Μήνας: Οκτώβριος 2024

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ-Οι παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb δίνουν στους επιστήμονες μια πληρέστερη κατανόηση για τη σύνθεση και την εξέλιξη του φεγγαριού του Πλούτωνα Χάροντα, του μεγαλύτερου φεγγαριού που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από οποιονδήποτε από τους νάνους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.

Το Webb εντόπισε για πρώτη φορά διοξείδιο του άνθρακα και υπεροξείδιο του υδρογόνου – και τα δύο παγωμένα ως στερεά – στην επιφάνεια του Χάροντα, ενός σφαιρικού σώματος διαμέτρου περίπου 1.200 χιλιομέτρων, δήλωσαν οι ερευνητές την Τρίτη. Αυτά προστίθενται στους πάγους νερού, τις ενώσεις που περιέχουν αμμωνία και τα οργανικά υλικά που είχαν καταγραφεί προηγουμένως στην επιφάνεια του Χάροντα.

Ο Χάροντας, που ανακαλύφθηκε το 1978, έχει τη διάκριση να είναι το μεγαλύτερο φεγγάρι του ηλιακού συστήματος σε σχέση με το μέγεθος του πλανήτη γύρω από τον οποίο περιστρέφεται. Έχει περίπου τη μισή διάμετρο και το ένα όγδοο της μάζας του Πλούτωνα, ενός νάνου πλανήτη που βρίσκεται σε μια ψυχρή περιοχή του εξωτερικού ηλιακού συστήματος που ονομάζεται Ζώνη Κάιπερ, πέρα από τον πιο μακρινό πλανήτη Ποσειδώνα.

Η απόσταση μεταξύ του Χάροντα και του Πλούτωνα είναι περίπου 19.640 χλμ., σε σύγκριση με τα 384.400 χλμ. που χωρίζουν κατά μέσο όρο τη Γη από το φεγγάρι της.

Το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του Χάροντα είναι γκρίζο, με καφεκόκκινες περιοχές γύρω από τους πόλους του που αποτελούνται από οργανικά υλικά.

Οι παρατηρήσεις του Webb βασίζονται σε δεδομένα που ελήφθησαν όταν το διαστημικό σκάφος New Horizons της NASA πέρασε από τον Χάροντα κατά την επίσκεψή του στο σύστημα του Πλούτωνα το 2015. Η νέα μελέτη αξιοποίησε την ικανότητα του Webb, ο οποίος εκτοξεύτηκε το 2021 και άρχισε να συλλέγει δεδομένα το επόμενο έτος, να παρατηρεί σε μεγαλύτερο εύρος μηκών κύματος από ό,τι ήταν διαθέσιμο μέχρι σήμερα.

Η παρουσία του υπεροξειδίου του υδρογόνου μιλάει για τις διαδικασίες ακτινοβολίας που έχει υποστεί ο Χάροντας με την πάροδο του χρόνου, είπαν οι ερευνητές, ενώ το διοξείδιο του άνθρακα είναι πιθανότατα ένα αρχικό συστατικό που χρονολογείται από τον σχηματισμό αυτού του φεγγαριού πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Το υπεροξείδιο του υδρογόνου, είπαν οι ερευνητές, σχηματίστηκε καθώς ο πάγος του νερού στην επιφάνεια του Χάροντα αλλοιώθηκε χημικά από την αέναη επίθεση της υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου καθώς και των ενεργητικών σωματιδίων από τον ηλιακό άνεμο και από τις γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες που διασχίζουν το σύμπαν.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι το διοξείδιο του άνθρακα που παρατηρήθηκε από τον Webb ήταν πιθανότατα θαμμένο κάτω από την επιφάνεια και αποκαλύφθηκε από τις συγκρούσεις στον Χάροντα. Το διοξείδιο του άνθρακα, είπαν, είναι πιθανό να ήταν μέρος του αρχέγονου υλικού από το οποίο σχηματίστηκαν αρχικά τόσο ο Χάροντας όσο και ο Πλούτωνας.

Οι επιστήμονες είχαν εκπλαγεί από το γεγονός ότι το διοξείδιο του άνθρακα δεν είχε εντοπιστεί προηγουμένως.

«Η ανίχνευση του διοξειδίου του άνθρακα ήταν μια ικανοποιητική επιβεβαίωση των προσδοκιών μας», δήλωσε η Σίλβια Πρωτόπαπα, υποδιευθύντρια του τμήματος διαστημικών σπουδών στο Νοτιοδυτικό Ινστιτούτο Ερευνών στο Μπόλντερ του Κολοράντο, συν-ερευνητής της αποστολής New Horizons και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications.

«Η ανίχνευση υπεροξειδίου του υδρογόνου στον Χάροντα ήταν απροσδόκητη. Ειλικρινά, δεν περίμενα να βρω στοιχεία γι’ αυτό στην επιφάνεια», πρόσθεσε η Πρωτόπαπα.

Οι νέες παρατηρήσεις του Χάροντα βοηθούν να ειπωθεί μια ευρύτερη ιστορία για τα ουράνια σώματα που αποτελούν το ηλιακό μας σύστημα.

«Κάθε μικρό σώμα στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα είναι ένα μοναδικό κομμάτι ενός μεγαλύτερου παζλ που οι επιστήμονες προσπαθούν να συναρμολογήσουν», δήλωσε η Πρωτόπαπα.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα όργανο του Webb που ονομάζεται Near-Infrared Spectrograph («Φασματογράφος εγγύς υπερύθρου») για να κάνουν τέσσερις παρατηρήσεις το 2022 και το 2023, αποκτώντας πλήρη κάλυψη του βόρειου ημισφαιρίου του Χάροντα.

«Αυτές οι νέες παρατηρήσεις του Webb προσθέτουν διοξείδιο του άνθρακα και υπεροξείδιο του υδρογόνου στο γνωστό κατάλογο των συστατικών της επιφάνειας (του Χάροντα). Και τα δύο αυτά στοιχεία παρέχουν πληροφορίες για τις συνεχιζόμενες διαδικασίες ακτινοβόλησης και επαναφοράς στην επιφάνεια λόγω πρόσκρουσης», δήλωσε ο Ίαν Γουόνγκ, συν-συγγραφέας της μελέτης, επιτελικός επιστήμονας στο Space Telescope Science Institute (Επιστημονικό Ινστιτούτο Διαστημικών Τηλεσκοπίων) στη Βαλτιμόρη.

Του Will Dunham

Την 1η Οκτωβρίου το Ιράν εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη, όπως λέγεται, επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους κατά του Ισραήλ στην ιστορία. Το Ισραήλ ανέφερε ελάχιστες ζημιές και απώλειες, αφού κατάφερε να καταρρίψει τους περισσότερους πυραύλους.

Σχεδόν ολόκληρο το έθνος των 10 εκατομμυρίων ανθρώπων κατέφυγε στα καταφύγια και τα δωμάτια ασφαλείας του για περίπου μία ώρα το βράδυ της 1ης Οκτωβρίου, αφού το Ιράν εξαπέλυσε το μπαράζ, το οποίο σύμφωνα με την ηγεσία του Ισραήλ ήταν 181 πύραυλοι. Παρέμειναν εκεί μέχρι οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας (Israel Defense Forces-IDF) να δώσουν το σήμα «όλα εντάξει».

Δύο αντιτορπιλικά του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, το USS Cole και το USS Bulkeley, βοήθησαν στην κατάρριψη των πυραύλων του Ιράν που κατευθύνονταν προς το Ισραήλ, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου υποστράτηγος Πατ Ράιντερ στους δημοσιογράφους στο υπουργείο Άμυνας. Εκτόξευσαν περίπου δώδεκα αναχαιτιστικά αεροσκάφη, είπε.

Το μπαράζ του Ιράν ήρθε μετά τη σειρά επιθέσεων του Ισραήλ που κατευθύνθηκαν στη Χεζμπολάχ, τον πληρεξούσιο του Ιράν στον Λίβανο. Πριν από δύο εβδομάδες, χιλιάδες βομβητές και φορητοί ασύρματοι που ανήκαν σε ηγέτες και αξιωματικούς της Χεζμπολάχ εξερράγησαν, σκοτώνοντας κάποιους και τραυματίζοντας ή ακρωτηριάζοντας εκατοντάδες.

Στις 27 Σεπτεμβρίου, η πολεμική αεροπορία του Ισραήλ εξουδετέρωσε με αεροπορική επίθεση τον Χασάν Νασράλα, τον ηγέτη της τρομοκρατικής οργάνωσης για περισσότερα από 30 χρόνια, καθώς συναντιόταν με άλλους κορυφαίους αξιωματικούς της Χεζμπολάχ σε ένα υπόγειο καταφύγιο στο προπύργιο της Χεζμπολάχ στα προάστια της Βηρυτού του Λιβάνου.

Άλλες αεροπορικές επιθέσεις είχαν ως στόχο διοικητές της Χεζμπολάχ. Ακόμα περισσότερες εξουδετέρωσαν ένα μεγάλο μέρος, έως και το μισό, των εντυπωσιακών αποθεμάτων πυραύλων της Χεζμπολάχ, τα οποία προμηθεύτηκαν από το Ιράν. Στις 30 Σεπτεμβρίου, το Ισραήλ ξεκίνησε χερσαία επιχείρηση στα βόρεια σύνορά του κατά της Χεζμπολάχ.

Η πυραυλική επίθεση του Ιράν ήρθε ως απάντηση σε όλα αυτά και στη δολοφονία στις 31 Ιουλίου του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια, πιθανώς από το Ισραήλ, αν και δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τη δολοφονία. Βρισκόταν στην Τεχεράνη για να παραστεί στην ορκωμοσία του νέου προέδρου του Ιράν.

Το επίλεκτο Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guards Corps-IRGC) του Ιράν δήλωσε ότι εξαπέλυσε το χτύπημα της 1ης Οκτωβρίου και προειδοποίησε ότι αν το Ισραήλ προβεί σε αντίποινα, η απάντηση της Τεχεράνης θα είναι «πιο συντριπτική και καταστροφική», μετέδωσε η ιρανική κρατική τηλεόραση.

«Μετά από μια περίοδο αυτοσυγκράτησης, το Ιράν στόχευσε την καρδιά των κατεχομένων εδαφών με δεκάδες πυραύλους μετά τον μαρτυρικό θάνατο του [ηγέτη της Χαμάς] Ισμαήλ Χανίγια […] την εντατικοποίηση των επιθέσεων του σιωνιστικού καθεστώτος στον Λίβανο και τη Γάζα, τον μαρτυρικό θάνατο του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα και (του) διοικητή των Φρουρών Αμπάς Νιλφορουσάν», δήλωσε το IRGC.

Ανώτερος Ιρανός αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι οι εκτοξεύσεις των πυραύλων διατάχθηκαν από τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος παραμένει σε ασφαλή τοποθεσία από τότε που οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στη Βηρυτό σκότωσαν τον Νασράλα την περασμένη εβδομάδα.

Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον δεν έλαβε αναφορές για ισραηλινές απώλειες, αλλά διερευνά τις αναφορές για το θάνατο ενός Παλαιστίνιου στην Ιεριχώ.

Ο εκπρόσωπος των IDF, υποναύαρχος Ντάνιελ Χαγκάρι, δήλωσε ότι δεν γνωρίζει για θύματα από την πυραυλική επίθεση. Υπήρξαν μερικά χτυπήματα στα κεντρικά και νότια της χώρας, είπε.

«Βρισκόμαστε σε υψηλή επιφυλακή τόσο αμυντικά όσο και επιθετικά», δήλωσε σε τηλεοπτική εκπομπή. «Θα υπερασπιστούμε τους πολίτες του κράτους του Ισραήλ. Αυτή η επίθεση θα έχει συνέπειες. Έχουμε σχέδια και θα δράσουμε στον τόπο και τον χρόνο που θα αποφασίσουμε.»

Η επίθεση ήταν πιο έντονη από μια προηγούμενη στις 13 Απριλίου, όταν το Ιράν αντέδρασε σε ισραηλινό χτύπημα στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, από το οποίο σκοτώθηκαν επτά αξιωματικοί του IRGC. Το Ιράν εκτόξευσε εκατοντάδες βλήματα. Ωστόσο, πολλά ήταν σχετικά αργά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πύραυλοι κρουζ, τα οποία χρειάστηκαν έως και εννέα ώρες για να φτάσουν στο Ισραήλ. Καταρρίφθηκαν με τη βοήθεια των δυνάμεων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Ιορδανίας. Το Ισραήλ δεν προέβη σε αντίποινα.

Ωστόσο, η πιο πρόσφατη επίθεση ήταν πολύ πιο απειλητική. Οι βαλλιστικοί πύραυλοι μπορούν να φτάσουν στο Ισραήλ σε 12 λεπτά από το Ιράν, δίνοντας πολύ λιγότερο χρόνο για να ηχήσουν οι σειρήνες αεροπορικής επιδρομής του Ισραήλ και για να καταφύγουν οι άνθρωποι σε ασφάλεια.

Του Dan M. Berger

Το Associated Press και το Reuters συνέβαλαν σε αυτό το άρθρο.