Συνεχίζει την καλοκαιρινή της περιοδεία η Ορέστεια του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου, παράσταση-σταθμός στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου, με τελικό της προορισμό το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου. Η Ορέστεια, στην πρώτη συνεργασία του διεθνούς καταξιωμένου Έλληνα σκηνοθέτη και δασκάλου με το Εθνικό Θέατρο, ταξιδεύει σε επιλεγμένους σταθμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μια εμπειρία για όσους θέλουν να ζήσουν — για πρώτη ή για μία ακόμη φορά — μια παράσταση η οποία κατορθώνει να αφηγηθεί, εν τέλει, την ιστορία της ίδιας της ανθρωπότητας.
Η Ορέστεια έκανε πρεμιέρα στην Επίδαυρο το 2024, ακολούθησε περιοδεία στην Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ κατόπιν παρουσιάστηκε στη Βιτσέντσα της Ιταλίας — όπου άνοιξε τον 77ο Κύκλο Κλασικών παραστάσεων στο ιστορικό θέατρο Olimpico — καθώς και στη μακρινή Κίνα, στο Huichang Theater Village. Η παράσταση έτυχε θερμής υποδοχής τόσο από τους θεατές που την παρακολούθησαν όσο και από τα εγχώρια και διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Μετά το Θέατρο Βράχων στον Βύρωνα και το Αρχαίο Θέατρο Δίου στην Κατερίνη, η Ορέστεια ταξιδεύει στο Ανοιχτό Θέατρο Φλόκα στην Αρχαία Ολυμπία (10/7), στο Θέατρο Δάσους στη Θεσσαλονίκη (17/7), στο Θέατρο Φρύνιχος στους Δελφούς (25 και 26/7) και στο Αρχαίο Θέατρο στην Καβάλα (2 και 3/8). Τελικός προορισμός της καλοκαιρινής της περιοδείας, ο τόπος από όπου ξεκίνησε τη διαδρομή της, το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (22 και 23/8), όπου και θα ολοκληρωθεί ο κύκλος του Φεστιβάλ. Λίγες ημέρες αργότερα (29 και 30/8) θα φιλοξενηθεί στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου Art Carnuntum, στην Αυστρία.
Το Φεστιβάλ Δελφών «Το Λάλον Ύδωρ» είναι η πιο σημαντική δραστηριότητα του Δικτύου Δελφών και αποτελεί πρωτοβουλία του Δήμου Δελφών, του Δήμου Δωρίδας και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Δημήτρη Μαραμή.
Το πρόγραμμα διατρέχει τον Ιούλιο και το πρώτο μισό του Αυγούστου, καλύπτοντας ένα ευρύ μουσικό φάσμα, που «εστιάζει στη σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία συνδέοντάς τη με το θέατρο και τον ποιητικό λόγο, με την ιστορία, την παράδοση και το μέλλον», όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του φεστιβάλ.
Παράλληλα με τις μουσικές εκδηλώσεις, η Δημόσια Βιβλιοθήκη Δελφών θα πραγματοποιήσει τέσσερα εργαστήρια στο πλαίσιο του φεστιβάλ: δέρματος, παραμυθιού, αρχαίας λύρας και κεραμικής, που θα πραγματοποιηθούν στις 10 & 11 Ιουλίου, 15 Ιουλίου, 21 Ιουλίου και 30 Ιουλίου αντίστοιχα. Η συμμετοχή είναι ελεύθερη, με απαραίτητη την κράτηση θέσης.
* * * * *
Την Παρασκευή 18 Ιουλίου, η Νεφέλη Φασούλη και η μουσική της μπάντα της μας καλούν να μοιραστούμε μία εμπειρία γεμάτη χρώματα, εμπνευσμένη από τις μουσικές της Μεσογείου και της Ανατολής, το post- punk, τα 70s και τα λαϊκά 45άρια.
* * * * *
Τη Δευτέρα 21 Ιουλίου, οι παρευρισκόμενοι θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν μία συναυλία αρχαίας λύρας από το Πρώτο Επίσημο Πρόγραμμα Διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Λύρας του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ. του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, που κλείνει τον δεύτερο χρόνο λειτουργίας του.
Οι λυριστές, αποτελούμενοι από τους Νίκο Ξανθούλη, στην αρχαία λύρα και στη βάρβιτο, την Ευαγγελία Κοψαλίδου στην αρχαία λύρα και τη Σοφία Καρακούτα στο τραγούδι, οι οποίοι είναι καθηγητές της ομάδας αλλά και έμπειροι καθοδηγητές, θα συμμετέχουν με τους σπουδαστές στην τελική παρουσίαση του εργαστηρίου και συναυλίας τους. Θα ακουστούν έργα για λύρα και λυρωδίες μαγικές στον τόπο που η λύρα τιμήθηκε όσο κανένα άλλο όργανο, αποτίνοντας φόρο τιμής στον Ομφαλό της Γης, εκεί όπου ξεκίνησαν όλα.
* * * * *
Η Παρασκευή 1η Αυγούστου είναι αφιερωμένη στα swing, τα mambo και τα λαϊκά του Μανώλη Χιώτη, σε επιμέλεια της Λίνας Νικολακοπούλου, με τον Μανώλη Καραντίνη στο μπουζούκι και τους Γεράσιμο Ανδρεάτο και Ασπασία Στρατηγού.
Ο Μανώλης Χιώτης ήταν αυτός που προσέθεσε την τέταρτη χορδή στο μέχρι τότε τρίχορδο μπουζούκι και έπαιξε σε μεγάλες ταχύτητες ρυθμούς και μοτίβα που άλλαξαν το τοπίο της διασκέδασης της χώρας, εισάγοντας λατινοαμερικάνικους ρυθμούς στα κέντρα όπου εμφανιζόταν, με παρτενέρ του τη σπουδαία Μαίρη Λίντα.
Στο φεστιβάλ, θα ακουστούν οι βασικοί σταθμοί όλης της μουσικής του πορείας και εξέλιξης.
* * * * *
Την Κυριακή 3 Αυγούστου θα παρουσιαστεί η μουσική παράσταση «Των Χθεσινών Πατήματα των Μπροστινών Γιοφύρια», η οποία αναδεικνύει την παράδοση -με την κυριολεκτική της έννοια- των εθίμων και χορών από τον πλούσιο ελληνικό λαϊκό πολιτισμό, από τους μεγαλύτερους στους νεότερους, μέσα από την βιωματική συμμετοχή τους στα διάφορα δρώμενα και χορούς που διαιωνίζουν την παράδοση μας.
Παρουσιάζονται διάφορα ήθη και έθιμα από διάφορες περιοχές της χώρας μας και στη συνέχεια χοροί τής εκάστοτε περιοχής. Το βιωματικό δρώμενο παίρνει σάρκα και οστά μπροστά στα μάτια μας καθώς βλέπουμε ανθρώπους διαφόρων γενεών, μικρότερους και μεγαλύτερους, παιδιά και γονείς, να λειτουργούν μαζί, να χορεύουν μαζί, να γλεντούν μαζί και εν τέλει να συνυπάρχουν κατά τον πιο όμορφο τρόπο, μέσα από το μεγαλείο που μας προσφέρει απλόχερα ο ελληνικός λαϊκός πολιτισμός.
Την Παρασκευή 8 Αυγούστου, η νεοσύστατη ομάδα «Φάος» παρουσιάζει μια θεατρική διασκευή της Φόνισσας του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που γράφτηκε το 1903. Η διασκευή και η σκηνοθεσία έγινε από τον γνωστό για τις μουσικοθεατρικές του προσεγγίσεις σκηνοθέτη Θοδωρή Αμπαζή. Δεκατέσσερις ηθοποιοί επί σκηνής ερμηνεύουν το κείμενο του Παπαδιαμάντη με σεβασμό και ευαισθησία, μετατρέποντας την περίφημη γλώσσα του Παπαδιαμάντη – ομιλούμενη λαϊκή γλώσσα, σκιαθίτικοι ιδιωματισμοί, μικτή καθαρεύουσα με στοιχεία δημοτικής, αλλά και αμιγής καθαρεύουσα – σε νότες και μετατρέποντας την «εσωτερική μουσική» σε σκηνική δράση.
* * * * *
Για την Κυριακή 10 Αυγούστου έχει προγραμματιστεί μία βραδιά ελληνικής και βιεννέζικης οπερέτας, με τη σοπράνο Μαρία Κόκκα και τον τενόρο Αντώνη Κορωναίο να ερμηνεύουν άριες και ντουέτα των αντιπροσωπευτικότερων έργων της Βιεννέζικης και Αθηναϊκής Οπερέτας, όπως ο «Βαφτιστικός» του Θεόφραστου Σακελλαρίδη και οι «Απάχηδες των Αθηνών» του Νίκου Χατζηαποστόλου μαζί με τη «Νυχτερίδα» του Γιόχαν Στράους του νεότερου και την «Εύθυμη Χήρα» του Φραντς Λέχαρ. Στο πιάνο συνοδεύει ο Σπύρος Σουλαδάκης.
* * * * *
Τη Δευτέρα 11 Αυγούστου φιλοξενείται μία μουσική παράσταση του Δημήτρη Μπάση, ενός από τους σημαντικότερους λαϊκούς τραγουδιστές της γενιάς του, που θα περιλαμβάνει μεγάλες επιτυχίες από την προσωπική του δισκογραφία, τραγούδια κορυφαίων δημιουργών, μοναδικές ερμηνείες, αληθινή ψυχαγωγία και νοσταλγία. Μαζί του η Βίκυ Καρατζόγλου.
* * * * *
Την Τρίτη 12 Αυγούστου, η Βιολέτα Ίκαρη θα τραγουδήσει από τα διαχρονικά λαϊκά διαμάντια των μεγάλων δημιουργών μέχρι τα τραγούδια του τώρα μπλεγμένα με τις αγαπημένες στιγμές της προσωπικής της δισκογραφίας μα και την καινούργια σοδειά τραγουδιών της.
* * * * *
Η Τετάρτη 13 Αυγούστου, τελευταία ημέρα του φεστιβάλ, είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μίμη Πλέσσα. Στο πρώτο μέρος θα παρουσιαστεί η τζαζ πλευρά του από το Giorgos Tsolis trio, αποκαλύπτοντας την οικουμενικότητα της μουσικής γλώσσας του συνθέτη, ενώ στο δεύτερο μέρος η Ορχήστρα Μίμης Πλέσσας θα παρουσιάσει πολυαγαπημένα τραγούδια από τον Ελληνικό Κινηματογράφο και όχι μόνο. Ερμηνεύουν δύο σημαντικοί τραγουδιστές, που επίσης ερμηνεύουν χρόνια το ρεπερτόριο του Μίμη Πλέσσα, ο Δημήτρης Μπάσης και η Ελένη Πέτα.
* * * * *
Περισσότερες πληροφορίες για το φεστιβάλ, το πρόγραμμα των εκδηλώσεων του 2025 και για τα εργαστήρια της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Δελφών μπορείτε να δείτε εδώ.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου σας προσκαλούν στην προβολή της ταινίας «Σκάμματα» στον αύλειο χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Μεγάρων, την Τετάρτη 9 Ιουλίου 2025, στις 21:00. Η προβολή της ταινίας πραγματοποιείται με την αρωγή του Πολιτιστικού Συλλόγου «Θέογνις» και του Δήμου Μεγαρέων και θα έχει ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Θα ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση που θα συντονίζουν οι συνδιοργανωτές της προβολής. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων θα είναι ανοιχτό πριν την έναρξη της προβολής, από τις 20:15.
Σχετικά με το ντοκιμαντέρ
Το ντοκιμαντέρ «Σκάμματα» είναι μια παραγωγή του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, σε σκηνοθεσία Δανάης Στυλιανού (έτος παραγωγής 2024).
Πενήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, Κύπριοι και ξένοι αρχαιολόγοι, καθώς και μέλη του τότε προσωπικού του Τμήματος Αρχαιοτήτων, ανασκάπτουν την προσωπική μνήμη, ψηλαφούν το συλλογικό τραύμα του πολέμου και σκιαγραφούν τις συνέπειές του στην κυπριακή αρχαιολογία.
Συνυφαίνοντας αρχειακό υλικό από ανασκαφές, με συγκλονιστικές προσωπικές μαρτυρίες, το ντοκιμαντέρ «Σκάμματα» αναδεικνύει σημαντικές στιγμές της κυπριακής αρχαιολογίας, πριν και μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974. Για να δείτε το τρέιλερ, πατήστε εδώ.
Έχει σουρουπώσει, όμως ο ουρανός παραμένει φωτεινός. Παίρνει τα χρώματα του Γαλαξία, των αστεροειδών και των πλανητών. Στον πρασινωπό καμβά του προβάλλουν πολλές χιλιάδες από τα ουράνια σώματα που φιλοξενεί. Όσοι έχουν την τύχη να βλέπουν αυτό το θέαμα στο μοναδικό στην Ελλάδα δάσος ερυθρελάτης, αφήνουν τη φωνή του Κυριάκου να κατευθύνει το βλέμμα τους, να τους μιλά για την Καλλιστώ, τη Μικρή και Μεγάλη Άρκτο, το Τρίγωνο του Καλοκαιριού, ενώ καταφέρνουν να εντοπίσουν ακόμα και το μακρινότερο αντικείμενο που μπορεί να δει το γυμνό μάτι: τον Γαλαξία της Ανδρομέδας.
Είναι η κατάληξη της μέρας μετά από μία πρωτόγνωρη και απολύτως διαφορετική εκδρομή στο δάσος της Ελατιάς στο νομό Δράμας, ένα σημείο συγκλονιστικής ομορφιάς με μηδενική φωτορύπανση. Ο Κυριάκος Μιχαηλίδης, ο οποίος ασχολείται με την ερασιτεχνική αστρονομία για περισσότερα από 20 χρόνια, κατάφερε να «παντρέψει» αυτήν, καθώς και άλλες του μεγάλες αγάπες (όπως η πόλη του, το βουνό, η φωτογραφία, η μαγειρική, το καλό κρασί), με τη βασική του απασχόληση: το τουριστικό γραφείο που λειτουργεί στην πόλη της Δράμας από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 και διοικεί μόνος του τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια.
«Την περίοδο του COVID, που τα τουριστικά γραφεία ήταν κλειστά για δύο χρόνια, είχα άπλετο χρόνο και πολλές ιδέες. Δημιούργησα το κομμάτι του εναλλακτικού εισερχόμενου τουρισμού στη Δράμα, θέλοντας να αλλάξω την αίσθηση που έχουν πολλοί ότι ο εναλλακτικός τουρισμός είναι ‘χύμα’. Έτσι, από το 2022 και μετά, αρχίσαμε να δημιουργούμε εμπειρίες ζωής και να συνδυάζουμε υπηρεσίες ώστε να δημιουργούμε νέα τουριστικά προϊόντα», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο ο Κυριάκος Μιχαηλίδης.
Σταδιακά, τα jeep tour που διοργάνωνε στο Φρακτό, το Νέστο, την Ελατιά και αλλού, για παρέες, για μικρά γκρουπ των είκοσι ατόμων ή μεγάλα πεζοπορικά γκρουπ με περισσότερα από 35 άτομα, άρχισαν να συνδυάζονται με brunch υψηλής αισθητικής, μαγειρική στο σημείο, ειδυλλιακές βραδιές κρασιού με εικόνες βγαλμένες από ταινία, αλλά και -στην πραγματικότητα- ταινίες, σε ένα πραγματικό θερινό σινεμά που στήνεται κάτω από τ’ αστέρια.
Πεντάστερο τραπέζι κάτω από ουρανό χιλιάδων αστεριών
Ζεστό ρυζόγαλο με κανέλα, που μόλις μαγειρεύτηκε στη μικρή κατσαρόλα πάνω στο γκαζάκι, κριθαράκι με παραδοσιακό, τοπικό λουκάνικο, χειροποίητο μπέργκερ με μπιφτέκι από κρέας της περιοχής και καραμελωμένα κρεμμύδια, αλλά και φημισμένο Δραμινό κρασί στα κατάλληλα γυάλινα ποτήρια, συνοδευόμενο από μια πιατέλα εκλεκτών τυριών, αλλαντικών και άλλων εδεσμάτων, σερβίρονται την κατάλληλη ώρα της ημέρας στο τραπέζι με το καρό τραπεζομάντιλο, που στήθηκε σε ένα ξέφωτο του πυκνού δάσους.
«Δίνουμε πολύ μεγάλη βάση στην αισθητική. Το ότι είμαστε στο δάσος και δεν έχουμε τόσο μεγάλη ευελιξία ή παροχές, δεν σημαίνει κάτι. Θέλω η εικόνα μέσα στο δάσος να είναι πολύ όμορφη, όπως την έχουμε στο νου μας από κάποιες ταινίες», λέει χαρακτηριστικά ο κος Μιχαηλίδης, που υπογραμμίζει ότι τα περισσότερα μέλη της ομάδας θέλουν να συμμετέχουν στη διαδικασία της μαγειρικής, ενώ εξηγεί πόσο μεγάλη οργάνωση απαιτείται για να στηθεί το παραμυθένιο σκηνικό, με μεταφορά -μεταξύ άλλων- ψυγείου, φιαλών, πυροσβεστήρα…
Ωστόσο, όπως τονίζει, όλο αυτό είναι και πιο ευχάριστο και πιο εύκολο σε σχέση με ό,τι έκανε πριν. «Επειδή ασχολήθηκα πολλά χρόνια με τον γενικό τουρισμό, θεωρώ ότι είναι πιο δύσκολο να πας π.χ. με εκατό άτομα στην Καππαδοκία, να έχεις να συνεννοηθείς για τη διαμονή και το πρόγραμμά τους… Εδώ, λόγω τού ότι είναι στην πόλη μου και στην περιοχή μου, μου φαίνονται όλα πολύ εύκολα και με ένα τηλέφωνο μου λύνονται τα χέρια», σημειώνει. Για τον λόγο αυτό έχει ξεκινήσει συνέργειες και με άλλους φορείς. «Συνεργάζομαι με τα περισσότερα οινοποιεία της περιοχής που ασχολούνται με τον οινοτουρισμό, με μονάδες, με τα σπήλαια… Θέλω οι εκδρομές μας να μην είναι καθαρά αθλητικές ή σκέτη πεζοπορία. Γι’ αυτό τις ‘ντύνουμε’ πάντα με πολιτισμικά στοιχεία, καταλήγοντας για παράδειγμα σε κάποιο οινοποιείο για γευσιγνωσία κρασιού είτε στο Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη -το μοναδικό ποτάμιο σπήλαιο της Ελλάδας- ή στο Φαράγγι του Αγγίτη για να δούμε τις σπηλαιογραφίες των 8.000 ετών», εξηγεί.
Επιπλέον, επιλέγει πάντα να στηρίζει και να ενισχύει την τοπική αγορά. «Αν κάνω καλό στην πόλη μου, θα έχω κι εγώ δουλειά, που μένω εδώ και θέλω να ζω εδώ γιατί μου αρέσει. Δηλαδή, είναι όλα μια αλυσίδα», καταλήγει.
Σινεμά στον …παράδεισο
Η ομάδα, αφού περπάτησε για ώρα στο δάσος, βρέθηκε σε ένα λιβάδι και, πίσω από τις πανύψηλες ερυθρελάτες, ετοιμάζεται να παρακολουθήσει μία ταινία με …πρωταγωνιστή τη φύση. Το πανί μήκους πέντε μέτρων στήνεται σε μια ειδική κατασκευή σχήματος Π και στολίζεται με λαμπάκια γύρω γύρω. Ένας αντιστροφέας (inverter) μετατρέπει το ρεύμα του αυτοκινήτου σε 220 βολτ, όπου συνδέεται ο προτζέκτορας.
«Αυτό είναι το ‘σαλόνι’ μας και όταν σουρουπώνει αρχίζει να παίζει η ταινία, σε ανάλυση 4K. Οι θεατές απολαμβάνουν παραδοσιακό ρακόμελο από τη Δράμα, γιατί οι θερμοκρασίες το βράδυ είναι χαμηλές, ακόμη και τους θερινούς μήνες», αναφέρει ο κος Μιχαηλίδης, περιγράφοντας κάτι που δεν μπορεί να γίνει κατανοητό αν δεν το ζήσει κάποιος. «Μας χάρισες μια στιγμή ευτυχίας και δεν έχουμε πολλές στη ζωή μας», «Εδώ είναι σαν να ανασαίνεις ξανά», «Μα τι ζήσαμε! Ήταν απίστευτο!», είναι μόνο κάποιες από τις φράσεις που εισέπραξε σαν την πιο πολύτιμη ανταμοιβή του.
Σκέφτεται ακόμα ότι όλη αυτή η αναγνώριση που δέχεται θα έκανε περήφανο τον πατέρα του Γιώργο, έναν ανοιχτόμυαλο και πολύ αγαπητό άνθρωπο στην κοινωνία της Δράμας, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 60 ετών και ο οποίος εμπιστεύτηκε την επιχείρησή του στον 27χρονο -τότε- γιο του, από τότε που ήταν μόλις 50 ετών και απολύτως υγιής. Αντίστοιχα, επιθυμεί να περάσει στα δικά του παιδιά την αγάπη για τη φύση και το βουνό, γιατί πιστεύει ότι όσο πηγαίνει ο άνθρωπος στα δάση, τόσο αυτά προστατεύονται.
Το Αθέατο Μουσείο είναι η επιτυχημένη δράση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου που προβάλλει επιλεγμένες αρχαιότητες από τον κόσμο των αποθηκών. Μετά από δεκάδες θαυμάσια αντικείμενα που παρουσιάστηκαν έως τώρα, το Αθέατο Μουσείο υποδέχεται τον «κρατήρα του άρχοντα από το Λευκαντί».
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα χάλκινα αγγεία του αρχαίου κόσμου, που κατασκευάστηκε στην Κύπρο γύρω στο 1100 π.Χ. και χρησίμευσε για τελευταία φορά ως τεφροδόχο αγγείο σε μια από τις εμβληματικότερες ταφές της Εποχής του Σιδήρου. Ο «κρατήρας του άρχοντα» εντοπίστηκε θαμμένος στο μέσον ενός μνημειώδους κτηρίου του 10ου αιώνα π.Χ. στο Λευκαντί της Εύβοιας, το 1981. Περιείχε τα καμένα οστά ενός άνδρα και μαζί, ένα από τα μεγαλύτερα σωζόμενα υφάσματα της αρχαιότητας. Στον ίδιο τάφο βρέθηκαν τα όπλα του νεκρού και τα σκελετικά κατάλοιπα μιας νέας γυναίκας με πολύτιμα κοσμήματα. Σε διπλανό σκάμμα είχαν θυσιαστεί τέσσερα νεαρά άλογα, πρακτική που θυμίζει τον ομηρικό τρόπο ταφής ενός ήρωα.
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
Ο μέγας χάλκινος κρατήρας που είχε συνθλιβεί και θρυμματιστεί σε εκατοντάδες μικρά κομμάτια, μεταφέρθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Συντηρήθηκε, μελετήθηκε και ανατάχθηκε, χάρη στην επίπονη εργασία τριών διαδοχικών γενεών συντηρητών, του αείμνηστου Χ. Χατζηλιού, του Τ. Μαγνήσαλη και του Ι. Δαμίγου το 1983-1984, καθώς και των Γ. Καραμαργιού, Γ. Μακρή, Π. Φελέρη και Μ. Κοντάκη κατά τα έτη 2022-2025.
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
«Ο κρατήρας του άρχοντα από το Λευκαντί» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Αίθουσα του Βωμού (αίθ. 34) από την Τετάρτη 11 Ιουνίου ως τη Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2025, πριν να μεταφερθεί οριστικά στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαλκίδας, «Αρέθουσα».
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
Στις 6 Ιουλίου και στις 3, 10 και 24 Αυγούστου, ημέρα Κυριακή, καθώς και στις 9 Ιουλίου και στις 6, 13 και 27 Αυγούστου ημέρα Τετάρτη, ώρα 13:00 μ.μ., αρχαιολόγοι και συντηρητές του Μουσείου υποδέχονται τους επισκέπτες στον χώρο της έκθεσης και συνομιλούν μαζί τους για τη συγκλονιστική ταφή του άρχοντα από το Λευκαντί, για τα ομηρικά χαρακτηριστικά της Εποχής του Σιδήρου, καθώς και για την οδύσσεια της συντήρησης ενός από τα πιο δύσκολα και πιο εμβληματικά χάλκινα σκεύη του αρχαίου κόσμου, που συνιστά ένα επίτευγμα τεχνογνωσίας και καινοτόμων εφαρμογών των συντηρητών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)
Ημερομηνίες παρουσιάσεων:
Κυριακές: 6 Ιουλίου και 3, 10 και 24 Αυγούστου, ώρα έναρξης 13:00 Τετάρτες: 9 Ιουλίου και 6, 13 και 27 Αυγούστου, ώρα έναρξης 13:00
Οι παρουσιάσεις θα πραγματοποιηθούν στα ελληνικά.
Για τα νέα πολύτιμα εκθέματα του Αθέατου Μουσείου και τις ημερομηνίες παρουσιάσεων, δείτε στο συνημμένο υλικό καθώς και στον παρακάτω σύνδεσμο.
Το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης»-Κέντρο Εθνομουσικολογίας, στο πλαίσιο του διετούς κύκλου δράσεων «Μουσικά χωριά στην πόλη» (2024-2025) επιδιώκει μέσα από μια σειρά εκδηλώσεων να φωτίσει όψεις της μουσικής καθημερινότητας στην πόλη, τους τρόπους που η μουσική κληρονομιά εξελίσσεται και μεταβιβάζεται στον αστικό χώρο, μέσα από τη δράση μουσικών κοινοτήτων, μουσικών χωριών στην πόλη.
Φέτος, το Μουσείο δίνει βήμα επικοινωνίας σε τοπικούς, εθνοτοπικούς συλλόγους και παρέες με μουσικοχορευτική δραστηριότητα, καθώς και σε δίκτυα μουσικών που δραστηριοποιούνται στις γειτονιές της Αθήνας, αναδεικνύοντας τη δράση τους και τη σημασία τους τόσο για τη μουσική κληρονομιά όσο και για τη ζωή των ανθρώπων στην πόλη.
Σύμφωνα με τη Βασιλική Πολυζώη, διευθύντρια του ΜΕΛΜΟΦΑΚΕ, «πρόκειται για κοινότητες, φορείς της ζωντανής μουσικής κληρονομιάς, που διακινούν και μεταδίδουν γνώση, μάθηση, μνήμη αλλά κυρίως το αίσθημα της από κοινού δημιουργίας και δράσης».
Παράλληλα, το Μουσείο επιδιώκει να φωτίσει τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι σε διάφορες γειτονιές της πόλης αναζητούν μέσα από την παραδοσιακή μουσική το αίσθημα του ανήκειν και της συνέχειας στον χρόνο, δημιουργούν σχέσεις και μοιράζονται κοινές αρχές και αξίες.
Στο πλαίσιο αυτό, ένας εμβληματικός ιστορικός σύλλογος της πόλης, σημείο αναφοράς για τους απογόνους προσφύγων χαμένων, γεωγραφικά, πατρίδων της Ανατολής, δύο σύλλογοι ή/και παρέες με το βλέμμα τους στραμμένο στις νησιωτικές πατρίδες, μουσικοί, χοροδιδάσκαλοι και μουσικά σχήματα της πόλης, μαζί τους και η παλαιότερη Στρατιωτική Μουσική προσκλήθηκαν από το Μουσείο για να παρουσιάσουν το δικό τους μουσικό χωριό, τη δική τους μουσική κοινότητα, μέσα από τις εμπειρίες των μελών τους, τη μουσική και άλλη δράση τους. Δύο δημοσιογράφοι-μουσικοί και ένας ηθοποιός ανέλαβαν να διευκολύνουν τη συζήτηση με το κοινό.
Καθένας από τους συμμετέχοντες επεξεργάστηκε, οργάνωσε και προλόγισε ένα μουσικό, μουσικοχορευτικό ή άλλο πρόγραμμα, αναδεικνύοντας ψηφίδες στο πολύχρωμο μωσαϊκό της μουσικής καθημερινότητας στην πόλη.
Έξι μουσικές και μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις και συζητήσεις, που ξεκινούν την 1η Ιουλίου και ολοκληρώνονται στις 27 Σεπτεμβρίου 2025, με τη συμμετοχή:
• τριών συλλόγων ή/και παρεών με σημείο αναφοράς τους τον τόπο καταγωγής των μελών τους
• μιας παρέας μουσικών, ερευνητών, χοροδιδασκάλων που ενώνουν τις δυνάμεις τους για να διερευνήσουν την ανοιχτή κοινότητα που δημιουργείται στην πόλη γύρω από τις μουσικές σκηνές, τις ταβέρνες, τα καλοκαιρινά φεστιβάλ…
• μουσικών που συναντώνται στο Μουσείο για να τιμήσουν τον δάσκαλο και συνεργάτη τους Νίκο Σαραγούδα
• της παλαιότερης Στρατιωτικής Μουσικής, που γιορτάζει τα 200 χρόνια συνεχούς μουσικής παρουσίας και προσφοράς,
θα φωτίσουν όψεις αυτής της πλούσιας μουσικής ζωής που ανθίζει στην πόλη, στην αυλή του Μουσείου, στην Πλάκα.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
Τρίτη 1η Ιουλίου
Γλεντώντας στο μεγάλο χωριό της Αθήνας, ανακαλύπτοντας τα γλέντια στα κουτούκια, τις ταβέρνες και τις μουσικές σκηνές της πόλης
19:30 | ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ
Συμμετέχουν οι μουσικοί Μυρσίνη Ποντικοπούλου-Βενιέρη και Αλέξανδρος Ριζόπουλος, η φωτογράφος – δασκάλα παραδοσιακών χορών Άρτεμις Λιάγκα, η δασκάλα παραδοσιακών χορών Χριστούλα Λύκου
Συντονίζει η Μάρω Παναγή
20:30 | ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Παίζουν τα Κιντέρια
Σάββατο 5 Ιουλίου
«Σύρ’ το (γ)αίμαν!»
Η καταγωγή μας μάς καλεί και μας ενώνει!
Σύλλογος Ποντίων «Αργοναύται – Κομνηνοί»
19:30 | ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ
Συμμετέχουν μέλη του Χορευτικού και των άλλων Πολιτιστικών Τμημάτων του Συλλόγου
Συντονίζει ο Λευτέρης Καταχανάς
20:30 | ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
Χορεύουν μέλη του Χορευτικού Τμήματος του Συλλόγου
Το Μουσείο Κοτσανά – Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας καλεί τους μικρούς του φίλους, από 6 έως 12 ετών, να περάσουν μία ολόκληρη νύχτα στo Μουσείo Κοτσανά στην Αθήνα και να νιώσουν αρχαίοι Έλληνες μέσα από πρωτότυπες δημιουργικές δράσεις που θα τους συναρπάσουν!
Το ταξίδι στους χώρους του Μουσείου θα ξεκινήσει το Σάββατο 19 Ιουλίου, στις 20.00, με την υποδοχή των παιδιών.
Από τις 20.30 και μετά οι μικροί επισκέπτες θα ξεναγηθούν στους χώρους του Μουσείου και στη συνέχεια θα κληθούν να γίνουν μικροί «χειρώνακτες», δημιουργώντας το δικό τους έργο, εμπνευσμένοι από όσα έχουν δει. Ο αυτοσχεδιασμός των μικρών μας φίλων θα συνδέεται με τη μουσική, την ποίηση, τα εικαστικά και τα παιχνίδια. Στη συνέχεια, θα ακολουθήσει δείπνο ανάμεσα στις εφευρέσεις των αρχαίων Ελλήνων.
Η βραδιά θα συνεχιστεί δυναμικά, καθώς το νυχτερινό μουσείο είναι χώρος μυστηρίου και ψυχαγωγίας εκτός από χώρος διάδρασης και μάθησης. Οι μικροί επισκέπτες θα κληθούν να εντοπίσουν τον χαμένο Τετράντα του Ιππάρχου, τον οποίο έκρυψε η γλαύκα της θεάς Αθηνάς. Ήρθε η ώρα οι μικροί μας φίλοι να γίνουν ντετέκτιβ και να λύσουν το μυστήριο του χαμένου αντικειμένου.
Έχοντας βρει τη λύση, οι μικροί ερευνητές θα μπορέσουν να «μετρήσουν τ’ άστρα» και να ανακαλύψουν αστερισμούς, μυθικούς ήρωες και θρυλικά όντα που μας «κοιτούν» από ψηλά κάθε νύχτα!
Αφού έχουν χορτάσει από περιπέτεια και διασκέδαση, θα ετοιμαστούν για να περάσουν τη νύχτα τους «στρωματσάδα» στους χώρους του Μουσείου. Οι μύθοι των αρχαίων Ελλήνων θα τους βοηθήσουν να αφεθούν μαγεμένοι στην αγκαλιά του Μορφέα και να δουν τα πιο θαυμαστά όνειρα.
Το επόμενο πρωί, στις 8:00 π.μ., το ευφυές ξυπνητήρι του Πλάτωνα θα σημάνει το εγερτήριο, καλημερίζοντας τους μικρούς μας φίλους! Αφού πάρουν το πρωινό τους, θα τους αποχαιρετήσουμε με δώρα-έκπληξη στις 09.00 π.μ.
Κάθε παιδί θα πρέπει να έχει μαζί του: άνετα ρούχα, υπνόσακο, παντόφλες, οδοντόκρεμα, οδοντόβουρτσα και φακό!
* * * * *
Ημερομηνία διεξαγωγής: Σάββατο 19 Ιουλίου
Ώρα άφιξης στο Μουσείο: 20:00
Ώρα αποχώρησης: 9:00 π.μ.
Ηλικίες: παιδιά 6-12 ετών
Ανώτατος αριθμός συμμετεχόντων: 12 άτομα
Κόστος: Eπικοινωνήστε μέσω της τοποθεσίας Kotsanas Museum of Ancient Greek Technology
Σε εποχές δυσοίωνες, που ο πολιτισμός δεν υποστηρίζεται αρκετά, ο Δήμος Χαλανδρίου δρα διαφορετικά! Ενισχύει τις εικαστικές δράσεις και στηρίζει τις δημιουργικές δυνάμεις των δημοτών του. Στα πλαίσια των καλλιτεχνικών εργαστηρίων που οργανώνονται κάθε χρόνο, λειτουργεί από το 2017 και το Εργαστήρι Βιβλιοδεσίας Τέχνης, με την υποστήριξη της βιβλιοδέτριας Στέλλας Γεωργίου.
Κάθε δραστηριότητα στα πλαίσια του εργαστηρίου, έχει σαν σκοπό τη μετάδοση των μυστικών της βιβλιοδετικής τέχνης, την ανάπτυξη του αισθητικού κριτηρίου και την ενίσχυση του σεβασμού στο βιβλίο και τις τέχνες που περιβάλλουν την κατασκευή του. Και φέτος, όσοι παρακολούθησαν το εργαστήριο, εμπνεύστηκαν, αντάλλαξαν εμπειρίες και ιδέες και ανακάλυψαν τις τεχνικές και την αισθητική διαφόρων τύπων βιβλιοδεσίας.
Οι μαθητές και η δασκάλα τους σας καλούν με ενθουσιασμό την Κυριακή 22 Ιουνίου, στις 19:00, να δείτε κι εσείς τα αποτελέσματα της δουλειάς τους! Θα έχετε, μεταξύ άλλων εκπλήξεων και την ευκαιρία να παρακολουθήσετε ζωντανά την κατασκευή ενός βιβλίου (ανοιχτό μάθημα) και να συμμετέχετε ενεργά. Σας περιμένουμε!
Η έκθεση αφιερώνεται στον Σέργιο Γκάκα, μία σημαντική μορφή στην έμπνευση μας…
Ο Σέργιος Γκάκας ήταν αντιδήμαρχος Πολιτισμού στον Δήμο Χαλανδρίου από το 2014 μέχρι τον Οκτώβριο του 2024, που έφυγε από τη ζωή ξαφνικά.
Άνθρωπος του θεάτρου (σπούδασε στο Paris-XIII), συγγραφέας και ραδιοφωνικός παραγωγός, υποστήριξε όσο κανείς άλλος τον πολιτισμό στον Δήμο Χαλανδρίου και στάθηκε αιτία για τη μεγάλη ώθηση που έλαβαν οι πολιτιστικές δράσεις του δήμου.
Ο συγγραφέας Αχιλλέας Κυριακίδης τον αποχαιρέτησε με τα εξής λόγια: «Σημαντικός θεατράνθρωπος, σημαντικός ραδιοφωνικός παραγωγός, σημαντικός συγγραφέας (το έξοχο νουάρ μυθιστόρημά του ‘Κάσκο’ είναι ίσως το ‘Κιβώτιο’ της σύγχρονης ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας), σημαντικός πολίτης (σπουδαία η πολιτιστική δράση του στην Τοπική Αυτοδιοίκηση) και, πάνω απ’ όλα, σημαντικός άνθρωπος και φίλος. Σέργιος Γκάκας (1957-2024)».
Περισσότερα για τον Σ. Γκάκα, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
* * * * *
Δήμος Χαλανδρίου
Διεύθυνση Πολιτισμού
Παρουσίαση -ΈκθεσηKαλλιτεχνικής Bιβλιοδεσίας
Κυριακή 22 Ιουνίου 2025, ώρα 19:00
Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο, Φιλικής εταιρείας 12 και Τομπάζη 18
Το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων και το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM @ICOM-Hellenic National Committee) σας προσκαλούν σε μία γιορτή για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής, με δύο μουσικές/μουσικοθεατρικές εκδηλώσεις στην αυλή του Μουσείου, στην Πλάκα, στις 19 και 21 Ιουνίου.
Πέμπτη, 19 Ιουνίου, ώρα 20:30
«Μουσικές συγγένειες και διαδρομές 2025»
Το Μουσικό Σύνολο φοιτητών του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Εθνομουσικολογία και Μουσική Πράξη» του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. θα ερμηνεύσει επιλεγμένα κομμάτια παραδοσιακής μουσικής από όλο τον Ελληνισμό και τη Μεσόγειο, αναδεικνύοντας «μουσικές συγγένειες και διαδρομές» στη γειτονιά μας.
Οι φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών της Σχολής Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων θα παρουσιάσουν μια μουσικοθεατρική εκδήλωση για το έργο και την προσφορά του Σπύρου Περιστέρη (1896(;)-1966), κορυφαίας μουσικής προσωπικότητας που έχει συνδέσει το όνομά του με τη δισκογραφία του Μεσοπολέμου.
«Ένα φανταστικό ημερολόγιο που (υποτίθεται ότι) έγραψε ο Σπύρος Περιστέρης στο ταξίδι του στην Αμερική,
το 1935, γίνεται η αφετηρία για να ξετυλιχτεί το νήμα μιας εποχής φορτισμένης και μεταβατικής, τόσο για
την ιστορία της Ελλάδας όσο και για τη μουσική της διαδρομή.
Βασισμένη στη σύγχρονη εθνομουσικολογική έρευνα, η παράσταση επιχειρεί να σκιαγραφήσει το πέρασμα
από τους ήχους των κοσμοπολίτικων, πολυπολιτισμικών και πολυπληθυσμιακών μητροπόλεων όπως η Σμύρνη
και η Κωνσταντινούπολη, στη μουσική συνθήκη που δημιουργήθηκε στο νεότευκτο εθνικό κράτος. Κι όλα
αυτά υπό το φως της ολοένα και πλατύτερης διάδοσης και επικράτησης του ηχογραφημένου ήχου και της
μουσικής βιομηχανίας.
Ο Σπύρος Περιστέρης βίωσε από πρώτο χέρι αυτό το πέρασμα. Στο ταξίδι του προς την Αμερική έπαιζε μαντολίνο
στην ορχήστρα του υπερωκεανείου «Βύρων» με τα «Πολιτάκια», απηχώντας μια μουσική πραγματικότητα που παραπέμπει άμεσα στις μουσικές της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης. Την ίδια στιγμή, ήταν ο κύριος πρωταγωνιστής της εισόδου του μπουζουκιού στη δισκογραφία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να «γυρίσει η σελίδα» της ελληνικής μουσικής και να υποχωρήσουν σταδιακά τα σαντουρόβιολα και τα μαντολίνα.
Σε αυτήν την κομβική και μεταιχμιακή στιγμή, λοιπόν, στη μέση του ωκεανού, ο Σπύρος Περιστέρης θυμάται
και αναστοχάζεται…»
Οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων – UOI Dept of Music Studies, καθώς και το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο Μέλπως Μερλιέ του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.
Η έκθεση «Cartier» στο Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου, στο Λονδίνο, είναι η πρώτη έκθεση του είδους της στο Ηνωμένο Βασίλειο εδώ και σχεδόν 30 χρόνια. Με διάρκεια από τις 12 Απριλίου έως τις 16 Νοεμβρίου 2025, παρουσιάζει περισσότερα από 350 πολύτιμες δημιουργίες του Οίκου Καρτιέ, συμπεριλαμβανομένων απαράμιλλων δειγμάτων κοσμημάτων, ρολογιών και σχεδίων.
Ο Οίκος Καρτιέ είναι συνώνυμος με τη δημιουργικότητα, την πολυτέλεια, τη γνώση και τους συλλέκτες. Ο βασιλιάς Εδουάρδος Ζ΄ τον χαρακτήρισε περίφημα ως «κοσμηματοποιό των βασιλιάδων […] και βασιλιά των κοσμηματοποιών». Σημαντικά κομμάτια από βασιλικές συλλογές περιλαμβάνονται στην έκθεση, μέσω δανεισμού, με εξαιρετικό παράδειγμα την καρφίτσα με το διαμάντι Ουίλλιαμσον. Σχεδιασμένη ως λουλούδι τριαντάφυλλου, παραγγέλθηκε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β’ το 1953, τη χρονιά της στέψης της. Η σύνθεση αναδεικνύει ένα εξαιρετικά σπάνιο ροζ διαμάντι 23,6 καρατίων, γαμήλιο δώρο του 1947 στη νεαρή τότε πριγκίπισσα, που τοποθετήθηκε στο σχέδιο ως κάλυκας. Ο πολύτιμος λίθος είναι ένα από τα ωραιότερα ροζ διαμάντια που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ.
Ένα άλλο ξεχωριστό κομμάτι είναι το δαχτυλίδι αρραβώνων της Γκρέης Κέλλυ, με διαμάντι 10,47 κομμένο σε σχήμα σμαραγδιού. Η σταρ το φόρεσε στην τελευταία της ταινία, «High Society» (1956), και ανήκει στη συλλογή του παλατιού του Μονακό. Ένα άλλο κομμάτι με βασιλική προέλευση είναι η καρφίτσα με το ροζ κλιπ της πριγκίπισσας Μαργαρίτας, που αποκτήθηκε από τη Συλλογή Καρτιέ μετά την πώληση ορισμένων κοσμημάτων της στο Christies. Η καρφίτσα κατασκευάστηκε από το υποκατάστημα του οίκου στο Λονδίνο, το 1938. Η πριγκίπισσα, της οποίας το μεσαίο όνομα είναι Ρόουζ, φόρεσε το τρισδιάστατο άνθος από διαμάντια και πλατίνα στη στέψη της αδελφής της.
Η έκθεση «Cartier» καταγράφει την ιστορία του Οίκου από τις αρχές του 20ού αιώνα έως σήμερα, αν και οι ρίζες του φτάνουν μέχρι το 1847, χρονολογία ίδρυσής του από τον Λουί-Φρανσουά Καρτιέ. Ο Οίκος σημείωσε επιτυχία στη γαλλική υψηλή κοινωνία, η ξαδέρφη του Ναπολέοντα Γ’, με την πριγκίπισσα Ματθίλδη να είναι εξέχουσα προστάτιδα του. Ο γιος του Λουί-Φρανσουά, ο Αλφρέντ, ανέλαβε τον έλεγχο το 1874, ωστόσο, ήταν οι γιοι του, Λουί, Πιέρ και Ζακ, που μετέτρεψαν τον Οίκο Καρτιέ σε μια παγκόσμια αυτοκρατορία στις αρχές της δεκαετίας του 1900, προμηθεύοντας ηγεμόνες, Αμερικανούς μεγιστάνες και τιτάνες της βιομηχανίας.
Ο Λουί διεύθυνε το γραφείο στο Παρίσι, ο Πιερ το γραφείο της Νέας Υόρκης και ο Ζακ διαχειρίστηκε το Λονδίνο και όλες τις βρετανικές περιοχές, κυρίως την Ινδία. Στην έκθεση περιλαμβάνεται μια καρφίτσα από αμέθυστο, ζαφείρι, διαμάντια και πλατίνα που έφτιαξε ο Οίκος Καρτιέ στο Λονδίνο για τη σύζυγο του Ζακ, τη Νέλλυ.
Το σύνθημα των αδελφών Καρτιέ ήταν «Ποτέ μην αντιγράφεις, μόνο να δημιουργείς». Έμπνευση αντλούσαν από όλον τον κόσμο, από τα μοτίβα των περσικών χαλιών μέχρι τις γαλλικές διακοσμητικές τέχνες και την αρχιτεκτονική του 18ου αιώνα. Τα ιστορικά γαλλικά σχέδια αποτέλεσαν τη βάση για το Belle Epoque Garland Style, δημοφιλές στα κοσμήματα των αρχών του 20ού αιώνα που τελειοποίησε ο Καρτιέ.
Το στυλ αυτό ήταν εξαιρετικά ρομαντικό και λυρικό. Χρησιμοποιούσε συχνά μοτίβα όπως λουλούδια, φιόγκους, φούντες και βολάν, συχνά σε μια ολόλευκη παλέτα. Η πρωτοποριακή χρήση της πλατίνας ως μεταλλικό περίβλημα, στην οποία ο Λουί Καρτιέ υπήρξε καινοτόμος, έδινε την εντύπωση ότι τα διαμάντια αιωρούνται. Πριν από αυτό, οι λευκοί λίθοι τοποθετούνταν με χρυσό με ασημένια επένδυση, η οποία είχε πρακτικά και οπτικά μειονεκτήματα σε σχέση με την πλατίνα.
Στην έκθεση, ένα θαυμάσιο κομμάτι αυτής της εποχής που απαιτούσε την υψηλότερη δεξιοτεχνία είναι η «καρφίτσα Stomacher» του 1913. Αποτελούμενη από σκαλιστό ορεινό κρύσταλλο, διαμάντια και πλατίνα, ο γλυπτός διπλός φιόγκος διαθέτει εγχάρακτες φυλλώδεις πτυχώσεις στο κρύσταλλο που δίνουν την εντύπωση δαντέλας.
Τιάρες
Ένα από τα πιο λαμπερά τμήματα της έκθεσης είναι αυτό που είναι αφιερωμένο στις τιάρες. Αυτά τα κοσμήματα αποτελούν το απόλυτο σύμβολο κοινωνικής θέσης, κομψότητας και δύναμης. Οι τιάρες του Οίκου Καρτιέ είναι η προσωποποίηση της ομορφιάς και της φαντασίας. Αρκετά κομμάτια της Μπελ Επόκ κατασκευάστηκαν για Αμερικανίδες κληρονόμους που παντρεύτηκαν μέλη της βρετανικής αριστοκρατίας.
Η τιάρα του 1902 που δημιουργήθηκε για την Αντέλ, κόμισσα του Έσσεξ, γεννημένη στη Νέα Υόρκη, αποτελείται από περισσότερα από 1.040 διαμάντια τοποθετημένα σε σπειροειδή σχέδια, τα οποία φέρεται να προμήθευσε ο σύζυγός της στον Καρτιέ. Η κόμισσα τη φόρεσε στη στέψη του Εδουάρδου VII, και λίγο περισσότερο από 50 χρόνια αργότερα, η Κλημεντίνη Τσώρτσιλ, σύζυγος του πρωθυπουργού Ουίνστον Τσώρτσιλ, τη φόρεσε στη στέψη της Ελισάβετ Β’.
Αστέρι της θρυλικής συλλογής κοσμημάτων του V&A είναι η «τιάρα του Μάντσεστερ». Κατασκευάστηκε και αυτή για μια Αμερικανίδα κληρονόμο, την Κονσουέλο, χήρα δούκισσα του Μάντσεστερ, η οποία προσέφερε τα απαραίτητα έσοδα σε έναν βρετανικό τίτλο. Ήταν νονά και συνονόματη της Κονσουέλο Βάντερμπιλτ, επίσης πελάτισσας του Οίκου Καρτιέ, η οποία εξαναγκάστηκε να παντρευτεί, ως γνωστόν, τον δούκα του Μάρλμπορο. Τα μοτίβα της τιάρας αποτελούνται από φλεγόμενες καρδιές και ελικοειδή σχήματα.
Οι τιάρες αρ ντεκό παρουσιάζουν νέα σχήματα στις κοπές λίθων και συχνά εξαιρετικά γεωμετρικές μορφές. Ένα τολμηρό, πολύχρωμο δείγμα από τα τέλη της περιόδου είναι η τιάρα από ακουαμαρίνα, διαμάντια και πλατίνα. Οι ημιπολύτιμοι λίθοι όπως η ακουαμαρίνα ήταν λιγότερο ακριβοί από τα διαμάντια, τα σμαράγδια, τα ζαφείρια και τα ρουμπίνια και έγιναν δημοφιλείς κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, όταν ακόμη και τα πορτοφόλια των πλουσίων άνοιγαν δύσκολα.
Το 1937, ο Οίκος Καρτιέ δέχθηκε είκοσι επτά παραγγελίες για τιάρες με ακουαμαρίνα, συμπεριλαμβανομένης της προαναφερθείσας. Η στέψη του βασιλιά Γεωργίου ΣΤ΄ έγινε εκείνη τη χρονιά και το μοντέλο αυτό κατασκευάστηκε για να φορεθεί για το γεγονός. Όπως πολλές δημιουργίες του Cartier, και αυτή η τιάρα μεταμορφώνεται: το κεντρικό στέλεχος μπορεί να αποσπαστεί και να φορεθεί ως καρφίτσα.
Μια σπάνια τιάρα που εκτίθεται στην έκθεση είναι σε διακριτική μορφή κορδέλας, που φοριέται συνήθως στο μέτωπο και ταίριαζε στα μοντέρνα φουντωτά μαλλιά των γυναικών της δεκαετίας του 1920. Αυτή η κορδέλα (bandeau) του 1928, η οποία μετατρέπεται σε δύο βραχιόλια, είναι κατασκευασμένη από σκαλιστά σμαράγδια, ρουμπίνια, ζαφείρια, διαμάντια και πλατίνα, σε στυλ Tutti Frutti. Ανήκε στη Λαίδη Εντουίνα Μάουντμπάττεν, την τελευταία Αντιβασίλισσα της Ινδίας.
Το στυλ Tutti Frutti έγινε χαρακτηριστικό του Οίκου Καρτιέ και εμφανίζεται ακόμη στις συλλογές υψηλής κοσμηματοποιίας της. Ονομάστηκε tutti frutti (τούτι φρούτι) τη δεκαετία του 1970, αλλά πριν από αυτό ονομαζόταν «pierres de couleur» («χρωματιστές πέτρες»). Η χρήση σκαλισμένων, αντί πολυεδρικών έγχρωμων λίθων προέρχεται από τα ινδιάνικα κοσμήματα.
Κοσμήματα για μαχαραγιάδες
Οι Καρτιέ γοητεύονταν από την Ανατολή και συγχώνευαν συχνά οριεντάλ μοτίβα με δυτικά σχέδια. Ο Ζακ Καρτιέ αγόρασε μεγάλο αριθμό σκαλιστών λίθων σε ένα ταξίδι του 1911 στην Ινδία για το Δελχί Ντάνμπαρ, έναν εορτασμό για τη στέψη του βασιλιά Γεωργίου Ε’, αυτοκράτορα της Ινδίας. Το ταξίδι αυτό ήταν σημαντικό, καθώς ο Ζακ έκανε διασυνδέσεις με Ινδούς μαχαραγιάδες, πολλοί από τους οποίους έγιναν σημαντικοί πελάτες του.
Παραδοσιακά, οι μαχαραγιάδες έδεναν τους υπέροχους πολύτιμους λίθους τους με χρυσό, αλλά σύντομα ήταν πρόθυμοι να παραγγείλουν νέα κοσμήματα και να επανατοποθετήσουν τους λίθους από την Cartier σε πλατίνα. Ένα από τα πιο υπέροχα κοσμήματα που δημιούργησε ποτέ ο Οίκος Καρτιέ είναι το περιδέραιο Πατιάλα.
Ο Μπουπιντέρ Σινγκ, μαχαραγιάς της Πατιάλα, φημιζόταν για τα απίστευτα κοσμήματά του, τόσο σε ποιότητα όσο και σε ποσότητα. Το κίτρινο διαμάντι των De Beers, περίπου 234,5 καρατίων, ένα από τα μεγαλύτερα γυαλισμένα διαμάντια στον κόσμο, ήταν μέρος της συλλογής του. Αποτελεί το κεντρικό κομμάτι του «περιδεραίου Πατιάλα», το οποίο ακολουθούσε μεν το παραδοσιακό ινδικό στυλ, αλλά ήταν δεμένο με πλατίνα. Το περιδέραιο εξαφανίστηκε από το θησαυροφυλάκιο του μαχαραγιά το 1947. Επανεμφανίστηκε το 1998, όταν ένας συνεργάτης του Καρτιέ ανακάλυψε τυχαία ό,τι είχε απομείνει από το αρχικό κομμάτι (οι μεγάλες πέτρες έλειπαν) σε ένα κατάστημα μεταχειρισμένων κοσμημάτων του Λονδίνου. Αφού το αγόρασε ο Οίκος Καρτιέ, το αποκατέστησε με ένα μείγμα συνθετικών πολύτιμων λίθων και ανοιχτών κίτρινων διαμαντιών.
Καρφίτσα «Σκαραβαίος»
Η αιγυπτιομανία, η γοητεία του 19ου αιώνα για κάθε τι αιγυπτιακό, προέκυψε από γεγονότα όπως η αιγυπτιακή εκστρατεία του Ναπολέοντα, οι αρχαιολογικές αποστολές και η κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ. Αναβίωσε τη δεκαετία του 1920 με την ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών.
Ο Οίκος Καρτιέ ενσωμάτωσε αιγυπτιακά θέματα σε διάφορες μορφές κοσμημάτων, συμπεριλαμβανομένης μιας καρφίτσας «σκαραβαίου» του 1925, που παρουσιάζεται στην έκθεση. Αυτό το κομμάτι λάμπει με τυρκουάζ μπλε αιγυπτιακή φαγεντιανή (ένα κεραμικό υλικό που εκτιμούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι) και πολύτιμους λίθους κοπής calibré για τα φτερά. Οι σκαραβαίοι στην αρχαία Αίγυπτο συμβόλιζαν τη ζωή, τον θάνατο, την αναγέννηση και την αθανασία. Αυτή η καρφίτσα μπορεί να φορεθεί και ως αγκράφα ζώνης.
Το εμβληματικό σύμβολο του Οίκου Καρτιέ είναι ο πάνθηρας. Για περισσότερο από έναν αιώνα, η μεγάλη γάτα έχει τοποθετηθεί σε μια σειρά από κολιέ, βραχιόλια, σκουλαρίκια, δαχτυλίδια, καρφίτσες, ρολόγια, θήκες για τσιγάρα, τσαντάκια καλλυντικά, και τσάντες. Η προέλευση του μοτίβου του πάνθηρα συνδέεται με τη θρυλική καλλιτεχνική διευθύντρια του Οίκου Καρτιέ, τη Ζαν Τουσέν.
Κάποτε ερωμένη του Λουί Καρτιέ, η Τουσέν είχε το παρατσούκλι «La Panthère». Αν και μπορεί να αποτέλεσε την έμπνευση για τον πάνθηρα του Οίκου, δεν δημιούργησε εκείνη το σχέδιο. Ορισμένοι από τους σχεδιαστές που επέβλεπε πήγαιναν σε ζωολογικούς κήπους για να σχεδιάσουν ζωντανά ζώα. Οι πάνθηρες του Καρτιέ σχεδιάστηκαν για διάσημες γυναίκες, όπως η δούκισσα του Ουίνδσορ, η οποία κατείχε ένα ‘θηριοτροφείο Καρτιέ’, που περιελάμβανε και μια διάσημη καρφίτσα φλαμίνγκο.
Η πρώτη χρήση του μοτίβου του πάνθηρα από τον Καρτιέ χρονολογείται από το 1914, σε ένα γυναικείο ρολόι χειρός, το οποίο περιλαμβάνεται στην έκθεση. Τα κοσμήματα με πάνθηρες εξακολουθούν να είναι από τα πιο περιζήτητα προϊόντα του οίκου.
Διαχρονικά ρολόγια
Ο Οίκος Καρτιέ είναι διάσημος και για τα ρολόγια του. Τα πιο γνωστά ονομάζονται «pendules mystérieuses» ή «ρολόγια μυστηρίου». Ο Λουί Καρτιέ ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα ρολόγια και προσέλαβε έναν ταλαντούχο νεαρό ωρολογοποιό, τον Μωρίς Κουέ, για να καινοτομήσει για την εταιρεία. Ο Κουέ επινόησε ένα εντυπωσιακό ρολόι γραφείου που αφήνει τους θεατές σε αμηχανία ως προς τον τρόπο με τον οποίο κινούνται οι δείκτες. Φαίνεται να αιωρούνται στη μέση μιας θήκης από πετροκρύσταλλο χωρίς να συνδέονται με μηχανισμό ή γρανάζι.
Ο πρώτος τύπος αυτού του ρολογιού, που παρουσιάστηκε το 1912, ήταν γνωστός ως «Μοντέλο Α». Ένα δείγμα του 1914 περιλαμβάνεται στην έκθεση. Η εταιρεία φύλαγε στενά το μυστικό αυτής της μυστηριώδους ψευδαίσθησης, αλλά τώρα είναι γνωστό: Οι δείκτες είναι τοποθετημένοι σε διαφανείς δίσκους, οι άκρες των οποίων συνδέονται με γρανάζια που είναι κρυμμένα στα στηρίγματα του ρολογιού. Αυτά τα γρανάζια, με τη σειρά τους, συνδέουν το δείκτη και το μηχανισμό του ρολογιού, ο οποίος βρίσκεται συνήθως στη βάση του ρολογιού.
Κολιέ από βιρμανικό νεφρίτη που ανήκε στην Αμερικανίδα κληρονόμο Μπάρμπαρα Χάττον, 1934, από τον Οίκο Καρτιέ στο Παρίσι. Νεφρίτης, ρουμπίνια, διαμάντια, πλατίνα και χρυσός. (Ευγενική παραχώρηση του Οίκου Καρτιέ)
Δεν αποτελεί μυστήριο γιατί το κοινό θαυμάζει τις δημιουργίες του Καρτιέ. Τα θαυμαστά κομμάτια που παρουσιάζονται εδώ είναι μόνο ένα μικρός δείγμα των θησαυρών που εκτίθενται στο V&A. Άλλα αριστουργήματα της έκθεσης είναι το περιδέραιο από βιρμανικό νεφρίτη της Μπάρμπαρα Χάττον, το καλύτερο δείγμα του είδους του, το εκπληκτικό περιδέραιο-φίδι της Μεξικανής σταρ του κινηματογράφου Μαρίας Φέλιξ και την καρφίτσα Allnatt με το κίτρινο διαμάντι 101 καρατίων. Η έκθεση είναι βέβαιο ότι θα αποδείξει με λαμπρό τρόπο ότι μερικά από τα σπουδαιότερα έργα τέχνης του 20ού και του 21ου αιώνα φέρουν την υπογραφή Cartier.
Η έκθεση «Cartier», στο Μουσείο Victoria & Albert στο Λονδίνο, θα διαρκέσει από τις 12 Απριλίου έως τις 16 Νοεμβρίου 2025. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα VAM.ac.uk
