Οι ελπίδες του εμπορικού κόσμου αναπτερώνονται από την επικείμενη εορταστική περίοδο, σε συνδυασμό με την ενεργοποίηση του «καλαθιού του Πάσχα» και του «καλαθιού των νονών» ενώ οι καταναλωτές έχουν ήδη ξεκινήσει τη δική τους έρευνα προκειμένου το επόμενο διάστημα να προχωρήσουν στις πασχαλινές αγορές.
«Ανάσα» στην ψυχολογία της αγοράς εκτιμάται ότι φέρνει η αύξηση του κατώτατου μισθού, ενώ οι έμποροι περιμένουν ότι η καταβολή του δώρου του Πάσχα στον ιδιωτικό τομέα, έως και τη Μεγάλη Τετάρτη 16 Απριλίου, θα δώσει την αναγκαία ώθηση ενισχύοντας την αγοραστική κίνηση.
Από την πλευρά τους, τα σούπερ μάρκετ έχουν κάνει τις παραγγελίες τους για την αυξημένη ζήτηση των ημερών που έρχονται, ενώ προετοιμάζονται και για το «καλάθι του Πάσχα», με στόχο τη μέγιστη δυνατή συγκράτηση των ανατιμήσεων στα βασικά είδη διατροφής που χρειάζεται κάθε νοικοκυριό για το παραδοσιακό εορταστικό τραπέζι.
Στις 9 Απριλίου θα τεθεί σε ισχύ το «καλάθι του Πάσχα» και θα διαρκέσει έως το Μεγάλο Σάββατο 19 Απριλίου. «Παραδοσιακά» θα περιλαμβάνει αρνί, κατσίκι, τσουρέκι, πασχαλινά σοκολατένια αυγά και σοκολατοειδή προϊόντα.
Υπενθυμίζεται ότι το «καλάθι του Πάσχα» θα τεθεί σε ισχύ για τρίτη διαδοχική χρονιά και ότι πρόκειται για προσωρινή επέκταση της πρωτοβουλίας «καλάθι του νοικοκυριού» που βρίσκεται σε ισχύ.
Επιπλέον, αναμένεται η απόφαση και για το «καλάθι των νονών», που θα περιλαμβάνει κατηγορίες προϊόντων όπως πασχαλινές λαμπάδες, παιχνίδια επιτραπέζια/παζλ, παιχνίδια με κούκλες, κουκλόσπιτα και άλλα αξεσουάρ (παιχνίδια μίμησης), βρεφικά παιχνίδια, φιγούρες δράσης, παιχνίδια κατασκευών και δημιουργίας (π.χ. παιχνίδια με τουβλάκια), οχήματα/τηλεκατευθυνόμενα, ηλεκτρονικά παιχνίδια, αθλητικά παιχνίδια (π.χ. μπάλες, παιδικές μπασκέτες και τέρματα), λούτρινα, μουσικά παιχνίδια, σοκολατένια αυγά και αντίστοιχα προϊόντα (προαιρετικά).
Στο μεταξύ, οι έλεγχοι στην αγορά εντείνονται ενώ δρομολογείται σχέδιο δράσης για τη συγκράτηση των τιμών των αμνοεριφίων εν όψει του Πάσχα. Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη των υπουργών Ανάπτυξης Τάκη Θεοδωρικάκου και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα, στο υπουργείο Ανάπτυξης. Βασικός στόχος είναι η προστασία του καταναλωτή και η στήριξη της ελληνικής παραγωγής, μέσα από στοχευμένες ενέργειες που αποτρέπουν αδικαιολόγητες ανατιμήσεις και φαινόμενα αισχροκέρδειας. Στο τραπέζι τέθηκαν όλα τα δεδομένα της αγοράς, καθώς και οι επόμενες κινήσεις για τη διασφάλιση ομαλών συνθηκών εν όψει των εορτών. Στο επόμενο διάστημα, μάλιστα, θα δρομολογηθούν ενισχυμένοι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές των δύο υπουργείων, τόσο στο στάδιο της χονδρεμπορικής όσο και της λιανικής πώλησης, με στόχο την τήρηση του προβλεπόμενου ποσοστού κέρδους και την αποτροπή στρεβλώσεων στην αγορά. Οι δύο υπουργοί ξεκαθάρισαν ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, με στόχο ένα πασχαλινό τραπέζι με προσιτές τιμές και χωρίς αιφνιδιασμούς για τους καταναλωτές.
Οι νέες αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών
Κρίσιμο, ωστόσο, παραμένει το ζήτημα της συμπεριφοράς του καταναλωτή εν όψει του Πάσχα, καθώς έρευνες αποτυπώνουν αλλαγές τόσο στις καταναλωτικές όσο και στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, μεγάλες επιπτώσεις στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών έχουν οι ανατιμήσεις των προϊόντων καθημερινής χρήσης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα ετήσιας έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που διεξήχθη στο Ερευνητικό Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την επιστημονική ευθύνη του διευθυντή του ερευνητικού εργαστηρίου καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα. Η ποσοτική έρευνα έγινε τηλεφωνικά τον Ιανουάριο 2025 σε δείγμα 1.355 καταναλωτών, με τυχαία δειγματοληψία και με χρήση δομημένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και ειδικού λογισμικού.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 93% δηλώνει ότι δυσκολεύεται οικονομικά εξαιτίας των αυξημένων τιμών στο σούπερ μάρκετ. Επίσης, οι καταναλωτές στρέφονται κυρίως σε φθηνότερες και λιγότερες αγορές. Οι 4 στους 10 δηλώνουν ότι περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα προϊόντα. Σχεδόν ένας στους δέκα δηλώνει ότι δεν μπορεί να αγοράσει ούτε τα στοιχειώδη.
Οι καταναλωτές δήλωσαν επίσης ποιος νομίζουν ότι ευθύνεται περισσότερο για υπερβολικές ανατιμήσεις στα καταναλωτικά προϊόντα ανάμεσα σε πολυεθνικές βιομηχανίες, ελληνικές βιομηχανίες, μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και μικρά τοπικά καταστήματα. Οι περισσότεροι καταναλωτές επέλεξαν τις πολυεθνικές εταιρείες (68%), ενώ πολύ πιο κάτω και στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι μεγάλες αλυσίδες (25%). Πολύ μικρό ποσοστό (6%) επέλεξε τους εγχώριους κατασκευαστές και ελάχιστοι (1%) τα μικρά καταστήματα.
Από οικονομικής πλευράς, οι αποτιμήσεις του έτους 2024 και οι προσδοκίες των καταναλωτών για το έτος 2025 είναι κατά κύριο λόγο αρνητικές. Συγκεκριμένα για το 2024 ποσοστό 48% ανέφερε ότι η οικονομική του κατάσταση έγινε χειρότερη, 39% ανέφερε ότι παρέμεινε ίδια και 13% ανέφερε ότι έγινε καλύτερη. Για το 2025, ένα ποσοστό 34% ανέφερε ότι θα είναι χειρότερη, το 20% ότι θα είναι καλύτερη και το 46% ότι θα παραμείνει ίδια. Ποσοστό 24% προβλέπει ότι θα πραγματοποιήσει λιγότερες αγορές το 2025, το 11% περισσότερες και το 65% τις ίδιες.
Για το καλάθι του νοικοκυριού, το 35% πιστεύει ότι είναι ένα χρήσιμο μέτρο. Το 43% ψωνίζει προϊόντα που βρίσκονται στο καλάθι του νοικοκυριού.
Οι ερωτηθέντες, στο πλαίσιο της έρευνας, δήλωσαν τι ποσοστό των προϊόντων που αγοράζουν εκπροσωπούν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Η μέση τιμή υπολογίστηκε σε 35,5%, ποσοστό πρακτικά ίδιο με το περσινό, παραμένοντας για δεύτερο έτος στην κορυφή των ποσοστών της ιδιωτικής ετικέτας στα 20 έτη που διεξάγεται η έρευνα.
Επίσης, το μερίδιο της ιδιωτικής ετικέτας στο καλάθι αγορών βρίσκεται πολύ πάνω του 30% των κωδικών που μπαίνουν μέσα στο καλάθι του καταναλωτή, δηλαδή πάνω από τα 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας. Υψηλή είναι επίσης η ικανοποίηση από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Η πλειονότητα των καταναλωτών (68%) δηλώνει πολύ ικανοποιημένη ή ικανοποιημένη από τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας και μόνο το 12% εκφράζει δυσαρέσκεια. Ουδέτερη στάση διατηρεί το 28% των ερωτηθέντων. Οι ερωτηθέντες συνέκριναν την ιδιωτική ετικέτα με τις μάρκες των κατασκευαστών σε βασικά χαρακτηριστικά. Στο θέμα της τιμής, η συντριπτική πλειοψηφία του δείγματος 78% θεωρεί ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν καλύτερη τιμή. Στο θέμα της ποιότητας, το 24% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι είναι προϊόντα χειρότερης ποιότητας, το 62,4% ίδιας ποιότητας, ενώ το 13,6% τα θεωρεί ανώτερης ποιότητας από τις μάρκες των κατασκευαστών. Το 28,1% του δείγματος βρίσκει τις συσκευασίες των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας χειρότερες, το 8,5% καλύτερες και το 63,4% εφάμιλλες με εκείνες των άλλων εταιρειών.
Σε ερώτηση σφαιρικής σύγκρισης, το 15% των ερωτηθέντων αξιολογούν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας ως καλύτερα ή πολύ καλύτερα, το 21% ως χειρότερα ή πολύ χειρότερα σε σχέση με τις μάρκες των προμηθευτών. Όμως η μεγάλη πλειονότητα των καταναλωτών σε ποσοστό 64% τα θεωρεί ίδια. Το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν ωριμάσει στην αγορά και θεωρούνται ισοδύναμες ή καλύτερες επιλογές από σχεδόν το 80% των καταναλωτών. Στο πλαίσιο της έρευνας, μετρήθηκε επίσης η πρόθεση αγοράς προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε 12 κατηγορίες προϊόντων. Για παράδειγμα, το 80,3% των καταναλωτών είναι πρόθυμο να αγοράσει χαρτικά ιδιωτικής ετικέτας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για κρασιά, μπύρες και οινοπνευματώδη είναι 13,5%.
Σχετικά με τον αριθμό των σούπερ μάρκετ που χρησιμοποιούν οι καταναλωτές, μόνο το 30% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ψωνίζει σταθερά σε ένα σούπερ μάρκετ και το 70% μοιράζει τις αγορές σε περισσότερα. Το 90,6% των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί μέχρι 3 διαφορετικά καταστήματα για τις αγορές του.
Η συχνότητα αγορών στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ έχει μέση τιμή 6,3 φορές τον μήνα. Οι περισσότεροι καταναλωτές δηλώνουν ότι ψωνίζουν 4 φορές μηνιαίως. Το 75% των ερωτηθέντων ψωνίζουν μέχρι 8 φορές μηνιαίως. Μετρήθηκε επίσης το ύψος της δαπάνης κάθε φορά που ψωνίζουν. Η μέση δαπάνη στο σούπερ μάρκετ εκτιμάται σε 64 ευρώ. Συγκεκριμένα, η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 334 ευρώ. Το 75% των καταναλωτών δαπανά ως 400 ευρώ τον μήνα. Το 92,4% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν προαποφασίσει τι είδη θα αγοράσουν πριν πάνε στο φυσικό ή ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ. Στο θέμα της μάρκας του κάθε προϊόντος προαποφασισμένο εμφανίζεται μόνο το 43,5% των ερωτηθέντων, δηλαδή το 56,5% των καταναλωτών επιλέγει μάρκα μέσα στο κατάστημα την ώρα που ψωνίζει. Αναφορικά με τον τρόπο που επιλέγουν προϊόντα στο σούπερ μάρκετ, οι ερωτηθέντες δήλωσαν τη σημασία που αποδίδουν όταν ψωνίζουν σε βασικά κριτήρια επιλογής προϊόντων. Εξετάζοντας τη σπουδαιότητα των κριτηρίων επιλογής προϊόντων, προκύπτει ότι σημαντικότερα κριτήρια επιλογής προϊόντων θεωρούνται η τιμή, η ποιότητα, οι προσφορές, και η ελληνική προέλευση. Όσον αφορά τη σημασία που δίνουν οι καταναλωτές σε συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής καταστημάτων σούπερ μάρκετ, η έρευνα έδειξε ότι οι τιμές, οι προσφορές, η ποιότητα και ποικιλία των εμπορευμάτων έχουν τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα στην επιλογή καταστήματος από τον καταναλωτή.
Των Ε. Παπ. και Μ. Τσιβ.
