NEWSROOM

Η ιρανική ηγεσία δήλωσε ότι ενδέχεται να θέσει στο στόχαστρο αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις στη Μέση Ανατολή, ως απάντηση στους αεροπορικούς βομβαρδισμούς των Ηνωμένων Πολιτειών εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεών της. Οι επιθέσεις, που πραγματοποιήθηκαν το βράδυ του Σαββάτου προς Κυριακή, περιελάμβαναν τη χρήση στρατηγικών βομβαρδιστικών B-2 και διατρητικών βομβών GBU-57, και έπληξαν υπόγειες εγκαταστάσεις στο Φορντό, το Ισφαχάν και τη Νατάνζ.

Σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές, οι επιδρομές προκάλεσαν «μνημειώδεις ζημιές» στις εγκαταστάσεις. Δορυφορικές εικόνες από την Planet Labs PBC δείχνουν αλλοίωση στη μορφολογία του εδάφους στο Φορντό. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι οι επιθέσεις κατέστρεψαν πλήρως τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, ενώ το Πεντάγωνο ανέφερε ότι το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας «αφανίστηκε».

Η Τεχεράνη, μέσω δηλώσεων ανώτατων αξιωματούχων, ανέφερε ότι διατηρεί αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου και διαμηνύει πως θα υπάρξει ανταπόδοση. Σύμβουλοι του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ δήλωσαν ότι οι στρατιωτικές βάσεις από τις οποίες ξεκίνησαν οι επιθέσεις θεωρούνται πλέον «θεμιτοί στόχοι».

Ο πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, δήλωσε ότι θα υπάρξει «ανταπόδοση» για τα αμερικανικά πλήγματα, ενώ ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ ανέφερε πως το Ιράν «τιμωρεί» όσους θεωρεί υπεύθυνους. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε απόπειρα αντίποινων από την Τεχεράνη «θα είναι το χειρότερο λάθος που έχει κάνει ποτέ».

Ο επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας Ραφαέλ Γκρόσσι ανακοίνωσε τη σύγκληση έκτακτης συνεδρίασης, σημειώνοντας πως είναι νωρίς για πλήρη αποτίμηση των ζημιών.

Σε διεθνές επίπεδο, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε για τον κίνδυνο ενός «κύκλου αντιποίνων» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αποσταθεροποίηση.

Το Ισραήλ επιβεβαίωσε ότι έχει πλήξει στρατιωτικές υποδομές στο δυτικό Ιράν και επανέλαβε  ότι στόχος της επιχείρησης ήταν η αποτροπή της απόκτησης πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη. Η ισραηλινή κυβέρνηση ανέφερε επίσης ότι έχει θέσει στο στόχαστρο στρατιωτικές δομές και στελέχη συνδεδεμένα με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Πριν την ισραηλινή επίθεση, Ουάσιγκτον και Τεχεράνη είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με μεσολάβηση του Ομάν. Μετά τα πρόσφατα γεγονότα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι η Ουάσιγκτον παραμένει πρόθυμη να επανεκκινήσει συνομιλίες, ενώ ο Ιρανός ομόλογός του χαρακτήρισε τις επιθέσεις παραβίαση «κόκκινων γραμμών». Ο Ιρανός διπλωμάτης αναμένεται να συναντηθεί στη Μόσχα με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, του οποίου η κυβέρνηση καταδίκασε τους βομβαρδισμούς ως «ανεύθυνους».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καλέσει τους Αμερικανούς πολίτες παγκοσμίως να βρίσκονται σε επιφυλακή, επικαλούμενες ενδεχόμενο κίνδυνο για τα αμερικανικά συμφέροντα και υπηκόους στο εξωτερικό.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στον καθιερωμένο εβδομαδιαίο απολογισμό του κυβερνητικού έργου, έστειλε μήνυμα ψυχραιμίας και αυτοσυγκράτησης με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, στον απόηχο των αμερικανικών βομβαρδισμών κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων. Σε μια περίοδο έντονης γεωπολιτικής αστάθειας, ο κος Μητσοτάκης επεσήμανε την ανάγκη αποφυγής περαιτέρω κλιμάκωσης και επανεκκίνησης του διαλόγου.

«Αυτό που σήμερα προέχει είναι η επίδειξη αυτοσυγκράτησης και η επανεκκίνηση των συζητήσεων», τόνισε, συμπληρώνοντας πως «περαιτέρω κλιμάκωση θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερες συνθήκες αστάθειας σε μια ήδη εξαιρετικά επιβεβαρυμένη περιοχή». Όπως είπε, τα ζητήματα αυτά θα συζητηθούν τόσο στη Διάσκεψη του ΝΑΤΟ στη Χάγη όσο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες την ερχόμενη εβδομάδα. «Η Ευρώπη οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, προς όφελος της διεθνούς ειρήνης και ευημερίας», παρατήρησε.

Όσον αφορά τα εσωτερικά ζητήματα, ο πρωθυπουργός επικεντρώθηκε στο χρόνιο πρόβλημα του ΟΠΕΚΕΠΕ, αφήνοντας αιχμές για δυσλειτουργίες και παθογένειες που, όπως είπε, δεν λύνονται με ημίμετρα. «Δεν πρόκειται για ένα απλό διαχειριστικό ζήτημα. Είναι διαρθρωτικό και διαχρονικό, με ευρωπαϊκή διάσταση. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να λειτουργούμε με τσιρότα και ασπιρίνες», ανέφερε. Υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση έχει ήδη προχωρήσει σε ενίσχυση της εποπτείας του οργανισμού, ενώ ο ΟΠΕΚΕΠΕ πλέον υπάγεται στην ΑΑΔΕ, ώστε να υπάρξει καλύτερος έλεγχος και αντιμετώπιση φαινομένων καταστρατήγησης αγροτικών ενισχύσεων.

Παράλληλα, ο πρωθυπουργός ανέδειξε την προσπάθεια επαναπατρισμού Ελλήνων του εξωτερικού, επισημαίνοντας πως από τους περίπου 660.000 που μετανάστευσαν την περίοδο 2022-2023, οι 420.000 έχουν ήδη επιστρέψει. Πρόκειται, όπως είπε, για το αποτέλεσμα πολιτικών που ενισχύουν την εμπιστοσύνη και δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν την επιστροφή και νέες ευκαιρίες.

Αναφέρθηκε ακόμη σε συγκεκριμένα βήματα προόδου σε τομείς όπως η υγεία, η εργασία και η κοινωνική πολιτική. Στον τομέα της υγείας, ανακοίνωσε την επέκταση του συστήματος ιχνηλάτησης με «βραχιολάκια» σε περισσότερα νοσοκομεία, ενώ στον τομέα της εργασίας τόνισε πως από το 2019 έχουν δημιουργηθεί περισσότερες από 500.000 νέες θέσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στην απασχόληση ατόμων με αναπηρία.

Στην κοινωνική πολιτική, ξεχώρισε η λειτουργία του θεσμού του Προσωπικού Παιδιάτρου, με πάνω από 100.000 εγγραφές, ενώ σε επίπεδο πολιτικής προστασίας σημειώθηκαν 702.000 δηλώσεις για καθαρισμό οικοπέδων φέτος, στο πλαίσιο της προσπάθειας πρόληψης των πυρκαγιών. Στον τομέα της δημόσιας τάξης, ανέφερε την εξάρθρωση κυκλωμάτων που εμπλέκονταν σε παράνομα επιδόματα αλλά και στην οπαδική βία.

Τέλος, έκανε αναφορά σε σημαντικά έργα υποδομής στη δυτική Θεσσαλονίκη, όπως το έργο Flyover και το Περιβαλλοντικό Πάρκο Δερβενίου, τα οποία, όπως είπε, εντάσσονται στη συνολική προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας ζωής των πολιτών.

Ο απολογισμός του πρωθυπουργού ολοκληρώθηκε με την επισήμανση ότι «η Ελλάδα έχει διανύσει σημαντική απόσταση, αλλά χρειάζεται συνέχεια και συνέπεια. Με σταθερά βήματα, μεταρρυθμίσεις και κοινωνική ευαισθησία, μπορούμε να διασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον για όλους.»

Η ιρανική Βουλή ενέκρινε σήμερα την πρόταση για το ενδεχόμενο κλεισίματος των Στενών του Χορμούζ, ενός από τα σημαντικότερα θαλάσσια περάσματα παγκοσμίως για τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η απόφαση, σύμφωνα με το κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο PRESS TV, παραπέμπεται τώρα στο Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ιράν, το οποίο θα κρίνει αν και πότε θα προχωρήσει στην εφαρμογή του μέτρου.

Τα Στενά του Χορμούζ συνδέουν τον Περσικό Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν και τη Θάλασσα της Αραβίας, και μέσω αυτών διέρχεται περίπου το 20% της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το ενδεχόμενο περιορισμού της ναυσιπλοΐας στην περιοχή έχει εγείρει ανησυχίες για ενδεχόμενες επιπτώσεις στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας.

Ο Εσμαΐλ Κοσάρι, μέλος του Κοινοβουλίου και ανώτατο στέλεχος των Φρουρών της Επανάστασης, δήλωσε στο Young Journalist Club ότι η απόφαση για το κλείσιμο της διόδου παραμένει σε εκκρεμότητα, αλλά «θα εφαρμοστεί όποτε κριθεί αναγκαίο».

Μέχρι στιγμής, δεν έχει υπάρξει επίσημη ανακοίνωση για την ημερομηνία λήψης τελικής απόφασης από το Ανώτατο Συμβούλιο Ασφαλείας. Οι διεθνείς αγορές ενέργειας παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, καθώς οποιαδήποτε διαταραχή στη διέλευση των δεξαμενόπλοιων από την περιοχή θα μπορούσε να επηρεάσει τις παγκόσμιες τιμές πετρελαίου.

Οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν περίπου 15% ή 10 δολάρια, φθάνοντας έως τα 78 δολάρια το βαρέλι, την περασμένη εβδομάδα, μετά την επίθεση του Ισραήλ σε στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν που οδήγησε σε εκτεταμένα πυραυλικά πλήγματα μεταξύ των δύο χωρών.

Πριν από εννέα μήνες, οι τιμές είχαν αυξηθεί πρόσκαιρα κατά 10 δολάρια, αλλά τότε οι πυραυλικές επιθέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν μεμονωμένες και πολύ περιορισμένες σε σχέση με τις σημερινές εχθροπραξίες και τους κινδύνους που απορρέουν από αυτές.

Αντίθετα, πριν από τρία χρόνια, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία η τιμή του μπρεντ είχε εκτιναχθεί πάνω από τα 100 δολάρια και παρέμεινε στα επίπεδα αυτά για περισσότερο από ένα εξάμηνο.

Τότε ήταν η προοπτική του εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο από τη Δύση που εκτίναξε τις τιμές, αλλά και η αγορά του αργού βρισκόταν σε μία διαφορετική φάση, με κύριο χαρακτηριστικό τη στενότητα της παγκόσμιας προσφοράς σε σχέση με τη ζήτηση. Οι οικονομίες ανέκαμπταν με ταχύ ρυθμό μετά την κρίση του κορωνοϊού, αλλά η προσφορά δυσκολευόταν να ανταποκριθεί. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον υπερβάλλουσας ζήτησης, ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτέλεσε τον καταλύτη που απογείωσε τις τιμές και προκάλεσε, σε συνδυασμό με την εκτίναξη των τιμών φυσικού αερίου, ενεργειακό σοκ.

Σήμερα, η κατάσταση στην παγκόσμια αγορά είναι αντίθετη, καθώς η δυναμικότητα προσφοράς είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τη ζήτηση, λόγω της επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας που αναμένεται να ενισχυθεί μετά τις αυξήσεις δασμών των ΗΠΑ κατά την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ. Ταυτόχρονα, η παραγωγή αργού αυξάνεται από τις χώρες εκτός ΟΠΕΚ, κυρίως τις ΗΠΑ, αλλά τους τελευταίους μήνες και από χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ που είχαν περιορίσει την τελευταία διετία κατά τουλάχιστον 10% την παραγωγή τους, προκειμένου να αποφύγουν μία κατάρρευση των τιμών.

Σε έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα, επισημαίνεται ότι η παγκόσμια αγορά φαίνεται να είναι καλά εφοδιασμένη φέτος, εφ’ όσον δεν υπάρξουν σημαντικές διαταραχές, καθώς η αύξηση της προσφοράς κατά 1,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα υπερβαίνει την αύξηση της ζήτησης που εκτιμάται σε 720 χιλιάδες βαρέλια.

Η πλεονάζουσα προσφορά είναι ο λόγος που οι τιμές είχαν υποχωρήσει έντονα τους τελευταίους μήνες – ιδιαίτερα μετά τις αυξήσεις δασμών από τις ΗΠΑ – και κινούνταν κάτω από τα 70 δολάρια μέχρι τις 13 Ιουνίου. Και αυτός είναι επίσης ο λόγος που η αύξηση στις τιμές του πετρελαίου την περασμένη εβδομάδα και πιθανές νέες δεν αναμένεται να διατηρηθούν για αρκετό διάστημα, εκτός αν αναφλεγεί ολόκληρη η Μέση Ανατολή και πληγούν η παραγωγή και οι εξαγωγές όχι μόνο του Ιράν αλλά και των άλλων χωρών της περιοχής.

Μέχρι την Παρασκευή, η παραγωγή και οι εξαγωγές αργού πετρελαίου από την περιοχή του Περσικού Κόλπου συνεχίζονται χωρίς ουσιαστικό πρόβλημα, καθώς δεν χτυπήθηκαν πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν, το οποίο αύξησε μάλιστα τις εξαγωγές του, κυρίως προς την Κίνα, κατά περίπου 40% την τελευταία εβδομάδα δηλαδή σε 2,4 εκατ. τόνους την ημέρα. Τα Στενά του Ορμούζ, από όπου περνούν τα δεξαμενόπλοια για να φορτώσουν πετρέλαιο από τις χώρες του Κόλπου, παραμένουν ανοιχτά, παρόλο που η Τεχεράνη απειλεί σταθερά ότι θα τα κλείσει σε περιόδους κρίσης, χωρίς όμως να έχει υλοποιήσει ποτέ την απειλή αυτή.

Το κλείσιμο των Στενών θα δημιουργούσε πρόβλημα όχι μόνο στις άλλες χώρες του Κόλπου – Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Κουβέιτ, που εξάγουν περίπου 20 εκατ. βαρέλια την ημέρα μέσω αυτής της θαλάσσιας διόδου ή περίπου το 20% της παγκόσμιας παραγωγής, αλλά και στο ίδιο το Ιράν. Ακόμη και σε περίπτωση ακραίας στρατιωτικής ή οικονομικής πίεσης – σε περίπτωση, για παράδειγμα, που ο πρόεδρος Τραμπ αποφασίσει την εμπλοκή των ΗΠΑ τις επόμενες δύο εβδομάδες – δύσκολα θα μπορούσε να επιβάλει το κλείσιμο των Στενών για σημαντικό χρονικό διάστημα, καθώς είναι βέβαιο ότι θα επενέβαιναν οι ΗΠΑ και άλλες χώρες για να ανοίξουν ξανά την κρίσιμη αυτή δίοδο. Αυτή είναι η εκτίμηση που έκανε και η Citi σε ανάλυσή της, προβλέποντας ότι οι τιμές μπορεί να φθάσουν έως τα 90 δολάρια, αν το Ιράν μπλοκάρει τα Στενά του Ορμούζ, αλλά μία τέτοια εξέλιξη θα είναι βραχύβια.

Ένα άλλο δυσμενές σενάριο, που θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη άνοδο στις τιμές του πετρελαίου από τις σημερινές, θα ήταν να πληγούν οι πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν ή άλλων χωρών του Κόλπου. Αυτό θα μείωνε την παραγωγή και τις εξαγωγές τους, αλλά η πλεονάζουσα προσφορά θα μπορούσε να περιορίσει τον αντίκτυπο στις τιμές και σε αυτό το σενάριο.