύρα με κάρβουνο και λάδι. Το Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου αποτελεί σημαντικό στοιχείο συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της κοινότητας, αλλά και δημοφιλή αποκριάτικη εκδήλωση που ενθουσιάζει το ευρύτερο κοινό.

3. Μαλεβιζιώτης

Ο Μαλεβιζιώτης είναι χορός της Κρήτης, κυκλικός και ζωηρός. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες με πιασμένες παλάμες, σε ρυθμό 2/4, με συνοδεία λύρας ή βιολιού, λαγούτου, μαντολίνου ή ασκομαντούρας. Πρόκειται για έναν χορό μεγάλης δυναμικής και έντασης, ζωηρό και εντυπωσιακό, που επιτρέπει στους χορευτές, κυρίως στον πρωτοχορευτή, να αυτοσχεδιάσει και να επιδείξει τη δεξιοτεχνία του.

Είναι συνδεδεμένος με τη μουσικοχορευτική παράδοση, την πολιτιστική ταυτότητα και όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής των Κρητών και ειδικότερα των Μαλεβιζιωτών, επειδή στην επαρχία Μαλεβιζίου, του νομού Ηρακλείου, έλαβε την τελική του μορφή. Σήμερα, χορεύεται σε όλη την Ελλάδα και στον απόδημο ελληνισμό, καθώς έχει διαδοθεί ευρέως μέσω της εκμάθησης των κρητικών χορών, κυρίως στο πλαίσιο των χορευτικών συλλόγων.

4. Το Μοιρολόι της Παναγίας, στην Κοπάνη Δωδώνης

Είναι πασχαλινά κάλαντα που ψάλλονται κάθε Μεγάλη Παρασκευή σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ των οποίων και στην Κοπάνη Δωδώνης. Τα κάλαντα αφηγούνται τον θρήνο της Παναγίας για τον μονογενή Υιό της. Τα μέλη της κοινότητας Κοπάνης, η πλειονότητα των οποίων δεν κατοικεί πλέον μόνιμα στο χωριό, έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν και να ανανεώσουν τους κοινούς δεσμούς τους, συμμετέχοντας στο έθιμο που διατηρεί ζωντανή την παράδοση των προγόνων τους. Το Μοιρολόι της Παναγίας αναβιώνει στην Κοπάνη από το 2006, συνιστώντας μια σημαντική έκφανση της συλλογικής μνήμης της κοινότητας.

5. Μπαμπούγερα, στην Καλή Βρύση Δράμας

Το δρώμενο τελείται στην Καλή Βρύση Δράμας, στις 6-7 και 8 Ιανουαρίου, κάθε χρόνο. Μέλη της κοινότητας, με ζωόμορφες μεταμφιέσεις, ζωσμένα με κουδούνια στη μέση τους και με προσωπίδα στο κεφάλι, κυκλοφορούν στο χωριό τραγουδώντας και χορεύοντας. Η κορύφωση του δρώμενου είναι στις 8 Ιανουαρίου με την αναπαράσταση σατυρικού γάμου. Αποτελεί σημαντικό στοιχείο συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της κοινότητας Καλής Βρύσης Δράμας.

6. Μπαντίδοι και Γαϊτανάκι Άρτας (παραδοσιακά δρώμενα Αποκριών)

Εθιμικά αποκριάτικα δρώμενα που τελούνται στην πόλη της Άρτας, με κύρια χαρακτηριστικά τις μεταμφιέσεις, τις πατινάδες με συνοδεία παραδοσιακής ζυγιάς και τις στάσεις σε καθορισμένα σημεία, όπου επιτελούνται ορχηστικά επεισόδια με περιπαικτικά δίστιχα, με κύκλιους αποκριάτικους χορούς.

Οι Μπαντίδοι είναι μπουλούκια δέκα-δεκαπέντε ανδρών, οι οποίοι την Πέμπτη και την Παρασκευή, πριν από τη Μεγάλη Αποκριά, ξεκινούν από τις γειτονιές της Άρτας τραγουδώντας και πειράζοντας τον κόσμο. Καταλήγουν στις κεντρικές οδούς της πόλης, σατιρίζοντας την επικαιρότητα, πρόσωπα και καταστάσεις. Το Σάββατο της Αποκριάς οι συμμετέχοντες, φορώντας μάσκες και ντυμένοι είτε ως γενίτσαροι είτε ως νύφες, βγαίνουν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης και στις γειτονιές. Κάθε λίγο σταματούν και πλέκουν το γαϊτανάκι, ένα ξύλο που στην κορυφή του δένονται και κρέμονται δώδεκα κορδέλες, όσοι και οι μήνες του χρόνου, πότε με συρτούς χορούς, πότε με τσάμικα (ιδιαίτερη μελωδία με το όνομα Γαϊτανάκι) και στο τέλος με τα μαλώματα των βιολιτζήδων. Μετά το πλέξιμο ακολουθούν αποκριάτικα δρώμενα και χοροί. Το έθιμο αποτελεί σημαντική έκφραση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της πόλης της Αρτας και των απανταχού Αρτινών.

7. Η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας

Ο Νικόλαος Πλακίδας ράβει και κεντάει πιστά αντίγραφα παραδοσιακών ενδυμασιών. Οι φορεσιές δημιουργούνται κατόπιν παραγγελίας, προκειμένου να φορεθούν σε γάμους, πανηγύρια, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, παρελάσεις κτλ. Το εργαστήρι του Νικολάου Πλακίδα βρίσκεται στην Κατοχή Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, στον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, της Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, περιοχή όπου πραγματοποιούνται πολλές γιορτές και πανηγύρια, όπως η γιορτή της Εξόδου στο Μεσολόγγι, τα πανηγύρια της Αγίας Αγάθης στο Αιτωλικό, του Αϊ-Συμιού στο Μεσολόγγι, της Αγίας Παρασκευής στο Νεοχώρι. Η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα, στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας, αποτελεί παράδειγμα προσαρμογής στο σύγχρονο πολιτιστικό περιβάλλον της τέχνης του ελληνοράπτη.

8. Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα

Πραγματοποιείται κατά τον τριήμερο εορτασμό των Αγίων Πέτρου και Παύλου, στα Σπάτα, στις 29 Ιουνίου, συνδυάζοντας στοιχεία της επίσημης χριστιανικής θρησκείας και της λαϊκής λατρείας. Κατά τον πανηγυρισμό προσφέρονται ζώα (ταύροι) ως τάμα, με το κρέας των οποίων παρασκευάζεται στιφάδο. Η παρασκευή του φαγητού απαιτεί τη συνεργασία όλων των κατοίκων του χωριού, που συνεισφέρουν εθελοντικά, ως εκπλήρωση του τάματος για υγεία και καλή σοδειά. Τα τελευταία χρόνια η κοινότητα, σεβόμενη τις παραμέτρους που διέπουν πλέον τη συμπεριφορά των ανθρώπων προς τα ζώα, δεν τελεί την ταυροθυσία. Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα αποτελεί μια εθιμική πρακτική που συμβάλλει στη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας των κατοίκων των Σπάτων και ενισχύει τους δεσμούς που συνέχουν τους απανταχού Σπαταναίους με τον τόπο τους.

9. «Μπέης» Πρωτοκκλησίου

Ο «Μπέης» είναι αποκριάτικο δρώμενο με περιπαικτικό – σκωπτικό χαρακτήρα που πραγματοποιείται από άντρες την Καθαρά Δευτέρα, στο προσφυγικό χωριό Πρωτοκκλήσι του δήμου Σουφλίου στον Έβρο. Συμμετέχουν νεαρά και μεγαλύτερης ηλικίας άτομα, που σχηματίζουν θίασο και περιφέρονται στο χωριό χορεύοντας με τους ήχους της γκάιντας και του νταουλιού. Ο «Μπέης» αποτελεί σημαντική έκφραση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της κοινότητας Πρωτοκκλησίου του δήμου Σουφλίου Έβρου.

10. Κάλαντα Κρυονέρου Ανατολικής Θράκης, στο Καλαμπάκι Δράμας

Πρόκειται για θρησκευτικού περιεχομένου κάλαντα που τραγουδιούνται αντιφωνικά στο Καλαμπάκι Δράμας τη νύχτα της παραμονής έως το ξημέρωμα των Χριστουγέννων από ομάδες ανύπαντρων νεαρών ανδρών, με τα οποία ανακοινώνεται από τους καλαντιστές η χαρμόσυνη είδηση της γέννησης του Χριστού. Τα κάλαντα συνοδεύονται από παινέματα για τον οικοδεσπότη και την οικογένειά του. Τα κάλαντα συνιστούν σημαντική έκφανση της συλλογικής μνήμης της κοινότητας Καλαμπακίου Δράμας, ιδιαίτερα των απογόνων προσφύγων, από το Κρυόνερο Ανατολικής Θράκης.

Πελίτι: Επιτακτική ανάγκη η στέγαση της Τράπεζας Σπόρων για τη διατήρηση τους

Κυριακή, 20 Αυγ, 2023 Από NEWSROOM

Με εντατικούς ρυθμούς προχωρούν οι εργασίες για την κατασκευή της Τράπεζας Σπόρων στη «Γη του Πελίτι», στο Μεσοχώρι του δήμου Παρανεστίου, στα ορεινά της Δράμας. Μια κατάφυτη περιοχή μοναδικής ομορφιάς όπου εδώ και είκοσι τρία χρόνια διοργανώνεται η παλαιότερη γιορτή σπόρων στην Ελλάδα, ενώ τα τελευταία τέσσερα χρόνια διοργανώνεται και η Ολυμπιακή Γιορτή Σπόρων, με τη συμμετοχή εκατοντάδων επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η οικοδόμηση ενός κτίσματος που θα στεγάσει την Τράπεζα Σπόρων αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη προκειμένου να διατηρηθούν και να διασωθούν μοναδικές παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων, που σήμερα έχουν εκλείψει όχι μόνο από τη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως.

«Υπήρχε περίοδος», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ιδρυτής και η ψυχή του Πελίτι Παναγιώτης Σαϊνατούδης, «που είχαμε στην κατοχή μας περισσότερα από 4.000 δείγματα σπόρων τα οποία όμως διαθέσαμε σε παραγωγούς γιατί δεν είχαμε τον τρόπο να διατηρήσουμε. Οι δύσκολες οικονομικές και υγειονομικές συνθήκες που έζησε ο κόσμος τα τελευταία χρόνια τον έκανε να σκέφτεται διαφορετικά. Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα στην καραντίνα αυξήθηκε θεαματικά η ζήτηση σε σπόρους για τομάτες, μελιτζάνες, πιπεριές, καλαμπόκι. Ο κόσμος θέλει πλέον να καλλιεργήσει τα δικά του λαχανικά και φρούτα ώστε να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες, να βοηθήσει την οικογένειά του. Χιλιάδες ηλεκτρονικά μηνύματα κατακλύζουν το ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο από πολίτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό που μας ζητούν να τους στέλνουμε σπόρους παραδοσιακών ποικιλιών για να τους καλλιεργήσουν».

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αύξησε τη ζήτηση σε σπόρους

«Είμαστε πάντα έτοιμοι», συνεχίζει ο κ. Σαϊνατούδης, «να καλύψουμε τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του κόσμου για παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων. Για το λόγο αυτό ανοίξαμε για πρώτη φορά τα αποθέματα των σπόρων που διατηρούμε στο Πελίτι, γιατί αντιλαμβανόμαστε πως οι ανάγκες του κόσμου είναι μεγάλες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει τη ζήτηση. Πριν λίγους μήνες, μας είχαν ζητήσει από την Πολωνία να βοηθήσουμε στην οργάνωση καλλιεργειών στις δομές μεταναστών που λειτουργούν εκεί».

Μετά από είκοσι τρία χρόνια, τα χιλιάδες μέλη της εναλλακτικής κοινότητας Πελίτι κατάφεραν να ταξιδέψει η φήμη της δράσης του εντός και εκτός Ελλάδος, μέχρι την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Το μαρτυρούν οι δεκάδες κλήσεις που δέχονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους να στηρίξουν οργανωμένες προσπάθειες με την αποστολή παραδοσιακών ποικιλιών σπόρων παρέχοντας ταυτόχρονα συμβουλές για την καλλιέργειά τους.

Παρά τις δυσκολίες στην εξεύρεση χρηματοδότησης και τα γραφειοκρατικά εμπόδια η κατασκευή της Τράπεζας Σπόρων θα δώσει τη δυνατότητα στην κοινότητα του Πελίτι να διατηρεί τα δείγματα σπόρων από παραδοσιακές ποικιλίες κάτω από τις κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Ο χώρος που κατασκευάζεται είναι ιδιαίτερα προσεγμένος. Η πέτρα και το ξύλο δένουν αρμονικά μέσα στο μοναδικής ομορφιάς φυσικό περιβάλλον στην πλούσια σε εμπειρίες και δράσεις Γη του Πελίτι.

Κίνδυνος να χαθούν φυτογενετικοί και ζωικοί γενετικοί πόροι

Η Τράπεζα Σπόρων του Πελίτι θα είναι μια από τις λίγες που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα. Ωστόσο, η ανάγκη της διατήρησης και διάσωσης των χιλιάδων δειγμάτων σπόρων από παραδοσιακές τοπικές ποικιλίες παραμένει μεγάλη.

Αυτό προκύπτει και από την έκκληση που είχαν απευθύνει προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στις αρχές του καλοκαιριού οι ερευνητές του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ, όταν έκρουαν το κώδωνα του κινδύνου. Η Ελλάδα κινδυνεύει να απολέσει γενετικούς φυτογενετικούς πόρους καλλιεργούμενων ειδών και ζωικούς γενετικούς πόρους, η διατήρηση των οποίων είναι καθοριστική για την ικανοποίηση των βασικών ανθρώπινων αναγκών και απαραίτητη για την ενίσχυση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, των δασών και της αλιείας.

Στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που είχαν παραχωρήσει οι ερευνητές του ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ υπό την αιγίδα της Ένωσης Ερευνητών ΕΘΙΑΓΕ, στο πλαίσιο εκδήλωσης για τη διατήρηση και αξιοποίηση των εθνικών γενετικών πόρων, τονίστηκε από την κα Πόπη Ράλλη, υπεύθυνη συντονισμού της Τράπεζας Διατήρησης Γενετικού Υλικού (ΤΓΥ), ότι αν δεν αλλάξει κάτι την επόμενη πενταετία, «το 20% των δειγμάτων που διαθέτει σήμερα η ΤΓΥ θα περάσει στην ιστορία».

Όπως εξήγησε η κα Ράλλη, «τα 15.000 δείγματα συλλογής από διάφορες παραδοσιακές ποικιλίες, αλλά και αυτοφυή είδη που είναι συγγενή με τα καλλιεργούμενα, δεν μπορούν να διατηρηθούν για πάντα μέσα στους θαλάμους. Πρέπει ανά τακτά χρονικά διαστήματα να ελέγχουμε τη βλαστική τους ικανότητα, να τα πολλαπλασιάζουμε ξανά και να αποθηκεύουμε και πάλι».

Πρέπει να τονιστεί πως η Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού αποτελεί το συντονιστικό-εκτελεστικό όργανο του Εθνικού Συστήματος Διατήρησης και Προστασίας Φυτογενετικών Πόρων Καλλιεργούμενων Ειδών. Οι συλλογές της συμπεριλαμβάνουν είδη και ποικιλίες σιτηρών, οσπρίων, ψυχανθών, κηπευτικών, αμπέλου, χορτοδοτικών, βιομηχανικών, αρωματικών-φαρμακευτικών, νέων ανθοκομικών, καθώς και θαμνώδων- δενδρώδων ειδών.

Στόχος η διάσωση των τοπικών ποικιλιών σπόρων

Η κοινότητα Πελίτι είναι ένας από εκείνους τους φορείς που τα τελευταία χρόνια έχει παραχωρήσει δείγματα σπόρων παραδοσιακών ποικιλιών στην Τράπεζα Διατήρησης Γενετικού Υλικού.

«Σε μια εποχή όπου όλο και περισσότεροι μιλάνε για διατροφική κρίση, οι άνθρωποι δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην τροφή είτε γιατί θα είναι ακριβή είτε γιατί δεν θα υπάρχει. Σε μια εποχή όπου το κλίμα αλλάζει και προκαλεί τεράστια θέματα, οι τοπικές ποικιλίες προσαρμόζονται καλύτερα στις νέες συνθήκες. Το Πελίτι έρχεται και οικοδομεί μια «Τράπεζα Σπόρων», μια Κιβωτό για τις τοπικές ποικιλίες ή έναν ιερό χώρο για να σώσει όσο μπορεί την ιστορία και τον γεωργικό πολιτισμό της χώρας μας», επισημαίνει ο κος Σαϊνατούδης.

Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης ζητάει την στήριξη και τη βοήθεια όλων όσων θέλουν να βοηθήσουν το Πελίτι και την ολοκλήρωση της Τράπεζας Σπόρων. Στην ηλεκτρονική σελίδα peliti.gr, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν τρόπους και δράσεις για να στηρίξουν υλικά και ηθικά το έργο της μοναδικής αυτής κοινότητας και της συλλογικής προσπάθειας που καταβάλλεται.

Ζάρακας Λακωνίας: Ένας τόπος αυθεντικής Ελλάδας και το μουσείο του

Τρίτη, 29 Αυγ, 2023Κυριακή, 20 Αυγ, 2023 Από NEWSROOM

Τόπος παρθένος και άνυδρος, πλούσιος σε ιστορία και παραδόσεις, ο Ζάρακας Λακωνίας είναι μια περιοχή ιδιαίτερης φυσιογνωμίας και ομορφιάς. Από το Γεράκι μέχρι το Κυπαρίσσι και από τη Μονεμβασιά μέχρι τον Άγιο Δημήτριο Ζάρακος, το κομμάτι της λακωνικής αυτής γης με τα καθάρια νερά, τα ανέγγιχτα τοπία και τις πανοραμικές θέες, υπόσχεται ξεχωριστές εμπειρίες. Όπως η βιωματική διαδρομή στην παραδοσιακή ζωή και στην ιδιαίτερη γαστρονομία της περιοχής, η οποία παρουσιάζεται στο μοναδικό στο είδος του «Μουσείο Ζαρακίτικης Ζωής και Γαστρονομίας», που βρίσκεται στο χωριό Άγιος Δημήτριος Ζάρακος.

«Ο Ζάρακας είναι κάτι σαν τη Μάνη, δηλαδή είναι μια περιοχή άγονη και άνυδρη. Νερό δεν υπήρχε, μόνο στις στέρνες, οπότε κατακτητές όπως οι οθωμανοί δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εγκατασταθούν εδώ. Και επειδή έμεινε απομονωμένη και δυσπρόσιτη από την υπόλοιπη Ελλάδα διατήρησε τις παραδόσεις της, μεταξύ των οποίων και τις διατροφικές, οι οποίες παραμένουν ζωντανές στα σπίτια, στις ταβέρνες και στους φούρνους της περιοχής», ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δήμητρα Καμαρινού, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών, αρχαιολόγος, συγγραφέας, η οποία μαζί με άλλους κατοίκους του χωριού δημιούργησε το «Μουσείο Ζαρακίτικης Ζωής και Γατρονομίας». Πλούσιο σε αντικείμενα, θεματικές, εκπαιδευτικές και βιωματικές δράσεις, το Μουσείο καταγράφει την ιδιαίτερη αγρογαστρονομία του Ζάρακα, από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας, αλλά και την παραδοσιακή αγροτική κοινωνία μιας άνυδρης περιοχής.

«Στον τόπο αυτό έχουμε μια δίαιτα που κατάγεται κατευθείαν από την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, εμπλουτισμένη με διατροφικά στοιχεία από τους κατακτητές που πέρασαν από εδώ. Καταρχάς, το μενού είναι πάρα πολύ απλό – πιάτα όπως ο μουσακάς ή τα ντολμαδάκια δεν περιλαμβάνονται στο παραδοσιακό τραπέζι. Τα λιτά υλικά της ελληνικής γης δημιούργησαν συνταγές που είναι κι αυτές πολύ απλές», συμπλήρωσε η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ, που μας εισήγαγε στη γαστρονομική ιστορία της περιοχής.

«Θα ξεκινήσω από την αρχαία Ελλάδα. Γνωρίζουμε από τα ομηρικά έπη τα πλούσια γεύματα με κρέας, ψωμί και κρασί, για παράδειγμα, στο παλάτι του Νέστορα στην Πύλο και του Μενελάου στη Σπάρτη, τα οποία επισκέφτηκε ο Τηλέμαχος. Αυτή, όμως, δεν ήταν η καθημερινή δίαιτα των ανθρώπων. Αυτή την γνωρίζουμε από τον Αθήναιο, που έγραψε τους ‘Δειπνοσοφιστές’, κύρια πηγή της αρχαίας ελληνικής γαστρονομίας. Λέει, λοιπόν, ο Αθήναιος, ‘μια φέτα ψωμί είχε ο καθένας δυο φορές την ημέρα και λίγα σύκα. Κανένα μανιτάρι ή σαλιγκάρι όταν έπεφτε βροχούλα, λίγες ελιές και χόρτα και καλούτσικο κρασάκι’. Ψωμί, λοιπόν, χόρτα, λάδι και ελιές ήταν η δίαιτα και των ανθρώπων εδώ, η οποία διατηρήθηκε έως και την παραδοσιακή κοινωνία, την εποχή δηλαδή της γιαγιάς μου. Ήταν, δηλαδή, μια πολύ λιτή ζωή. Αλλά και στο Βυζάντιο η ζωή εξακολουθούσε να είναι λιτή, το να φάει κανείς κρέας ήταν κάτι πολύ σπάνιο. Γενικά δεν είχαν τι να φάνε. Για παράδειγμα, οι εργάτες έπαιρναν ως αμοιβή λίγα σύκα ή λάδι, κάτι που συνέβαινε μέχρι πριν από έναν αιώνα», εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα Καμαρινού, η οποία έχει κληρονομήσει από την οικογένειά της ένα παραδοσιακό πέτρινο αρχοντικό του 18ου αι. (τον σημερινό ξενώνα “Sparta Gaia”) στον Άγιο Δημήτριο Ζάρακος.

«Είναι ένα αυθεντικό χωριό, στο οποίο οι κάτοικοι έχουν ακόμα την αυτάρκεια που είχαν και τα παλιότερα χρόνια. Δηλαδή, βάζουν κηπευτικά, τυροκομούν, έχουν μια κατσικούλα για το γάλα, ένα-δυο κυψέλες για το μέλι, λίγες κότες για τα αυγά, λάδι από τις ελιές που έχουν φυτέψει. Αυτό το μέρος έχει μείνει ακόμα αυθεντική Ελλάδα. Και η έννοια της κοινότητας είναι εδώ ζωντανή. Όλοι μαζί στα γλέντια και στις κηδείες. Κάτι ιδιαίτερο έχει ο τόπος αυτός», λέει χαρακτηριστικά.

Η βυζαντινή εποχή έχει επίσης συνεισφέρει στη ζαρακίτικη γαστρονομία, με τα παξιμάδια να κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση στο τραπέζι. «Η λέξη, εξάλλου, προέρχεται από τον βυζαντινό στρατηγό Πάξιμο. Στην περιοχή έχουμε μεγάλη παράδοση παξιμαδιών, καμιά δεκαριά ποικιλίες, η οποία διατηρείται έως τις μέρες μας: Με κριθάρι, με ζέα, με στάρι, ολικής, λαδοπαξίμαδα, με ζάχαρη, χωρίς, του καφέ… Έχουμε επίσης διατροφικές παραδόσεις που προέρχονται από άλλους λαούς. Για παράδειγμα, από τους Σλάβους, που κατέβηκαν στην Ελλάδα μεταξύ 6ου και 8ου αιώνα, έχουμε τον ‘σανό’. Ο σανός είναι χόρτα που τα μάζευαν τον χειμώνα, τα περνούσαν σε αρμαθιές και τα ξέραιναν. Επειδή είχαν νερό μόνο από τις στέρνες, δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν λαχανικά το καλοκαίρι. Έτσι ξέραιναν τα χόρτα όπως το τσάι και τους θερινούς μήνες τα έβραζαν και τα έκαναν σαλάτα. Με τον ίδιο τρόπο συντηρούνται και σερβίρονται ακόμα και σήμερα», σημειώνει η αρχαιολόγος.

Άλλες συνταγές προέρχονται από τους Βενετούς. «Έχουμε το σαΐτι, από τη λατινική λέξη sagitta που σημαίνει βέλος. Βέλος είναι αυτό που εισέρχεται μέσα σε κάτι άλλο. Σαΐτι, λοιπόν, είναι τα χόρτα που εισέρχονται μέσα σε ‘φακελάκια’ ζύμης, σαν ατομικά πιτάκια. Παλιότερα τα έψηναν πάνω σε πλάκες στον ήλιο και αργότερα σε μια σιδερένια μεταλλική πλάκα. Τέτοια πιτάκια ετοιμάζονται ακόμα στα σπίτια και στις ταβέρνες της περιοχής», πληροφορεί το ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Από τον 15ο αιώνα περίπου και μετά, στην Ελλάδα και στην περιοχή του Ζάρακα έρχονται Αρβανίτες. «Από τους Αρβανίτες έχουμε τη λέξη γκόγκες, φρέσκα ζυμαρικά που φτιάχνονται εκείνη την ώρα και σερβίρονται με μυζήθρα. Ο τρόπος κατασκευής τους είναι ο εξής: Παίρνουμε ένα μικρό μασούρι ζύμης, την κόβουμε σε μικρά κομμάτια, όσο περίπου οι μύτες δυο δαχτύλων μας, και μετά την περνάμε πάνω σε ξύλινο τραπέζι. Με αυτό τον τρόπο γίνονται κουφωτά από μέσα, σαν σαλιγκάρια, ενώ απέξω μένουν τα ‘νερά’ του ξύλου. Όλες αυτές οι συνταγές κρατάνε από πολύ παλιά. Όπως το τουλουμοτύρι που, όπως και ο ‘σανός’, έχει γίνει αίτηση να ενταχθούν στη λίστα της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Είναι πολύ απλή η διατροφή εδώ, αλλά είναι προσαρμοσμένη στο περιβάλλον», τονίζει η Δ. Καμαρινού.

Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν και κάποια γλυκά, όπως οι σαμουσάδες, δηλαδή αμύγδαλα και άλλοι ξηροί καρποί τυλιγμένοι μέσα σε χειροποίητο φύλλο που μελώνεται από πάνω. «Έχουμε επίσης τις λαλαγγίδες, τις τηγανίτες που εδώ διατηρούν το βυζαντινό τους όνομα, και το οξύμελο (ξύδι με μέλι), βυζαντινής προέλευσης κι αυτό, που βάζουμε στις σαλάτες. Να σας πω και κάτι πολύ ωραίο. Εδώ έχουμε και την παράδοση της προπύρας, που είναι η αρχαία ‘πίτσα’. Δηλαδή, πριν ρίξουν το ψωμί μέσα στον φούρνο, με τα δάχτυλα έκαναν τρύπες στη ζύμη, όπως στη λαγάνα, και πάνω έβαζαν λάδι, ρίγανη, λίγο τυρί τριμμένο. Είναι η αρχαία ‘πίτσα’», επεσήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Στοιχεία όπως τα παραπάνω μπορεί να παρακολουθήσει κανείς στις εκπαιδευτικές και βιωματικές δράσεις που διοργανώνονται κατά περιόδους, αλλά και μέσα από τις θεματικές ενότητες (π.χ. δημητριακά) του «Μουσείου Ζαρακίτικης Ζωής και Γαστρονομίας», το οποίο στεγάζεται σε ένα παλιό λιοτρίβι του 1900. Ο επισκέπτης του θα δει την τεχνολογία, τα εργαλεία και τα σκεύη που οδηγούσαν από τον σπόρο στην αρχαία πίτσα, στα βυζαντινά παξιμάδια και στα σύγχρονα ζυμαρικά, από τον αγρό στον φούρνο και στο πιθάρι του λαδιού, από το άρμεγμα στο τουλουμοτύρι. Θα ανακαλύψει αρχαίες τοπικές συνταγές αλλά και δυο στρωμένα τραπέζια, ένα αγροτικό κι ένα αστικό, που δείχνουν τις διαφορές των κοινωνικών τάξεων.

Ο αργαλειός, τα προικιά και τα υφαντά έχουν κι αυτά τη θέση τους, όπως και ο πάγκος του παλιού μπακάλικου, ενώ μία πλήρης συλλογή σχολικών βιβλίων και εκπαιδευτικού υλικού από το 1900 έως το 1960 μαρτυρεί την εξέλιξη της εκπαίδευσης. Φωτογραφίες από τη ζωή στο χωριό στις αρχές του 1900 και από τη ζωή των μεταναστών στην Αμερική μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή. Τέλος, μία πλήρης μοναδική συλλογή ιστορικών καρτ ποστάλ και φωτογραφιών από τους απελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων, του Σωτηρίου Καμαρινού, οπτικοποιεί την πολεμική ιστορία της Ελλάδας (1906-1922).

Οι επισκέψεις προς το παρόν γίνονται κατόπιν συνεννόησης με τη Δ. Καμαρινού στο τηλέφωνο 6978352293.

Της Ελένης Μάρκου

Κρητικές σπεσιαλιτέ – μέρος β΄: Καλιτσούνια και χοχλιοί

Καλιτσούνια

Χοχλιοί κοκκινιστοί

Πρώτο Γαστρονομικό Φεστιβάλ Καρπάθου: Η φιλοξενία της Καρπάθου είναι κάτι που το γεύεσαι

Κρητικές σπεσιαλιτέ – μέρος α΄

Ζωντανεύοντας την Κιβωτό του Νώε

Επιδιώκοντας την αυθεντικότητα

Δυο-δυο …αλλά όχι πάντα

Διάδοση του Λόγου

«Παραδοσιακή λευκαδίτικη βελονιά και σύγχρονη εικαστική δημιουργία» τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα

Η γαλλική κυβέρνηση απαγορεύει τη μουσουλμανική αμπάγια στα κρατικά σχολεία

Κρατώντας σταθερά τη θρησκεία έξω από τα σχολεία

Μάχη για τα φορέματα και τις μαντήλες

Μια απόφαση που διχάζει

Μοάι: Μια ιαπωνική παράδοση που στηρίζει τους ανθρώπους από την παιδική ηλικία μέχρι τα βαθιά γεράματα

Οι κάτοικοι της Οκινάουα και τα μυστικά της μακροζωίας

Η ιστορία των μοάι

Η επιστήμη των κοινωνικών δεσμών

Τελευταίες σκέψεις

ΥΠΠΟ: Δέκα νέες εγγραφές στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

1. Συρτός Κρήτης

2. Καρναβάλι Μεσοτόπου Λέσβου

3. Μαλεβιζιώτης

4. Το Μοιρολόι της Παναγίας, στην Κοπάνη Δωδώνης

5. Μπαμπούγερα, στην Καλή Βρύση Δράμας

6. Μπαντίδοι και Γαϊτανάκι Άρτας (παραδοσιακά δρώμενα Αποκριών)

7. Η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας

8. Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα

9. «Μπέης» Πρωτοκκλησίου

10. Κάλαντα Κρυονέρου Ανατολικής Θράκης, στο Καλαμπάκι Δράμας

Πελίτι: Επιτακτική ανάγκη η στέγαση της Τράπεζας Σπόρων για τη διατήρηση τους

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αύξησε τη ζήτηση σε σπόρους

Κίνδυνος να χαθούν φυτογενετικοί και ζωικοί γενετικοί πόροι

Στόχος η διάσωση των τοπικών ποικιλιών σπόρων

Ζάρακας Λακωνίας: Ένας τόπος αυθεντικής Ελλάδας και το μουσείο του

36 ΧΩΡΕΣ, 22 ΓΛΩΣΣΕΣ

Copyright © 2020