Υγεία

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Χιροσίμα ανακάλυψαν ότι το εκχύλισμα ζυμωμένης στέβιας μπορεί να καταπολεμήσει τον καρκίνο του παγκρέατος χωρίς να βλάψει τα υγιή κύτταρα, καθιστώντας το πιθανώς κάτι περισσότερο από ένα υποκατάστατο ζάχαρης χωρίς θερμίδες.

Χαρακτηριστική του καρκίνου του παγκρέατος είναι η αντοχή του στις υπάρχουσες θεραπείες, όπως η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία.

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα κρούσματα και οι θάνατοι από καρκίνο του παγκρέατος αυξάνονται, με το ποσοστό της πενταετούς επιβίωσης από τη διάγνωση να μην ξεπερνά το 10%», δήλωσε σε δήλωση Τύπου η Ναρανταλάι Ντανσιτσουντόλ (Narandalai Danshiitsoodol), μία από τους συγγραφείς της μελέτηςκαι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Χιροσίμα.

Υπάρχει ανάγκη εύρεσης νέων, αποτελεσματικών ουσιών για την καταπολέμηση του καρκίνου, ιδίως ουσιών που προέρχονται από φαρμακευτικά φυτά, δήλωσε η Ντανσιτσουντόλ.

Η ζύμωση απελευθερώνει την αντικαρκινική δύναμη

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο International Journal of Molecular Sciences, διαπίστωσε ότι όταν η στέβια ζυμώνεται με ένα προβιοτικό, το εκχύλισμα που προκύπτει σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος, χωρίς να βλάπτει τα υγιή κύτταρα των νεφρών. Το ζυμωμένο εκχύλισμα ανέστειλε την ανάπτυξη του καρκίνου, αλλά δεν έβλαψε τα φυσιολογικά κύτταρα.

Η ερευνητική ομάδα ζύμωσε εκχύλισμα φύλλων στέβιας χρησιμοποιώντας το προβιοτικό Lactobacillus plantarumSN13T, ένα ευεργετικό βακτήριο που βρίσκεται συνήθως σε ζυμωμένα τρόφιμα όπως τα τουρσιά και το κίμτσι. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι η ζύμωση του εκχυλίσματος με βακτήρια μπορεί να αλλάξει τη δομή του και να παράγει ευεργετικές ενώσεις που ονομάζονται βιοδραστικοί μεταβολίτες.

«Η μικροβιακή βιομετατροπή είναι μία αποτελεσματική μέθοδος για την ενίσχυση της φαρμακολογικής αποτελεσματικότητας των φυσικών φυτικών εκχυλισμάτων», δήλωσε σε δελτίο τύπου ο Μασανόρι Σουγκιγιάμα, καθηγητής μικροβιολογίας και βιοτεχνολογίας και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.

Το εργαστήριο του Σουγκιγιάμα έχει μελετήσει περισσότερα από 1.200 στελέχη βακτηρίων από φρούτα, λαχανικά, λουλούδια και φαρμακευτικά φυτά, αξιολογώντας τα οφέλη τους για την υγεία.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το εκχύλισμα ζυμωμένων φύλλων στέβιας (FSLE) ήταν πιο αποτελεσματικό για την εξόντωση των καρκινικών κυττάρων από τη μη ζυμωμένη εκδοχή.

Ο Σουγκιγιάμα ανάφερε ότι το FSLE ήταν λιγότερο επιβλαβές και για τα κύτταρα HEK-293, τα οποία είναι ανθρώπινα νεφρικά κύτταρα που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη. Ακόμη και στην υψηλότερη δόση που δοκιμάστηκε, το FSLE προκάλεσε ελάχιστη βλάβη σε αυτά τα κύτταρα.

Αυτό είναι σημαντικό επειδή η συμβατική χημειοθεραπεία, με ουσίες όπως η σισπλατίνη, μπορεί να βλάψει τα νεφρά, ειδικά το αριστερό, το οποίο βρίσκεται δίπλα στο πάγκρεας.

Προσδιορίζοντας τον βασικό αντικαρκινικό παράγοντα

Περαιτέρω ανάλυση προσδιόρισε μια ένωση που ονομάζεται μεθυλεστέρας χλωρογενικού οξέος (CAME) ως τον βασικό αντικαρκινικό παράγοντα. Η ζύμωση μείωσε την ποσότητα του χλωρογενικού οξέος – ενός προδρόμου του CAME – στο εκχύλισμα κατά έξι φορές, μια αλλαγή που προκλήθηκε από βακτηριακά ένζυμα, σύμφωνα με την Ντανσιτσουντόλ.

«Αυτή η μικροβιακή μετατροπή πιθανότατα οφείλεται σε συγκεκριμένα ένζυμα του στελέχους βακτηρίων που χρησιμοποιήθηκε», σημείωσε.

Βρέθηκε ότι το CAME εμποδίζει την πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, προκαλεί την αυτοκαταστροφή τους και αλλάζει την έκφραση βασικών γονιδίων, έτσι ώστε τα καρκινικά κύτταρα να είναι πιο ευάλωτα.

Τα πειράματα διεξήχθησαν σε καρκινικά κύτταρα που καλλιεργήθηκαν σε εργαστηριακά πιάτα και όχι σε ζωντανούς οργανισμούς. Οι ερευνητές σχεδιάζουν να διεξαγάγουν στο μέλλον δοκιμές σε ποντίκια για να κατανοήσουν καλύτερα πώς διαφορετικές δόσεις του ζυμωμένου εκχυλίσματος επηρεάζουν ολόκληρο το σώμα.

Τόνισαν ότι τα αποτελέσματα της μελέτης τους βοηθούν να εξηγηθεί πώς τα προβιοτικά βακτήρια ενισχύουν τις αντικαρκινικές επιδράσεις των φυτικών φαρμάκων. Η Ντανσιτσουστόλ σημείωσε ότι η μελέτη προάγει σημαντικά την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το στέλεχος Lactobacillus plantarum SN13T λειτουργεί στη ζύμωση φυτικών εκχυλισμάτων και προσφέρει επίσης πληροφορίες για τη χρήση προβιοτικών ως φυσικών αντικαρκινικών παραγόντων.

Ασφάλεια και οφέλη της στέβιας

Ο Δρ Τζόζεφ Μέρκολα, πιστοποιημένος οικογενειακός γιατρός που δεν συμμετείχε στη μελέτη, χαρακτήρισε την έρευνα «ισχυρή υπενθύμιση» ότι φυτά όπως η στέβια προσφέρουν, εκτός από γλυκύτητα, ενώσεις που υποστηρίζουν τη μακροπρόθεσμη υγεία.

Ο Μέρκολα σημείωσε ότι το εκχύλισμα στέβιας είναι μια «πολύ πιο υγιεινή» εναλλακτική λύση αντί για τεχνητά γλυκαντικά όπως η ασπαρτάμη, η σουκραλόζη ή η σακχαρίνη. «Σε αντίθεση με τις συνθετικές επιλογές που τείνουν να διαταράσσουν τα βακτήρια του εντέρου ή προκαλούν μεταβολικές αλλαγές, το καθαρό εκχύλισμα στέβιας – το οποίο έχει σχεδόν μηδενικό γλυκαιμικό δείκτη – έχει ελάχιστη έως καμία επίδραση στο σάκχαρο του αίματος ή στην ινσουλίνη», πρόσθεσε.

Ωστόσο, προειδοποίησε ότι τα γλυκαντικά που αναμιγνύονται με στέβια – όπως αυτά που περιέχουν δεξτρόζη ή μαλτοδεξτρίνη – μπορεί να αυξήσουν το σάκχαρο του αίματος εάν ληφθούν σε μεγάλες ποσότητες.

Την απόφαση να αφαιρέσει πλήρως τα τεχνητά χρώματα από όλα τα δημητριακά της ανακοίνωσε η Kellogg’s, όπως έκανε γνωστό ο Γενικός Εισαγγελέας του Τέξας, Κεν Πάξτον, στις 13 Αυγούστου.

«Είμαι περήφανος που μπορώ να πω επισήμως ότι η Kellogg’s θα σταματήσει να προσθέτει αυτά τα ανθυγιεινά συστατικά στα δημητριακά της», δήλωσε ο κ. Πάξτον.

Πρόσθεσε μάλιστα ότι επιστημονικές μελέτες έχουν συνδέσει τα τεχνητά χρώματα με προβλήματα υγείας, περιλαμβανομένης της υπερκινητικότητας.

Η Kellogg’s, γνωστή για δημητριακά όπως τα Fruit Loops και τα Frosted Flakes, χρησιμοποιεί ακόμη χρωστικές όπως το Κόκκινο 40 και το Κίτρινο 5.

Ο κ. Πάξτον ξεκίνησε έρευνα κατά της εταιρείας στις αρχές του έτους, υποψιαζόμενος παραβίαση της πολιτειακής νομοθεσίας, καθώς διαφήμιζε τα προϊόντα της ως υγιεινά, παρότι περιείχαν τέτοιες χρωστικές.

«Θα υπάρξουν κυρώσεις για κάθε εταιρεία, συμπεριλαμβανομένης της Kellogg’s, που κάνει ψευδείς δηλώσεις για τα τρόφιμά της και συμβάλλει σε ένα προβληματικό σύστημα υγείας που έχει αποδυναμώσει την υγεία των Αμερικανών», είχε δηλώσει τον Απρίλιο.

Η έρευνα οδήγησε σε νομική δέσμευση της εταιρείας («assurance of voluntary compliance»), με την οποία η Kellogg’s υποχρεούται να αφαιρέσει όλα τα τεχνητά χρώματα από τα δημητριακά της έως το τέλος του 2027.

Εκπρόσωπος της εταιρείας επιβεβαίωσε το γεγονός με δήλωσή του προς την Epoch Times στις 14 Αυγούστου, σημειώνοντας: «Η αυξανόμενη έμφαση στην υγεία αποτελεί για εμάς ευκαιρία να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των καταναλωτών με ακόμη πιο ουσιαστικό τρόπο».

Σύμφωνα με την Kellogg’s, ήδη το 85% των πωλήσεων δημητριακών της προέρχεται από προϊόντα χωρίς τεχνητές χρωστικές.

Παράλληλα, η εταιρεία έχει αποσύρει το Κόκκινο Νο 3, το οποίο οι ομοσπονδιακές αρχές απαγόρευσαν τον Ιανουάριο. Δύο ακόμα χρωστικές, το Citrus Red No. 2 και το Orange B, βρίσκονται πλέον επίσης υπό απαγόρευση, αλλά οι ρυθμιστικές αρχές απέφυγαν να επιβάλουν άμεση απαγόρευση στα υπόλοιπα τεχνητά χρώματα, προτιμώντας να συνεργαστούν με τις εταιρείες ώστε η απόσυρση να γίνει οικειοθελώς.

Στις 28 Απριλίου, εκπρόσωπος της Kellogg’s είχε δηλώσει στην Epoch Times ότι η εταιρεία αναδιαμορφώνει τις συνταγές των δημητριακών που προσφέρονται σε σχολεία, ώστε να μην περιέχουν χρωστικές, και ότι από τον Ιανουάριο 2026 δεν θα κυκλοφορούν νέα προϊόντα που να περιέχουν τα εν λόγω συστατικά.

Εκείνη την περίοδο, η Kellogg’s συνεργαζόταν επίσης με ομοσπονδιακές αρχές για να βρεθούν οι βέλτιστες μέθοδοι αφαίρεσης των χρωστικών, ωστόσο δεν είχε ανακοινώσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης.

Ο υπουργός Υγείας Ρόμπερτ Φ. Κέννντυ Τζούνιορ, σε συνάντησή του με στελέχη της Kellogg’s τον Μάρτιο, ανέφερε ότι οι εταιρείες έχουν περιθώριο έως δύο ετών για να αφαιρέσουν τις συγκεκριμένες χρωστικές.

Σοβαρές παρατυπίες έχει εντοπίσει η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματιολογίας (Ε.Ε.Χ.Ο.Τ.) στις πρακτικές ενημέρωσης στις οποίες καταφεύγουν ορισμένοι ορθοπαιδικοί χειρουργοί, οι οποίες παραπλανούν το κοινό και «συνιστούν σαφή απόκλιση από τους κανόνες της ιατρικής δεοντολογίας», όπως επεσήμανε στην καταγγελία της στον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών (Ι.Σ.Α.), ζητώντας την παρέμβασή του.

Η Epoch Times επικοινώνησε με την Ε.Ε.Χ.Ο.Τ., για να αποκτήσει πιο σαφή εικόνα του ζητήματος και της διάστασής του.

Μπορείτε να αναφέρετε συγκεκριμένα τις αντιδεοντολογικές μεθόδους ενημέρωσης τις οποίες καταγγέλλετε;

Ως Ε.Ε.Χ.Ο.Τ. έχουμε διαπιστώσει ότι ορισμένοι συνάδελφοι χρησιμοποιούν παραπλανητικές μεθόδους προσέλκυσης ασθενών, κυρίως μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης και διαδικτυακών σελίδων. Συγκεκριμένα παρατηρούνται:

• Υποσχέσεις για «πρωτοποριακές» ή «ανώδυνες» θεραπείες χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση
• Προβολή θεαματικών αποτελεσμάτων χωρίς να αναφέρονται οι κίνδυνοι και οι ενδείξεις
• Χρήση διαφημιστικού λόγου που δεν συνάδει με την ιατρική δεοντολογία

Πόσο καιρό αυτές είναι σε χρήση;

Οι πρακτικές αυτές έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα με την ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που επιτρέπουν άμεση και ανεξέλεγκτη επικοινωνία με το κοινό.

Καταγγέλλετε αποκλειστικά τις μεθόδους ενημέρωσης ή και πρακτικές που χρησιμοποιούνται, οι οποίες είναι δυνητικά επικίνδυνες για την υγεία των ασθενών; Αν η καταγγελία αφορά και πρακτικές, θα μπορούσατε να τις περιγράψετε;

Η καταγγελία μας αφορά κυρίως τις μεθόδους ενημέρωσης, καθώς αυτές παραπλανούν τους ασθενείς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εφαρμογή μη τεκμηριωμένων πρακτικών ή η επιλογή θεραπείας χωρίς τις απαραίτητες ενδείξεις μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, συνάδελφοι παραπλανούν τον ασθενή δίνοντας μια εικόνα επέμβασης χωρίς καθόλου πόνο και κινητοποίησης αμέσως μετά την επέμβαση, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Τέλος, θα θέλαμε να τονίσουμε ότι ενώ η χρήση της τεχνολογίας έχει βοηθήσει σημαντικά στη γρήγορη αποκατάσταση του ασθενή μετά από μία χειρουργική επέμβαση, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο πιο σημαντικός παράγοντας μίας επιτυχημένης επέμβασης είναι ο ιατρός που χρησιμοποιεί κατά το δοκούν την τεχνολογία που έχει στα χέρια του.

Είναι μία εκτεταμένη πρακτική ή περιορίζεται σε μικρό σχετικά αριθμό συναδέλφων;

Δεν αποτελεί εκτεταμένη πρακτική στο σύνολο της ορθοπαιδικής κοινότητας. Ωστόσο, ακόμη και ένα μικρό ποσοστό που καταφεύγει σε αυτές τις μεθόδους αρκεί για να πλήξει την εμπιστοσύνη του κοινού και να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα.

Έχετε λάβει γνώση συγκεκριμένων περιστατικών ασθενών που πράγματι αντιμετώπισαν κάποιο πρόβλημα εξαιτίας των πρακτικών αυτών;

Ναι, έχουν περιέλθει σε γνώση μας περιπτώσεις όπου ασθενείς οδηγήθηκαν σε ακατάλληλες ή περιττές επεμβάσεις, έχοντας βασιστεί σε παραπλανητικές πληροφορίες. Αν και τα στοιχεία δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν για λόγους ιατρικού απορρήτου, τα περιστατικά αυτά ενισχύουν την ανησυχία μας.

Θα θέλαμε να τονίσουμε επίσης πόσο σημαντικό είναι το θέμα της ενημέρωσης των συναδέλφων για όλα τα προαναφερθέντα, προσπάθεια που αποτελεί και στόχο της Ε.Ε.Χ.Ο.Τ.

Ποια είναι η μέχρι τώρα η αντίδραση του Ι.Σ.Α. στην καταγγελία και τα αιτήματά σας; Έχετε μιλήσει με εκπροσώπους του;

Ο Ι.Σ.Α. ανταποκρίθηκε άμεσα, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του θέματος, και βρίσκεται ήδη σε διαδικασία θεσμικής παρέμβασης. Έχουμε έρθει σε επικοινωνία, ώστε να συντονίσουμε ενέργειες για την προστασία τόσο των ασθενών όσο και της επιστημονικής ακεραιότητας του κλάδου μας.

Θα θέλατε να απευθύνετε στο κοινό κάποια σύσταση ή προειδοποίηση σχετική με τις παραπλανητικές μεθόδους που μπορεί να συναντήσουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ορισμένες ιστοσελίδες;

Η σύστασή μας προς το κοινό είναι να είναι ιδιαίτερα προσεκτικό απέναντι σε υπερβολικές υποσχέσεις «γρήγορης και ανώδυνης» θεραπείας που συχνά προβάλλονται στο διαδίκτυο. Οι ασθενείς θα πρέπει να ζητούν πάντα δεύτερη γνώμη και να εμπιστεύονται μόνο ιατρούς που τεκμηριώνουν τις προτάσεις τους με βάση διεθνείς επιστημονικές κατευθυντήριες οδηγίες και αποδεδειγμένα δεδομένα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ε.Ε.Χ.Ο.Τ. σκοπεύει να συμπεριλάβει και να αναπτύξει στην επίσημη ιστοσελίδα της ειδικό σημείο που θα αφορά στην έγκαιρη ενημέρωση των ασθενών.

Θα θέλαμε να προσθέσουμε ότι η Ε.Ε.Χ.Ο.Τ. στηρίζει κάθε θεσμική προσπάθεια που διασφαλίζει την ποιότητα των ιατρικών υπηρεσιών και την προστασία των ασθενών. Παράλληλα, συνεχίζουμε να ενημερώνουμε τα μέλη μας για την αυστηρή τήρηση των κανόνων δεοντολογίας, ώστε να διαφυλάσσεται το κύρος της ορθοπαιδικής χειρουργικής στην Ελλάδα.

Τα Αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) καλούν τους ταξιδιώτες προς την Κίνα να λάβουν αυξημένα μέτρα προφύλαξης, λόγω επιδημίας του ιού τσικουνγκούνυα στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ. Σύμφωνα με ανακοίνωση της 1ης Αυγούστου, τα περισσότερα καταγεγραμμένα κρούσματα εντοπίζονται στην πόλη Φοσάν.

Οι αρχές συνιστούν τη χρήση ενδυμάτων που καλύπτουν πλήρως το σώμα, όπως μακρυμάνικα πουκάμισα και παντελόνια, καθώς και διαμονή σε χώρους με κλιματισμό ή με σήτες στα ανοίγματα, ώστε να περιορίζεται η έκθεση σε κουνούπια.

Το CDC προτείνει τον εμβολιασμό κατά του τσικουνγκούνυα σε όσους ταξιδεύουν σε περιοχές με επιδημιολογική έξαρση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι διαθέσιμα δύο εμβόλια: ένα εμβόλιο εξασθενημένου ιού, εγκεκριμένο για άτομα 18 ετών και άνω, και ένα βασισμένο σε σωματίδια όμοια με αυτά του ιού, για ηλικίες από 12 ετών και άνω.

Ωστόσο, οι υγειονομικές αρχές των ΗΠΑ έχουν αναστείλει προσωρινά τη χορήγηση του πρώτου τύπου σε άτομα ηλικίας 62 έως 89 ετών, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες για ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.

Το CDC επισημαίνει ότι οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να συζητούν με κάθε ταξιδιώτη ξεχωριστά τα πιθανά οφέλη και κινδύνους του εμβολιασμού, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ηλικία, τις υποκείμενες παθήσεις, τον προορισμό, τη διάρκεια του ταξιδιού και τις προγραμματισμένες δραστηριότητες. Η ταξιδιωτική οδηγία έχει χαρακτηριστεί επιπέδου 2, σε σύστημα τεσσάρων επιπέδων επικινδυνότητας.

Ο ιός τσικουνγκούνια μεταδίδεται στον άνθρωπο μέσω τσιμπήματος μολυσμένου κουνουπιού και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πρόκειται για ιογενή νόσο που προκαλεί πόνο και οίδημα στις αρθρώσεις, καθώς και πονοκέφαλο. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως τέσσερις έως οκτώ ημέρες μετά το τσίμπημα, και συχνά συγχέονται με αυτά του δάγκειου πυρετού ή του ιού Ζίκα, γεγονός που καθιστά δυσχερή την ακριβή καταγραφή των κρουσμάτων, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Στην Κίνα, χιλιάδες περιστατικά έχουν επισήμως καταγραφεί στην επαρχία Γκουανγκντόνγκ. Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές της εφημερίδας The Epoch Times, κάτοικοι της περιοχής δήλωσαν ότι οι τοπικές αρχές επέβαλαν υποχρεωτικές καραντίνες, ενώ υπήρξαν αναφορές ότι το Πεκίνο έχει υποτιμήσει κατ’ επανάληψη την έκταση επιδημιών, μεταξύ των οποίων και η COVID-19.

Πέραν της Κίνας, το CDC έχει εκδώσει σχετικές ταξιδιωτικές οδηγίες και για άλλες χώρες όπου καταγράφεται έξαρση του τσικουνγκούνυα, όπως η Βολιβία, η Κένυα και η Σομαλία. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC), περισσότερα από 240.000 κρούσματα και 90 θάνατοι έχουν αναφερθεί σε δεκαέξι χώρες ή εδάφη κατά το τρέχον έτος.

Οι γυναίκες σε ενδιαφέρουσα καλούνται να επανεξετάσουν το ενδεχόμενο ταξιδιού σε περιοχές με έξαρση, καθώς – όπως τονίζουν τα CDC – η μετάδοση του ιού από τη μητέρα στο έμβρυο μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή νόσηση του νεογνού.

Η Δρ Ντιάνα Ρόχας Άλβαρεζ, αξιωματούχος του ΠΟΥ, ανέφερε σε ενημέρωση Τύπου τον Ιούλιο ότι ο Οργανισμός υποστηρίζει τις πληγείσες χώρες μέσω ανάπτυξης διαγνωστικών τεστ, κατάρτισης ιατρικού προσωπικού και ενίσχυσης των δράσεων για τον έλεγχο των πληθυσμών των κουνουπιών. Η ίδια τόνισε ότι δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον τσικουνγκούνυα, και ως εκ τούτου η πρόληψη με αποφυγή τσιμπημάτων είναι κρίσιμη.