Μια … ιδιότυπη σταθερότητα στον τύπο κοσμημάτων, που χρησιμοποιούσαν οι προϊστορικοί κάτοικοι του Σπηλαίου Φράγχθι στην Αργολίδα, ανοίγει νέες προοπτικές στην έρευνα. Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Κατρίν Περλέ, ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Παρί-Ναντέρ στη Γαλλία, σε αντίθεση με τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες άλλων περιοχών του ελλαδικού χώρου που προτιμούσαν μεγαλύτερη ποικιλία στολιδιών, οι παλαιολιθικοί και μεσολιθικοί κάτοικοι στο Φράγχθι χρησιμοποιούσαν το ίδιο περιορισμένο εύρος τύπων κοχυλιών «για σχεδόν 20 χιλιετίες».
«Δεδομένων των επαναλαμβανόμενων μεταβολών σε όλα τα υπόλοιπα – κλίμα, περιβάλλον, οικονομική βάση, κατάσταση σπηλαίου και λίθινα εργαλεία – αυτή η σταθερότητα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή. Το γεγονός αυτό ανοίγει νέες προοπτικές για την πιθανή διάρκεια των πολιτιστικών παραδόσεων στο απώτερο παρελθόν και με οδηγεί να αμφισβητήσω την κλασική χρήση λίθινων εργαλείων και όπλων για τον ορισμό πολιτιστικών ενοτήτων της Παλαιολιθικής ή της Μεσολιθικής Εποχής», επισημαίνει η ίδια στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, με αφορμή την ομιλία που θα πραγματοποιήσει την Πέμπτη 13 Μαρτίου, στο πλαίσιο του Παλαιολιθικού Σεμιναρίου 2025, το οποίο διεξάγεται στο Ινστιτούτο της Δανίας στην Αθήνα (Χαιρεφώντος 16, Πλάκα). Η διάλεξή της έχει τίτλο «Τα στολίδια μας και αυτά των άλλων: στολίδια και πολιτισμικές παραδόσεις στο Φράγχθι».
Και τι μπορεί να σημαίνει αυτή η … ιδιότυπη σταθερότητα στο Φράγχθι; «Δεν βλέπω κανένα άλλο πιθανό νόημα πέρα από τη ‘δήλωση’ μιας συγκεκριμένης παράδοσης και ταυτότητας: ‘Εμείς είμαστε αυτοί, οι άλλοι είναι εκείνοι – και θέλουμε να δείξουμε τη διαφορά’. Όμως ακόμη και με περιορισμένο αριθμό τύπων κόσμησης, ανάλογα με την τοποθέτησή τους μπορούσαν να παραχθούν ποικίλα διακοσμητικά μοτίβα», εξηγεί η κα Περλέ.
«Η ομιλία μου αφορά στα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά των στοιχείων κόσμησης στο Παλαιολιθικό και Μεσολιθικό Φράγχθι, που είναι, πρώτον, ο εξαιρετικός πλούτος τους ως προς τον αριθμό των στοιχείων, δεύτερον, η πολύ περιορισμένη επιλογή ειδών κοχυλιών και, τρίτον, η σταθερότητα αυτών των επιλογών για σχεδόν 20 χιλιετίες», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Και τι πληροφορίες μπορούν να δώσουν αυτά τα μικροσκοπικά, συνήθως, τεκμήρια για τους ανθρώπους του τόσο μακρινού παρελθόντος;
«Τα προϊστορικά στοιχεία κόσμησης αναλύονται συχνότερα ως δείκτες στάτους και ταυτότητας. Στο Φράγχθι, καθώς δεν έχουμε κάποια περίτεχνη ταφή που να συσχετίζει το φύλο και την ηλικία ενός νεκρού με τα στολίδια του, τα τελευταία είναι προτιμότερο να μελετούνται σε επίπεδο κοινότητας τόσο ως προς τις τεχνικές όσο και ως προς τις πολιτιστικές παραδόσεις. Όλα μαζί τα αποτελέσματα ήταν εντελώς απροσδόκητα: Εκεί που είχαμε υποθέσει ότι θα βρίσκαμε ασυνέχεια στις παραδόσεις – κατά την Παλαιολιθική και Μεσολιθική Εποχή – εντοπίσαμε συνέχεια, και όπου περιμέναμε συνέχεια – Νεολιθική – βρήκαμε ισχυρές ενδείξεις για έντονες ασυνέχειες», υπογραμμίζει η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Και σε συνάρτηση με τη θεματική του Παλαιολιθικού Σεμιναρίου, που είναι αφιερωμένο στην προϊστορία της ένδυσης, της κόσμησης και της νηματουργίας;
«Σε σχέση με το σεμινάριο, είναι σαφές ότι τόσο οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες όσο και οι γεωργοί που έζησαν στον σπήλαιο Φράγχθι λάτρευαν να διακοσμούν τον εαυτό τους και τα ρούχα τους με στολίδια. Εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία που τους δόθηκε από την παράκτια θέση του σπηλαίου για να παράγουν μεγάλες ποσότητες χαντρών και περιδέραιων από όστρακα, που πιθανότατα αντάλλασσαν σε οικισμούς της ενδοχώρας. Ωστόσο, τη Νεολιθική εποχή επικράτησε μια διαφορετική αντίληψη για τα στολίδια, που οδήγησε στο να επικεντρωθούν περισσότερο σε χάντρες και περιδέραια από λίθους», καταλήγει η κα Περλέ, που υποστηρίζει «πλήρως την πρωτοβουλία του Παλαιολιθικού Σεμιναρίου».
Το Παλαιολιθικό Σεμινάριο 2025 διοργανώνουν η καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και ο Ανδρέας Ντάρλας από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας του υπουργείου Πολιτισμού.
Η φηγός ή δρυς, η βελανιδιά, υπήρξε το ιερό δέντρο της αρχαίας Δωδώνης, που συμβόλιζε την ένωση γης και ουρανού, τη γαμήλια στέγη της Διώνης και του Δία. Το μαντείο της Δωδώνης αναφέρεται από τον Ηρόδοτο ως το αρχαιότερο των Ελλήνων. Η Δωδώνη της Ηπείρου, με τα ακίνητα και κινητά αρχαία ευρήματα, προκαλεί σήμερα εικόνες από τη ζωή και τη δράση ανθρώπων του παρελθόντος, εντυπώσεις, ερμηνείες, αναζητήσεις σχετικά με τις ανησυχίες και τις σκέψεις αυτών που υπήρξαν στους ίδιους τόπους.
Ο Κώστας Σουέρεφ, αρχαιολόγος και διδάκτορας Φιλοσοφίας, θα μεταφέρει μέσα από τρεις διαλέξεις – στις 5, 12 και 20 Μαρτίου – τις υπάρχουσες γνώσεις για τον χώρο της Δωδώνης, το μαντείο και τη σχέση του με τον αρχαίο κόσμο.
Αρχαίοι χρόνοι της Δωδώνης και τρόποι χρησμοδότησης
Τετάρτη 5 Μαρτίου, ώρα 18:00
Η Δωδώνη υπήρξε θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο, όπως οι Δελφοί και η Ολυμπία. Ο συνδυασμός θρησκευτικών και πολιτικών παραμέτρων με επίκεντρο τη Δωδώνη οδήγησε στην ακτινοβολία της και στη συσπείρωση γύρω από αυτήν όλων των Ηπειρωτών. Θεσπρωτοί, Μολοσσοί, η Ολυμπιάδα, ο Πύρρος, το Κοινό των Ηπειρωτών σφράγισαν με την παρουσία τους την ιστορική διαδρομή της Δωδώνης. Μεταξύ του τέλους του 3ου και των αρχών του 2ου αι. π.Χ. τα Νάια, αγώνες για τον Δία Νάιο, αναβαθμίστηκαν στο επίπεδο των πανελλήνιων αγώνων, με βραβείο το στεφάνι από κλαδί της δρυός. Τα Νάια γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια, τον επόμενο χρόνο από τους Ολυμπιακούς, τον ίδιο χρόνο με τα Ίσθμια και τα Νέμεα, όπως μας πληροφορεί ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (μέσα 2ου αι. π.Χ.). Όσα σχετίζονταν με το δέντρο της Δωδώνης, όπως οι μεταλλικοί ήχοι χάλκινων λεβήτων και τριπόδων γύρω από τη δρυ, κουδουνιών και άλλων δώρων κρεμασμένων στα κλαδιά, που προκαλούνταν με το φύσημα του ανέμου, θεωρούνταν ότι εξέπεμπαν συμβουλευτικά μηνύματα των θεών. Το μαντείο της Δωδώνης έδινε χρησμό σε άτομα, ομάδες και εκπροσώπους από διάφορες προελεύσεις, όπως γνωρίζουμε από τα αναθήματα και τα γραπτά ερωτήματα στα μολύβδινα ελάσματα. Το μαντείο λειτούργησε για 2.000 χρόνια (μεταξύ της 2ης χιλιετίας π.Χ. και του 4ου αιώνα μ.Χ.).
Περιήγηση στην αρχαία Δωδώνη και ευρήματα σχετικά με το μαντείο
Τετάρτη 12 Μαρτίου, ώρα 18:00
Το τοπίο της Δωδώνης, μεταξύ του όρους Τόμαρος, της κοιλάδας και των γύρω λόφων, περικλείει την αρχαία θέση με ορατά κατάλοιπα αρχιτεκτονικής: το ιερό του Δία και της Διώνης, το πρυτανείο, το βουλευτήριο, το θέατρο, το στάδιο και την ακρόπολη. Εξάλλου, η απόκεντρη Δωδώνη υπήρξε συχνά σημείο αναφοράς του αρχαίου κόσμου. Η φήμη του μαντείου και ο ιδιότυπος λατρευτικός συμβολισμός του Δία Ναΐου και της Διώνης, πέρα από τα όρια της Ηπείρου, όπως στην Αθήνα, τη Ρόδο και τις Συρακούσες, επιβεβαιώνεται από τα αρχαία κείμενα, τα αφιερώματα και τα ενεπίγραφα χρησμοδοτικά μολύβδινα ελάσματα των επισκεπτών, που σώθηκαν στη Δωδώνη.
Τα ενεπίγραφα μολύβδινα ελάσματα των χρησμών
Πέμπτη 20 Μαρτίου, ώρα 18:00
Ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον προκαλεί διεθνώς η μοναδικότητα των χρησμοδοτικών μολύβδινων ενεπίγραφων ελασμάτων, άνω των 3.000, από τη Δωδώνη, τα οποία, καθώς μελετώνται από ειδικούς διαφόρων ειδικοτήτων, διαφωτίζουν σχετικά με λειτουργίες του μαντείου, του πολιτικού οργανισμού που το ήλεγχε, αλλά κυρίως σχετικά με αγωνίες και διλήμματα των αρχαίων επισκεπτών.
Οι ερωτήσεις, απλές και ευθείς, έθιγαν διάφορα θέματα, υγείας, οικογενειακά, οικονομικά, δικαίου, επαγγελματικά, συναισθηματικά. Παράλληλα, μαρτυρούνται επαφές με άλλες κοινωνικές ομάδες: Κορινθίων, Αμβρακιωτών, Κερκυραίων, Ταραντίνων. Μερικές απαντήσεις αναγράφονταν στο πίσω μέρος του ελάσματος, αλλά οι περισσότερες δίδονταν προφορικά. Σύμφωνα με τον Κικέρωνα, λειτουργούσε στη Δωδώνη η κληρομαντεία. Τα μοναδικά στην υφήλιο μολύβδινα ελάσματα των χρησμών της Δωδώνης, μαρτυρίες ύπαρξης χιλιάδων ανθρώπων, ενεγράφησαν το 2023 στη «Μνήμη του Κόσμου» της UNESCO.
* * * * * *
Ο ομιλητής, Κώστας Σουέρεφ, γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Σπούδασε Αρχαιολογία και Ιστορία στην Ελλάδα και την Ιταλία. Απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Scuola Normale Superiore της Πίζας και διδακτορικό στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Εργάστηκε ως αρχαιολόγος στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης και ως Προϊστάμενος Διεύθυνσης στις Εφορείες Αρχαιοτήτων Φλώρινας, Καστοριάς και Ιωαννίνων.
Διεξήγαγε ανασκαφές στην Τούμπα και τη Σουρωτή Θεσσαλονίκης. Επιμελήθηκε περιοδικές εκθέσεις, αξιοποιώντας νέες τάσεις της Μουσειολογίας. Δίδαξε ως Ειδικός Επιστήμονας στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων, Δυτικής Μακεδονίας και Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Συμμετείχε σε συνέδρια στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και τη Γερμανία.
Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην Ιστορία και την Αρχαιολογία του Βορειοελλαδικού χώρου και την Αρχαιολογία της Τέχνης. Εξέδωσε μονογραφίες και συμμετείχε σε συλλογικούς τόμους. Επίτιμος Έφορος Αρχαιοτήτων από το 2020. Εξάλλου, συνεργάτης του περιοδικού Πόρφυρας από την ίδρυσή του (1980) με σχόλια θεωρίας για τον κινηματογράφο, μεταφράσεις, ποιήματα και δοκίμια. Είναι μέλος της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών–Μουσείου Σολωμού, της Αναγνωστικής Εταιρείας Κέρκυρας, της Εταιρείας Συγγραφέων. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στα λογοτεχνικά περιοδικά Περίπλους, Η λέξη, Φηγός, Εντευκτήριο, Φιλόλογος, Γραφή, Ακτή κ.ά.
* * * * * *
Η παρακολούθηση όλων των διαλέξεων είναι δωρεάν. Απαιτείται η κράτηση θέσεων. Για δηλώσεις συμμετοχής θα πρέπει να επικοινωνείτε με τη συντονίστρια των διαλέξεων κα Αγγελική Στρατηγοπούλου στην ηλεκτρονική διεύθυνση a.stratigopoulou@yahoo.gr. Σε περίπτωση συμπλήρωσης των θέσεων, θα λάβετε αρνητική απάντηση μέσω email. Διαφορετικά η συμμετοχή σας γίνεται δεκτή.
Όλοι, λίγο πολύ, γνωρίζουν τον μύθο της Ευρώπης, της νεαρής πριγκίπισσας που άρπαξε ο Δίας από την αρχαία Φοινίκη και την έφερε στην ήπειρο που πήρε το όνομά της. Πόσοι, όμως, ξέρουν ότι στην καρδιά της αρχαίας Μακεδονίας υπήρχε η πιο … ευρωπαϊκή πόλη της αρχαιότητας, η Ευρωπός, σήμερα εντός των ορίων της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς;
«Η Ευρωπός ήταν μια σημαντική πόλη της αρχαίας Βοττιαίας, σε απόσταση μόλις 18 χλμ. από την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, την Πέλλα. Ήταν η ‘Ευρωπαίων Πόλις’, σύμφωνα με επιγραφική μαρτυρία του τέλους του 2ου αι. π.Χ. σε τιμητικό βάθρο για τον ανθύπατο Μάρκο Μινούκιο Ρούφο. Ο Ρωμαίος αξιωματούχος που μας συστήνεται από αυτήν την επιγραφή δεν μας είναι άγνωστος. Τον ξέρουμε και από τη Ρώμη, επειδή βοήθησε την επαρχία της Μακεδονίας, και δη την Ευρωπό, να μην πέσει στα χέρια γαλατικών και άλλων φύλων. Προς τιμήν του, λοιπόν, στην πόλη που προστάτευσε, στήθηκε ανδριάντας από τον οποίο έχει σωθεί τμήμα της βάσης στήριξής του που φέρει την τιμητική επιγραφή και, μαζί με άλλα αντικείμενα, τον παρουσιάζουμε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Γεωργία Στρατούλη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς.
Η έκθεση, που θα διαρκέσει έως την Κυριακή 16 Μαρτίου 2025 (ίσως δοθεί παράταση), γίνεται στο πλαίσιο της επιτυχημένης διοργάνωσης του Αρχαιολογικού Μουσείου «Συναντήσεις Μουσείων στο Εθνικό» και αποτελεί τη δεύτερη «Συνάντηση» – η πρώτη ήταν η παρουσίαση των μολύβδινων χρηστήριων ελασμάτων της Δωδώνης. Σε αυτήν εκτίθενται για πρώτη φορά στην Αθήνα αρχαιότητες από την αρχαία Ευρωπό, μια ακμάζουσα πόλη στον πυρήνα του μακεδονικού βασιλείου, με επώνυμους πολίτες στα Πανελλήνια Ιερά, εξέχοντα μέλη της μακεδονικής αριστοκρατίας και ισχυρά αναγνωρίσιμη ταυτότητα για τη σύγχρονη κοινωνία, γενέτειρα του Σέλευκου Α΄, ενός από τους σημαντικότερους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τι γνωρίζουμε, όμως, για την πόλη που φέρει αυτό το τόσο χαρακτηριστικό όνομα; «Κατά τον μύθο, η Ευρωπός συνδέεται γενεαλογικά με τον επώνυμο ήρωα των Μακεδόνων, Ευρωπό, γιο του Μακεδόνος και της Ωρειθυίας, κόρης του Κέκροπος. Ετυμολογικά, η λέξη Ευρωπός σημαίνει ‘ευρύς’, απηχώντας ενδεχομένως τη μορφολογία της περιοχής, στην κοιλάδα του ευρυρέοντος και πλωτού Αξιού και στη σκιά του δασωμένου Πάικου. Η ετυμολογική σχέση με το όνομα της ηπείρου μας είναι φυσικά πρόδηλη», αναφέρει η Γ. Στρατούλη για την πόλη που σήμερα φέρει δυο brand name: την ονομασία Ευρωπός και τον Σέλευκο Α΄ τον Νικάτορα, τον ιδρυτή της δυναστείας των Σελευκιδών και πρωταγωνιστή της Ελληνιστικής Οικουμένης.
«Γνωρίζουμε από τον Θουκυδίδη ότι στα κλασικά χρόνια η πόλη είχε πολύ ισχυρά τείχη που το 429 π.Χ την προστάτευσαν από επίθεση του Θράκα βασιλιά Σιτάλκη. Ήταν ήδη μια σημαντική πόλη, που ήκμασε την ελληνιστική περίοδο και παρέμεινε σε ακμή και αργότερα, τον 2ο και 1ο αι. π.Χ., αν και δοκιμάστηκε από αλλεπάλληλες εχθρικές επιδρομές. Κι αυτό γιατί η Ευρωπός βρισκόταν σε μία πολύ στρατηγική θέση, στην κοιλάδα του άλλοτε πλωτού Αξιού, που εξέβαλε στον Θερμαϊκό Κόλπο. Όπως έχουμε αποτυπώσει και στην έκθεση με αντικείμενα και επιτοίχιες επιφάνειες, στην Ευρωπό έχουν βρεθεί επιτύμβια μνημεία του 4ου αι. π.Χ. από αττικό μάρμαρo. Από την τυπολογία των μορφών και το σμίλευμά τους φαίνεται ότι είναι εισαγόμενα προϊόντα. Αν δεν υπήρχε η θάλασσα και στη συνέχεια το ποτάμι, θα ήταν εύκολο να μετακινείς μάρμαρα, που ζύγιζαν τόνους από την Αττική προς τον βορρά;» σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα Στρατούλη σχετικά με τη σημασία που είχε στην αρχαιότητα μια πόλη τόσο κοντά στον Αξιό και στην πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, την Πέλλα (άλλοτε σημαντικό λιμάνι).
«Τα πλούσια σε μεταλλικά κτερίσματα ταφικά μνημεία της Ευρωπού των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων (τέλος 4ου – αρχή 3ου αι. π.Χ.), που ανασκάφηκαν κατά τη δεκαετία του 1990 από την αρχαιολόγο Θώμη Σαββοπούλου, όπως και ο ελληνιστικός ταφικός Τύμβος Μεσιάς, με ένα ταφικό συγκρότημα από έναν μνημειακό κιβωτιόσχημο τάφο και έναν μακεδονικό, που ήρθε στο φως το 2020-2021 από ανασκαφική ομάδα υπό τη διεύθυνση της Γεωργίας Στρατούλη και ανήκε άλλοτε στη χώρα της Ευρωπού, συνιστούν έμμεση μαρτυρία ότι λίγοι πολίτες τής αρχαίας Ευρωπού θα είχαν οικονομική ευμάρεια, όπως εκείνοι που αναφέρονται ως ευρωπαίοι σε ιερά της Λάρισας και του πελοποννησιακού Άργους κατά τον 4ο και τον 3ο αι. π.Χ., αλλά και επώνυμοι, όπως ο Μαχάτας από την Ευρωπό, που αναφέρεται στον κατάλογο των θεωροδόκων του Μαντείου των Δελφών, το οποίο είχε επισκεφθεί αυτός και η οικογένειά του, απολαμβάνοντας ιδιαίτερων τιμών λόγω της υψηλής κοινωνικής θέσης που κατείχε», εξηγεί η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Από την Ευρωπό, εξάλλου, καταγόταν και ο Σέλευκος Α΄ο Νικάτωρ, ιδρυτής της δυναστείας των Σελευκιδών και πρωταγωνιστής της Ελληνιστικής Οικουμένης, ο σπουδαιότερος κατά τον ιστορικό Αρριανό από τους Διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που μεταξύ πολλών άλλων πόλεων ίδρυσε και τη Δούρα-Ευρωπό στον Ευφράτη, σε μια περιοχή που έμοιαζε πολύ με τη γενέτειρά του», πληροφορεί η κα Στρατούλη με αφορμή την έκθεση, όπου εκτός από ευρήματα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς, το οποίο αυτή τη στιγμή αναβαθμίζεται, παρουσιάζονται δύο 10λεπτα βίντεο παραγωγής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς: το ένα αφιερωμένο στην ιστορική διαδρομή του Σελεύκου με τίτλο «Σέλευκος Α΄ ο Νικάτωρ. Από την Ευρωπό στην ελληνιστική Οικουμένη» και το άλλο, με τίτλο «Ευρωπαίων πόλις», στον αρχαιολογικό χώρο της Ευρωπού.
«Στην έκθεση προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε τη σπουδαιότητα της αρχαίας πόλης και να καταδείξουμε τη δυνατότητα συμβολής της στην τουριστική ανάπτυξη της Κεντρικής Μακεδονίας. Έχουμε ανασκάψει ένα πολύ μικρό ακόμη τμήμα της αρχαίας πόλης και των νεκροταφείων της. Θα ήταν ευχής έργο να συνεχιστούν οι έρευνες. Η πόλη, που άρχισε να δημιουργείται τον 10ο αι. π.Χ., δηλαδή στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου, ήταν ακμαία και κατά την κλασική, την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο, κυρίως λόγω της στρατηγικής της θέσης, που ήλεγχε τους εμπορικούς δρόμους από το Αιγαίο προς τη βαλκανική ενδοχώρα, αλλά και [εξαιτίας] της εύφορης κοιλάδας του Αξιού που παρείχε τις δυνατότητες ανάπτυξης όχι μόνο των δημητριακών, της αμπελουργίας, και των ελαιόδενδρων, αλλά και της κτηνοτροφίας. Ακόμα και σήμερα είναι ακμαία στην περιοχή του Κιλκίς η βοοτροφία. Και ας μην ξεχνάμε ότι το Κιλκίς είναι περιοχή πλούσια σε ορυκτές πρώτες ύλες», επισημαίνει η αρχαιολόγος.
Ο σημερινός επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος, έκτασης 21 στρεμμάτων, περιλαμβάνει τμήμα του ρωμαϊκού και του παλαιοχριστιανικού νεκροταφείου της Ευρωπού, στο οποίο διασώθηκαν διάφοροι τύποι ταφικών μνημείων, από τους οποίους ξεχωρίζουν μνημειακοί πλινθόκτιστοι καμαροσκεπείς τάφοι. Στον χώρο λειτουργεί «Κέντρο Ενημέρωσης Αρχαίας Ευρωπού», το οποίο υποδέχεται και πληροφορεί τον επισκέπτη αναλυτικά για την ιστορία αυτής της σπουδαίας πόλης, καθώς και του απογόνου της, Σελεύκου Α’ του Νικάτορα. Νότια του οργανωμένου αρχαιολογικού χώρου εκτείνονται νεκροταφεία διαφόρων εποχών. Επιπλέον, μία από τις έξι συναρπαστικές διαδρομές που συστήνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς αφορά την «Ευρωπαίων Πόλιν».
Σημειώνεται ότι στην πρώτη παρουσίαση της αρχαιολογικής διαδρομής «Η αρπαγή της Ευρώπης. Μια διαδρομή από το μύθο έως τα χώματα μιας άγνωστης αρχαίας πόλης», στις 22/2, θα ξεναγήσει στον εκθεσιακό σταθμό «Ευρωπαίων η Πόλις» η Δρ Γεωργία Στρατούλη, ενώ την εκδήλωση θα εμπλουτίσουν με μουσική της αρχαιότητας οι Θανάσης Κλεόπας και Θεόδωρος Κουμαρτζής, ερμηνευτές του μουσικού σχήματος Seikilo Ancient World Music. Οι δυο άλλες διοργανώσεις θα πραγματοποιηθούν στις 8 και 22 Μαρτίου, επίσης ημέρα Σάββατο, ώρα 13:00. Και στις τρεις παρουσιάσεις, αρχαιολόγοι του μουσείου και της Εφορείας Κιλκίς θα υποδεχθούν τους επισκέπτες στις αίθουσες του Μουσείου και θα αναζητήσουν μαζί τους την καταγωγή του μύθου της Ευρώπης από την ανατολική Μεσόγειο της Εποχής του Χαλκού έως το αρχαίο βασίλειο της Μακεδονίας.
Η πολυσυζητημένη ελληνική ταινία «Υπάρχω» θα προβληθεί και στην Αυστραλία με τον τίτλο «Στέλιος».
Το Ελληνικό Φεστιβάλ Σίδνεϊ καθώς και η Ελληνική Κοινότητα Μελβούρνης (EKM) ανακοίνωσαν την προβολή της πολυαναμενόμενης ταινίας «Στέλιος» (Υπάρχω), ενός κινηματογραφικού αφιερώματος στον θρυλικό Στέλιο Καζαντζίδη. Η εν λόγω εκδήλωση προσφέρει μια μοναδική πρώτη ματιά στη συγκλονιστική ζωή ενός από τους πιο αγαπημένους καλλιτέχνες της Ελλάδας.
Η ταινία αφηγείται τη συναρπαστική διαδρομή του Στέλιου Καζαντζίδη, από τις ταπεινές του καταβολές ως παιδί Ποντίων προσφύγων μέχρι την καθιέρωσή του ως μία από τις πιο εμβληματικές φωνές της Ελλάδας. Αναδεικνύει τις δυσκολίες, τις μεγάλες επιτυχίες και την ανεξίτηλη σφραγίδα που άφησε στη μουσική και τον πολιτισμό.
Τον Στέλιο Καζαντζίδη, υποδύεται στην ταινία, ένας από τους πιο δημοφιλείς ερμηνευτές στην Ελλάδα, ο Χρήστος Μάστορας, ο οποίος συνεχίζει να τιμά και να διαδίδει την κληρονομιά του Καζαντζίδη, η οποία εξακολουθεί να εμπνέει νέες γενιές καλλιτεχνών και ακροατών.
«Είμαστε ενθουσιασμένοι που φέρνουμε την ταινία ‘Στέλιος’ στο αυστραλιανό κοινό», δήλωσε η πρόεδρος του Φεστιβάλ του Ελληνικού Φεστιβάλ του Σίδνεϊ, Νία Καρτέρη.
«Η ταινία έχει ήδη αποσπάσει άπειρους επαίνους για το συναισθηματικό της βάθος και τα καθολικά της θέματα. Ανυπομονούμε να μοιραστούμε αυτό το κινηματογραφικό αριστούργημα με τους φίλους του κινηματογράφου στην Αυστραλία, προσφέροντάς τους μια μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουν τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο σε όλο του το μεγαλείο», ανέφερε η κα Καρτέρη.
Ο Γιώργος Μενίδης, διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Μελβούρνης, υπογράμμισε τη σημασία της προβολής της ταινίας, λέγοντας:
«Η συνεισφορά του Στέλιου Καζαντζίδη στο ελληνικό μουσικό και πολιτιστικό τοπίο του 20ού αιώνα είναι τεράστια – ακόμα περισσότερο για τις γενιές των μεταναστών και των απογόνων τους στη διασπορά. Η ζωή του είναι μια ιστορία γεμάτη δύναμη και συναίσθημα, συνυφασμένη με τη μαγεία της λαϊκής μουσικής του. Είμαστε ενθουσιασμένοι που οι φίλοι μας στο Palace μας προσφέρουν αυτήν την ξεχωριστή ευκαιρία να προβάλλουμε την ταινία πριν από την επίσημη κυκλοφορία της.»
Η Χριστίνα Παντελή, διακεκριμένη πιανίστα, έχει στο ενεργητικό της πολυάριθμα ρεσιτάλ στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, όπως Αυστρία, Ελβετία, Γαλλία, Αμερική, Τουρκία, Λονδίνο, Ιταλία, Γερμανία, Ουκρανία, καθώς και συναυλίες μουσικής δωματίου με έγχορδα και πνευστά, δύο πιάνα, φωνή, με αρκετές μεταγραφές από την ίδια.
Ως σολίστ έχει συμπράξει με ελληνικές και ξένες ορχήστρες σε Ελλάδα και Ευρώπη.
Έχει ηχογραφήσει επανειλημμένως για την Ελληνική Ραδιοφωνία και οι ηχογραφήσεις της έχουν αναμεταδοθεί από το Τρίτο Πρόγραμμα της ΕΡΤ και ανάλογους σταθμούς σε Καναδά, Νότια Αφρική, Ιταλία και Ρωσία.
Συχνά ερμηνεύει έργα Ελλήνων συνθετών, πολλά από αυτά αφιερωμένα στην ίδια, και έχει δυο δισκογραφικές δουλειές με έργα τους για σαξόφωνο και πιάνο με τις εταιρείες Acroasis και NAXOS.
Μετά τις σπουδές της σε Αθήνα, Παρίσι και Σικάγο, διακρίσεις και βραβεία, επέστρεψε στην Αθήνα όπου και δραστηριοποιείται όχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και στον τομέα της διδασκαλίας, συνεισφέροντας στην δημιουργία νέων μουσικών που διαπρέπουν ήδη σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Όπως λέει και η ίδια: «Η καλλιτεχνική μου υπόσταση δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί εάν δεν μετέδιδα τις όποιες γνώσεις μου. Οι μαθητές μου αποτελούν ενα μεγάλο μέρος της ζωής μου για το οποίο αξίζει να νιώθω περήφανη.»
Με αφορμή την επέτειο των 150 χρόνων από τη γέννηση του Μωρίς Ραβέλ (7 Μαρτίου 1875), του μεγάλου Γάλλου συνθέτη, η Χριστίνα Παντελή συμπράττει με τρεις ακόμη πιανίστες – τον Γρηγόρη Ιωάννου, τον Δημήτρη Καρύδη και τον Πέτρο Μόσχο – για να μας παρουσιάσουν τα άπαντα έργα του για 2 πιάνα και 4 χέρια, το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου, στις 20:30, στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός».
Η συναυλία έχει ήδη παρουσιαστεί στην Κρήτη – στο Ηράκλειο και τα Χανιά – καθώς η προετοιμασία της έγινε σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Πιάνου Ηρακλείου
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Epoch Times, η Χριστίνα Παντελή περιγράφει τις προκλήσεις, αλλά και τις χαρές της πιανιστικής καταβύθισης στον κόσμο του Ραβέλ, για την επιρροή του στους σύγχρονους συνθέτες και για την ιδιαίτερη βραδιά προς τιμήν του μεγάλου συνθέτη.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις στην ερμηνεία της μουσικής του Ραβέλ;
Το να αναμετρηθεί κάνεις με έναν σύνθετη του ιμπρεσσιονισμού σίγουρα δεν είναι κάτι εύκολο και σίγουρα αυτό είναι από μόνο του μια πρόκληση. Η παλέτα χρωμάτων, ήχων και δεξιοτεχνίας είναι αρκετά διευρυμένη, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για έργα που αφορούν ορχήστρα όπως αυτά που θα ερμηνεύσουμε το Σάββατο, στην αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός». Οπότε θα έλεγα πως η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να μπορέσει κανείς να αποδώσει τα χρώματα μιας ορχήστρας στο πιάνο. Κι όταν λέω χρώματα εννοώ φυσικά την αρμονική του πλευρά, που τον χρήζει ηγέτη του ιμπρεσσιονισμού μαζί με τον Ντεμπυσσύ.
Πώς προσεγγίζετε τη λεπτομέρεια και την αίσθηση του ήχου που απαιτεί το ρεπερτόριό του;
Με σεβασμό στην παρτιτούρα είναι το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό. Η παρτιτούρα είναι η εντολή που δίνει ο συνθέτης για να αναδειχθεί το έργο του. Μπορεί αυτό να ακούγεται στείρο ή σαν γρίφος, όμως πίσω από κάθε σημάδι σημειογραφίας κρύβεται όλη η αλήθεια του συνθέτη. Κι αυτή η αναζήτηση από τον καλλιτέχνη, τού να αποκωδικοποιήσει ένα έργο, καθώς και η αίσθηση ότι γίνεται αρωγός για να επικοινωνήσει όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματικότητα της μια παρτιτούρα, αυτό ακριβώς είναι και η έμπνευση μας! Όλη αυτή η αναζήτηση, βέβαια, απαιτεί αφοσίωση και πολλές ώρες μελέτης.
Πώς βλέπετε τη σχέση μεταξύ τεχνικής και ερμηνείας στη μουσική του Ραβέλ;
Μα αυτές οι δύο έννοιες, τεχνική και ερμηνεία, δεν είναι αποκομμένες. Αντιθέτως, το ένα εξυπηρετεί το άλλο. Αυτό ισχύει για όλους τους συνθέτες. Ακόμη κι όταν μελετάμε τεχνικές σπουδές, εάν δεν τις αντιμετωπίσουμε υπό το πρίσμα της μουσικότητας και της ερμηνείας, τότε το αποτέλεσμα είναι αδύναμο. Τώρα, στον Ραβέλ, αν για μια στιγμή ξεχωρίσουμε τις δύο αυτές έννοιες τότε, ναι, τα συγκεκριμένα έργα είναι υψηλών προδιαγραφών από τεχνικής απόψεως, όμως δεν πρέπει να σταθούμε εκεί. Οι άλλοτε μικρές και οι άλλοτε μεγάλες γραμμές του οφείλουν να είναι ξεκάθαρες στον ακροατή. Οι φράσεις του άλλοτε ελαφριές κι άλλοτε πιο στιβαρές, άλλοτε πυκνές σε γραφή, δημιουργώντας μια θολή ατμόσφαιρα – καθαρό στοιχείο του ιμπρεσσιονισμού αυτό, βέβαια – κι άλλοτε αραιές, που λες πόση μοναξιά μπορεί να σηκώσει μια νότα άραγε; Το ίδιο ισχύει και για τον ρυθμό του… Συνήθως, ο «ρυθμικός οπλισμός» του είναι σχετικά απλός, θα δεις 4/4, 3/4… όμως έχει την ικανότητα να συνδυάζει μια όχι και τόσο αντιστικτική πολυρυθμία – όπως μεταγενέστεροι συνθέτες – στο εσωτερικό του, που σίγουρα όμως απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή από τον ερμηνευτή.
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με το έργο του και πώς έχει εξελιχθεί η σχέση σας με τη μουσική του με την πάροδο των χρόνων;
Όλοι μας κάπου εκεί στην ανωτέρα σχολή του πιάνου ανακαλύπτουμε τον Ραβέλ. Είτε ως ακροατές είτε ως ερμηνευτές. Νομίζω πως όλοι, το βλέπω και από τους μαθητές μου αυτό, όταν ερχόμαστε για πρώτη φορά σε επαφή με την πεντατονικη κλίμακα αισθανόμαστε μια ευφορία! Και στην αρχή σίγουρα αντιμετωπίζουμε τον Ραβέλ με μια ελαφρότητα, όμως μεγαλώνοντας καταφέρνουμε – ελπίζω – να δούμε πιο βαθιά και να κατανοήσουμε την αρμονία του με την πολυπλοκότητα της.
Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο έργο του Ραβέλ που σας αγγίζει ιδιαίτερα και γιατί;
Εάν με ρωτούσατε πριν την προετοιμασία αυτής της συναυλίας θα σας έλεγα το Mirroir ή το Gaspar de la nuit. Χωρίς να θέλω να αναιρέσω αυτές μου τις επιλογές, θα σας πω ότι το Introduction et Allegro αυτήn τη στιγμή είναι το αγαπημένο μου. Έχει μια ‘ευαίσθητη’ δυναμική. Είναι την ίδια στιγμή εύθραυστο και δυνατό. Αλλάζουν τόσο γρήγορα οι δυναμικές του, οι ιδέες του, το τέμπο του, που το βρίσκω συναρπαστικό!
Υπάρχουν σύγχρονοι συνθέτες που θεωρείτε ότι ακολουθούν την αισθητική του Ραβέλ;
Οπωσδήποτε! Πρωτίστως οι περισσότεροι συνθέτες κινηματογραφικής μουσικής διεθνώς έχουν στηριχτεί στον Ραβέλ , όπως και στον Ντεμπυσσύ. Τώρα, εάν εννοείτε πιο ακαδημαϊκούς συνθέτες, δεν θα έλεγα ότι ακολουθούν, εμφανώς τουλάχιστον, την αισθητική του. Έχουν σίγουρα όμως την επιρροή του. Η χρήση της ορχήστρας που έχει κάνει ο Ραβέλ είναι αριστουργηματικη και υποδειγματική.
Ποια είναι η διαδικασία προετοιμασίας σας για μια τόσο απαιτητική συναυλία; Πώς συνεργάζεστε με τους άλλους μουσικούς;
Στην αρχή, ο καθένας μας περνάει τη μοναχική του περίοδο. Αυτή που ο καθένας μελετά μόνος του. Κι ύστερα, έρχεται η μαγική στιγμή του παντρέματος, η οποία είναι σχεδόν θυελλώδης. Όσο κι αν ‘ακούς’ τι παίζει ο άλλος, όσο μελετάς μόνος δεν είναι σίγουρα το ίδιο με το να γίνει πράξη. Και αυτό γιατί ο κάθε ερμηνευτής έχει τη δική του προσωπικότητα που τον κάνει ξεχωριστό. Το «ντούο» είναι ένα είδος σχέσης, ούτως ή άλλως. Η μουσική δωματίου γενικά είναι ένα είδος ‘σχέσης’. Πόσο μάλλον όταν είσαι στο ίδιο όργανο. Αυτό έχει και τα καλά του αλλά και τα λίγο – όχι αρνητικά του – αλλά θα πω τα πιο δύσκολα του. Πρωτίστως, ο συνεργάτης σου στο ίδιο όργανο σε καταλαβαίνει όσο κανένας άλλος. Έπειτα, όμως, πρέπει να ξέρεις πολύ καλά πότε να κάνεις πίσω και πότε βγαίνεις μπροστά, ακριβώς γιατί έχετε τον ίδιο ήχο οργάνου, που ναι μεν πρέπει να μπορεί να ηχεί σαν ένα όργανο κι όχι δυο, αλλά οφείλει και να ξεχωρίζει κιόλας. Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.. Γιατί μιλάμε για απόλυτο έλεγχο ήχου και τέμπο.
Τώρα, όσον αφορά τους συνοδοιπόρους σε αυτήν τη βραδιά, το μόνο που έχω να πω είναι ότι θαυμάζω απεριόριστα τον καθένα ξεχωριστά. Και νομίζω πως υπάρχει τόση αλληλοεκτίμηση που αυτή η συνεργασία θα μας μείνει αξέχαστη. Κατ’ αρχάς, δεν είμαστε μόνο συνεργάτες. Είμαστε και φίλοι. Και για μένα αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Οπότε νιώθω τυχερή μέσα σε αυτό. Να πω βέβαια, σε αυτό το σημείο, ότι δεν μένουμε όλοι στην ίδια πόλη… ο Γρηγόρης Ιωάννου, με τον οποίο μοιράζομαι τα τέσσερα χέρια και τα δύο πιάνα μένει στην Αυστρία, και ο Δημήτρης Καρύδης με τον Πέτρο Μόσχο στο Λονδίνο. Αυτό κι αν ήταν πρόκληση στη συγκεκριμένη διαδικασία… Όμως τέλος καλό, όλα καλά!
Εδώ, βέβαια, θα ήθελα να προσθέσω πως όλη αυτή η συνεργασία οφείλεται στην ιδέα των ιδρυτών του Φεστιβάλ Πιάνου Ηρακλείου, Δημήτρη Καρύδη και Πέτρου Μόσχου. Εξού και οι δύο συναυλίες στην Κρήτη, στο Πολιτιστικό Κέντρο Ηρακλείου και στην αίθουσα Μ. Θεοδωράκης στα Χανιά. Και αξίζει να πω πως χαίρομαι πάρα πολύ που βλέπω πως το αγαπημένο μου νησί, η Κρήτη, τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα στο τομέα του πολιτισμού, κυρίως στην κλασική μουσική. Και φυσικά ένα μεγάλο μέρος που αφορά το πιάνο οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο Φεστιβάλ, που με τόση φροντίδα και πολύ ωραίες ιδέες υποστηρίζουν οι ιδρυτές του εδώ και 6 χρόνια. Πραγματικά νιώθει κανείς σπουδαία να συμμετέχει στα πλαίσια αυτής της διοργάνωσης. Και είμαι και ιδιαίτερα χαρούμενη να παρακολουθώ την εξωστρέφεια αυτού του φορέα, που προέρχεται από την περιφέρεια, προς την Αθήνα, μιας και συνήθως γίνεται το αντίθετο. Τους εύχομαι και ελπίζω σύντομα και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την εντυπωσιακή και ασυνήθιστη σύμπραξη που θα αποδώσει το «Boléro» στο φινάλε;
Η ιδέα ήταν του Πέτρου Μόσχου. Εκεί που κάναμε πρόβα κάτι μας έλειπε. Ξέρετε, το «Boléro» είναι κατ’ εξοχήν ορχηστρικό έργο. Το ίδιο θέμα που αποδίδεται από διαφορετικά όργανα κάθε φορά, πυκνώνει σιγά σιγά και καταλήγει σε ένα υπέροχο κρεσέντο. Σε όλο αυτό, χαρακτηριστικό του είναι τα τύμπανα. Που η μεταγραφή τα αποδίδει στο πιάνο μεν, αλλά η αλήθεια είναι πως νιώθαμε ένα μικρό κενό. Δεν ήταν αδύναμη η μεταγραφή, όμως πρέπει να παραδεχτούμε τον σπουδαίο ρόλο των τυμπάνων σε αυτό το έργο. Και έτσι με πολλή μεγάλη χαρά υποδέχτηκαμε τον σπουδαίο μουσικό, συνθέτη και ντράμερ της τζαζ, Αλέξανδρο Δράκο Κτιστάκη, που μας έκανε την τιμή να δεχτεί. Ο ρόλος του είναι καταλυτικός. Δεν θέλω αποκαλύψω πολλά γιατί πραγματικά πρόκειται για μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή που είναι ωραίο να παραμείνει έκπληξη για τους ακροατές.
Τι συναισθήματα ελπίζετε να προκαλέσετε στο κοινό μέσα από την ερμηνεία σας;
Ελπίζουμε να παρασύρουμε τους ακροατές στις σκέψεις μας και να ταξιδέψουν νοερά μαζί μας. Και ίσως να χορέψουν ένα βαλς ή να παρασυρθούν από τους ισπανικούς ρυθμούς ή απλά να θαυμάσουν και να εκτιμήσουν τη μουσική του Μωρίς Ραβέλ. Προσωπικά, με αυτό θα είμαι πολύ ευχαριστημένη.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια, μετά από αυτήν τη συναυλία;
Έχω άλλη μια συναυλία για δύο πιάνα, αυτή τη φορά με τον Γιώργο Παναγιωτόπουλο, τον Μάιο και μετά θα αφιερωθώ σε ολόκληρο το πιανιστικό έργο του Ιωσήφ Παπαδάτου, το οποίο θα ηχογραφήσω αλλά και θα παρουσιάσω μέχρι τον επόμενο Δεκέμβριο. Αυτα είναι τα πιο άμεσα σχέδια… σίγουρα όμως θα προκύψουν κι άλλες συνεργασίες και συναυλίες για το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, οπότε και ελπίζω με πολλή χαρά να τα ξαναπούμε. Σας ευχαριστώ πολύ.
Το πιο δυνατό μήνυμα δύναμης και αισιοδοξίας ότι ο παιδικός καρκίνος μπορεί και πρέπει να νικηθεί έστειλε το Σωματείο «Ελπίδα – Σύλλογος Φίλων Παιδιών με καρκίνο» σε μια μοναδική γιορτή που διοργανώθηκε εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας για τον καρκίνο της παιδικής και εφηβικής ηλικίας στην Ογκολογική Μονάδα Παίδων «Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη – Ελπίδα», την Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2025.
Δημιουργικές δράσεις και εκπλήξεις με τη συνδρομή του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
Με την πολύτιμη συνδρομή του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και με σύνθημα «Μαζί χαρίζουμε Ελπίδα», διοργανώθηκαν μια σειρά από δράσεις, εικαστικά εργαστήρια και μοναδικά δρώμενα, ενώ μια μεγάλη έκπληξη περίμενε τους μικρούς ασθενείς, όταν Εθελοντές Σαμαρείτες διασώστες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού καταρριχήθηκαν από το κτίριο της Ογκολογικής Μονάδας και μοίρασαν δώρα στα παιδιά που τους περίμεναν στα παράθυρα και τα μπαλκόνια των δωματίων τους.
«Σας ευχαριστούμε θερμά για την πολύτιμη στήριξή σας στο έργο της Ογκολογικής μας Μονάδας. Το όραμα της αείμνηστης Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη να μην αφήσουμε ούτε ένα παιδί να χαθεί ενώ μπορεί να σωθεί παραμένει πιο ζωντανό από ποτέ», τόνισε ο κοινός Διοικητής των Νοσοκομείων Παίδων «Αγία Σοφία» και «Π.&Α. Κυριακού» κύριος Μανώλης Παπασάββας.
Στιγμιότυπο από την υποδοχή του Σωτήρη Μπαρμπαρόσου από τα παιδιά της «Ελπίδας», τους εθελοντές του ΕΕΣ, τον κοινό Διοικητή των Νοσοκομείων Παίδων «Η Αγία Σοφία» και «Π.&Α. Κυριακού» κύριο Μανώλη Παπασάββα, τον Πρόεδρο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Δρα Αντώνη Αυγερινό και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και μέλη του Σωματείου «Ελπίδα» κυρίες Τζωρτζίνα Έλληνα, Αθανασία Μαρινάκη, Αλίνα Μινέττα, Ντόρα Δημοπούλου, Πέγκυ Φιλίππου. (Studio Panoulis)
«Ευχαριστούμε θερμά τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό που αποτελεί διαχρονικά έναν πυλώνα ανθρωπιάς, αλληλεγγύης και ελπίδας, ιδανικά που ταυτίζονται με το όραμα και την αποστολή του Συλλόγου μας. Η συνεργασία μας μετρά πολλά χρόνια και είμαστε πολύ υπερήφανοι που η συνεργασία αυτή ενδυναμώνεται με ακόμα περισσότερες συνέργειες», σημείωσε ευχαριστώντας τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό η Γενική Γραμματέας του Σωματείου «Ελπίδα» κυρία Τζωρτζίνα Έλληνα, απονέμοντας στον πρόεδρο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Δρα Αντώνη Αυγερινό τιμητική πλακέτα.
Από την πλευρά του, ο Δρ Αντώνης Αυγερινός είπε: «Σήμερα είναι μια ημέρα χαράς, ελπίδας και αισιοδοξίας. Και αυτή η ελπίδα και η αισιοδοξία βασίζονται στο έργο που προσφέρει αυτό το Ογκολογικό Νοσοκομείο. Εμείς θα είμαστε στο πλευρό σας να σας στηρίζουμε και να συνοδοιπορούμε πάντοτε με όλες μας τις δυνάμεις, με κοινές αρχές, αντιλήψεις και θέσεις σε θέματα ανθρωπισμού και προσφοράς. Έχουμε επιτύχει πολλά, επενδύουμε σε ακόμη περισσότερα», απονέμοντας αναμνηστικές τιμητικές διακρίσεις στο Σωματείο «Ελπίδα», την Ογκολογική Μονάδα Παίδων και τον Ξενώνα «Ελπίδα».
1.200 χλμ με το ποδήλατο: διαδρομή ελπίδας από τον ποδηλάτη Σωτήρη Μπαρμπαρόσο
Οι δράσεις της ημέρας κορυφώθηκαν με την υποδοχή του ποδηλάτη Σωτήρη Μπαρμπαρόσου, του γενναίου αγγελιοφόρου της «Ελπίδας», που από τις 7 εως τις 14 Φεβρουαρίου 2025 πραγματοποίησε έναν υπεράνθρωπο άθλο, να ποδηλατήσει 1.200 χλμ., περνώντας από 20 δήμους της Ελλάδας και μεταφέροντας παντού ένα μήνυμα κατά του παιδικού καρκίνου.
Ο Σωτήρης Μπαρμπαρόσος ξεκίνησε από την Ερμιόνη, τη γενέτειρα της ιδρύτριας του Σωματείου «Ελπίδα» Μαριάννας Β. Βαρδινογιάννη, και σχημάτισε με τη διαδρομή του τη χρυσή κορδέλα, το παγκόσμιο σύμβολο του αγώνα για τον καρκίνο της παιδική και εφηβικής ηλικίας, με στόχο να ακουστεί σε κάθε γωνιά της Ελλάδας το μήνυμα της «Ελπίδας».
Η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων. (Studio Panoulis)
Στο πλευρό του Σωτήρη Μπαρμπαρόσου βρίσκονταν, καθ΄ όλη τη διάρκεια της διαδρομής του, εθελοντές των περιφερειακών τμημάτων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, για να του παρέχουν πρώτες βοήθειες σε περίπτωση ανάγκης.
Η στιγμή της άφιξης του Σωτήρη Μπαρμπαρόσου ενθουσίασε τους μικρούς ασθενείς της Ογκολογικής Μονάδας που τον περίμεναν με δώρα και μπαλόνια, ενώ την ίδια ώρα παιάνιζε η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων.
«Με το εντυπωσιακό αυτό εγχείρημα στείλατε στα παιδιά μας το πιο σημαντικό μήνυμα: ότι μέσα από τον αγώνα που δίνουν, σύντομα θα τερματίσουν και εκείνοι νικητές» είπε ο κοινός Διοικητής των Νοσοκομείων Παίδων «Η Αγία Σοφία» και «Π.&Α. Κυριακού» κύριος Μανώλης Παπασάββας.
Η γενική γραμματέας του Σωματείου «Ελπίδα» κυρία Τζωρτζίνα Έλληνα, ευχαριστώντας τον Σωτήρη Μπαρμπαρόσο για τη σπουδαία συμπαράστασή του στο έργο της «Ελπίδας», του απένειμε την τιμητική πλακέτα του Σωματείου και τόνισε ότι: «Με το παράδειγμα σας, δείξατε στα παιδιά μας ότι η δύναμη της θέλησης δεν έχει όρια. Κάθε πεταλιά, κάθε χιλιόμετρο της διαδρομής ήταν και ένα μήνυμα ελπίδας».
Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η στιγμή που ο νεαρός Άγγελος, εκπροσωπώντας όλα τα παιδιά της «Ελπίδας», ευχαρίστησε από καρδιάς τον Σωτήρη Μπαρμπαρόσο και του παρέδωσε μια κάρτα φτιαγμένη από όλα τα παιδιά.
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο σας προσκαλεί σε μια αρχαιολογική διαδρομή στα ίχνη του μύθου της Ευρώπης, της νεαρής πριγκίπισσας που άρπαξε ο Δίας από την αρχαία Φοινίκη και έφερε στη γη που πήρε το όνομά της.
Η συναρπαστική δράση του Μουσείου πλαισιώνει τον εκθεσιακό σταθμό «Ευρωπαίων η πόλις» που παρουσιάζει για πρώτη φορά, στην καρδιά της Αθήνας, μια άγνωστη πόλη της αρχαίας Μακεδονίας, την αρχαία Ευρωπό, στο πλαίσιο των επιτυχημένων διοργανώσεων «Συναντήσεις Μουσείων στο Εθνικό».
Ένας αινιγματικός σφραγιδόλιθος από τις Μυκήνες, το αριστουργηματικό αγγείο της Ευρώπης από την αρχαία Αθήνα, η χρυσή βροχή του Δία σε έναν βοιωτικό κρατήρα και ένα παιδικό πήλινο αλογάκι με ρόδες από την αρχαία Ευρωπό, ξεκλειδώνουν τις αλληγορίες και τους συμβολισμούς μιας ερωτικής αρπαγής που έμελλε να ονομάσει μια ολόκληρη ήπειρο.
Στις 22 Φεβρουαρίου και στις 8 και 22 Μαρτίου ημέρα Σάββατο, ώρα 13:00, αρχαιολόγοι του Μουσείου και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς υποδέχονται τους επισκέπτες στις αίθουσες του Μουσείου και αναζητούν μαζί τους την καταγωγή του μύθου της Ευρώπης από την ανατολική Μεσόγειο της Εποχής του Χαλκού ως το αρχαίο βασίλειο της Μακεδονίας.
Την πρώτη παρουσίαση της αρχαιολογικής διαδρομής (στις 22 Φεβρουαρίου) θα εμπλουτίσουν με μουσική της αρχαιότητας οι Θανάσης Κλεόπας και Θεόδωρος Κουμαρτζής, ερμηνευτές του μουσικού σχήματος Seikilo Ancient World Music.
Για την παρακολούθηση της παρουσίασης είναι απαραίτητη η προμήθεια εισιτηρίου και η δήλωση συμμετοχής ηλεκτρονικά ή με την έγκαιρη προσέλευση. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
«Ως πρώτη μου καριέρα θεωρώ αυτήν που έκανα στην Αθήνα. Εκεί εκπαιδεύτηκα και είχα τις πρώτες μου σκηνικές εμπειρίες, τις καλές και τις κακές μου στιγμές. Γι’ αυτό λέω ότι η πρώτη μου καριέρα ήταν απολύτως απαραίτητη για μένα». Η φωνή της Μαρίας Κάλλας ακούγεται να υπερασπίζεται τα πρώτα, ελληνικά χρόνια της καριέρας της, αλλά και την… ελληνικότητά της:
«Προπαντός ανήκω στον ελληνικό κόσμο […] Το αίμα μου είναι ελληνικό και αυτό δεν το σβήνει κανένας».
Η ιστορία της Μαρίας Καλογεροπούλου, του 14χρονου κοριτσιού που έμελλε να γίνει η Μαρία Κάλλας, η γυναίκα που κατάφερε να ανυψώσει την τέχνη της όπερας στη φωνητική και σκηνική τελειότητα, αλλά και να την κάνει ξανά να αφορά όχι μόνο τις ελίτ, αλλά όλες τις τάξεις, καθιστώντας την με αυτή την έννοια ‘pop’: δημοφιλή. Αυτή είναι η ιστορία που αφηγείται το ντοκυμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας», που από σήμερα, Πέμπτη, προβάλλεται στους κινηματογράφους.
Η παραγωγή του ντοκυμαντέρ έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, και προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 2 Δεκεμβρίου 2023 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Έτους Κάλλας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη.
Μακριά από εικασίες, αφηγηματικά στρογγυλέματα ή αποκλίσεις, το ντοκυμαντέρ έρχεται να δώσει την πιο κοντινή στην πραγματικότητα εικόνα της Μαρίας Κάλλας.
«Αν επιμένουμε να την βλέπουμε ως μία ‘κοσμική’ περσόνα απομονωμένη στο Παρίσι, που έζησε και έναν αποτυχημένο έρωτα με τον Ωνάση, αισθάνομαι ότι διαιωνίζουμε μία λάθος εικόνα που έχει το μεγάλο κοινό για την Κάλλας και δυστυχώς δεν βλέπουμε την ουσία της τέχνης της, τους λόγους για τους οποίους αποτελεί ένα μοναδικό φαινόμενο που άλλαξε την όπερα συθέμελα», ανέφερε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο καλλιτεχνικός σύμβουλος προγραμματισμού και επικοινωνίας της ΕΛΣ Βασίλης Λούρας, που είναι και ο άνθρωπος πίσω από την ιδέα, την έρευνα και το σενάριο του ντοκυμαντέρ, ενώ μοιράζεται τη σκηνοθεσία με τον Μιχάλη Ασθενίδη.
Οι δυο τους θέλησαν να εστιάσουν στην καλλιτεχνική αξία και σε αυτό στο οποίο μεγαλούργησε η μεγάλη καλλιτέχνις. «Η επιθυμία μας ήταν να μιλήσουμε για εκείνη την περίοδο της Κάλλας που ήταν τελείως άγνωστη όχι μόνο στους ξένους, αλλά και στους Έλληνες. Εδώ έκανε τις σπουδές της – στο Εθνικό Ωδείο και το Ωδείο Αθηνών – και εδώ ξεκίνησε να δουλεύει, στην Εθνική Λυρική Σκηνή», επεσήμανε.
«Μέσα από πολύ σημαντικά τεκμήρια που αναδεικνύουν τι ακριβώς συνέβη την περίοδο 1937-1945, μέσα από συστηματική έρευνα και επίμονη επιβεβαίωση όλων των πηγών, διηγηθήκαμε αυτή την ιστορία και προσπαθήσαμε να καταρρίψουμε τις ανυπόστατες εκείνες φήμες που την ακολουθούν έως σήμερα, όπως ότι συνεργάστηκε με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς», πρόσθεσε.
Βάση της αφήγησης της ιστορίας αποτέλεσαν δύο βιβλία: «Μαρία Κάλλας, Η ελληνική σταδιοδρομία της» του Πολύβιου Μαρσάν (1982) και «Η άγνωστη Κάλλας» του Νικολάου Πετσάλη-Διομήδη (1998), που έχουν καταγράψει λεπτομερώς τα πρώτα χρόνια της καλλιτεχνικής πορείας της Κάλλας. Σε συνδυασμό με σπάνιο αρχειακό υλικό, ανέκδοτες ηχογραφήσεις, συνεντεύξεις, ηχητικά ντοκουμέντα, το ντοκυμαντέρ έρχεται να «φωτίσει» τα πρώτα χρόνια της καριέρας της Κάλλας, στην Ελλάδα.
«Ήταν ένα μοναδικό αμάλγαμα εσωτερικής δύναμης, πολύ μεγάλης θέλησης και τρομερά μεγάλης εργατικότητας. Αν και ως παιδί δεν είχε καμία σχέση με την εικόνα που είχε στις μέρες της μεγάλης της δόξας, εντούτοις κατάφερε, παρά τις ασύλληπτα δύσκολες εξωτερικές συνθήκες, να αλλάξει τον εαυτό της, να τον φτάσει εκεί που η ίδια έκρινε ότι μπορούσε να πάει και να γίνει αυτό που έγινε. Βίωσε εξαιρετικά δύσκολες κοινωνικές συνθήκες – φτώχειας, πολέμου – είχε μια πολύ προβληματική οικογενειακή κατάσταση, αντιμετώπισε μεγάλη εχθρότητα – και όμως τα άφησε όλα αυτά πίσω της, σαν να τα έδιωξε από πάνω της, και έγινε αυτό που έγινε», σημείωσε ο κος Λούρας.
Η «ανθρώπινη» Κάλλας
Τα αδιαμφισβήτητα ατού, αλλά και δύο από τις κορυφαίες στιγμές του ντοκυμαντέρ, αποτελούν τα δύο ανέκδοτα ντοκουμέντα, τα οποία αποτυπώνουν την ωμή δύναμη της φωνής, την αψεγάδιαστη καθαρότητα του ήχου και εν τέλει μία Κάλλας, πέρα από την divina, ανθρώπινη και εργατική:
Το πρώτο, ένα βίντεο από το καλοκαίρι του 1964, όταν η θαλαμηγός «Χριστίνα» έχει πιάσει λιμάνι στη Λευκάδα και η Κάλλας ερμηνεύει την άρια της Σαντούτσα από την «Καβαλερία Ρουστικάνα» σε μία αυτοσχέδια σκηνή που είχε στηθεί στην πλατεία του νησιού, με τον νεαρό μαθητή πιάνου Κυριάκο Σφέτσα να τη συνοδεύει – χωρίς καμία προετοιμασία.
Το δεύτερο, μία ηχογράφηση από την τελευταία πρόβα που έκανε στο σπίτι της στο Παρίσι το καλοκαίρι του 1977, πάνω σε μία άρια από τη «Δύναμη του πεπρωμένου» του Βέρντι, λίγες ημέρες πριν από τον θάνατό της.
«Με το πολύτιμο αυτό ντοκουμέντο, από το αρχείο Κωνσταντίνου και Βικτώριας Πυλαρινού επιβεβαιώνεται ότι μέχρι τελευταία στιγμή, δούλευε, προσπαθούσε καθημερινά, με μεγάλη επιμονή, ηχογραφούσε τις πρόβες της, τις άκουγε, διορθωνόταν. Και συνειδητοποιούμε ότι η φωνή της ήταν πιο ελεύθερη σε σχέση με την περιοδεία του 1973-74, που είχε πάρει τις αρνητικές κριτικές ότι είχε χάσει τη φωνή της. Αν είχε ζήσει παραπάνω, θα είχε καταφέρει να κάνει ηχογραφήσεις σε διαφορετικό ρεπερτόριο. Η φωνή της ήταν εκεί», σχολίασε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κος Λούρας.
Η Κάλλας και η Αθήνα
Πέραν των παραπάνω, όμως, το ντοκυμαντέρ «ταξιδεύει» τον θεατή στις διαδρομές της Κάλλας στην Αθήνα, καθώς οι σταθμοί της καριέρας και των πρώτων χρόνων της, είναι ταυτόχρονα και σταθμοί της ιστορίας της Αθήνας. Μια Αθήνα τόσο γνώριμη, αλλά και τόσο άγνωστη ταυτόχρονα: τα ανοικτά θέατρα της Κλαυθμώνος και της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, το παλιό θέατρο «Ολύμπια», το Παλλάς, η Πατησίων και η Πειραιώς, όλα συνδέονται σε μία διαδρομή ενός παράλληλου σύμπαντος σε παλαιότερο χρόνο.
Και μέσα στη διαδρομή αυτή αναδεικνύεται η Κάλλας, ως άνθρωπος που έζησε – όπως όλοι οι Αθηναίοι – τα ιστορικά γεγονότα της εποχής. Πώς ζούσε η Μαρία Κάλλας στην Αθήνα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Πώς έζησε κατά την κατοχή; Πώς έζησε την απελευθέρωση των Αθηνών και πώς τα Δεκεμβριανά;
Ενδεικτικά, μία ιδιαίτερη προσθήκη στην εικόνα της Κάλλας, έρχεται μέσα από την αφήγηση της συναδέλφου της, Μαρίκας Παπαδοπούλου: Το 1944, καθώς έφευγαν από το θέατρο μετά τις πρόβες, η Κάλλας τής είπε να πάνε σε ένα ζαχαροπλαστείο. Εκεί, αντάλλαξε μία πρόσκληση για την παράσταση για γλυκά. «Σε αυτή, την πιο δύσκολη στιγμή του πολέμου, βλέπουμε ότι η Κάλλας ήταν ένα παιδί που προσπαθούσε να επιβιώσει κάτω από συνθήκες μεγάλης σκληρότητας», σημείωσε ο κος Λούρας.
Για τον ίδιο, το τι συνέβαινε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το πώς ήταν οι εμφυλιακές και μετεμφυλιακές συνθήκες, το πώς ήταν η Ελλάδα τη δεκαετία του ’60 αφορά πολύ ευρύτερο κοινό, πέραν εκείνου της όπερας. «Μέσα από τα γεγονότα, περνάει μπροστά μας και η πολιτική και κοινωνική ιστορία της Ελλάδας αυτά τα χρόνια», εξήγησε. «Θεωρώ ότι είναι πρωτόγνωρο να βλέπεις μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων τι ακριβώς συνέβαινε και πώς όλα αυτά συνδέονται με την ιστορία της πόλης και με την ιστορία της μουσικής», πρόσθεσε.
Γιατί η Μαρία έγινε Κάλλας
Εκτός της περιόδου 1937-1945, το ντοκυμαντέρ αναφέρεται και στα χρόνια από το 1957 και έπειτα, όταν η Κάλλας επανέρχεται στην Ελλάδα.
Πολλά συνόδευσαν την Κάλλας, φθόνος, ίντριγκες, θρίαμβοι και τραγωδίες, αυτό που την κατέστησε όμως στην παγκόσμια συνείδηση ως τη σπουδαιότερη λυρική τραγουδίστρια ίσως συνοψίζεται στα όσα έγραψε ο Μάριος Πλωρίτης, δύο ημέρες μετά την πρεμιέρα της «Νόρμας» στην Επίδαυρο, στην εφημερίδα «Ελευθερία»:
«Αν η Κάλλας είναι ένα φαινόμενο φωνητικό, δεν είναι λιγότερο ένα κατόρθωμα υποκριτικής δεξιοτεχνίας. Συνενώνοντας τα δύο, έγινε μία πλήρης καλλιτέχνις, από τις λίγες που γνώρισε ποτέ ο κόσμος.»
Πού παίζεται
Το ντοκυμαντέρ «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας», διάρκειας 103΄, θα βρίσκεται σε οκτώ κεντρικές κινηματογραφικές αίθουσες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη από σήμερα, Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2025, σε διανομή από το CINOBO: στο CINOBO Όπερα 1 & 2 στην Ακαδημίας, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος 1 στο Γκάζι, στον Γαλαξία 2 στους Αμπελοκήπους, στο ΝΑΝΑ 1 Cinemax στη Δάφνη, στο Κηφισιά 1 Cinemax, στο Διάνα στο Μαρούσι, και στη Θεσσαλονίκη στην Αίθουσα Τζον Κασσαβέτης στο Λιμάνι.
Η ιδέα, η έρευνα και το σενάριο είναι του Βασίλη Λούρα, η σκηνοθεσία των Μιχάλη Ασθενίδη-Βασίλη Λούρα και η παραγωγή της Στέλλας Αγγελέτου, ενώ επιστημονικοί σύμβουλοι επιτέλεσαν ο Άρης Χριστοφέλλης και η Σοφία Κομποτιάτη.
Χορηγός του ντοκυμαντέρ είναι η ΔΕΗ. Δωρητής ντοκυμαντέρ το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Αφιερωμένο στην προϊστορία της ένδυσης, της κόσμησης και της νηματουργίας, το Παλαιολιθικό σεμινάριο επανέρχεται με πέντε διαλέξεις με αντικείμενο τις τελευταίες ανακαλύψεις για τα πρώτα ρούχα, τα πρώτα εσώρουχα, τα αρχαιότερα κοσμήματα, τις τέχνες και τις τεχνικές εκείνες κατακτήσεις που κατέστησαν δυνατό τον εμπολιτισμό του ανθρώπινου σώματος.
Kορυφαίοι αρχαιολόγοι από πανεπιστήμια της Ευρώπης, του Ισραήλ και των ΗΠΑ θα ρίξουν φως στις διεργασίες του νου και στις επεμβάσεις στην ύλη που δεν υπηρετούν απλώς την προστασία του σώματος από τις καιρικές συνθήκες, αλλά βαδίζουν χέρι-χέρι με την ιστορία του πολιτισμού και την ανθρώπινη συνθήκη.
Το σεμινάριο θα ανοίξει ο Όλαφ Γιόερις, από το Ινστιτούτο Αρχαίων Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μάιντς Johannes Gutenberg, στη Γερμανία, και το Κέντρο Αρχαιολογικών Ερευνών και Μουσείο Εξέλιξης της Ανθρώπινης Συμπεριφοράς, στο Μον Ρεπό (Archaeological Research Centre and Museum for Human Behavioural Evolution), την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου.
Ο καθηγητής Γιόερις θα μιλήσει συγκεκριμένα για την ένδυση, για την οποία ελάχιστα τεκμήρια υπάρχουν, λόγω της φθαρτότητας των υλικών. Ωστόσο, ίχνη από τη χρήση και τα εργαλεία αποτελούν στοιχεία που επιτρέπουν στους επιστήμονες να υποθέσουν ότι η ανθρώπινη ένδυση έχει μακρόχρονη ιστορία. Αυτά τα στοιχεία συμπληρώνονται κι από άλλα ευρήματα που προκύπτουν από έρευνες DNA και εξελικτικής ψυχολογίας. Στην παρουσίασή του ο καθηγητής θα παραβάλει τα τεκμήρια και τις πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί γύρω από τον τομέα της ένδυσης της Παλαιολιθικής εποχής, εξετάζοντας επίσης τα στοιχεία που παρουσιάζουν καλλιτεχνικές απεικονίσεις υπό ένα νέο πρίσμα.
Στόχος του είναι η σύνθεση των ποικίλων ευρημάτων γύρω από την ένδυση που έχουν συλλεχθεί από τους ερευνητές στοιχείων της Παλαιολιθικής εποχής, καθώς και η διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής των γενικότερων εξελικτικών μοντέλων στον τομέα της ένδυσης. Κατά πόσο απαιτείται τροποποίηση ή τελειοποίηση της προοπτικής που έχει μέχρι τώρα υιοθετηθεί; Σε ποιο βαθμό μπορούν τα στοιχεία για την ένδυση νεότερων περιόδων (από
τις οποίες τα ρούχα διατηρούνται καλύτερα) να προεκταθούν στις πιο απομακρυσμένες χρονικά περιόδους; Τα ερωτήματα αυτά είναι ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για την επιστημονική αντίληψη του παρελθόντος ένδυσης, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο οι αναπαραστάσεις στα μουσεία, τις ταινίες και άλλα μέσα ενημέρωσης προσεγγίζουν το κοινό.
* * * * *
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ
Olaf Joeris: Stone Age clothing – the hard, the soft, and the artistic evidence
Τετάρτη 15 Ιανουαρίου 2025, στις 19:00
Francesco d’ Errico: Key transitions in the culturalisation of the human body
Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου 2025, στις 19:00
Catherine Perlès: Our ornaments and those of the others: ornaments and cultural traditions at Franchthi
Πέμπτη 13 Μαρτίου 2025, στις 19:00
Karen Hardy: The antiquity and social implications of early twisted fibre technology
Πέμπτη 3 Απριλίου 2025, στις 19:00
Daniella E. Bar-Yosef Mayer: Palaeolithic adornment practices: Socio-economic connections and symbolic behaviour
Τετάρτη 7 Μαΐου 2025, στις 19:00
* * * * *
Οι διαλέξεις είναι ανοιχτές στο κοινό, με ελεύθερη είσοδο.
Θα πραγματοποιηθούν στο αμφιθέατρο του Ινστιτούτου της Δανίας στην Αθήνα, στην οδό Χαιρεφώντος 14, Πλατεία Αγίας Αικατερίνης, Πλάκα.
Η Asia Week New York, η οποία προωθεί την ασιατική τέχνη στη Νέα Υόρκη, είναι μια συνεργασία κορυφαίων ειδικών στην ασιατική τέχνη, μεγάλων οίκων δημοπρασιών και παγκοσμίου φήμης μουσείων και ασιατικών πολιτιστικών ιδρυμάτων στη μητροπολιτική περιοχή της Νέας Υόρκης. Η Asia Week New York Association επικεντρώνει τις προσπάθειές της στην παρουσίαση μιας εβδομάδας γεμάτης εκδηλώσεις χωρίς διακοπή τον Μάρτιο κάθε έτους, προσελκύοντας συλλέκτες και επιμελητές από κάθε γωνιά των Ηνωμένων Πολιτειών και μια διεθνή πελατεία από όλον τον κόσμο. Η ετήσια εκδήλωση εκπληρώνει τον ευρύτερο στόχο της επιβεβαίωσης της σημασίας της ασιατικής τέχνης στην πολιτιστική σκηνή της πόλης και του έθνους.
Η πρώτη διοργάνωση έλαβε χώρα στις 14 Μαρτίου 2009, με τη συνεργασία 16 γκαλερί, που τότε ονομάστηκαν «Asian Art Dealers of the Upper East Side». Αυτή η μορφή του open house και οι εβδομαδιαίες εκθέσεις γκαλερί που ακολούθησαν έγιναν το πρότυπο για τις επόμενες διοργανώσεις της Asia Week New York (AWNY), οι οποίες συνεχίστηκαν αδιάλειπτα μέχρι το 2020.
Ενώ οι εκθέσεις και οι πωλήσεις διακόπηκαν προσωρινά λόγω της πανδημίας, η AWNY εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να αναπτύξει ισχυρές και πολύπλευρες διαδικτυακές δραστηριότητες που διεύρυναν εξαιρετικά τη γεωγραφική και ημερολογιακή της εμβέλεια. Το καλοκαίρι του 2020, η AWNY συγκέντρωσε και φιλοξένησε την πρώτη της διαδικτυακή έκθεση και εγκαινίασε μια συνεχή σειρά διαδικτυακών σεμιναρίων για μια σειρά θεμάτων ασιατικής τέχνης. Ένα εβδομαδιαίο ενημερωτικό δελτίο, το οποίο έχει πλέον σχεδόν 5.000 συνδρομητές, και ένα ενεργό πρόγραμμα μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα αγγλικά και τα κινεζικά, επέτρεψαν στην Asia Week New York να επεκταθεί και να γίνει ένα διεθνές σημείο αναφοράς καθ’ όλο το έτος και πλατφόρμα για την ασιατική τέχνη στις ΗΠΑ.
Για το 2025, η Εβδομάδα Ασίας της Νέας Υόρκης έχει προγραμματιστεί για την περίοδο 13-21 Μαρτίου.
Τα έργα και οι συλλογές που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο προέρχονται από την Εβδομάδα Ασίας του 2012.
Ogura yama Mine no momiji-ba Kokoro araba abi no Miyuki matanan
Αν τα φύλλα του σφενδάμνου Στην κορυφογραμμή του Ογκούρα Έχουν το χάρισμα της νόησης, Θα περιμένουν με λαχτάρα Ένα ακόμα προσκύνημα.
Η καλλιγραφία της ιαπωνικής τέχνης Scholten
Η διευθύντρια Κάθριν Μάρτιν εξηγεί το ρομαντικό θέμα της συλλογής καλλιγραφίας της Scholten Japanese Art με τίτλο Ιερές Σούτρες και Προφητικές Υποσχέσεις (Sacred Sutras and Profane Pledges).
«Παρόλο που μερικά από αυτά τα ποιήματα […] είναι εκατοντάδων ετών, ο σπαραγμός μέσα τους ξεπερνά τα όρια της εποχής τους» , πιστεύει η κα Μάρτιν.
Μετέφρασε ένα ποίημα του 11ου αιώνα από τον Minomoto no Kunizane, το οποίο μεταγράφηκε σε έναν κρεμαστό πάπυρο και διακοσμήθηκε με χρυσό και ασήμι τον 13ο αιώνα από τον Fujiwara no Tameie.
Σταμάτησες να με επισκέπτεσαι από εκείνη τη θυελλώδη μέρα Σαν τον ιστό της αράχνης, που είναι έτοιμος να σπάσει, Είναι η αγάπη σου εύθραυστη;
Τα κεραμικά της γκαλερί Zetterquist
Τα μάτια του συλλέκτη Έρικ Ζέττερκιστ [Eric Zetterquist] έλαμπαν πίσω από τα σκούρα γυαλιά του με τον χοντρό σκελετό, καθώς μιλούσε για τα «ζωντανά υαλώματα» των κεραμικών της δυναστείας Σονγκ (960-1276):
Τα κεραμικά Σονγκ είναι «ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρώπινης ιστορίας της τέχνης» , δήλωσε ο κος Ζέττερκιστ για τα έργα τα εμπνευσμένα από τον Βουδισμό. «Αποτελούν απόσταγμα της φόρμας και της ψυχής των υαλωμάτων, στο υψηλότερο επίπεδο.»
Εξήγησε επίσης ότι η καθαρή λευκή πορσελάνη, για την οποία είναι φημίζεται η Κίνα, δημιουργήθηκε τον 14ο αιώνα, μετά από αιώνες προσπάθειας να δημιουργηθεί ένα λευκό μέσον που να μπορεί να ανταγωνιστεί την καθαρότητα του λευκού νεφρίτη.
Οι «Χοντρές Κυρίες»του Θάρρους και της Χαράς
Η συλλογή Θάρρος και Χαρά (Courage and Joy) περιλαμβάνει ένα σπάνιο ζευγάρι Χοντρών Κυριών. Η ιστορία λέει ότι μετά τον αυτοκράτορα της Δυναστείας Τανγκ Σουανζόνγκ [Xuanzong, 713-756], ο οποίος είχε για ευνοούμενή του μια παχουλή παλλακίδα, οι ‘γεμάτες’ φιγούρες έγιναν της μόδας στην Αυλή, εξηγεί ο Τζο-Χυν Γιανγκ.
Ο Γιανγκ μίλησε επίσης αναλυτικά για τη δημιουργία των κεραμικών της συλλογής Θάρρος και Χαρά – τον τρόπο με τον οποίο το γάνωμα στάζει, ραγίζει και συρρικνώνεται με διάφορους τρόπους.
«Όταν καταλαβαίνουμε το τεχνικό κομμάτι, όταν καταλαβαίνουμε τι χρειάζεται για την κατασκευή του, καταλαβαίνουμε καλύτερα αυτό που κοιτάμε – αυτό δημιουργεί το συνολικό άθροισμα του αισθητικού αποτελέσματος του έργου», δήλωσε ο Γιανγκ.
Βουδιστικά έργα των Dalton και Somare
Ο βουδισμός είναι ένα κοινό θέμα στις συλλογές ασιατικής τέχνης.
Ο Λεονάρντο Βιγκορέλι περιέγραψε ένα άγαλμα του Βούδα από τα τέλη του 9ου-αρχές του 10ου αιώνα, που κατασκευάστηκε κοντά στη γενέτειρα του Βούδα, στα σύνορα της Ινδίας και του Νεπάλ. Αποτελεί παράδειγμα της εικονογραφίας που είναι γνωστή ως «Βούδας και σύντροφοι», με δύο αγγέλους πάνω και δύο μποντισάτβες που κρατούν μπλε άνθη λωτού κάτω. Επεσήμανε μια πατίνα στα πόδια του Βούδα, [που είχε δημιουργηθεί] από το άγγιγμα των πιστών.
«Η βουδιστική εικονογραφία είναι τόσο όμορφη, ειρηνική και ελκυστική», δήλωσε ο κος Βιγκορέλι. «Κατά κάποιο τρόπο, είναι πιο αγνή από την αγγλική εικονογραφία.»
