Τα προγράμματα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν έχουν τύχει σημαντικής υποστήριξης εδώ και δεκαετίες από Κινέζους υπηκόους, υπονομεύοντας κατ’ επανάληψη τις διεθνείς κυρώσεις που στοχεύουν στο πυρηνικό και πυραυλικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Παρά την πληθώρα νομικών και διπλωματικών μέτρων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες για τον περιορισμό των εξαγωγών και τη διατήρηση συμφωνιών μη διάδοσης, κατηγορητήρια αμερικανικών δικαστηρίων και κυβερνητικά έγγραφα αποκαλύπτουν ότι κινεζικά επιχειρηματικά δίκτυα εξακολουθούν να διοχετεύουν στο Ιράν καθοριστικής σημασίας προϊόντα για τη βιομηχανία πυραύλων.
Κατά την πρόσφατη 12ήμερη σύρραξη με το Ισραήλ, το Ιράν έκανε ιδιαίτερα ευρεία χρήση της δύναμης βαλλιστικών πυραύλων του, εξαπολύοντας μαζικές επιθέσεις σε ισραηλινές πόλεις ως αντίποινα για ισραηλινά πλήγματα σε ιρανικές αντιαεροπορικές άμυνες, το πυρηνικό πρόγραμμα και κορυφαίους ιρανούς στρατιωτικούς αξιωματούχους.
Παρότι δεκάδες πύραυλοι αναχαιτίστηκαν από την ισραηλινή αεράμυνα, αρκετοί κατάφεραν να την διαπεράσουν, προκαλώντας 30 θανάτους, χιλιάδες τραυματισμούς και εκτεταμένες καταστροφές.
Ο πόλεμος ξέσπασε στις 13 Ιουνίου και έληξε με εκεχειρία υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, στις 24 Ιουνίου, αφήνοντας πίσω του πάνω από 1.000 Ιρανούς νεκρούς, κυρίως στρατιωτικούς και κυβερνητικούς παράγοντες.
Σε σχετική ερώτηση της ισραηλινής εφημερίδας Israel Hayom, το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών αρνήθηκε ότι μετέφερε στρατιωτικό εξοπλισμό στο Ιράν μετά τη σύρραξη. Ωστόσο, ο πρέσβης του Ισραήλ στις ΗΠΑ, Γιεχιέλ Λάιτερ, εξέφρασε ανησυχίες ότι η Κίνα ενδέχεται να συνδράμει την Τεχεράνη στην ανασυγκρότηση των πυραυλικών δυνατοτήτων της μετά τις απώλειές της.
Από την εδραίωση του ισλαμικού καθεστώτος το 1979, το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας υπήρξε βασικός σύμμαχος των ιρανικών ατομικών και πυραυλικών φιλοδοξιών, παρέχοντας κρίσιμη τεχνογνωσία και υλικά ήδη από τη δεκαετία του 1980, όπως καταγράφουν εκτενώς δυτικές κυβερνητικές αναφορές.
Το 1985 και το 1990, υπογράφηκαν μυστικά συμφωνητικά πυρηνικής έρευνας μεταξύ Κίνας και Ιράν, των οποίων οι λεπτομέρειες αποκαλύφθηκαν με την πάροδο των ετών, σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής Επιθεώρησης Ασφαλείας ΗΠΑ-Κίνας για τη συνεργασία Κίνας–Ιράν στον πυρηνικό τομέα.
Το Πυρηνικό Συγκρότημα του Ισφαχάν στη νοτιοδυτική χώρα, που υπήρξε και στόχος πυραυλικών πληγμάτων Ισραήλ και ΗΠΑ στην πρόσφατη κρίση, υλοποιήθηκε με κινεζική συμβολή.
Το Ιράν διαθέτει σήμερα μεγάλη γκάμα πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς, όπως τα συστήματα Σαχάμπ-3, Γκατζάρ και Καραμσάρ. Πριν από τον πόλεμο με το Ισραήλ, η Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ εκτιμούσε ότι το ιρανικό οπλοστάσιο περιελάμβανε πάνω από 3.000 βαλλιστικούς πυραύλους.
Η διαχείριση του στρατηγικού αυτού οπλοστασίου ανήκει στους Φρουρούς της Επανάστασης, το παραστρατιωτικό σώμα που βρίσκεται υπό βαριές κυρώσεις για υποτιθέμενη στήριξη τρομοκρατικών και αντάρτικων δραστηριοτήτων του Ιράν στη Μέση Ανατολή και αλλού.
Οι βαλλιστικοί πύραυλοι αποτελούν ζωτικό πυλώνα όχι μόνον για το σενάριο απόκτησης πυρηνικών από την Τεχεράνη, αλλά και για την άμυνα του ιρανικού καθεστώτος συνολικά.
Καρλ Λι και το κινεζο-ιρανικό δίκτυο διάδοσης
Αν και η Κίνα δεν κατηγορείται πάντα ευθέως για απευθείας πωλήσεις οπλικών συστημάτων στην Τεχεράνη, τροφοδοτεί το Ιράν με κρίσιμα υλικά, όπως εξαρτήματα πυραύλων και καύσιμα πυραύλων, σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές πληροφοριών.
Κομβικό πρόσωπο στο δίκτυο αυτό είναι ο Λι Φανγκγουέι, γνωστός ως Καρλ Λι, ο οποίος από τις αρχές του 2000 εντοπίζεται από τις αμερικανικές υπηρεσίες ως βασικός προμηθευτής υλικών διπλής χρήσης—πολιτικής και στρατιωτικής—για το ιρανικό πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων. Το όνομά του παραμένει στη λίστα των πλέον καταζητούμενων του FBI.
Το 2014, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ του άσκησε δίωξη με επτά κατηγορίες στο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Νέας Υόρκης, συμπεριλαμβανομένης της συνωμοσίας για παραβίαση του Νόμου για τις Διεθνείς Έκτακτες Οικονομικές Εξουσίες, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, απάτης μέσω διαδικτύου και παράκαμψης κυρώσεων.
Τα περιουσιακά στοιχεία του στις ΗΠΑ δεσμεύτηκαν, ενώ εκκρεμεί επικήρυξη $5 εκατομμυρίων για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψή του ή καταδίκη.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης υποστηρίζει ότι ο Λι, καταγόμενος από τη βορειοανατολική Κίνα, αξιοποίησε δεκάδες εικονικές εταιρείες για να αποκρύψει συναλλαγές με τους Οργανισμούς Αμυντικής και Αεροδιαστημικής Βιομηχανίας του Ιράν, που δραστηριοποιούνται στα πυραυλικά και πυρηνικά προγράμματα της χώρας.
Οι εταιρείες του παρέδιδαν γυροσκόπια, μαραϊνγκ-στιλ, κράματα αλουμινίου υψηλών προδιαγραφών και ειδικό γραφίτη, όλα υλικά υπό αυστηρό έλεγχο στις διεθνείς εξαγωγές πυραυλικής τεχνολογίας.
Απόρρητα διπλωματικά τηλεγραφήματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που διέρρευσαν μέσω WikiLeaks, φανερώνουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Αμερικανοί διπλωμάτες στην προσπάθεια να πείσουν το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας να λάβει μέτρα κατά του Λι και του κυκλώματός του.
Σύμφωνα με τηλεγράφημα του Μαρτίου 2008, ο Ουάνγκ Ντασούε, αρμόδιος του κινεζικού Υπουργείου Εξωτερικών για θέματα ελέγχου εξοπλισμών, ανέφερε μία «περίπλοκη, διατμηματική έρευνα» εις βάρος του Λι, προσθέτοντας ότι το Πεκίνο σχεδόν αδυνατούσε να συγκεντρώσει αδιάσειστα στοιχεία για τις κατηγορούμενες παρανομίες του.
Ο Ουάνγκ χαρακτήρισε τον Λι «πανέξυπνο», επισημαίνοντας πως εκμεταλλευόταν τα γκρίζα σημεία της κινέζικης νομοθεσίας για τα είδη διπλής χρήσης, δυσχεραίνοντας τις έρευνες για την απόδειξη ενοχής.
Το 2023, το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης προχώρησε σε άσκηση κατηγοριών και κατά του Ζάο Σιανγκτζιάο, γνωστού και ως Ζου Χάνσεν, Κινέζου υπηκόου συνδεδεμένου με την εταιρεία Sinotech Dalian Carbon and Graphite Manufacturing Corporation, η οποία ανήκει στο δίκτυο του Καρλ Λι. Ο Ζάο φέρεται να εξήγαγε ειδικό γραφίτη ισοστατικής πίεσης—υλικό ζωτικής σημασίας για την κατασκευή πυραυλικών κεφαλών και ακροφυσίων πυραύλων—προς το Ιράν μεταξύ 2019 και 2022.
Δίκτυα απάτης, εταιρείες βιτρίνα και το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα
Η δίωξη κατά του Ζάο τονίζει πως, ακόμη και μια δεκαετία μετά τις διώξεις Λι, το δίκτυο παραμένει ενεργό και βαθιά ριζωμένο σε ευαίσθητες αλυσίδες εφοδιασμού.
Οι αμερικανικές αρχές αναφέρουν ότι ο Ζάο χρησιμοποιούσε πλαστά τιμολόγια, εταιρείες-βιτρίνες όπως η Lexing International Trade Company, και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ για να παρακάμπτει τις κυρώσεις. Τμήματα του πρωταρχικού κυκλώματος Λι λειτουργούν ακόμη, παρά τις κυρώσεις της Υπηρεσίας Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων των ΗΠΑ (OFAC) εις βάρος της Sinotech Dalian ήδη από το 2014.
Έκθεση του King’s College London το 2018 αποκάλυψε ότι ο Λι χρησιμοποιούσε συστηματικά μέλη της οικογένειάς του, ζώντα και νεκρά, για την ίδρυση νέων εταιρειών.
Πολλά συγγενικά πρόσωπα εμφανίζονται ως νόμιμοι εκπρόσωποι και εμπορικοί πράκτορες σε ένα δίκτυο οκτώ εταιρειών-βιτρινών, πολλές εκ των οποίων διατηρούν άμεσες συναλλαγές με το Ιράν και εξακολουθούν να ελέγχονται από τον ίδιο.
Παρότι το Πεκίνο διατείνεται πως επιβάλει αυστηρούς ελέγχους στην εξαγωγή στρατιωτικών αγαθών και προωθεί τη μη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής, αρνείται συστηματικά να εκδόσει τον Λι ή να εμποδίσει αυτόν και το δίκτυό του να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους.
Μετά το κατηγορητήριο του 2014, το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών απάντησε ότι «η Κίνα αντιτίθεται έντονα στην επιβολή μονομερών κυρώσεων των ΗΠΑ βάσει της εθνικής τους νομοθεσίας». Σε ερωτήσεις σχετικά με πληροφορίες για κινεζικές παραδόσεις αντιαεροπορικών συστημάτων στο Ιράν έπειτα από την εκεχειρία της 24ης Ιουνίου με το Ισραήλ, η πρεσβεία της Κίνας στο Ισραήλ υποστήριξε ότι το Πεκίνο τηρεί «περιεκτική και υπεύθυνη στάση» όσον αφορά τις εξαγωγές στρατιωτικού και διπλής χρήσης εξοπλισμού, τονίζοντας και τη θέση του ως μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Σε συνέντευξή του στη VOA, ο Λάιτερ εκτίμησε ότι τα ισραηλινά πλήγματα κατά τη 12ήμερη σύρραξη προκάλεσαν ουσιαστική ζημιά στο ιρανικό πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων, ακόμη και σε τρέχοντα σχέδια ανάπτυξης διηπειρωτικών πυραύλων που θα μπορούσαν να πλήξουν τις ΗΠΑ.
Επικαλέστηκε εκτίμηση της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Πληροφοριών των ΗΠΑ, σύμφωνα με την οποία η Τεχεράνη θα μπορούσε να κατασκευάσει ICBM αξιοποιώντας τη γνώση των πυραυλικών εκτοξευτών, εφόσον το αποφασίσει.
«Τερματίσαμε αυτό το πρόγραμμα. Υπονομεύσαμε ολόκληρη τη βιομηχανία τους», δήλωσε ο Λάιτερ, προσθέτοντας ότι τμήματα του σχεδίου ICBM καταστράφηκαν. «Το μόνο που απομένει είναι να διασφαλίσουμε ότι η Κίνα ή άλλοι κακόβουλοι δρώντες δεν θα βοηθήσουν στην ανασύνταξή του.»
