Μήνας: Φεβρουάριος 2025

Η υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Πένι Γουόνγκ, υπερασπίστηκε την αντίδραση της κυβέρνησης στην είσοδο πολεμικών πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού της Κίνας (Peoples Liberation Army-Navy-PLA-N) στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) της Αυστραλίας, κατά τη διάρκεια ακρόασης στη Γερουσία στις 27 Φεβρουαρίου.

Η Γουόνγκ τόνισε ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης είναι «ψύχραιμη και συνεπής, όχι απερίσκεπτη και αλαζονική», καθώς γινόταν εμφανές πως η ομάδα των τριών πολεμικών πλοίων της Κίνας πραγματοποιούσε περίπλου της αυστραλιανής ηπείρου. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Αυστραλίας ανέφεραν ότι τα πλοία βρίσκονταν στη νότια Μεγάλη Αυστραλιανή Πεδιάδα, έχοντας προηγουμένως διασχίσει την ανατολική ακτή της χώρας και εκτελέσει ασκήσεις με πραγματικά πυρά στη Θάλασσα της Τασμανίας.

Υπό την πίεση του εκπροσώπου της αντιπολίτευσης για θέματα Εσωτερικών, Τζέιμς Πάτερσον, η υπουργός Εξωτερικών επισήμανε πως η κυβερνητική προσπάθεια σταθεροποίησης των σχέσεων με την Κίνα δεν σήμαινε ότι δεν θα προέκυπταν προβλήματα. Διευκρίνισε ότι στόχος ήταν η ύπαρξη απευθείας διαλόγου με το Πεκίνο για τη διαχείριση αναπόφευκτων διαφορών, χωρίς αυτές να διαταράσσουν τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών.

Αποκάλυψε επίσης ότι είχε θέσει το ζήτημα στον Κινέζο ομόλογό της, Ουάνγκ Γι, στο περιθώριο της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών της G20 στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Σύμφωνα με την ίδια, είχε εκφράσει τη βαθιά ανησυχία της για το γεγονός ότι η Κίνα δεν είχε ενημερώσει εγκαίρως την Αυστραλία για τις δραστηριότητες των πολεμικών της πλοίων, κάτι που δεν ανταποκρινόταν στις προσδοκίες της κυβέρνησης.

Αντιπαράθεση με την αντιπολίτευση

Η Γουόνγκ αντέκρουσε επίσης τις κατηγορίες του Πάτερσον, υποστηρίζοντας πως η αντιπολίτευση εκμεταλλευόταν το ζήτημα για πολιτικά οφέλη. Επικαλέστηκε το γεγονός ότι ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Πίτερ Ντάτον, είχε ζητήσει επίσημη ενημέρωση από την κυβέρνηση μόλις τέσσερις ημέρες μετά το περιστατικό, αφήνοντας να εννοηθεί ότι αν το θέμα ήταν τόσο σημαντικό για τον ίδιο, θα είχε κινηθεί γρηγορότερα.

Παράλληλα, κατηγόρησε την προηγούμενη κυβέρνηση του Συνασπισμού ότι είχε αφήσει «ένα τεράστιο κενό στον Ειρηνικό» και υποστήριξε πως η Κίνα θα συνέχιζε να δρα με τον δικό της τρόπο, όπως και ο Ντάτον δεν θα σταματούσε να υιοθετεί πολεμοχαρή ρητορική. Υπενθύμισε παλαιότερη δήλωση του αρχηγού της αντιπολίτευσης, σύμφωνα με την οποία θεωρούσε αδιανόητο η Αυστραλία να μην εμπλακεί σε πόλεμο.

Επιπλέον, η υπουργός Εξωτερικών κατηγόρησε τον Ντάτον για αντιφατική στάση, καθώς, όπως είπε, από τη μία εμφανιζόταν «φιλοκινεζικός» ενώπιον των ψηφοφόρων του στις εκλογικές περιφέρειες Μένζις και Μπένελονγκ, και από την άλλη χρησιμοποιούσε επιθετική ρητορική στην Καμπέρα. Αναφέρθηκε επίσης στην προεκλογική τακτική του Συνασπισμού, κατηγορώντας τον για αδιαφορία ως προς τις συνέπειες που είχαν οι ενέργειές του στους Αυστραλούς εξαγωγείς και στην κινεζοαυστραλιανή κοινότητα.

Υπενθύμισε ότι το 2020, όταν η αυστραλιανή κυβέρνηση είχε ζητήσει διεθνή έρευνα για την προέλευση της COVID-19, το Πεκίνο είχε επιβάλει κυρώσεις ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αυστραλιανά προϊόντα και είχε διακόψει τη διπλωματική επικοινωνία με την κυβέρνηση Μόρισον. Σημείωσε ότι η απαγόρευση της Huawei από το δίκτυο 5G, καθώς και η παρεμπόδιση κινεζικών επενδύσεων σε κρίσιμους τομείς, είχαν εντείνει την ένταση μεταξύ των δύο χωρών. Αναφέρθηκε επίσης στην επιρροή της Κίνας μέσω της κινεζικής εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης WeChat, γεγονός που είχε επηρεάσει αρνητικά την εκλογική απόδοση του Φιλελεύθερου Κόμματος στις εκλογές του 2022 καθώς η κινεζική διασπορά απομακρύνθηκε από το κόμμα.

Αμφισβητήσεις για την άσκηση με πραγματικά πυρά

Η αντιπολίτευση αύξησε την πίεση στην κυβέρνηση σχετικά με τις επίσημες δηλώσεις που είχαν γίνει για την άσκηση των κινεζικών πολεμικών πλοίων, καθώς υπήρχαν διαφορές ανάμεσα σε αυτές και στις αναφορές του Υπουργείου Άμυνας.

Στις 26 Φεβρουαρίου, ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζε είχε δηλώσει πως οι πολιτικές και στρατιωτικές υπηρεσίες ενημερώθηκαν περίπου την ίδια στιγμή. Ωστόσο, ο αρχηγός των Αυστραλιανών Ενόπλων Δυνάμεων, Ντέιβιντ Τζόνστον, αποκάλυψε ότι η πρώτη ειδοποίηση προήλθε από την Airservices Australia και ότι η ενημέρωση από τον στρατό της Νέας Ζηλανδίας ήρθε μία ώρα αργότερα.

Ο Ντάτον επέκρινε τον πρωθυπουργό για αντιφατικές δηλώσεις, υποστηρίζοντας ότι είτε είχε ελλιπή ενημέρωση, είτε «επινόησε τα γεγονότα», είτε δεν είχε τον έλεγχο της κατάστασης.

Επιπλέον, τέθηκαν αμφιβολίες για το αν όντως πραγματοποιήθηκε η άσκηση με πραγματικά πυρά. Ο υπουργός Άμυνας Ρίτσαρντ Μαρλς δήλωσε στο ABC ότι η κυβέρνηση δεν ήταν ακόμη βέβαιη αν η άσκηση πραγματοποιήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου ή αν τα κινεζικά πλοία είχαν απλώς ανακοινώσει την πρόθεσή τους να τη διεξάγουν.

Νεοζηλανδική φρεγάτα που παρακολουθούσε την κινεζική ναυτική δύναμη ανέφερε ότι είχε παρατηρήσει συμπεριφορά «συμβατή με άσκηση πραγματικών πυρών», καθώς τα πλοία ανέπτυξαν και ανέκτησαν έναν πλωτό στόχο. Ωστόσο, ούτε οι ένοπλες δυνάμεις της Αυστραλίας ούτε της Νέας Ζηλανδίας είχαν καταφέρει να επιβεβαιώσουν αν όντως πραγματοποιήθηκαν πυρά.

Ο Νεοζηλανδός υπουργός Εξωτερικών, Γουίνστον Πίτερς, εξέφρασε την άποψη ότι η συνάντησή του με τον Ουάνγκ ενδέχεται να οδήγησε το Πεκίνο στο να εξετάσει το ζήτημα της έγκαιρης ενημέρωσης των συμμάχων του. Δήλωσε ότι έθεσε το θέμα στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών από την υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας το 2008 και εξέφρασε την πεποίθηση ότι η Κίνα εξετάζει τρόπους για να διορθώσει αυτή την αποτυχία στο μέλλον.

Του Rex Widerstrom

Υπό την πίεση του Ντόναλντ Τραμπ, οι αρχές του Μεξικού προχώρησαν στην έκδοση 29 φερόμενων ως διακινητών ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένου βαρόνου καταζητούμενου από την Ουάσιγκτον εδώ και σαράντα χρόνια για τη δολοφονία αμερικανού πράκτορα της δίωξης ναρκωτικών στο Μεξικό το 1985.

Ο Ραφαέλ Κάρο Κιντέρο, 72 ετών, ο οποίος εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη, βρισκόταν για τέσσερις δεκαετίες ανάμεσα στους «πλέον καταζητούμενους από τη DEA φυγόδικους», ανέφερε ο υπηρεσιακός επικεφαλής της ομοσπονδιακής υπηρεσίας δίωξης ναρκωτικών (DEA) σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης (DOJ) κι εκφράζει ικανοποίηση για τον νέο συσχετισμό ισχύος που δημιουργεί κατ’ αυτό ο πρόεδρος Τραμπ.

Οι 29 μεξικανοί υπήκοοι που εκδόθηκαν είναι αντιμέτωποι με ποινές ισόβιας κάθειρξης για σειρά κακουργημάτων στις ΗΠΑ (διακίνηση ναρκωτικών, φόνους, οπλοχρησία, ξέπλυμα χρήματος…), σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Ο Κάρο Κιντέρο και ακόμη πέντε πρόσωπα που εκδόθηκαν διατρέχουν κίνδυνο να τους επιβληθεί ως ακόμη και η ποινή του θανάτου, πάντα σύμφωνα με την ανακοίνωση. Ωστόσο, η διμερής συμφωνία έκδοσης απαγορεύει την εκτέλεση της θανατικής ποινής, δυνάμει εγγυήσεων που έχουν δοθεί από τις ΗΠΑ στο Μεξικό.

Ο «Ντον Ράφα» αναμένεται να οδηγηθεί ενώπιον της δικαιοσύνης ιδίως για «τη φερόμενη εμπλοκή του στην απαγωγή και στον φόνο» του ειδικού πράκτορα της DEA Ενρίκε «Κίκι» Καμαρένα το 1985 στο Μεξικό, σύμφωνα με το FBI.

Ο «Κίκι» Καμαρένα, αμερικανός με μεξικανική καταγωγή, απήχθη, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από το καρτέλ στη Γουαδαλαχάρα, όπως εξάλλου παρουσιάζεται στη σειρά «Narcos Mexico» που γυρίστηκε για λογαριασμό της πλατφόρμας Netflix.

Η έκδοσή του αποτελεί «νίκη για την οικογένεια Καμαρένα», αναφέρει η ανακοίνωση του DOJ.

Ο Κάρο Κιντέρο συνελήφθη εκ νέου τη 15η Ιουλίου 2022· είχε απελευθερωθεί το 2013, με απόφαση της μεξικανικής δικαιοσύνης, εξαιτίας διαδικαστικών σφαλμάτων.

Οι μεξικανικές αρχές προχώρησαν ακόμη στην έκδοση του Αντόνιο Οσεγκέρα Σερβάντες, αδελφού του Νεμέσιο Οσεγκέρα Σερβάντες, του ηγέτη του καρτέλ Νέα Γενιά του Χαλίσκο, ενός από τα έξι που πρόσφατα αναγορεύτηκαν με εκτελεστικό διάταγμα του προέδρου Τραμπ «τρομοκρατικές» οργανώσεις.

Ακόμη εκδόθηκαν τα αδέλφια Μιγκέλ Άνχελ και Όσκαρ Ομάρ Τρεβίνο, του διαβόητου καρτέλ «Ζ», που δρα κατά μήκος των συνόρων με μεθόδους εξαιρετικά βάρβαρες. Το καρτέλ «Σέτας» πιστεύεται πως ίδρυσαν πρώην μέλη των ειδικών δυνάμεων.

Πολλοί από τους φερόμενους ως διακινητές ναρκωτικών που εκδόθηκαν είναι μέλη μεξικανικών καρτέλ που ο Ντόναλντ Τραμπ πρόσθεσε την περασμένη εβδομάδα σε κατάλογο «τρομοκρατικών» οργανώσεων που χαρακτηρίζονται απειλή για τις ΗΠΑ.

«Όπως κατέστησε σαφές ο πρόεδρος Τραμπ, τα καρτέλ είναι τρομοκρατικές οργανώσεις και το υπουργείο Δικαιοσύνης είναι αφοσιωμένη στην καταστροφή των καρτέλ και των διεθνικών συμμοριών», τόνισε στην ανακοίνωση η υπουργός Δικαιοσύνης Παμ Μπόντι.

Στην ανακοίνωση εκφράζεται ικανοποίηση για το ότι ο Λευκός Οίκος «διαπραγματεύεται από θέση ισχύος».

Η ομαδική έκδοση, σπάνια εξέλιξη, καταγράφεται υπό την πίεση του αμερικανού προέδρου, ο οποίος απειλεί να προχωρήσει στην επιβολή δασμών 25% στα μεξικανικά προϊόντα από την Τρίτη 4η Μαρτίου, κρίνοντας ότι οι αρχές του Μεξικού δεν έχουν κάνει αρκετά στον αγώνα εναντίον της διακίνησης ναρκωτικών και της παράνομης μετανάστευσης.

Πάνω από το 80% των προϊόντων που εξάγονται από το Μεξικό έχουν προορισμό την αγορά των ΗΠΑ.

Η έκδοση εγγράφεται «στο πλαίσιο των συντονισμένων ενεργειών, της συνεργασίας και της διμερούς αμοιβαιότητας, με σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας των δυο εθνών», σημειώνει κοινή ανακοίνωση της εισαγγελίας και της γραμματείας (σ.σ. του υπουργείου) Ασφάλειας.

Στελέχη της μεξικανικής κυβέρνησης βρίσκονταν χθες στην Ουάσιγκτον στο πλαίσιο προσπάθειας να αποφευχθεί να γίνει πραγματικότητα η απειλή του Ντόναλντ Τραμπ πως θα προχωρήσει στην επιβολή δασμών. Είχαν συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και άλλα στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ.

Οι μεξικανικές αρχές ανακοίνωσαν με την ευκαιρία «συντονισμένες ενέργειες» για την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και όπλων.

Σκοπός είναι να «μειωθούν οι θάνατοι και στις δυο χώρες εξαιτίας της χρήσης παράνομης φαιντανύλης» στις ΗΠΑ και «της χρήσης πυροβόλων όπλων που διακινούνται παράνομα» προς το Μεξικό, σύμφωνα με ανακοίνωση της γραμματείας (του υπουργείου) Εξωτερικών της χώρας.

Οι αρχές του Μεξικού, που επικρίνονται συχνά από την Ουάσιγκτον, έχουν καταθέσει προσφυγή στη δικαιοσύνη των ΗΠΑ εναντίον κατασκευαστριών όπλων που κατηγορούν πως τροφοδοτούν τη βία των καρτέλ των ναρκωτικών.

Στις αρχές του Φεβρουαρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέβαλε την επιβολή των τελωνειακών δασμών για έναν μήνα κατόπιν τηλεφωνικής συνδιάλεξης με την ομόλογό του Κλαούδια Σέινμπαουμ, κατά τη διάρκεια της οποίας η αρχηγός του μεξικανικού κράτους συμφώνησε να αναπτύξει 10.000 επιπλέον στρατιωτικούς στην περιοχή των συνόρων με τις ΗΠΑ.

Το Μεξικό δεν θα αποδεχτεί καμιά αμερικανική «εισβολή» στην επικράτειά του με πρόσχημα τον αγώνα εναντίον της διακίνησης ναρκωτικών, προειδοποίησε η πρόεδρος Σέινμπαουμ όταν ο Ντόναλντ Τραμπ αναγόρευσε «τρομοκρατικές» οργανώσεις τα καρτέλ.

Από την πλευρά τους, οι μεξικανικές αρχές ζητούν οι ΗΠΑ να προχωρήσουν στην έκδοση επίσης διαβόητου ηγέτη του υποκόσμου, του Ισμαέλ «Ελ Μάγιο» Σαμπάδα, συνιδρυτή του καρτέλ Σιναλόα, μαζί με τον Χοακίν «Ελ Τσάπο» Γκουσμάν.

Ο Σαμπάδα συνελήφθη την 25η Ιουλίου στο Τέξας, όπου έφθασε με αεροσκάφος που είχε απογειωθεί από το Μεξικό. Κατηγορεί έναν από τους γιους του «Τσάπο» πως οργάνωσε τη σύλληψή του από τις αμερικανικές αρχές. Το γεγονός έχει προκαλέσει εξαιρετικά αιματηρή σύγκρουση φραξιών της συμμορίας στην ομώνυμη μεξικανική πολιτεία.

Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) Αμπντουλάχ Οτσαλάν κάλεσε σήμερα την οργάνωση που ο ίδιος δημιούργησε το 1978 να καταθέσει τα όπλα της και απηύθυνε έκκληση για επίλυση του κουρδικού ζητήματος στην Τουρκία μέσω της «ειρήνης και της δημοκρατίας».

Το μήνυμα του Οτσαλάν ανέγνωσαν σε συνέντευξη στην Κωνσταντινούπολη τα μέλη της διευρυμένης αντιπροσωπείας του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών και Ισότητας (DEM) που τον επισκέφθηκε νωρίτερα στο νησί-φυλακή Ιμραλί της Προποντίδας, όπου κρατείται τα τελευταία 26 χρόνια.

«Συγκαλέστε το συνέδριό σας και αποφασίστε, όπως θα έκανε εθελοντικά κάθε σύγχρονη κοινότητα και κόμμα του οποίου η ύπαρξη δεν έχει καταργηθεί βίαια, ότι όλες οι ομάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα και το ΡΚΚ πρέπει να διαλυθεί. Στέλνω τους χαιρετισμούς μου σε όλους εκείνους που πιστεύουν στη συνύπαρξη και προσβλέπουν στο κάλεσμά μου: το ΡΚΚ πρέπει να αυτοδιαλυθεί. Όλες οι ομάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα» αναφέρει ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν.

Ο ίδιος σημειώνει ότι το κάλεσμα του αρχηγού του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) Ντεβλέτ Μπαχτσελί, η βούληση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η θετική ανταπόκριση των άλλων πολιτικών κομμάτων στο κάλεσμα αυτό «δημιούργησαν ένα περιβάλλον στο οποίο κάλεσα να καταθέσουν τα όπλα και αναλαμβάνω την ιστορική ευθύνη για το κάλεσμα αυτό».

Σε άλλο σημείο της ανακοίνωσής του ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν κάνει μία αναδρομή στην ιστορική συνύπαρξη των Κούρδων και των Τούρκων και τους λόγους για τους οποίους η συνύπαρξη αυτή κατέστη εύθραυστη: «Σε περισσότερα από χίλια χρόνια ιστορίας, οι τουρκικές και κουρδικές σχέσεις έχουν καθοριστεί στο πλαίσιο της αμοιβαίας συνεργασίας και συμμαχίας και οι Τούρκοι και οι Κούρδοι θεώρησαν απαραίτητο να παραμείνουν σε αυτή την εθελοντική συμμαχία προκειμένου να διατηρήσουν την ύπαρξή τους και να επιβιώσουν έναντι ηγεμονικών δυνάμεων».

«Τα τελευταία 200 χρόνια του καπιταλιστικού εκσυγχρονισμού σημαδεύτηκαν κυρίως από τον στόχο της διάλυσης αυτής της συμμαχίας. Οι εμπλεκόμενες δυνάμεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση αυτού του στόχου σύμφωνα με τα ταξικά τους συμφέροντα. Η διαδικασία αυτή επιταχύνθηκε με τις μονιστικές ερμηνείες της (σ.σ. Τουρκικής) Δημοκρατίας. Σήμερα, το κύριο καθήκον είναι η αναδιάρθρωση της ιστορικής σχέσης, η οποία έχει καταστεί εξαιρετικά εύθραυστη, χωρίς να αποκλείεται το πνεύμα της αδελφοσύνης και του σεβασμού των πεποιθήσεων».

Η αναφορά του Οτσαλάν στις «μονιστικές ερμηνείες της Δημοκρατίας» σχετίζεται με την κυρίαρχη αντίληψη των ιδρυτικών αρχών της Τουρκικής Δημοκρατίας περί ύπαρξης ενός έθνους, του τουρκικού, και της άρνησης της αποδοχής της κουρδικής ταυτότητας.

Στη συνέχεια της ανακοίνωσης ο Οτσαλάν επισημαίνει: «Η ανάγκη για μια δημοκρατική κοινωνία είναι αναπόφευκτη. Το ΡΚΚ, η μακροβιότερη και πιο εκτεταμένη εξέγερση και ένοπλη δράση στην ιστορία της (σ.σ. Τουρκικής) Δημοκρατίας, βρήκε κοινωνική βάση και υποστήριξη μόνο επειδή οι δίαυλοι της δημοκρατικής πολιτικής ήταν κλειστοί. Το αναπόφευκτο αποτέλεσμα των ακραίων εθνικιστικών παρεκκλίσεων, όπως ένα ξεχωριστό έθνος-κράτος, ομοσπονδία, διοικητική αυτονομία ή πολιτισμικές λύσεις δεν μπορούν να ανταποκριθούν στην ιστορική συγκρότηση της κοινωνίας. Ο σεβασμός των ταυτοτήτων, η ελεύθερη έκφραση, η δημοκρατική αυτοοργάνωση όλων των τμημάτων της κοινωνίας με βάση τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές δομές τους είναι δυνατές μόνο με την ύπαρξη μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ενός δημοκρατικού πολιτικού χώρου», αναφέρει και συνεχίζει.

«Ο δεύτερος αιώνας της Δημοκρατίας μπορεί να εξασφαλίσει μια διαρκή και αδελφική συνέχεια μόνο αν στεφθεί με τη δημοκρατία. Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στη δημοκρατία για την αναζήτηση και την υλοποίηση ενός πολιτικού συστήματος. Η δημοκρατική συναίνεση είναι ο θεμελιώδης δρόμος. Η γλώσσα της εποχής της ειρήνης και της δημοκρατικής κοινωνίας πρέπει να αναπτυχθεί σύμφωνα με αυτή την πραγματικότητα».

Στην αρχή του κειμένου που ανέγνωσε η αντιπροσωπεία του DEM, o Οτσαλάν προβαίνει σε μία αναδρομή στα αίτια της δημιουργίας και της πτώσης του ΡΚΚ: «Το ΡΚΚ γεννήθηκε στον 20ό αιώνα, στην πιο βίαιη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας, εν μέσω δύο παγκόσμιων πολέμων, στη σκιά της εμπειρίας του πραγματικού σοσιαλισμού και του Ψυχρού Πολέμου ανά τον κόσμο. Η απόλυτη άρνηση της κουρδικής πραγματικότητας και ο περιορισμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών -ιδιαίτερα της ελευθερίας της έκφρασης- διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση και την ανάπτυξη του PKK. Όσον αφορά τη θεωρία, το πρόγραμμα, τη στρατηγική και την τακτική που υιοθέτησε, το PKK βρισκόταν κάτω από τη βαριά πραγματικότητα του αιώνα και του συστήματος του υπαρκτού σοσιαλισμού. Η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού στη δεκαετία του 1990 λόγω εσωτερικών δυναμικών, το τέλος της άρνησης της κουρδικής ταυτότητας στη χώρα και οι εξελίξεις στην ελευθερία της έκφρασης αποδυνάμωσαν της σημασία της ίδρυσης του PKK».

Στις 22 Οκτωβρίου πέρυσι, ο πρόεδρος του υπερεθνικιστικού ΜΗΡ και κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, προς έκπληξη των πάντων, είχε καταθέσει πρόταση για αποφυλάκιση του Οτζαλάν, υπό αυστηρά περιοριστικούς όρους αν αυτός αποκηρύξει δημοσίως στην τουρκική Εθνοσυνέλευση την ένοπλη δράση και καλέσει τα μέλη του ΡΚΚ να διαλύσουν την οργάνωση. Ο Οτσαλάν είχε απευθύνει παρόμοια έκκληση και κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης ειρηνευτικής διαδικασίας πριν από μια δεκαετία.

Σε συνέντευξη Τύπου, στο κτίριο της ΕΣΗΕΑ, παρουσιάστηκε από τον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών & Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών το πόρισμα της διερεύνησης του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη, το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023.

Η 180 σελίδων έκθεση παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο του ΕΟΔΑΣΑΑΜ Χρήστο Παπαδημητρίου, τον κο Κώστα Καπετανίδη, προϊστάμενο μονάδας διερευνήσεων ΕΟΔΑΣΑΑΜ, καθώς και τα μέλη της Επιτροπής Διερεύνησης και στελέχη της ERA, Μπαρτ Άκκου και Φαμπρίτσιο Καρπινέλλι.

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, που ξεκίνησε με ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των θυμάτων, όπως τόνισε ο κος Παπαδημητρίου, πρέπει να ζητηθεί μία μεγάλη συγγνώμη στους συγγενείς των νεκρών, οι οποίοι μπήκαν σε έναν μεγάλο αγώνα για να υποκαταστήσουν τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ για την αναζήτηση της αλήθειας και πρόσθεσε ότι οργανισμός έχει στόχο να αναδείξει τη σειρά αβελτηριών, εγκληματικών λαθών και παραλείψεων, επί σειρά ετών.

Στο επίκεντρο της παρουσίασης τέθηκαν τα αίτια που οδήγησαν στην τραγωδία και αφορούν τα ζητήματα ασφαλείας, τις ανθρώπινες ευθύνες, αλλά και τις διαχρονικές αδυναμίες του σιδηροδρόμου, λόγω των ελλείψεων σε πόρους σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά και σε κονδύλια, ενώ βάσει των παρατηρήσεων, όπως υπογραμμίστηκε, δεν υπήρξε ένδειξη ότι ο τεχνικός εξοπλισμός του εμπλεκόμενου τροχαίου υλικού προκάλεσε την πυρόσφαιρα, γεγονός που οδηγεί την επιτροπή σε περαιτέρω διερεύνηση σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού για την ύπαρξη εύφλεκτης ουσίας.

Επιπλέον, σύμφωνα με τον κο Παπαδημητρίου, η σύμβαση 717 θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί από το 2016, γεγονός που θα απέτρεπε το δυστύχημα.

Σημαντική αιτία που οδήγησε στην εθνική τραγωδία ήταν η παρακμή του σιδηροδρομικού συστήματος κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης, ενώ τα 17 σημεία που προτείνει ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ μπορεί να αποτελέσουν ένα στρατηγικό σχέδιο για την ουσιαστική αναβάθμισή του.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Κατά μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ανά χιλιόμετρο γραμμής έχει 2 εργαζόμενους, ενώ στην Ελλάδα έχει 0.5» και πρόσθεσε ότι «επενδύονται ετησίως 170.000 ευρώ μέσο όρο τον χρόνο ανά χιλιόμετρο γραμμής στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα δαπανήθηκαν 20.000 ευρώ το 2020».

Όπως ειπώθηκε, τίθεται θέμα επάρκειας του ανθρώπινου δυναμικού του ΟΣΕ, ενώ δεν υπήρχε μηχανισμός παρακολούθησης της απόδοσης των σταθμαρχών και υπογραμμίστηκε πως «το προσωπικό που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα εργαζόταν με τρόπο πέρα από το ανθρώπινο όριο, με 2 ρεπό το μήνα».

Όπως αναφέρει το πόρισμα, τα περισσότερα θύματα σκοτώθηκαν από τη σύγκρουση, ενώ ο θάνατος 5-7 ατόμων προκλήθηκε από την έκρηξη. Τα σιδηροδρομικά οχήματα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ, μπορούν να προστατεύσουν τους επιβαίνοντες από σύγκρουση με ταχύτητα μέχρι 36χλμ την ώρα.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση σε σχέση με την έκρηξη, οι ερευνητές είπαν πως έλαβαν υπόψη τους όλα τα δεδομένα, συνέκριναν τα στοιχεία και θεωρούν «εξαιρετικά απίθανο» τα έλαια σιλικόνης να προκάλεσαν την πυρόσφαιρα, ενώ έχει ζητηθεί περαιτέρω διερεύνηση από εγκεκριμένα πανεπιστήμια.

Για τις στιγμές μετά το δυστύχημα, ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ διαπιστώνει πως δεν έγινε εφαρμογή επιχειρησιακής περιμέτρου ούτε σωστή χαρτογράφηση του χώρου διερεύνησης, γεγονός που οδήγησε σε απώλεια πληροφοριών απαραίτητων για την κατανόηση των αιτιών και των παραγόντων του ατυχήματος.

Στόχος, σύμφωνα με τα στελέχη του Οργανισμού, είναι το πόρισμα να συμβάλει στην αποτροπή αντίστοιχων δυστυχημάτων στο μέλλον, αλλά και στη δημιουργία ενός σύγχρονου και ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου στη χώρα μας.

Τα βασικά στοιχεία του πορίσματος

Το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023, η επιβατική αμαξοστοιχία IC-62, με 353 επιβάτες, από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη, αναχώρησε από τον σταθμό Λάρισας στις 23:05, με καθυστέρηση 48 λεπτών. Σχεδόν την ίδια ώρα, η εμπορευματική αμαξοστοιχία 63503 αναχώρησε από τον σταθμό Νέων Πόρων με κατεύθυνση προς Λάρισα, επίσης με καθυστέρηση στο προγραμματισμένο δρομολόγιο. Λίγο μετά τις 23:18, οι δύο αμαξοστοιχίες συγκρούστηκαν μετωπικά, με την εμπορευματική να καταγράφει ταχύτητα περίπου 90 km/h ενώ η επιβατική ταξίδευε με ταχύτητα περίπου 150 km/h, και οι δύο εντός των επιτρεπόμενων ορίων ταχύτητας. Η σύγκρουση ήταν τεράστια. Οι δύο μηχανές της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας κατέληξαν στη διπλανή γραμμή και προσέκρουσαν στον κατακόρυφο τοίχο αντιστήριξης, ενώ η μηχανή και το βαγόνι πρώτης θέσης της επιβατικής αμαξοστοιχίας εκτοξεύτηκαν στην άλλη πλευρά της γραμμής, όπου προσγειώθηκαν σε επίπεδο χαμηλότερο από τη γραμμή του τρένου στο έδαφος, και καταστράφηκαν ολοσχερώς. Ακολούθως, μια δεύτερη, σχεδόν μετωπική σύγκρουση σημειώθηκε μεταξύ του βαγονιού του εστιατορίου της επιβατικής αμαξοστοιχίας και της πρώτης πλατφόρμας, φορτωμένης με χαλύβδινα ελάσματα, που ήταν τα επόμενα βαγόνια που ακολουθούσαν στην επιβατική και εμπορευματική αμαξοστοιχία αντίστοιχα. Ακολουθώντας την κατεύθυνση των προπορευόμενων βαγονιών, το βαγόνι του εστιατορίου και το επόμενο βαγόνι δεύτερης θέσης της επιβατικής αμαξοστοιχίας κατέληξαν επίσης στο έδαφος, σε χαμηλότερο επίπεδο. Εν τω μεταξύ, σχηματίστηκε μια τεράστια πυρόσφαιρα, η οποία φαινόταν να κινείται με τον επιβατικό συρμό. Στις πυρκαγιές που προκλήθηκαν στο έδαφος, χαμηλότερα, κάηκαν ολοσχερώς το εστιατόριο και το βαγόνι δεύτερης θέσης.

Συνολικά, πενήντα επτά άτομα, εκ των οποίων έντεκα μέλη του προσωπικού ή των υπεργολάβων που εργάζονταν στην Hellenic Train, έχασαν τη ζωή τους στο δυστύχημα, ογδόντα ένα άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά και ενενήντα εννέα είχαν ελαφρά τραύματα. Ένας σημαντικός αριθμός ατόμων, που εμπλέκονταν άμεσα ή έμμεσα στο δυστύχημα, υπέστη σοκ ή/και ψυχολογικό τραύμα.

Συμπεράσματα της ανάλυσης

Η σύγκρουση της επιβατικής αμαξοστοιχίας IC-62 και της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας 63503 συνέβη επειδή και οι δύο συρμοί κινούνταν σε αντίθετες κατευθύνσεις στην ίδια γραμμή μεταξύ των σταθμών Λάρισας και Νέων Πόρων.

Αιτιώδεις παράγοντες

Ο σταθμάρχης Λάρισας δεν χρησιμοποίησε την αυτοματοποιημένη μέθοδο προκειμένου να ορίσει τη διαδρομή για τον συρμό IC-62 για να φύγει από τον σταθμό Λάρισας προς τα βόρεια, προς Νέους Πόρους, βάσει της οποίας θα είχαν ρυθμιστεί σωστά όλες οι αλλαγές. Αντίθετα, χειρίστηκε τις μεμονωμένες αλλαγές χειροκίνητα και, ενώ το έκανε, ξέχασε να τοποθετήσει τις αλλαγές 118 A/B στην «κύρια» θέση, οδηγώντας έτσι τον συρμό IC-62 προς την αντίθετη κατεύθυνση από την κανονική διαδρομή. Αυτό το λάθος εξακολούθησε να περνάει απαρατήρητο από τον σταθμάρχη μετά από την αναχώρηση του IC-62. 7 Αυτές οι ενέργειες και οι αποφάσεις του σταθμάρχη πρέπει να γίνουν κατανοητές στο δύσκολο επιχειρησιακό πλαίσιο το οποίο είχε να αντιμετωπίσει εκείνο το βράδυ. Δεδομένων των διαθέσιμων στοιχείων, είναι πολύ απίθανο ο σταθμάρχης να είχε την πρόθεση να βάλει τον συρμό IC-62 στην αντίθετη τροχιά.

Ο πίνακας ελέγχου που έπρεπε να χρησιμοποιήσει για τον απομακρυσμένο χειρισμό των αλλαγών μπορεί να είναι εύκολος στη χρήση από πιο έμπειρους σταθμάρχες, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση όταν ο σταθμάρχης δεν είναι αρκετά έμπειρος. Αυτό ίσχυε για τον σταθμάρχη εκείνης της βάρδιας, καθώς ο πίνακας ελέγχου περιείχε χρήσιμες πληροφορίες σε διαφορετικά σημεία, χρησιμοποιήθηκαν εναλλακτικά διαφορετικοί τρόποι λειτουργίας των αλλαγών και δεν υπήρχαν σαφείς γραπτές οδηγίες.

Επιπλέον, ο κανονικός φόρτος εργασίας του επιβαρύνθηκε ιδιαίτερα από μια σειρά πρόσθετων παραγόντων. Υπήρξε μια σειρά από τεχνικές βλάβες, τόσο προσωρινές όσο και πιο μόνιμες, οι οποίες δημιούργησαν πρόσθετες αρμοδιότητες ή δυσχέραναν τα καθήκοντά του. Έπρεπε να αντιμετωπίσει έναν άνευ προηγουμένου αριθμό επικοινωνιών, πολλές από τις οποίες δεν είχαν άμεση σχέση με το καθήκον του να ελέγχει την κυκλοφορία των τρένων. Επιπλέον, ο σχεδιασμός του περιβάλλοντος εργασίας, λόγω της θέσης των διαφόρων μέσων που χρησιμοποιούνται, δεν επιτρέπει τη διεξαγωγή συνομιλιών και ταυτόχρονα την παρακολούθηση της κυκλοφορίας των τρένων. Τέλος, την προσοχή του και την συναισθηματική του κατάσταση, επηρέασε η διόρθωση ενός λάθους που έκανε, όταν προηγουμένως καθόρισε τη διαδρομή για ένα άλλο εισερχόμενο, τοπικό τρένο. Ακολούθως, η άδεια για την αμαξοστοιχία IC-62, να αναχωρήσει από τον σταθμό Λαρίσης προς βορρά, δόθηκε προφορικά από τον σταθμάρχη Λάρισας και δεν επιβεβαιώθηκε μέσω επανάληψης από τους μηχανοδηγούς της IC-62.

Αυτό έμεινε χωρίς αντίδραση από τον σταθμάρχη, αφήνοντας ασαφές το πώς έγινε κατανοητό το μήνυμα από τους μηχανοδηγούς. Αυτή η αλληλουχία δραστηριοτήτων επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τη γενική έλλειψη αυστηρής εφαρμογής της προδιαγεγραμμένης μεθοδολογίας δομημένης επικοινωνίας. Επιπλέον, η μεθοδολογία που ορίζεται στους ελληνικούς κανονισμούς είναι ξεπερασμένη σε σύγκριση με τα πιο πρόσφατα διεθνή πρότυπα. Τέλος, η χρήση ενός ανοιχτού καναλιού ραδιοεπικοινωνίας, όπως συνηθίζεται στους ελληνικούς σιδηροδρόμους, δεν επιτρέπει άμεσες και χωρίς διακοπή επικοινωνίες ασφαλείας μεταξύ σταθμαρχών και μηχανοδηγών.

Εν τέλει ξεπεράστηκε το πιθανό (χρονικό) όριο, στο οποίο οι μηχανοδηγοί του IC-62 θα μπορούσαν να αντιδράσουν στις αντικρουόμενες πληροφορίες μεταξύ της θέσης των αλλαγών και της χορηγηθείσας άδειας κυκλοφορίας. Αν και ήταν αναμενόμενο να σταματήσουν μπροστά από τις λανθασμένα ρυθμισμένες αλλαγές 118 A/B και να επικοινωνήσουν με τον σταθμάρχη για να λάβουν σαφείς οδηγίες, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι μηχανοδηγοί της αμαξοστοιχίας IC-62 αντέδρασαν στη θέση των αλλαγών, η οποία δεν ήταν συμβατή με τη ληφθείσα εντολή. Ο κύριος παράγοντας που μπορεί να το εξηγήσει αυτό, είναι ότι ήταν συνηθισμένο φαινόμενο να κατευθύνονται οι μηχανοδηγοί στην αντίθετη γραμμή. Αυτό είχε συμβεί και νωρίτερα την ίδια ημέρα στο επίμαχο τμήμα, μεταξύ Λάρισας και Νέων Πόρων. Επίσης, οι εμπλεκόμενοι μηχανοδηγοί οδήγησαν στην αντίθετη γραμμή για να φτάσουν στο σταθμό Λαρίσης από το Παλαιοφάρσαλο.

Υποκείμενοι παράγοντες

Ο ελληνικός σιδηροδρομικός τομέας υπέφερε πολύ από τις οικονομικές κρίσεις που ξεκίνησαν στα τέλη του 2009 και κορυφώθηκαν το 2010. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την κακή συντήρηση και την όλο και πιο υποβαθμισμένη υποδομή και μια διαρθρωτική έλλειψη προσωπικού απαραίτητου για να συνεχίσει να παρέχει τις συνήθεις υπηρεσίες. Το σιδηροδρομικό σύστημα δεν είχε ανακάμψει από αυτή την κατάσταση μέχρι τις αρχές του 2023.

Ο διαχειριστής υποδομής ΟΣΕ δεν προβαίνει σε προληπτική συντήρηση των υποδομών ελέγχου, τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης. Παρεμβάσεις πραγματοποιούνται όταν αποτυγχάνουν (κρίσιμα) στοιχεία, ακόμη και για έργα ανάταξης που παραδίδονται εν μέρει σε χρήση. Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο ο ΟΣΕ διαχειρίζεται τις ικανότητες των σταθμαρχών του δεν εγγυάται ότι είναι ικανοί για τις εργασίες που σχετίζονται με την ασφάλεια για τις οποίες είναι υπεύθυνοι και υπό οποιεσδήποτε συνθήκες.

Επίσης, δεν είχε πραγματοποιηθεί μεθοδευμένη παρακολούθηση της απόδοσης κανενός από τους σταθμάρχες, με αποτέλεσμα ο ΟΣΕ να μην έχει εικόνα για την όποια επιδείνωση στην ποιότητα εκτέλεσης εργασιών που σχετίζονται με την ασφάλεια. Δεν λαμβάνονταν υπόψη από τον ΟΣΕ οι απαραίτητες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων και άλλων στοιχείων ενός κοινωνικοτεχνικού συστήματος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο χρησιμοποιούμενος εξοπλισμός, οι απαιτούμενες εργασίες, το διαθέσιμο περιβάλλον εργασίας και οι γενικές οργανωτικές ρυθμίσεις να εξαντλούν τα όρια του επιχειρησιακού προσωπικού πέρα από αυτό που είναι ανθρωπίνως αποδεκτό με βιώσιμο τρόπο.

Επικρατούσε μια ισχυρή πεποίθηση ότι όλοι οι λειτουργικοί κίνδυνοι μπορούν να ελεγχθούν με την αυστηρή εφαρμογή κανόνων, υπό όλες τις συνθήκες. Αυτό είχε επίσης αντίκτυπο στους μηχανοδηγούς, οι οποίοι αντιμετώπιζαν αλλαγές λόγω συνεχών εργασιών στη γραμμή ή/και βλαβών σε καθημερινή βάση, κάτι που απαιτούσε συνεχή εγρήγορση και υψηλό επίπεδο ανθεκτικότητας.

Στο πλαίσιο αυτό, η Hellenic Train δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι παρείχε συνεχή εκπαίδευση στους μηχανοδηγούς της, ιδίως για επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και για σχετικές μη τεχνικές ικανότητες (δεξιότητες, συμπεριφορές ή στάσεις). Επίσης, δεν ήταν διαθέσιμη κάποια διαδικασία εντός της Hellenic Train για τη συστηματική παρακολούθηση της απόδοσης των μηχανοδηγών σχετικά με την ποιότητα των επικοινωνιών που σχετίζονται με την ασφάλεια ή άλλες κρίσιμες για την ασφάλεια δραστηριότητες.

Τέλος, λόγω της έλλειψης Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης για τη διεξαγωγή της ανεξάρτητης ανάλυσης ατυχημάτων και συμβάντων, η ικανότητα του ελληνικού σιδηροδρομικού τομέα να διδαχθεί από αυτά βασιζόταν εξ ολοκλήρου στις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από τους φορείς εκμετάλλευσης ως μέρος του Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας τους. Αυτές οι εσωτερικές έρευνες, ωστόσο, με το να εστιάζουν στα λάθη που έκανε μεμονωμένα το προσωπικό πρώτης γραμμής, δεν είχαν συστηματικά το απαραίτητο βάθος για την εισαγωγή βιώσιμων αλλαγών, περιορίζοντας έτσι τις δυνατότητες μάθησης στο ελάχιστο. Αυτό το πρόβλημα ενισχύθηκε περαιτέρω από τον τρόπο που η ΡΑΣ εστίαζε -κατά τις έρευνες, τις αναλύσεις και τις συστάσεις της- (μόνο) στη μη συμμόρφωση.

Παράγοντες που επηρέασαν τη σοβαρότητα των συνεπειών

Τα περισσότερα από τα θύματα αυτού του ατυχήματος οφείλονται στις επιπτώσεις της σύγκρουσης των δύο τρένων. Τα σιδηροδρομικά οχήματα δεν είναι σχεδιασμένα για σύγκρουση με ταχύτητα άνω των 36 km/h, επομένως πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ενεργητικής ασφάλειας για τη μείωση της σοβαρότητας των συνεπειών. Φαίνεται ότι δεν υπήρχε κανένα κριτήριο ή κανόνας στον ΟΣΕ για την προσαρμογή της μέγιστης επιτρεπόμενης ταχύτητας ανάλογα με την κατάσταση του συστήματος σηματοδότησης.

Βάσει των παρατηρήσεων που μπορούσαν να γίνουν, δεν υπάρχει ένδειξη ότι ο τεχνικός εξοπλισμός του εμπλεκόμενου τροχαίου υλικού προκάλεσε το σχηματισμό και την επέκταση της τεράστιας πυρόσφαιρας που προέκυψε μετά την σύγκρουση, η οποία στη συνέχεια προκάλεσε δευτερεύουσες πυρκαγιές.

Με τα υπάρχοντα στοιχεία είναι αδύνατο να προσδιοριστεί τι ακριβώς προκάλεσε αυτό το φαινόμενο, αλλά προσομοιώσεις και εκθέσεις ειδικών υποδεικνύουν την πιθανή παρουσία ενός άγνωστου μέχρι στιγμής καυσίμου. Παρόλο που δεν υπήρχε ρητή νομική υποχρέωση για τον εξοπλισμό του τροχαίου υλικού με καλύτερα αντιπυρικά υλικά, μένει να αξιολογηθεί εάν αυτό θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο στην πιθανότητα επιβίωσης των λίγων θυμάτων που είχαν επιζήσει από την αρχική σύγκρουση και έχασαν τη ζωή τους από τη φωτιά.

Υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει υψηλός κίνδυνος επιδείνωσης των αρχικών συνεπειών της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (PTSD), ειδικά για όλους όσους δεν είχαν τη δυνατότητα έγκαιρης πρόσβασης σε σχετική υποστήριξη. Σημειώνουμε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν τουλάχιστον 22 άτομα με «σοβαρό» επίπεδο Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες και άνω, όπως προέκυψε από έρευνα που διεξήγαγε η ομάδα διερεύνησης (πάνω από το 25% των ερωτηθέντων οι οποίοι συμπλήρωσαν σχετικό ερωτηματολόγιο).

Παρατηρήσεις ασφαλείας

Αν και δεν συνδέεται με τα αίτια του ατυχήματος ή τη σοβαρότητα των συνεπειών, η έρευνα εντόπισε μια σειρά πρόσθετων στοιχείων που σχετίζονται με την ασφαλή διαχείριση συμβάντων στους ελληνικούς σιδηροδρόμους.

Δεν υπήρξε πραγματικός συντονισμός, σε επιχειρησιακό ή σε στρατηγικό επίπεδο, των διαφόρων υπηρεσιών στον τόπο της σύγκρουσης. Κάθε υπηρεσία συνέχισε να λειτουργεί υπό τις δικές της εντολές, πρωτοβουλίες και προσωπικό, χωρίς αλληλεπίδραση σε οργανωτικό επίπεδο.

Αποτέλεσμα αυτού είναι το γεγονός ότι δεν έγινε σωστή χαρτογράφηση του χώρου διερεύνησης του ατυχήματος. Η γνώση για τη σωστή εφαρμογή του «Σχεδίου Διαχείρισης Ανθρώπινων Απωλειών» έλειπε σε αρκετές από τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης. Δεν είχαν ποτέ διοργανωθεί ασκήσεις για την προετοιμασία της συντονισμένης εφαρμογής του σε σιδηροδρομικό πλαίσιο, ούτε αναλήφθηκε κάποια πρωτοβουλία εκ των υστέρων για διδαχή από την εμπειρία του ατυχήματος των Τεμπών.

Η αρχική συλλογή αποδεικτικών στοιχείων για μια περαιτέρω διερεύνηση ανέδειξε αρκετά ελαττώματα, με αποτέλεσμα την απώλεια πληροφοριών δυνητικά ζωτικής σημασίας, απαραίτητων για την κατανόηση των αιτίων και των υποκείμενων παραγόντων του ατυχήματος και για τη βελτίωση της ασφάλειας του σιδηροδρομικού συστήματος.

Ο ρόλος των ελεγκτικών αρχών

Στις αρχές του 2023, όπως και την προηγούμενη δεκαετία, η Ελλάδα δεν είχε εν λειτουργία Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης, ο οποίος θα μπορούσε να διερευνήσει με ανεξάρτητο τρόπο τα σιδηροδρομικά ατυχήματα και συμβάντα. Ως αποτέλεσμα, λόγω της έλλειψης ανεξάρτητων ερευνών, δεν αντλήθηκαν διδάγματα για ολόκληρο τον σιδηροδρομικό τομέα από προηγούμενα ατυχήματα και συμβάντα. Αυτό επιτείνεται από τη γενικά αποδεκτή πεποίθηση ότι η ασφαλής λειτουργία του σιδηροδρομικού συστήματος, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, μπορεί να επιτευχθεί με αυστηρή συμμόρφωση με τους κανόνες, ακόμη και αν δεν υπάρχει υποστηρικτικός εξοπλισμός ή συστήματα προστασίας.

Η Εθνική Αρχή Ασφάλειας (ΡΑΣ) κατά την έκδοση της εξουσιοδότησης ασφαλείας για τον ΟΣΕ, δεν εντόπισε τις παραπάνω κρίσιμες αδυναμίες στο Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας. Αρκετές από αυτές τις αδυναμίες στην εφαρμογή του Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας του ΟΣΕ εντοπίστηκαν αργότερα, κατά τη φάση της εποπτείας και κοινοποιήθηκαν στον ΟΣΕ για διορθωτικά μέτρα, χωρίς να οδηγήσουν σε κάποια αισθητή αλλαγή.

Σχετικά ζητήματα εντοπίστηκαν και από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων, είτε κατά την πιστοποίηση ασφαλείας των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων είτε κατά τον έλεγχο των δραστηριοτήτων της Εθνικής Αρχής Ασφάλειας. Η απαραίτητη βελτίωση δεν πραγματοποιήθηκε αρκετά γρήγορα, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων μακροπρόθεσμα.

Συστάσεις ασφαλείας

Κατά τη διάρκεια της διερεύνησης, εκδόθηκε από τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ μια επείγουσα σύσταση ασφάλειας, με σκοπό να αντιμετωπιστεί ο συνδυασμένος κίνδυνος μηνυμάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια τα οποία στερούνται δομής και μεθοδολογίας, καθώς και η χρήση ενός ανοιχτού συστήματος επικοινωνίας όπου οι επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια δεν μπορούν να έχουν προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων επικοινωνιών.

Επιπλέον, ως αποτέλεσμα της διερεύνησης του ατυχήματος των Τεμπών ο EOΔAΣAAM εκδίδει 17 συστάσεις ασφαλείας.

Πολλές από αυτές τις συστάσεις υπερβαίνουν τις αρμοδιότητες και τις εξουσίες των μεμονωμένων οργανισμών και επομένως δεν μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, συνιστάται στο Υπουργείο Μεταφορών και Υποδομών να συνεχίσει και να βελτιώσει την εφαρμογή του υφιστάμενου Σχεδίου Δράσης. Έτσι θα δημιουργηθεί ένα πλαίσιο στο οποίο οι διάφοροι αρμόδιοι σιδηροδρομικοί φορείς θα έχουν στη διάθεσή τους τα ανθρώπινα, οικονομικά και οργανωτικά μέσα για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις για την ανάπτυξη και τη διατήρηση ενός βιώσιμου και ασφαλούς σιδηροδρομικού συστήματος.

Ο ΟΣΕ πρέπει να κατανοήσει καλύτερα τους κινδύνους που σχετίζονται με την πραγματικότητα της λειτουργίας του τρέχοντος σιδηροδρομικού συστήματος στην Ελλάδα και να βελτιώσει τον τρόπο με τον οποίο ελέγχει αυτούς τους κινδύνους. Επιπλέον, ο ΟΣΕ πρέπει να βελτιστοποιήσει την απόδοση και την αξιοπιστία των στοιχείων της υποδομής και να διαχειρίζεται τους κινδύνους ασφάλειας που συνδέονται με αυτά, καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους.

Ο ΟΣΕ πρέπει να αξιολογεί τακτικά την ικανότητα του προσωπικού που εκτελεί καθήκοντα που σχετίζονται με την ασφάλεια και να εξασφαλίζει την διατήρησή τους. Αυτό περιλαμβάνει το σύνολο των ικανοτήτων που σχετίζονται με μη-τεχνικές δεξιότητες αλλά και σχετικά με τη σωματική και ψυχολογική ικανότητα, όχι μόνο κατά την πρόσληψη νέου προσωπικού αλλά και κατά τη διάρκεια ολόκληρης της σταδιοδρομίας του.

Ο ΟΣΕ θα πρέπει να αναπτύξει ένα σύστημα παρακολούθησης της απόδοσης, ώστε να αντιλαμβάνεται τυχόν επιδείνωση της εκτέλεσης εργασιών που σχετίζονται με την ασφάλεια από τους Σταθμάρχες ή άλλο προσωπικό που εκτελεί καθήκοντα κρίσιμα για την ασφάλεια. Επιπλέον, πρέπει να δημιουργηθεί η δυνατότητα του ΟΣΕ να εξάγει διδάγματα από περιστατικά και ατυχήματα. Αυτό θα οδηγήσει στην εφαρμογή μέτρων διαρθρωτικής βελτίωσης που μπορούν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που θα υποστηρίζει το έργο του επιχειρησιακού προσωπικού. Τέλος, ο ΟΣΕ θα πρέπει να μεγιστοποιήσει τη διαθεσιμότητα καταγεγραμμένων δεδομένων που θα μπορούν να βοηθήσουν στην ανάλυση ατυχημάτων και συμβάντων και θα πρέπει να εξετάσει τη δυνατότητα χρήσης αυτών των τεχνολογιών για τη συνεχή παρακολούθηση των επιδόσεων ασφαλείας, σε ένα πλαίσιο χωρίς κατηγορίες ενοχής.

Στην Hellenic Train συνιστάται να ενισχύσει το σύστημα διαχείρισης των ικανοτήτων της, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι μηχανοδηγοί (και το λοιπό προσωπικό, όποτε χρειάζεται) που εκτελούν εργασίες που σχετίζονται με την ασφάλεια είναι ανάλογα προετοιμασμένοι, ότι η ικανότητά τους αξιολογείται και διατηρείται τακτικά και ότι τα καθήκοντα εκτελούνται αναλόγως.

Επιπλέον, θα πρέπει να αναπτυχθεί ένα σύστημα παρακολούθησης της απόδοσης των μηχανοδηγών, ώστε να δημιουργηθεί η ικανότητα βάσει της οποίας γίνεται αντιληπτή οποιαδήποτε επιδείνωση στην εκτέλεση των εργασιών που σχετίζονται με την ασφάλεια.

Η Εθνική Αρχή Ασφάλειας (ΡΑΣ) θα πρέπει να αναπτύξει ένα σύστημα αναφοράς περιστατικών για να ενισχυθεί η δυνατότητα του ελληνικού σιδηροδρομικού τομέα να διδαχθεί από ανεπιθύμητα συμβάντα Αυτό το σύστημα πρέπει να παρέχει την απαραίτητη δομή και ταξινόμηση για την υποχρεωτική αναφορά περιστατικών που σχετίζονται με την ασφάλεια από τον διαχειριστή υποδομής και όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις που λειτουργούν στο ελληνικό δίκτυο. Τουλάχιστον εξίσου σημαντική και ακόμη πιο επείγουσα είναι η ανάγκη της ΡΑΣ να ενισχύσει την ικανότητά της για εποπτεία με στόχο τη δημιουργία άποψης για το επίπεδο επιδόσεων ασφάλειας του ελληνικού σιδηροδρομικού συστήματος.

Στον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους Σιδηροδρόμους συνιστάται να λάβει μέτρα για την ταχύτερη εφαρμογή των σχεδίων δράσης, αφενός για τα Ενιαία Πιστοποιητικά Ασφαλείας και, αφετέρου, για τις εντοπισμένες ελλείψεις που εμποδίζουν την Εθνική Αρχής Ασφάλειας να παρακολουθήσει αποτελεσματικά τα Συστήματα Διαχείρισης Ασφάλειας των σιδηροδρομικών εταιρειών. Σε σχέση με αυτό, συνιστάται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εφαρμόσει ένα πλαίσιο που θα επιβάλλει στα κράτη μέλη να ικανοποιούν επαρκώς και έγκαιρα τις απαιτήσεις της ΕΕ σχετικά με τη χάραξη πολιτικής ασφάλειας, τη λειτουργία των Εθνικών Αρχών Ασφάλειας και των Εθνικών Οργανισμών Διερεύνησης και το σύστημα εθνικών κανόνων.

Επιπλέον, θα πρέπει να δημιουργηθεί εικόνα για την καταλληλότητα της εφαρμογής των κανόνων επιχειρησιακής ασφάλειας που καθορίζονται από την ΕΕ στο εθνικό πλαίσιο των κρατών μελών, σε όλα τα επίπεδα. Τέλος, συνιστάται στο ελληνικό Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας να αναπτύξει, σε συνεργασία με τις διάφορες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (Πυροσβεστική, Ιατρική και Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη, Αστυνομία, Πολιτική Προστασία) και βάσει διεθνώς αναγνωρισμένων ορθών πρακτικών, λεπτομερείς οδηγίες για ένα Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Κρίσεων που θα επιτρέψει ταχεία, συντονισμένη βοήθεια κατά τη διάρκεια μιας έκτακτης ανάγκης.

Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει σαφείς οδηγίες για το συντονισμό καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο διαχείρισης, για τον καθορισμό των περιμέτρων, για την επαρκή χαρτογράφηση του τόπου του ατυχήματος και για την πρόληψη και τη μείωση των κινδύνων της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες.

Του Ηλία Παλιαλέξη

Το πόρισμα επισυνάπτεται

https://www.amna.gr/files/202502/porismatempi.pdf

Η παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς ανακοίνωσε σήμερα ότι είναι έτοιμη να ξεκινήσει συνομιλίες για τη δεύτερη φάση της εκεχειρίας με το Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, αφού εκατοντάδες Παλαιστίνιοι κρατούμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι στη διάρκεια της νύκτας με αντάλλαγμα τις σορούς τεσσάρων Ισραηλινών ομήρων.

Αυτή ήταν η τελευταία ανταλλαγή της πρώτης φάσης της εκεχειρίας που τέθηκε σε ισχύ στις 19 Ιανουαρίου.
Σήμερα το πρωί το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι τρεις από τους ομήρους δολοφονήθηκαν όσο βρίσκονταν υπό κράτηση.

«Με βάση τις υπηρεσίες Πληροφοριών και πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας, ο Οχάντ (Γιαχαλομί), ο Τσάχι (Ιντάν) και ο Ιτζίκ (Ελγκαράτ) δολοφονήθηκαν όσο βρίσκονταν υπό κράτηση στη Γάζα», ανέφερε το γραφείο του Νετανιάχου.
Η τέταρτη σορός, που παραδόθηκε στο Ισραήλ τη νύκτα της Τετάρτης, ταυτοποιήθηκε ότι ανήκει στον Σλόμο Μανσούρ για τον οποίο οι ισραηλινές αρχές είχαν επισημάνει στις 11 Φεβρουαρίου ότι σκοτώθηκε κατά την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και το πτώμα του μεταφέρθηκε στη Γάζα.

Η Χαμάς δεν έχει απαντήσει στις κατηγορίες περί δολοφονίας των ομήρων, αν και στο παρελθόν η παλαιστινιακή οργάνωση έχει αρνηθεί ότι έχει σκοτώσει ομήρους, εξηγώντας ότι κάποιοι πέθαναν σε ισραηλινούς βομβαρδισμούς

.
Στο μεταξύ η Ένωση Παλαιστίνιων Κρατουμένων επεσήμανε ότι το Ισραήλ απελευθέρωσε σήμερα 596 Παλαιστίνιους κρατούμενους και ότι πρέπει να αφήσει ελεύθερους ακόμη 46 -γυναίκες και ανήλικους-προκειμένου να ολοκληρωθεί η τελευταία ανταλλαγή.

Το Ισραήλ έχει αφήσει ελεύθερους μέχρι στιγμής 596 κρατούμενους «και μένουν άλλοι 46 σε αντάλλαγμα για την επιστροφή των σορών (των τεσσάρων ομήρων που παραδόθηκαν στο Ισραήλ), όλοι τους γυναίκες και ανήλικοι από τη Γάζα» που είχαν συλληφθεί πριν την 7η Οκτωβρίου 2023, τόνισε η Ένωση.

Στο μεταξύ δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη οι συνομιλίες για τη δεύτερη φάση της εκεχειρίας που προβλέπει την απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου.

Η κυβέρνηση του Ισραήλ δέχεται πιέσεις από την κοινή γνώμη να συνεχίσει να τηρεί την εκεχειρία προκειμένου να απελευθερωθούν οι εναπομείναντες όμηροι, αν και κάποια ακροδεξιά μέλη της θέλουν να επαναληφθούν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα προκειμένου να εξαλειφθεί η Χαμάς.

Η δεινή κατάσταση κάποιων από τους ομήρους που παραδόθηκαν τις προηγούμενες εβδομάδες, κάποιοι από τους οποίους ήταν αποστεωμένοι ενώ άλλοι -ανάμεσά τους και ένα βρέφος-δολοφονήθηκαν όπως καταγγέλλει το Ισραήλ, έχει εντείνει την οργή της κοινής γνώμης, κάτι που είναι πιθανό να επηρεάσει τις συνομιλίες για τη συνέχιση της εκεχειρίας.

Η Χαμάς επανέλαβε σήμερα ότι ο μόνος τρόπος να απελευθερωθούν οι όμηροι που παραμένουν στη Γάζα είναι μέσω της δέσμευσης του Ισραήλ στην εκεχειρία.

«Επαναλαμβάνουμε την πλήρη δέσμευσή μας στη συμφωνία εκεχειρίας και επιβεβαιώνουμε την ετοιμότητά μας να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη φάση της», ανέφερε η παλαιστινιακή οργάνωση σε ανακοίνωσή της.

Στη Λωρίδα της Γάζας εξακολουθούν να κρατούνται 59 όμηροι, με τις ισραηλινές αρχές να εκτιμούν ότι λιγότεροι από τους μισούς είναι ακόμη ζωντανοί.

Από την πλευρά του ο Ισραηλινός υπουργός Ενέργειας Έλι Κοέν δήλωσε στον ραδιοφωνικό σταθμό Kan ότι το Ισραήλ απαιτεί τα στρατεύματά του να παραμείνουν στον διάδρομο της Φιλαδέλφειας κατά μήκος των νότιων συνόρων της Γάζας με την Αίγυπτο.

Ο ισραηλινός στρατός θα πρέπει να αρχίσει να αποσύρεται από τα σύνορα μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου το Σάββατο, οπότε και ολοκληρώνεται η πρώτη φάση της εκεχειρίας.

Το Ισραήλ και η Χαμάς θα έπρεπε να έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη φάση της εκεχειρίας τη 16η ημέρα της πρώτης φάσης, όμως δεν υπάρχουν πολλές ενδείξεις προόδου προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο Κόεν εκτίμησε ότι το Ισραήλ βρίσκεται σε ισχυρότερη διαπραγματευτική  θέση τώρα σε σχέση με πριν από τη συμφωνία εκεχειρίας, διότι πλέον έχει την πλήρη υποστήριξη της κυβέρνησης του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ