Στη Βουλή στρέφεται το πολιτικό ενδιαφέρον τις επόμενες ημέρες, δύο χρόνια μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών. Σήμερα πρόκειται να συζητηθεί η πρόταση του ΠΑΣΟΚ για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής της Βουλής για ενδεχόμενα αδικήματα του τότε υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ, Χρ. Τριαντόπουλου.
Αύριο, Τετάρτη 5 Μαρτίου, θα διεξαχθεί η προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών, που ζήτησαν το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, «με αντικείμενο το έγκλημα των Τεμπών». Την ίδια ημέρα, όπως έχει προαναγγείλει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ν. Ανδρουλάκης, το ΠΑΣΟΚ θα καταθέσει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, με αφορμή και το προσφάτως δημοσιευθέν πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Ο κος Ανδρουλάκης είχε καλέσει «όλα τα κόμματα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης να στηρίξουν» την πρωτοβουλία του, καθώς για την κατάθεση της πρότασης δυσπιστίας χρειάζονται 50 υπογραφές, ενώ το ΠΑΣΟΚ διαθέτει 32 βουλευτές.
Σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 86), προκειμένου να συγκροτηθεί κοινοβουλευτική επιτροπή για τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης (προανακριτική) απαιτείται απόφαση της ολομέλειας της Βουλής που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, διαφορετικά, η πρόταση απορρίπτεται ως προδήλως αβάσιμη. Εφόσον συγκροτηθεί η επιτροπή αυτή, το πόρισμα της εισάγεται στην ολομέλεια της Βουλής, η οποία αποφασίζει για την άσκηση ή μη δίωξης. Η σχετική απόφαση λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
Για την πρόταση δυσπιστίας, το Σύνταγμα (άρθρο 84) προβλέπει ότι η συζήτηση θα αρχίσει δύο ημέρες μετά από την υποβολή της, εκτός αν η κυβέρνηση ζητήσει να αρχίσει αμέσως, ενώ (η συζήτηση) δεν μπορεί να παραταθεί πέρα από τρεις ημέρες από την έναρξή της. Η ψηφοφορία για την πρόταση δυσπιστίας διεξάγεται αμέσως μόλις τελειώσει η συζήτηση, μπορεί όμως να αναβληθεί για σαράντα οκτώ ώρες, αν το ζητήσει η κυβέρνηση. Πρόταση δυσπιστίας γίνεται δεκτή, μόνο αν εγκριθεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διέταξε την παύση της στρατιωτικής βοήθειας που παρέχουν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία, μερικά 24ωρα μετά τη λογομαχία του την Παρασκευή με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε χθες Δευτέρα το βράδυ αξιωματούχος του Λευκού Οίκου.
«Ο πρόεδρος κατέστησε σαφές ότι επικεντρώνεται στην ειρήνη. Χρειαζόμαστε εταίρους που δεσμεύονται επίσης στην επίτευξη αυτού του στόχου», ανέφερε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. «’Παγώνουμε’ και επανεξετάζουμε τη βοήθειά μας, για να διασφαλίσουμε ότι συμβάλλει σε μια λύση.»
Η απόφαση αποκαλύφθηκε έπειτα από συνεδρίαση στον Λευκό Οίκο νωρίτερα χθες, με τη συμμετοχή του υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και συμβούλων του προέδρου Τραμπ.
Από τότε που ξέσπασαν οι συγκρούσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας το 2022, οι ΗΠΑ έχουν στείλει τουλάχιστον 175 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια, τόσο σε μετρητά όσο και σε στρατιωτικό εξοπλισμό, για την υποστήριξη των αμυντικών προσπαθειών της Ουκρανίας.
Το πάγωμα της βοήθειας έρχεται λίγες ημέρες μετά τη σύγκρουση Ζελένσκι και Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση μιας οικονομικής συμφωνίας ΗΠΑ-Ουκρανίας.
«Απλώς πιστεύω ότι ο Ζελένσκι θα έπρεπε να είναι πιο ευγνώμων, επειδή αυτή η χώρα [οι ΗΠΑ] τούς στήριξε σε καλές και κακές στιγμές», δήλωσε ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα. «Τους έχουμε δώσει πολύ περισσότερα από την Ευρώπη, και η Ευρώπη θα έπρεπε να είχε δώσει περισσότερα από εμάς.»
Όταν ρωτήθηκε για πιθανή περικοπή της βοήθειας, ο Τραμπ απέφυγε να απαντήσει, λέγοντας ότι είναι πρόωρο ακόμα να πει κάτι τέτοιο με βεβαιότητα. Λίγες ώρες αργότερα, ο Λευκός Οίκος επιβεβαίωσε ότι παγώνει και επανεξετάζει την αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία.
Σε συνέντευξη στις 3 Μαρτίου στον Σον Χάνιτι, ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς δήλωσε ότι ο Τραμπ γνωρίζει πως «η καλύτερη εγγύηση ασφαλείας» για την Ουκρανία έναντι μιας πιθανής μελλοντικής ρωσικής εισβολής «είναι να έχουν οι Αμερικανοί οικονομικά συμφέροντα στην Ουκρανία».
«Η μόνη ρεαλιστική οδός για να καταλήξουμε σε έναν διακανονισμό είναι η οδός του προέδρου Τραμπ», είπε ο Βανς.
«Ενθαρρύνουμε τόσο τον πρόεδρο Ζελένσκι όσο και τον πρόεδρο Πούτιν να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο.»
Εάν αποφεύγετε τη γλουτένη επειδή αναστατώνει το πεπτικό σας σύστημα, αλλά εξακολουθείτε να υποφέρετε από συχνά αέρια και φούσκωμα, θα μπορούσε στην πραγματικότητα να έχετε δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης.
Το σιτάρι περιέχει μια σειρά από ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστα συμπτώματα. Εκτός από τις πρωτεΐνες σίτου όπως η γλουτένη, το σιτάρι περιέχει επίσης σακχαρίτες φρουκτόζης (fructans) — φυσικούς υδατάνθρακες που βρίσκονται σε διάφορα φυτά σε ποικίλες ποσότητες.
Πολλοί άνθρωποι με γαστρεντερικά προβλήματα αισθάνονται καλύτερα όταν αποφεύγουν τη γλουτένη, απλώς και μόνο επειδή κόβουν μια σημαντική πηγή σακχαριτών φρουκτόζης.
Όπως αποκαλύπτουν έρευνες, φαίνεται πως η κακή φήμη της γλουτένης οφείλεται τελικά εν μέρει στους σακχαρίτες φρουκτόζης.
Ανοδική τάση σε προβλήματα γλουτένης
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να είναι ευαίσθητος στη γλουτένη— πολύ καλά κατανοητοί, εκτός από τη μυστηριώδη ευαισθησία γλουτένης/σίτου που δεν σχετίζεται με κοιλιοκάκη (celiac). Δεν υπάρχει τρόπος εξέτασης ούτε κανένας σαφής μηχανισμός, και τα συμπτώματα αλληλεπικαλύπτονται με άλλες καταστάσεις όπως η ασθένεια της κοιλιοκάκης.
Η κοιλιοκάκη είναι ο σοβαρότερος λόγος για την αποφυγή σίτου ή γλουτένης. Είναι μια αυτοάνοση διαταραχή κατά την οποία η γλουτένη βλάπτει το λεπτό έντερο, προκαλεί μακροχρόνια πεπτικά συμπτώματα και εμποδίζει την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών.
Αλλεργία στο σιτάρι παθαίνουμε όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται στο σιτάρι δημιουργώντας αντισώματα ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE), τα οποία απελευθερώνουν χημικές ουσίες που επηρεάζουν τη μύτη, το λαιμό, τους πνεύμονες ή το δέρμα.
Η ευαισθησία στη γλουτένη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα τόσο στο έντερο όσο και στο ανοσοποιητικό σύστημα, δήλωση η Ελίζαμπεθ Μπόχαμ, ιατρός και διαιτολόγος που ειδικεύεται στη λειτουργική ιατρική, σε συνέντευξη μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος στην Epoch Times. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, έκζεμα, κνησμώδες δέρμα, θολή διάνοια, πόνο στις αρθρώσεις, πονοκεφάλους και εντερικά συμπτώματα , όπως φούσκωμα, αέρια, διάρροια, δυσκοιλιότητα και πόνο.
Τα άτομα με δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης ανταποκρίνονται στο σιτάρι με μη ανοσοποιημένη αντίδραση, που σημαίνει ότι τα συμπτώματα περιορίζονται στο έντερο.
Η δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης προκαλείται από μια ανισορροπία των μικροβίων του εντέρου, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης εκείνων που χωνεύουν τους υδατάνθρακες. Αυτό προκαλεί τη ζύμωση των ινών στο έντερο, προκαλώντας αέρια, φούσκωμα, πόνο και μεταβολές στις κινήσεις του εντέρου όπως η διάρροια ή η δυσκοιλιότητα.
Η περίπλοκη φύση των σακχαριτών φρουκτόζης
Οι σακχαρίτες φρουκτόζης είναι ένας τύπος FODMAP, ένα ακρωνύμιο για ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες. Αυτά είναι υδατάνθρακες μικρής αλυσίδας που απορροφούνται σε μικρό βαθμό από το λεπτό έντερο. Άλλες FODMAP είναι συνήθως μεμονωμένα μόρια, με κάποιες αλκοόλες ζάχαρης, όπως η σορβιτόλη και η μανιτόλη, και άλλες είναι απλά σάκχαρα, όπως η φρουκτόζη και η λακτόζη.
Οι FODMAP σακχαρίτες φρουκτόζης είναι μια αλυσίδα μορίων σακχάρου φρουκτόζης με μόριο σακχάρου γλυκόζης στο τέλος. Η ποικιλία του μήκους και της δομής τους καθιστά τη μέτρησή τους περίπλοκη.
Οι FODMAP υπάρχουν σε διάφορες ομάδες τροφίμων. Οι σακχαρίτες φρουκτόζης βρίσκονται σε μια ευρύτερη ποικιλία ομάδων τροφίμων σε σχέση με άλλα τρόφιμα FODMAP, συμπεριλαμβανομένων των σπόρων, των φρούτων και των λαχανικών. Αυτό μπορεί να δυσκολέψει την εξάλειψη των σακχαριτών φρουκτόζης από τη διατροφή.
Τα τρόφιμα με γλουτένη και σακχαρίτες φρουκτόζης είναι κυρίως το σιτάρι, το κριθάρι, η σίκαλη και το σπελτ.
Τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη με σακχαρίτες φρουκτόζης περιλαμβάνουν φρούτα, όσπρια, λαχανικά και καρύδια – για παράδειγμα μπανάνες, σταφίδες, καρπούζι, ρεβίθια, μαύρα φασόλια, φασόλια, τεύτλα, λαχανάκια Βρυξελλών, ασκαλώνια, ρίζα κιχωρίου, πράσα, αμύγδαλα, κάσιους, και φιστίκια.
Ο κυριότερος ύποπτος είναι οι σακχαρίτες φρουκτόζης
Οι ασθενείς με ευαισθησία σε γλουτένη/σίτο άσχετης με κοιλιοκάκη βοήθησαν τους ερευνητές να εξετάσουν την υπόθεση ότι τα συμπτώματά τους μπορεί να οφείλονται στους σακχαρίτες φρουκτόζης και όχι στη γλουτένη.
Μια έρευνα του 2024, που δημοσιεύθηκε στο BMC Medicine, έδειξε ότι οι ασθενείς ήταν πιθανότερο να αντιδράσουν με γαστρεντερικά συμπτώματα μετά την κατανάλωση ράβδων σακχαριτών φρουκτόζης παρά μετά την κατανάλωση γλουτένης. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να βρουν τον ακριβή μηχανισμό.
Οι ερευνητές εξέτασαν τη σύνθεση των μικροβίων κοπράνων πριν και μετά από διατροφικές αλλαγές, αλλά δεν ανακάλυψαν μετατοπίσεις σε μικρόβια που να εξηγούν γιατί οι σακχαρίτες φρουκτόζης προκάλεσαν περισσότερα προβλήματα. Ένα πράγμα που έγινε εμφανές μεταξύ των 59 συμμετεχόντων στη μελέτη ήταν ότι η βακτηριακή σύνθεση ενός ατόμου φάνηκε να επηρεάζει τα γαστρεντερικά συμπτώματα.
Στους συμμετέχοντες δόθηκε τυχαία μια δίαιτα που περιείχε είτε γλουτένη είτε σακχαρίτες φρουκτόζης είτε πλασέμπο (καμουφλαρισμένο ως μπάρα μούσλι) — κάθε δίαιτα για επτά ημέρες. Μετά περνούσαν σε διαφορετική ομάδα, μέχρι να ολοκληρώσουν και τις τρεις δίαιτες.
Τα συμπτώματά τους αξιολογήθηκαν σε μια κλίμακα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS): 13 άτομα έβαλαν στη γλουτένη τις υψηλότερες βαθμολογίες, 24 άτομα στους σακχαρίτες φρουκτόζης και 22 άτομα στην ψεύτικη μπάρα.
Τα αποτελέσματα απεικονίζουν μια κοινή παρανόηση των διαιτολόγων, σύμφωνα με την Άσλι Όσβαλντ, διαιτολόγο και ιδιοκτήτρια της Oswald Digestive Clinic.
«Είναι πολύ συνηθισμένο οι ασθενείς να πιστεύουν ότι φταίει η γλουτένη και μπορεί να συνεχίσουν να το σκέφτονται αν δεν συνεργάζονται με έναν διαιτολόγο της υγείας του εντέρου ή κάποιον που εξειδικεύεται σε αυτές τις πληροφορίες», δήλωσε στην Epoch Times.
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από τους σακχαρίτες φρουκτόζης συνήθως χρειάζονται λίγες ημέρες έως μερικές εβδομάδες για να απομακρυνθούν, ενώ όσοι είναι ευαίσθητοι στη γλουτένη ενδέχεται να μην παρατηρήσουν βελτίωση για 21 ημέρες.
Δίαιτα εξάλειψης
Οι δίαιτες εξάλειψης είναι το χρυσό πρότυπο για τη διάγνωση των ευαισθησιών των τροφίμων, αν και ορισμένες δοκιμές χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση προβλημάτων με τρόφιμα γλουτένης ή FODMAP.
Εκτός από τις δοκιμές αλλεργίας για το σιτάρι και τη γλουτένη, οι οποίες δεν θα δείξουν αναγκαστικά ευαισθησίες, μπορείτε να εξεταστείτε για υπερανάπτυξη βακτηρίων του λεπτού εντέρου (SIBO). Το SIBO είναι μια ανισορροπία των βακτηρίων στο λεπτό έντερο και υποδεικνύει αντιδράσεις σε τρόφιμα με πολλές FODMAP.
Οι εξετάσεις, ωστόσο, δεν είναι πάντα αξιόπιστες, δηλώνει η Μπόχαμ.
«Συχνά ακολουθούμε μια χαμηλή διατροφή FODMAP για μια χρονική περίοδο και παρατηρούμε αν αυτό βοηθά με τα αέρια, τον πόνο, το φούσκωμα, τη διαταραχή, τη διάρροια και τη δυσκοιλιότητα», πρόσθεσε. «Αν βοηθά, τότε επαναφέρουμε μερικά από τα τρόφιμα υψηλών FODMAP.»
Οι δίαιτες εξάλειψης συνήθως διαρκούν δύο έως έξι εβδομάδες, λέει, και μπορεί να είναι χρήσιμο να συνεργαστείτε με έναν επαγγελματία για να επανεισαγάγετε τα τρόφιμα αργά και να παρακολουθήσετε τις αντιδράσεις σας.
Το Πανεπιστήμιο Monash, από όπου προέρχεται η δίαιτα χαμηλής ποσότητας FODMAP, έχει επίσης μια εφαρμογή που μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους στην εξάλειψη και επανεισαγωγή τροφίμων.
Η Όσβαλντ είπε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται να ψάξουν πολύ πίσω από τα συμπτώματά τους και συχνά δοκιμάζουν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη, αισθάνονται πολύ καλύτερα και ποτέ δεν ξέρουν αν είναι το σιτάρι που προκαλεί την επιδείνωση.
Μπορεί να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως το πόσο ψωμί και σιτάρι τρώει κάποιος και αν το αντικαθιστά με άλλους υδατάνθρακες, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει ανισορροπίες του σακχάρου στο αίμα που μπορούν να οδηγήσουν σε φλεγμονώδη προβλήματα παρόμοια με αυτά που προκαλούν η γλουτένη και οι σακχαρίτες φρουκτόζης.
«Τα πράγματα δεν είναι άσπρα ή μαύρα, αφού οι άνθρωποι μπορούν να έχουν μια δυσανεξία στους σακχαρίτες φρουκτόζης και ευαισθησία στη γλουτένη ταυτόχρονα», δήλωσε η Όσβαλντ. «Είναι συχνά η ίδια διαδικασία εξάλειψης. Κόψτε το τρόφιμο και δείτε αν τα συμπτώματα βελτιώνονται.»
Η περιττή αποφυγή τροφίμων θα μπορούσε να εμποδίσει τη θεραπεία της γαστρεντερικής οδού. Εάν οι σακχαρίτες φρουκτόζης προκαλούν προβλήματα, η Μπόχαμ υποστηρίζει ότι ‘ίσως μπορέσετε τελικά να απολαύσετε τα οφέλη των πλούσιων σε ίνες τρφίμων σακχαριτών φρουκτόζης μετά από μια περίοδο εξάλειψης και επανεισαγωγής. Είναι απαραίτητα σε μια ισορροπημένη διατροφή.
«Μπορείτε να πάρετε τους απαραίτητους υδατάνθρακες από αμυλούχα λαχανικά (γλυκοπατάτες) και άλλους σπόρους χωρίς γλουτένη (κινόα και ρύζι) για παράδειγμα. Έτσι, δεν υπάρχουν μακροχρόνιοι κίνδυνοι στην αποφυγή γλουτένης», είπε. «Επιπλέον, τα τρόφιμα υψηλών FODMAP είναι προβιοτικά για το μικροβίωμα του εντέρου. Αυτό σημαίνει ότι αυτή η ίνα είναι καλή για την τροφοδότηση των υγιεινών μικροβίων στο έντερό μας.»
Τι είναι το ψηφιδωτό; Από πού πηγάζει η ονομασία του;* Ποια είναι η τεχνική αλλά και η ιστορική του διαδρομή στη διαρκή πορεία του; Ερωτήματα των οποίων την απάντηση ελπίζουμε ότι θα βρει ο αναγνώστης ακολουθώντας τη σειρά άρθρων του ψηφιδογράφου και συγγραφέα Γιάννη Λουκιανού.
Στο πρώτο μέρος, παρουσιάζονται ψηφιδωτά της ελληνιστικής περιόδου, στο δεύτερο της ρωμαϊκής, στο τρίτο της βυζαντινής και στο τέταρτο σύγχρονα ψηφιδωτά στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Σε ξεχωριστά άρθρα, θα παρουσιαστούν τεχνικές της ψηφιδογραφίας.
Η τάση που χαρακτηρίζει τους φίλους αυτής της τέχνης για μια ευρύτερη γνώση των ψηφιδωτών του κόσμου είναι το ίδιο αδιάπτωτη με τη δική μας ανάγκη. Επιθυμία μας, που πιστεύουμε πως είναι και του κάθε αναγνώστη, η δυνατότητα για δημοσίευση όσο το δυνατόν περισσότερων έργων.
Έτσι, εκτός από μερικά μνημειακά έργα, όπως, για παράδειγμα, το κυνήγι του ελαφιού από την Πέλλα, ή κάποιο εξαίρετο έργο της βυζαντινής τέχνης από τη Μονή Δαφνίου, παρουσιάζονται και ψηφιδωτά που δεν έχουν τύχει μεγάλης δημοσιότητας, αλλά και έργα που έχουμε τη χαρά να βλέπουμε να δημοσιεύονται για πρώτη φορά, όπως αυτά του «Κεραμεικού».
Ελληνιστική περίοδος
Καθοριστική περίοδος και απαρχή για το αντικείμενο αυτού του άρθρου/πονήματος υπήρξε η κλασική αρχαιότητα, και περισσότερο η ελληνιστική. Αυτή η τέχνη της διακόσμησης ξεκινάει δειλά σε προηγούμενες περιόδους, που μπορεί να φτάσουν μέχρι το 3000 π.Χ., σε τόπους και λαούς όπως της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας. Χαρακτηρίζεται όμως από έναν πρωτογονισμό σε σχέση με ό,τι θαυμαστό επακολούθησε στην πορεία του ψηφιδωτού.
Ψηφιδωτός διάκοσμος με κωνικά ψηφία στο ναό Εάνα στην πόλη Ουρούκ (περ 3500 π.Χ.).
Διακόσμηση δαπέδου με μικρά βότσαλα. Μάλια Κρήτης ΚρητοΜυκηναϊκή περίοδος 1400 -1200 π.Χ.
Ένα δάπεδο στο Γόρδιο της Φρυγίας, του 8ου π.Χ. αιώνα είναι από τα αρχαιότερα σωζόμενα έργα, ενώ δύο αιώνες αργότερα προπομπός σε ότι ενθουσιώδες θα ακολουθήσει είναι ένα ψηφιδωτό του 6ου π.Χ αιώνα φτιαγμένο από μικρά βότσαλα με θέμα από την ελληνική μυθολογία.
Έτσι, τα πρώτα ουσιαστικά βήματα λαμβάνουν χώρα σχεδόν δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν από σήμερα. Στα τέλη του 5ου προς τον 4ο π.Χ. αιώνα, διακοσμούνται τα δάπεδα κατοικιών της αρχαίας Κορίνθου και της Σικυώνας, ενώ ο Ιππόδαμος, αρχιτέκτονας από τη Μίλητο, διαπραγματεύεται μια καινούργια οικιστική άποψη στην Όλυνθο της Χαλκιδικής. Δημιουργεί μια μεσημβρινή πόλη, λουσμένη στο φως, και στολίζει τα δάπεδα των κατοικιών, κυρίως των ανδρώνων, με ψηφιδωτά.
Λίγο αργότερα, σε μια άλλη πόλη της Μακεδονίας, την Πέλλα, τη γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα δάπεδα πολυτελών κατοικιών στολίζονται με συνθέσεις από βότσαλα, με αποτέλεσμα ο θαυμασμός γι’ αυτά να μην τελειώνει!
Κεντρικό διάχωρο αίθουσας της «Οικίας με τα μωσαϊκά». Το κεντρικό φυτικό θέμα περιστοιχίζεται από παραστάσεις θηρίων, Αριμασπών και Γρυπών. (370 π.Χ περίπου, αρχαιολογικός χώρος Ερέτριας). Στο κάτω μέρος του έργου, η Νηρηίδα Θέτις μεταφέρει τα όπλα του Αχιλλέα.
Ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα έγγραφα για το ψηφιδωτό είναι ένα θραύσμα παπύρου από το 256-246 π.Χ., που δίνει οδηγίες για την τοποθέτηση ψηφιδωτού στο δάπεδο ενός λουτρού. Μωσαϊκά* είναι ακόμη γνωστό ότι χρησιμοποιήθηκαν σε πλοία. Επίσης στα μέσα του τρίτου αιώνα π.Χ. (246-238), γνωρίζουμε ότι ο Ιέρων Β’ των Συρακουσών έστειλε το δικό του πλοίο, τη «Συρακουσία», στην Αλεξάνδρεια για σιτηρά, αφού η ξηρασία είχε οδηγήσει σε κακή σοδειά. Το σκάφος προκάλεσε μεγάλο θαυμασμό, γιατί ορισμένες από τις καμπίνες του ήταν στολισμένες με ψηφιδωτά με θέματα από την Ιλιάδα. Ο Σουητώνιος μας λέει ότι ο Καίσαρας έπαιρνε ακόμη και πλάκες από μωσαϊκό στις εκστρατείες του, πιθανώς για να εξασφαλίσει ότι το πάτωμα της σκηνής του δεν ήταν μόνο κομψό και εντυπωσιακό, αλλά και πιο υγιεινό από τα συνηθισμένα χαλιά ή δέρματα ζώων.
Είναι βέβαιο πως όταν ο Γνώσις, ο αρχαίος Έλληνας καλλιτέχνης, τελείωνε το έργο του με θέμα το κυνήγι του ελαφιού, θα αισθανόταν ιδιαίτερα υπερήφανος. Πριν από το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα (325-300 π.Χ.) είχε τελειώσει ένα ψηφιδωτό από μικρά βότσαλα ποταμών, το οποίο μαζί με τα υπόλοιπα έργα θα στόλιζαν τα δάπεδα πολυτελών κατοικιών στην Πέλλα. Στο δάπεδο ενός δωματίου κοντινού με αυτό της αρπαγής της Ελένης σώζεται ένα περίτεχνο ψηφιδωτό. Οι ζωγράφοι της εποχής προτιμούσαν τα θέματα κυνηγιού. Φαίνεται ότι αποτελούσαν την κύρια διασκέδαση των Μακεδόνων βασιλέων και των ευγενών. Το θέμα περιβάλλεται από μαιάνδρους και πλούσιο φυτικό διάκοσμο. Δύο κυνηγοί νέοι στην ηλικία, σηκώνουν με μεγάλη ορμή τα όπλα τους για να πλήξουν ένα ελάφι, ενώ το σκυλί που τους συνοδεύει έχει βυθίσει τα δόντια του στο θήραμα. Πάνω δεξιά της σύνθεσης υπογράφει ο ψηφοθέτης του έργου: «ΓΝΩΣΙΣ ΕΠΟΗΣΕΝ». Ο προικισμένος αυτός καλλιτέχνης, μέσα από μια σύνθεση κίνησης, ιδιαίτερης πλαστικότητας και μιας νόησης, θα λέγαμε, ιδιότυπης, έκανε τομή στα μέχρι τότε δεδομένα και άνοιξε νέους δρόμους έκφρασης στην τέχνη της ζωγραφικής, χρήσιμους αιώνες μετά στη μετέπειτα πορεία της στον κόσμο της Δύσης.
«Το κυνήγι του ελαφιού». Δάπεδο από το «σπίτι της αρπαγής της Ελένης», στην αρχαία Πέλλα. 325 – 300 π.Χ. Αρχαιολογικό μουσείο Πέλλας. Ρεαλισμός και έντονες φωτοσκιάσεις σ’ αυτό το μοναδικό έργο, δείγμα της υψηλής αισθητικής της Ελληνιστικής περιόδου του τέλους του 4ου π.Χ. αιώνα. Θεωρείται ότι απετέλεσε την απαρχή της ευρωπαϊκής ζωγραφικής.
Έναν άλλο ομότεχνό του, τον Σώσο από την Πέργαμο, τον γνωρίζουμε από περιγραφές των έργων του από τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο, που είναι και θαυμαστής του. Με φυσικές χρωματιστές πέτρες πλέον, κομμένες σε μικρούς κύβους, ο Σώσος γοητεύει τον κόσμο του 2ου π.Χ. αιώνα. Τα έργα του έχουν χαθεί, αλλά χάρις στον Πλίνιο τα αναγνωρίζουμε μέσα από τα αντίγραφα που φρόντισαν να αναπαράγουν με μεγάλη επιμέλεια Ρωμαίοι καλλιτέχνες.
Πριν από τα ψηφιδωτά του Γνώσιδος και των άλλων ψηφοθετών είναι αυτά που κοσμούσαν τους ανδρώνες των σπιτιών της αρχαίας Ολύνθου. Μερικές δεκάδες χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Πέλλας, στη χερσόνησο της Χαλκιδικής, μια άλλη πόλη ήκμασε στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα. Ο μυθικός ήρωας Βελλεροφόντης, έφιππος στο φτερωτό άλογό του, σκοτώνει τη Χίμαιρα. Ένα μυθολογικό θέμα που επίσης κοσμούσε δάπεδα της ελληνιστικής Ρόδου. Αυτό το θέμα, παράλληλα με Νηρηίδες, γρύπες και μαιάνδρους, στόλιζε τις πολυτελείς κατοικίες της αρχαίας αυτής πόλης.
Κατασκευασμένα με λευκά και μαύρα βότσαλα, είναι από τα αρχαιότερα έργα στον ελλαδικό χώρο. Προηγούνται, βέβαια, τα δάπεδα των ανακτόρων της μυκηναϊκής Τίρυνθας (1600-1200 π.Χ.). Της ίδιας δε περιόδου με αυτά της Ολύνθου είναι και της αρχαίας Κορίνθου, της Σικυώνας και των Μεγάρων. Κανείς δεν φανταζόταν – και οπωσδήποτε ούτε ο Ιππόδαμος, που σχεδίασε την αρχαία Όλυνθο – πως η τέχνη των βοτσαλωτών θα επιζούσε όμοια δύο χιλιάδες και πλέον χρόνια μετά, αφού θα στόλιζε τα σπίτια των νησιών του Αιγαίου, αλλά και αυτά στις ακτές της Λιγουρίας, γύρω από την Τζένοβα, στην Ιταλία. Είναι γνωστές οι σχέσεις των Γενουατών με τα νησιά του Αιγαίου και οι κτήσεις τους στην περιοχή. Και είναι πολύ πιθανόν αυτή η τέχνη να επανήλθε μέσω αυτών στον τόπο που γεννήθηκε, αφού στην υπόδουλη από τους Οθωμανούς Ελλάδα ήταν αδύνατον να επιζήσει μια περίπλοκη και αρκετά ακριβή τέχνη όπως αυτή.
Η επιλογή γι’ αυτά τα πολύ μικρά βότσαλα ήταν πολύ αυστηρή και επιτυγχανόταν όσον αφορά το μέγεθος με τη μέθοδο του κοσκινίσματος. Η συλλογή τους γινόταν στα ποτάμια, δίχως να αποκλείεται και αρκετά από αυτά να είναι από τις ακτές, ακόμη και αρκετά μακριά από την περιοχή. Ο Παυσανίας μάς πληροφορεί ότι υπήρχαν ωραιότατα βότσαλα σε μια ακτή στην Πελοπόννησο, κοντά στην Επίδαυρο.
Η συνήθεια του αρχαίου κόσμου να ψηφοθετεί με βότσαλα διατηρείται για μερικούς αιώνες και εξαπλώνεται σχεδόν σε όλη την επικράτεια των απογόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κυρίως σε πόλεις που είναι κοντά στη θάλασσα.
Εκτός από τις προαναφερθείσες πόλεις, η Αθήνα, η Δήλος, η Ερέτρια, η Ρόδος, η Πέργαμος είναι τόποι με έντονη παρουσία σε αυτό το παιχνίδι της διακοσμητικής τέχνης. Από τα θαυμάσια έργα της Πέλλας, κάποια έχουν υποστεί φθορές και άλλα έχουν συντηρηθεί και αποκολληθεί από το έδαφος, εκτίθενται δε στο αρχαιολογικό μουσείο της ομώνυμης πόλης. Στα πρώτα ανήκει μια εξαίρετη σύνθεση με θέμα την αρπαγή της Ελένης από τον Θησέα. Είναι μια αρκετά μεγάλη παράσταση (περίπου 8,50 × 2,80 μ.), στην οποία φαντάζουν περίτεχνα τα τμήματα που σώζονται.
Η Αλεξάνδρεια, η μεγάλη αυτή πόλη της ελληνιστικής εποχής, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ιστορία του ψηφιδωτού του αρχαίου κόσμου. Εκεί, κατά πάσα πιθανότητα, γεννιέται η κυβική ψηφίδα, ανοίγοντας καινούριους ορίζοντες και δημιουργώντας νέες προοπτικές, αφού η χρωματική γκάμα μεγαλώνει και η ψηφίδα κόβεται πλέον στο εργαστήριο, ικανή να ανταποκριθεί στις οποιεσδήποτε ανάγκες του σχεδίου. Οι πέτρες, αλλά κυρίως τα μάρμαρα, προσφέρουν το εξαιρετικό υλικό τους και την ποικιλία των χρωμάτων τους.
Στο μουσείο της Πέλλας εκτίθενται εκτός από το περίφημο κυνήγι του λιονταριού και άλλα έργα, όπως ο Διόνυσος που φέρεται καθήμενος πάνω σε έναν πάνθηρα, λιτά και αρμονικά σχεδιασμένος, καθώς επίσης και ένα ζεύγος Κενταύρων.
Ο Διόνυσος καθισμένος σε πάνθηρα.
Ένα άλλο έργο παρουσιάζει ένα γρύπα που επιτίθεται σε ελάφι. Σε μια κατοικία του 370 π.Χ. μιας άλλης ελληνιστικής πόλης, της Ερέτριας, ήρθαν στο φως, μετά από ανασκαφές Ελβετών αρχαιολόγων, περίτεχνα μωσαϊκά. Τα θέματα τους είναι εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία και διανθίζονται με φυτικά σχέδια, ενώ στις μπορντούρες φέρουν το μαίανδρο, τον πλοχμό και βλαστούς με κισσόφυλλα.
Ξεχωρίζει το μωσαϊκό με τη Νηρηίδα Θέτιδα καθισμένη πάνω σε έναν Ιππόκαμπο, να μεταφέρει την πανοπλία για τον Αχιλλέα. Πρόκειται για μια σκηνή εμπνευσμένη από την Ιλιάδα.
Η Θέτις μεταφέρει τα όπλα του Αχιλλέα – σκηνή από την Ιλιάδα. 370 π.Χ περίπου, αρχαιολογικός χώρος Ερέτριας.
Εκτός από αυτό το ιδιαίτερο θέμα, υπάρχουν συνθέσεις που έχουν αποδοθεί με περίσσεια χάρη, όπως η σύγκρουση μεταξύ Σφιγγών και Πανθήρων, οι μυθικές μάχες μεταξύ Γρυπών και Αριμασπών, με τους τελευταίους να αναπαρίστανται ως γυναίκες πολεμίστριες. Εξαιρετική χάρη έχει επίσης η σκηνή όπου ένα λιοντάρι επιτίθεται σε ένα άλογο.
Σταθήκαμε στην περιγραφή έργων που αναφέρονται στη γενέτειρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την Πέλλα, καθώς επίσης και σε άλλες δύο αρχαίες πόλεις, την Όλυνθο και την Ερέτρια. Στην πρώτη γιατί πιστεύουμε πως η ποιότητα των έργων που την κοσμούσαν αποτελεί σταθμό για την ιστορία του ψηφιδωτού, ενώ η Όλυνθος, αρχαιότερη της Πέλλας, προσφέρει αρκετά στοιχεία για τη μελέτη αυτού του είδους της τέχνης. Η Ερέτρια, μια μικρή πόλη του 4ου π.Χ. αιώνα, μας προσφέρει περίτεχνα μωσαϊκά, από τα αρχαιότερα αυτού του τύπου.
Γιάννης Λουκιανός, «Το κυνήγι του λιονταριού». Απόδοση με κυβικές ψηφίδες του γνωστού βοτσαλωτού της αρχαίας Πέλλας του 4ου π.Χ αιώνα.
Είναι γεγονός ότι, καθώς οι καλλιτέχνες αυτής της περιόδου ανακαλύπτουν την κυβική ψηφίδα, γίνονται ασυγκράτητοι. Ό,τι δημιουργούν είναι αποτέλεσμα μιας υψηλής γνώσης, αισθητικής, και αγάπης για το αντικείμενο. Τα ψηφιδωτά της Πομπηίας, της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας, της Περγάμου – είτε έγιναν στο τελευταίο τρίτο της πρώτης προ Χριστού χιλιετίας είτε ανήκουν στην ύστερη αρχαιότητα είτε όχι – φέρουν ανεξίτηλη τη σφραγίδα μιας ιδιαίτερης ποιότητας που οι ψηφοθέτες αυτής της περιόδου κατάφεραν να της προσδώσουν.
Του Γιάννη Λουκιανού
Το ποίημα και τα κείμενα είναι από το βιβλίο του Γιάννη Λουκιανού«Η τέχνη του ψηφιδωτού και η τεχνική του», Αθήνα 2011, εκδόσεις βότσαλο, β΄ έκδοση. Από το ίδιο βιβλίο προέρχονται και οι εικόνες, εκτός από εκείνες των οποίων αναφέρεται η πηγή τους.
Ο Γιάννης Λουκιανός γεννήθηκε στην Ίο των Κυκλάδων, πήρε μαθήματα σχεδίου και χρώματος και επιδόθηκε στην τέχνη του ψηφιδωτού και του βοτσαλωτού, κοσμώντας κτίρια και αυλές, μεταξύ των οποίων κατοικία στη Βέρνη της Ελβετίας και η αποκατάσταση του βοτσαλωτού διάκοσμου της ιστορικής αυλής της Μητρόπολης της Σύρου και άλλων εκκλησιών.
Για την τέχνη του ψηφιδωτού και του βοτσαλωτού έχει μιλήσει σε πολλά σχολεία, σε Διεθνή Συνέδρια (Αθήνα 2010-Κύπρος 2012) καθώς και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, και έχει γράψει σε περιοδικά και σε τοπικές εφημερίδες. Έχει γράψει ακόμη αρκετά δικά του βιβλία, με σημαντικότερα τα:
«Οι βοτσαλωτές αυλές των Κυκλάδων», Αθήνα 1998, αυτοέκδοση (3 εκδόσεις)
«Οι βοτσαλωτές Αυλές του Αιγαίου», Αθήνα 1999, αυτοέκδοση (εξαντλημένο)
«Η τέχνη του ψηφιδωτού και η τεχνική του», Αθήνα 2002 και 20011
Έχει διδάξει την τέχνη του ψηφιδωτού σε επιδοτούμενα σεμινάρια (Σύρος, Ίος κ.ά.), καθώς και στα παιδιά του ΚΔΑΠ στην Ίο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
* Ο όρος ‘ψηφιδωτό’ προέρχεται από το ψηφίο, τη μικρή πέτρα. Ο όρος ‘μωσαϊκό’ προέρχεται από τις Μούσες.
Ο υπουργός Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Σκοτ Μπέσεντ, δήλωσε την Κυριακή ότι μια οικονομική συμφωνία με την Ουκρανία δεν είναι επί του παρόντος υπό εξέταση, μετά από μια θερμή ανταλλαγή επιχειρημάτων μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, στις 28 Φεβρουαρίου.
«Η ιδέα του προέδρου Τραμπ για αυτή την οικονομική ρύθμιση ήταν να συνδέσει περαιτέρω τον αμερικανικό και τον ουκρανικό λαό», δήλωσε ο Μπέσεντ στην εκπομπή της Μάργκαρετ Μπρέναν «Face the Nation», στις 2 Μαρτίου. «Ωστόσο, ο πρόεδρος Ζελένσκι ήρθε στο Οβάλ Γραφείο και προσπάθησε να επαναδιαπραγματευτεί τη συμφωνία ενώπιον του κόσμου.»
Η συνάντηση στις 28 Φεβρουαρίου σχετικά με τη συμφωνία ορυκτών ΗΠΑ-Ουκρανίας — η οποία θα έφερνε επενδύσεις των ΗΠΑ στην Ουκρανία για την από κοινού εκμετάλλευση των τεράστιων πόρων σπάνιων γαιών, αξίας 500 δισ. δολαρίων — κλιμακώθηκε σε δημόσια ανταλλαγή επιχειρημάτων μεταξύ των δύο πλευρών.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι δεν θα δεχόταν την κατάπαυση του πυρός χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια, πρότεινε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν μπορεί να χαίρει εμπιστοσύνης για να τιμήσει μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία, επειδή έχει ήδη σπάσει συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός 25 φορές.
Ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Βανς απάντησε ότι η προσπάθεια του Ζελένσκι να διαπραγματευτεί τη συμφωνία στο Οβάλ Γραφείο μπροστά στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης δείχνει ασέβεια προς τις ΗΠΑ, υποδεικνύοντας ότι παρόμοιες συζητήσεις πραγματοποιούνται πίσω από κλειστές πόρτες. Στη συνέχεια, ο Ζελένσκι κατηγορήθηκε τόσο από τον Τραμπ όσο και από τον Βανς και για αχαριστία προς τις ΗΠΑ, που υποστήριξαν υλικά και ηθικά τη χώρα του κατά τη διάρκεια της τριετούς σύρραξης με τη Ρωσία.
Η συνάντηση διακόπηκε σύντομα και ο Λευκός Οίκος ακύρωσε την υπογραφή της συμφωνίας. Ο Ζελένσκι κλήθηκε να αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο.
Ο Ζελένσκι δημοσίευσε την 1 Μαρτίου στην πλατφόρμα κοινωνικών μέσων X ότι η Ουκρανία είναι «έτοιμη να υπογράψει τη συμφωνία ορυκτών» που θα σηματοδοτήσει «το πρώτο βήμα προς τις εγγυήσεις ασφαλείας» ενάντια σε οποιαδήποτε πιθανή μελλοντική ρωσική επιθετικότητα.
Είπε επίσης ότι η συμφωνία δεν είναι αρκετή και χρειάζεται κάτι περισσότερο από αυτό. «Η κατάπαυση πυρός χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας είναι επικίνδυνη για την Ουκρανία. Έχουμε αγωνιστεί για 3 χρόνια και οι Ουκρανοί πρέπει να γνωρίζουν ότι η Αμερική είναι στο πλευρό μας», δήλωσε ο Ζελένσκι.
Ο Μπέσεντ παρατήρησε ότι οι παρατηρήσεις του Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο έδειξαν την απροθυμία διαπραγμάτευσης με τη Ρωσία και ότι ήταν αντίθετες στις προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών να φέρουν τις δύο χώρες σε διαπραγματεύσεις για να τερματίσουν τον πόλεμο.
Ο Μπέσεντ δήλωσε στο CBS News στις 2 Μαρτίου ότι «είναι αδύνατο να έχουμε μια οικονομική συμφωνία χωρίς ειρηνευτική συμφωνία» που θα τερματίσει τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Νομίζω ότι πρέπει να δούμε αν ο πρόεδρος Ζελένσκι θέλει να προχωρήσει», δήλωσε ο Μπέσεντ.
«Ποια είναι η αξία να έχουμε μια οικονομική συμφωνία που πρόκειται να γίνει άκυρη εάν θέλει να συνεχίσει τις μάχες; Ο πρόεδρος Τραμπ θέλει μια ειρηνευτική συμφωνία.»
Όταν ρωτήθηκε αν η οικονομική συμφωνία με την Ουκρανία ήταν ακόμα στο τραπέζι, ο Μπέσεντ απάντησε αρνητικά: «Όχι επί του παρόντος».
Ο Τραμπ είχε επισημάνει νωρίτερα ότι ο Ζελένσκι θα μπορούσε να λάβει μια άλλη πρόσκληση για τον Λευκό Οίκο εάν εξέφραζε την επιθυμία για ειρήνη.
«Πρέπει να πει ‘Θέλω να κάνω ειρήνη. Δεν θέλω πλέον να συντηρώ έναν πόλεμο’», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος στους δημοσιογράφους την 1 Μαρτίου. «Ο λαός του πεθαίνει. Δεν είναι σε θέση να διαπραγματεύεται.»
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στις 2 Μαρτίου, ο Ζελένσκι πρότεινε ότι δεν πιστεύει ότι η αποτυχημένη συνάντηση θα επηρεάσει την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Ουκρανία.
«Νομίζω ότι η σχέση μας θα συνεχιστεί», δήλωσε ο Ζελένσκι, προσθέτοντας ότι οι διαφωνίες σχετικά με την πιθανή συμφωνία θα έπρεπε να έχουν γίνει πίσω από κλειστές πόρτες: «Αυτό που συνέβη δεν νομίζω ότι έφερε κάτι θετικό στη συνεργασία μας.»
Σε συνέντευξή του στον Μπρετ Μπάιερ του Fox News στις 28 Φεβρουαρίου, λίγο μετά τη συνάντηση του Λευκού Οίκου, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι δεν είχε κανένα λόγο να ζητήσει συγνώμη από τον Τραμπ μετά από την έντονη συνομιλία τους.
«Όχι, σέβομαι τον πρόεδρο και σέβομαι τους Αμερικανούς», απάντησε όταν ρωτήθηκε αν θα πρέπει να απολογηθεί.
«Νομίζω πως πρέπει να είμαστε πολύ ανοιχτοί και πολύ ειλικρινείς, και δεν είμαι σίγουρος ότι κάναμε κάτι κακό», πρόσθεσε.
Οι καλλιτεχνικές μας παραδόσεις είναι γεμάτες σοφία. Μπορούμε να κοιτάξουμε στο παρελθόν και, με ανοιχτά μυαλά και καρδιές, να απορροφήσουμε τα μαθήματα της πολιτιστικής μας ιστορίας. Η ιταλική Αναγέννηση είναι γεμάτη από σπουδαίες ιστορίες που οδήγησαν σε εξαιρετικά έργα τέχνης, και η ιστορία του Μιχαήλ Άγγελου αποτελεί ένα διαχρονικό παράδειγμα.
Η ιστορία ξεκινά στη Ρώμη του 16ου αιώνα, η οποία εξελίσσεται γρήγορα σε πολιτιστικό κέντρο του δυτικού κόσμου. Σε ηλικία 33 ετών, ο Μιχαήλ Άγγελος κλήθηκε από τον Πάπα Ιούλιο Β’ να ζωγραφίσει την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν ζωγράφος – ήταν γλύπτης – και όταν του ζητήθηκε να ζωγραφίσει την οροφή, απάντησε: «Η ζωγραφική δεν είναι η τέχνη μου».
Η οροφή της Σιξτίνα ζωγραφίστηκε μεταξύ 1508-1512, από τον Μιχαήλ Άγγελο. Οροφογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
Γιατί τότε ο Πάπας Ιούλιος Β’ ζήτησε από τον Μιχαήλ Άγγελο να ζωγραφίσει αντί να σμιλεύσει; Σύμφωνα με τον Τζόρτζιο Βαζάρι «Οι ζωές των πιο εξαιρετικών ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων» («Le Vite de più eccellenti architetti, pittori, et scultori italiani, da Cimabue insino a’ tempi nostri», Giorgio Vasari, 1550), ο Μιχαήλ Άγγελος υποπτευόταν ότι ο Μπραμάντε (Bramante), ένας ιδιαίτερα σεβαστός αρχιτέκτονας που εργαζόταν για τον Πάπα Ιούλιο Β’, ήθελε να καταστρέψει τη φήμη του, βάζοντάς τον να ζωγραφίσει την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα:
«Με αυτόν τον τρόπο φάνηκε δυνατό στον Μπραμάντε και σε άλλους ανταγωνιστές του [Μιχαήλ Άγγελου] να τον απομακρύνουν από τη γλυπτική, στην οποία τον έβλεπαν τέλειο, και να τον βυθίσουν στην απόγνωση, πιστεύοντας ότι αν τον ανάγκαζαν να ζωγραφίσει, θα έκανε έργο λιγότερο άξιο επαίνου, αφού δεν είχε εμπειρία από τα χρώματα της τοιχογραφίας…»
Είναι αλήθεια ότι ο Μιχαήλ Άγγελος δεν είχε εμπειρία στην τοιχογραφία, αλλά αυτό δεν τον απέτρεψε. Ο Γουίλιαμ Γουάλας (William Wallace), κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον Μιχαήλ Άγγελο, παρατηρεί ότι «την εποχή της Σιξτίνα, ο Μιχαήλ Άγγελος προσπαθεί ακόμη να γίνει ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης όλων των εποχών. Συμπεριφέρεται περισσότερο σαν τον καλλιτέχνη που σμίλευσε τον ‘Δαβίδ’: ‘Είμαι ο καλύτερος γλύπτης. Τώρα, θα γίνω ο καλύτερος ζωγράφος. Θα γίνω ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης όλων των εποχών’. Υποφέρει ακόμα από την ύβρη της νιότης».
Για τέσσερα εξαντλητικά χρόνια, ο Μιχαήλ Άγγελος πήρε όσα έμαθε για την τοιχογραφία και ζωγράφισε ακούραστα την οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Παρόλο που δεν είχε την εκπαίδευση ενός ζωγράφου, κατέληξε να ολοκληρώσει μία από τις μεγαλύτερες και πιο εκπληκτικές τοιχογραφίες στην ιστορία. Το έργο του δεν ήταν εύκολο – σύμφωνα με το βιβλίο του Ρος Κινγκ «Ο Μιχαήλ Άγγελος και η οροφή του Πάπα» («Michelangelo and the Pope’s Ceiling», Ross King, 2002), ο Μιχαήλ Άγγελος έπρεπε να αντιμετωπίσει οικογενειακά ζητήματα, αντιπαλότητες, τεχνικές ατυχίες και πολιτικές ίντριγκες. Στα προσωπικά του σημειωματάρια, ο ίδιος περιγράφει επανειλημμένα τα προβλήματά του ενώ ζωγράφιζε την οροφή: «Ζω εδώ περιτριγυρισμένος από τις μεγαλύτερες ανησυχίες, υποφέροντας από τη μεγαλύτερη σωματική κόπωση: Δεν έχω κανέναν φίλο και δεν θέλω κανέναν – δεν έχω χρόνο για να φάω την απαραίτητη τροφή».
Ο Μιχαήλ Άγγελος δεν άφησε τις κακουχίες να τον αποθαρρύνουν. Αντιθέτως, μετέτρεψε τις δοκιμασίες του σε οπτική δοξολογία του θείου. Ο Κινγκ αναφέρει ότι ο Μιχαήλ Άγγελος δεν ήταν ικανοποιημένος από το αρχικό σχέδιο με τους 12 αποστόλους και ζήτησε την άδεια του Πάπα να είναι ακόμη πιο φιλόδοξος και να χρησιμοποιήσει το ανθρώπινο σώμα για να εξερευνήσει το εύρος της ανθρώπινης σχέσης με τον Θεό. Ο Πάπας συμφώνησε και το αρχικό σχέδιο των 12 αποστόλων μετατράπηκε σε ένα πολύπλοκο σχέδιο που περιελάμβανε περισσότερες από 300 μορφές.
Ο Μιχαήλ Άγγελος συμπεριέλαβε όχι μόνο θέματα από τον Χριστιανισμό, αλλά και μορφές από τον Ιουδαϊσμό και τον παγανισμό. «Η Σιξτίνα δεν είναι μόνο εννέα ιστορίες της Γένεσης. Είναι ολόκληρη η σφαιρική εικόνα της δημιουργίας», εξηγεί ο Γουάλας. «Είναι τα πάντα. Δεν είναι ένας διαχωρισμός μεταξύ χριστιανισμού και παγανισμού. Είναι η Δημιουργία του Θεού, ο οποίος δημιούργησε την παγανιστική αρχαιότητα πριν δημιουργήσει τον χριστιανισμό. Αυτός δημιούργησε τον κόσμο. Οι Σίβυλλες είναι το αντίστοιχο των προφητών, είναι ο παγανιστικός κόσμος πριν έρθει ο Χριστιανισμός. Έτσι, έχουμε παγανιστικές Σίβυλλες [στη Σιξτίνα], έχουμε και εβραϊκές ιστορίες στη Σιξτίνα. Η Σιξτίνα δεν είναι χριστιανική, εβραϊκή ή παγανιστική – είναι όλη η δημιουργία.»
Μελέτη για τη Σίβυλλα της Λιβύης, μεταξύ 1510-1511 από τον Μιχαήλ Άγγελο. Κόκκινη κιμωλία, λευκή κιμωλία και κάρβουνο σε χαρτί, 287 εκ επί 220 εκ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. (Public Domain)
Η Σίβυλλα της Λιβύης, μεταξύ 1508-1512, από τον Μιχαήλ Άγγελο. Τοιχογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
Ο Μιχαήλ Άγγελος όχι μόνο συμπεριέλαβε χριστιανικές, ιουδαϊκές και ειδωλολατρικές μορφές σε μια σύνθεση, αλλά ζωγράφισε και μια οπτική απεικόνιση του Θεού – κάτι σπάνιο για τους καλλιτέχνες. «Πρόκειται για τον Θεό και την αρχή της δημιουργίας του Θεού, και Του αξίζει να ζωγραφιστεί», λέει ο Γουάλας. «Είναι αλήθεια ότι στην παλαιότερη χριστιανική τέχνη, μερικές φορές ο Θεός δεν απεικονίζεται ή είναι μόνο το χέρι του ή κάτι τέτοιο, οπότε είναι πολύ τολμηρό να φανταστεί κανείς πώς είναι ο Θεός. Ο Μιχαήλ Άγγελος μας έδωσε μια εικόνα του Θεού που έχει γίνει ο κανόνας για το πώς μοιάζει ο Θεός για πολλούς ανθρώπους στον κόσμο».
Αυτή η απεικόνιση του Θεού, η «Δημιουργία του Αδάμ» είναι μια από τις πιο εμβληματικές εικόνες στον κόσμο. Ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε τον Αδάμ τη στιγμή της αφύπνισής του, όπου και συναντά τον δημιουργό του. Ένας ξαπλωμένος Αδάμ κοιτάζει με λαχτάρα τα μάτια του Θεού και απλώνει το χέρι του για να αγγίξει τον δημιουργό του. Ο Θεός -μαζί με τις βιβλικές μορφές που τον περιβάλλουν- κινείται με μεγάλη ορμή προς τον Αδάμ. Ικανοποιημένος από το δημιούργημά του, ο Θεός απλώνει το χέρι του για να αγγίξει τον Αδάμ.
Λεπτομέρεια από τη «Δημιουργία του Αδάμ», μεταξύ 1508-1512, από τον Μιχαήλ Άγγελο. Τοιχογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
Ο χώρος μεταξύ των δακτύλων του Αδάμ και του Θεού είναι τόσο κοντά, αλλά και τόσο μακριά: «Τα λίγα εκατοστά που χωρίζουν τις άκρες των δακτύλων τους είναι η μεγαλύτερη αναστολή του χρόνου και της αφήγησης στην ιστορία της τέχνης», λέει ο Γουάλας στο βιβλίο του «Μιχαήλ Άγγελος: Ο καλλιτέχνης, ο άνθρωπος και η εποχή του» («Michelangelo: The Artist, the Man, and His Times», 2011). Αν ο Αδάμ κατέβαλε λίγη περισσότερη προσπάθεια, αν μπορούσε να ανταποκριθεί στην προσπάθεια του Θεού, φαίνεται ότι θα άγγιζε τον Θεό και ο διαχωρισμός μεταξύ τους θα έπαυε να υπάρχει.
Αφότου ζωγράφισε πάνω από 300 μορφές σε περισσότερες από 150 ξεχωριστές εικαστικές ενότητες, ο Μιχαήλ Άγγελος ολοκλήρωσε την οροφή προς ικανοποίηση του Πάπα Ιουλίου Β’. Η οροφή της Σιξτίνα αποκαλύφθηκε την Ημέρα των Αγίων Πάντων, την 1η Νοεμβρίου 1512.
Η οροφή της Σιξτίνα ζωγραφίστηκε μεταξύ 1508-1512 από τον Μιχαήλ Άγγελο. Τοιχογραφία, Καπέλα Σιξτίνα, Βατικανό. (Public Domain)
«Είναι αρκετά αξιοθαύμαστο και αξιοσημείωτο το γεγονός ότι επέμεινε δεδομένου τού τι αντιμετώπιζε», σχολιάζει ο Γουάλας. «Το ίδιο το γεγονός της ζωγραφικής μιας οροφής είναι από μόνο του εκπληκτικό. Υπήρχαν όλων των ειδών τα προβλήματα. Πρέπει να θαυμάσουμε ότι επέμεινε υπό απίστευτη πίεση, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις που είναι αδιανόητες – πολλοί άλλοι άνθρωποι θα τα είχαν παρατήσει, αλλά εκείνος όχι.»
Εδώ βρίσκεται ένα ψήγμα σοφίας: Ο Μιχαήλ Άγγελος επέμεινε στις δυσκολίες του με πίστη και ισχυρή επιθυμία να εκφράσει οπτικά το θείο. Αν και κλήθηκε να ολοκληρώσει ένα έργο που του ήταν ξένο, όχι μόνο στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, αλλά και ξεπέρασε τις προσδοκίες. Η εμπνευσμένη προσπάθειά του να εκφράσει το θείο μέσω της ανθρώπινης μορφής, παρά τις πολλές δυσκολίες, τον βοήθησε να δημιουργήσει ένα θαύμα που συνεχίζουμε να εκτιμούμε 500 χρόνια μετά.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε στις 2 Μαρτίου ότι η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να παρέχει χρηματοδότηση στην Ουκρανία για να διατηρήσει τη θέση της κατά τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, και ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύεται για τη χρηματοδότηση εξαγωγών σχεδόν 2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την προμήθεια της Ουκρανίας με 5.000 πυραύλους αεράμυνας.
Ο Στάρμερ φιλοξένησε μια σύνοδο κορυφής για την ασφάλεια στο Λονδίνο στις 2 Μαρτίου στην οποία συμμετείχαν Ευρωπαίοι και παγκόσμιοι ηγέτες, για τον σχεδιασμό μίας πρότασης για κατάπαυση του πυρός που θα παρουσιαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο πλαίσιο της προσπάθειας για τον τερματισμό του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.
Ο Στάρμερ τόνισε ότι παρά τη διακοπή των συνομιλιών στον Λευκό Οίκο στις 28 Φεβρουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ένας σημαντικός σύμμαχος της Βρετανίας.
«Οι ΗΠΑ είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος του Ηνωμένου Βασιλείου για πολλές δεκαετίες και συνεχίζουν να είναι», είπε ο Στάρμερ. «Δεν υπάρχουν δύο χώρες τόσο στενά ευθυγραμμισμένες όσο οι δύο χώρες μας», πρόσθεσε, δηλώνοντας ότι επεξεργάζεται ένα ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία με σκοπό να λάβει την υποστήριξη των ΗΠΑ και προειδοποίησε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να αναλάβει την υπεράσπισή της.
Η σύνοδος των ηγετών του Στάρμερ στις 2 Μαρτίου έρχεται σε αντίθεση με τη συνάντηση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο στις 28 Φεβρουαρίου, κατά την οποία ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τον επέπληξε λέγοντας ότι δεν είναι έτοιμος για ειρήνη και ότι δεν είναι ευγνώμων για την υποστήριξη της Αμερικής στην άμυνα του έθνους του ενάντια στην τριετή σύγκρουση με τη Ρωσία.
Ο Στάρμερ είπε ότι εργάζεται για την αποκατάσταση των συζητήσεων για την ειρήνη και ότι χρησιμοποιεί την κατάρρευση της 28ης Φεβρουαρίου ως μία ευκαιρία για να επανασυνδεθεί με τον Τραμπ, τον Ζελένσκι και τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν αντί να «εντείνει τη ρητορική».
«Συμφωνήσαμε τώρα ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και πιθανώς έναν ή δύο άλλοι, θα εκπονήσουμε μαζί με την Ουκρανία ένα σχέδιο κατάπαυσης πυρός, το οποίο θα συζητήσουμε ύστερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε ο Στάρμερ στο BBC, προσθέτοντας ότι ο ίδιος και ο Μακρόν έχουν μιλήσει με τον Τραμπ μετά από τη συνάντηση του τελευταίου με τον Ζελένσκι.
Στη σύνοδο κορυφής, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζήτησαν για τη στήριξη της άμυνας της ηπείρου όσον αφορά την υπεράσπιση της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των συζητήσεων για τη δημιουργία ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης που θα σταλεί στη σπαρασσόμενη από τον πόλεμο χώρα για να βοηθήσει στην κατάπαυση πυρός. Ο Στάρμερ πρότεινε ότι η στρατιωτική δύναμη θα περιλαμβάνει έναν «συνασπισμό προθύμων».
Αν και δεν εμπιστεύεται τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Στάρμερ είπε ότι εμπιστεύεται τον Τραμπ: «Αν πιστεύω τον Ντόναλντ Τραμπ όταν λέει ότι θέλει διαρκή ειρήνη; Η απάντηση σε αυτό είναι ναι».
Ο Βρετανός πρωθυπουργός πρόσθεσε ότι «οι έντονες συζητήσεις» για την απόκτηση εγγύησης ασφάλειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένα από τα τρία συστατικά της διαρκούς ειρήνης.
«Εάν πρόκειται να υπάρξει συμφωνία, εάν πρόκειται να υπάρξει τερματισμός του πολέμου, τότε αυτή τη συμφωνία πρέπει να την υπερασπιστούμε, γιατί το χειρότερο από όλα θα είναι να υπάρξει μια προσωρινή παύση και μετά να έρθει ξανά ο Πούτιν», επεσήμανε ο Στάρμερ. «Αυτό έχει συμβεί στο παρελθόν. Νομίζω ότι είναι ένας πραγματικός κίνδυνος και γι’ αυτό πρέπει να διασφαλίσουμε ότι εάν υπάρξει συμφωνία, θα είναι μια διαρκής συμφωνία, όχι μια προσωρινή παύση».
Στη σύνοδο κορυφής, που πραγματοποιήθηκε στο Lancaster House — μια έπαυλη 200 ετών κοντά στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ — συμμετείχαν ηγέτες από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, την Πολωνία, την Ισπανία, τον Καναδά, τη Φινλανδία, τη Σουηδία, την Τσεχία και τη Ρουμανία.
Άλλοι παρευρισκόμενοι ήταν ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ,και οι πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Πρόκειται και για μία κίνηση υποστήριξης των Ευρωπαίων προς τον Ζελένσκι, μετά από την επίμαχη συνάντησή του με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, στην οποία οι δύο ηγέτες ήρθαν σε ρήξη, χωρίς να υπογράψουν τη συμφωνία για τις σπάνιες γαίες, που προωθούσε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Μετά την άφιξη του Ουκρανού προέδρου στη Βρετανία την 1η Μαρτίου, ο Στάρμερ τον αγκάλιασε.
«Όπως ακούσατε από τις επευφημίες στον δρόμο έξω, έχετε την πλήρη υποστήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου», είπε ο Στάρμερ. «Στεκόμαστε στο πλευρό σας, στο πλευρό της Ουκρανίας, για όσο διάστημα χρειαστεί.»
Ο Στάρμερ δεσμεύτηκε επίσης να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες στο 2,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) έως το 2027. Ενδέχεται να ακολουθήσουν το παράδειγμά του και άλλα ευρωπαϊκά έθνη.
Την 1η Μαρτίου, ο Τσέχος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα είπε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τουλάχιστον στο 3% του ΑΕΠ, καθώς η ήπειρος αντιμετωπίζει μια ιστορική δοκιμασία άμυνας.
«Αν δεν εντείνουμε την προσπάθειά μας αρκετά γρήγορα και αφήσουμε τον επιτιθέμενο να υπαγορεύσει τους όρους του, δεν θα έχουμε καλή κατάληξη», δήλωσε.
Κάνοντας έκκληση για ενότητα μεταξύ των Ευρωπαίων γειτόνων του, ο Μακρόν ενέκρινε περισσότερες αμυντικές δαπάνες, αφού είπε ότι ήταν θεμιτό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να μετατοπίσουν το στρατιωτικό τους επίκεντρο στην Κίνα και την Ασία.
«Θα έπρεπε να είχαμε ξυπνήσει νωρίτερα», είπε ο Μακρόν. «Έχω πει εδώ και χρόνια ότι χρειαζόμαστε μια περισσότερο κυρίαρχη, περισσότερο ενωμένη, περισσότερο ανεξάρτητη Ευρώπη.»
Στη φετινή απονομή βραβείων Όσκαρ, που έγινε χθες Κυριακή 2 Μαρτίου, μεγάλη νικήτρια ταινία αναδείχθηκε η ταινία «Anora», του Σον Μπέικερ, συγκεντρώνοντας πέντε αγαλματίδια, μεταξύ των οποίων αυτό της Καλύτερης Ταινίας.
Η 25χρονη πρωταγωνίστρια της ταινίας, η Μάικι Μάντισον, τιμήθηκε με το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου, ενώ ο σκηνοθέτης Σον Μπέικερ βραβεύθηκε με Όσκαρ Σκηνοθεσίας, Πρωτότυπου Σεναρίου και Μοντάζ.
Η επιτυχία της «Anora» είναι διπλά σημαντική αφού πρόκειται για ανεξάρτητη, χαμηλού προϋπολογισμού ταινία – κόστισε μόλις 6 εκατομμύρια δολάρια, ένα πολύ μικρό ποσό για τα δεδομένα του Χόλιγουντ – υπερισχύοντας παρόλα αυτά απέναντι σε ταινίες όπως το «Κονκλάβιο», «The Brutalist» και το μιούζικαλ «Wicked».
«Αν προσπαθείτε να κάνετε ανεξάρτητες ταινίες, σας παρακαλώ συνεχίστε να τις κάνετε. Χρειαζόμαστε περισσότερες. Αυτή είναι η απόδειξη», δήλωσε ο Μπέικερ γνωστός για τις μικρού μήκους ταινίες του με θέμα ανθρώπους του περιθωρίου.
Επιτυχία θεωρείται και η βράβευση της πρωταγωνίστριας που επικράτησε της Ντέμι Μουρ, η οποία ήταν το φαβορί για το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της στην ταινία «The Substance», η οποία απέσπασε το βραβείο για το Καλύτερο Μακιγιάζ για την εντυπωσιακή μεταμόρφωση της Μουρ.
Στην ομιλία της, η 25χρονη Μάντισον μεταξύ άλλων είπε ότι θέλει «να ευχαριστήσει και να τιμήσει την κοινότητα των ιερόδουλων», και ότι παραμένει σύμμαχός τους.
Ο Έιντριεν Μπρόντι κέρδισε το δεύτερο Όσκαρ της καριέρας του, καθώς χθες τιμήθηκε με το Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του ως ένας Εβραίος μετανάστης και αρχιτέκτονας που κυνηγά το αμερικανικό όνειρο στην ταινία «The Brutalist». Το πρώτο του Όσκαρ το είχε κερδίσει πριν 22 χρόνια, σε ηλικία 29 ετών, για την ταινία «Ο Πιανίστας», όπου υποδυόταν έναν Εβραίο πιανίστα που προσπαθεί να επιβιώσει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Ζόι Σαλντάνα κέρδισε το βραβείο Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου για την ερμηνεία της στην ισπανόφωνη ταινία «Emilia Perez» και δήλωσε στην ομιλία της ότι είναι «περήφανη που είναι παιδί μεταναστών που έχουν όνειρα, αξιοπρέπεια και χέρια που εργάζονται σκληρά».
Οι δύο αυτές ομιλίες ήταν οι δύο πιο πολιτικές στη διάρκεια της βραδιάς.
Ο Κίραν Κάλκιν βραβεύθηκε με το Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία «A Real Pain», στην οποία υποδύεται έναν άνδρα που ταξιδεύει στην Πολωνία για να ανακαλύψει τις ρίζες της οικογένειάς του.
Το ντοκιμαντέρ «No other land» που αναφέρεται στον εβραϊκό εποικισμό στη Δυτική Όχθη κέρδισε το βραβείο Όσκαρ στην κατηγορία του. Οι σκηνοθέτες του ντοκιμαντέρ, ο Παλαιστίνιος ακτιβιστής Μπάσελ Άντρα και ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Γιουβάλ Αμπραάμ, χρειάστηκαν πέντε χρόνια για να ολοκληρώσουν την ταινία.
«Το ‘No other land’ αντικατοπτρίζει τη σκληρή πραγματικότητα που υφιστάμεθα εδώ και δεκαετίες και στην οποία ακόμη αντιστεκόμαστε, καθώς καλούμε τον κόσμο να αναλάβει σοβαρή δράση για να σταματήσει την αδικία και να σταματήσει την εθνοκάθαρση του παλαιστινιακού λαού», τόνισε ο Άντρα από τη σκηνή των Όσκαρ.
«Κάναμε αυτή την ταινία, Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί, διότι μαζί οι φωνές μας είναι πιο ισχυρές», πρόσθεσε ο Αμπραάμ.
Η λετονικής παραγωγής ταινία κινουμένων σχεδίων «Flow» απέσπασε το Όσκαρ στην κατηγορία της, ενώ η βραζιλιάνικη «Είμαι ακόμη εδώ» κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Η ταινία αφηγείται την αληθινή ιστορία της Εουνίσε Πάιβα που αγωνίστηκε να μάθει την αλήθεια για την εξαφάνιση του συζύγου της, πρώην βουλευτή, το 1971, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στη Βραζιλία (1964-1985).
Πρόσφατα, ήμουν καλεσμένη σε μια εκδήλωση για γυναίκες με θέμα «Παίξτε με πρόθεση». Περίμενα να περάσω μια διασκεδαστική, ξέγνοιαστη μέρα με φίλες, όπου θα χαλαρώναμε και θα ξαναβρίσκαμε την παιχνιδιάρικη πλευρά μας.
Ωστόσο, όταν έφτασα, ανακάλυψα ότι η ιδέα της οικοδέσποινας για το παιχνίδι ήταν να τη βοηθήσουμε να ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις της — να οργανώσει τις ντουλάπες και να καθαρίσει το γκαράζ. Για εκείνη, αυτό ήταν μια μορφή παιχνιδιού. Της έφερνε χαρά.
Συνειδητοποίησα πόσο προσωπικό μπορεί να είναι το παιχνίδι – αυτό που είναι διασκεδαστικό για ένα άτομο, μπορεί να μοιάζει σαν δουλειά για κάποιο άλλο. Επίσης, κατάλαβα πόσο εύκολο είναι να χάσει κανείς την επαφή με το παιχνίδι εντελώς.
Ως ενήλικες, συχνά βάζουμε τη διασκέδαση σε δεύτερη μοίρα, αφήνοντάς τη για «όταν υπάρχει χρόνος», καταλήγοντας να την αναβάλλουμε εσαεί. Όμως, η ελεύθερη, χαρούμενη δραστηριότητα που αποκαλούμε παιχνίδι δεν αποτελεί μόνο έναν ευχάριστο τρόπο να περνάμε την ώρα μας, αλλά συνδέεται με την υγεία και την ευεξία μας, όπως έχουν δείξει έρευνες μέχρι τώρα, και η έλλειψή της μπορεί να έχει επιπτώσεις.
Γιατί δεν παίζουμε περισσότερο;
Σύμφωνα με μελέτες, η ενασχόληση με δραστηριότητες που εμπεριέχουν το παιχνίδι μειώνει το άγχος, την κατάθλιψη και ακόμη πιο σοβαρές διαταραχές της ψυχικής υγείας όπως η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή. Το παιχνίδι μειώνει το άγχος και ενισχύει τις ενδορφίνες, κάνοντάς μας να νιώθουμε καλά. Επιπλέον, μειώνει την αρτηριακή πίεση, προστατεύει από καρδιακές παθήσεις και γνωστική εξασθένηση και αυξάνει τη μακροζωία. Είναι σαν να μας λέει η φύση: «Διασκέδασε – είναι καλό για σένα!»
Ωστόσο, πολλοί ενήλικες — συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μου — αγωνίζονται να βρουν χρόνο για παιχνίδι. Συχνά θεωρείται ως κάτι το επιπόλαιο ή το μη παραγωγικό, καθώς μεγαλώνουμε. Η κοινωνία μας ενθαρρύνει να «ωριμάσουμε», ωθώντας μας προς τις ευθύνες και τα μετρήσιμα επιτεύγματα και αφήνοντας ελάχιστο χώρο για διασκέδαση.
Ανάμεσα στις δουλειές, την οικογένεια και τις ατελείωτες υποχρεώσεις, το παιχνίδι παραμερίζεται. Με την πάροδο του χρόνου, ο αυθορμητισμός και η φαντασία σβήνουν, καθώς αντικαθίστανται από τις απαιτήσεις της καθημερινότητας και της δουλειάς. Αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς πολλές φορές έχει μεταφερθεί από τους γονείς στα παιδιά: Οι δικοί μου εργάζονταν από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, σταματώντας σπανίως για διασκέδαση. Τώρα, ως ενήλικας, έχω πέσει στην ίδια παγίδα. Και όταν αφιερώνω τελικά χρόνο στο παιχνίδι, νιώθω ενοχές.
Η απροθυμία μας να αγκαλιάσουμε το παιχνίδι συνδέεται συχνά με μια βαθύτερη πεποίθηση ότι δεν είμαστε «άξιοι» χαλάρωσης μέχρι να πετύχουμε αρκετά. Αλλά ποιος αποφασίζει τι είναι αρκετό; Οι περισσότεροι από εμάς τρέχουμε προς μια γραμμή τερματισμού που δεν υπάρχει. Μετακινούμε ολοένα και πιο πέρα τους στόχους μας, λέγοντας στους εαυτούς μας ότι μόλις καταφέρουμε λίγα ακόμη, θα αξίζουμε επιτέλους ένα διάλειμμα.
Πώς είναι το παιχνίδι για τους μεγάλους;
Είναι εύκολο να ορίσουμε το παιχνίδι για τα παιδιά. Αλλά για τους ενήλικες, είναι λίγο πιο δύσκολο. Οι περισσότεροι από εμάς δεν πρόκειται να αρπάξουμε μια κούκλα ή μια φιγούρα δράσης και να αναπαραστήσουμε τις παιδικές μας περιπέτειες. Άρα, πώς είναι το παιχνίδι για τους μεγάλους;
Ο Δρ Στιούαρτ Μπράουν, ερευνητής και ιδρυτής του Εθνικού Ινστιτούτου Παιχνιδιού, εντόπισε οκτώ «Προσωπικότητες παιχνιδιού» για να βοηθήσει τους ενήλικες να προσδιορίσουν το είδος του παιχνιδιού που τους ταιριάζει περισσότερο:
Ο Συλλέκτης: Σας αρέσει να μαζεύετε και να επιμελείστε πράγματα — γραμματόσημα, παλιά αυτοκίνητα, σπάνια βιβλία ή κοχύλια.
Ο Ανταγωνιστής: Ευδοκιμείτε σε παιχνίδια με σαφείς κανόνες και απολαμβάνετε την πρόκληση της νίκης, είτε σε ένα ποδοσφαιρικό ματς είτε σε μια βραδιά επιτραπέζιων παιχνιδιών.
Ο Δημιουργός: Παίρνετε χαρά από το να ζωντανεύετε ιδέες, μέσα από διάφορες δημιουργικές δραστηριότητες όπως η διακόσμηση, η ξυλουργική, το ράψιμο , η ζωγραφική κ.ά.
Ο Σκηνοθέτης: Απολαμβάνετε την οργάνωση και την ηγεσία, όπως ο προγραμματισμός θεματικών πάρτι ή ο συντονισμός ομαδικών δραστηριοτήτων.
Ο Εξερευνητής: Βιώνετε το παιχνίδι μέσα από την ανακάλυψη — ταξίδια, εκμάθηση νέων δεξιοτήτων ή εμβάθυνση σε νέες ιδέες.
Ο Γελωτοποιός: Ζείτε για να κάνετε τους άλλους να γελούν μέσα από αστεία και φάρσες.
Ο Κιναισθητικός: Βιώνετε το παιχνίδι μέσα από την κίνηση — τον χορό, τη γιόγκα, την πεζοπορία κ.ά.
Ο Παραμυθάς: Αγαπάτε τις ιστορίες – ως γράψιμο, υποκριτική ή αφηγήσεις.
Το παιχνίδι έχει πολλές μορφές, αλλά δεν έχει τόσο να κάνει με την ίδια τη δραστηριότητα όσο με το πώς μας κάνει να νιώθουμε. Είναι εκείνες οι μαγικές στιγμές που η χαρά μεγαλώνει, φουσκώνει, ο χρόνος εξαφανίζεται και νιώθουμε πλήρως ζωντανοί και ελεύθεροι.
Η ενσωμάτωση του παιχνιδιού στην καθημερινότητά μας δεν απαιτεί ώρες ελεύθερου χρόνου. Ακόμη και πέντε λεπτά χαρούμενης και ελεύθερης δραστηριότητας κάνουν τη διαφορά.
Οι πληροφορίες που παρέχονται είναι μόνο για εκπαιδευτικούς σκοπούς και αντικατοπτρίζουν τη γνώμη της Sina McCullough, η οποία είναι επιστήμονας και όχι γιατρός. Δεν προορίζεται ως ιατρική συμβουλή ή υποκατάστατο καθοδήγησης από τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης. Πάντα να συμβουλεύεστε τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης πριν κάνετε αλλαγές στη διατροφή, τα φάρμακα ή τον τρόπο ζωής σας.
Είναι έτοιμος ο Ντόναλντ Τραμπ να εγκαταλείψει τον Ζελένσκι; Υψηλόβαθμοι Αμερικανοί αξιωματούχοι άφησαν να πλανάται χθες Κυριακή η ιδέα ότι ο Ουκρανός πρόεδρος ίσως αναγκαστεί να αποχωρήσει μετά την πρωτοφανή σύγκρουση που είχε την Παρασκευή με τον Αμερικανό ομόλογό του. Ο ίδιος ο Ζελένσκι απάντησε ότι «δεν θα είναι εύκολο» να αντικατασταθεί.
Η οργή που προκάλεσε στις τάξεις των Ρεπουμπλικάνων στις ΗΠΑ το φιάσκο της συνάντησης της Παρασκευής στον Λευκό Οίκο δεν φαίνεται να υποχωρεί. «Έχουμε ανάγκη έναν ηγέτη με τον οποίο μπορούμε να διαπραγματευθούμε, [ο οποίος θα μπορεί] να διαπραγματευθεί με τους Ρώσους κάποια στιγμή και να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο», εκτίμησε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, Μάικ Γουόλτς.
«Αν καταστεί σαφές ότι ο πρόεδρος Ζελένσκι, είτε για προσωπικούς λόγους είτε για πολιτικούς, αποκλίνει από την επιθυμία να τερματιστούν οι μάχες στη χώρα του, τότε πιστεύω ότι έχουμε πραγματικά πρόβλημα», πρόσθεσε ο Γουόλτς μιλώντας στο CNN.
Τραμπ και Ζελένσκι είχαν την Παρασκευή στον Λευκό Οίκο μια πρωτοφανή αντιπαράθεση, με τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά και τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, να κατηγορούν τον Ουκρανό ηγέτη ότι είναι αγνώμων προς τις ΗΠΑ για τη βοήθεια που έχουν προσφέρει στη χώρα του.
Το διπλωματικό επεισόδιο οδήγησε στην ακύρωση της υπογραφής μιας συμφωνίας για τα ουκρανικά ορυκτά. Η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι η συμφωνία αυτή θα συνδέσει τις ΗΠΑ με την Ουκρανία με τρόπο που θα αποτρέψει τη Ρωσία να επιτεθεί ξανά στη γειτονική της χώρα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε χθες με ανάρτησή του στο Truth Social ότι «ο Ζελένσκι δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να υπαναχωρήσει και να δεχθεί τους όρους που έθεσε ο Τραμπ».
Από την πλευρά του, ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε χθες, προτού αναχωρήσει από το Λονδίνο όπου παρέστη σε σύνοδο για την Ουκρανία, στην οποία πήραν μέρος δεκάδες ηγέτες κυρίως της Ευρώπης, ότι είναι έτοιμος να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά.
«Η συμφωνία παραμένει στο τραπέζι και θα υπογραφεί, αν όλες οι πλευρές είναι έτοιμες», επεσήμανε. «Είχαμε δεχθεί να υπογράψουμε τη συμφωνία για τα ορυκτά, οπότε είμαστε έτοιμοι να την υπογράψουμε, […] είμαστε εποικοδομητικοί», τόνισε ο Ζελένσκι.
Ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Μάικ Τζόνσον δεν φάνηκε να πείθεται, λέγοντας ότι «κάτι πρέπει να αλλάξει».
«Είτε (ο Ζελένσκι) θα επιστρέψει στη λογική και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με ευγνωμοσύνη είτε κάποιος άλλος θα πρέπει να ηγηθεί της χώρας για να το πράξει» τόνισε μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο NBC.
Την Παρασκευή, αμέσως μετά την αντιπαράθεση στον Λευκό Οίκο, ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ δήλωσε: «Ο Ζελένσκι πρέπει να αλλάξει σε βάθος τη στάση του ή να αποχωρήσει».
Κάνοντας λόγο για «μια τεράστια ευκαιρία που χάθηκε», ο Μάικ Γουόλτς δήλωσε σοκαρισμένος από τη στάση του Ζελένσκι, ενώ υπογράμμισε ότι έχει αμφιβολίες για την επιθυμία του Ουκρανού προέδρου «να θελήσει κάποτε να διαπραγματευθεί» με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ή «να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο».
Σύμφωνα με τον ίδιο, μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου θα απαιτούσε «εδαφικές παραχωρήσεις» από την Ουκρανία και «εγγυήσεις ασφαλείας από την Ευρώπη».
Ο Ζελένσκι απάντησε ειρωνικά προτείνοντας να δοθεί «η ουκρανική υπηκοότητα» στον Λίντσεϊ Γκράχαμ, καθώς με αυτόν τον τρόπο «θα άρχιζα να τον ακούω, ως πολίτη της Ουκρανίας, για να μάθω ποιος πρέπει να γίνει πρόεδρος».
«Δεν θα είναι εύκολο να αντικατασταθώ», τόνισε ο Ουκρανός πρόεδρος σε συνέντευξή του σε βρετανικά μέσα ενημέρωσης σήμερα. «Δεν πρόκειται απλώς για τη διεξαγωγή εκλογών, θα έπρεπε επίσης να με εμποδίσουν να είμαι υποψήφιος, και αυτό θα ήταν λίγο πιο περίπλοκο», εκτίμησε.
Ο Ουκρανός πρόεδρος, που επιδιώκει να λάβει εγγυήσεις ασφαλείας για τη χώρα του, υπενθύμισε ότι έχει προτείνει να παραιτηθεί με αντάλλαγμα την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
«Αν υπάρχει το ΝΑΤΟ και το τέλος του πολέμου, αυτό θα σημαίνει ότι ολοκλήρωσα την αποστολή μου», επανέλαβε χθες το βράδυ.
Εξάλλου και κάποιοι Ρεπουμπλικάνοι στις ΗΠΑ είναι αντίθετοι στις εκκλήσεις για παραίτηση του Ζελένσκι.
«Ειλικρινά, αυτό απλώς θα βύθιζε την Ουκρανία στο χάος», εκτίμησε ο γερουσιαστής Τζέιμς Λάνκφορντ.
Σε δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε χθες από το CBS το 52% των Αμερικανών δήλωσε ότι τάσσεται υπέρ της υποστήριξης της Ουκρανίας, έναντι του 4% που είναι υπέρ της υποστήριξης προς τη Ρωσία, ενώ το 44% δεν στηρίζει καμία πλευρά.
Πολλές αμερικανικές εφημερίδες ανέφεραν ότι η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο να ακυρώσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, την οποία έχει ήδη εγκρίνει η προηγούμενη κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν.
Η στροφή που έκανε ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος προς τη Ρωσία και η τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Πούτιν στις 12 Φεβρουαρίου εξακολουθούν να προκαλούν αναστάτωση και σοκ στην Ευρώπη και στον κόσμο.
Ο Μαξ Μπέργκμαν ειδικός του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS) με έδρα την Ουάσιγκτον εκτίμησε ότι «αυτό θέτει εν αμφιβόλω το μέλλον της Ουκρανίας, αλλά και το μέλλον του ΝΑΤΟ».
Ο Ίλον Μασκ, στενός σύμβουλος του Τραμπ, σε ανάρτησή του στο Χ το Σάββατο δήλωσε ότι «συμφωνεί» με το σχόλιο ενός influencer ο οποίος είπε ότι «έχει έρθει η ώρα να αποχωρήσουν [οι ΗΠΑ] από το ΝΑΤΟ και τον ΟΗΕ».
