JEFF MINICK

Συνήθως, μεγαλώνοντας, συνηθίζουμε τόσο πολύ τα θαύματα του κόσμου μας που παύουν να μας εκπλήσσουν.

Κουβαλάμε στην τσέπη μας μια αποθήκη πληροφοριών μεγαλύτερη από την Εθνική Βιβλιοθήκη και αυτό δεν μας συγκινεί καθόλου. Βάζουμε ένα κουτί κατεψυγμένων τροφίμων σε εκείνο το μαραφέτι πάνω από τη σόμπα, πατάμε μερικά κουμπιά και μετά από λίγο τρώμε ένα ζεστό γεύμα – και αυτό για εμάς είναι κάτι το ‘φυσιολογικό’.

Σε αυτόν τον κατάλογο των θαυμάτων που θεωρούμε δεδομένα, θα πρέπει να προσθέσουμε και τα σούπερ μάρκετ. Τα βασικά προϊόντα και οι λιχουδιές σε αυτά τα εμπορικά καταστήματα επισκιάζουν αυτά που κάποτε βρίσκονταν στα μεγάλα παζάρια της μεσαιωνικής Ευρώπης. Αδιαφορώντας για τους θησαυρούς που βρίσκονται στα χέρια μας, σέρνουμε τα καρότσια με τα ψώνια μας σε φωτεινούς διαδρόμους γεμάτους με τρόφιμα και ποτά που ξεπερνούν την πιο τρελή φαντασία ακόμη και των πρόσφατων προγόνων μας.

Αυτό το μεγάλο σημείο συγκέντρωσης αγαθών που αποκαλούμε σούπερ μάρκετ – υπεραγορά –  είναι παράλληλα και ένα τεράστιο πεδίο μάθησης για τα παιδιά, που τα βοηθά όχι μόνο να εξασκήσουν όσα μαθαίνουν στο σχολείο αλλά και να τα συνδέσουν με πρακτικές, καθημερινές δραστηριότητες.

Προετοιμασία

Όποιος έχει παιδιά ή εγγόνια στο Δημοτικό μπορεί να μετατρέψει μια βόλτα στο παντοπωλείο ή το σούπερ μάρκετ σε εκπαιδευτική εκδρομή, σε μια αποστολή που δεν απαιτεί σχεδόν καμία προετοιμασία. Το μόνο που χρειάζονται τα παιδιά είναι ένα στυλό ή μολύβι, ένα σημειωματάριο και λίγο ενθουσιασμό μπολιασμένο με καλούς τρόπους. Δηλαδή να μην τρέχουν, να μην φωνάζουν και να μην πειράζουν τα διάφορα εμπορεύματα.

Τώρα, είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε.

Παντού αριθμοί!

Το παντοπωλείο σας είναι μια τεράστια αποθήκη αριθμών, γεμάτη με πρακτικά μαθήματα αριθμητικής. Οι τιμές του άρθρου είναι ενδεικτικές.

Με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, μπορείτε να ξεκινήσετε με το μέτρημα. Πόσα ρολά χαρτί υγείας υπάρχουν στη συσκευασία; Πόσα μπισκότα περιέχει αυτό το κουτί στο ράφι πώλησης;

Στα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού, μπορείτε να διδάξετε την πρόσθεση και την αφαίρεση. Παραδείγματος χάριν, αν οι μπανάνες κοστίζουν 2 ευρώ το κιλό, πόσο θα κοστίσουν δύο κιλά; Αν τα μήλα πωλούνται προς 1,50 ευρώ το κιλό, πόσο θα κοστίσουν ένα κιλό μπανάνες και ένα κιλό μήλα; Πόσο πιο ακριβά είναι τα μήλα ανά κιλό από τις μπανάνες; Αν ένα κουτί δημητριακών των 500 γρ. της μάρκας Α κοστίζει 3,20 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο κουτί της μάρκας Β κοστίζει 5,30 ευρώ, πόσα χρήματα θα εξοικονομήσετε αγοράζοντας τα φθηνότερα δημητριακά;

Ο πολλαπλασιασμός και η διαίρεση για τα μεγαλύτερα παιδιά λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Αν ένα μήλο ζυγίζει περίπου 200 γρ, πόσο ζυγίζουν 14 μήλα; Αν ένα δοχείο βρώμης 500 γρ. περιέχει περίπου 30 μερίδες, πόσο καιρό θα διαρκέσει για μια τετραμελή οικογένεια που τρώει πρωινό βρώμης δύο φορές την εβδομάδα; Τα ποσοστά μπορούν επίσης να μελετηθούν. Ποια είναι η διαφορά σε ποσοστό στην τιμή των δύο κουτιών Α και Β δημητριακών;

Μπορείτε επίσης να διδάξετε συγκριτικές αγορές με βάση το μέτρο και την τιμή. Αυτό το μισό κιλό παγωτό βανίλια είναι σε έκπτωση, αλλά η αγορά δύο μισόκιλων θα είναι φθηνότερη από την αγορά ενός κιλού;

Βάλτε τα παιδιά να γράψουν τα προβλήματα στα τετράδιά τους και στη συνέχεια να επεξεργαστούν τις απαντήσεις, ενώ απολαμβάνουν μια λιχουδιά σε μια κοντινή καφετέρια.

Γεωγραφία και κυνήγι θησαυρού

Στην ίδια εξόρμηση στο κατάστημα, έψαξα για προϊόντα από ξένες χώρες. Σε λιγότερο από τέσσερα λεπτά – ήξερα γενικά πού να ψάξω – βρήκα το Alouette Brie από τη Γαλλία, το Van Kaas Gouda Style Goat Cheese από την Ολλανδία, τα Astor Italian Amaretto Cookies από την Ιταλία (έτυχε να βρίσκονται κοντά στα τυριά), το Mahi Mahi από το Περού και το Handy Jumbo Lump Crabmeat από την Ινδία.

Ο σκοπός αυτού του παιχνιδιού για τα παιδιά είναι απλός: να βρουν όσο το δυνατόν περισσότερα προϊόντα από ξένες χώρες μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο και να καταγράψουν το εμπορικό σήμα, το προϊόν και τη χώρα προέλευσης, διατηρώντας παράλληλα οπτική επαφή μαζί σας.

Το παιχνίδι δεν τελειώνει εδώ. Επιστρέφοντας στο σπίτι, ανοίξτε τον υπολογιστή ή έναν άτλαντα και ζητήστε από τα παιδιά να εντοπίσουν στον χάρτη τις χώρες-εξαγωγείς που βρήκαν. Βάλτε τους να γράψουν την πρωτεύουσα κάθε χώρας και όποια άλλη πληροφορία τους αναθέσετε.

Επιστήμη και διατροφή

Όταν πάτε στον μανάβη, ζητήστε από τα παιδιά να επιλέξουν ένα αγαπημένο φρούτο ή λαχανικό. Επιστρέφοντας στο σπίτι σας, βάλτε τα να ψάξουν στο διαδίκτυο την επιλογή τους για να ανακαλύψουν τη διατροφική της αξία και τον αριθμό των θερμίδων που περιέχει. Ποια είναι τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση σταφυλιών; Ποια θρεπτικά συστατικά υπάρχουν στο πεπόνι; Μπορεί πραγματικά ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό να κάνει πέρα; Και τι γίνεται με το σπανάκι, που έγινε γνωστό ως υπερτροφή από τον χαρακτήρα κινουμένων σχεδίων Ποπάι; Ψάξτε στο διαδίκτυο και τα παιδιά σας θα μάθουν ότι αυτό που χάρισε στο σπανάκι τη φήμη του ως σούπερ-δυναμωτικό ήταν ένα λάθος δεκαδικό ψηφίο κάποιου Γερμανού επιστήμονα.

Ελέγξτε τα ράφια με τις βιταμίνες, συνθετικές και μη. Βάλτε τα παιδιά να καταγράψουν τα ονόματα αρκετών από αυτές και όταν φτάσουν στο σπίτι να αναζητήσουν τα οφέλη τους. Κάντε τους ερωτήσεις κατά τη διάρκεια της αναζήτησής τους, όπως: «Γιατί οι παιδικές βιταμίνες έχουν συχνά σχήμα ζώου;» ή «Είναι οι υπογλώσσιες βιταμίνες καλύτερες από τις συνηθισμένες;».

Η πορεία ενός προϊόντος

Το 1958, ο Λέοναρντ Ρηντ δημοσίευσε το βιβλίο «Εγώ, το μολύβι», το οποίο αφηγείται την ιστορία του ‘αόρατου χεριού’ που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ενός απλού μολυβιού. Πρόκειται για μια λαμπρή απεικόνιση του τρόπου με τον οποίο οι ελεύθερες αγορές δημιουργούν τα αγαθά μας. Οι μεγαλύτεροι μαθητές του δημοτικού μπορούν να απολαύσουν ένα σύντομο ταινιάκι κινουμένων σχεδίων στο YouTube που βασίζεται σε αυτό το δοκίμιο.

Το παντοπωλείο διαθέτει μολύβια, αλλά μπορείτε να ακολουθήσετε μια δική σας εκδοχή της οδύσσειας του Ρηντ. Θα μπορούσατε, για παράδειγμα, να σκεφτείτε το «Εγώ, το πορτοκάλι». Από πού προέρχονται τα πορτοκάλια; Πώς ταξιδεύουν χιλιάδες μίλια χωρίς να χαλάνε; Πόσοι άνθρωποι εμπλέκονται για να φτάσει ένα πορτοκάλι από το Άργος, την Κρήτη ή τη Λακωνία σε ένα παιδί που ζει στην Αθήνα; Ψάξτε στο διαδίκτυο για το «πώς φτάνει ένα πορτοκάλι στο παντοπωλείο» και θα βρείτε βίντεο, όπως η ταινία του Curiosity Quest, και άρθρα που περιγράφουν αυτό το συναρπαστικό ταξίδι.

Το σπουδαιότερο μάθημα από όλα

Αυτή είναι μια τελευταία άσκηση για την οποία δεν χρειάζονται σημειωματάρια ή μολύβια.

Βρείτε ένα μέρος στο κατάστημα με καλή θέα. Ζητήστε από τα παιδιά να κοιτάξουν γύρω τους και να σας πουν τι βλέπουν. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, από φραντζόλες ψωμιού και κουτιά γάλακτος μέχρι καρότσια για ψώνια και καταψύκτες. Όταν περάσει ένα λεπτό, πείτε τους να σταματήσουν. Μέχρι τότε, θα πρέπει να έχουν κατονομάσει 25-40 αντικείμενα.

Στη συνέχεια, επισημάνετε ότι τα πάντα σε αυτό το παντοπωλείο παράγονται από το μυαλό και τα χέρια των ανθρώπων. Από τους τοίχους και την οροφή μέχρι τη σακούλα με τα τζίντζερ – τα πάντα. Επισημάνετε, επίσης, ότι χιλιάδες άνθρωποι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, βοήθησαν να γίνει δυνατή η λειτουργία αυτού του καταστήματος και ότι χιλιάδες εξαρτώνται από αυτό για την επιβίωσή τους. Όλοι όσοι με τη δουλειά τους δημιούργησαν και έφεραν αυτά τα αγαθά σε αυτό το μέρος αξίζουν τις ευχαριστίες και την ευλογία μας. Μιλήστε και για τους ανθρώπους σε άλλες χώρες που δεν έχουν ανάλογες ευκολίες και αφθονία.

Ανάλογα με την ηλικία και την ωριμότητα των παιδιών, μπορείτε να αναπτύξετε αυτό το θέμα προς διάφορες κατευθύνσεις. Βοηθήστε τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν ότι τα αγαθά και οι ανέσεις μας δεν είναι δεδομένα.

Με λίγη τύχη, θα έχετε μόλις διδάξει ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα από όλα: την ευγνωμοσύνη.

Του Jeff Minick

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

Είναι Τρίτη, ένα ζεστό καλοκαιρινό απόγευμα στη Βιρτζίνια, και η Σίσι με ξεναγεί στη βιβλιοθήκη της. Πάνω στο γραφείο βρίσκονται τα δύο βιβλία που διαβάζει αυτή τη στιγμή, το «Betsy-Tacy and Tib» της Μωντ Χαρτ Λάβλεϊς και το «Happy Little Family» της Ρεμπέκα Κώντιλ. «Αυτό εδώ μιλάει για πέντε παιδιά και τη μητέρα και τον πατέρα τους», λέει και στη συνέχεια διαβάζει δυνατά το κείμενο στο οπισθόφυλλο, γλιστρώντας αβίαστα πάνω σε λέξεις όπως φαντασία, αιχμές βελών και κροταλίας.

Στη συνέχεια, με οδηγεί σε ένα άλλο ράφι, που φιλοξενεί μια συλλογή με ιστορίες για λίγο μεγαλύτερους αναγνώστες, μεταξύ των οποίων και αρκετές από τον εκδοτικό οίκο εκλεκτής λογοτεχνίας για νέους Bethlehem Books. Στη συνέχεια μπαίνουμε στην κρεβατοκάμαρα για τους ξένους, όπου ένα ράφι της βιβλιοθήκης είναι αφιερωμένο στη σειρά «Η παιδική ηλικία διάσημων Αμερικανών», μυθιστορηματικές βιογραφίες που αποτελούσαν και δικό μου αγαπημένο ανάγνωσμα πριν από πολύ καιρό στο δημοτικό σχολείο. Είναι και μερικές από τις αγαπημένες της Σίσι, επίσης. «Μου αρέσουν γιατί είναι αληθινές», λέει, «και μου μαθαίνουν πολλά πράγματα που δεν ξέρω και μπορώ να μάθω την ιστορία της Αμερικής. Η πρώτη που διάβασα ήταν της Άμπιγκεϊλ Άνταμς. Είναι πολύ διασκεδαστικό να μαθαίνεις γι’ αυτήν». Όταν αναρωτιέμαι φωναχτά πόσες από αυτές τις βιογραφίες έχει στην κατοχή της – και τις έχει διαβάσει όλες – λέει «Αφήστε με να τις μετρήσω» και μετράει 20 τίτλους με τον δείκτη του χεριού της.

Η Σίσι είναι 6 ετών – «Του χρόνου θα πάω στη δευτέρα», μου λέει – και διδάσκεται στο σπίτι. «Η μαμά μου άρχισε να μου μαθαίνει να διαβάζω όταν ήμουν τεσσάρων ετών.»

Τι λέει η μαμά

«Χρησιμοποιήσαμε το βιβλίο “Μάθε το παιδί σου να διαβάζει σε 100 εύκολα μαθήματα”», λέει η μητέρα της Σίσι, η Μπέκκα, μια ευχάριστη, δραστήρια μητέρα τεσσάρων παιδιών. «20 λεπτά την ημέρα ήταν το μόνο που χρειαζόταν. Προς το τέλος, τα μαθήματα έγιναν μεγαλύτερα, οπότε τα χωρίσαμε στη μέση». Κάνει μια παύση για λίγο, και στη συνέχεια προσθέτει ότι συμπλήρωσαν αυτά τα μαθήματα με μερικά από τα βιβλία εργασιών «Explode the Code», τα οποία «τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν μόνα τους πολύ εύκολα”. Ακόμα και πριν η Σίσι τελειώσει τα «100 Εύκολα Μαθήματα», μου λέει η Μπέκκα, μπορούσε να διαβάσει τα πρώτα αναγνωστικά, όπως τα βιβλία «Βάτραχος και Φρύνος».

Όταν τη ρωτάω αν η Σίσι διαβάζει ποτέ φωναχτά, η Μπέκκα απαντά καταφατικά. «Μου διαβάζει από τα βιβλία της ιστορίας και των θρησκευτικών για να εξασκηθεί στην προφορά της». Και στη συνέχεια, προσθέτει: «Και είτε ο Σαμ είτε εγώ διαβάζουμε στα παιδιά. Αυτή τη στιγμή διαβάζουμε το ‘Νησί των γαλάζιων δελφινιών’».

Σε κάποιο σημείο της συζήτησής μας, η Μπέκκα παρατηρεί: «Δεν βλέπουμε πολύ τηλεόραση». Εννοείται ότι τα παιδιά δεν παίζουν παιχνίδια στο τηλέφωνο ή στον υπολογιστή της μαμάς.

Αν και το τελευταίο σχόλιο της Μπέκκα ήταν τυχαίο, επισφραγίζει τη φόρμουλα για τη δημιουργία ενός αναγνώστη. Μοιραστείτε βιβλία και ιστορίες που διαβάζονται δυνατά με τα παιδιά, βρείτε και χρησιμοποιήστε ένα πρόγραμμα ανάγνωσης στο οποίο ανταποκρίνονται καλά, αφιερώστε λίγα λεπτά κάθε μέρα για να βάλετε σε εφαρμογή αυτό το πρόγραμμα και περιορίστε την πρόσβαση στην τηλεόραση και τις ηλεκτρονικές συσκευές: αυτός είναι ο δρόμος που θα οδηγήσει το παιδί σας στην ανάγνωση.

Πρόσθετα οφέλη

Όταν ρωτάω τη Σίσι τι της αρέσει στο διάβασμα, μου λέει ότι είναι διασκεδαστικό και στη συνέχεια λέει: «Είναι κάτι που μπορούν να κάνουν τα χέρια μου και κάτι που μπορώ να κάνω όταν βαριέμαι». Η παρατήρησή της για τα χέρια της ήταν εντελώς καινούργια για μένα, ένα χαρακτηριστικό της ανάγνωσης που δεν είχα ακούσει ποτέ πριν να αναφέρεται και το νόημα του οποίου ακόμα απασχολεί σποραδικά τις σκέψεις μου. Το σχόλιό της για την καταφυγή στα βιβλία όταν βαριέται, ωστόσο, αξίζει κάποια προσοχή.

Όταν η Σίσι έγινε αναγνώστρια, όχι μόνο άνθισε μπροστά της ένας ατελείωτος κήπος από λουλούδια, αλλά το νέο της ταλέντο αποδείχθηκε σπουδαία βοήθεια για τους πολυάσχολους γονείς της. Δεν χρειάζεται συνεχή ψυχαγωγία ή προσοχή εκ μέρους τους – έχει τα βιβλία. Ενώ η μητέρα της βοηθάει την 4χρονη αδελφή της με τις σχολικές εργασίες, η Σίσι διαβάζει μόνη της. Επιπλέον, μερικές φορές διαβάζει στην αδελφή της ή στον 2χρονο αδελφό της, απελευθερώνοντας τη μαμά για να ασχοληθεί με τις δουλειές του σπιτιού και να φροντίσει τις ανάγκες του μωρού της οικογένειας.

Φυσικά, το διάβασμα χαρίζει επίσης το δώρο της αυτομάθησης. Από τα βιβλία «Παιδική ηλικία διάσημων Αμερικανών», η Σίσι δηλώνει μεν ότι δεν θυμάται όλα όσα έμαθε από αυτά, αλλά τα ονόματά τους – Άμπιγκεϊλ Άνταμς, Ρόμπερτ Η. Λη, Μπέτσυ Ρος και οι υπόλοιποι – έχουν κατατεθεί στην τράπεζα μνήμης της. Σιγά σιγά, όπως συμβαίνει με κάθε εκπαίδευση, θα συσσωρεύονται περισσότερα γεγονότα και εντυπώσεις για αυτές τις μορφές της ιστορίας.

Ξεκινώντας

Όπως πολλοί άλλοι, η Μπέκκα χρησιμοποιεί τα δοκιμασμένα στο χρόνο «100 Εύκολα Μαθήματα». Η εταιρεία ταχυδρομικών παραγγελιών για το σπίτι που κάποτε είχαμε εγώ και η σύζυγός μου, η Saints and Scholars, παρουσίαζε αυτό το βιβλίο καθώς και άλλους παρόμοιους οδηγούς, αυτούς που είχαμε χρησιμοποιήσει με τα δικά μας παιδιά ή που είχαν συστηθεί από άλλους γονείς. Ψάξτε στο διαδίκτυο για ένα «πρόγραμμα σπουδών ανάγνωσης και φωνητικής» και θα βρείτε πληθώρα επιλογών και κριτικές πελατών.

Εκτός αν ένα παιδί πάσχει από κάποια διαταραχή των αναγνωστικών του ικανοτήτων, όπως είναι π.χ. η δυσλεξία, οι γονείς, οι παππούδες, οι γιαγιάδες κλπ. διαθέτουν την ικανότητα να διδάξουν ανάγνωση ή να βοηθήσουν τους νέους τους με τα μαθήματα ανάγνωσης από το σχολείο. Τα εργαλεία υπάρχουν και η προσπάθεια, ο χρόνος και το κόστος είναι αμελητέα – η ανταμοιβή, ωστόσο είναι ένα δώρο που διαρκεί για μια ολόκληρη ζωή.

Του Jeff Minick

Επιμέλεια: Αλία Ζάε

«Γνώση είναι να ξέρεις ότι η ντομάτα είναι φρούτο. Σοφία είναι να μην την βάζεις στη φρουτοσαλάτα.»

O παραπάνω αφορισμός, που αποδίδεται στον Βρετανό δημοσιογράφο και χιουμορίστα Μάιλς Κίνγκτον (1941-2008), συνοψίζει πολύ εύγλωττα τη διάκριση μεταξύ γνώσης και σοφίας.

Σε αντίθεση με τη γνώση, η σοφία είναι μία από τις τέσσερεις βασικές αρετές, οι οποίες αποκτώνται με την πρακτική και τη συνήθεια και όχι απλώς διαβάζοντας ένα εγχειρίδιο ή ακούγοντας τα λόγια ενός δασκάλου.

Οι περισσότεροι σχολιαστές συμφωνούν ότι, σε αντίθεση με τα μαθηματικά ή τη γεωγραφία, η σοφία δεν μπορεί να διδαχθεί σε μια τάξη. Ωστόσο, μπορεί να ενθαρρυνθεί η ανάπτυξή της. Δύο από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιστορίας, για παράδειγμα, ο Σωκράτης και ο Ιησούς, προσπάθησαν να εμπνεύσουν την αναζήτηση της σοφίας, ο μεν πρώτος με τις ερωτήσεις του και ο Ιησούς με τις παραβολές του. Πιο κοντά στην εποχή μας, αρκετοί συγγραφείς του 19ου αιώνα είχαν έναν παρόμοιο στόχο, μεταγγίζοντας παραδόσεις, ηθικές αρχές και αξίες μέσω των έργων τους.

Δεδομένης της συχνά αναφερόμενης σύγχυσης και της ψυχικής δυσφορίας μεταξύ των παιδιών και των νέων μας σήμερα, θα ήταν καλό να ακολουθήσουμε τα παραδείγματα των παλαιών δασκάλων και να βοηθήσουμε τους νέους να καλλιεργήσουν την ικανότητά τους για διάκριση και αντίληψη, που ίσως τους βοηθήσουν στην κατάκτηση της σοφίας.

Εδώ, σας προτείνω έξι «εργαλεία» κατάλληλα για αυτό τον σκοπό.

Λογοτεχνία και Ιστορία

Οι μύθοι του Αισώπου, οι ιστορίες της Λούσι-Μωντ Μοντγκόμερι για την  «Άννα των Αγρών», οι διασκευασμένες για νέους ή παιδιά βιογραφίες προσωπικοτήτων όπως ο Τζορτζ Ουάσινγκτον, η Αμέλια Έρχαρτ και ο Θεόδωρος Ρούσβελτ, τα μυθιστορήματα της Τζέην Ώστεν, του Ντίκενς, του Τολστόη και τα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ είναι λίγες μόνο από τις χιλιάδες ιστορίες που προσφέρουν πληθώρα μαθημάτων που βοηθούν στην όξυνση της κρίσης.

Τέτοια βιβλία αποτελούν ένα εργαστήριο ανθρώπινης συμπεριφοράς, ένα μέρος όπου οι νέοι μπορούν να παρατηρήσουν την αρετή και την αχρειότητα, το καλό και το κακό, με σχετική ασφάλεια. Μπορεί να μην το συνειδητοποιούν, αλλά διαβάζοντας αυτά τα κλασικά βιβλία, απορροφούν σημαντικά μαθήματα για τη ζωή και την ηθική, δημιουργώντας ένα “απόθεμα” σοφίας.

Η πείρα των μεγαλυτέρων

Τα τελευταία 60 χρόνια, η κοινωνία μας βίωσε την κατάρρευση του γάμου και της οικογένειας, την άνοδο της νεανικής κουλτούρας και τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο, ιδίως στην επικοινωνία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η συνέπεια; Οι μέντορες των νέων μας είναι πιο συχνά οι συνομήλικοί τους, έφηβοι ή εικοσάρηδες, ακριβώς όπως οι ίδιοι.

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η καταστροφική τάση, θα πρέπει να ενθαρρύνουμε τους νέους να συνδέονται περισσότερο με τους γονείς τους, τους παππούδες και τις γιαγιάδες και με ενήλικες μέντορες, όπως οι δάσκαλοι, οι προπονητές και οι εργοδότες. Ένας θείος, που έχει ζήσει λίγο παραπάνω, θα είναι πιθανότατα πολύ πιο λογικός για το πώς να αντιμετωπίζει κανείς τα πράγματα από ό,τι ένας  «φίλος» από το λύκειο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η τέχνη της παύσης

Ένα συνηθισμένο σημάδι σοφίας είναι η ικανότητα, όταν αντιμετωπίζει κανείς ένα πρόβλημα, να σκέπτεται πριν ενεργήσει, εξετάζοντας πρώτα τις πιθανές λύσεις και τις  βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειές τους. Ωστόσο, πολλοί ενήλικες, από εξέχοντα πρόσωπα μέχρι απλούς ανθρώπους, δεν έχουν ούτε οι ίδιοι την ικανότητα να διαβλέπουν το μέλλον. Παραμένουν εσαεί στην εφηβεία, μπερδεύουν τη λάμψη με το χρυσάφι και αντιδρούν παρορμητικά χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις συνέπειες των πράξεών τους.

Με το παράδειγμα και τα λόγια μας, μπορούμε να διδάξουμε στους νέους να αφιερώνουν χρόνο για να σκεφτούν προτού δράσουν.

Η αξία του λάθους

Κανένας γονιός δεν θέλει να δει το παιδί του να αποτυγχάνει. Κάποιοι γονείς γκρινιάζουν στους γιους και τις κόρες τους, όταν  είναι πια στο Λύκειο, να αφήσουν τα τηλέφωνά τους στην άκρη και να διαβάσουν για το διαγώνισμα της βιολογίας της επόμενης ημέρας. Άλλοι ακούνε με συμπάθεια τις δικαιολογίες ενός εφήβου που παραιτήθηκε από μια καλοκαιρινή δουλειά μετά από δύο μόνο ημέρες. Κάποιοι μπορεί ακόμα και να καλέσουν έναν καθηγητή κολεγίου για να διαμαρτυρηθούν για τον κακό βαθμό που πήρε ο γιος ή η κόρη τους σε ένα διαγώνισμα.

Όταν προσπαθούμε πάντα να εξομαλύνουμε και να διευκολύνουμε τον δρόμο των παιδιών μας, ουσιαστικά τα εμποδίζουμε να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που θα συναντήσουν ως ενήλικες. Προστατεύοντάς τα από την εμπειρία της αποτυχίας ή του λάθους, τα στερούμε από τις ευκαιρίες να αποκομίσουν πολύτιμα μαθήματα που οδηγούν στη σοφία. Όταν τα παιδιά μας πέφτουν κάτω, είτε κυριολεκτικά είτε μεταφορικά, μπορούμε να τα σηκώνουμε, να τα τινάζουμε και να τους προσφέρουμε τη συμπάθεια και τις συμβουλές μας, έχοντας πάντα κατά νου ότι είναι αυτές οι μικρές “ήττες” της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας που θα τους δώσουν τη δύναμη, την ανθεκτικότητα και την οξυδέρκεια να ξεπερνούν αργότερα τις πιο σοβαρές προκλήσεις της ενήλικης ζωής.

Τα πρότυπα για μια καλή ζωή

Η πρώιμη εκπαίδευση σε αρετές όπως η ειλικρίνεια, η καλοσύνη, η επιμονή και το θάρρος γεννά σοφία. Διδάσκοντας αυτά τα θετικά γνωρίσματα του χαρακτήρα στα παιδιά μας και αποτελώντας εμείς οι ίδιοι ζωντανό παράδειγμα, τα βοηθάμε στην επίπονη ανάβασή τους προς τη σοφία. Για παράδειγμα, η καλοσύνη μάς καθιστά ικανούς να σκεφτόμαστε και δείχνουμε κατανόηση στους άλλους. Ή η ικανότητα να αντιμετωπίζουμε με γενναιότητα τα προβλήματα αντί να το βάζουμε στα πόδια, δημιουργεί δυνατούς και άξιους ανθρώπους, πολύτιμους σε κάθε περίσταση.

Ένα ταπεινό πνεύμα

Η προσευχή της γαλήνης συμπυκνώνει την ταπεινότητα που συνοδεύει απαραιτήτως τη σοφία:  «Θεέ μου, δώσε μου τη γαλήνη να αποδέχομαι τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το θάρρος να αλλάζω τα πράγματα που μπορώ και τη σοφία να γνωρίζω τη διαφορά». Η αναγνώριση των ορίων μας, ένα ακόμη εργαλείο στην άσκηση της ορθής κρίσης, είναι γνώρισμα των σοφών και μας επιτρέπει να απολαμβάνουμε την ηρεμία που αναφέρεται στην προσευχή.

Υπάρχουν πολλές ιστορίες, ακόμη και αστεία, για ασκητές που ζουν σε κορυφές βουνών. Το βουνό αντιπροσωπεύει μια επίπονη και ακόμη και επικίνδυνη ανάβαση. Ο ασκητής αντιπροσωπεύει τη σοφία.

Όταν ενθαρρύνουμε τους νέους μας να αναζητήσουν τη σοφία από νωρίς, τους δίνουμε μια ώθηση για να ανέβουν σε αυτό το βουνό.

Του Jeff Minick

Επιμέλεια: Αλία Ζάε