RYAN MORGAN

Μεγάλες πιθανότητες για λήξη του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας διαβλέπει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ μετά τη συνάντηση του ειδικού απεσταλμένου Στηβ Γουίτκοφ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν χθες Τετάρτη.

Η συνάντηση έλαβε χώρα δύο ημέρες πριν λήξει η προθεσμία που είχε θέσει ο Αμερικανός πρόεδρος για την επιβολή νέων οικονομικών κυρώσεων και δασμών σε περίπτωση που δεν κάνει η Ρωσία ουσιαστικά βήματα προς μία συμφωνία κατάπαυσης πυρός.

Σε αυτό το φόντο, η συνάντηση χαρακτηρίστηκε «ιδιαιτέρως παραγωγική» από τον Ντ. Τραμπ σε ανάρτησή του στο Truth Social, όπου ανέφερε ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος, για την οποία θα ενημερώσει τους Ευρωπαίους συμμάχους, και ότι υπάρχει γενικευμένη επιθυμία να τερματιστεί ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος.

Ωστόσο, η ανάρτησή του δεν περιελάμβανε κάποια ανακοίνωση για κατάπαυση πυρός πριν από την προθεσμία της 8ης Αυγούστου. Οι δασμοί και οι δευτερογενείς κυρώσεις που είχε αναγγείλει αναμένεται να εφαρμοστούν όπως προβλέπεται μέχρι τώρα, σύμφωνα με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου, ο οποίος όμως δεν έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες.

Ερωτηθείς για το αν επίκειται συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο, ο Ντ. Τραμπ δήλωσε ότι «η συζήτηση με τον πρόεδρο Πούτιν εξελίχθηκε πολύ καλά και είναι πολύ πιθανό να πλησιάζουμε στο τέλος [του πολέμου]», προσθέτοντας ότι παρά τις δυσκολίες της μακράς πορείας προς την ειρήνη, μία τέτοια συνάντηση ίσως γίνει σύντομα δυνατή.

Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, ανέφερε επίσης ότι ο πρόεδρος Τραμπ είναι διατεθειμένος να συναντήσει τον Ρώσο και τον Ουκρανό ομόλογό του, ενώ επιθυμία για συνάντηση Πούτιν-Τραμπ εξέφρασαν και Ρώσοι αξιωματούχοι κατά της διάρκεια της συνάντησης Πούτιν-Γουίτκοφ, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο.

Από τη ρωσική πλευρά, ο Γιούρι Ουσάκοφ, σύμβουλος εξωτερικών υποθέσεων του προέδρου Πούτιν, σχολίασε ότι η συζήτηση Πούτιν-Γουίτκοφ ήταν «χρήσιμη και παραγωγική», παρόλο που δεν έχει υπάρξει ακόμη κάποια αναγγελία από το Κρεμλίνο σχετικά με την αναμενόμενη κατάπαυση πυρός.

Δηλώσεις για αυξημένο ενδιαφέρον των Ρώσων για εκεχειρία έκανε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις 6 Αυγούστου, ο οποίος πιστεύει ότι οι οικονομική πίεση που τους ασκείται έχει αποτέλεσμα. Οι κυρώσεις αφορούν και χώρες που προσφέρουν οικονομική στήριξη στη Ρωσία, αγοράζοντας ρωσικά αγαθά.

Πρώτη στο στόχαστρο των ΗΠΑ είναι η Ινδία, η οποία συνεχίζει να προμηθεύεται μεγάλες ποσότητες ρωσικού πετρελαίου παρά τις αμερικανικές προειδοποιήσεις, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει την απειλή δασμολόγησης των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ με συντελεστή 50%.

Αν και η Κίνα αποτελεί εξίσου σημαντικό προμηθευτή ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, ακόμη δεν έχουν ανακοινωθεί μέτρα εναντίον της. Εν τούτοις, την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσσεντ, προειδοποίησε Κινέζους αξιωματούχους ότι και το Πεκίνο ενδέχεται να αντιμετωπίσει οικονομικές κυρώσεις εξαιτίας των εμπορικών του συναλλαγών με τη Μόσχα, κάνοντας λόγο για δασμούς μέχρι και 500% για κάθε χώρα που συνεχίζει να αγοράζει ρωσικά πετρελαϊκά προϊόντα.

Με τη συμβολή του Joseph Lord και πληροφορίες από το Reuters

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Ιουνίου, ισραηλινές δυνάμεις εκκίνησαν αιφνιδιαστική επίθεση κατά κρίσιμων εγκαταστάσεων και υποδομών του Ιράν, προκειμένου να παρεμποδίσουν ενδεχόμενη κατασκευή πυρηνικού όπλου.

Εκτός από τις μεγάλες στρατιωτικές βάσεις και την πυρηνική υποδομή, στόχευσαν και τη στρατιωτική ηγεσία του Ιράν, καθώς και τους πυρηνικούς επιστήμονες της χώρας.

Με την ονομασία επιχείρηση «Ανατέλλων Λέων», η αρχική αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ έχει εξελιχθεί σε μία επιθετική στρατιωτική επιχείρηση που βάλλει καίριους στόχους εντός της εχθρικής χώρας.

Εντός της πρώτης μέρας της επιχείρησης, το Ιράν επιβεβαίωσε τους θανάτους τριών ανωτάτων στρατιωτικών του: του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Αντ/γου Μοχάμαντ Χοσεΐν Μπαγκέρι, του διοικητή του Ισλαμικού Επαναστατικού Στρατού (ΙΕΣ) Αντ/γο Χοσεΐν Σαλάμι, και του Αντ/γου Γκόλαμ Αλί Ρασίντ, επικεφαλής της Κατάμ αλ Ανμπίγια στα κεντρικά γραφεία της, που είναι ένα κέντρο αποστολής διαταγών για τις συνήθεις δυνάμεις του Ιράν καθώς και για τον ΙΕΣ.

Το Ιράν επιβεβαίωσε ότι ο Φερεϊντούν Αμπάσι, κορυφαίος Ιρανός πυρηνικός επιστήμονας, ήταν επίσης μεταξύ αυτών που σκοτώθηκαν από τη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ.

Σε τηλεοπτική δήλωση, στις 13 Ιουνίου, για τη νέα στρατιωτική επιχείρηση, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου ανέφερε ότι τα χτυπήματα θα συνεχίζονται «για όσες ημέρες χρειαστεί για την εξουδετέρωση της απειλής».

Τα θύματα

Εκτός από την εξουδετέρωση των τριών κορυφαίων Ιρανών στρατιωτικών, οι ισραηλινές δυνάμεις ισχυρίζονται πως τα χτυπήματά τους κατά της ιρανικής στρατιωτικής δομής ηγεσίας συνεχίζονται.

Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων είναι δύσκολο να επαληθευτεί, αλλά Ιρανοί αξιωματούχοι και κρατικά μέσα έχουν αναγνωρίσει ότι αρκετοί στρατιωτικοί επικεφαλής έχουν σκοτωθεί.

Στις 14 Ιουνίου, η ιρανική κρατική τηλεόραση PressTV ανέφερε ότι οι Υπτ/γοι Γκολαμρέζα Μεράμπι και Μέντι Ραμπάνι σκοτώθηκαν από το αρχικό κύμα ισραηλινών χτυπημάτων, τις πρώτες ώρες της 13ης Ιουνίου. Το ιρανικό μέσο περιέγραψε τον Μεράμπι ως τον υποδιευθυντή πληροφοριών για το Γενικό Επιτελείο των Ιρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, και τον Ραμπάνι ως τον υποδιευθυντή για επιχειρήσεις για το Γενικό Επιτελείο των Ιρανικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Ο Υπτ/γος Αμίρ Αλί Χατζιζάντε, κεφαλή του τμήματος διαστημικής του ΙΕΣ, σκοτώθηκε επίσης την πρώτη μέρα των ισραηλινών χτυπημάτων, σύμφωνα με την PressTV.

Η PressTV, στις 15 Ιουνίου, ανέφερε ότι ο Υπτ/γος Μοχάμεντ Καζέμι, επικεφαλής του κυρίου τμήματος πληροφοριών του ΙΕΣ, σκοτώθηκε από ισραηλινό χτύπημα μαζί με τον υποδιευθυντή του, Μοχάμαντ Χασάν Μοχάγκεγκ. Από το ίδιο χτύπημα σκοτώθηκε και ο Μοσέν Μπακέρι, για τον οποίον η ισραηλινή κυβέρνηση είπε πως ήταν ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος πληροφοριών που δούλευε για το τμήμα Δύναμης Κουντ του ΙΕΣ.

Εκτός από τους θανάτους των στρατιωτικών, το Ιράν μετρά απώλειες και μεταξύ των πυρηνικών επιστημόνων του: ιρανικά κρατικά μέσα επιβεβαίωσαν τους θανάτους εννέα πυρηνικών ερευνητών από τις 13 Ιουνίου, συμπεριλαμβανομένου του Αμπάσι.

Οι υπόλοιποι οκτώ είναι οι: Αμπντόλ-Χαμίντ Μινουσέρ, Μοχάμαντ Μέντι Τεχράντσι, Αχμάντ Ρέζα Ζολφαγκάρι, Σεγιέντ Αμίρ Χοσεΐν Φεκχί, Μανσούρ Ασκάρι, Σαϊντέ Μπόργι, Ακμπάρ Μοταλεμπιζάντε και Αλί Μπακουέι Κατρίμι.

Το αμφιλεγόμενο πυρηνικό ιρανικό πρόγραμμα

Αν και το Ισραήλ διατείνεται ότι η επιχείρηση κατά του Ιράν έχει ως στόχο την αποτροπή του από την απόκτηση πυρηνικών όπλων, ο Ιρανός επικεφαλής Αλί Χαμενεΐ υποστηρίζει εδώ και χρόνια πως το Ιράν δεν εμπλουτίζει ουράνιο για να κατασκευάσει πυρηνικά, αλλά μόνο για πολιτικούς σκοπούς.

Διεθνείς παρατηρητές έχουν δώσει μια πιο σύνθετη αξιολόγηση για τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.

Σύμφωνα με τις ετήσιες αξιολογήσεις του Αμερικανικού Γραφείου Εθνικών Πληροφοριών, το Ιράν δεν επιδιώκει επί του παρόντος την κατασκευή πυρηνικών όπλων αλλά συνεχίζει να εμπλουτίζει ουράνιο σε υψηλά επίπεδα καθαρότητας.

Στην τελευταία του ετήσια αξιολόγηση, τον Μάρτιο, το εν λόγω Γραφείο έγραψε ότι ο Χαμενεΐ «δεν συνεχίζει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων που σταμάτησε το 2003, αν και πιθανώς λόγω πιέσεων».

Ωστόσο, το Ισραήλ κατηγόρησε το Ιράν για τη συνέχιση του προγράμματος πυρηνικών όπλων το 2011, το οποίο όπως λέει συνεχίζεται έως σήμερα.

Το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας έχει ξεκινήσει την επανεξέταση της τριμερούς εταιρικής σχέσης ασφαλείας με τη Βρετανία και την Αυστραλία, γνωστής ως AUKUS, όπως ανέφερε αξιωματούχος του Πενταγώνου στην εφημερίδα The Epoch Times.

Σύμφωνα με τον ίδιο αξιωματούχο, η αναθεώρηση της συμφωνίας, η οποία συγκροτήθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του προέδρου Τζο Μπάιντεν, αποσκοπεί στην αξιολόγηση της συμβατότητάς της με τη σημερινή ατζέντα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Όπως δήλωσε, το ζητούμενο είναι «η διασφάλιση της υψηλότερης δυνατής επιχειρησιακής ετοιμότητας των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, η πλήρης συμμετοχή των συμμάχων στη συλλογική άμυνα και η ανταπόκριση της αμυντικής βιομηχανίας στις ανάγκες της χώρας». Η ίδια πηγή ανέφερε ότι στόχος της επανεξέτασης είναι να επιβεβαιωθεί ότι η πρωτοβουλία πληροί αυτά τα «κριτήρια κοινής λογικής που βασίζονται στην αρχή ‘Πρώτα η Αμερική’».

Η AUKUS συγκροτήθηκε το 2021, με αρχική έμφαση στη μεταφορά τεχνογνωσίας για πυρηνοκίνητα υποβρύχια στην Αυστραλία, τεχνολογία που διαθέτουν τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η ενίσχυση της Αυστραλίας με πυρηνοκίνητα υποβρύχια θεωρείται ότι θα μπορούσε να ενδυναμώσει τη ναυτική της ισχύ και να λειτουργήσει ως αποτρεπτικός παράγοντας έναντι επιθετικών ενεργειών στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, κυρίως εκ μέρους της Κίνας.

Ωστόσο, σύμφωνα με ανησυχίες Αμερικανών αξιωματούχων, παραμένει αβέβαιο το κατά πόσον το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ διαθέτει επαρκή αριθμό πολεμικών πλοίων. Όπως επισημαίνεται σε έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, στόχος είναι η αύξηση του στόλου από 295 πλοία σε 390 έως το 2054. Πλην όμως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός των σκαφών προβλέπεται να μειωθεί στα επόμενα πέντε έτη προτού αρχίσει να αυξάνεται.

Ο υφυπουργός Άμυνας για θέματα πολιτικής, Έλμπριτζ Κόλμπυ, έχει εκφράσει σκεπτικισμό για τη συμφωνία AUKUS, ιδίως όσον αφορά το σκέλος που αφορά την ενίσχυση της Αυστραλίας με πυρηνοκίνητα υποβρύχια.

Ο Κόλμπυ δήλωσε τον Αύγουστο ότι δεν απορρίπτει εκ των προτέρων την AUKUS, εφόσον η συμφωνία μπορεί να συμβάλει στην παράδοση περισσότερων υποβρυχίων εντός χρονοδιαγράμματος που να επιτρέπει την αποτροπή σύγκρουσης με την Κίνα. Όπως επεσήμανε, όμως, αυτό αποτελεί «πραγματολογικό και χειροπιαστό ερώτημα – όχι φιλοσοφικό».

Αμφιβολίες για την υλοποίηση της συμφωνίας έχουν εκφραστεί και στην Αυστραλία. Τον Μάρτιο, ο πρώην πρωθυπουργός της χώρας, Μάλκολμ Τέρνμπουλ, υποστήριξε ότι δεν υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να προμηθευτεί η Αυστραλία τα υποβρύχια που της είχαν υποσχεθεί, δεδομένης της κατάστασης της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Όπως ανέφερε, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αλλάξουν δραστικά τον ρυθμό παραγωγής τους – και δεν υπάρχει ένδειξη ότι αυτό είναι εφικτό – «δεν πρόκειται να παραλάβουμε ποτέ τα υποβρύχια που μας υποσχέθηκαν».

Τον Απρίλιο, ο πρόεδρος Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικά διατάγματα με σκοπό την ενίσχυση της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας.

Κατά τη διάρκεια ακρόασης στη Βουλή των Αντιπροσώπων, στις 10 Ιουνίου, ο υπουργός Άμυνας Πητ Χέγκσεθ ανέφερε ότι το Πεντάγωνο διεξάγει «ειλικρινείς συζητήσεις» με τους ομολόγους του από την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο ίδιος τόνισε ότι παραμένει αφοσιωμένος σε μια συνεργασία που να ωφελεί και τις τρεις χώρες. «Δεν θέλουμε να στηριζόμαστε μόνο στον σχεδιασμό της προηγούμενης κυβέρνησης», ανέφερε, προσθέτοντας ότι αναζητούνται «νέα προγράμματα που να εξυπηρετούν και τους τρεις εταίρους, δημιουργώντας διαδικασίες και δυνατότητες προμήθειας συστημάτων απαραίτητων για τις μελλοντικές συγκρούσεις».

Την αντίθεσή τους στην απόφαση πέντε δυτικών χωρών να επιβάλουν κυρώσεις σε δύο υπουργούς της ισραηλινής κυβέρνησης εξέφρασαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, καλώντας σε αναθεώρηση της απόφασης, την οποία χαρακτήρισαν «αντιπαραγωγική» εν μέσω των συνεχιζόμενων εντάσεων στη Μέση Ανατολή.

Συγκεκριμένα, στις 10 Ιουνίου, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Νορβηγία ανακοίνωσαν την επιβολή κυρώσεων στον Ισραηλινό υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και στον υπουργό Οικονομικών Μπετσαλέλ Σμότριτς. Σε κοινή τους ανακοίνωση, οι πέντε κυβερνήσεις κατηγόρησαν τους δύο αξιωματούχους για υποκίνηση βίας κατά παλαιστινιακών κοινοτήτων, ιδίως στη Δυτική Όχθη.

Οι χώρες εξέφρασαν ανησυχία για την επέκταση των ισραηλινών εποικισμών στην αμφισβητούμενη περιοχή, αλλά και για περιστατικά βίαιων επιθέσεων από εποίκους. Στην ανακοίνωση αναφέρεται ότι οι ενέργειες αυτές είναι απαράδεκτες και ότι, παρά τις εκτεταμένες συνομιλίες με την ισραηλινή κυβέρνηση, οι δράστες συνεχίζουν να δρουν ατιμώρητοι. Σύμφωνα με τις πέντε χώρες, αυτή ήταν η αιτία λήψης των μέτρων, με στόχο να αποδοθούν ευθύνες σε όσους θεωρούνται υπαίτιοι.

Η βρετανική κυβέρνηση γνωστοποίησε ότι θα παγώσει τα περιουσιακά στοιχεία των Μπεν-Γκβιρ και Σμότριτς και θα τους απαγορεύσει να διοικούν ή να διαχειρίζονται επιχειρήσεις με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντίστοιχα, η κυβέρνηση της Αυστραλίας ανακοίνωσε ότι θα παγώσει τα περιουσιακά τους στοιχεία και θα τους απαγορεύσει την είσοδο στη χώρα, ενώ η Νέα Ζηλανδία έκανε γνωστό ότι οι κυρώσεις της επίσης περιλαμβάνουν την απαγόρευση εισόδου των δύο Ισραηλινών υπουργών στο έδαφός της.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, σε δήλωσή του το απόγευμα της Τρίτης, καταδίκασε τις κυρώσεις, υποστηρίζοντας ότι οι πέντε χώρες θα έπρεπε να εστιάσουν την κριτική τους στην τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς. Όπως ανέφερε, οι ΗΠΑ απορρίπτουν κάθε εξίσωση μεταξύ των δύο πλευρών, χαρακτηρίζοντας τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση που έχει διαπράξει φρικαλεότητες, συνεχίζει να κρατά ομήρους αμάχους και στερεί από τους Παλαιστίνιους της Γάζας τη δυνατότητα να ζουν ειρηνικά. Παράλληλα, ζήτησε από τις πέντε χώρες να ανακαλέσουν άμεσα τις κυρώσεις τους.

Η εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τάμμυ Μπρους, χαρακτήρισε επίσης τις κυρώσεις «εξαιρετικά αντιπαραγωγικές» κατά την τακτική ενημέρωση των δημοσιογράφων. Υπενθύμισε ότι έξι Βρετανοί πολίτες και 46 Αμερικανοί σκοτώθηκαν στην επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, ενώ τα πτώματα τεσσάρων Αμερικανών παραμένουν στη Λωρίδα της Γάζας.

Οι πέντε χώρες που ανακοίνωσαν τις κυρώσεις υπογραμμίζουν στην κοινή τους δήλωση ότι δεν έχουν ξεχάσει την επίθεση της Χαμάς, η οποία και πυροδότησε την τρέχουσα σύρραξη στη Γάζα. Τονίζουν δε ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δεν υπονομεύουν την σταθερή υποστήριξή τους στην ασφάλεια του Ισραήλ και ότι συνεχίζουν να καταδικάζουν τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου.

Επιπλέον, επαναλαμβάνουν ότι η λύση των δύο κρατών παραμένει, κατά την άποψή τους, η καλύτερη προοπτική για την ασφάλεια τόσο των Ισραηλινών όσο και των Παλαιστινίων.

Υπενθυμίζεται ότι το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας μετά τον πόλεμο του Ιουνίου του 1967 και έκτοτε Ισραηλινοί έποικοι συνεχίζουν να εγκαθίστανται σε περιοχές της Δυτικής Όχθης, παρά τις διεθνείς επικρίσεις.

Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση των πέντε χωρών, τα μέτρα στοχεύουν συγκεκριμένα πρόσωπα που, κατά την άποψή τους, υπονομεύουν την ίδια την ασφάλεια του Ισραήλ και τη διεθνή του εικόνα.

Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Γεδεών Σάαρ χαρακτήρισε τις κυρώσεις «σκανδαλώδεις και απαράδεκτες» και ευχαρίστησε τον Ρούμπιο για την υποστήριξή του.