Δεκάδες ιθαγενείς διαδηλωτές εισέβαλαν στις εγκαταστάσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ενώ διεξαγόταν η Διάσκεψη για το Κλίμα (COP30) στη Βραζιλία, αφού συγκρούστηκαν με τους φρουρούς ασφαλείας στην είσοδο.
Οι διαδηλωτές ζητούσαν ισχυρότερη προστασία από την αποψίλωση των δασών και κρατούσαν σημαίες και πανό με συνθήματα υπέρ των δικαιωμάτων στη γη, όπως «Η γη μας δεν είναι προς πώληση».
Χιλιάδες αντιπρόσωποι και ηγέτες από όλο τον κόσμο συμμετέχουν φέτος στη διάσκεψη, που άνοιξε τη Δευτέρα στην πόλη Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου.
Ένας εκ των ηγετών των ιθαγενών, ο Νάτο από την κοινότητα Τουπινάμπα, δήλωσε ότι οι κοινότητές τους δεν μπορούν «να φάνε χρήματα» και ότι επιθυμούν «οι γαίες τους να είναι ελεύθερες από την αγροτοβιομηχανία, τις πετρελαϊκές εξορύξεις και τη λαθροθηρία».
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα έχει χαρακτηρίσει τις ιθαγενείς κοινότητες ως βασικούς παράγοντες στη φετινή διάσκεψη, η οποία ξεκίνησε επίσημα μετά από τις προκαταρκτικές εκδηλώσεις.
Η ασφάλεια εντός του συγκροτήματος τελεί υπό την ευθύνη του ΟΗΕ, και οι φρουροί επέτρεψαν στους αντιπροσώπους να αποχωρήσουν μόνο αφότου απομακρύνθηκαν οι διαδηλωτές.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι φρουροί χρησιμοποίησαν τραπέζια για να φράξουν την είσοδο, ενώ κατέσχεσαν και αρκετά μακριά ραβδιά από τους διαδηλωτές.
Εκπρόσωπος του ΟΗΕ ανέφερε σε ανακοίνωση ότι ομάδα διαδηλωτών παραβίασε τα φράγματα ασφαλείας στην κύρια είσοδο, προκαλώντας ελαφρούς τραυματισμούς σε δύο μέλη της ασφάλειας και μικρές φθορές στις εγκαταστάσεις.
Στην ίδια ανακοίνωση προστίθεται ότι οι βραζιλιάνικες αρχές και οι δυνάμεις ασφαλείας του ΟΗΕ έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα σύμφωνα με τα πρωτόκολλα, διασφαλίζοντας πλήρως τον χώρο και συνεχίζοντας απρόσκοπτα τις διαπραγματεύσεις της COP30.
Οι διαδηλωτές που κατάφεραν να εισέλθουν στο κτίριο αποτελούσαν μέρος μιας πορείας εκατοντάδων ανθρώπων.
«Δεν μπορούν να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς»
Ο Αγουστίν Οκάνια, συντονιστής κινητοποιήσεων της Παγκόσμιας Νεανικής Συμμαχίας, δήλωσε στο Associated Press ότι βρισκόταν έξω από το χώρο, όπου δύο ομάδες – κάποιοι με κίτρινα μπλουζάκια και άλλοι ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές – κινούνταν προς το συνεδριακό κέντρο, χορεύοντας και φωνάζοντας συνθήματα.
Ο Οκάνια εξήγησε ότι ορισμένοι από τους διαδηλωτές φώναζαν «Δεν μπορούν να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς», αναφερόμενοι στις εντάσεις σχετικά με τη συμμετοχή των ιθαγενών στη διάσκεψη.
Παρατήρησε επίσης ότι πολλές ιθαγενείς κοινότητες ένιωθαν απογοήτευση βλέποντας τεράστιους πόρους να επενδύονται για τη δημιουργία «μιας ολόκληρης νέας πόλης» για τις ανάγκες της συνόδου, τη στιγμή που οι ίδιες στερούνται βασικές υποδομές εκπαίδευσης και υγείας, θεωρώντας ότι τα κονδύλια θα έπρεπε να κατευθυνθούν στην προστασία των δασών.
Ο Ακτζαμπόρ Καϊαπό (αριστερά), Βραζιλιάνος ιθαγενής ακτιβιστής, στον χώρο διεξαγωγής της Διάσκεψης για το Κλίμα COP30 του ΟΗΕ στο Μπελέμ. Βραζιλία, 11 Νοεμβρίου 2025. (Andre Penner/AP Photo)
Ο Οκάνια τόνισε πως οι διαδηλωτές δεν ενεργούσαν με την πρόθεση να γίνουν βίαιοι, αλλά από απόγνωση, προσπαθώντας να προστατεύσουν τη γη και τον ποταμό τους.
Ένα πλοίο με εξήντα περίπου ιθαγενείς ηγέτες κατέπλευσε στο Μπελέμ μία ημέρα πριν από την έναρξη της συνόδου, ύστερα από ταξίδι εβδομάδων που ξεκίνησε από παγετώνα των Άνδεων και κατέληξε στις τροπικές ακτές της Βραζιλίας.
Η Λουσία Ιξτσιού, μέλος της φυλής Κίτσε από τη Γουατεμάλα και επιβάτις του πλοίου, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι στόχος τους δεν είναι απλώς η εξασφάλιση χρηματοδότησης, αλλά η επίτευξη συναίνεσης ώστε «οι περιοχές των ιθαγενών να μην θυσιάζονται πλέον», αναγνωρίζοντας βέβαια την ύπαρξη μεγάλων αντικρουόμενων συμφερόντων.
Για τους ακτιβιστές είναι ουσιώδες να συμμετέχουν οι ιθαγενείς με πιο ουσιαστικό τρόπο στη διαχείριση των εδαφών τους, που πλήττονται από εξορύξεις, γεωτρήσεις και υλοτομία.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των οργανώσεων Earth Insight και Global Alliance of Territorial Communities, μεγάλες εκτάσεις του τμήματος του Αμαζονίου που ανήκει σε ιθαγενείς ή τοπικές κοινότητες απειλούνται πλέον, με το 17 % αυτών των περιοχών αντιμετωπίζει εισβολές για εξορύξεις, υλοτομία ή γεωτρήσεις για ορυκτά καύσιμα.
(Από αριστερά) Οι ιθαγενείς Σάμιουελ Πινέδο, Κλάιν Χόρχε Τσάουκα Λόπες και Τερεσίτα Ιρένε Αντάζου Λόπες μιλούν για τις πυρκαγιές και την ξηρασία στον Αμαζόνιο, κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης για το Κλίμα COP30 του ΟΗΕ στο Μπελέμ. Βραζιλία, 10 Νοεμβρίου 2025. (Fernando Llano/AP Photo)
Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία της Global Witness, τουλάχιστον 2.253 περιβαλλοντικοί υπερασπιστές παγκοσμίως σκοτώθηκαν ή εξαφανίστηκαν την περίοδο 2012-2024, με τη συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών να καταγράφεται στη Λατινική Αμερική, στις εννέα χώρες που μοιράζονται τον Αμαζόνιο, καθώς και στο Μεξικό.
Η Ιξτσιού υπογράμμισε ότι «δεν πρέπει όλα να περιστρέφονται γύρω από το χρήμα», καθώς «η Μητέρα Γη δεν είναι επιχείρηση». Επεσήμανε ότι οι ιθαγενείς λαοί εφαρμόζουν επί 12.000 χρόνια τρόπους συνύπαρξης με τη βιοποικιλότητα και τη ζωή του πλανήτη.
Κατέληξε λέγοντας πως αυτή είναι «η Διάσκεψη του Αμαζονίου», διότι οι ιθαγενείς «βρίσκονται εδώ, απαιτώντας και διεκδικώντας τη θέση που τους αξίζει».
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, που διήρκεσε έναν μήνα, η ομάδα έκανε στάσεις στο Περού, την Κολομβία, τον Ισημερινό και τη Βραζιλία, προκειμένου να αναδείξει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διάφορες κοινότητες του Αμαζονίου.
Διαφωνίες για τις «μηδενικές εκπομπές άνθρακα»
Η COP αποτελεί την ετήσια σύνοδο των χωρών που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (U.N. Framework Convention on Climate Change – UNFCCC) — τη συνθήκη που υπογράφηκε το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, η οποία δέσμευε τα κράτη να «αποτρέψουν επικίνδυνη κλιματική αλλαγή» με μη καθορισμένους τότε τρόπους.
Η πρώτη διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο το 1995, και έκτοτε περισσότερες από 190 χώρες στέλνουν κάθε χρόνο αντιπροσωπείες αξιωματούχων, υπουργών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αρχηγών κρατών.
Αν και η δομή της συνόδου επιτρέπει τη διεθνή προβολή θεμάτων όπως η προστασία των τροπικών δασών, οι συζητήσεις της COP επικεντρώνονται κυρίως στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στους στόχους «μηδενικών εκπομπών άνθρακα», στις αγορές άνθρακα και στις πολιτικές περιορισμού των εκπομπών.
Πολλές χώρες διαφωνούν μεταξύ τους σχετικά με τους στόχους των «μηδενικών εκπομπών άνθρακα». Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε πρόσφατα ελαφρώς χαμηλότερους στόχους για το 2040, έπειτα από τις αντιρρήσεις ορισμένων κρατών-μελών που προειδοποίησαν ότι οι αρχικοί στόχοι θα έπλητταν τις οικονομίες τους και θα οδηγούσαν σε «αποβιομηχάνιση».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έστειλαν αντιπροσωπεία στη φετινή σύνοδο· ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφράσει αμφιβολίες για την έννοια της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, χαρακτηρίζοντάς την ενώπιον του ΟΗΕ «απάτη» και «κομπίνα».
Μετά το Μπακού, η COP30 ανοίγει στο Μπελέμ, όπου 50.000 σύνεδροι συζητούν για το μέλλον της παγκόσμιας συνεργασίας για το κλίμα. Παρά τις δυσκολίες και την έλλειψη ξενοδοχειακών υποδομών, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα παρέμεινε αμετακίνητος στην απόφασή του η διάσκεψη να διεξαχθεί στην πόλη αυτή του Αμαζονίου.
Φιλοδοξία του είναι ο Αμαζόνιος να ανοίξει τα μάτια διαπραγματευτών, παρατηρητών, επιχειρήσεων και δημοσιογράφων. «Θα ήταν πιο εύκολο να οργανωθεί η COP σε μια πλούσια χώρα», σχολίασε λίγο πριν από την έναρξη της διάσκεψης. «Θέλουμε οι άνθρωποι να δουν την πραγματική κατάσταση των δασών, των ποταμών μας και των ανθρώπων που ζουν εκεί», εξήγησε.
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, το οποίο διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής υποφέρει από πληθώρα προβλημάτων: αποψίλωση, παράνομη εξόρυξη χρυσού, ρύπανση και ωμότητες εις βάρος κυρίως των αυτοχθόνων πληθυσμών.
Παρότι οι βραζιλιάνικες αρχές προετοιμάζονται διπλωματικά εδώ και έναν χρόνο, από επιμελητειακής άποψης έχουν μείνει πίσω. Πολλά περίπτερα χωρών δεν ήταν ακόμη έτοιμα χθες, την Κυριακή. «Υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το αν θα είναι όλα έτοιμα εγκαίρως», σχολίασε πηγή που πρόσκειται στον ΟΗΕ. «Συνδέσεις, μικρόφωνα· ανησυχούμε ακόμη και για την έλλειψη τροφίμων», πρόσθεσε.
Ανησυχία υπάρχει επίσης για το αν η διεθνής κοινότητα θα καταφέρει να καταλήξει σε ενιαία απάντηση απέναντι στις πιο πρόσφατες καταστροφικές προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή. Πώς θα αποφευχθεί η σύγκρουση μεταξύ πλούσιων και αναπτυσσόμενων χωρών; Πού θα βρεθούν τα χρήματα για να λάβουν βοήθεια τα κράτη που πλήττονται από κυκλώνες και ξηρασίες, όπως η Τζαμάικα που καταστράφηκε τον Οκτώβριο από τον ισχυρότερο κυκλώνα του τελευταίου αιώνα ή οι Φιλιππίνες που επλήγησαν από δύο σφοδρούς τυφώνες μέσα σε δύο εβδομάδες;
Ερωτήματα προκαλεί και ο «οδικός χάρτης» για τα ορυκτά καύσιμα που παρουσίασε ο Λούλα την Πέμπτη, στη διάρκεια της συνόδου κορυφής των ηγετών κρατών. Η βιομηχανία και οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες έχουν ανακτήσει τις δυνάμεις τους από το 2023 και την υπογραφή στο Ντουμπάι της συμφωνίας για τη «μετάβαση» προς τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. «Πώς θα το κάνουμε; Θα υπάρξει συναίνεση για το πώς θα προχωρήσουμε; Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα μυστήρια της COP30», σχολίασε χθες ο πρόεδρος της διάσκεψης, Βραζιλιάνος διπλωμάτης Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο.
Χωρίς τον Τραμπ
Εδώ και τρεις δεκαετίες, οι χώρες μέλη της Σύμβασης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, που υιοθετήθηκε στο Ρίο ντε Ζανέιρο, διαπραγματεύονται κάθε χρόνο για την ενίσχυση του παγκόσμιου κλιματικού πλαισίου. Οι προσπάθειές τους κορυφώθηκαν με τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015, όταν η διεθνής κοινότητα δεσμεύθηκε να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη στους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή και να συνεχίσει τις προσπάθειες για τον περιορισμό της στον 1,5 βαθμό Κελσίου.
Ωστόσο, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, παραδέχθηκε πριν από μερικές εβδομάδες ότι είναι «αναπόφευκτο» να ξεπεραστεί σύντομα το όριο αυτό και ζητεί πλέον η υπέρβαση να είναι η μικρότερη δυνατή. Για να επιτευχθεί αυτό, πρέπει να μειωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, που οφείλονται κυρίως στη χρήση πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα.
Μια ομάδα μικρών νησιωτικών κρατών ζητεί να περιληφθεί στην ημερήσια διάταξη της COP30 η ανάγκη διατύπωσης απάντησης σε αυτή την αποτυχία. «Ο 1,5 βαθμός Κελσίου δεν είναι ένας αριθμός ή ένας στόχος· είναι ζήτημα επιβίωσης», τόνισε ο Μανζίτ Ντακάλ, σύμβουλος της ομάδας των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών. «Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε καμία απόφαση που δεν θα περιλαμβάνει συζήτηση για την αποτυχία μας να αποφύγουμε την αύξηση του 1,5 βαθμού Κελσίου», πρόσθεσε.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως και ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής, απέχουν για πρώτη φορά από αυτή τη σύνοδο του ΟΗΕ για το Κλίμα. Ο Τραμπ ωστόσο δεν αγνοεί εντελώς την COP30 ή την αποψίλωση των δασών· χθες κατήγγειλε στο Truth Social το «σκάνδαλο» της υλοτόμησης δέντρων στην περιοχή του Μπελέμ για την κατασκευή ενός δρόμου, αντιδρώντας σε ρεπορτάζ του Fox News.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι κατέληξε σε συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 90% έως το 2040, με πιο ευέλικτους ωστόσο στόχους από τους αρχικά προτεινόμενους. Η συμφωνία επιτεύχθηκε ύστερα από ολονύχτια συζήτηση, παραμονή της συνόδου κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στη Βραζιλία.
Τρεις χώρες – η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Πολωνία – ψήφισαν κατά, υποστηρίζοντας ότι το μέτρο θα πλήξει την ανταγωνιστικότητα των εγχώριων βιομηχανιών. Παρ’ όλα αυτά, η αντίθεσή τους δεν στάθηκε ικανή να μπλοκάρει την απόφαση, καθώς απαιτούνταν η στήριξη τουλάχιστον 15 από τα 27 κράτη-μέλη.
Η συμφωνία περιλαμβάνει έναν συμβιβασμό που επιτρέπει στα κράτη-μέλη να αγοράζουν διεθνώς πιστώσεις άνθρακα ώστε να επιτύχουν τους στόχους τους. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι οι πλουσιότερες χώρες μπορούν να διατηρούν ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα εκπομπών, εφόσον πληρώνουν το αντίτιμο. Ωστόσο, οι πιστώσεις CO₂ έχουν βρεθεί επανειλημμένα στο επίκεντρο σκανδάλων, καθώς αρκετά ακριβά έργα δεν απέδωσαν τα περιβαλλοντικά οφέλη που υπόσχονταν.
Η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Ολλανδία υποστήριξαν την ανάγκη για μεγαλύτερες περικοπές εκπομπών, ενώ ορισμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις επέκριναν την παραχώρηση που επιτρέπει την αγορά πιστώσεων άνθρακα, θεωρώντας ότι έτσι η Ένωση «εξάγει» τις υποχρεώσεις της σε τρίτους.
Φόβοι για αποβιομηχάνιση
Παρότι η συμφωνία θεωρείται από κάποιους ανεπαρκής, πολιτικοί διαφορετικών παρατάξεων εξέφρασαν τη σκέψη ότι οι στόχοι είναι «υπερβολικά φιλόδοξοι» για να επιτευχθούν μέσα στα επόμενα 15 χρόνια.
Ο Πέτερ Λήζε (Peter Liese), ανώτερο μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είχε δηλώσει τον Απρίλιο στο πρακτορείο Reuters ότι πολλοί, τόσο στο Συμβούλιο όσο και στο Κοινοβούλιο, θεωρούν τον στόχο του 90% «πολύ φιλόδοξο, ίσως υπερβολικά φιλόδοξο». Σύμφωνα με τον Γερμανό πολιτικό, εάν ο στόχος εφαρμοστεί χωρίς καμία ευελιξία, θα οδηγήσει σε αποβιομηχάνιση. Ο Λήζε εκπροσωπεί τη Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU), που ανήκει στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP).
Ο Τσέχος ευρωβουλευτής Oντρέι Κνότεκ (Ondrej Knotek), μέλος του κινήματος ANO (Akce nespokojených občanů – «Δράση των Απογοητευμένων Πολιτών»), εξέφρασε την αντίθεσή του στη συμφωνία μέσω ανάρτησης στην πλατφόρμα X. Επεσήμανε ότι οι υπουργοί συμφώνησαν σε μείωση 5% των εκπομπών εκτός ΕΕ και 85% εντός, κάτι που, όπως υποστήριξε, ουσιαστικά «χαλαρώνει» τον στόχο από 87% σε 85%. Κατά τον ίδιο, ακόμη και αυτός ο μειωμένος στόχος συνεπάγεται ένα ταχύτερο Πράσινο Σύμφωνο, με αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία και στο εισόδημα των πολιτών, ενώ οι υποσχόμενες παραχωρήσεις «δεν αξίζουν το τίμημα».
Άποψη του αιολικού πάρκου Χουκ Μουρ, κοντά στο Λιντς. Αγγλία, 21 Δεκεμβρίου 2023. (Danny Lawson / PA Wire)
Οι υπουργοί Περιβάλλοντος της ΕΕ διαπραγματεύονταν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης, πριν καταλήξουν στη συμφωνία. Το επόμενο βήμα είναι η ψήφιση του μέτρου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι τελικές διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πριν καταστεί νόμος.
Αυξανόμενος σκεπτικισμός
Ο Ευρωπαίος επίτροπος για το Κλίμα, το Μηδενικό Αποτύπωμα και την Πράσινη Ανάπτυξη, Βόπκε Χούκστρα (Wopke Hoekstra), τόνισε ότι ο συμβιβασμός ήταν αναγκαίος, δεδομένων των γεωπολιτικών και οικονομικών συνθηκών. Επεσήμανε ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να προωθεί δράσεις για το κλίμα, αλλά αυτές πρέπει να συνδυάζονται με την ενεργειακή ανεξαρτησία και την ανταγωνιστικότητα, υπογραμμίζοντας πως «κανένα από τα τρία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τα άλλα».
Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ζητήσει από όλες τις κυβερνήσεις να υποβάλουν τα εθνικά τους σχέδια για το κλίμα έως το 2035, πριν από τη σύνοδο COP30 που ξεκινά την Πέμπτη στη Βραζιλία.
Η σύνοδος αναμένεται να αποτελέσει δοκιμασία για τη βούληση των μεγάλων οικονομιών να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, παρά την αντίθεση που εκφράζεται κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τον Σεπτέμβριο, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε χαρακτηρίσει την κλιματική αλλαγή «τη μεγαλύτερη απάτη που έχει ποτέ επιβληθεί στην ανθρωπότητα» και κάλεσε τις χώρες να «απαλλαγούν από αυτή την πράσινη απάτη».
Βαθιές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις
Από την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού το 2015, πολλές χώρες της ΕΕ έχουν αλλάξει κυβέρνηση, ενώ ο φόβος για πιθανές οικονομικές απώλειες και ένας αυξανόμενος σκεπτικισμός απέναντι στην ατζέντα της κλιματικής αλλαγής έχει μειώσει τον ενθουσιασμό για τις πράσινες πολιτικές.
Η εκτίναξη του κόστους των καυσίμων προκαλέσει την αντίδραση των καταναλωτών και επιχειρηματιών απέναντι στους στόχους των Μηδενικών Εκπομπών Άνθρακα, οι οποίοι ανησυχούν για τις νέες αυξήσεις τιμών που μπορεί να επιφέρουν οι πράσινες πολιτικές.
Ο Δανός υπουργός Κλίματος, Λαρς Άαγκαρντ (Lars Aagaard), υπογράμμισε ότι «ο καθορισμός ενός κλιματικού στόχου δεν είναι απλώς η επιλογή ενός αριθμού, αλλά μια πολιτική απόφαση με βαθιές και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την ήπειρο». Πρόσθεσε ότι στόχος είναι οι πολιτικές να είναι εφικτές με τρόπο που θα διασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική ισορροπία και την ασφάλεια.
Συμβιβασμοί και παραχωρήσεις
Η Ένωση συμφώνησε επίσης να χαλαρώσει ορισμένες ακόμη περιβαλλοντικές πολιτικές, μεταθέτοντας κατά έναν χρόνο (έως το 2028) την έναρξη λειτουργίας της νέας ευρωπαϊκής αγοράς εκπομπών άνθρακα.
Ως περαιτέρω συμβιβασμός, το κείμενο επιτρέπει στην ΕΕ να επανεξετάζει την πολιτική της ανάλογα με τις οικονομικές επιδόσεις των κρατών-μελών.
Χώρες όπως η Γαλλία και η Πορτογαλία ζήτησαν ευελιξία της τάξης του 5% μέσω πιστώσεων άνθρακα, ενώ άλλες, όπως η Ιταλία και η Πολωνία, πρότειναν 10%. Η Ιταλία, η Πολωνία, η Τσεχία και άλλες χώρες αντιτάχθηκαν στον αρχικό στόχο του 90%, θεωρώντας τον υπερβολικά περιοριστικό για τις βιομηχανίες που ήδη πλήττονται από το τριπλό βάρος των υψηλών ενεργειακών τιμών, των φθηνών κινεζικών εισαγωγών και των εμπορικών δασμών που έχουν επιβάλει οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Αντίθετα, χώρες που υποστήριξαν τον αρχικό υψηλότερο στόχο, όπως η Ολλανδία, η Ισπανία και η Σουηδία, επικαλέστηκαν την αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων και την ανάγκη να καλυφθεί η απόσταση από την Κίνα στην παραγωγή πράσινων τεχνολογιών.
Μια νέα διαδραστική πλατφόρμα, γνωστή ως Truth Map («Χάρτης της Αλήθειας»), επιχειρεί για πρώτη φορά να καταγράψει και να παρακολουθήσει έργα συνολικής αξίας 1,38 τρισ. δολαρίων Αυστραλίας (περίπου 735 δισ. ευρώ), τα οποία συνδέονται με την εθνική προσπάθεια για μηδενικές εκπομπές άνθρακα.
Ο χάρτης δημιουργήθηκε από τον περιβαλλοντολόγο και φωτογράφο φυσικού τοπίου Στιβ Νοβακόφσκι (Steve Nowakowski), σε συνεργασία με τον ακαδημαϊκό Τιμ Νέβαρντ (Tim Nevard), και αποκαλύπτει εντυπωσιακά στοιχεία για την κλίμακα των σχεδιαζόμενων ενεργειακών υποδομών.
Σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης, η Αυστραλία αναμένεται να αυξήσει την εγκατάσταση ανεμογεννητριών κατά έξι φορές, φτάνοντας σε 31.000 πύργους. Από αυτούς, υπολογίζεται ότι μόνο το 30–40% θα λειτουργεί ταυτόχρονα, εξαιτίας των καιρικών συνθηκών, ενώ κάθε μονάδα θα χρειάζεται αντικατάσταση κάθε 15–20 χρόνια.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι θα τοποθετηθούν 350–550 εκατομμύρια ηλιακά πάνελ σε έκταση 443.755 εκταρίων (4.437.550 τ.χλμ), δηλαδή μεγαλύτερη από το πολεοδομικό συγκρότημα του Σίδνεϊ. Τα πάνελ αυτά θα λειτουργούν, λόγω νεφοκάλυψης, μόλις το 18–25% του χρόνου και θα χρειάζονται αντικατάσταση κάθε 25 χρόνια.
Υποδομές μαμούθ
Ο «Χάρτης της Αλήθειας» επισημαίνει επίσης την ανάγκη κατασκευής 28.000 χιλιομέτρων γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος — μήκος μεγαλύτερο από την περιφέρεια της Γης — και 7.800 χιλιομέτρων υποθαλάσσιων καλωδίων που θα περνούν μέσα από θαλάσσια οικοσυστήματα.
Επιπλέον, προβλέπεται η δημιουργία 44.000 χιλιομέτρων νέων οδών μεταφοράς βαρέων εξαρτημάτων, όπως τα πτερύγια των ανεμογεννητριών — μήκος που ξεπερνά την ακτογραμμή ολόκληρης της Αυστραλίας.
Η διαδικτυακή εφαρμογή, που δημιουργήθηκε από την οργάνωση Rainforest Reserves Australia, παρουσιάστηκε επισήμως στις 6 Οκτωβρίου, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Οικοτόπων. Οι χρήστες μπορούν να εστιάσουν στον χάρτη στην περιοχή ή το προάστιό τους και να δουν τα έργα ανανεώσιμων πηγών που βρίσκονται σε εξέλιξη ή σε στάδιο σχεδιασμού.
Φορτηγό που μεταφέρει τμήμα πύργου ανεμογεννήτριας έχει κολλήσει κάτω από τη γέφυρα Mount Crosby κατά τη διέλευσή του από τον αυτοκινητόδρομο Warrego, στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας, στις 17 Μαΐου 2025. (AAP Image/Department of Transport and Main Roads Queensland)
Κίνδυνοι για τη βιοποικιλότητα
Ο συνδημιουργός του έργου, Στιβ Νοβακόφσκι, ο οποίος ερευνά εδώ και χρόνια τον αντίκτυπο των ανεμογεννητριών στην άγρια ζωή, δήλωσε ότι επέλεξε την Παγκόσμια Ημέρα Οικοτόπων για να υπογραμμίσει τους κινδύνους που ενέχουν τα μεγάλης κλίμακας ενεργειακά έργα για τη βιοποικιλότητα της χώρας.
Ανέφερε ότι, ύστερα από δεκαετίες φωτογράφισης της άγριας φύσης της Αυστραλίας, δεν έχει ξαναδεί απειλή ανάλογου μεγέθους.
Επεσήμανε ότι ο «Χάρτης της Αλήθειας» δίνει τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να διαπιστώσει τι πραγματικά συμβαίνει· να «εστιάσει στην αυλή του» και να δει τι πρόκειται να ανεγερθεί γύρω του, καθώς για πολύ καιρό η συνολική εικόνα παρέμενε κρυφή.
Τόνισε ότι δεν πρόκειται απλώς για οικονομικό ζήτημα, αλλά για το είδος της χώρας που θα παραδοθεί στις επόμενες γενιές. Όπως είπε, οι Αυστραλοί δεν έχουν ενημερωθεί ειλικρινά για την πραγματική κλίμακα των σχεδίων που αφορούν τη γη, τη θάλασσα και τις κοινότητές τους, και ότι το νέο εργαλείο αλλάζει τα δεδομένα, επιστρέφοντας τη γνώση και τη δύναμη στα χέρια των πολιτών.
Ο Νοβακόφσκι, που συνδυάζει τη φωτογραφία με την περιβαλλοντική δράση, συνεργάστηκε με κοινότητες, οργανώσεις και μέσα ενημέρωσης για τη συλλογή των δεδομένων.
Η εφημερίδα The Epoch Times επικοινώνησε με το Smart Energy Council για σχόλιο σχετικά με το έργο του Νοβακόφσκι.
Πολιτική στήριξη και αυξανόμενες ανησυχίες
Ο ομοσπονδιακός βουλευτής Κόλιν Μπόις (Colin Boyce), που εκπροσωπεί την εκλογική περιφέρεια Φλιν, εξέφρασε δημόσια τη στήριξή του στον «Χάρτη της Αλήθειας». Όπως και άλλοι επικριτές των μεγάλων έργων ανανεώσιμης ενέργειας, δήλωσε ανήσυχος για τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
Ο Μπόις επισήμανε ότι στην περιφέρειά του υπάρχουν σχεδόν 100 τέτοια έργα, πολλά εκ των οποίων βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές και ορεινές ζώνες. Σύμφωνα με τη δήλωσή του, οι χάρτες δείχνουν ότι τα έργα αυτά αναπτύσσονται σε τοποθεσίες που οι Αυστραλοί θέλουν να προστατευθούν.
Τόνισε πως «το εύρος της καταστροφής στις περιφέρειες της χώρας μπορεί πλέον να φανεί καθαρά, σε ένα σημείο, εύκολα προσβάσιμο σε όλους».
Εκχέρσωση γης για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στο Boulder Creek, στην εκλογική περιφέρεια Φλιν, στο κεντρικό Κουίνσλαντ της Αυστραλίας. (Ευγενική παραχώρηση Colin Boyce)
Ο Ρότζερ Μάρτιν (Roger Martin), περιβαλλοντολόγος από το βόρειο Κουίνσλαντ, είχε δηλώσει το 2024 στην Epoch Times ότι τα σχέδια για μετατροπή μιας περιοχής ίσης σε μέγεθος με την Τασμανία απειλούν άμεσα τους πληθυσμούς των κοάλα.
Επίσης, ο Νότιοαφρικανός επιστήμονας Έιντριαν Πάτερσον (Adrian Paterson) είχε αναφερθεί σε κοινοβουλευτική έρευνα πέρυσι στους «ανησυχητικούς κινδύνους» που προκαλούν τα αιολικά πάρκα σε νυχτερίδες και πτηνά.
Την ίδια στιγμή, η προτεινόμενη ζώνη υπεράκτιων ανεμογεννητριών νοτιοδυτικά του Περθ έχει προκαλέσει αντιδράσεις από περιβαλλοντικές ομάδες, οι οποίες υποστηρίζουν ότι τα έργα θα μπορούσαν να απειλήσουν μια κρίσιμη περιοχή για την αναπαραγωγή των φαλαινών.
Μέσα σε μόλις έναν χρόνο, το 2024, 146 περιβαλλοντιστές δολοφονήθηκαν ή εξαφανίστηκαν χωρίς ίχνος, κυρίως στην Κολομβία, και γενικότερα στη Λατινική Αμερική, σύμφωνα με έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Witness που δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε περίπου τρεις ανθρώπους που δολοφονούνταν ή εξαφανίζονταν κάθε εβδομάδα στη διάρκεια του έτους.
Παρότι ο αριθμός είναι μειωμένος σε σύγκριση με το 2023 (196 περιπτώσεις), «δεν σημαίνει πως η κατάσταση βελτιώθηκε», εξηγεί η ΜΚΟ, διευκρινίζοντας ότι σε πολλές χώρες τα περιστατικά παραμένουν υποτιμημένα. Η έκθεση επισημαίνει ότι περισσότερα από τέσσερα στα πέντε περιστατικά σημειώθηκαν στη Λατινική Αμερική.
Η Κολομβία είναι η χώρα όπου έχουν καταγραφεί οι περισσότερες δολοφονίες ακτιβιστών: 48 το 2024 και 79 το 2023, δηλαδή σχεδόν το ένα τρίτο των θυμάτων. «Αυτόχθονες, κοινότητες αγροτών και άνθρωποι αφρικανικής καταγωγής που ζουν στην Κολομβία φοβούνται να καταγγείλουν τις περιβαλλοντικές ζημιές που προκαλούνται από τις εξορυκτικές βιομηχανίες», αναφέρει η ΜΚΟ, επισημαίνοντας ιδιαίτερους κινδύνους για όσους δραστηριοποιούνται κοντά σε περιοχές ελέγχου ένοπλων οργανώσεων και εμπόλεμες ζώνες.
Η Κολομβία, όπου συνεχίζουν να δρουν ένοπλες ομάδες που εμπλέκονται σε παράνομες εξορύξεις μεταλλευμάτων και διακίνηση ναρκωτικών, ακολουθείται από τη Γουατεμάλα (20), το Μεξικό (19), τη Βραζιλία (12) και τις Φιλιππίνες (8).
Συνολικά, από το 2012, χρονιά που η Global Witness άρχισε να καταγράφει συστηματικά τα δεδομένα, έχουν δολοφονηθεί ή εξαφανιστεί 2.253 περιβαλλοντιστές.
Το υπουργείο Μεταφορών των ΗΠΑ προχώρησε στην απόσυρση ή ακύρωση δώδεκα υπεράκτιων αιολικών έργων ανά τη χώρα, συνολικής αξίας 679 εκατομμυρίων δολαρίων σε χρηματοδοτήσεις, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της 29ης Αυγούστου από τον υπουργό Μεταφορών, Σον Ντάφι.
Η απόφαση αυτή αποτελεί συνέχεια μίας σειράς μέτρων της διοίκησης Τραμπ για τον περιορισμό της ανάπτυξης ενεργειακών πηγών όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια
«Τα σπάταλα αιολικά έργα απορροφούν πόρους που θα μπορούσαν να διατεθούν για την αναζωογόνηση της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας», τόνισε ο Ντάφι, επισημαίνοντας: «Η προηγούμενη διοίκηση Μπάιντεν στήριξε αυτά τα έργα, αδιαφορώντας για τις επιτακτικές ανάγκες της ναυπηγικής μας».
Μελέτη του Εθνικού Εργαστηρίου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας υπογραμμίζει ότι τα υπεράκτια αιολικά πάρκα δημιουργούν σημαντικές απαιτήσεις στις λιμενικές υποδομές, καθώς απαιτούν εκτεταμένες εργασίες εξοπλισμού, συναρμολόγησης και συντήρησης.
Οι υποδομές αυτές, κατά το ίδιο πόρισμα, συχνά μεταφέρονται από παραδοσιακές δραστηριότητες όπως οι εμπορευματικές μεταφορές και η αλιεία προς την εξυπηρέτηση των ανεμογεννητριών.
«Εκτός από τον κίνδυνο για τα θαλάσσια θηλαστικά από την ανάπτυξη εκτεταμένων υπεράκτιων αιολικών πάρκων, συχνά μετατοπίζονται οι θαλάσσιες οδοί, αυξάνοντας το κόστος καυσίμων καθώς τα πλοία χρησιμοποιούν εναλλακτικές διαδρομές προς και από τα λιμάνια», σημειώνεται στην έκθεση.
Στην ανακοίνωση του υπουργείου Μεταφορών επισημαίνεται επίσης η πρόθεση συνεργασίας με τη Ναυτική Διοίκηση για την ανακατεύθυνση των κονδυλίων από τα αιολικά έργα προς αναγκαίες υποδομές και αναβαθμίσεις λιμένων. Κατά τον έλεγχο των έργων, τα δώδεκα υπεράκτια αιολικά δεν πληρούσαν τα απαιτούμενα κριτήρια για ανανέωση των επιχορηγήσεων.
Μεταξύ των έργων που αποσύρθηκαν συγκαταλέγονται:
– Sparrows Point Steel Marshaling Port Project στη Βαλτιμόρη
– Bridgeport Port Authority Operations and Maintenance Wind Port Project
– Wind Port στο Paulsboro
– Arthur Kill Terminal
– Gateway Upgrades for Access, Resiliency and Development στο λιμάνι του Davisville
– Norfolk Offshore Wind Logistics Port
– Humboldt Bay Offshore Wind, η οποία και μόνη της ξεπερνούσε τα 426 εκατ. δολάρια.
Στα ακυρωμένα έργα περιλαμβάνονται:
– Redwood Marine Terminal Project Planning
– Salem Wind Port Project
– Lake Erie Renewable Energy Resilience Project
– Radio Island Rail Improvements
– PMT Offshore Wind Development.
Ο γερουσιαστής Έντουαρντ Τζ. Μάρκι εξέφρασε ανησυχία σε δήλωσή του στις 29 Αυγούστου, τονίζοντας: «Η τελευταία ενέργεια του υπουργείου Μεταφορών να αποσύρει τα κονδύλια από τα αιολικά έργα θα οδηγήσει σε αυξήσεις στο ενεργειακό κόστος για τις εργαζόμενες οικογένειες και σε απώλεια χιλιάδων συνδικαλισμένων θέσεων εργασίας σε όλη τη χώρα».
Τις προηγούμενες ημέρες, η διοίκηση Τραμπ επιχείρησε επίσης να ματαιώσει πολυδισεκατομμυρίων δολαρίων υπεράκτια αιολικά πάρκα στο Μέριλαντ και το Ρόουντ Άιλαντ.
Το Υπουργείο Εσωτερικών προχωρά σε επανεξέταση της προγενέστερης έγκρισης, που δόθηκε τις τελευταίες ημέρες της διακυβέρνησης Μπάιντεν, για υπεράκτιο αιολικό πάρκο ύψους 11,5 δισ. δολαρίων ανοικτά του Μέριλαντ, όπως προκύπτει από δικαστική κατάθεση της 25ης Αυγούστου.
Το έργο προέβλεπε 114 ανεμογεννήτριες, τέσσερις υπεράκτιους υποσταθμούς και συμπληρωματικές υποδομές, με προσδοκώμενη δυνατότητα κάλυψης 718.000 νοικοκυριών και δημιουργίας περίπου 2.700 θέσεων εργασίας ετησίως επί επτά έτη.
Ο δήμαρχος της Ocean City, Ρικ Μίχαν, δήλωσε: «Το έργο απειλούσε με ολοκληρωτική καταστροφή τη βιομηχανία τουρισμού και αλιείας της περιοχής και ενείχε κινδύνους για την εθνική άμυνα. Θα μπορούσε να οδηγήσει στον θάνατο εκατοντάδων θαλάσσιων θηλαστικών, μεταξύ των οποίων και η απειλούμενη φάλαινα North Atlantic right whale, απλώς για να επιδοτηθεί μια ιταλική εταιρεία από το Μέριλαντ ώστε να παράγει ακριβό και αναξιόπιστο ρεύμα».
Στις 22 Αυγούστου, η διοίκηση Τραμπ διέκοψε κάθε εργασία στο σχεδόν ολοκληρωμένο υπεράκτιο αιολικό πάρκο του Ρόουντ Άιλαντ, επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας.
Το έργο Revolution Wind, προϋπολογισμού 1,5 δισ. δολαρίων, αναμενόταν να καλύψει τις ανάγκες 350.000 νοικοκυριών σε Ρόουντ Άιλαντ και Κονέκτικατ.
Η οργάνωση Sierra Club, υπέρμαχος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επέκρινε την κίνηση αυτή: «Η προσπάθεια της διοίκησης Τραμπ να σαμποτάρει το Revolution Wind τη στιγμή που ολοκληρώνεται, αποτελεί απειλή για τις τοπικές θέσεις εργασίας, το φτηνότερο ρεύμα και το ισχυρότερο δίκτυο που πλησιάζουμε να πετύχουμε. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια είναι κλειδί για χαμηλότερους λογαριασμούς, καθαρότερο αέρα και καλά αμειβόμενες δουλειές στις κοινότητές μας στο Κονέκτικατ και σε ολόκληρη τη Νέα Αγγλία».
Οι πρόσφατες κινήσεις της κυβέρνησης συμπορεύονται με το εκτελεστικό διάταγμα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ του περασμένου Ιουλίου για την κατάργηση των επιδοτήσεων σε επισφαλείς πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή, στο πλαίσιο του «One Big Beautiful Bill Act».
Σύμφωνα με το διάταγμα, πηγές όπως η αιολική και η ηλιακή ενέργεια εκτοπίζουν τα φθηνά και αξιόπιστα καύσιμα, θέτοντας σε κίνδυνο το αμερικανικό ηλεκτρικό δίκτυο και επιβαρύνοντας το τοπίο της χώρας. Ο πρόεδρος προσθέτει ακόμη: «Η εξάρτηση από τέτοιες πηγές απειλεί την εθνική ασφάλεια καθιστώντας τις ΗΠΑ ευάλωτες σε αλυσίδες εφοδιασμού που ελέγχονται από εχθρούς του εξωτερικού».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν «ρεαλιστικές και πρακτικές προσεγγίσεις» για την αντιμετώπιση της τοξικής ρύπανσης από πλαστικά, δήλωσε το υπουργείο Εξωτερικών μετά την αποτυχία ενός ακόμη γύρου διαπραγματεύσεων στον ΟΗΕ για τη διαμόρφωση μιας συνθήκης που να είναι αποδεκτή από τα 193 κράτη-μέλη.
«Αντιτασσόμαστε σε παγκόσμιες ρυθμιστικές προσεγγίσεις, όπως οι λίστες απαγόρευσης προϊόντων ή πρόσθετων ουσιών, που περιορίζουν την καινοτομία στην παραγωγή, αυξάνουν τον πληθωρισμό στα καταναλωτικά προϊόντα και περιορίζουν τις εξαγωγές ρητίνης και προϊόντων πλαστικού», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ στην εφημερίδα The Epoch Times στις 22 Αυγούστου. «Τέτοιες προσεγγίσεις δεν λαμβάνουν υπ’ όψιν τις διαφορετικές εθνικές συνθήκες και δεν βοηθούν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της ρύπανσης από πλαστικά».
Οι αποτυχημένες συνομιλίες ήταν η πέμπτη προσπάθεια που ξεκίνησε η Συνέλευση Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (United Nations Environment Assembly – UNEA) για να υπάρξει συναίνεση σχετικά με τον τερματισμό της ρύπανσης από πλαστικά. Η συνεδρίαση INC-5.2 (Intergovernmental Negotiating Committee) στη Γενεύη, από τις 5 έως τις 14 Αυγούστου, ολοκληρώθηκε χωρίς συμφωνία στο προσχέδιο της συνθήκης, παρά τις ολονύκτιες προσπάθειες για εύρεση συμβιβασμού.
Η Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (U.N. Environment Programme – UNEP), δήλωσε ότι «παρά το γεγονός ότι δεν καταλήξαμε στο κείμενο της συνθήκης που ελπίζαμε, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια κατά της ρύπανσης από πλαστικά – μια ρύπανση που βρίσκεται στα υπόγεια ύδατα, στο έδαφος, στους ποταμούς, στους ωκεανούς και στο σώμα μας».
Στις συνομιλίες συμμετείχαν περίπου 1.400 αντιπρόσωποι από 183 χώρες και 1.000 παρατηρητές εκπροσωπώντας 400 οργανισμούς, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Οι βαθιές διαφωνίες που είχαν εμφανιστεί ήδη στις αποτυχημένες συνομιλίες του 2024 στη Νότια Κορέα παρέμειναν, κυρίως όσον αφορά στο επίπεδο φιλοδοξίας της συνθήκης.
Χώρες με υψηλές φιλοδοξίες, όπως η ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, Παναμάς, Κολομβία, Καναδάς, Αυστραλία, πολλές αφρικανικές χώρες και 39 μικρά νησιωτικά κράτη, επεδίωκαν περιορισμούς στην παραγωγή πρωτογενών πλαστικών. Άλλες χώρες, όπως οι Σαουδική Αραβία, Ιράν, Μαλαισία, Μαρόκο, Ινδία, Κούβα και Καζακστάν, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, πρότειναν η παγκόσμια συνθήκη να επικεντρωθεί στη «βιώσιμη» μείωση των πλαστικών αποβλήτων και στη βελτίωση των υποδομών διαχείρισης, αφήνοντας στις εκάστοτε χώρες τη δυνατότητα να επιβάλουν οποιαδήποτε υποχρεωτικά μέτρα.
Η Αυστραλία προχώρησε σε εθνικό σχέδιο, μέσω του Εθνικού Σχεδίου Πλαστικών και των Εθνικών Στόχων Συσκευασίας 2025. Υπήρχαν επίσης διαφορές σχετικά με τη ρύθμιση επικίνδυνων χημικών ουσιών που σχετίζονται με πλαστικά, όπως φθαλικές ενώσεις, και τον τρόπο χρηματοδότησης και παρακολούθησης της εφαρμογής μιας συμφωνίας.
Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ δήλωσε ότι υποστηρίζει «μια συμφωνία που επιτρέπει στις χώρες να χρησιμοποιούν προσαρμοσμένες και οικονομικά αποδοτικές λύσεις», αλλά δεν θα υποστηρίξει μέτρα που «πνίγουν την καινοτομία και αυξάνουν τον πληθωρισμό για τους καταναλωτές». Η αμερικανική αντιπροσωπεία προώθησε «ρεαλιστικές και πρακτικές προσεγγίσεις για τη μείωση της ρύπανσης από πλαστικά, προστατεύοντας παράλληλα τις βιομηχανίες που βασίζονται σε αυτά για προϊόντα υψηλής απόδοσης και χαμηλού κόστους».
Τα πλαστικά παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλούς τομείς λόγω της ευλυγισίας, της αντοχής, της διαφάνειας και της αντίστασής τους στην υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ είναι σχετικά φθηνά. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση τους εγείρει ανησυχίες για το περιβάλλον και την υγεία, καθώς ουσίες που μιμούνται οιστρογόνα, όπως η BPA και οι φθαλικές ενώσεις, επηρεάζουν τις αναπαραγωγικές ορμόνες, ενώ η αντοχή τους σημαίνει ότι η ρύπανση μπορεί να διαρκέσει αιώνες.
Το 2022, η UNEA ενέκρινε απόφαση για την ανάπτυξη ενός «διεθνούς νομικά δεσμευτικού μέσου κατά της ρύπανσης από πλαστικά». Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε υποστηρίξει τη συνθήκη, ενώ η κυβέρνηση Τραμπ είχε προτιμήσει κυριαρχικά μέτρα ανά χώρα.
Δεν έχει καθοριστεί ημερομηνία για τον επόμενο διαπραγματευτικό γύρο, και δεν υπάρχει υποχρέωση συνέχισης των συνομιλιών για παγκόσμια λύση. Κάποιες χώρες υποστηρίζουν εθνικές λύσεις χωρίς παγκόσμιο νομικό πλαίσιο, ενώ άλλες πιέζουν για συνθήκη ακόμα και με πλειοψηφική ψήφο αντί για ομοφωνία. Η UNEA θα συνεδριάσει ξανά τον Δεκέμβριο για περαιτέρω δράση.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρρες, εξέφρασε τη λύπη του για την αποτυχία των συνομιλιών, αλλά χαιρέτισε τη δέσμευση των κρατών-μελών να συνεχίσουν τις προσπάθειες κατά της ρύπανσης από πλαστικά.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η παραγωγή πλαστικών αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060.
Στη μεγαλούπολη της Αθήνας υπάρχουν ορισμένα ξεχωριστά σημεία, τόποι που αποτελούν οάσεις μέσα στον πυκνό αστικό ιστό κι ωστόσο παραμένουν απρόσιτα σε πολλούς. Όχι γιατί η πρόσβασή τους είναι δύσκολη, αλλά κυρίως γιατί η πληροφόρηση γι’ αυτούς είναι λιγοστή, η απόσταση συχνά είναι μεγάλη και πολλές φορές το ενδιαφέρον των κατοίκων του άστεως, τόσο απορροφημένο από τη συνήθεια και τις πρακτικές ανάγκες, εστιάζεται σε άλλες δραστηριότητες και διασκεδάσεις. Ένας τέτοιος τόπος, μοναδικός κι απολαυστικός για την ψυχή και το σώμα, είναι κι ο Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους, που ανήκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και βρίσκεται στην Ιερά Οδό 403, στο Χαϊδάρι.
Ο βοτανικός κήπος, ο μεγαλύτερος στην Ελλάδα αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του υπουργείου Γεωργίας και υπό την εποπτεία του αειμνήστου καθηγητή Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Μητράκου, με βάση τα σχέδια της καθηγήτριας Αρχιτεκτονικής Κήπων και Τοπίου του Πανεπιστημίου του Βερολίνου Herta Hammerbacher, άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1975, μετά το πέρας των εργασιών του καλλωπιστικού τμήματός του. Η παραχώρηση του χώρου για τη δημιουργία του βοτανικού κήπου έγινε με την προϋπόθεση να αναδασωθεί ο περιβάλλων χώρος, στον οποίο μέχρι τότε λειτουργούσαν ασβεστοποιεία, εκμεταλλευόμενα την εδαφική σύσταση της περιοχής.
Ζίννιες, που προτιμούν οι πεταλούδες, στον Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλέξανδρου Διομήδους, στο Χαϊδάρι. Αθήνα, Τρίτη 12 Αυγούστου 2025 (δημοσιεύεται Σάββατο 16 Αυγούστου 2025). Ο κήπος έχει έκταση 1.860 στρέμματα που καλύπτονται από δάση πεύκης χαλεπίου, θαμνότοπους και φρυγανότοπους εμπλουτισμένους με κυπαρίσσια, δενδρώνες που αποτελούνται από δένδρα που φύονται σε Ωκεανία, Αμερική, Ευρώπη, Ν Αφρική και μεσογειακή Ασία, και ανθώνες καλλωπιστικών και φαρμακευτικών φυτών. (Ορέστης Παναγιώτου/ΑΠΕ-ΜΠΕ μέσω ΑΠΕ ΜΠΕ)
Σήμερα, στην πόλη όπου ιδρύθηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα ο πρώτος στον κόσμο βοτανικός κήπος στον κόσμο από τον μαθητή του Αριστοτέλη Θεόφραστο, ο οποίος για πρώτη κατηγοριοποίησε τα φυτά κι έθεσε τις βάσεις για τη βοτανική επιστήμη και τη γεωπονία, λειτουργεί ένας σημαντικός πνεύμονας πρασίνου και ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα. Γιατί εκτός από το δάσος που τον περιβάλλει – και πέρα από το γεγονός ότι αποτελεί ένα διαρκές φυτώριο κι ένα ζωντανό μουσείο εκατοντάδων ειδών της ελληνικής και παγκόσμιας πανίδας – ο Βοτανικός Κήπος Διομήδους, συνιστά συνάμα ένα καταφύγιο και για πουλιά και αρκετά ζώα του δάσους (αλεπούδες, λαγούς, ακόμη κι αγριογούρουνα).
Για τον λόγο τούτο, ο Κήπος αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς περίοικους, αλλά και πιο μακρινούς επισκέπτες, που χαίρονται την εκπαιδευτική περιήγηση στα διάφορα τμήματα με τα παρτέρια τους, τη μαγευτική αναπόληση στον μοναδικό ανθώνα, αλλά και τον αναζωογονητικό περίπατο στο δάσος με τα ειδικά χαραγμένα μονοπάτια. Ή εάν δεν προτιμούν την περιδιάβαση αυτή καθαυτή στο πράσινο, μπορούν να χαρούν τη μαγεία του πρασίνου και την ηρεμία του δάσους στο φιλόξενο καφέ του Κήπου, κάτω από τα μεγαλοπρεπή δέντρα και τον πυκνό τους ίσκιο.
Το περασμένο διάστημα, πάνω από 500 σχολεία και 50.000 μαθητές επισκέφθηκαν τον Κήπο, ενημερώθηκαν από τους πρόθυμους ξεναγούς του για την ιστορία του και άντλησαν πολλές γνώσεις και πληροφορίες για τα ενδημικά φυτά της χώρας μας, για τα φαρμακευτικά και «οικονομικά» φυτά, έκαναν τη γνωριμία με πρωτόγνωρα είδη που απαντούν σε άλλες χώρες και άλλες ηπείρους, αντίκρισαν ένα κομμάτι από τη λειτουργία και την πολυπλοκότητα της φύσης και των οργανισμών της, αισθάνθηκαν τη σαγήνη της αναγέννησης της ζωής και εντυπωσιάστηκαν από την εμπειρία της άδολης φυσικής ομορφιάς.
Νούφαρο σε λίμνη ανθώνα στον Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους, στο Χαϊδάρι. Αθήνα, Τρίτη 12 Αυγούστου 2025 (δημοσιεύεται Σάββατο 16 Αυγούστου 2025). Ο κήπος έχει έκταση 1.860 στρέμματα που καλύπτονται από δάση πεύκης χαλεπίου, θαμνότοπους και φρυγανότοπους εμπλουτισμένους με κυπαρίσσια, δενδρώνες που αποτελούνται από δένδρα που φύονται σε Ωκεανία, Αμερική, Ευρώπη, Ν Αφρική και μεσογειακή Ασία, και ανθώνες καλλωπιστικών και φαρμακευτικών φυτών. (Ορέστης Παναγιώτου/ΑΠΕ-ΜΠΕ μέσω ΑΠΕ ΜΠΕ)
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Νίκος Λιβανός, ένας από τους γεωπόνους του Βοτανικού Κήπου, μας πληροφόρησε πως έχει συνολική έκταση περίπου 1.860 στρεμμάτων, τα οποία καλύπτονται από φυσική κυρίως βλάστηση, που περιλαμβάνει περισσότερα από 550 είδη. Στα όρια του Κήπου συναντάμε ένα από τα αρχαιότερα δάση χαλεπίου πεύκης (Pinus halepensis) της Αττικής, που πλαισιώνεται από ένα φυσικό περιβάλλον από σκίνα, πουρνάρια και άλλα είδη. Μεγάλο τμήμα του Κήπου καλύπτεται επίσης από δάσος χαλεπίου πεύκης «εμπλουτισμένου», μετά από αναδάσωση, με τραχεία πεύκη και κυπαρίσσια. Θάμνοι και φρυγανότοποι κάθε είδους και μορφής καλύπτουν μία σημαντική έκταση, γεμίζοντας το τοπίο με τα χρώματα και τις μυρωδιές τους – ιδίως την εποχή της κατεξοχήν ανθοφορίας, την άνοιξη.
Στο τμήμα ιστορικών φυτών του, ο επισκέπτης μπορεί να δει είδη που ενδημούν στη χώρα μας ήδη από την προϊστορική εποχή. Παράλληλα μαθαίνει για ονομαστά φυτά όπως ο μανδραγόρας και το κώνειο, αλλά και για τα «ιερά» δέντρα και φυτά των αρχαίων θεών: τη μυρτιά της Αφροδίτης, την ελιά της Αθηνάς, το σκίνο της Ήρας, το οποίο μάλιστα φυτευόταν και αργότερα έξω από τα μοναστήρια, λόγω της αναφροδισιακής ιδιότητας του σπόρου-«πιπεριού» του, από το οποίο προήλθε και το παραδοσιακό «πώς το τρίβουν το πιπέρι»!
Ένας πραγματικά παραδείσιος τόπος του Κήπου είναι ο ανθώνας του, με την ιδιαίτερη κηποτεχνική αρχιτεκτονική του και τον πολύχρωμο στίβο από εντυπωσιακά είδη λουλουδιών, εκατό ποικιλίες ρόδων, μοναδικά είδη δένδρων και μπαμπού, που αμιλλώνται ποιο θα κεντρίσει περισσότερο τις αισθήσεις μας και θα προσελκύσει με τα χρώματα και τις μυρωδιές του τα έντομα και τις πεταλούδες. Οι 25 λίμνες του είναι γεμάτες με νούφαρα και άλλα υδρόβια φυτά, με πιο εντυπωσιακούς τους ινδικούς λωτούς, αλλά και την πράσινη «φακή του νερού», ενώ τα ιαπωνικά ψάρια κοχάκου που κολυμπούν σε μία από αυτές δίνουν την εντύπωση ενός καθαρά φυσικού περιβάλλοντος.
Τμήμα του ανθώνα στον Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους, στο Χαϊδάρι. Αθήνα, Τρίτη 12 Αυγούστου 2025 (δημοσιεύεται Σάββατο 16 Αυγούστου 2025). Ο κήπος έχει έκταση 1.860 στρέμματα που καλύπτονται από δάση πεύκης χαλεπίου, θαμνότοπους και φρυγανότοπους εμπλουτισμένους με κυπαρίσσια, δενδρώνες που αποτελούνται από δένδρα που φύονται σε Ωκεανία, Αμερική, Ευρώπη, Ν Αφρική και μεσογειακή Ασία, και ανθώνες καλλωπιστικών και φαρμακευτικών φυτών. (Ορέστης Παναγιώτου/ΑΠΕ-ΜΠΕ μέσω ΑΠΕ ΜΠΕ)
Στα άλλα τμήματα του Κήπου, ο επισκέπτης θα πληροφορηθεί για το πόσα φυτά και δέντρα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της φαρμακευτικής έρευνας, με τα συστατικά τους να χρησιμοποιούνται για θεραπείες ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων, είτε για την παραγωγή αρωμάτων ή απλά ως καλλιέργειες για την τροφή. Στον δενδρώνα του, θα συναντήσει είδη που δεν απαντούν στην ελληνική χλωρίδα, όπως φοίνικες, πεύκα από άλλες ηπείρους και κλήματα.
Επιπλέον, ο Κήπος είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα που μπορεί να περηφανευτεί ότι διαθέτει το δέντρο σεκόγια, ένα από τα υψηλότερα κι αρχαιότερα είδη δέντρων στον κόσμο, που το ύψος του μπορεί να ξεπεράσει και τα 100 μ.
Σημαντικό τμήμα του Βοτανικού Κήπου αποτελεί και το φυτώριό του, στο οποίο καλλιεργούνται οι σπόροι για το φύτεμα καινούργιων ή την αντικατάσταση των φυτών και των δέντρων που φιλοξενεί. Με τη διαρκή ανταλλαγή σπόρων με άλλους αντίστοιχους κήπους σε όλον τον κόσμο, ο Κήπος Διομήδους βοηθά στη διατήρηση της παγκόσμιας βιοποικιλότητας και στη διάσωση απειλούμενων ειδών της φυσικής μας κληρονομιάς.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται δε στην κυκλική οικονομία και στην οικολογική βάση της λειτουργίας των πάντων μέσα στην έκτασή του. Το ξυλουργείο του ανακυκλώνει την ξυλεία που προκύπτει από τα δέντρα του Κήπου, προμηθεύοντας τις ταμπέλες για την ενημέρωση, τα παγκάκια κι άλλα λειτουργικά στοιχεία για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Ενώ με τον σύγχρονο καταστροφέα του εξασφαλίζεται το «τσιπ» και το υλικό που κομποστοποιείται για να χρησιμεύσει ως λίπασμα και έδαφος για την καλλιέργεια των διαφόρων ειδών.
Η μορφή του ιδρυτή Αλεξάνδρου Διομήδους σμιλεμένη σε κορμό στον Βοτανικό Κήπο Ιουλίας και Αλέξανδρου Διομήδους, στο Χαϊδάρι, στο Χαϊδάρι. Αθήνα, Τρίτη 12 Αυγούστου 2025 (δημοσιεύεται Σάββατο 16 Αυγούστου 2025). Ο κήπος έχει έκταση 1.860 στρέμματα που καλύπτονται από δάση πεύκης χαλεπίου, θαμνότοπους και φρυγανότοπους εμπλουτισμένους με κυπαρίσσια, δενδρώνες που αποτελούνται από δένδρα που φύονται σε Ωκεανία, Αμερική, Ευρώπη, Ν Αφρική και μεσογειακή Ασία, και ανθώνες καλλωπιστικών και φαρμακευτικών φυτών. (Ορέστης Παναγιώτου/ΑΠΕ-ΜΠΕ μέσω ΑΠΕ ΜΠΕ)
Το μνημείο τούτο της φυσικής ιστορίας δένεται στενά και με μία σημαντική στιγμή, ενός ανθρώπινου έπους. Μέσα στον πυκνό δενδρώνα του, προβάλλει ένα ξέφωτο που φιλοξενεί το μνημείο της εκτέλεσης της αντιστασιακής Λέλας Καραγιάννη και των συντρόφων της από τους ναζί κατακτητές, τον Σεπτέμβριο του 1944. Παραδίπλα, τα γερμανικά πολυβολεία μαρτυρούν την αιματηρή τούτη σελίδα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και υπενθυμίζουν πως η φύση κι ο άνθρωπος συνοδοιπορούν σε όλες, τόσο στις φωτεινές όσο και στις σκοτεινές, στιγμές του κοινού τους βίου.
Ο Βοτανικός Κήπος Ι& Α. Διομήδους είναι αδιαμφισβήτητα ένα «κρυμμένο διαμάντι» – όπως πρόσφατα η βρετανική εφημερίδα Guardian τον αποκάλεσε σε αντίστοιχο αφιέρωμά της, στο οποίο τον αναγόρευσε έναν από τους καλύτερους κήπους στον κόσμο. Αλλά ένα διαμάντι κρυμμένο από τα πράσινα φυλλώματα και τα αρώματα των φυτών και των δέντρων που περιέχει. Γιατί ο Κήπος στέκει φανερά στο πλάι της ιστορικής Ιεράς Οδού και περιμένει τον επισκέπτη για να τον αποζημιώσει με την ομορφιά, τη γαλήνη και τις ιδιαίτερες απολαύσεις που μπορεί να του προσφέρει, είτε ενδιαφέρεται να γεμίσει με τις αξεπέραστες εμπειρίες της φύσης και του πρασίνου είτε απλά επιδιώκει να ξεφύγει μέσα στο ειδυλλιακό τούτο περιβάλλον, στο καφέ του, από τις αποπνικτικές στιγμές της καθημερινότητας στη μεγαλούπολη.
Του Γιώργη-Βύρωνα Δάβου
Περισσότερες πληροφορίες ο αναγνώστης μπορεί να αναζητήσει στην ιστοσελίδα του Κήπου
ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ, ΗΠΑ – Ο Τζόελ Σαλατίν, που αυτοαποκαλείται «χριστιανός ελευθεριακός περιβαλλοντολόγος καπιταλιστής τρελός αγρότης», συμμετέχει με ενθουσιασμό σε μια ελεύθερη συζήτηση καθώς οδηγεί στα ανώμαλα ορεινά μονοπάτια που διασχίζουν το αγρόκτημα Polyface Farms, έκτασης 700 στρεμμάτων, στην κοιλάδα Shenandoah της Βιρτζίνια.
Μιλάει με χιούμορ για τον εαυτό του, καθώς οδηγεί ένα ξεθωριασμένο Ford Bronco των αρχών της δεκαετίας του 1980, που δεν έχει παράθυρα και πλένεται μόνο από τη βροχή: «Οι περισσότεροι αγρότες που σέβονται τον εαυτό τους πρέπει να έχουν ένα δίτροχο ATV, αλλά εγώ δεν είμαι αγρότης που σέβεται τον εαυτό του κι έχω αυτό το παλιό Bronco που μου κόστισε 2.000 δολάρια. Κάνει τη δουλειά του».
Αναγνωρισμένος από πολλούς ως η κορυφαία αυθεντία της χώρας στον τομέα της αναγεννητικής γεωργίας, ο Σαλατίν είναι συγγραφέας περισσότερων από δώδεκα βιβλίων για το θέμα, ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο δίνοντας ομιλίες σε συνέδρια και εργάζεται ως γενναιόδωρα αμειβόμενος σύμβουλος.
Υποστηρικτής των τοπικών δικτύων τροφίμων, των ανεξάρτητων αγροτών και αυτού που ο ίδιος αποκαλεί «προσωπική επιλογή στην προμήθεια τροφίμων», είναι ειλικρινής σχετικά με αυτό που πιστεύει ότι είναι «ακραία κυβερνητική παρέμβαση» στον τομέα της γεωργίας.
Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο του 2024, ο Σαλατίν ανακοίνωσε στο blog του ότι η ομάδα μετάβασης του εκλεγμένου προέδρου επικοινώνησε μαζί του για να του προτείνει να αναλάβει καθήκοντα συμβούλου του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ , με τον βουλευτή Τόμας Μάσσι από το Κεντάκυ στον ρόλο του υπουργού Γεωργίας.
Τελικά, αντ’ αυτού, ο Τραμπ όρισε την Μπρουκ Ρόλλινς επικεφαλής του υπουργείου Γεωργίας.
Ωστόσο, ο 64χρονος Σαλατίν δήλωσε ότι ελπίζει ότι η κυβέρνηση Τραμπ θα καταργήσει τους κυβερνητικούς κανονισμούς που «είναι επιζήμιοι για τους αγρότες και, κατά συνέπεια, επιζήμιοι για τους καταναλωτές».
«Το κλειδί για τη βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων μας είναι η μείωση των κανονισμών, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να προμηθεύονται τρόφιμα τοπικής προέλευσης και να μην χρειάζεται να τα μεταφέρουν από όλη τη χώρα», δήλωσε εμφατικά.
Το βάρος των κανονισμών
Σημείωσε ότι υπάρχουν χιλιάδες αγροτικοί επιχειρηματίες έτοιμοι να λανσάρουν εναλλακτικές λύσεις για καθαρά τρόφιμα, αλλά δεν μπορούν να βγουν στην αγορά λόγω των κανονισμών για τα τρόφιμα.
«Τέσσερις εταιρείες ελέγχουν το 85% των τροφίμων που καταναλώνουμε στην Αμερική», επισημαίνει. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ελευθερία επιλογής στα τρόφιμά μας».
Η Μπρουκ Ρόλλινς, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του America First Policy Institute, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για την ανακοίνωση ομαδικής αγωγής κατά μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας στο Trump National Golf Club Bedminster. Νιου Τζέρσεϋ, 7 Ιουλίου 2021. (Michael M. Santiago/Getty Images)
«Αν θέλετε να έρθετε στο αγρόκτημά μου και να αγοράσετε λουκάνικα, θα έπρεπε να μπορώ να σας τα πουλήσω χωρίς να εμπλέκονται οι γραφειοκράτες», υποστηρίζει ο Σαλατίν.
«Αν κάποιος θέλει να το κάνει αυτό τώρα, πρέπει πρώτα να πάω τα γουρούνια σε μια ομοσπονδιακά ελεγχόμενη μονάδα επεξεργασίας, η οποία πρέπει να περάσει από μία σειρά διαδικασιών για να διατηρήσει την άδειά της· και από πάνω, πρέπει να τους πληρώσω για να το κάνουν αυτό».
Αν ήταν νόμιμο, είπε ο Σαλατίν, η Polyface Farms θα ήταν ήδη μία επιχείρηση. Ωστόσο, οι ισχύοντες κανονισμοί επιβαρύνουν τον Αμερικανό αγρότη με πολλαπλούς τρόπους. Θα ήταν «ευλογία» για τους μικρούς αγρότες αν οι κυβερνητικοί κανονισμοί «μειωθούν σημαντικά», λέει. «Επιπλέον, οι καταναλωτές θα έχουν μεγαλύτερη ποικιλία ποιοτικών τροφίμων σε πιο προσιτές τιμές».
Οι υποστηρικτές της επέκτασης της κυβερνητικής εποπτείας λένε ότι «εμπιστεύονται την κυβέρνηση περισσότερο από ό,τι τις μικρές επιχειρήσεις και τα μικρά αγροκτήματα», δηλώνει ο Σαλατίν.
«Το νωπό γάλα είναι ένα παράδειγμα αυτού», εξηγεί. «Η κυβέρνηση δαιμονοποιεί το νωπό γάλα ως μη ασφαλές. Επιδοτούμε με 9 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως την Coca-Cola στο πλαίσιο ενός προγράμματος διατροφής και ποινικοποιούμε το νωπό γάλα. Θα έλεγα ότι η Coca-Cola είναι πολύ πιο επικίνδυνη από το νωπό γάλα. Δεν λέω ότι κανείς δεν έχει αρρωστήσει ποτέ από το νωπό γάλα. Έχει αρρωστήσει κανείς από την Coca-Cola; Ναι, πολλοί άνθρωποι με όλα αυτά τα ποσοστά παχυσαρκίας που προκαλούνται από την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ζάχαρης».
Ο Τζόελ Σαλατίν μεταφέρει βοοειδή από το ένα λιβάδι στο άλλο στο αγρόκτημά του, το 2024. (Jeff Louderback/The Epoch Times)
Αναγεννητικές μέθοδοι
Το EarthDay.org αναφέρει ότι το έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών χάνεται δέκα φορές πιο γρήγορα από ό,τι αναπληρώνεται.
Η μεγάλης κλίμακας γεωργική εκμετάλλευση παράγει το μεγαλύτερο μέρος των τροφίμων και της γεωργικής ρύπανσης, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, με εγκαταστάσεις που λειτουργούν από βιομηχανικές ή ξένες εταιρείες που «επιθυμούν τα βραχυπρόθεσμα κέρδη περισσότερο από τη μακροπρόθεσμη υγεία της γης και των ανθρώπων».
Η αναγεννητική γεωργία, αντίθετα, «προάγει την υγεία των υποβαθμισμένων εδαφών, αποκαθιστώντας τον οργανικό άνθρακά τους» μέσω πρακτικών όπως η μη άροση και η καλλιέργεια καλυπτικών φυτών, που μειώνουν τη διάβρωση και τη ρύπανση των υδάτω,ν και καλλιεργούν υγιέστερα εδάφη, σύμφωνα με τον ίδιο ιστότοπο.
Ο Σαλατίν συμφωνεί, προτείνοντας έναν απλούστερο ορισμό της αναγεννητικής γεωργίας: «Να αφήνεις τη γη σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι τη βρήκες».
«Η Αμερική είναι άρρωστη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αμφισβητούν την τυπική αμερικανική διατροφή. Τα τρόφιμα και η γεωργία πάνε μαζί. Δεν μπορείς να διαχωρίσεις τα τρόφιμα από τη γεωργία. Για να έχεις τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, πρέπει να έχεις αγροκτήματα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.»
Ο Σαλατίν έμαθε τις αναγεννητικές μεθόδους γεωργίας από τον πατέρα του, ο οποίος αγόρασε το κτήμα όπου βρίσκεται η Polyface Farms το 1961.
Η γη δεν ήταν εύφορη· είχε διαβρωθεί μετά από δεκαετίες υπερβολικής καλλιέργειας και παραμέλησης.
Ο πατέρας του Σαλατίν εγκατέλειψε τη συμβατική γεωργία και υιοθέτησε αναγεννητικές μεθόδους, όπως η φύτευση δέντρων, η εκσκαφή λιμνών, η δημιουργία ψηλών σωρών κομπόστ και η εφαρμογή της εναλλασσόμενης βόσκησης.
Η γη είναι πλέον πλούσια και γεμάτη θρεπτικά συστατικά.
Σήμερα, η Polyface Farms παρέχει βόειο κρέας, χοιρινό κρέας, πουλερικά και δασικά προϊόντα σε περισσότερες από 5.000 οικογένειες, 50 εστιατόρια, 10 καταστήματα λιανικής πώλησης και μια λαϊκή αγορά.
Ο Τζόελ Σαλατίν, ιδρυτής της Polyface Farm και εμπειρογνώμονας στη βιολογική γεωργία, κάνει ένα διάλειμμα από τις παρουσιάσεις του στο Food Independence Summit, συνέδριο για την ανεξαρτησία της αγροτικής παραγωγής. (Ευγενική παραχώρηση της Emma Low/Food Independence Summit)
Τέσσερις γενιές της οικογένειας Σαλατίν ζουν και εργάζονται στο αγρόκτημα.
Για αιώνες, οι Αμερικανοί ζούσαν με τρόφιμα τοπικής προέλευσης που καλλιεργούνταν σε αγροκτήματα χωρίς χημικά. Η αλλαγή ξεκίνησε όταν τα χημικά λιπάσματα έγιναν ευρέως διαδεδομένα, γεγονός που οδήγησε στην εξάντληση του εδάφους και σε ανθυγιεινά τρόφιμα, σύμφωνα με τον Σαλατίν.
Ακόμη και στη δεκαετία του 1940, ορισμένοι προειδοποίησαν ότι η χρήση «χημικών λιπασμάτων» θα είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια της γονιμότητας του εδάφους, σημειώνει.
«Ο πιο γρήγορος τρόπος για να καταστρέψεις τη γη είναι να αφαιρέσεις τη βλάστηση, κάτι που γίνεται κυρίως μέσω του οργώματος», δηλώνει ο Σαλατίν.
Η μονοκαλλιέργεια, που σημαίνει καλλιέργεια ενός μόνο είδους, χρόνο με το χρόνο, είναι ο δεύτερος ταχύτερος τρόπος για να καταστρέψεις το έδαφος, και ο τρίτος ταχύτερος τρόπος είναι η χρήση χημικών λιπασμάτων.
Ο Σαλατίν επιλέγει τη βιοποικιλότητα. Για παράδειγμα, η Polyface Farms φιλοξενεί κουνέλια, κοτόπουλα και χοίρους «όλα στον ίδιο σταύλο» κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αντί να τα χωρίζει όπως θα έκανε μια συμβατική φάρμα.
Τα παθογόνα από τα περιττώματα των κουνελιών έρχονται σε επαφή με τα περιττώματα των κοτόπουλων, τα οποία είναι τοξικά για τα παθογόνα των κουνελιών. Τα περιττώματα των κοτόπουλων σκοτώνουν τα παθογόνα των κουνελιών πριν μολύνουν άλλο ζώο, χωρίς χημική παρέμβαση.
Η βιοποικιλότητα παρέχει έλεγχο και ισορροπία σε μία φάρμα, παρατηρεί ο Σαλατίν, όπως συμβαίνει και στη φύση.
«Τα πουλιά, για παράδειγμα, είναι τα φυτοφάρμακα του Θεού. Τρώνε έντομα. Αλλά τα πουλιά δεν απομακρύνονται περισσότερο από 200 μέτρα από το καταφύγιό τους. Έτσι, στη φάρμα μας, για παράδειγμα, έχουμε δημιουργήσει δασικές ζώνες σε απόσταση 200 μέτρων από όλη την ανοιχτή γη, έτσι ώστε τα πουλιά να έχουν πάντα ένα καταφύγιο και ένα μέρος για να πάνε.
»Επειδή έχουν ένα βιότοπο που τους προσφέρει καταφύγιο αρκετά κοντά, πηγαίνουν και τρώνε τα έντομα στο χωράφι. Αυτά είναι τα πράγματα που κερδίζεις με τη βιοποικιλότητα».
Ο Σαλατίν σταματά το Bronco περίπου μισό μίλι μακριά από τα θερμοκήπια. Βγαίνει έξω, περπατά 50 μέτρα και στέκεται περιτριγυρισμένος από γουρούνια που σφύζουν από ενέργεια. Τα γουρούνια ζουν στο λιβάδι μέχρι να τα φέρουν μέσα για το χειμώνα.
«Μετακινούνται κάθε πέντε με δέκα ημέρες περίπου», λέει. «Μπορούν να τρέχουν και να τρώνε χόρτα. Τρέχουν στον καθαρό αέρα και τον ήλιο, και έχουν μια υπέροχη ζωή».
Ο Τζόελ Σαλατίν με τα γουρούνια του στην Polyface Farms, μια αναγεννητική φάρμα στη Βιρτζίνια. (Ευγενική παραχώρηση της Polyface Farms)
«Μέσα από τα χρόνια έχουμε μάθει […] ότι το κρέας μας μαγειρεύεται περίπου 15-20% πιο γρήγορα από το κρέας που πωλείται στα καταστήματα. Γιατί; Επειδή τα ζώα μας δεν εκκρίνουν ποτέ αδρεναλίνη· επειδή είναι ευτυχισμένα και δεν υποφέρουν από άγχος. Τα ζώα που είναι περιορισμένα υποφέρουν από άγχος και περνάνε όλη τους τη ζωή εκκρίνοντας αδρεναλίνη. Μπορείς να τρως ευτυχία ή να τρως άγχος. Νομίζω ότι η ευτυχία έχει καλύτερη γεύση και είναι και πιο υγιεινή», λέει χαρακτηριστικά.
Συνεχίζει εξηγώντας ότι η Polyface Farms μετακινεί τα ζώα καθημερινά, επειδή τα ζώα στη φύση μεταναστεύουν.
«Ένας από τους γρηγορότερους τρόπους για να αυξήσουμε την ποικιλομορφία στο μικροβίωμα μας είναι με αυγά από ζώα που βγαίνουν σε βοσκή – ζώα που έχουν καταναλώσει μια ποικιλία φυσικών τροφών, έτσι ώστε να περιέχουν όλα αυτά τα διαφορετικά στοιχεία μέσα τους.
»Όταν τρώμε αυτό το χοιρινό, αυτό το λουκάνικο, αυτό το αυγό, απολαμβάνουμε τα οφέλη της ποικιλίας που αυτά τα ζώα μάζεψαν από τα διάφορα βοσκοτόπια.»
Αυτάρκεια και θυσίες
Αρχικά, ο Σαλατίν ήταν δημοσιογράφος στην τοπική εφημερίδα του Στάουντον, στη Βιρτζίνια.
«Σκεπτόμουν ότι θα γινω σαν τον Γούντγουορντ και τον Μπέρνσταϊν, ότι θα αποκαλύψω ένα σκάνδαλο, θα γράψω το μπεστ σέλλερ μου και θα αποσυρθώ στη φάρμα», είπε ο Σαλατίν γελώντας. «Αυτή ήταν η πορεία που είχα στο μυαλό μου».
Αντ’ αυτού, αποφοίτησε από το κολέγιο, παντρεύτηκε την Τερέζα, έφτιαξε μια σοφίτα στο παλιό αγροτόσπιτο της Polyface Farms και ζούσε λιτά.
«Οδηγούσαμε ένα αυτοκίνητο αξίας 50 δολαρίων, ένα Dodge Coronet του 1966, το οποίο τελικά πούλησα για ανταλλακτικά για 75 δολάρια», είπε. «Ζούσαμε τόσο φτωχικά που καταφέρναμε να αποταμιεύαμε τον μισό μας μισθό. Δεν πηγαίναμε ποτέ διακοπές. Δεν πηγαίναμε πουθενά, δεν πηγαίναμε σινεμά, δεν τρώγαμε έξω. Αν δεν το καλλιεργούσαμε, δεν το τρώγαμε. Και ζούσαμε με 300 δολάρια το μήνα.
«Είχαμε αγελάδες και πουλούσαμε το κρέας απευθείας σε μερικούς τοπικούς πελάτες. Δεν είχαμε πολλές, αλλά να θυμάστε ότι ζούσαμε με 300 δολάρια το μήνα, οπότε δεν χρειαζόμασταν πολλά έσοδα.»
Στις 24 Σεπτεμβρίου 1982, ο Σαλατίν άφησε την εφημερίδα και το ζευγάρι αποφάσισε να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη γεωργία.
«Εγώ ήμουν ο πρώτος που σκέφτηκα ότι ίσως θα έπρεπε να επιστρέψω στη δουλειά», λέει. «Δεν ήξερα αν αυτή η πλήρης απασχόληση στη γεωργία θα πετύχαινε. Αλλά είχα όραμα. Νιώθω ευγνώμων που, για κάποιο λόγο, ο Θεός μου έδωσε όραμα».
Μια φράση του προέδρου Τόμας Τζέφφερσον, ο οποίος ήταν επίσης αγρότης, κοσμεί μια πλάκα κοντά στην Polyface Farms. (Ευγενική παραχώρηση της Polyface Farms)
Ο Σαλατίν ενθαρρύνει τους επίδοξους αγρότες να υιοθετήσουν έναν λιτό τρόπο ζωής όταν ξεκινούν. Συνιστά να ζουν σε τροχόσπιτο ή σκηνή και να μειώσουν δραστικά τα έξοδά τους.
«Μην βγαίνετε για φαγητό, μην πηγαίνετε διακοπές, μην πηγαίνετε σινεμά», είπε. «Μην πίνετε καφέ. Μην καπνίζετε, μην αγοράζετε τσιγάρα. Μην παραγγέλνετε Uber Eats, μην παίρνετε φαγητό από έξω. Αν πραγματικά θέλετε να το κάνετε αυτό και να πετύχετε, κάντε θυσίες ώστε να έχετε ελάχιστα έξοδα.
«Αν το θέλετε αρκετά, μπορείτε να το κάνετε. Πρέπει όμως να αλλάξετε νοοτροπία πριν κάνετε αυτό το άλμα.»
Polyface Farms. (Ευγενική παραχώρηση της Polyface Farms)
Polyface Farms
Ο πατέρας του Σαλατίν, λογιστής, ίδρυσε μια εταιρεία για το αγρόκτημα, την οποία ήθελε να ονομάσει Salatin Inc., θυμάται ο γιος του.
«Αντιτάχθηκα σθεναρά στην ιδέα», είπε. «Το συζητούσαμε ενώ αρμέγαμε τις δύο αγελάδες μας. Του είπα: «Μπαμπά, αυτό είναι μεγαλύτερο από την οικογένειά μας. Μπορεί να έρθει μια μέρα που δεν θα είναι ένας Σαλατίν που θα διευθύνει αυτό το πράγμα». Ήθελα να είναι πιο ανοιχτό και ο μπαμπάς υποχώρησε και δέχτηκε το Polyface».
Ο Σαλατίν αντιμετώπισε για πολύ καιρό την αντίδραση των γειτόνων του, οι οποίοι δεν εγκρίναν τις αναγεννητικές γεωργικές πρακτικές του. Ένας γείτονας, μάλιστα, τον αποκάλεσε «τρελό», θυμάται.
Αντί να προσβληθεί, ο Σαλατίν χρησιμοποίησε τον χαρακτηρισμό ως ψευδώνυμο.
«Ήξερα ότι υπήρχε αντίθεση στο μήνυμά μου για την αναγεννητική γεωργία, αλλά πρέπει να ομολογήσω ότι με εξέπληξε το επίπεδο του μίσους που δέχτηκα. Θα μπορούσα να είχα θυμώσει και να είχα πέσει σε κατάθλιψη, αλλά προτίμησα το χιούμορ και έγινα ο Τρελός Αγρότης, όπως λέει το blog μου.»
Για πολλούς ενθουσιώδεις υποστηρικτές της βιώσιμης διαβίωσης και της αναγεννητικής γεωργίας, η επίσκεψη στο Polyface Farms είναι ένα προσκύνημα. Ο Σαλατίν προσφέρει μια ποικιλία περιηγήσεων.
«Ακολουθούμε την πολιτική των ανοιχτών θυρών 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο. Είμαστε απόλυτα διαφανείς», λέει.
«Έχουμε επίσης μια περιήγηση δύο ωρών με τα πόδια και την ‘Παλαβή’ περιήγηση», είπε, προσθέτοντας ότι αυτός ή ο γιος του, Ντάνιελ, συνήθως οδηγούν την τελευταία, η οποία περιλαμβάνει μια περιπέτεια δυόμισι ωρών με άμαξα γύρω από το Polyface Farms.
Ο Σαλατίν διοργανώνει επίσης ένα διήμερο σεμινάριο «εντατικών ανακαλύψεων».
«Φτιάχνουμε κομπόστ, μετακινούμε αγελάδες, μετακινούμε χοίρους, κόβουμε δέντρα, αλέθουμε ξύλα. Εννοώ, σας δείχνουμε ό,τι μπορούμε», αναφέρει, σημειώνοντας ότι πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να γίνουν πιο αυτάρκεις, αλλά δεν έχουν ιδέα από πού να αρχίσουν.
Το αγρόκτημα Polyface Farms καλύπτει περισσότερα από 700 στρέμματα στην κοιλάδα Shenandoah της Βιρτζίνια. (Jeff Louderback/The Epoch Times)
Υπαίθριο δείπνο στο αγρόκτημα Polyface Farms. (Ευγενική παραχώρηση του αγροκτήματος Polyface Farms)
«Το διασκεδαστικό είναι να εμπνέεις τους ανθρώπους να ξεκινήσουν. Εγώ είμαι εδώ για να ενθαρρύνω και να εμπνέω τους ανθρώπους. Γι’ αυτό έχουμε μια πολιτική ανοιχτών θυρών εδώ», είπε.
Συμβουλές προς επίδοξους αγρότες
Ο Σαλατίν αποκαλεί την τάση επιστροφής στην ύπαιθρο και τα αγροκτήματα «τσουνάμι αυτονομίας».
«Οι άνθρωποι διαισθάνονται ότι στην ύπαιθρο υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για αυτονομία από ό,τι στην πόλη. Οι αγροτικές περιοχές έχουν μια αυτοδύναμη προσωπικότητα που δεν υπάρχει στις αστικές περιοχές, όπου επικρατεί αναταραχή και βία. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε ξεχάσει εδώ και πολλές γενιές πώς να σφάζουμε ένα κοτόπουλο, να τρυπάμε ένα σφενδάμι και να φυτεύουμε ντομάτες. Υπάρχει μια πραγματική αποσύνδεση μεταξύ της νεότερης γενιάς και της προέλευσης των τροφίμων τους», παρατηρεί.
Είναι ενθαρρυντικός προς τους επίδοξους αγρότες, αλλά συνιστά προσοχή:
«Μερικοί άνθρωποι ενθουσιάζονται υπερβολικά και αγοράζουν μια αγελάδα Scottish Highlander· τη φέρνουν στο σπίτι και μισή ώρα μετά αυτή δραπετεύει και η αστυνομία την ψάχνει παντού… Ξεκινήστε με έναν κήπο, ξεκινήστε με φυτά – αυτά δεν μπορούν να το σκάσουν», προτρέπει.
«Διαβάστε βιβλία, δείτε βίντεο, παρακολουθήστε εκδηλώσεις και βρείτε μέντορες. Χτίστε σχέσεις με ανθρώπους που ξέρουν να κατασκευάζουν πράγματα, να καλλιεργούν και να επιδιορθώνουν πράγματα – με ανθρώπους από τους οποίους μπορείτε να μάθετε. Αυτή είναι η καλύτερη επένδυση για το μέλλον σας.
»Όταν κάνεις μια αλλαγή στη ζωή σου, χρειάζεσαι υποστήριξη· γι’ αυτό είναι σημαντικές οι εκδηλώσεις για την αυτοσυντήρηση και τη βιώσιμη διαβίωση, και γι’ αυτό κάνω αυτό που κάνω.»
Σε 31 ανήλθαν οι αγροτοδασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν το τελευταίο εικοσιτετράωρο σε όλη τη χώρα. Από αυτές, όπως έγινε γνωστό από την Πυροσβεστική, οι 24 αντιμετωπίστηκαν άμεσα, στο αρχικό τους στάδιο, ενώ οι πυροσβεστικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν ακόμη επτά.
Στο μεταξύ, υπό μερικό έλεγχο τέθηκε η πυρκαγιά που ξέσπασε σε χαμηλή βλάστηση στην περιοχή Σμέρτος του δήμου Φιλιατών Θεσπρωτίας. Η φωτιά εκδηλώθηκε γύρω στις 17:32, ενώ εστάλη ενημερωτικό 112 στους κατοίκους της περιοχής, καλώντας τους να παραμείνουν σε ετοιμότητα.
Για την κατάσβεσή της κινητοποιήθηκαν 28 πυροσβέστες, με μία ομάδα πεζοπόρου τμήματος της 5ης ΕΜΟΔΕ, 9 οχήματα και 4 αεροσκάφη. Συνδρομή παρείχαν υδροφόρες ΟΤΑ.
Τα κατά τόπους ανακριτικά γραφεία, καθώς και Κλιμάκια της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (Δ.Α.Ε.Ε.) διερευνούν τα αίτια εκδήλωσης των πυρκαγιών.
Τέλος, η Πυροσβεστική καλεί όλους τους πολίτες, να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και σε περίπτωση πυρκαγιάς, για τη δική τους ασφάλεια, να ακολουθούν πιστά τις υποδείξεις των αρμόδιων Αρχών.
