Με ενέργειες όπως η κατάσχεση της ολλανδικής εταιρείας κατασκευής ημιαγωγών Nexperia στις 30 Σεπτεμβρίου, η Δύση δείχνει ολοένα μεγαλύτερη αποφασιστικότητα να μεταχειριστεί ακόμη και βασικές τεχνολογίες ημιαγωγών ως στρατηγικά πλεονεκτήματα, επισημαίνουν αναλυτές. Η παρέμβαση της κυβέρνησης της Ολλανδίας, βάσει νόμου της ψυχροπολεμικής περιόδου, σηματοδοτεί μια καθοριστική στιγμή στη μάχη της Ευρώπης για την προστασία της τεχνολογικής της κυριαρχίας απέναντι στην Κίνα.
Η Nexperia συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων παραγωγών απλών τσιπ παγκοσμίως, όπως δίοδοι και τρανζίστορ – εξαρτήματα που, αν και όχι αιχμής, παραμένουν αδιαπραγμάτευτα για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία και τις βιομηχανικές εφοδιαστικές αλυσίδες. Το 2019, εξαγοράστηκε από την κινεζική Wingtech, με το 80% των προϊόντων της να συγκεντρώνονται και να συσκευάζονται στην Κίνα πριν αναδιανεμηθούν.
Οι ολλανδικές αρχές αποφάσισαν την ανάληψη του ελέγχου όταν διαπιστώθηκε ότι ο πρώην διευθύνων σύμβουλος από την Κίνα, Ζανγκ Σουτζίνγκ, μετέφερε ζωτικές λειτουργίες, δεδομένα και εξοπλισμό από την Ευρώπη προς την Κίνα. Όπως ανέφερε το υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων: «Η συμπεριφορά της Nexperia συνιστούσε απειλή για τη διατήρηση και προστασία κρίσιμης τεχνολογικής γνώσης και δυνατοτήτων επί ολλανδικού και ευρωπαϊκού εδάφους». Προειδοποίησε δε ότι εάν δεν λαμβάνονταν μέτρα, το ευρωπαϊκό της σκέλος θα εξαφανιζόταν με ταχείς ρυθμούς.
Τον Σεπτέμβριο, η ολλανδική κυβέρνηση επικαλέστηκε τον Νόμο για τη Διαθεσιμότητα Αγαθών του 1952, θεσμοθετημένο για την προστασία στρατηγικών βιομηχανιών κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Την 1η Οκτωβρίου πάγωσαν τα περιουσιακά στοιχεία 30 θυγατρικών της Nexperia διεθνώς και καθαίρεσαν τον Ζανγκ από τη θέση του. Η κινεζική μητρική εταιρεία, Wingtech, από ιδιωτική έχει περάσει υπό μερικό κρατικό έλεγχο, που ισοδυναμεί με άμεση εποπτεία από το ΚΚΚ. Η εξαγορά της Nexperia το 2019, αξίας περίπου 3,78 δισ. δολαρίων, ήταν τότε η μεγαλύτερη διασυνοριακή συναλλαγή της Κίνας στον τομέα των ημιαγωγών.
Γιατί η Nexperia έγινε στόχος
Αν και τα τσιπ της Nexperia δεν είναι εξελιγμένα σύμφωνα με τα σημερινά πρότυπα, ειδικοί εκτιμούν ότι η απόφαση της Ολλανδίας αποτυπώνει την επέκταση των ελέγχων των εξαγωγών στη Δύση πλέον επεκτείνονται πέρα από τα καινοτόμα προϊόντα όπως οι επιταχυντές τεχνητής νοημοσύνης, αγγίζοντας βασικές γραμμές παραγωγής και κρίσιμες υποδομές της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η Wingtech, άλλωστε, βρίσκεται εδώ και χρόνια στο στόχαστρο. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου την υποχρέωσε να αποσυρθεί από το εργοστάσιο Newport, ενώ οι ολλανδικές αρχές εξέτασαν ενδελεχώς την εξαγορά της νεοφυούς εταιρείας Nowi το 2023.
Το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ ενέταξε τη Wingtech στη μαύρη λίστα τον Δεκέμβριο του 2024, αφού συνέδραμε στην εξαγορά εταιρειών με ευαίσθητες τεχνολογίες ημιαγωγών, σύμφωνα με νέους κανόνες κυριότητας που θέσπισε το Γραφείο Βιομηχανίας και Ασφάλειας στα μέσα του 2025. Ως θυγατρική υπό τον πλήρη έλεγχο της Wingtech, η Nexperia υπάχθηκε αυτομάτως στους αμερικανικούς περιορισμούς.
Σύμφωνα με αναλυτές, η υπόθεση σηματοδοτεί μια καίρια στροφή στον τρόπο με τον οποίο η Δύση προσεγγίζει το ζήτημα της τεχνολογικής κυριαρχίας.
Η ευρύτερη αλλαγή πολιτικής
Ο Σου Τσου-Γιουν, διευθυντής Στρατηγικής Άμυνας και Πόρων στο Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας Άμυνας και Ασφάλειας της Ταϊβάν, δήλωσε στην εφημερίδα The Epoch Times: «Ακόμη και οι λεγόμενες ώριμες τεχνολογικά διεργασίες εμπεριέχουν ιδιόκτητη τεχνογνωσία μεταποιήσης, που καθορίζει το ποσοστό επιτυχίας στην παραγωγή και την ποιότητα του τσιπ». Για παράδειγμα, η TSMC και η Samsung κατασκευάζουν καινοτόμα τσιπ, αλλά «τα ποσοστά απόδοσης και η σταθερότητα της TSMC είναι κατά πολύ ανώτερα», σημείωσε.
Ο Σου προειδοποίησε πως αν Κινέζοι κατασκευαστές αποκτήσουν τέτοιες τεχνικές από ξένες επιχειρήσεις, θα ενισχύσουν αθέμιτα τις δυνατότητές τους, διαστρεβλώνοντας τον ανταγωνισμό.
Ο καθηγητής διεθνών σχέσεων και επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Nanhua της Ταϊβάν, Σουν Κιουισιάνγκ, υπογράμμισε στην Epoch Times ότι η απόφαση της Ολλανδίας καταδεικνύει τη βαθιά ανησυχία της Ευρώπης πως οι βιομηχανικές φιλοδοξίες του ΚΚΚ απειλούν όχι μόνο την οικονομία αλλά και την εθνική ασφάλεια.
«Εάν ένα μόνο κρίσιμο τμήμα της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας περιέλθει στον έλεγχο του ΚΚΚ, οι κίνδυνοι για την εφοδιαστική αλυσίδα θα είναι τεράστιοι. Και, δεύτερον, τίθεται πρόβλημα τεχνολογικής κυριαρχίας, καθώς η γνωστή ευρωπαϊκή τεχνογνωσία και οι ομάδες Ε&Α θα μπορούσαν να μεταφερθούν ολοκληρωτικά στην Κίνα, αφήνοντας την Ευρώπη κενή», είπε.
Σύμφωνα με τον Σουν, με την ενεργοποίηση του νομοθετικού πλαισίου της Ψυχροπολεμικής περιόδου, η Ολλανδία κατέταξε ουσιαστικά τα «ώριμα» τσιπ ως ευαίσθητη τεχνολογία – χαρακτηρισμός που μέχρι τώρα αφορούσε μόνο πρωτοποριακά προϊόντα, όπως τσιπ τριών νανομέτρων ή επιταχυντές τεχνητής νοημοσύνης.
«Η Ευρώπη και η Αμερική κινούνται πλέον προς το δόγμα της κυριαρχίας στην εφοδιαστική αλυσίδα, όχι μόνο των τεχνολογιών αιχμής», πρόσθεσε. Η υπόθεση Nexperia αποτελεί την πρώτη σαφή εφαρμογή αυτής της νέας λογικής.
Ως απάντηση στην ολλανδική ενέργεια, το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου, στις 4 Οκτωβρίου, απαγόρευσε την εξαγωγή προϊόντων της Nexperia που παράγονται στην Κίνα, χρησιμοποιώντας ουσιαστικά την εταιρεία ως πιόνι σε διπλωματική αντιπαράθεση με σαφή ψυχροπολεμική νοοτροπία.
Η επανεμφάνιση της ψυχροπολεμικής νοοτροπίας
Ο Φενγκ Τσονγκγί, αναπληρωτής καθηγητής Κινεζικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ, δήλωσε στην Epoch Times ότι η Ολλανδία άργησε πολύ να κινηθεί, τονίζοντας πως «η Δύση πρέπει να αναγνωρίσει ότι βρίσκεται ήδη σ’ έναν de facto ψυχρό πόλεμο με το ΚΚΚ».
«Οι δυτικές κυβερνήσεις υπερτονίζουν τον άξονα του κακού, αλλά πολλές διστάζουν ακόμη να κατατάξουν το ΚΚΚ στην αυταρχική κομμουνιστική ομάδα», πρόσθεσε. Στην πραγματικότητα, ο εν εξελίξει πόλεμος τεχνολογίας, πληροφορίας και εμπορίου αποτελούν εκδηλώσεις ενός νέου Ψυχρού Πολέμου. Η άρνηση της πραγματικότητας, προειδοποίησε, θα οδηγήσει σε κρίσιμα στρατηγικά σφάλματα. «Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν σύγκρουση ασυμβίβαστων συστημάτων», υπογράμμισε. «Η μεταφορά τεχνολογίας στο ΚΚΚ είναι βοήθεια στον αντίπαλο».
Σημείωσε ακόμη πως, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Δύση πίστεψε ότι εκείνη η περίοδος είχε λήξει, θεωρώντας ότι η οικονομική συνεργασία θα οδηγήσει στη φιλελευθεροποίηση της Κίνας. Η αισιόδοξη αυτή αυταπάτη άνοιξε τις πύλες για εκμετάλλευση της δυτικής τεχνολογίας μέσω της παγκοσμιοποίησης.
Ο Φενγκ σημείωσε ότι η εποχή των μεταρρυθμίσεων του ΚΚΚ ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, μετά τον θάνατο του Μάο Τσετούνγκ, ως μια στρατηγική εκμετάλλευσης του δυτικού κεφαλαίου και τεχνολογίας, με πολυεθνικές να εισβάλλουν στην Κίνα για τα κέρδη.
Το κινεζικό μοντέλο «αντιγραφής και κλοπής»
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι, από τη σύστασή του, το ΚΚΚ στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στην αντιγραφή, την αντίστροφη μηχανική, την κατασκοπία και την υποκλοπή τεχνολογίας για να ενισχύει τις δυνατότητές του. Το πρόσφατο πενταετές σχέδιο της Κίνας ζητά ρητά έκτακτα μέτρα για αυτοδυναμία στην παραγωγή ημιαγωγών, φρασεολογία που κατά τους αναλυτές φανερώνει τις πραγματικές προθέσεις του καθεστώτος.
Ο Σουν τόνισε ότι το κρατικο-καπιταλιστικό μοντέλο του ΚΚΚ αντιμετωπίζει τη χρήση ξένης τεχνολογίας ως θεμιτή μέθοδο για να προσπεράσει ανταγωνιστές, εγκαταλείποντας τη σταδιακή, ανεξάρτητη έρευνα. «Οι κινεζικές εταιρείες δεν πρωτοτυπούν, αλλά αριστεύουν στη βιομηχανική υλοποίηση υπαρχουσών τεχνολογιών, συμπιέζοντας το κόστος και αξιοποιώντας κρατική πολιτική και επιδοτήσεις για να εξαλείψουν τον ανταγωνισμό διεθνώς», σημείωσε.
Ο Σου ανέφερε δεκάδες υποθέσεις βιομηχανικής κατασκοπίας, όπως τα κλεμμένα σχέδια του μαχητικού F-35 από τη Lockheed Martin ή την κλοπή τεχνολογίας ρομποτικής της Tesla. Υπενθύμισε ότι ο ηλεκτρομαγνητικός καταπέλτης στο αεροπλανοφόρο Fujian προσαρμόστηκε από την τεχνολογία μαγνητικής αιώρησης της Siemens, που εισήχθη για το μετρό υψηλής ταχύτητας της Σαγκάης.
Ο Φενγκ συμπλήρωσε ότι το κινεζικό σύστημα καταπνίγει τη δημιουργικότητα. «Χωρίς ελευθερία σκέψης, λόγου και ακαδημαϊκής αναζήτησης, δεν μπορεί να υπάρξει καινοτομία», ανέφερε. «Όπως συνέβαινε στη Σοβιετική Ένωση, έτσι κι εδώ η κλοπή είναι αναγκαία για να προλάβουν τη Δύση». Επεσήμανε ότι τα καπιταλιστικά συστήματα προστατεύουν την πνευματική ιδιοκτησία, επιβραβεύοντας τη δημιουργία, σε αντίθεση με το γραφειοκρατικό μοντέλο του ΚΚΚ που γεννά διαφθορά και λογοκλοπή. «Όλα τα επιτεύγματα που διαφημίζονται ετησίως είναι ψεύτικα», κατέληξε. «Έχουν προκύψει μέσω τεχνολογικών υποκλοπών».
Η Ευρώπη ακολουθεί το αμερικανικό παράδειγμα
Η υπόθεση Nexperia αποτελεί την πιο πρόσφατη αντίδραση της Ευρώπης απέναντι στις κινεζικές εξαγορές. Από το πρώτο κύμα τεχνολογικών περιορισμών που επιβλήθηκε επί διοίκησης Τραμπ, η ΕΕ εντείνει τους ελέγχους σε κινεζικές επενδύσεις. Το 2016, κινεζικοί όμιλοι εξαγόρασαν εταιρείες-κολοσσούς όπως η Volvo, η Syngenta και η γερμανική KUKA.
Έκτοτε, η ευρωπαϊκή στάση αναθεωρείται σταδιακά: η Ιταλία απέκλεισε αρκετές κινεζικές εξαγορές, πρόσφατα αφαιρώντας τα δικαιώματα ψήφου της China National Chemical στην Pirelli και διακόπτοντας κοινοπραξία με τη Shenyang Aircraft. Η Γερμανία έλαβε επίσης μέτρα, φρενάροντας αγορές στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων φοβούμενη κινδύνους για την εθνική ασφάλεια.
Ωστόσο, ο Φενγκ προειδοποιεί ότι η ευρωπαϊκή στάση παραμένει κατακερματισμένη. «Οι περισσότερες επεμβάσεις αφορούν μεμονωμένες εταιρικές υποθέσεις, δεν αγγίζουν ακόμη εθνική στρατηγική», είπε. «Ολλανδία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να συντονίσουν τα ρυθμιστικά τους πλαίσια εξαγωγών με εκείνα των ΗΠΑ· έως τότε, αφήνουν στην ουσία στο ΚΚΚ μια πόρτα ανοιχτή».
Με τη συμβολή των Song Tang και Yi Ru
