Τις βασικές κυβερνητικές προτεραιότητες έως το 2030 παρουσίασε ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, στο συνέδριο «Ελλάδα 2025-2030», που διοργανώθηκε από τη Next is Now και την Dome Consulting Firm. Οι τομείς στους οποίους δόθηκε έμφαση ήταν η παραγωγική οικονομία, η βελτίωση της δημόσιας διοίκησης και η ενίσχυση των ευκαιριών για τη νέα γενιά.
Κατά την εισαγωγή του, ο κος Χατζηδάκης αναφέρθηκε στην πρόοδο της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια, συγκρίνοντας τη σημερινή κατάσταση με αυτήν του 2015. Παρουσίασε στοιχεία που αφορούν την ανάπτυξη, τις επενδύσεις, τις εξαγωγές, τις φορολογικές μειώσεις και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Παραγωγική οικονομία
Ο πρώτος άξονας περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας. Μεταξύ αυτών:
• Μειώσεις φόρων που πρόκειται να ανακοινωθούν από τον πρωθυπουργό στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
• Ολοκλήρωση του Κτηματολογίου έως το τέλος του 2025.
• Προώθηση 245 τοπικών και ειδικών πολεοδομικών σχεδίων.
• Επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης.
• Υλοποίηση έργων υποδομής, όπως η ολοκλήρωση του οδικού άξονα Πάτρα-Πύργος, η επέκταση του μετρό της Θεσσαλονίκης, η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης και των Κυκλάδων, και η επέκταση του δικτύου οπτικών ινών.
• Αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας μέσω ιδιωτικοποιήσεων, όπως το λιμάνι του Λαυρίου, τα 22 τοπικά αεροδρόμια και η αναδιάρθρωση της ΕΤΑΔ.
• Επέκταση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 7η θέση παγκοσμίως στην παραγωγή ΑΠΕ και το 2024 έγινε καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο κος Χατζηδάκης προσέθεσε πως οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να συνοδεύονται από κοινωνικές παρεμβάσεις, αναφέροντας ενδεικτικά την Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας και τις δράσεις για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής.
Σύγχρονο κράτος
Στο δεύτερο σκέλος, εστιάζοντας στη δημόσια διοίκηση, ανέφερε ότι συνεχίζονται οι προσπάθειες ψηφιακού εκσυγχρονισμού και οργανωτικής αναδιάρθρωσης, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και την αντιμετώπιση χρόνιων δυσλειτουργιών.
Οι βασικές πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν:
• Επέκταση της αξιολόγησης στο Δημόσιο, συμπεριλαμβανομένων των μονάδων υγείας και της εκπαίδευσης.
• Εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας στο Δημόσιο έως τις αρχές του 2026.
• Νομοθετικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση διοικητικών καθυστερήσεων.
• Πρόταση για αλλαγές στη μονιμότητα και αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, στο πλαίσιο της επόμενης συνταγματικής αναθεώρησης.
Ευκαιρίες για τους νέους
Ο τρίτος άξονας αφορά την πολιτική για τους νέους, με στόχο την προσφορά κινήτρων για την παραμονή τους στη χώρα και την παροχή περισσότερων επαγγελματικών και ακαδημαϊκών επιλογών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, από το 2023 και μετά παρατηρείται αντιστροφή του φαινομένου φυγής νέων στο εξωτερικό. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκαν τα εξής μέτρα:
• Οικονομική ενίσχυση και θεσμική αναβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων
• Δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα
• Πιστοποιημένη επαγγελματική κατάρτιση και ενδοεπιχειρησιακή εκπαίδευση
• Ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στη λειτουργία του Δημοσίου
• Πρόγραμμα 43 στεγαστικών πρωτοβουλιών, συνολικού ύψους 6,5 δισ. ευρώ
• Πολιτικές για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος
• Ενίσχυση της παραμονής των νέων σε νησιωτικές και παραμεθόριες περιοχές, με συγκεκριμένα τοπικά μέτρα υπό επεξεργασία
Ο κος Χατζηδάκης τόνισε ότι οι πολιτικές αυτές θα εξειδικευτούν περαιτέρω στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.
Οδηγίες προς τους Έλληνες πολίτες που βρίσκονται στο Ισραήλ δίνει το υπουργείο Εξωτερικών, μετά τις ραγδαίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωσή του, το υπουργείο Εξωτερικών, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει κηρυχθεί στο Ισραήλ, συνιστά στους Έλληνες πολίτες που βρίσκονται στη χώρα να παραμείνουν σε ασφαλές μέρος, πλησίον καταφυγίου, και να ακολουθούν τις οδηγίες των τοπικών Αρχών. Ο εναέριος χώρος του Ισραήλ είναι κλειστός και δεν πραγματοποιούνται, επί του παρόντος, πτήσεις από και προς το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν.
Το υπουργείο Εξωτερικών έχει ενεργοποιήσει τη Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων. Τηλέφωνα επικοινωνίας: (+30) 210-3681350 και (+30) 210-3681730.
Η πρεσβεία της Ελλάδας στο Τελ Αβίβ έχει εκδώσει σχετική ανακοίνωση και το υπουργείο συνιστά να παρακολουθείται ο λογαριασμός της πρεσβείας στην πλατφόρμα «Χ»: https://x.com/GreeceInTelAviv
Η Υπουργός Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη, παρουσίασε τις στρατηγικές κατευθύνσεις και τις θεσμικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, κατά την 33η Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).
Στην ομιλία της, η Υπουργός ανέδειξε τη συμβολή του τουρισμού στην ελληνική οικονομία, σημειώνοντας ότι το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 40 εκατομμύρια επισκέπτες και έσοδα που ξεπέρασαν τα 21,6 δισ. ευρώ. Ειδική μνεία έγινε στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, με αύξηση επισκεψιμότητας και εκτός των θερινών μηνών.
Η κα Κεφαλογιάννη παρουσίασε τη στρατηγική που εφαρμόζεται από το 2023, εστιάζοντας στην ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς και στη διατήρηση της συνοχής μεταξύ επισκεπτών και τοπικών κοινωνιών. Όπως ανέφερε, στόχος είναι η μακροχρόνια διατήρηση της ελκυστικότητας των προορισμών με σεβασμό στους φυσικούς πόρους και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών.
Υπουργός Τουρισμού κα Όλγα Κεφαλογιάννη / Γραφείου Τύπου Υπουργείου Τουρισμού
Στο πλαίσιο αυτό, παρουσίασε μια σειρά θεσμικών παρεμβάσεων που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, όπως η απλοποίηση της αδειοδότησης τουριστικών υποδομών, η εισαγωγή ποιοτικών κριτηρίων στην κατάταξη καταλυμάτων, και η δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου για προϊόντα όπως τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα, οι τουριστικοί λιμένες και τα ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας.
Επιπλέον, ανακοινώθηκε η σύσταση Ειδικής Υπηρεσίας Προώθησης και Αδειοδότησης Τουριστικών Επενδύσεων στο Υπουργείο Τουρισμού, με στόχο την επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών μέσω μοντέλου «μιας στάσης».
Αναφορά έγινε και στην ενσωμάτωση της Ελλάδας στη νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική Τουρισμού, όπου, σύμφωνα με την Υπουργό, η χώρα αναδεικνύεται ως παράδειγμα καινοτόμου και βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.
Μεταξύ των νέων εργαλείων που προωθούνται περιλαμβάνεται το σύστημα περιβαλλοντικής κατάταξης ξενοδοχειακών μονάδων, καθώς και ρυθμίσεις για τη λειτουργία των βραχυχρόνιων μισθώσεων, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας και της ισονομίας στον τομέα της φιλοξενίας.
Επιπρόσθετα, η Υπουργός ανακοίνωσε την προώθηση των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών (DMMOs), με σκοπό τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ Κεντρικής Διοίκησης, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα.
Έργα χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στηρίζουν την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, όπως ορεινός, ιαματικός, καταδυτικός, γαστρονομικός και αγροτουρισμός, καθώς και την ψηφιακή αναβάθμιση της ταξιδιωτικής εμπειρίας.
Η Υπουργός επισήμανε ότι η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, η επένδυση στην εκπαίδευση, και η ενσωμάτωση της καινοτομίας αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού.
Στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ελληνικού Πυροσβεστικού Σώματος παρουσίασαν αναλυτικά τα στοιχεία κατά τη διάρκεια τεχνικής ενημέρωσης δίνοντας έμφαση μεταξύ άλλων σε τρεις άξονες, την πρόληψη, την ετοιμότητα αλλά και τη διαλειτουργικότητα.
Όπως τόνισε ο προϊστάμενος της Μονάδας Επικοινωνίας της Γενικής Διεύθυνσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (DG ΕCHO), Ζαχαρίας Γιακουμής η συνδρομή για το 2025 βασίζεται σε τρεις πυλώνες, τα πτητικά μέσα, το πρόγραμμα προεγκατάστασης Ευρωπαίων πυροσβεστών καθώς και την παροχή εμπειρογνωμοσύνης σε χώρες που το έχουν ανάγκη.
Ειδικότερα όπως τονίστηκε, καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουλίου και του Αυγούστου σχεδόν 650 πυροσβέστες (641) από 14 ευρωπαϊκές χώρες θα τοποθετηθούν στρατηγικά σε καίριες τοποθεσίες υψηλού κινδύνου στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, προκειμένου να παράσχουν άμεση υποστήριξη στα τοπικά πυροσβεστικά σώματα.
Αναφορικά με τα εναέρια μέσα, όπως σημείωσε ο κ. Γιακουμής ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας (ECPP) θα συνδράμει μέσω του rescEU και της Ευρωπαϊκής Δεξαμενής Πολιτικής Προστασίας με 26 πτητικά μέσα που θα έχουν στη διάθεσή τους 10 χώρες. Συγκεκριμένα 22 πυροσβεστικά αεροσκάφη και 4 ελικόπτερα θα είναι σταθμευμένα σε 10 κράτη μέλη για να παρέμβουν σε περίπτωση ανάγκης. Οι πόροι αυτοί, οι οποίοι συντονίζονται και συγχρηματοδοτούνται μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, θα συμβάλουν στον μετριασμό των κινδύνων και θα δώσουν τη δυνατότητα ταχύτερης και πιο αποτελεσματικής αντιμετώπισης κρίσεων.
Ειδικότερα η κατανομή των πτητικών μέσω θα είναι η εξής:
– Γαλλία: Τέσσερα αμφίβια αεροσκάφη μεσαίου μεγέθους και ένα ελικόπτερο.
– Κροατία: Δύο αμφίβια αεροσκάφη μεσαίου μεγέθους.
– Ιταλία: Δύο αμφίβια αεροσκάφη μεσαίου μεγέθους.
– Ισπανία: Δύο αμφίβια αεροσκάφη μεσαίου μεγέθους.
– Σουηδία: Τέσσερα ελαφρά αεροσκάφη.
– Πορτογαλία: Δύο ελαφρά αεροσκάφη.
– Κύπρος: Δύο ελαφρά αεροσκάφη.
– Τσεχία: Δύο ελικόπτερα.
– Σλοβακία: Ένα ελικόπτερο.
Όπως υπογράμμισε ο κ. Γιακουμής «για τα μέσα αυτά η Επιτροπή καλύπτει τα έξοδα stand by συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού τα πλήρη έξοδα μεταφοράς σε χώρα που ζητήσει βοήθεια καθώς και επιστροφής όπως και το 75% των επιχειρησιακών εξόδων».
Επιπλέον αναφέρθηκε και στα νέα πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα που θα αποτελέσουν τα επόμενα χρόνια μόνιμο στόλο του rescEU.
Όπως είπε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επενδύει σημαντικούς χρηματοδοτικούς πόρους στην προμήθεια 12 νέων πυροσβεστικών αεροσκαφών και 5 ελικοπτέρων. «Τα πρώτα ελικόπτερα αναμένονται να παραδοθούν το 2026 ενώ το πρώτο αεροσκάφος καναντέρ αναμένεται να φτάσει στα τέλη του 2027 – αρχές του 2028. Το πρώτο από αυτά αναμένεται να έρθει στην Ελλάδα και τη στιγμή που μιλάμε κατασκευάζεται. Ο στόλος αυτός των καναντέρ θα παραδοθούν στο σύνολό τους στα επόμενα χρόνια».
Αναφορικά με το πρόγραμμα προεγκατάστασης ο κ. Γιακουμής επισήμανε ότι είναι «εξαιρετικά περήφανοι γι αυτό καθώς κάθε χρόνο μεγαλώνει» και προσέθεσε ότι παράλληλα με αυτό υπάρχουν 19 επίγειες πυροσβεστικές ομάδες, καθώς και μία ομάδα αξιολόγησης και παροχής συμβουλών, έτοιμες να κινητοποιηθούν από την ΕΕ σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και τα συμμετέχοντα κράτη μέσω του μηχανισμού.
Σχετικά με τον τρίτο πυλώνα και την παροχή εμπειρογνωμοσύνης ο κ. Γιακουμής ανέφερε ότι στο Κέντρο Συντονισμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της ΕΕ θα συσταθεί ,από τις 16 Ιουνίου έως τις 19 Σεπτεμβρίου, μια ειδική ομάδα υποστήριξης για τις δασικές πυρκαγιές (29 ειδικοί) η οποία θα παρακολουθεί τους κινδύνους και θα αναλύει επιστημονικά δεδομένα.
«Μεταξύ των εμπειρογνωμόνων που θα την απαρτίζουν θα είναι ένας Έλληνας κι ένας Κύπριος συνάδελφος», σημείωσε και συμπλήρωσε ότι η επιστημονική στήριξη των κρατών-μελών αλλά και τρίτων χωρών θα είναι συνεχής και με δορυφορική χαρτογράφηση μέσω του προγράμματος Copernicus.
Όσον αφορά την πρόληψη και την ετοιμότητα ο κ. Γιακουμής υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά σε νέα βήματα τα τελευταία χρόνια. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση βοηθά τα κράτη-μέλη όχι μόνο στην αντιμετώπιση αλλά και στην κλιμάκωση των προληπτικών μέτρων μέσω μιας σειράς έργων. Υπάρχουν τα προγράμματα του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας.
Η Ελλάδα έχει επωφεληθεί σημαντικά, δίνω ως ενδεικτικό παράδειγμα την αξιολόγηση όσον αφορά την ετοιμότητα αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών. Η Ελλάδα ήταν η πρώτη που έσπευσε μαζί με την Ιταλία και το γερμανικό κρατίδιο του Βρανδεμβούργου να αξιολογηθούν.
Η έκθεση αυτή έχει δημοσιοποιηθεί από πέρσι και δείχνει ακριβώς τη σημασία που δίνει η Ελλάδα αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ενίσχυση της ετοιμότητας σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε γενικότερο επίπεδο», σημείωσε. Ακόμη αναφέρθηκε στο δίκτυο γνώσεων για την πολιτική προστασία (Civil Protection Knowledge Network) το οποίο όπως είπε ο κ. Γιακουμής, έχει επίσης καταστεί κόμβος πρώτης επιλογής για την κοινότητα πολιτικής προστασίας τα τελευταία χρόνια είτε μέσω σεμιναρίων είτε μέσω κοινών ασκήσεων. «Η συνεργασία δεν περιορίζεται μόνο στους θερινούς μήνες έχει να κάνει όλο το χρόνο και είναι εκεί που κτίζεται η διαλειτουργικότητα».
Τελευταία μεγάλη πρωτοβουλία που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Μάρτιο, είναι η στρατηγική για την ένωση ετοιμότητας με στόχο την πρόληψη και την αντίδραση στις αναδυόμενες απειλές και κρίσεις η οποία φιλοδοξεί να ενισχύσει τα κράτη-μέλη και την ικανότητα της Ένωσης να προλαμβάνει και να αντιμετωπίσει αναδυόμενες απειλές συμπεριλαμβανομένων και φυσικών κινδύνων όπως οι δασικές πυρκαγιές. Πάνω από 30 δράσεις βρίσκονται μέσα στη στρατηγική για την ετοιμότητα.
Πρόθεσή μας φυσικά να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι γιατί καλύτερη προετοιμασία σημαίνει και καλύτερη προστασία και ασφάλεια για όλους», κατέληξε.
Από την πλευρά του ο συντονιστής του Συνδέσμου Αξιωματικών Ξένων Αποστολών του Πυροσβεστικού Σώματος, αντιπύραρχος, Βασίλης Μπίκας παρουσίασε αναλυτικά στοιχεία για το πρόγραμμα προεγκατάστασης των Ευρωπαίων πυροσβεστών που ξεκίνησε πιλοτικά στην Ελλάδα το 2022. Όπως τόνισε, τη φετινή χρονιά οι χώρες έχουν αυξηθεί καθώς συνολικά θα συμμετάσχουν 14 χώρες εκ των οποίων τρεις για πρώτη φορά.
Ειδικότερα, Ελλάδα, Γαλλία, Πορτογαλία και Ισπανία θα αποτελέσουν χώρες υποδοχής καθώς σε αυτές θα αναπτυχθούν συνολικά 641 πυροσβέστες. Ειδικότερα η Ελλάδα θα δεχτεί το 50% των Ευρωπαίων πυροσβεστών και συγκεκριμένα 323 πυροσβέστες από την 1η Ιουλίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου. Πρώτη θα φτάσει η αποστολή των Βουλγάρων πυροσβεστών (40 άτομα) έχοντας ως βάση της τη Θεσσαλονίκη ενώ το πρόγραμμα ρίχνει αυλαία με τις αποστολές από Ρουμανία και Γαλλία ( 120 και 25 άτομα αντίστοιχα).
Επιπλέον 50 πυροσβέστες από Αυστρία, 44 από Μολδαβία και 44 από Τσεχία θα αναπτυχθούν σε Πάτρα και Αττική. Ακόμη, όπως εξήγησε ο κ. Μπίκας για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά η Ελλάδα θα αποστείλει αντίστοιχα μονάδα δασικών επιχειρήσεων στην Γαλλία. «Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι γιατί αυτή τη φορά θα στείλουμε τις δυνάμεις μας στο νησί της Κορσικής. Επιπλέον, για τρία συνεχόμενα χρόνια οι Γάλλοι πυροσβέστες που αναπτύσσονται στην Ελλάδα προέρχονται από τη συγκεκριμένη μονάδα από το νησί της Κορσικής», τόνισε.
Σχετικά με την εξέλιξη του προγράμματος ο κ. Μπίκας επισήμανε ότι υπάρχει αυξητική τάση ενώ τόνισε ότι η Ελλάδα έχει ζήτηση ως προορισμός για τους Ευρωπαίους πυροσβέστες καθώς όπως ανέφερε «αποτελεί το ανοιχτό πανεπιστήμιο των δασικών πυρκαγιών όπου ο πυροσβέστης τόσο ο έμπειρος όσο και λιγότερο έμπειρος θα έρθει εδώ να μάθει δίπλα στο πλευρό των πιο έμπειρων Ελλήνων πυροσβεστών μοιραία καθώς έχουμε να αντιμετωπίσουμε σε καθημερινή βάση μικρές ή μεγάλες ή πολύ μεγάλες δασικές πυρκαγιές».
«Η Ελλάδα έχει ένα πρωταγωνιστικό ρόλο στο μηχανισμό καθώς τον έχει ενεργοποιήσει από το 2016 μέχρι και σήμερα 13 φορές προς όφελός της αλλά από την άλλη έχει ανταποκριθεί 54 φορές και το ισοζύγιο ξεκάθαρα γέρνει την πλάστιγγα υπέρ της προσφοράς μας», σημείωσε και κατέληξε ότι το μήνυμα δεν είναι άλλο παρά «ότι στη μάχη της κλιματικής κρίσης δεν περισσεύει κανείς».
Αύξηση των ενεργοποιήσεων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας
Κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης έμφαση δόθηκε στην ιδιαίτερη αύξηση των ενεργοποιήσεων του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας καθώς όπως επισήμανε ο κ. Γιακουμής μέχρι το 2019 είχαν περίπου 20 ενεργοποιήσεις τον χρόνο. «Αυτός ο μέσος όρος έχει φτάσει στις 100 ενεργοποιήσεις τον χρόνο και συνδέεται με πολλαπλές κρίσεις, διαφορετικού τύπου. Από το 2005 η Ελλάδα έχει ενεργοποιήσει τον αριθμό 30 φορές, τις περισσότερες φορές για πυρκαγιές», τόνισε. Επιπλέον αναφέρθηκε ιδιαιτέρως στην καταστροφική πυρκαγιά του 2023 στον Έβρο η οποία όπως είπε, είναι και η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια με σχεδόν 1.000.000 καμένων εκτάσεων ενώ επισήμανε ότι για αυτή την πυρκαγιά συνέβη μία από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας είτε σε πτητικά μέσα, οχήματα αλλά και σε πυροσβέστες.
Στην Οδησσό μεταβαίνει σήμερα Τετάρτη 11 Ιουνίου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, όπου θα συμμετάσχει, κατόπιν πρόσκλησης του pροέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην 4η Σύνοδο Κορυφής Ουκρανίας-Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Κυβερνητικές πηγές υπενθυμίζουν ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε επισκεφθεί την Οδησσό το Μάρτιο του 2024 και σημειώνουν ότι η συγκεκριμένη πόλη έχει ιδιαίτερο ιστορικό και συναισθηματικό βάρος για την Ελλάδα, καθώς πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της ελληνικής παιδείας της Διασποράς και έδρα της Φιλικής Εταιρείας, σύμβολο ιστορικών και πολιτισμικών δεσμών. Εξ ου, όπως λένε και τα ίδια πρόσωπα, η πρόθεση της χώρας μας να συμβάλει στην ανασυγκρότηση της Οδησσού, το ιστορικό κέντρο της οποίας ανακηρύχθηκε τον Ιανουάριο του 2023 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Όπως υπενθυμίζουν, η πρώτη Σύνοδος Ουκρανίας-ΝΑ Ευρώπης είχε πραγματοποιηθεί με πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη τον Αύγουστο του 2023 στην Αθήνα, όπου ήταν η πρώτη παρόμοια συνάντηση σε επίπεδο ηγετών – με συμμετοχή ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων και ευρωπαϊκών κρατών-μελών της περιοχής.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να επαναλάβει τη στήριξη της Ελλάδας στην Ουκρανία, καθώς και να υπογραμμίσει το ενδιαφέρον της Ελλάδας και ελληνικών εταιρειών να συμμετάσχουν στα έργα ανοικοδόμησης της Ουκρανίας, ιδιαίτερα στους τομείς των υποδομών και της ενέργειας. Επίσης, αναμένεται να επαναλάβει τη στήριξη της Ελλάδας στην ενταξιακή προοπτική της Ουκρανίας (και της Μολδαβίας) και των Δυτικών Βαλκανίων, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις και προχωρούν στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.
Αύριο, Πέμπτη 12 Ιουνίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός θα πραγματοποιήσει διμερή επίσκεψη στη Μολδαβία, από όπου αναμένεται να εκπέμψει μήνυμα στήριξης στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, την οποία η Ελλάδα στηρίζει από την αρχή, καθώς και μήνυμα βούλησης ενίσχυσης της διμερούς συνεργασίας, ιδιαίτερα στους τομείς του εμπορίου και της ενέργειας.
Το απόγευμα της Πέμπτης, θα μεταβεί στη Σουηδία, όπου θα έχει συνάντηση με τον Σουηδό ομόλογό του Ουλφ Κρίστερσον. Κυβερνητικές πηγές τονίζουν ότι θα συζητηθούν ζητήματα διμερούς ενδιαφέροντος, καθώς και θέματα προτεραιότητας της ευρωπαϊκής ατζέντας, με επίκεντρο τη συλλογική ευρωπαϊκή άμυνα, εν όψει της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου.
Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Σουηδός ομόλογός του είχαν συναντηθεί τον περασμένο Δεκέμβριο κατά την άτυπη Σύνοδο Βορρά-Νότου που είχε διοργανώσει στη Λαπωνία ο Φινλανδός πρωθυπουργός με βασικά θέματα στην ατζέντα το μεταναστευτικό, την ασφάλεια και την άμυνα, ενώ πρόσφατα ο πρωθυπουργός είχε συναντήσει τον κο Κρίστερσον στο περιθώριο της Συνόδου του ΕΛΚ, στη Βαλένθια.
Εν συνεχεία, ο κος Μητσοτάκης θα συμμετάσχει στη συνάντηση της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ, που θα πραγματοποιηθεί στη Στοκχόλμη.
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των πολιτών στο σκέλος της τοπικής αυτοδιοίκησης χτυπούν «καμπανάκι» για τις περισσότερες δημοτικές αρχές, ενώ λίγοι είναι οι δήμαρχοι που θα μπορούν να κοιτούν τους δημότες τους στα μάτια.
Από τα ευρήματα της πρώτης στην ιστορία της δημόσιας διοίκησης σφυγμομέτρησης, που παρουσίασε πρόσφατα στο Μαξίμου ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, προκύπτει η μη ικανοποίηση των πολιτών για υποδομές και υπηρεσίες των δήμων που σχετίζονται με την καθημερινότητά τους.
Στη γενική βαθμολογία, κάτω από τη βάση αξιολογήθηκαν 17 υπηρεσίες, ενώ ικανοποίηση εκφράστηκε μόνο για τα ΚΕΠ, το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» και τα ΚΑΠΗ/Λέσχες Φιλίας.
Τα πλέον προβληματικά στοιχεία εντοπίζονται στην κατάσταση των πεζοδρομίων (και κατ´ επέκταση στις υποδομές για τα ΑμεΑ) και των δρόμων (το πρόβλημα αποδίδεται σε έργα για φυσικό αέριο, αποχέτευση και οπτικές ίνες), στους χώρους στάθμευσης στα μεγάλα αστικά κέντρα, στις υπηρεσίες δόμησης και στη διαχείριση των αδέσποτων ζώων. Σε σχέση με τον μέσο όρο των υπόλοιπων υπηρεσιών, σχετικά καλύτερη είναι η βαθμολογία που συγκεντρώνουν η καθαριότητα και ο ηλεκτροφωτισμός.
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), σχολιάζοντας τα ευρήματα της διαδικτυακής έρευνας σημειώνει ότι η ανταπόκριση 65.000 πολιτών είναι μεν χρήσιμη, αλλά η συγκεκριμένη διαδικασία δεν προσφέρεται για να βγουν αντικειμενικά συμπεράσματα, καθώς δεν τηρήθηκαν βασικές αρχές της επιστημονικής έρευνας, όπως η σταθμισμένη δειγματοληψία, γεγονός που δεν επιτρέπει την εξαγωγή έγκυρων και γενικεύσιμων συμπερασμάτων.
Το συλλογικό όργανο των δημάρχων επαναλαμβάνει το αίτημά του για μεταρρύθμιση στη σχέση κράτους – αυτοδιοίκησης και διαβεβαιώνει πως «όταν θεσπιστεί ένα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο, χωρίς αλληλοεπικάλυψη ευθυνών και αρμοδιοτήτων, όταν εξασφαλιστούν οι απαιτούμενοι οικονομικοί πόροι που δικαιούται η αυτοδιοίκηση, όταν διατεθεί το απαραίτητο προσωπικό και όταν η συμμετοχή της αυτοδιοίκησης στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας αποκτήσει θεσμικό χαρακτήρα, τότε η εικόνα θα αλλάξει αμέσως».
Πάντως, θετική εικόνα έχουν ήδη οι συμμετέχοντες στην έρευνα κάτοικοι τριών όμορων δήμων των νοτίων προαστίων και συγκεκριμένα της Γλυφάδας, του Αλίμου και του Ελληνικού – Αργυρούπολης, με τον οποίο ισοδυναμούν στην τρίτη θέση του δείκτη αξιολόγησης οι δήμοι Καλαμάτας, Καστοριάς και Μετεώρων και ακολουθεί ο δήμος ‘Αργους Ορεστικού. Οι συγκεκριμένοι είναι οι μοναδικοί από τους συνολικά 184 δήμους με επαρκές δείγμα απαντήσεων, που πέρασαν τη βάση.
«Είναι μεγάλη τιμή και ακόμα μεγαλύτερη η ευθύνη για να συνεχίσουμε. Κάνουμε μια προσπάθεια και αυτή η αξιολόγηση μας δεσμεύει για τη συνέχεια να κάνουμε περισσότερα γιατί ξέρουμε ότι και αδυναμίες έχουμε και παρεμβάσεις ακόμα μεγαλύτερες πρέπει να κάνουμε», τονίζει στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο δήμαρχος Γλυφάδας Γιώργος Παπανικολάου.
Με τις απαντήσεις τους 863 κάτοικοι της Γλυφάδας έδωσαν στην πόλη τους γενικό βαθμό 5,4 με άριστα το 10 και στους επιμέρους τομείς την καλύτερη αξιολόγηση πανελλαδικά στις ψηφιακές υπηρεσίες, στο οδικό δίκτυο, στις κοινωνικές υπηρεσίες, στα ΚΑΠΗ, στους χώρους πρασίνου, στις παιδικές χαρές και στη διαχείριση αδέσποτων ζώων. Δεύτερη καλύτερη αξιολόγηση έδωσαν στον ηλεκτροφωτισμό, στους παιδικούς σταθμούς και στα δημοτικά ιατρεία.
Την καλύτερη αξιολόγηση στην καθαριότητα έλαβε ο δήμος Καστοριάς, στον ηλεκτροφωτισμό ο ‘Αλιμος, στο Βοήθεια στο Σπίτι, τα σχολεία, τους παιδικούς σταθμούς και τα ΚΕΠ το ‘Αργος Ορεστικό (απάντησαν όμως μόνο 58 κάτοικοι), στους χώρους στάθμευσης και τα δημοτικά ιατρεία ο Τύρναβος (51 συμμετέχοντες) στην ανακύκλωση η Κοζάνη, στις υπηρεσίες δόμησης το Κιλελέρ (51 συμμετέχοντες), στη δημοτική συγκοινωνία ο δήμος Ελληνικού – Αργυρούπολης, στα πεζοδρόμια η Καλαμάτα, στις υποδομές για ΑμεΑ η Κομοτηνή και στη δημοτική αστυνομία ο δήμος Ιεράπετρας.
Κάτω από τη βάση είναι και οι 10 μεγαλύτεροι δήμοι της χώρας με το Περιστέρι και τη Λάρισα να «διασώζονται» με γενικό βαθμό 4,7. Οι υπηρεσίες του δήμου Αθηναίων έλαβαν μέσο όρο από 4.962 κατοίκους της 3,4, της Θεσσαλονίκης 3,6, της Πάτρας 3,3, του Ηρακλείου Κρήτης 2,5 κατατάσσοντας τον στην προτελευταία θέση, του Πειραιά 3,8, του Βόλου με 4,4, της Ρόδου με 2,8 και του δήμου Ιωαννιτών με 3,5.
Γιατί οι πολίτες αντιμετωπίζουν τόσο αυστηρά τις υπηρεσίες που τους παρέχει ο θεσμός που βρίσκεται πλησιέστερα σε αυτούς; Ο Κωνσταντίνος Αλλαγιάννης, δήμαρχος Μαρκόπουλου, ο οποίος με 2,8 έλαβε την χαμηλότερη αξιολόγηση μεταξύ των δήμων της Αττικής, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι τα μνημόνια άφησαν βαθύ αποτύπωµα στην τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία βρέθηκε να διαχειρίζεται πολύ μεγάλα προβλήματα, με λιγότερο προσωπικό και λιγότερα χρήματα. «Δυστυχώς», πρόσθεσε, «είμαστε υποχρεωμένοι να δαπανάμε μεγάλο μέρος του χρόνου μας σε διεκδικήσεις πόρων και δυνατοτήτων από την κεντρική διοίκηση, όταν σε όλη την Ευρώπη αυτά είναι δεδομένα. Εμείς συνεχίζουμε την προσπάθεια, από την μια να αξιοποιούμε κάθε δική μας δυνατότητα και από την άλλη, να δίνουμε μάχες με την κεντρική διοίκηση για τα δικαιώματα των δημοτών μας».
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης συναντήθηκε σήμερα στο Κάιρο με τον Αιγύπτιο ομόλογο του Badr Abdelatty και συζήτησαν όλα τα θέματα που αφορούν τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Κατά τη συνάντηση συμφωνήθηκε να εργαστούν οι δυο πλευρές «προς την κατεύθυνση της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων της Μονής, καθώς επίσης και της νομικής της μορφής και προσωπικότητας» όπως είπε ο κ.Γεραπετρίτης.
Παράλληλα τόνισε ότι η σχέση της Ελλάδας με την Αίγυπτο είναι βαθιά και ανέπτυξε στρατηγικά χαρακτηριστικά και επισήμανε ότι η πρόθεση της Αιγύπτου είναι να προχωρήσουν οι δυο πλευρές με βάση την παράδοση και το ήδη διαμορφωμένο status της Μονής.
Συγκεκριμένα η δήλωση του έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην ΕΡΤ μετά τη συνάντηση με τον Αιγύπτιο ομόλογο του είναι η εξής: «Η σχέση μας με την Αίγυπτο είναι βαθιά και έχει αναπτύξει στρατηγικά χαρακτηριστικά. Συζητήσαμε σήμερα με τον Αιγύπτιο Υπουργό Εξωτερικών τα θέματα που αφορούν τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Όρους Σινά. Συμφωνήσαμε το αμέσως επόμενο διάστημα να εργαστούμε προς την κατεύθυνση της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων της Μονής, καθώς επίσης και της νομικής της μορφής και προσωπικότητας. Η πρόθεση της Αιγύπτου και της Ελλάδας είναι να προχωρήσουμε με βάση τη μακραίωνη παράδοση και το ήδη διαμορφωμένο status μίας εμβληματικής Μονής για τον ελληνορθόδοξο λατρευτικό χαρακτήρα της».
Η ευρύτερη περιοχή του Ψηλορείτη, με κορυφή τον ψηλότερο ορεινό όγκο της Κρήτης, αποτελεί μια κιβωτό πολιτισμού, ιστορίας και απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς. Από τα ηρωικά Ανώγεια μέχρι τα απομονωμένα βοσκοτόπια και τα σπήλαια με μυθολογικές αναφορές, η καρδιά της Κρήτης πάλλεται σε έναν ρυθμό που συνδυάζει το παρελθόν με το παρόν. Παραδοσιακοί οικισμοί, πέτρινα μονοπάτια, σπάνια ενδημική χλωρίδα και πανίδα, τοπικές κοινότητες που διατηρούν ζωντανά τα ήθη και τα έθιμα συνθέτουν ένα μωσαϊκό αυθεντικότητας και βιώσιμης ανάπτυξης. Ο Ψηλορείτης δεν είναι απλώς ένα γεωγραφικό σημείο – είναι μια ζωντανή πολιτισμική ενότητα, αναγνωρισμένη και προστατευμένη ως Γεωπάρκο από την UNESCO.
Μέσω του προγράμματος Orea Kriti, ο Δήμος Ανωγείων και η ευρύτερη περιοχή του Ψηλορείτη, χτίζει σταθερά μια νέα τουριστική ταυτότητα, μακριά από τις συνταγές του μαζικού τουρισμού. Με βασικό όραμα τη βιώσιμη ανάπτυξη, η περιοχή επενδύει στη διατήρηση της πολιτιστικής της κληρονομιάς, την ανάδειξη της φύσης και την ενίσχυση του βιωματικού τουρισμού, δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, συνδέοντας τον πρωτογενή τομέα και κυρίως την κτηνοτροφία, με τον τουρισμό.
Όπως επισημαίνει ο δήμαρχος Ανωγείων Σωκράτης Κεφαλογιάννης, «η ανάγκη για την τουριστική αναβάθμιση του τόπου μας υπήρχε διαχρονικά, αλλά πάντα προσαρμοζόταν στις δυνατότητες της περιοχής να μετεξελιχθεί και να υιοθετήσει πράγματα». Σήμερα, με βασικούς άξονες την υγεία, την παιδεία, την πρόνοια και την εργασία, επιχειρείται μια ολιστική στρατηγική για την επιβίωση και ενδυνάμωση των ορεινών περιοχών. Τα Ανώγεια διαθέτουν ένα άρτια εξοπλισμένο Κέντρο Υγείας, μονάδα ΕΚΑΒ, και πλαισιώνονται από γιατρούς και εθελοντές που προσφέρουν προληπτική ιατρική. Σε μόλις 35 λεπτά, βρίσκεται το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου.
Παράλληλα, ο πρωτογενής τομέας παραμένει ισχυρός: η κτηνοτροφία αποτελεί τον πυρήνα της οικονομίας, με το 60-65% του πληθυσμού να είναι ενεργό δυναμικό, ενώ πολλοί νέοι άνθρωποι επιλέγουν να μείνουν και να δουλέψουν στον τόπο τους.
Η στρατηγική για την τουριστική ανάπτυξη βασίζεται στη δημιουργία ενός προορισμού εμπειρίας – όχι αριθμών. Οι κάτοικοι ενδιαφέρονται και συμμετέχουν σε αυτήν τη διαδικασία, με τις όποιες επιφυλάξεις τους να παραμερίζονται όταν βλέπουν απτά αποτελέσματα. Όπως τονίζει ο δήμαρχος, «δεν θέλουμε να γίνει μαζικός προορισμός και επειδή το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης το ελέγχει ο δήμος, η δόμηση μπορεί να μπει σε πλαίσιο».
Όλο και περισσότεροι κάτοικοι δραστηριοποιούνται γύρω από τον τουρισμό με πρωτότυπες ιδέες και προτάσεις διαμονής και εμπειρίας καθώς αυτό συμβάλλει στην αναβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου. Την ίδια ώρα, συμβάλλει και στον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος της Κρήτης η οποία δέχεται σε μεγάλο ποσοστό επαναλαμβανόμενους τουρίστες και η ανάγκη για νέες προσλαμβάνουσες γίνεται ακόμη πιο μεγάλη.
Ένας τόπος που αφηγείται
Οι παρεμβάσεις αναπτύσσονται βάσει συγκεκριμένης στρατηγικής και εστιάζουν στην ενίσχυση των παρεχόμενων υπηρεσιών: συνοδούς βουνού, αναρρίχηση, ποδηλατικές διαδρομές και εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος. Η πανδημία ανέδειξε την ανάγκη για επανασύνδεση με τη φύση και η περιοχή του Ψηλορείτη ανταποκρίνεται με αυθεντικότητα σε αυτή την παγκόσμια μεταστροφή. Κάθε διαδρομή έχει τον δικό της πολιτισμικό πλούτο, ενώ πέρα από το Γεωπάρκο, ο επισκέπτης μπορεί να ανακαλύψει μικρούς θησαυρούς ιστορίας και παράδοσης.
Σημαντική πρωτοβουλία είναι το πρόγραμμα των ορειβατικών μονοπατιών, στο οποίο συμμετέχει και ο Δήμος Ανωγείων, αξιοποιώντας τη χρηματοδότηση που δόθηκε σε ορεινούς προορισμούς. Το Ιδαίον Άντρον, το υψηλότερο και ωραιότερο οροπέδιο της Κρήτης, αποτελεί κεντρικό σημείο της στρατηγικής αυτής.
Η ΚΟΙΝΣΕΠ «Ν-ΙΔΑΙΑ Συνεργασία»
Με την παραχώρηση από τον Δήμο δύο κομβικών υποδομών – του θεματικού πάρκου «Μιτάτα, Ο Τόπος του Βοσκού» και του Κέντρου Αρχαιολογικής Πληροφόρησης – η ΚΟΙΝΣΕΠ Ν-ΙΔΑΙΑ Συνεργασία, υπό τη διαχείριση της Εύης Βρέντζου, υλοποιεί δράσεις με στόχο την ανάδειξη της ταυτότητας του τόπου. Ο επισκέπτης μπορεί να συμμετάσχει σε ένα πλήθος πολιτιστικών και βιωματικών εκδηλώσεων: παραδοσιακές μουσικές βραδιές, θεατρικά δρώμενα, εκθέσεις φωτογραφίας, τοπικών προϊόντων και χειροτεχνίας, παρουσιάσεις βιβλίων, ακόμα και αστροπαρατήρηση.
Η ΚΟΙΝΣΕΠ υλοποιεί εργαστήρια γύρω από τη διατροφή, την τοπική κουζίνα, την τυροκομία και τα παραδοσιακά προϊόντα. Σχεδιάζεται επίσης, ένα ψηφιακό «μιτάτο» (όπως ονομάζεται το σπίτι του βοσκού), όπου οι επισκέπτες θα μπορούν να γνωρίσουν την καθημερινότητα του βοσκού, ενώ γίνεται προσπάθεια να επαναλειτουργήσει ο παραδοσιακός αργαλειός, σε συνεργασία με τη Σχολή Υφαντικής.
Το τυροκέλι, ο παραδοσιακός χώρος ωρίμανσης του τυριού που λειτουργεί ως φυσικό ψυγείο, αποκαθίσταται με πρότυπο τα ενετικά τυροκομεία. Παράλληλα, υπάρχει και το Κέντρο Μουσικοχορευτικής Μελέτης.
Συνεχίζοντας την παράδοση που ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’80 με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μουσικό Αύγουστο, φέτος, στα τέλη Ιουλίου, θα πραγματοποιηθεί ένα αφιέρωμα -αντίδωρο στη μνήμη του- στο πλαίσιο του φεστιβάλ ΥΑΚΙΝΘΕΙΑ 2025, ενώ φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών θα ζωγραφίσουν εμπνεόμενοι από το έργο του.
Από τη Σχολή Υφαντικής έως τον οικοτουρισμό
Η Σχολή Υφαντικής στην Αξό που εντάσσεται στις δράσεις του υπουργείου Πολιτισμού υπό την εποπτεία του Κέντρου Επιμόρφωσης & Δια Βίου Μάθησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, στοχεύει στη διατήρηση της παραδοσιακής τέχνης. Η γνώση που διαθέτουν οι ντόπιοι θα εμπλουτιστεί με επαγγελματική κατάρτιση και μετεκπαίδευση, ώστε να μπορέσει να σταθεί και επιχειρηματικά.
Το ευρύτερο περιβάλλον του Ψηλορείτη ενδείκνυται για οικοτουρισμό και αγροτουρισμό, με μονάδες υψηλής αισθητικής που διαθέτουν ακόμη και πισίνες, χώρους spa και μοντέρνα τυροκομεία. Οι διακοπές εδώ συνδυάζουν την αυθεντικότητα με την ποιότητα.
Στην Αξό, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το εντυπωσιακό Μουσείο Ξυλογλυπτικής, με έργα φτιαγμένα από κορμούς δέντρων, ενώ σε όλη την περιοχή είναι εμφανής η παρουσία χειροτεχνών, με δημιουργίες σε ξύλο, πηλό και φυσικά υλικά.
Τοπικά προϊόντα, συνεργασίες και η «Ορέα Κρήτη»
Η προώθηση των τοπικών προϊόντων, όπως τα κρασιά, τα τυριά και τα είδη χειροτεχνίας – ακόμα και ξύλινες τσάντες – στηρίζεται σε συνεργασίες με τουριστικούς πράκτορες και ξενοδόχους της περιοχής. Το πρόγραμμα «Ορέα Κρήτη», σε συνεργασία με την ΑΚΟΜΜ – Ψηλορείτης Αναπτυξιακή, με πρόεδρο τον Σωκράτη Κεφαλογιάννη και διευθυντή τον Δημήτρη Παττακό, συνδέει τους παραγωγούς με τις τουριστικές επιχειρήσεις του νησιού, ενισχύοντας τον βιώσιμο τουρισμό και την τοπική γαστρονομία. Ήδη, έχουν διαμορφωθεί οκτώ διαδρομές που προσφέρουν αυθεντικές εμπειρίες.
Η τουριστική ταυτότητα των Ανωγείων δεν είναι απλώς υπό διαμόρφωση· είναι το αποτέλεσμα ενός πολυετούς σχεδιασμού, μιας ισχυρής κοινωνικής συνοχής και της βαθιάς επιθυμίας να παραμείνει ο τόπος ζωντανός, δημιουργικός και αυθεντικός.
Αναγνώριση της μακρόχρονης προσπάθειας για την ανάδειξη της αυθεντικότητας και της βιωσιμότητας του προορισμού αποτελεί και η πρόσφατη ένταξη των Ανωγείων στη λίστα των Best Tourism Villages του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO). Πρόκειται για μια διεθνή διάκριση που απονέμεται σε χωριά που ξεχωρίζουν για την πολιτιστική τους ταυτότητα, την αφοσίωσή τους στην προστασία της παράδοσης και του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και για τις βιώσιμες τουριστικές τους πρακτικές. Υπενθυμίζεται ότι είναι η δεύτερη περιοχή στην Ελλάδα, μετά το Σουφλί, που έχει λάβει τέτοια διάκριση. Για τα Ανώγεια, η αναγνώριση αυτή έρχεται ως επιστέγασμα μιας συλλογικής προσπάθειας με επίκεντρο την τοπική κοινωνία και το μοναδικό της αποτύπωμα στον Ψηλορείτη.
Τι είναι το Δίκτυο «Ορέα Κρήτη»
Οι αναπτυξιακές εταιρίες της Κρήτης – Αναπτυξιακή Ηρακλείου ΑΑΕ ΟΤΑ, ΑΚΟΜΜ Ψηλορείτης ΑΑΕ ΟΤΑ, Αναπτυξιακή Λασιθίου ΑΑΕ ΟΤΑ και Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης ΑΕ – στο πλαίσιο του προγράμματος LEADER δημιούργησαν το δίκτυο διατοπικής συνεργασίας με τίτλο «ΟΡΕΑ ΚΡΗΤΗ».
Σκοπός του δικτύου είναι η ανάδειξη της κτηνοτροφικής παράδοσης της Κρήτης και των ποιοτικών προϊόντων της, καθώς και η δημιουργία προϋποθέσεων για συμπληρωματικό εισόδημα για τους κτηνοτρόφους, μέσω των διδακτικών κτηνοτροφικών αγροκτημάτων.
Η προσπάθεια εστιάζει στο να γίνουν οι διδακτικές φάρμες το μέσο μεταφοράς και διάδοσης της κτηνοτροφικής παράδοσης, του τοπικού πολιτισμού, της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και των μνημείων της κτηνοτροφικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Οι περισσότεροι το γνωρίζουμε εξ όψεως, πολλοί έχουμε περιηγηθεί στο εσωτερικό του, αλλά πόσοι έχουν δει όσα κρύβονται στα βάθη του;
Μαρμάρινα αγαλμάτια Ερώτων από το κάλυμμα δίρριχτης σαρκοφάγου, γύρω στο 150 μ.Χ. Από αγορά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στη Σμύρνη, το 1883. ΕΑΜ Γ 2895, Γ 2896. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ο λόγος για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο όχι μόνο φιλοξενεί πλήθος αριστουργημάτων του αρχαιοελληνικού κόσμου στις αίθουσές του, αλλά περιέχει και πολλά εξαιρετικά ευρήματα στις αποθήκες του, τα οποία δύσκολα θα δουν το φως της ημέρας στους κύριους χώρους του.
Πριν από 10 χρόνια, ωστόσο, εγκαινιάστηκε μία δράση η οποία προσφέρει στο κοινό την ευκαιρία να μάθει περισσότερα για τον θαυμαστό πολιτισμό που ήκμασε κάποτε στον ελλαδικό χώρο και να εντρυφήσει, με τη βοήθεια των αρχαιολόγων και των επιμελητών του Μουσείου, σε μερικά από τα μυστικά των τότε κοινωνιών.
Πρόκειται για το λεγόμενο «Αθέατο Μουσείο», την πρωτοβουλία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου που ξεκίνησε να υλοποιείται τον Ιανουάριο του 2015, με στόχο να παρουσιάσει στο κοινό αντικείμενα που δεν είναι ενταγμένα στη μόνιμη έκθεση.
Γυμνή προτομή με κεφαλή του Αντίνοου. Βρέθηκε στην Πάτρα το 1856. Χρονολογείται λίγο μετά το 130 μ.Χ. Αρ. ευρ. Γ 418. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ο Κώστας Πασχαλίδης, ένας από τους αρχαιολόγους του Μουσείου και τους επιμελητές του Αθέατου Μουσείου, είχε την καλοσύνη να μιλήσει εκτενώς στην Epoch Times για το Αθέατο Μουσείο, μάς ξενάγησε στην τελευταία έκθεση και μας σύστησε σε αυτήν που ετοιμάζεται για τον Ιούνιο.
Τι είναι το Αθέατο Μουσείο
Η έκθεση των αντικειμένων του Αθέατου Μουσείου γίνεται πάντα «στην καρδιά του Μουσείου, στην Αίθουσα 34, που λέγεται και Αίθουσα του Βωμού, λόγω του βωμού που φιλοξενεί», λέει ο κος Πασχαλίδης, με τα εκθέματα να αλλάζουν κάθε 2,5-3 μήνες, με αποτέλεσμα τέσσερις εκθέσεις κάθε χρόνο.
«Τα περισσότερα είναι αντικείμενα που βρίσκονται στις αποθήκες», εξηγεί ο κος Πασχαλίδης «και δεν έχουμε την ευκαιρία να τα δούμε. Κάποια μπορεί να βγαίνουν από τις αποθήκες και να ταξιδεύουν σε περιοδικές εκθέσεις, αλλά δεν ανήκουν στη μόνιμη δύναμη της συλλογής.»
Χάλκινα συμπαγή αναθηματικά αγαλμάτια της θεάς Νηίθ και ενεπίγραφο σύνταγμα της θεάς με δύο μορφές του θεϊκού παιδιού Ώρου [είθε η Νηίθ να δίδει ζωή στον Θούι γιό του Νέντις και της Ιαχίρντις]. Από τη Σάιδα της Αιγύπτου. Δωρήθηκαν το 1880 από τον Αιγυπτιώτη συλλέκτη Ιωάννη Δημητρίου. Αιγ. 348: τέλος της Τρίτης Μεταβατικής Περιόδου, 25η Δυναστεία (712-670 π.Χ.). Αιγ. 352, 355: αρχές της Ύστερης Περιόδου, 26η Δυναστεία (664-525 π.Χ). (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ένα κριτήριο για την επιλογή των εκθεμάτων αποτελεί το ενδιαφέρον που εμπνέει στους επιμελητές, καθώς και αυτό που μπορεί να εμπνεύσει δυνητικά στους επισκέπτες, δύο παράμετροι σε έναν βαθμό αλληλένδετοι.
«Υπάρχει μία ελευθερία και μία χαρά στην επιλογή των πραγμάτων. Δηλαδή, ο κάθε επιμελητής μπορεί να σκεφτεί και να προτείνει αυτό που τον συγκινεί και αυτό που θέλει να προσφέρει. Ακόμα κι αν αυτό είναι ενδιαφέρον με τα στενά ερευνητικά κριτήρια, αν τον συγκινεί μπορεί να γίνει ενδιαφέρον για όλον τον κόσμο. […] Εμείς οι επιμελητές είμαστε οι μεσολαβητές των πραγμάτων», λέει ο κος Πασχαλίδης.
Ύστερα, υπάρχουν τεχνικά κριτήρια, δηλαδή τα εκθέματα «να είναι συντηρημένα και στερεωμένα και να μπορούν να εκτεθούν. Αλλιώς, πρέπει να ενταχθεί στις εργασίες του μουσείου. […] Πολλά πράγματα πρέπει να περιμένουν τον καιρό τους», όπως στην περίπτωση υφάσματος που ανακαλύφθηκε μαζί με έναν μεταλλικό κρατήρα, που δεν μπόρεσαν να εκτεθούν μαζί λόγω των εκτεταμένων εργασιών που απαιτούσε η ανάταξη του κρατήρα.
Χάλκινο πτυκτό κάτοπτρο (καθρέφτης σε ανοιγόμενη θήκη). Δεν σώζεται ο δίσκος κατοπτρισμού. 390/380 π.Χ. Από την Ερέτρια. Αρ. ευρ. Χ 7422, 7423. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ένας άλλος παράγοντας είναι ενίοτε η επικαιρότητα, όπως έγινε με την επιλογή του «καθρέφτη της Ευρώπης, το καλοκαίρι του 2015, που είχαμε το δημοψήφισμα». Ή όταν, το 2022, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, παρουσιάστηκαν εκθέματα από τη Μικρά Ασία. Αυτό, σύμφωνα με τον κο Πασχαλίδη, έφερε και ένα μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον για τις συνθήκες των αρχαιολόγων στη Μικρά Ασία. Δύο μικροί Έρωτες, μία μαρμάρινη κεφαλή, ένα μυκηναϊκό αγγείο και μία σειρά αγαλματιδίων – ένα του Ηρακλή και δύο συμπλέγματα θεϊκών ζευγαριών, του Έρωτα με την Ψυχής και της Αφροδίτης με τον Άδωνι – ήταν τα έργα που ανέδειξε εκείνη τη χρονιά το Αθέατο Μουσείο. Συγκεκριμένα για το μυκηναϊκό αγγείο, ο κος Πασχαλίδης αφηγείται ότι «είχε κατασκευαστεί στην Αργολίδα, αλλά φέρεται να έχει βρεθεί στην περιοχή της Σμύρνης, σε τάφο της Μυκηναϊκής εποχής. Εκεί, το πούλησε ένας αρχαιοπώλης σε έναν συλλέκτη, ο οποίος το έφερε στην Αθήνα. Οπότε, έχουμε όλη την αντιμετάθεση: στην αρχαιότητα πήγε εκεί, και στους νεώτερους χρόνους γύρισε πίσω.»
Ο «κρατήρας των βοοειδών που ερωτοτροπούν», ΕΑΜ Π 10539. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ορισμένα αντικείμενα έχουν καταλήξει στο Μουσείο από εφόδους και κατασχέσεις της Αστυνομίας, όπως τα τωρινά εκθέματα, ενώ υπάρχουν και αντικείμενα που έχουν φέρει στο Μουσείο απλοί άνθρωποι. Συγκινητική είναι η ιστορία ενός χάλκινου αγαλματίου της Αρτέμιδος, που βρέθηκε πριν χρόνια μεταξύ Μυκόνου και Άνδρου από έναν ψαρά, ο οποίος το παρέδωσε τότε στο Πολεμικό Ναυτικό. Αυτοί με τη σειρά τους το πήγαν στην Αστυνομία και η Αστυνομία στο έφερε στο Μουσείο, το 1957. «Όταν το εκθέσαμε», θυμάται ο κος Πασχαλίδης, «ήρθε ο αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού που την είχε φέρει – τότε ήταν 25 χρονών, και το 2015 ήταν στα 80 του – λέγοντας: ‘Θέλω να την ξαναδώ, γιατί εγώ την έφερα εδώ’.»
Γραφιστική σύνθεση (κολάζ) του τμήματος της «στήλης των δίδυμων βρεφών» (θραύσμα επιτύμβιου αναγλύφου, 4ος αι. π.Χ. Αρ. ευρ. ΕΑΜ Γ 15452) και της στήλης της Φιλονόης (αρ. κατ. ΕΑΜ Γ 3790) με την προτεινόμενη θέση του θραύσματος στην επιτύμβια στήλη. Το θραύσμα βρέθηκε στο Μενίδι Αττικής. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ακόμα, υπάρχει η στήλη των δίδυμων βρεφών, την οποία βρήκε ένας άστεγος στο ρέμα του Μενιδίου και την παρέδωσε στο Αρχαιολογικό Μουσείο – «ένα σπανιότατο πράγμα, να απεικονίζονται στα χέρια δίδυμα βρέφη». Για τον κο Πασχαλίδη, μεγαλύτερη σημασία έχει η αγάπη των ανθρώπων που αγαπούν τις αρχαιότητες χωρίς να είναι αρχαιολόγοι, και τις παραδίδουν, όπως φαίνεται να έγινε και στην περίπτωση του «Κούρου από την Κρήτη», που εκτέθηκε στο Αθέατο Μουσείο το 2023. «Αυτός εμφανίστηκε μία ωραία μέρα, το 1922 […] το έφερε κάποιος που έκανε κατάσχεση σε ένα πλοίο που το πήγαινε κάπου». Το αγαλματίδιο αποτελεί έναν αρχαιολογικό γρίφο, και αυτό ακριβώς στόχευε να αναδείξει η παρουσίασή του στο κοινό, όπου τονίστηκαν οι ιδιαιτερότητές του, που «το καθιστούν μοναδικό και εγείρουν αμφιβολίες για τη γνησιότητά του». Όπως μας είπε ο κος Πασχαλίδης, αυτό μένει να εξακριβωθεί, τόσο με αρχαιομετρικές μελέτες όσο και με εξέταση της πατίνας του χαλκού στην Γκρενόμπλ. «Αν η πατίνα του χαλκού είναι πραγματική, τότε μιλάμε για ένα αριστούργημα – ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της μινωικής τέχνης σε λεπτομέρειες.»
Χάλκινος κούρος μινωικού τύπου (ΕΑΜ Π 6284). Περί το 1500 π.Χ. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Το πρώτο έκθεμα του Αθέατου Μουσείου, τον Ιανουάριο του 2015, ήταν το λεγόμενο «δαχτυλίδι του Θησέα», ένα χρυσό σφραγιστικό μινωικό δαχτυλίδι, που μετά την παρουσίασή του εντάχθηκε στη μόνιμη συλλογή και έπαψε να είναι ‘αθέατο’. Επειδή αναπαριστά σκηνή από τα ταυροκαθάψια, τον χορό με τους ταύρους που ήταν δημοφιλής στον μινωικό πολιτισμό, αλλά βρέθηκε κατά τύχη στα Αναφιώτικα στην Πλάκα, τη δεκαετία του 1950, συνδέει κατά κάποιον τρόπο την Κρήτη με την Αθήνα, παραπέμποντας στον Αθηναίο ήρωα που σκότωσε τον Μινώταυρο και λύτρωσε τους Αθηναίους από τον σκληρό ετήσιο φόρο σε ανθρώπινες ζωές που έπρεπε να αποδίδουν στους Κρήτες.
Μυκηναϊκό σφραγιστικό δακτυλίδι από την Ακρόπολη, 15ος αι. π.Χ. (ΕΑΜ 19356). (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Άλλα εξέχοντα εκθέματα ήταν μία χάλκινη σαρκοφάγος γάτας από την Αίγυπτο, η «Αλεξανδρινή βασίλισσα» – ένα κομματάκι μαύρου λίθου που απεικονίζει την Αρσινόη, δεύτερη βασίλισσα της Θράκης – ένα αριστουργηματικό πορτρέτο του Αντίνοου, κλπ. Το Μουσείο έχει αναδείξει ακόμη και εκθέματα που είχε από την προϊστορία των γηγενών πληθυσμών της αμερικανικής ηπείρου, από την 8η χιλιετία π.Χ. μέχρι το 1000 μ.Χ. περίπου, τα οποία είχε δωρίσει το Μουσείο Τέχνης του Σινσιννάτι στο ελληνικό κράτος, το 1931.
Συνολικά 33 θέματα έχουν παρουσιαστεί μέχρι τώρα, με τελευταίο τους «Μυκηναίους Αλχημιστές», που αποτελούνταν από ένα έξι κεραμικά μυκηναϊκά αγγεία τα οποία φέρουν ίχνη επικασσιτέρωσης.
Κάθε έκθεμα είχε τη δική του ιστορία να αφηγηθεί, που μεταφέρεται μέσω των επιμελητών και αρχαιολόγων στο σύγχρονο κοινό, το οποίο έχει αγκαλιάσει τις δράσεις του Αθέατου Μουσείου. Μέχρι τώρα, οι παρουσιάσεις γίνονται κάθε Κυριακή και Τετάρτη, στις 13:00, στα ελληνικά.
Χάλκινο αγαλμάτιο της Αρτέμιδος. Τέλη 4ου αιώνα π.Χ. (αρ. ευρ. Χ 16790). Ανασύρθηκε από τον βυθό στη θαλάσσια περιοχή της Μυκόνου και παραδόθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο το 1959. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Όλα τα έργα που έχουν παρουσιαστεί μέχρι τώρα στο Αθέατο Μουσείο υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Μουσείου, μαζί με πληροφορίες και φωτογραφίες.
Οι «Μυκηναίοι αλχημιστές» και τα ταφικά έθιμα της εποχής τους
Αυτός ήταν ο τίτλος της τελευταίας παρουσίασης του Αθέατου Μουσείου, με διάρκεια από τις 27 Μαρτίου έως τις 26 Μαΐου 2025. Επρόκειτο για έξι αγγεία φαγητού και ποτού, από ένα σύνολο 13 αγγείων, προϊόντων λαθρανασκαφής, αδήλωτων, τα οποία κατασχέθηκαν από την Ελληνική Αστυνομία από το σπίτι γνωστού αρχαιοπώλη, τη δεκαετία του 1930. Για τα έξι που επιλέχθηκαν, ο κος Πασχαλίδης επισημαίνει ότι «δεν είχαν καμία πιθανότητα να ταξιδέψουν ή να εκτεθούν αλλιώς, αν δεν είχαν αυτήν τη μικρή ιδιαιτερότητα», αναφερόμενος στα στίγματα που έφεραν τα εν λόγω αγγεία στην επιφάνειά τους. «Εμείς οι αρχαιολόγοι αναγνωρίζουμε και μακροσκοπικά, με μία ματιά, ότι είναι τα υπολείμματα από την κάλυψη των αγγείων με κασσίτερο.»
Σύνολο μυκηναϊκών αγγείων με ίχνη επικασσιτέρωσης. Η κάλυψή τους με φύλλα κασσίτερου τοὺς χάριζε χρυσή ή αργυρή μεταλλική απόχρωση. Τέλος 14ου αιώνα π.Χ. Αρ. κατ. Π 19311, Π 19312, Π 19313, Π 19318, Π 19320, Π 19321. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Όπως εξηγεί, «η επικασσιτέρωση των κεραμικών αγγείων είναι κάτι που συμβαίνει στον μυκηναϊκό κόσμο και επανέρχεται στη Μακεδονία, στην ύστερη κλασική και στην ελληνιστική εποχή. Όχι όμως στον υπόλοιπο αρχαίο ελληνικό κόσμο. Και στην περίπτωση των μυκηναϊκών αγγείων – επειδή για αυτά μιλάμε εδώ – αφορά τον κόσμο των νεκρών.»
Πρόκειται δηλαδή με μία πρακτική που συνδέεται με τα ταφικά έθιμα των Μυκηναίων, με τα αντικείμενα αυτά να βρίσκονται σε μυκηναϊκούς τάφους. «Δεν είναι πολύ συνηθισμένα, αλλά δεν είναι και άγνωστα», προσθέτει ο κος Πασχαλίδης.
Το ενδιαφέρον της επικασσιτέρωσης, τεχνικά, και ο λόγος που γινόταν σε κτερίσματα, είναι ότι προκαλεί μία ‘μεταμόρφωση’ των αντικειμένων, δημιουργώντας μία αργυρή επίφαση ή ακόμη και χρυσή, ανάλογα με την επεξεργασία.
Η τεχνική ήταν σχετικά εύκολη, και συνίστατο στην εφαρμογή λεπτών ταινιών κασσίτερου πάνω στην επιφάνεια του αντικειμένου, με χρήση κόλλας που μπορεί να ήταν ζωική ή φυτική. Το αποτέλεσμα ήταν μία αργυρή επιφάνεια, λαμπερή και αρκετά ανθεκτική. «Η πειραματική εργασία που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Λουντ από την Κάρολ Γκίλλις, ήδη από τη δεκαετία του 1990, έδειξε ότι αν αυτά περάσουν από θερμική επεξεργασία, δηλαδή μπουν σε έναν κλίβανο, ακριβώς στους 232 βαθμούς, όλη η επιφάνεια από αργυρόχροη θα γίνει χρυσόχροη – δηλαδή, το αποτέλεσμα είναι χρυσό, και αυτό δεν αίρεται αφού κρυώσουν εκτός φούρνου. Οπότε, αμέσως έχει κανείς μία επίφαση χρύσωσης», αναφέρει ο κος Πασχαλίδης.
Η διαδικασία αυτή παρουσιαζόταν σε φωτογραφίες που συνόδευαν την έκθεση. Σύμφωνα με τον κο Πασχαλίδη, η καλύτερη μέθοδος επικασσιτέρωσης ήταν η επικόλληση φύλλων κασσίτερου σε μικρές ταινίες, αν και γίνεται επίσης και με εμβάπτιση και ψεκασμό. Ωστόσο, δεν ήταν μία γνήσια μεταμόρφωση, αλλά μία επιφανειακή, η οποία μάλιστα σε παρατεταμένο κρύο, δηλαδή σε θερμοκρασίες κάτω των 13 βαθμών Κελσίου και σε συνθήκες υγρασίας, αλλοιώνεται: ο κασσίτερος χάνει τη λευκή του δομή, γίνεται γκρίζος και κονιορτοποιείται, με αποτέλεσμα να αφήνει πίσω του μόνο μερικά μαύρα στίγματα. Αυτός είναι και ο λόγος που η επικασσιτέρωση γινόταν μόνο σε σκεύη που προορίζονταν για δώρα στους νεκρούς.
Για τους λόγους της ψευδοεπιχρύσωσης των κτερισμάτων, ο κος Πασχαλίδης προτείνει ότι γίνεται κυρίως σε συμβολικό επίπεδο: «Ο χρυσός και ο άργυρος έχουν μία πανανθρώπινη αξία. Όλοι οι άνθρωποι αναγνωρίζουν σε αυτά τα μέταλλα ότι αντέχουν στη φθορά και δεν μεταβάλλουν τη σύστασή τους, δεν μεταβάλλουν την εμφάνισή τους, δεν αποσυντίθενται. Λέγονται ‘ευγενή μέταλλα ακριβώς επειδή δεν οξειδώνονται. Αυτό έχει εκτιμηθεί σε διαφορετικούς πολιτισμούς και διαφορετικές χιλιετίες στον πλανήτη. […] Έτσι, λοιπόν, είναι σύμβολα αφθαρσίας.»
Χρυσές κύλικες και κύπελλα από τις Μυκήνες και τα Δένδρα της Αργολίδας. Περί το 1400 π.Χ. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ο χρυσός όμως συνδέεται και με την ανώτερη κοινωνική τάξη. Στους τάφους των ανδρών που ανήκαν στην ελίτ, βρίσκονται συνήθως δίπλα τους τα ξίφη τους και χρυσά κύπελλα, τα οποία ο κος Πασχαλίδης αποκαλεί ‘διαβατήρια’, αφού σηματοδοτούσαν τη θέση τους στην κοινωνία, ακόμα και τις συμμαχίες τους και τις φιλίες τους. Ακόμη, στον Ταφικό Κύκλο Α΄, στους πρώιμους μυκηναϊκούς χρόνους, επιχρύσωναν με φύλλα χρυσού το μέρος του σώματος στο οποίο ήθελαν να αποδώσουν τη μέγιστη σημασία. Σύμφωνα με τον κο Πασχαλίδη, πέντε άνθρωποι και ένα βρέφος έχουν βρεθεί με τα πρόσωπα καλυμμένα με χρυσά προσωπεία.
Στην περίπτωση των επικασσιτερωμένων αγγείων, λοιπόν, και βάσει των παραπάνω, εικάζεται, αν και δεν έχει γίνει στοχευμένη έρευνα για να καθοριστεί σε ποιους νεκρούς απευθύνονται, από άποψη φύλου, ηλικίας, κοινωνικής τάξης κ.ο.κ., ότι αφορούν τα μεσαία κοινωνικά στρώματα, που δεν είχαν μεν τη δυνατότητα να προσφέρουν χρυσά δώρα στους αποχωρήσαντες, αλλά μπορούσαν να προσφέρουν την ψευδαίσθηση του χρυσού, η οποία δίπλα στα περιποιημένα και όμορφα ενδεδυμένα σώματα ενίσχυε την αποχαιρετιστήρια εικόνα και τελετή με ένα παροδικό έστω μεγαλείο. «Οι άνθρωποι τότε δεν είχαν φωτογραφίες, δεν είχαν άλλον τρόπο να θυμούνται», επισημαίνει ο κος Πασχαλίδης. «Φαντάζομαι ότι έτσι έδιναν μία ευχή αιωνιότητας στους ανθρώπους που αποχαιρετούσαν.»
Για τις μυκηναϊκές ταφές, μάς πληροφορεί ότι αφορούσαν ως επί το πλείστον ανθρώπους σχετικά νέους και ότι ήταν δημόσια γεγονότα. «Οι άνθρωποι της μυκηναϊκής εποχής δεν έφευγαν ‘στην ώρα τους’ και σπάνια γερνούσαν. Αποχαιρετούσαν κατά κανόνα νέους ανθρώπους. Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 30-35 χρόνια. Οι άνδρες είχαν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής λόγω πρόσβασης σε καλύτερη διατροφή. Ένα στα δύο παιδιά δεν ενηλικιωνόταν, ένα στα τρία δεν χρόνιζε. […] Σπάνια βλέπει κανείς σε μυκηναϊκά νεκροταφεία ανθρώπους άνω των 45 ετών. Και με τους όρους ακόμα της προβιομηχανικής εποχής έφευγαν ‘πριν της ώρας τους’». Έτσι, το έθιμο της ταφής ήταν μία πολύ μεγάλη στιγμή για τους ανθρώπους, και μετά τις προσφορές στον νεκρό, μετά το σφράγισμα του τάφου, συγκεντρωνόταν ο κόσμος που είχε ακολουθήσει τη νεκρική πομπή έξω από τον τάφο και γινόταν ένα είδος δρώμενου, όπως έχει φανεί από τα αντικείμενα που βρίσκονται έξω από τους τάφους. Οι προσφορές των δώρων προς τους νεκρούς ήταν πλούσιες, και αποτελούνταν από πράγματα αξίας, χρήσιμα πράγματα, καθώς και προσωπικά αντικείμενα όπως δαχτυλίδια ή τα εργαλεία του επαγγέλματός τους ή τα ξίφη τους, όπως ήδη αναφέρθηκε.
Ίχνη επικασσιτέρωσης στην επιφάνεια του μυκηναϊκού αγγείου με αρ. κατ. Π 19321 του Αθέατου Μουσείου. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Τα αγγεία που παρουσιάστηκαν στην έκθεση του Αθέατου Μουσείου ανήκουν στην κατηγορία των χρηστικών αντικειμένων, αφού ήταν σκεύη βρώσης και πόσης. «Το 99% των επικασσιτερωμένων αντικειμένων που έχουν βρεθεί είναι αγγεία που πίνουν και σερβίρουν, κάτι που μας ανοίγει ένα παράθυρο στο να υποθέσουμε ότι επικασσιτερώνουν αυτά που έχουν να κάνουν με το συμπόσιο και όχι όλα τα πήλινα αντικείμενα του καθημερινού βίου», λέει ο κος Πασχαλίδης. Αναφέρει δε, συγκεκριμένα για τα εκθέματα του Μουσείου, ότι «ορισμένα δείχνουν να προέρχονται από το ίδιο εργαστήριο, και μάλιστα να έχουν γίνει και την ίδια ημέρα – αυτό το ξέρουμε από την ποιότητα του πηλού και τη βαφή, το χρώμα και τη μανιέρα». Μεταξύ αυτών και ένα παιδικό κύπελλο και ένα θήλαστρο. Ωστόσο, δεν μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι επρόκειτο για προσωπικά αντικείμενα των νεκρών. Μία από τις ιδιαιτερότητες ορισμένων εκ των έξι είναι ότι είναι ζωγραφισμένα, κάτι που σημαίνει ότι είχαν ήδη μία χρήση στο σπίτι, κάτι που «δίνει μία κατεύθυνση στη σκέψη μας, αλλά δεν τεκμηριώνει αν ήταν ή όχι προσωπικά αντικείμενα», σημειώνει ο κος Πασχαλίδης, εξηγώντας ειδικά για τα παιδικά σκεύη ότι αν και παραπέμπουν σε κτερίσματα παιδιών ή βρεφών, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε και ότι δεν ήταν για παιδιά.
Μιλώντας γενικότερα για τα ταφικά έθιμα, επεσήμανε ότι «είναι το πιο δύσκολο πράγμα να αλλάξει»: «Το πιο συντηρητικό πράγμα που έχουν οι άνθρωποι είναι ο άυλος πολιτισμός τους – οι παραδόσεις τους είναι οι τελευταίες που φεύγουν, και από όλες αυτές περισσότερο αντιστέκονται όσες έχουν να κάνουν με τις πεποιθήσεις του θανάτου. Γιατί έχοντας τον φόβο του θανάτου, το τελευταίο πράγμα που θα έκαναν θα ήταν να μην ακολουθήσουν αυτά τα οποία τους κάνουν να νιώθουν την παρηγοριά που δίνει η παράδοση.»
«Πιο εύκολα μπορεί να αλλάξουν τη γλώσσα τους παρά τα έθιμα της ταφής τους», λέει χαρακτηριστικά.
Ο κρατήρας από το Λευκαντί
Ο κος Πασχαλίδης είχε την καλοσύνη να μιλήσει, αλλά και να δείξει και το επόμενο έκθεμα του Αθέατου Μουσείου, το οποίο επί του παρόντος βρίσκεται στο εργαστήριο, σε διαδικασία ανάταξης. Πρόκειται για ένα πραγματικά εντυπωσιακό αντικείμενο, έναν μεγάλο μεταλλικό κρατήρα συμποσίου, ο οποίος βρέθηκε στο Λευκαντί της Ερέτριας, στην Εύβοια.
Ο μεταλλικός κρατήρας που βρέθηκε στον τύμβο του Λευκαντίου Ευβοίας και ο οποίος περιείχε το «ύφασμα του άρχοντα από το Λευκαντί», που εκτέθηκε στο Αθέατο Μουσείο το διάστημα 21 Ιανουαρίου – 5 Μαΐου 2019. Ο ανατεταγμένος κρατήρας αναμένεται να είναι το επόμενο έκθεμα του Αθέατου Μουσείου. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
«Είναι ένα μεγάλο στοίχημα, γιατί βρίσκεται [εδώ] από το 1982, από τότε που ήρθε από την ανασκαφή. Είναι ένα αντικείμενο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκίδας Ευβοίας και [μετά από την παρουσίασή του εδώ] θα εκτεθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αρέθουσα, στη Χαλκίδα. […] Ήρθε εδώ προκειμένου να αναταχθεί, γιατί ήταν ένα εξαιρετικά δύσκολο αντικείμενο και ήθελε την αρωγή των συντηρητών του Μουσείου». Όπως επισημαίνει, «είναι μεγάλη ευκαιρία να έχουμε πρεμιέρα στο Αθέατο Μουσείο ενός εκθέματος που προορίζεται για το Μουσείο της Χαλκίδας, αλλά έχει γίνει με όλον τον κόπο, την εμπειρία και την επιστημοσύνη των συντηρητών αρχαιοτήτων του Μουσείου.»
Σε αυτό το έργο συμμετείχαν ο Γεράσιμος Μακρής, ο οποίος έκανε τη μελέτη για τη στήριξη του αντικειμένου, η Γεωργία Καλαμαριού, ο Παντελής Φελέρης, που συνέδραμε στη μελέτη στήριξης, και η συντηρήτρια Μαρία Κοντάκη, η οποία, όντας παρούσα στο εργαστήριο, περιέγραψε λεπτομερώς τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν.
Αυτές περιλαμβάνουν «μία τρισδιάστατη εκτύπωση ενός ψηφιακού μοντέλου, όπως θα ήταν το αγγείο στην αρχική του μορφή, και πάνω σε αυτό θα τοποθετηθούν τα δύο μεγάλα κομμάτια του αγγείου, τα θραύσματα, και αργότερα στο μέλλον ίσως και τα υπόλοιπα μικρότερα, γιατί έχουμε πάρα πολλά κομμάτια στους δίσκους», είπε η κα Κοντάκη. Τα κενά σημεία θα συμπληρωθούν με ένα υλικό το οποίο θα βαφτεί σε χρώμα παραπλήσιο με το χρώμα του αγγείου, ώστε να δίνει μία ενιαία εικόνα, με ένα μικρό κενό μεταξύ των γνήσιων κομματιών και του συμπληρώματος για να φαίνεται ο διαχωρισμός τους. Τα βαθουλώματα που φέρει, όμως, δεν μπορούν να αλλάξουν γιατί, με την πάροδο των χρόνων, «έχει οριστικοποιηθεί σε μία συγκεκριμένη κατάσταση, έχει γίνει σαν πέτρα και δεν έχει πλέον τα στοιχεία του μετάλλου – δεν μπορεί να επανέλθει», εξήγησε η κα Κοντάκη. Όπως προσθέτει, αυτή η μέθοδος δεν έχει ξαναχρησιμοποιηθεί, «θα είναι κάτι πρωτοποριακό».
Σχέδιο του τύμβου του άρχοντα από το Λευκαντί. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Η σημασία του κρατήρα είναι ότι προέρχεται από τον τύμβο του Λευκαντίου, «ένα μοναδικό ταφικό μνημείο των μέσων του 10ου αιώνα π.Χ., της Εποχής του Σιδήρου δηλαδή. Είναι η εποχή για την οποία γράφει ο Όμηρος, αυτό που λέγανε παλιά ‘σκοτεινοί αιώνες’. Ο τύμβος δημιουργήθηκε πάνω στα ερείπια ενός σπιτιού τεραστίων διαστάσεων, 45 μέτρων μήκους, το οποίο κατεδαφίστηκε για να θάψει στο εσωτερικό του έναν νεκρό ηγεμόνα». Τα οστά του βρέθηκαν σε έναν λάκκο του δαπέδου μαζί με τη σύζυγό του, και το μαχαίρι με το οποίο της έκοψαν τον λαιμό. Τα υφάσματα, που σώθηκαν σε άριστη κατάσταση, βρίσκονται στο Μουσείο της Χαλκίδας. Ένα μεγάλο κομμάτι υφάσματος, ένας χιτώνας με ιδιαίτερη κροσσωτή ύφανση, συντηρήθηκε στο ΕΑΜ και ήταν το πρώτο έκθεμα του Αθέατου Μουσείου για το 2019. Αυτό το κομμάτι βρέθηκε μέσα στον κρατήρα που ετοιμάζεται τώρα και αναμένεται να είναι το επόμενο έκθεμα.
Τμήμα του υφάσματος που βρέθηκε μέσα στον χάλκινο κυπριακό κρατήρα, στον τύμβο του Λευκαντίου. Διακρίνεται η κροσσωτή του ύφανση. Το ότι διατηρήθηκε σε τόσο καλή κατάσταση ανάγεται στις προστατευτικές ιδιότητες του χαλκού. (Φωτογραφικό αρχείο Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Αν αναρωτηθεί κανείς γιατί αυτά τα δύο αντικείμενα δεν παρουσιάστηκαν ταυτόχρονα, ο κος Πασχαλίδης εξηγεί ότι μερικές φορές «πρέπει να λαμβάνει κανείς υπ’ όψιν και τη βούληση των ίδιων των αντικειμένων», υπονοώντας την απαιτητική εργασία ανάταξης που απαιτούσε ο κρατήρας σε σχέση με το ύφασμα. Ενδιαφέρουσα είναι και η ιστορία των δύο αντικειμένων, τα οποία, όπως διαπιστώθηκε, ανάγονται στον 12ο αιώνα, 200 χρόνια δηλαδή πριν τη χρήση τους στον τάφο του 10ου αιώνα. Ο κρατήρας προέρχεται από την Κύπρο, ενώ το ύφασμα είναι αγνώστου προελεύσεως.
Για την πρωθύστερη χρήση του εικάζεται ότι είναι ένας κρατήρας συμποσίου, και όπως προαναφέρθηκε, στα συμπόσια καλεί ο ηγεμόνας, ο οποίος έχει και τον κρατήρα. Αυτές οι συνευρέσεις είχαν σημαντικό χαρακτήρα για τους Μυκηναίους, αφού μόνον οι φίλοι και οι σύμμαχοι συνέτρωγαν και συνέπιναν – ήταν, λοιπόν, ένα είδος πιστοποίησης, διαβεβαίωσης και αναγνώρισης ως εταίρου η συμμετοχή κάποιου σε ένα συμπόσιο, εξηγεί ο κος Πασχαλίδης αναφερόμενος στη σημασία του κρατήρα κατά τη μυκηναϊκή εποχή, προσθέτοντας ότι αργότερα, «στον κόσμο του Πλάτωνα, ο κρατήρας γίνεται μία αλληγορία του σύμπαντος, όπου εκεί αναμιγνύεται ο γαλαξίας.»
Κύμα αφίξεων αλλοδαπών καταγράφηκε το διήμερο 23 και 24 Μαΐου στις νότιες ακτές της Κρήτης, όπου σε συντονισμένες επιχειρήσεις του Λιμενικού Σώματος εντοπίστηκαν συνολικά 508 μετανάστες, ενώ συνελήφθησαν 4 διακινητές.
Συγκεκριμένα, το Σάββατο 24/05, το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης ενημέρωσε για δύο λέμβους στη θαλάσσια περιοχή νότια των Καλών Λιμένων.
‘Αμεσα απέπλευσε περιπολικό πλοίο του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ., το οποίο εντόπισε δύο ξύλινες λέμβους νοτιοδυτικά της Γαύδου και διέσωσε 111 άτομα (μεταξύ τους μία γυναίκα και ένας ανήλικος).
Λίγες ώρες αργότερα, άλλη πνευστή λέμβος με 51 αλλοδαπούς (μεταξύ τους 13 ανήλικοι) εντοπίστηκε 22 ναυτικά μίλια νότια των Καλών Λιμένων. Συνελήφθησαν δύο υπήκοοι Σουδάν, 18 και 27 ετών, οι οποίοι αναγνωρίστηκαν ως διακινητές, ενώ οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν στο ΚΥΤ Μαλακάσας.
Ανάλογη επιχείρηση πραγματοποιήθηκε στην παραλία του Δύσκου, στον δήμο Γόρτυνας, όπου αποβιβάστηκαν 53 αλλοδαποί, μεταξύ των οποίων και 5 ανήλικοι. Συνελήφθη ένας 24χρονος υπήκοος Σουδάν ως διακινητής, ενώ κατασχέθηκε η λέμβος μεταφοράς.
Την Παρασκευή 23/05, εντοπίστηκαν και περισυνελέγησαν από δύο λέμβους νότια της Γαύδου συνολικά 114 αλλοδαποί, ενώ αναγνωρίστηκαν ως διακινητές ένας 43χρονος αλλοδαπός και ένας 19χρονος, και οι δύο υπήκοοι Σουδάν, ως οι διακινητές.
Την ίδια ημέρα, επίσης στην παραλία Τρυπητής της Γαύδου, εντοπίστηκαν 107 αλλοδαποί, εκ των οποίων ένας 19χρονος Σουδανός αναγνωρίστηκε ως διακινητής. Παράλληλα, άλλοι 72 μετανάστες εντοπίστηκαν σε ξύλινη λέμβο κοντά στο λιμάνι Καραβέ της Γαύδου και μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στη χώρα Σφακίων – χωρίς να έχουν αναφερθεί συλλήψεις διακινητών για το συγκεκριμένο περιστατικό.
Οι προανακρίσεις για όλα τα περιστατικά διενεργούνται από τα κατά τόπους Κεντρικά Λιμεναρχεία Χανίων και Ηρακλείου, ενώ οι Αρχές εξετάζουν τυχόν διασυνδέσεις των δραστών με ευρύτερα κυκλώματα διακίνησης μεταναστών.
Νέα επιχείρηση διάσωσης αλλοδαπών νότια της Γαύδου
Νέα επιχείρηση εντοπισμού και διάσωσης 42 αλλοδαπών που επέβαιναν σε σκάφος στη θαλάσσια περιοχή 30 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά της Γαύδου πραγματοποιήθηκε το απόγευμα υπό τον συντονισμό του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης (ΕΚΣΕΔ).
Η επιχείρηση διεξήχθη με τη συνδρομή πλοίου της δύναμης FRONTEX, το οποίο εντόπισε το σκάφος και μερίμνησε για την ασφαλή περισυλλογή των επιβαινόντων.
Οι διασωθέντες μεταφέρονται αυτή την ώρα στο λιμάνι της Αγίας Γαλήνης, όπου θα τους παρασχεθεί η απαραίτητη φροντίδα και υποστήριξη από τις αρμόδιες αρχές.
Η επιχείρηση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των προσπαθειών που καταβάλλονται για την επιτήρηση των θαλάσσιων συνόρων και τη διάσωση ανθρώπινων ζωών στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο.
Σημειώνεται ότι το προηγούμενο διήμερο σημειώθηκε μπαράζ διασώσεων μεταναστών στη νότια Κρήτη, όπου 508 αλλοδαποί περισυνελέγησαν μετά από συντονισμένες επιχειρήσεις του λιμενικού σε πέντε διαφορετικά περιστατικά και με συλλήψεις 4 διακινητών.
