Ευρώπη

Στην κατεχόμενη Λευκωσία έφτασε σήμερα, 3 Μαΐου, στις 13:45, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και συνοδευόμενος από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, μετέβη στον χώρο όπου τέλεσε τα εγκαίνια των κτιρίων του «Προεδρικού Μεγάρου» και της «Βουλής» που έχτισε η Τουρκία.

Στη σύντομη τελετή, ο Τούρκος πρόεδρος χαρακτήρισε το συγκρότημα των κτηρίων, το οποίο περιλαμβάνει επίσης ένα τέμενος και χώρο πρασίνου, «σύμβολο της αποφασιστικότητας του τουρκοκυπριακού λαού».

Έκανε λόγο για «ένα έργο αντάξιο του αυξανόμενου κύρους της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βορείας Κύπρου» και εξέφρασε την πεποίθησή του ότι το εν λόγω κτιριακό συγκρότημα «θα φιλοξενήσει αποφάσεις που θα πάνε τους Τουρκοκύπριους ακόμη πιο μπροστά».

Ο κος Ερντογάν χαρακτήρισε το έργο «εκδήλωση της θέλησης ενός κράτους να υπάρχει απέναντι στην αδικία και την παρανομία και μία ένδειξη της κοινής μοίρας της Τουρκίας και της βόρειας Κύπρου», λέγοντας πως πάνω σε αυτό το ισχυρό θεμέλιο, «ελπίζουμε ότι θα οικοδομήσουμε νέα επιτεύγματα και νέα έργα και θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας για την ανεξαρτησία και το μέλλον». Τέλος, επανέλαβε ότι η Τουρκία ήταν, είναι και θα είναι πάντα στο πλευρό των Τουρκοκυπρίων.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μεταβεί τη συνέχεια στο τεχνολογικό φεστιβάλ TEKNOFEST, όπου παρουσιάζονται κυρίως τα επιτεύγματα της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και θα έχει κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον κο Τατάρ.

«Οι πραγματικότητες είναι ότι υπάρχει μια παράνομη κατοχή στην Κύπρο εδώ και 50 χρόνια», δήλωσε ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, στο περιθώριο εκδήλωσης στην Κυπερούντα, σχολιάζοντας τις αναφορές Ερντογάν περί «πραγματικοτήτων», ενώ σε άλλο σημείο των δηλώσεων του ο κ. Χριστοδουλίδης είπε ότι η συντριπτική πλειοψηφία στηρίζει τις πολιτικές που ακολουθεί η Κυβέρνηση.

Αναφέρθηκε επίσης στον σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Κυπριακή Δημοκρατία, έτσι ώστε να φέρει κοντά τους γείτονες της εκεί όπου υπάρχουν διαφορές μεταξύ τους.

Σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους ο κ. Χριστοδουλίδης ερωτηθείς για την επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα, είπε ότι «εκείνο που ξεχωρίζει από την επίσκεψη του κ. Ερντογάν στα κατεχόμενα είναι η έντονη αντίδραση από πλευράς των Τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας».

«Μια αντίδραση που ενισχύεται συνεχώς, είδαμε και πρόσφατα τις αντιδράσεις σε σχέση με το θέμα της μαντίλας, και θεωρώ είναι μια επίσκεψη που, κατά κύριο λόγο, οφείλεται σε αυτές τις αντιδράσεις που δεν θεωρώ, όσον αφορά την επιθυμία των Τουρκοκυπρίων, τη θέληση των Τουρκοκυπρίων, ότι θα έχει το πιο θετικό αποτέλεσμα προς την κατεύθυνση που επιδιώκει ο κ. Ερντογάν», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς πώς δημιουργείται αισιοδοξία μέσα στην κινητικότητα για το Κυπριακό με δεδομένες τις προκλητικές αναφορές Ερντογάν περί «πραγματικοτήτων», ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «είναι γνωστή η θέση του κ. Ερντογάν», ο οποίος «δεν είπε κάτι καινούριο». Σχολιάζοντας την αναφορά του Τούρκου Προέδρου για «πραγματικότητες», ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι «οι πραγματικότητες είναι ότι υπάρχει μια παράνομη κατοχή στην Κύπρο εδώ και 50 χρόνια, μια κατοχή που δεν είναι καθόλου διαφορετική από αυτή που σωστά καταδικάζει η διεθνής κοινότητα» και πρόσθεσε ότι αναφέρεται στην περίπτωση της Ουκρανίας και ότι «αυτή είναι η ψυχρή πραγματικότητα που υπάρχει στην Κύπρο».

Όσον αφορά την κινητικότητα, ο κ. Χριστοδουλίδης είπε ότι «από τουρκικής πλευράς, έλεγαν ότι δεν θα γίνει διευρυμένη συνάντηση, έγινε διευρυμένη συνάντηση, έλεγαν ότι θα οδηγήσει σε αδιέξοδο, δεν οδήγησε σε αδιέξοδο, έχουμε μια καθορισμένη διάσκεψη περί τα τέλη Ιουλίου», ενώ «χθες τα ΗΕ ανακοίνωσαν τον διορισμό της κ. Ολγκίν, ένας διορισμός για τον οποίον το συμβόλαιο ξεκινά στις 12 Μαΐου».

«Άρα, πρέπει να αναμένουμε μετά τη 12η Μαΐου να επισκεφθεί και την Κύπρο και εμείς εργαζόμαστε έτσι ώστε να υπάρχουν εξελίξεις προς την κατεύθυνση επίλυσης του Κυπριακού», πρόσθεσε.

Ανέφερε επίσης ότι «η κινητικότητα από δικής μας πλευράς θα φέρει και άλλες εξελίξεις, θετικές εξελίξεις προς την κατεύθυνση επανέναρξης των συνομιλιών», προσθέτοντας ότι «δεν είμαστε εκεί» ακόμη.

«Δεν προσπαθώ να ωραιοποιήσω την κατάσταση ή να παρουσιάσω διαφορετικά τα δεδομένα, αλλά αυτή η κινητικότητα που υπάρχει , όπως ο ίδιος ο ΓΓ είπε, μετά από επτά χρόνια είναι ένα σημαντικό βήμα», πρόσθεσε.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «η δική μας πλευρά, εμείς που επιθυμούμε τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της πατρίδας μας πρέπει να εργαζόμαστε συνεχώς, να έχουμε ξεκάθαρο πλάνο, ξεκάθαρο σχεδιασμό, να ξέρουμε πού θέλουμε να φτάσουμε» και πρόσθεσε πως «μέσα από την επιμονή μας θα έρθουν και τα αποτελέσματα και ευελπιστώ σύντομα να ακούσουμε και άλλες θετικές εξελίξεις».

Σε παρατήρηση δημοσιογράφου ότι η ρητορική του κ. Ερντογάν και του κ. Τατάρ υπάρχει μόλις δύο 24ωρα πριν από τη συνάντηση του με τον κ. Τατάρ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε ότι «είναι γνωστά, δεν ανέμενα ότι θα ακούσω κάτι διαφορετικό από τον κ. Ερντογάν ή από τον κ. Τατάρ στις δημόσιες τους δηλώσεις».

Ανέφερε ότι τη Δευτέρα προσέρχεται σε μια νέα συνάντηση με συγκεκριμένο αντικείμενο.

«Έχω πει και στο παρελθόν ότι αναλάβαμε έναντι του ΓΓ των ΗΕ κάποιες υποσχέσεις, οι οποίες πρέπει να υλοποιηθούν. Κάποιες ξεκίνησαν να υλοποιούνται και υπάρχουν και κάποια άλλα θέματα που από δικής μας πλευράς είμαστε έτοιμοι να υλοποιηθούν», πρόσθεσε.

Καταδικάζει το ΥΠΕΞ την παράνομη επίσκεψη Ερντογάν

O χαρακτήρας που επιχειρείται να δοθεί στην παράνομη επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου βρίσκεται σε πλήρη συνάρτηση με την έξαρση της τουρκικής ρητορικής περί «λύσης δύο κρατών», όντας ταυτόχρονα αποκαλυπτικός των τουρκικών προθέσεων για πλήρη έλεγχο επί των κατεχομένων περιοχών της Κύπρου, τονίζεται σε ανακοίνωση του κυπριακού υπουργείου Εξωτερικών.

Το υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε την παράνομη μετάβαση του Προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και άλλων Τούρκων αξιωματούχων στα κατεχόμενα με σκοπό την εγκαινίαση ενός έργου «το οποίο αναδεικνύει και προβάλλει την αποσχιστική οντότητα, κατά παράβαση της διεθνούς νομιμότητας και των σχετικών Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».

Η επίσκεψη, αναφέρεται, πραγματοποιείται σε συνέχεια πρόσφατων δηλώσεων του κ. Τατάρ περί προσδοκίας για περαιτέρω ενέργειες προβολής του ψευδοκράτους, αλλά και των προσπαθειών της Άγκυρας για επιβολή της βούλησής της επί των Τουρκοκυπρίων σε θέματα που άπτονται της πολιτιστικής ταυτότητας της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, όπως αναδεικνύεται και μέσα από την προσπάθεια εισαγωγής της μαντίλας στα σχολεία.

«Προστίθεται δε στις συνεχιζόμενες, εδώ και πενήντα ένα χρόνια, παραβιάσεις εις βάρος της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τις οποίες η διεθνής κοινότητα έχει καταδικάσει», επισημαίνει το Υπουργείο Εξωτερικών.

Σημειώνει ότι «σε μια χρονική συγκυρία έντονων ζυμώσεων με στόχο την δημιουργία συνθηκών επανέναρξης των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και επίτευξη λύσης στο Κυπριακό στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και του χθεσινού διορισμού της Μαρία Άνγκελα Ολγκίν Κουεγιάρ, ως Προσωπικής Απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ για το Κυπριακό, τέτοιες ενέργειες και τοποθετήσεις υποσκάπτουν την όλη προσπάθεια για πρόοδο προς ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, και αποτελούν περιφρόνηση του Διεθνούς Δικαίου και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών».

Η κυβέρνηση, καταλήγει το Υπουργείο Εξωτερικών, «παραμένει προσηλωμένη στον υπέρτατο στόχο της επανένωσης της πατρίδας μας, στη βάση του συμφωνηθέντος πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, και στη διασφάλιση των καλώς νοούμενων συμφερόντων όλων των Κυπρίων, σε μία ελεύθερη από την κατοχή και επανενωμένη πατρίδα, μέλος της ΕΕ».

Μεταξύ 27 και 28 Απριλίου, η Ιβηρική Χερσόνησος βυθίστηκε στο σκοτάδι σε μια διακοπή ρεύματος που χαρακτηρίστηκε ως η σοβαρότερη που έχει σημειωθεί ποτέ στη σύγχρονη Ευρώπη. Αν και η ηλεκτροδότηση επανήλθε, οι ερευνητές ψάχνουν ακόμη τις πραγματικές αιτίες του περιστατικού, ενώ το βάρος πέφτει στη μεγάλη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στα δομικά προβλήματα που αυτή προκαλεί στο δίκτυο.

Στο επίκεντρο βρίσκεται η συχνότητα του δικτύου ρεύματος —τα 50 Hz που λειτουργούν ως «ρυθμιστής καρδιάς» του συστήματος και απαιτούν ισορροπία για την ομαλή ροή ηλεκτρισμού. Για να παραμένει αυτή η συχνότητα σταθερή, το σύστημα βασίζεται σε μια αμετάβλητη δύναμη ενέργειας, γνωστή στη βιομηχανία ως «αδράνεια».

Παραδοσιακά, η σταθερότητα αυτή εξασφαλιζόταν κυρίως από μεγάλους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, ορυκτών καυσίμων και πυρηνικά εργοστάσια. Η ταχεία όμως αύξηση των ανανεώσιμων, με τη διακοπτόμενη απόδοσή τους, κλονίζει αυτήν την ισορροπία, προειδοποιούν αναλυτές.

Το περιστατικό ξεκίνησε στις 28 Απριλίου, όταν μια μέχρι στιγμής ανεξήγητη βλάβη προκάλεσε εκτεταμένες διακοπές ρεύματος σε Ισπανία, Πορτογαλία και νότιες περιοχές της Γαλλίας. Το αποτέλεσμα ήταν να τεθεί εκτός λειτουργίας ο διασυνδετήριος αγωγός Ισπανίας–Γαλλίας, διαχωρίζοντας αυτομάτως τα δύο δίκτυα.

Η ισπανική Red Eléctrica de España (REE) ανακοίνωσε πως νωρίτερα την ίδια μέρα είχαν σημειωθεί δύο ακόμα σημαντικά «συμβάντα αποσύνδεσης» στο εθνικό δίκτυο.

«Το μπλακ άουτ στην Ιβηρική αποτελεί υπόδειγμα για το πώς ένα συμβάν-σκανδάλη μπορεί να εξελιχθεί σε συστημικό κίνδυνο, κάτι που επιτείνεται όσο αυξάνονται οι ανανεώσιμες», σχολίασε στον βρετανικό Τύπο ο Άντι Μάιερ, αναλυτής ενέργειας και διευθυντικό στέλεχος του Institute of Economic Affairs.

Από το 2021, η Ισπανία ακολουθεί φιλόδοξο πλάνο ενεργειακής μετάβασης με στόχο την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και πλήρη κατάργηση των πυρηνικών μέχρι το 2035 — με κλείσιμο του πρώτου αντιδραστήρα ήδη από το 2027. Σε αυτό το πλαίσιο, το μοντέλο της χώρας βασίζεται υπερβολικά σε αιολικά και ηλιακά πάρκα.

Σε συνέντευξη Τύπου στις 29 Απριλίου, ο επικεφαλής λειτουργίας της REE, Εδουάρδο Πριέτο, έκανε λόγο για «μεγάλη απώλεια παραγωγής» στη νοτιοδυτική Ισπανία, πιθανότατα από ηλιακούς σταθμούς, επισημαίνοντας ότι η έρευνα ακόμη συνεχίζεται. Την επόμενη όμως μέρα, η πρόεδρος της REE και πρώην υπουργός των Σοσιαλιστών, Μπεατρίς Κορεδόρ Καδένα, διέψευσε κάθε συσχετισμό της διακοπής με τις ΑΠΕ, υποστηρίζοντας ότι σήμερα λειτουργούν «εξίσου αξιόπιστα με τις συμβατικές μονάδες». Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, που απέρριψε τους ισχυρισμούς περί υπέρμετρης εξάρτησης από τις ανανεώσιμες.

Η REE, πάντως, είχε προειδοποιήσει στην ετήσια έκθεσή της τον Φεβρουάριο πως η σταδιακή απόσυρση των παραδοσιακών σταθμών μειώνει συνολικά τη «σταθερή δυναμικότητα» και την ισχύ αδράνειας του συστήματος. Όπως αναφέρει: «Το κλείσιμο των εργοστασίων άνθρακα, φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας συνεπάγεται μείωση της δυνατότητας σταθερής και ισορροπημένης παροχής, καθώς και μείωση της αδράνειας του δικτύου».

Η αδράνεια προέρχεται από τους τεράστιους περιστρεφόμενους στροβίλους των συμβατικών σταθμών, που λόγω του μεγάλου τους όγκου και της ταχύτητας περιστροφής (μέχρι 3.000 στροφές/λεπτό), απορροφούν αιφνίδιες διακυμάνσεις και προσφέρουν σταθερότητα συχνότητας.

Η REE, μάλιστα, τονίζει ότι αυτή η μείωση θέτει «άμεσο έως και μεσοπρόθεσμο ρίσκο για την ασφάλεια του εφοδιασμού αλλά και τη φήμη της εταιρείας», επηρεάζοντας τόσο τις ίδιες τις λειτουργίες της, όσο και αυτές των πελατών της.

Ιδεολογικές επιλογές χωρίς ουσία;

Αρκετοί ειδικοί διαφωνούν με την «αμηχανία» να αποδοθούν ευθύνες στις ανανεώσιμες. Ο Άντι Μάιερ ανέφερε πως τα αιολικά και τα φωτοβολταϊκά είναι από φύσεως διακεκομμένα και εξαρτώμενα από τον καιρό, δημιουργώντας καθημερινά μεγαλύτερο ρίσκο γενικευμένης διακοπής σε σχέση με τη συμβατική παραγωγή.

Όπως τονίζει, τα αποκεντρωμένα ανανεώσιμα συστήματα είναι πιο πολύπλοκα στη διασύνδεση, απαιτούν περισσότερη τεχνολογία και δημιουργούν πολλαπλά σημεία δυνητικής αστοχίας. Και επειδή στερούνται αδράνειας, όταν χάνεται η ισχύς «η κατάρρευση είναι άμεση και βίαιη».

«Μια αιφνίδια απώλεια παραγωγής μπορεί να αποσταθεροποιήσει όλο το δίκτυο, ενεργοποιώντας αυτόματους διακόπτες που προστατεύουν τον εξοπλισμό», εξηγεί. «Έτσι, τα δίκτυα με υψηλό μερίδιο ΑΠΕ είναι εγγενώς πιο ευάλωτα σε φαινόμενα ντόμινο, όπως συνέβη στην Ιβηρική», συμπληρώνει.

Ο Mayer προτείνει λύσεις όπως οι συμπληρωματικές «υπηρεσίες αδράνειας» με κινητήριους τροχούς και ειδικές μπαταρίες που σταθεροποιούν τη συχνότητα, αλλά αυτά συνεπάγονται σημαντικό κόστος. Παρότι το μεγαλύτερο μέρος της Ιβηρικής ανέκτησε την ηλεκτροδότηση την επομένη του γεγονότος, οι ευρωπαίοι ηγέτες αναζητούν τρόπους να καθησυχάσουν τους πολίτες για το μέλλον. Ο Mayer υπογραμμίζει όμως ότι τα κίνητρα της ενεργειακής πολιτικής παραμένουν στρεβλά.

«Οι κυβερνήσεις βαδίζουν με ιδεολογικό δράχτυλο στο ‘net zero’, καθορίζοντας ποσοτικούς στόχους εγκατάστασης και όχι απόδοσης. Έτσι καταλήγουμε σε υπερπροσφορά άχρηστη, πολλές φορές σε λάθος τοποθεσίες και χωρίς αντίστοιχες επενδύσεις σε ασφάλεια δικτύου», επισημαίνει καυστικά. «Το πραγματικό καταστροφικό σενάριο είναι να προχωράμε τυφλά στον μηδενισμό εκπομπών, αγνοώντας το ήδη υψηλό κόστος για τον καταναλωτή ή ένα πιθανό επόμενο μπλακ άουτ», προειδοποιεί. «Όποια κυβέρνηση δεν επανεξετάσει προσεκτικά την πορεία της μετά τα γεγονότα αυτά, είναι καταδικασμένη να αντιμετωπίσει σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες».

Ο ειδικός ενέργειας David Turver σημειώνει ότι οι χώρες με υψηλά μερίδια αιολικής και ηλιακής παραγωγής είναι «οι πιο ευάλωτες». Τονίζει ότι η Γαλλία με το εκτεταμένο πυρηνικό της δυναμικό (~50 GW) και η Γερμανία με τους σταθμούς άνθρακα προσφέρουν ακόμη σημαντική αδράνεια στο ευρωπαϊκό δίκτυο. «Η τεχνητή προσθήκη αδράνειας — με μπαταρίες ή σφόνδυλους — είναι μια εξαιρετικά δαπανηρή υπόθεση», συμπληρώνει.

Πρώτο πανεθνικό μπλακ άουτ – και ο προβληματισμός συνεχίζεται

Σε άρθρο του σε οικονομική εφημερίδα της Μαδρίτης, ο πρώην πρόεδρος της REE, Ζόρντι Σεβίγια, επέκρινε τη βιασύνη απόσυρσης των πυρηνικών, υπογραμμίζοντας ότι παραμένει απαραίτητη η εγγύηση σταθερής παραγωγής για να αντισταθμίζονται οι αυξομειώσεις των ΑΠΕ.

«Πρόκειται για το πρώτο πλήρες μπλακ άουτ στην Ισπανία, αλλά και για την πρώτη φορά που οι μη-συγχρονισμένες τεχνολογίες κυριάρχησαν στο μίγμα της ηλεκτροδότησης», τόνισε. Επισημαίνει ότι, ακόμη και σήμερα, το δίκτυο χρειάζεται παράλληλη, «συγχρονισμένη εφεδρεία» από υδροηλεκτρικά, αέριο ή πυρηνικά εργοστάσια, για να μπορεί να ανταποκριθεί τόσο στη διακοπτόμενη παραγωγή των ανανεώσιμων (είτε λόγω καιρού είτε λόγω τεχνικών ιδιαιτεροτήτων).

Σημειώνεται ότι το ενοποιημένο ισπανικό δίκτυο υψηλής τάσης θεμελιώθηκε το 1985, ενώ μέχρι σήμερα έχει επεκταθεί σε πάνω από 45.000 χιλιόμετρα γραμμών. Τα περισσότερα υποσταθμοί και μετασχηματιστές είναι σχεδιασμένοι για δεκαετίες (έως 40 χρόνια), όμως ο εκσυγχρονισμός συνεχίζεται με πολυετή και εξαιρετικά δαπανηρά προγράμματα.

Μέσα σε μια πενταετία, η δυναμικότητα των ΑΠΕ στην Ισπανία έχει σχεδόν διπλασιαστεί, σύμφωνα με έκθεση της Aurora Energy Research. Όμως η περαιτέρω προσαρμογή δικτύων απαραίτητη για το net zero, σε μια εποχή όπου η ζήτηση ρεύματος στην Ευρώπη αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί ως το 2050, συνεπάγεται τεράστια οικονομική επιβάρυνση.

Τον περασμένο μήνα, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο προειδοποίησε πως οι σημερινοί ρυθμοί επενδύσεων είναι ανεπαρκείς για να καλύψουν τις αυξημένες μελλοντικές ανάγκες σε ρεύμα και να εξασφαλίσουν ασφαλή μετάβαση. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι αν οι επενδύσεις συνεχίσουν με τους τωρινούς ρυθμούς, μέχρι το 2050 θα έχουν διατεθεί συνολικά 1,8 τρισ. ευρώ, λιγότερα δηλαδή από τα απαιτούμενα 1,9–2,2 τρισ. ευρώ που έχει εκτιμήσει η Κομισιόν ως ελάχιστα απαραίτητα.

 

Η Ρουμανία προσέρχεται στις κάλπες την Κυριακή για τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, εν μέσω της σοβαρότερης πολιτικής κρίσης που έχει βιώσει η χώρα μετά την πτώση του κομμουνιστή δικτάτορα Νικολάε Τσαουσέσκου το 1989.

Η εκλογική διαδικασία πραγματοποιείται με σημαντική καθυστέρηση σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό, καθώς το ανώτατο δικαστήριο του Βουκουρεστίου είχε ακυρώσει τις προηγούμενες εκλογές. Εκείνες είχαν διεξαχθεί στις 6 Δεκεμβρίου του 2024, με τον συντηρητικό εξωσυστημικό Κάλιν Γκεορτζέσκου να προηγείται, προκαλώντας σοκ στην πολιτική ελίτ. Το δικαστήριο ακύρωσε το αποτέλεσμα λόγω σοβαρών καταγγελιών για εκλογικές παρατυπίες και καταγγελιών για ρωσική παρέμβαση υπέρ του Γκεορτζέσκου, ο οποίος πλέον ερευνάται και δεν έχει δικαίωμα συμμετοχής. Η Μόσχα έχει αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη.

Στην εκλογική διαδικασία συμμετέχουν έντεκα υποψήφιοι, ωστόσο, μόνον πέντε θεωρούνται με αξιώσεις να φτάσουν στον προεδρικό θώκο. Αν κανείς υποψήφιος δεν συγκεντρώσει πάνω από το 50% των ψήφων, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις 18 Μαΐου.

Το διακύβευμα των εκλογών

Ο προσανατολισμός της χώρας και η βαθιά δυσαρέσκεια προς το πολιτικό προσωπικό κυριαρχούν στον προεκλογικό διάλογο. Σαφή διαχωριστική γραμμή διαμορφώνουν οι κύριοι μονομάχοι: τόσο ο Σιμιόν όσο και ο Πόντα κρατούν σαφώς εθνικιστική στάση, εκφράζοντας αντιρρήσεις στη συνεχιζόμενη στήριξη προς την Ουκρανία. Πιθανή νίκη του Σιμιόν, που θεωρείται ο «πολιτικός κληρονόμος» του αποκλεισμένου Γκεορτζέσκου, αναμένεται να ανησυχήσει τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και το ΝΑΤΟ. Βέβαια, αν και έχει επικρίνει τον όγκο βοήθειας προς το Κίεβο, ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν «εγκληματία πολέμου».

Από την άλλη πλευρά, οι Νταν και Αντονέσκου έχουν διατυπώσει ξεκάθαρα φιλοευρωπαϊκές και φιλονατοϊκές θέσεις και επιμένουν στη διατήρηση της στήριξης προς την Ουκρανία, στοχεύοντας στον περαιτέρω ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Ρουμανίας αντί μιας στροφής στον εθνικισμό ή την επιρροή της Μόσχας. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Λασκονί, αν και οι πιθανότητές της έχουν συρρικνωθεί ιδιαίτερα μετά την υποστήριξη του κόμματός της προς τον Νταν.

Ο καθηγητής ψηφιακής διπλωματίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Κορνήλιου Μπιόλα, σημειώνει πως διακυβεύεται ο στρατηγικός προσανατολισμός της χώρας. Τονίζει ότι, αν δεν επιδειχθεί προσοχή στην κάλπη, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να διακοπεί η ευρωπαϊκή πορεία της Ρουμανίας. Από την πλευρά του, ο καθηγητής Βαλεντίν Ναούμεσκου του Πανεπιστημίου Babeș-Bolyai της Κλουζ, υπογραμμίζει πως το ζητούμενο είναι η υπέρβαση του θεσμικού αδιεξόδου στη ρουμανική δημοκρατία, ιδιαίτερα μετά την απροσδόκητη ακύρωση των προηγούμενων εκλογών.

Ποιος θα είναι ο νικητής;

Σύμφωνα με τον Ναούμεσκου, τα δημοσκοπικά δεδομένα δείχνουν ότι ο Σιμιόν είναι σχεδόν βέβαιο πως θα περάσει στον δεύτερο γύρο, με τις προθέσεις ψήφου να ξεπερνούν το 30%. Μάχη στήθος με στήθος αναμένεται μεταξύ Κριν Αντονέσκου και Νίκουσoρ Νταν για την άλλη θέση στον δεύτερο γύρο, καθώς οι δύο κινούνται γύρω στο 21-22%.

Ποιοι είναι οι υποψήφιοι;

– Τζορτζ Σιμιόν (38 ετών): Επικεφαλής της Εθνικιστικής Συμμαχίας για την Ένωση των Ρουμάνων (AUR). Αντιτίθεται στη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας, ασκεί κριτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δηλώνει υποστηρικτής του Τραμπ. Ερευνάται για θέματα χρηματοδότησης της προεκλογικής του καμπάνιας.

– Κριν Αντονέσκου (65 ετών): Πρώην ηγέτης του κυβερνητικού συνασπισμού και του Φιλελεύθερου Κόμματος. Υπέρ της αύξησης των αμυντικών δαπανών, της συνέχισης της βοήθειας προς την Ουκρανία και της στενής συνεργασίας με ΕΕ και ΝΑΤΟ.

– Νίκουσoρ Νταν (55 ετών): Με δύο θητείες ως δήμαρχος Βουκουρεστίου, κατεβαίνει ως ανεξάρτητος κεντρώος. Η προεκλογική του ατζέντα επικεντρώνεται στην καταπολέμηση της διαφθοράς και στην αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 3,5% του ΑΕΠ ως το 2030.

– Βίκτορ Πόντα (52 ετών): Πρώην πρωθυπουργός που έχει κάνει στροφή στον εθνικισμό και αυτοπροσδιορίζεται ως «Ρουμανία Πρώτα». Προτείνει σημαντική αύξηση αμυντικών κονδυλίων και επικρίνεται για τις παλαιότερες σχέσεις του με τις ακυρωθείσες εκλογές.

– Ελένα Λασκονί (52 ετών): Δήμαρχος του Καμπουλούνγκ και «ασημένιο μετάλλιο» στις εκλογές του Δεκεμβρίου. Οι πιθανότητές της έχουν μειωθεί, καθώς η ηγεσία του κόμματός της υποστηρίζει πλέον τον Νταν. Παραμένει υπέρμαχος της ενίσχυσης της άμυνας και της συνεχιζόμενης βοήθειας προς την Ουκρανία.

Με την συμβολή της Λορεντάνα Ντιακού.

Σε έναν καθημερινό αγώνα για τη στέγη έχουν αναγκαστεί να επιδίδονται οι κάτοικοι της Ισπανίας και της Ιταλίας, δύο από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ευρώπης. Η εύρεση οικονομικής και μακροχρόνιας στέγασης μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε πολυτέλεια, επιβαρύνοντας νοικοκυριά και επαγγελματίες.

Σύμφωνα με μελέτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ισπανίας, η κρίση στην ισπανική αγορά κατοικίας ξεκίνησε με την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων το 2008, για να ακολουθήσει μια σχεδόν παγωμένη οικοδομική δραστηριότητα έως το 2023.

Αντίστοιχα, στην Ιταλία, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Οικονομικών Άλεξ Ταμπαρόκ του πανεπιστημίου George Mason, οι κυβερνητικές πολιτικές της πανδημίας ενίσχυσαν το φαινόμενο των ακριβών οικοδομικών υλικών, με τα ενοίκια να εκτοξεύονται, καθώς πολλοί ιδιοκτήτες στρέφονται σε βραχυχρόνιες μισθώσεις για τουρισμό.

Οι ίδιοι οι κάτοικοι περιγράφουν με γλαφυρότητα τις δυσκολίες: την αδυναμία να καλύψουν βασικές ανάγκες και το ερώτημα εάν, τελικά, θα μπορέσουν να διατηρήσουν ένα σπίτι πάνω από το κεφάλι τους.

Λίγα μόλις βήματα από το κέντρο της Μαδρίτης, στον κοσμοπολίτικο δρόμο Gran Via, ο Αντρές Φερνάντεθ δηλώνει ενθουσιασμένος αλλά και αγχωμένος με τη μετακόμισή του στην πρωτεύουσα της Ισπανίας.

«Εδώ υπάρχουν δουλειές, όντως βγάζει νόημα να έρθεις, αλλά το κόστος στέγασης απλώς δεν αντέχεται», είπε στην Epoch Times.

Ο Φερνάντεθ άφησε τη Βαρκελώνη για μια δεκαετία στην Αργεντινή, και επέστρεψε πρόσφατα στην Ισπανία μετά το τέλος των σπουδών του. Για έναν νέο πολιτικό μηχανικό σαν κι αυτόν, οι επαγγελματικές προοπτικές στην πατρίδα του είναι καλύτερες από ό,τι στη Λατινική Αμερική, αλλά το ζήτημα της στέγασης παραμένει ανυπέρβλητο εμπόδιο.

«Οι μισθοί είναι καλύτεροι εδώ, αλλά τα ενοίκια σε «τσακίζουν», τονίζει.

Έτσι, αναγκάζεται να συγκατοικήσει με δύο ακόμη άτομα σε διαμέρισμα στη συνοικία Chueca, κάτι που αποτελεί πλέον κανόνα για όσους θέλουν να ζήσουν στην ισπανική πρωτεύουσα – κυρίως λόγω των δυσθεώρητων ενοικίων.

Η ισχυρή αγορά εργασίας και η ακμάζουσα τεχνολογική σκηνή φέρνουν νέους επαγγελματίες στη Μαδρίτη, αλλά το βιοτικό κόστος αποτελεί μόνιμη «αγκάθι».

Σύμφωνα με το site ακινήτων Idealista, η Μαδρίτη διατηρεί τη δεύτερη υψηλότερη μέση τιμή ενοικίων στη χώρα – πρώτη στη σχετική λίστα βρίσκεται πάντα η Βαρκελώνη.

 

Η προσφορά και η ζήτηση στην Ισπανία

Ταυτόχρονα, ενοικιαστές και ιδιοκτήτες ακινήτων υποφέρουν από την εκτόξευση των τιμών και τη μείωση της διαθεσιμότητας κατοικιών.

Από τον Δεκέμβριο του 2020, τα διαθέσιμα προς μακροχρόνια μίσθωση ακίνητα έχουν μειωθεί κατά 56%, ενώ τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά περίπου 30%.

Στη Μαδρίτη, το απόθεμα προς ενοικίαση κατοικιών έφθασε να είναι μειωμένο κατά 71% μεταξύ 2020 και 2024, με τις τιμές να έχουν αυξηθεί κατά 44% από τον Δεκέμβριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2025, σύμφωνα με στοιχεία του Idealista.

Προβλήματα αντιμετωπίζουν και οι υποψήφιοι αγοραστές, με νέα στοιχεία να δείχνουν άνοδο κατά 10% στις τιμές των μεταχειρισμένων κατοικιών τον περασμένο Νοέμβριο, φθάνοντας τα περίπου 2.400 δολάρια ανά τετραγωνικό, το υψηλότερο ποσοστό από το 2006.

Στο κομμάτι της ενοικίασης, ένα επιπλωμένο στούντιο 21 τετραγωνικών μέτρων στη Μαδρίτη διατίθεται πλέον ακόμη και προς 1.448 δολάρια το μήνα μαζί με βασικούς λογαριασμούς.

Ο Αντρές Φερνάντεθ, με τη σειρά του, μοιράζεται 450 δολάρια το μήνα για ένα ιδιωτικό δωμάτιο, χωρίς όμως να περιλαμβάνονται ρεύμα, νερό ή ίντερνετ.

Η αύξηση του κόστους κοινωφελών υπηρεσιών επιβαρύνει όλο και περισσότερο, ιδιαίτερα τους ιδιοκτήτες που διατηρούν επιχειρήσεις.

«Οι λογαριασμοί ρεύματος έχουν φτάσει σε εξωφρενικά επίπεδα», λέει χαρακτηριστικά η Καμίλα, η οποία διατηρεί δύο τουριστικά καταλύματα στην Παμπλόνα – ένα boutique ξενοδοχείο κι ένα hostel κοντά στο περίφημο Camino de Santiago.

Η Καμίλα εξηγεί πως, λόγω κόστους, είναι πλέον υποχρεωμένη να περιορίζει αυστηρά τη χρήση ρεύματος και κλιματισμού στις δυο επιχειρήσεις της. «Έχουμε καθορίσει το θερμοστάτη του air condition και της θέρμανσης σε σταθερές τιμές – οι πελάτες δεν μπορούν να τα αλλάξουν. Τους ζητούμε να κλείνουν πάντα τα φώτα και τα κλιματιστικά όταν φεύγουν από το δωμάτιο», περιγράφει.

«Δεν μας αρέσει να φαινόμαστε τσιγκούνηδες απέναντι στους πελάτες, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση με αυτά τα κόστη. Οι λογαριασμοί και τα έξοδα αυξάνονται συνεχώς και αναγκαστικά κάνουμε ανατιμήσεις, αλλιώς το ξενοδοχείο μας θα έκλεινε», προσθέτει.

Ακόμη και το κόστος για να προσφέρει Wi-Fi αυξήθηκε αισθητά το τελευταίο έτος.

Το 2021 η ισπανική κυβέρνηση είχε μειώσει τον ΦΠΑ στο ρεύμα στο 10% για όσο η τιμή στην χονδρική παρέμενε πάνω από 51 δολάρια ανά μεγαβατώρα. Όμως, με την πτώση των τιμών ο ΦΠΑ ξαναγύρισε στο 21%, επιβαρύνοντας και πάλι τους λογαριασμούς.

 

Το παράδειγμα της Βενετίας

Αντίστοιχα, στην Ιταλία η κατάσταση είναι εξίσου ασφυκτική, με τα ενοίκια να παραμένουν υψηλά, το κόστος διαβίωσης δυσβάσταχτο και τους μισθούς να μην ακολουθούν την άνοδο των εξόδων.

Η Βενετία, κορυφαίος τουριστικός προορισμός, αποτελεί ακραίο παράδειγμα: «Για έναν Ιταλό είναι αδύνατο να ζήσει στη Βενετία», τονίζει ο Ντάνιελ Μαρίνο, που αν και κατάγεται από τα περίχωρα του Μιλάνου, ζει και εργάζεται σήμερα στη μικρή αλλά υπερπλήρη τουριστικά πόλη.

«Δεν βρίσκεις σπίτι ούτε όταν είσαι ντόπιος – κι αν βρεις, θες πάνω από 900 ευρώ για να μένεις σε ένα μικρό, όχι ιδιαίτερα άνετο δωμάτιο», εξηγεί.

Ο Μαρίνο στάθηκε τυχερός: βρέθηκε εκεί μέσω πανεπιστημιακού προγράμματος που παρείχε φοιτητική στέγαση και πρακτική άσκηση στη φιλοξενία με μικρή οικονομική ενίσχυση. «Αν έπρεπε να πληρώσω ενοίκιο μόνος μου, θα πήγαινε όλη μου η επιδότηση», τονίζει. «Το ζήτημα αφορά όλη την τοπική κοινωνία. Οι περισσότεροι που δουλεύουν στη Βενετία, δεν αντέχουν να ζήσουν εδώ λόγω κόστους στέγασης».

Μοναδική εξαίρεση όσοι έχουν κληρονομήσει ακίνητο από την οικογένειά τους.

Η λύση για τους περισσότερους είναι οι γειτονιές της «στεριάς» – στο Μαργκέρα, το Καμπάλτο ή το Μέστρε – όμως ούτε αυτές είναι φθηνές και έχουν, όπως λέει ο Μαρίνο, «περιοχές με περισσότερη εγκληματικότητα».

Επιπλέον, η Βενετία έχει το υψηλότερο τέλος αποκομιδής απορριμμάτων στην Ιταλία – κάτι που, σύμφωνα με τον Μαρίνο, πολλοί δεν το γνωρίζουν πριν μετακομίσουν στη «Γαληνοτάτη».

 

Ο παράγοντας του τουρισμού

Ακόμη, κι αν βρεθούν τα χρήματα, ελάχιστοι ιδιοκτήτες εντός της Βενετίας επιλέγουν να ενοικιάζουν μακροχρόνια. «Αν είχα διαμέρισμα εδώ, γιατί να το δώσω 900 ευρώ τον μήνα σε κάποιον σαν κι εμένα, όταν με τουρίστες το κερδίζω σε μία εβδομάδα;», λέει χαρακτηριστικά.

Η έκρηξη των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων έχει δημιουργήσει σοβαρές κοινωνικές τριβές σε Ιταλία και Ισπανία. Η αύξηση της τηλεργασίας και η στροφή των επισκεπτών σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο τη ζήτηση για τέτοιου είδους ακίνητα.

Τον Μάιο, χιλιάδες Ισπανοί βγήκαν στους δρόμους σε δεκάδες πόλεις, διαμαρτυρόμενοι για τα υψηλά ενοίκια λόγω της άνθησης των τουριστικών ενοικιάσεων. Πόλεις όπως η Μάλαγα, η Μαδρίτη, η Σεβίλλη και το Αλικάντε επέβαλαν πλέον περιορισμούς ή ακόμη και απαγορεύσεις στις βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Παρόμοιες κινητοποιήσεις και στην Ιταλία: πέρσι στη Ρώμη, κάτοικοι κατέστρεψαν κλειδαριές διαμερισμάτων που προορίζονται αποκλειστικά για τουριστική εκμετάλλευση – ενώ το ίδιο συνέβη και στη Φλωρεντία και το Μιλάνο, οδηγώντας την κυβέρνηση να απαγορεύσει τη λειτουργία συστημάτων αυτοεξυπηρέτησης (self-check in) για τους τουριστικούς ξενώνες.

Πίσω από τις βιτρίνες

Η δημόσια συζήτηση επικεντρώνεται συχνά στην τουριστική χρήση των ακινήτων, ωστόσο τόσο η Καμίλα όσο και ο Μαρίνο υποστηρίζουν πως πρόκειται μόνο για ένα σύμπτωμα ενός βαθύτερου προβλήματος.

«Η οικοδομική δραστηριότητα δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας», λέει η Καμίλα, επισημαίνοντας ότι ακόμα και στην Παμπλόνα, τις πίεσης στέγης ενισχύει η τουριστική αγορά.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ισπανίας, σημαντικοί παράγοντες της κρίσης είναι, εκτός από τα βραχυχρόνια ενοικιαζόμενα, η μείωση ανακαινίσεων, η εναλλαγή της χρήσης ακινήτων, η έλλειψη εργατικών χεριών στον κατασκευαστικό τομέα, τα αυξημένα κόστη κατασκευής και η χαμηλή επένδυση σε ανάπτυξη γης.

Η Ισπανία βίωσε μια οικοδομική έκρηξη από το 1995 ως το 2008, ακολουθούμενη από βαθιά κρίση και «πάγωμα» της αγοράς μέχρι το 2015. Ο ρυθμός αύξησης των νοικοκυριών ξεπέρασε την ανέγερση νέων κατοικιών, με αποτέλεσμα, όπως προειδοποιεί η Τράπεζα της Ισπανίας, η έλλειψη να φτάσει στις 600.000 κατοικίες το 2025.

Στην Ιταλία, το πρόβλημα περιπλέκεται επιπλέον από την παράδοση ιδιοκατοίκησης: πάνω από το 75% των νοικοκυριών κατέχουν δικό τους σπίτι, αλλά τα κόστη επισκευών και συντήρησης έχουν γίνει απαγορευτικά.

Οι υποψήφιοι νέοι ιδιοκτήτες βλέπουν τις τιμές να έχουν ανέβει κατά τουλάχιστον 16% από το 2019, τη στιγμή που το χρηματοπιστωτικό σύστημα στηρίζεται περισσότερο στη βοήθεια της οικογένειας και λιγότερο στον τραπεζικό δανεισμό, όπως σημειώνει και σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ.

Η Ιταλία, επισημαίνει ο Μαρίνο, δεν είναι απλώς «υποχρηματοδοτημένη» κατασκευαστικά: «Το κόστος συντήρησης των παλιών σπιτιών έχει απογειωθεί με τον πληθωρισμό. Κανείς δεν αντέχει να ανακαινίσει παλιά όμορφα σπίτια, αλλά ούτε και να αγοράσει καινούργιο… Μπορείς να βάλεις φόρους σε ξένους αγοραστές ή ενοικιαστές όσο θες – το πρόβλημα είναι τα συνολικά κόστη που ανεβάζουν τις τελικές τιμές. Δεν είναι κάτι που λύνεται απλά».

Το σύμπλεγμα αυτό των παραγόντων φέρνει Ισπανούς και Ιταλούς σε αδιέξοδο – ενώ νέες γενιές, αλλά και όσοι επιστρέφουν από το εξωτερικό, βρίσκονται αντιμέτωποι με το σταθερό ερώτημα: πού θα βρουν σπίτι να ζήσουν;

Σημαντική στροφή στις σχέσεις Ουκρανίας–ΗΠΑ σηματοδοτεί η πρόσφατη συνάντηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Βατικανό, με τον Ουκρανό πρόεδρο να χαρακτηρίζει την επαφή ως την «πιο ουσιαστική» που έχουν πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα.

Μιλώντας στους δημοσιογράφους στο Κίεβο στις 2 Μαΐου, ο Ζελένσκι τόνισε ότι η συνάντηση με τον Τραμπ—στο περιθώριο της κηδείας του Πάπα Φραγκίσκου στις 26 Απριλίου—άλλαξε το κλίμα μεταξύ των δύο ηγετών, μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον στην ουσία των ζητημάτων.

«Πιστεύω πως η συνομιλία μας με τον Πρόεδρο Τραμπ ήταν η καλύτερη έως τώρα. Ίσως ήταν η πιο σύντομη, όμως σίγουρα η πιο ουσιαστική. Με απόλυτο σεβασμό προς τις ομάδες μας, η απευθείας συζήτηση απέδωσε τα μέγιστα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ουκρανός πρόεδρος.

Η τετ α τετ συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε ιδιαίτερο χώρο εντός της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, με τους δύο ηγέτες να παραμερίζουν τις διπλωματικές τυπικότητες και να επιτυγχάνουν, όπως είπε ο Ζελένσκι, «την κατάλληλη ατμόσφαιρα για ουσιαστικό διάλογο».

Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, ανήμερα της υπογραφής της πολυαναμενόμενης συμφωνίας ΗΠΑ–Ουκρανίας για τα στρατηγικά ορυκτά, ο Ζελένσκι συνέχισε να πλέκει το εγκώμιο της συνάντησης με τον Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς τη «σημαντική» και γεμάτη περιεχόμενο.

«Αναμένουμε περαιτέρω απτά αποτελέσματα από την επαφή μας. Η συνάντηση ήταν ουσιαστική — εκμεταλλευτήκαμε και το τελευταίο λεπτό. Τον ευχαριστώ για αυτό, όπως και τις ομάδες μας, τόσο της Ουκρανίας όσο και των ΗΠΑ. Η προετοιμασία της συμφωνίας έγινε με επαγγελματισμό, παρά τις δυσκολίες», σημείωσε.

Υπενθυμίζεται ότι η διαπραγμάτευση για τη συμφωνία ορυκτών μεταξύ ΗΠΑ και Ουκρανίας εξελισσόταν με εντάσεις τις εβδομάδες που ακολούθησαν την επίσκεψη Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο στα τέλη Φεβρουαρίου.

Ο ίδιος ο Ζελένσκι χαρακτήρισε την υπογραφή της συμφωνίας ως το πρώτο συγκεκριμένο αποτέλεσμα της συνάντησης στο Βατικανό, τονίζοντας πως αυτή η εξέλιξη έχει ιστορικό χαρακτήρα για τη χώρα του.

«Είναι το πρώτο χειροπιαστό αποτέλεσμα εκείνης της συνάντησης — κάτι που καθιστά τη στιγμή πραγματικά ιστορική», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Βάσει των όρων της συμφωνίας, θεσπίζεται νέο επενδυτικό ταμείο για την ενίσχυση της ανοικοδόμησης, της βιομηχανικής ανάπτυξης και της αμυντικής υποδομής στην Ουκρανία. Η εποπτεία θα ασκείται από μικτό συμβούλιο με ίσο αριθμό Ουκρανών και Αμερικανών εκπροσώπων.

Ο Ουκρανός πρόεδρος κάλεσε την ουκρανική Βουλή (Βερχόβνα Ράντα) να επικυρώσει άμεσα τη συμφωνία, επισημαίνοντας ότι πρόκειται για «πραγματική ισότιμη συνεργασία» που θα αποφέρει οικονομικά οφέλη και στις δύο πλευρές, θωρακίζοντας παράλληλα την κυριαρχία της χώρας.

Οι τοποθετήσεις Ζελένσκι έρχονται σε μια περίοδο που οι Ηνωμένες Πολιτείες δηλώνουν στροφή στη διαμεσολαβητική τους τακτική όσον αφορά τη σύγκρουση Ουκρανίας–Ρωσίας. Όπως ανέφερε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Ουάσιγκτον την 1η Μαΐου, η αμερικανική κυβέρνηση εξακολουθεί να στηρίζει την ειρηνευτική διαδικασία, αλλά δεν προτίθεται πλέον να διαδραματίζει τον ρόλο του βασικού μεσολαβητή. «Η προσέγγισή μας πλέον αλλάζει — δεν είμαστε εμείς οι διαμεσολαβητές… Η απόφαση και οι πρωτοβουλίες πλέον βαραίνουν τις δύο πλευρές», υπογράμμισε η Τάμι Μπρους.

«Τώρα είναι η ώρα να παρουσιάσουν και να αναπτύξουν σαφείς ιδέες για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Εναπόκειται πλέον σε αυτούς», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, στην προεκλογική του εκστρατεία για το 2024, είχε θέσει ως βασική προτεραιότητα τη γρήγορη διευθέτηση του ουκρανικού μετώπου, υποσχόμενος ότι θα επιτύχει συμφωνία ειρήνης σε μικρό χρονικό διάστημα. Την περασμένη εβδομάδα, από τη Ρώμη, λίγο πριν τη συνάντησή του με τον Ζελένσκι, δήλωσε ότι Μόσχα και Κίεβο βρίσκονται «πολύ κοντά σε συμφωνία», καθώς τα βασικά ζητήματα έχουν, κατά δήλωσή του, συμφωνηθεί.

«Οι δύο πλευρές είναι πολύ κοντά σε συμφωνία — πρέπει πια να συναντηθούν σε ανώτατο επίπεδο για να κλείσουν τη διαπραγμάτευση», ανέφερε σε ανάρτησή του στο Truth Social.

Παράλληλα, ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί πως μια ειρηνευτική λύση θα περιλαμβάνει εδαφικούς συμβιβασμούς εκ μέρους της Ουκρανίας—κάτι που ο Ζελένσκι εξακολουθεί να απορρίπτει κατηγορηματικά.

Πρόστιμο ύψους 530 εκατομμυρίων ευρώ επέβαλε η Αρχή Προστασίας Δεδομένων της Ιρλανδίας στο TikTok, κατηγορώντας την εταιρεία για παραβίαση των κανόνων προστασίας προσωπικών δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παράλληλα, η ιρλανδική Επιτροπή Προστασίας Δεδομένων (Data Protection Commission-DPC) διέταξε το TikTok να αναστείλει τη μεταφορά δεδομένων προς την Κίνα εάν, μέσα σε έξι μήνες, η επεξεργασία των δεδομένων δεν πληροί τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις.

Η DPC σημείωσε ότι η εταιρεία, η οποία ανήκει στην κινεζική ByteDance και διατηρεί την ευρωπαϊκή της έδρα στο Δουβλίνο, απέτυχε να αποδείξει πως τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών της ΕΕ – σε ορισμένα από τα οποία μπορεί να έχει απομακρυσμένη πρόσβαση το προσωπικό στην Κίνα – έχουν το υψηλό επίπεδο προστασίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (General Data Protection Regulation-GDPR) – ο οποίος ισχύει και για τις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και συμπεριλαμβάνει την Ισλανδία, το Λίχτενστάιν και τη Νορβηγία – οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν πρόστιμα έως και 4% του παγκόσμιου τζίρου μιας εταιρείας.

Η επιβολή του GDPR γίνεται από τις τοπικές αρχές κάθε κράτους-μέλους, ενώ πολλές μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες έχουν επιλέξει την Ιρλανδία για έδρα τους, λόγω φορολογικών κινήτρων.

Ο αναπληρωτής επίτροπος της ιρλανδικής Επιτροπής, Γκράχαμ Ντόυλ, ανέφερε ότι το TikTok παραβίασε τον κανονισμό επειδή δεν κατάφερε να επαληθεύσει, να εγγυηθεί και να αποδείξει ότι τα δεδομένα των χρηστών του ΕΟΧ, στα οποία το προσωπικό από την Κίνα έχει απομακρυσμένη πρόσβαση, προστατεύονται ουσιαστικά με τρόπο ισοδύναμο με αυτόν που απαιτείται εντός ΕΕ.

Ο ίδιος υπογράμμισε ότι το TikTok δεν προχώρησε στις απαραίτητες αξιολογήσεις κινδύνου και, ως αποτέλεσμα, δεν αντιμετώπισε την πιθανότητα πρόσβασης των κινεζικών αρχών στα ευρωπαϊκά δεδομένα χρηστών στο πλαίσιο των νόμων περί αντιτρομοκρατίας και αντικατασκοπείας που εφαρμόζονται στην Κίνα – νόμων τους οποίους και η ίδια η εταιρεία έχει αναγνωρίσει ως αποκλίνοντες από τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

«Ως αποτέλεσμα της αποτυχίας του TikTok να προβεί στις απαραίτητες αξιολογήσεις, το TikTok δεν αντιμετώπισε την πιθανή πρόσβαση των κινεζικών αρχών σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα του ΕΟΧ βάσει των κινεζικών νόμων κατά της τρομοκρατίας, της καταπολέμησης της κατασκοπείας και άλλων νόμων που το TikTok προσδιόρισε ως ουσιωδώς αποκλίνουσες από τα πρότυπα της ΕΕ», δήλωσε ο Ντόυλ.

Δυνητική πρόσβαση από τις κινεζικές αρχές

Δεν είναι η πρώτη φορά που το TikTok βρέθηκε στο στόχαστρο της ιρλανδικής Επιτροπής. Το 2023, είχε δεχθεί πρόστιμο 345 εκατομμυρίων ευρώ για παραβιάσεις που σχετίζονταν με την ιδιωτικότητα ανηλίκων.

Η εταιρεία, η οποία ελέγχεται από την ByteDance με έδρα το Πεκίνο, βρίσκεται εδώ και καιρό υπό εξονυχιστικό έλεγχο στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη διαχείριση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών της.

Αξιωματούχοι της Δύσης εκφράζουν ανησυχίες για την ασφάλεια, θεωρώντας ότι τα δεδομένα ενδέχεται να καταλήξουν στην Κίνα. Τον περασμένο μήνα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε ότι μια συμφωνία για την πώληση του TikTok σε μη κινεζική εταιρεία, ώστε να αποφευχθεί η απαγόρευσή της στις ΗΠΑ, παραμένει «στο τραπέζι». Ωστόσο, πρόσθεσε πως το Πεκίνο δεν φαίνεται ιδιαίτερα πρόθυμο να την εγκρίνει.

Η αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον του TikTok στις ΗΠΑ συνεχίζεται, καθώς οι ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια επιμένουν. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο κίνδυνος η κινεζική κυβέρνηση να αναγκάσει την ByteDance να παραδώσει δεδομένα ή να παρέμβει στον αλγόριθμο της πλατφόρμας, επηρεάζοντας τη δημόσια γνώμη.

Οι φόβοι αυτοί ενισχύονται από τον κινεζικό Νόμο Εθνικών Πληροφοριών του 2017, ο οποίος υποχρεώνει τις κινεζικές επιχειρήσεις να συνεργάζονται με τις αρχές πληροφοριών κατόπιν αιτήματος.

Στις 4 Απριλίου, το TikTok δημοσίευσε μια ανακοίνωση ότι η ByteDance βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με την αμερικανική κυβέρνηση για την εξεύρεση λύσης, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία, ενώ οποιαδήποτε απόφαση θα υπόκειται στην έγκριση των κινεζικών αρχών.

Σε απάντηση προς την απόφαση του DPC, το TikTok ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι σκοπεύει να ασκήσει έφεση. Όπως σημείωσε σε σχετική ανάρτηση, η απόφαση βασίζεται σε «συγκεκριμένη χρονική περίοδο» που έληξε τον Μάιο του 2023, πριν ξεκινήσει το πρόγραμμα τοπικής αποθήκευσης δεδομένων «Project Clover», στο πλαίσιο του οποίου έχουν ήδη δημιουργηθεί τρία κέντρα δεδομένων στην Ευρώπη.

Η επικεφαλής δημόσιας πολιτικής του TikTok για την Ευρώπη, Κριστίν Γκραν, δήλωσε ότι το Project Clover εφαρμόζει ορισμένα από τα αυστηρότερα μέτρα προστασίας δεδομένων στον κλάδο, με ανεξάρτητο έλεγχο από την ευρωπαϊκή εταιρεία κυβερνοασφάλειας NCC Group. Σύμφωνα με την ίδια, η απόφαση της Επιτροπής δεν λαμβάνει επαρκώς υπ’ όψιν τα σημαντικά αυτά μέτρα ασφαλείας.

Του Chris Summers

Με τη συμβολή του Reuters

Ένα βαρύ πέπλο πέφτει πάνω από την Ουψάλα, καθώς οι σουηδικές αρχές προχώρησαν στη σύλληψη ενός 16χρονου τα ξημερώματα της Τετάρτης, ως υπόπτου για τη δολοφονία τριών νεαρών ατόμων μέσα σε κομμωτήριο της πόλης, όπως επιβεβαίωσαν οι εισαγγελικές αρχές.

Τα θύματα, ηλικίας 15 έως 20 ετών, έπεσαν νεκρά από πυροβολισμούς αργά το απόγευμα της Τρίτης, τη στιγμή που η πανεπιστημιούπολη της Ουψάλας, μόλις 40 λεπτά βόρεια της Στοκχόλμης, ετοιμαζόταν να γιορτάσει την «Νύχτα της Βαλπούργης», μία από τις πιο ζωντανές γιορτές της πόλης.

«Η έρευνα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Αυτή τη στιγμή συλλέγουμε στοιχεία, ενώ οι αστυνομικοί πραγματοποιούν ελέγχους πόρτα-πόρτα στη γειτονιά και παίρνουν καταθέσεις από μάρτυρες», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Εισαγγελία της Σουηδίας.

Παράλληλα, όπως διευκρίνισαν, γίνεται ήδη ανάλυση κινητών τηλεφώνων και άλλων υλικών που έχουν κατασχεθεί από το σημείο.

Από την πλευρά της Αστυνομίας, τονίστηκε σε συνέντευξη Τύπου πως είναι ακόμη νωρίς για σαφή συμπεράσματα σχετικά με το εάν το περιστατικό σχετίζεται με ξεκαθάρισμα λογαριασμών συμμοριών, ωστόσο αυτό το ενδεχόμενο εξετάζεται με ιδιαίτερη ένταση.

Οι αρχές επιβεβαίωσαν πως τα θύματα ήταν όλα νέοι ηλικίας 15 με 20 ετών, αποφεύγοντας να δώσουν περισσότερες πληροφορίες, καθώς ακόμη δεν έχουν επιβεβαιωθεί επίσημα τα στοιχεία τους.

Σύμφωνα με τη σουηδική νομοθεσία, οι συλλήψεις διαβαθμίζονται αναλόγως του αποδεικτικού υλικού που συγκεντρώνουν οι αρχές, με τον 16χρονο να συλλαμβάνεται υπό το αυστηρότερο επίπεδο κράτησης, όπως επεσήμανε η Εισαγγελία.

Τα επίσημα δικόγραφα, τα οποία έχουν σημαντικά καλυφθεί λόγω της μικρής ηλικίας του υπόπτου, δείχνουν πως η σύλληψη έγινε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης. Ο διορισμένος από το δικαστήριο δικηγόρος του νεαρού δεν ανταποκρίθηκε άμεσα σε αιτήματα για σχολιασμό.

«Όποιο κι αν είναι το κίνητρο, πρόκειται για βία που καμιά ευνομούμενη κοινωνία δεν μπορεί να αποδεχθεί και που πρέπει να σταματήσει», τόνισε χαρακτηριστικά ο υπουργός Δικαιοσύνης Γκούναρ Στρόμερ, σε σχετική συνέντευξη Τύπου. «Δεν πρόκειται να χαλαρώσουμε τις προσπάθειές μας».

Η αστυνομία υπογράμμισε ακόμη πως το περιστατικό εκλαμβάνεται ως «μεμονωμένο γεγονός» και δεν συνδέεται με τους μαζικούς εορτασμούς της «Νύχτας της Βαλπούργης», όπου παραδοσιακά οικογένειες και φοιτητές συγκεντρώνονται γύρω από φωτιές για να καλωσορίσουν την άνοιξη.